TOOLKIT działań demokratycznych na rzecz młodzieży

TOOLKIT

działańdemokratycznych narzeczmłodzieży

Tytuł: TOOLKIT działań demokratycznych na rzecz młodzieży

Prawa autorskie © autorzy, 2024

Projekt okładki, projekt i wykonanie graficzne: Wiktor Oleś

ISBN: 978-83-970707-2-1

Licencja: CC-BY 4.0

Publikacja powstała w ramach projektu „Kim jest młody obywatel/ka?”, który został objęty honorowymi patronatami:

Prezydenta Miasta Katowice

Prezydenta Miasta Bytomia

Przewodniczącego Zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii

Dziekana Wydziału Nauk Społecznych UŚ

Towarzystwa Inicjatyw Naukowych

PROM Polskiej Rada Organizacji Młodzieżowych

Finansowane przez Unię Europejską. Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie poglądami autora(ów) i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury (EACEA). Ani Unia Europejska, ani EACEA nie mogą ponosić za nie odpowiedzialności.

Spis treści

RozdziałI:Rozumieniemłodzieżyiichpotrzeb.

RozdziałII:Wsparciedziałańobywatelskich młodzieży.

RozdziałIII:Ekologiaidemokracja.

RozdziałIV:Samorządszkolny2.0.

RozdziałV:Cyfrowademokracja.

RozdziałVI:MłodaEuropa.

Wstęp

Szanowni Czytelnicy, W obliczu szybko zmieniającego się świata, gdzie demokracja i zaangażowanie obywatelskie nabierają nowych wymiarów, przed decydentami, instytucjami i edukatorami,staje nowe wyzwanie dostosowania się do potrzeb młodego pokolenia. Młodzież dzisiaj nie tylko aktywnie uczestniczy w życiu społecznym i politycznym, ale również wyraźnie sygnalizuje potrzebę zmian i nowych rozwiązań.

"TOOLKIT działań demokratycznych na rzecz młodzieży" ma na celu sprostanie tym oczekiwaniom, oferując konkretną i praktyczną wiedzę, jak możemy wspólnie kształtować lepszą przyszłość.

Ten podręcznik jest dedykowany przede wszystkim instytucjom, decydentom, szkołom oraz innym organizacjom, które odgrywają kluczową rolę w edukacji i wsparciu młodzieży. Poprzez skupienie się na różnych aspektach polityki młodzieżowej, od demokracji cyfrowej po ekologię, od samorządności szkolnej po międzynarodową współpracę, podręcznik ma dostarczać wskazówek, jak efektywnie włączać młodych ludzi w demokrację

Naszym celem jest także inspirowanie do poszukiwania nowych, skutecznych metod pracy z młodzieżą Chcemy zachęcić do dialogu, współpracy i otwartości na nowe pomysły, które pozwolą na budowanie silniejszych i bardziej demokratycznych społeczności

Z nadzieją, że ten podręcznik stanie się źródłem inspiracji i praktycznego wsparcia, zapraszamy do jego lektury i wykorzystania w codziennej pracy na rzecz młodzieży.

Zespół projektu & Fundacji FEIS

Rozumieniemłodzieży iichpotrzeb ROZDZIAŁ1

Przegląd głównych wyzwań i możliwości w polityce młodzieżowej.

W dzisiejszych czasach polityka młodzieżowa stoi przed szeregiem wyzwań, które wymagają innowacyjnych podejść i skoordynowanych działań Jednym z najważniejszych wyzwań jest zrozumienie i zaadresowanie dynamicznie zmieniających się potrzeb młodych ludzi, którzy są coraz bardziej świadomi i zaangażowani w kwestie społeczne, polityczne i ekologiczne. Wyzwaniem jest również zapewnienie, aby głos młodzieży był słyszalny i miał realny wpływ na decyzje, które ich dotyczą.

Jednocześnie, polityka młodzieżowa oferuje ogromne możliwości Dzięki wykorzystaniu nowych technologii, takich jak narzędzia cyfrowe i platformy mediów społecznościowych, istnieje potencjał do znacznie większego zaangażowania młodych ludzi w procesy decyzyjne. Innowacje w edukacji i rozwój umiejętności obywatelskich mogą prowadzić do bardziej efektywnego przygotowania młodzieży do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i politycznym

Rozwój samorządności szkolnej, promocja ekologicznej świadomości i międzynarodowa współpraca to kolejne obszary, w których polityka młodzieżowa może przynieść znaczące korzyści. Inwestując w te obszary, możemy nie tylko lepiej odpowiadać na potrzeby młodych ludzi, ale także wspierać ich w rozwoju jako aktywnych i świadomych obywateli

Analizapotrzebioczekiwańmłodzieży.

Wsparcie Działań Obywatelskich Młodzieży (Rozdział 2): Młodzi ludzie pragną być słyszani i mieć realny wpływ na swoje otoczenie. Potrzebują platform i narzędzi, które umożliwią im aktywne uczestnictwo w życiu społecznym i politycznym Sprawczość ich działania jest tu kluczowa Istnieje wiele form iluzorycznej partycypacji (np.: różne organy doradcze), w ramach których młodzi ludzie mają za zadanie tylko opiniować decyzje innych. Taka forma uczestnictwa, nie tylko nie włącza młodych w demokrację, a wręcz zmniejsza ich udział. Uczestnicy i uczestniczki takich form, często bezpowrotnie zrażają się do aktywności społecznej Zmiana tych negatywnych postaw jest potem bardzo trudna i najczęściej wymaga włączenia w realne działania zmieniające rzeczywistość.

Najważniejszym oczekiwanie w tym obszarze, jest więc sprawczość i uzyskanie realnego wpływu, choćby w małej skali

Ekologia i Demokracja (Rozdział 3):

Świadomość ekologiczna wśród młodych ludzi jest bardzo wysoka. Bardzo często szukają sposobów na połączenie troski o środowisko z działalnością demokratyczną i społeczną. Potrzeba działań ekologicznych u młodych ludzi nie może być zamykana tylko do jednego obszaru Postawa pro środowiskowa oznacza, że wszystkie aktywności obywatelskie z założenia powinny być ekologiczne. Konieczne jest więc uwzględnienie tych zagadnień przy innych aktywnościach. Z drugiej strony, dla części młodzieży działania na rzecz poprawy środowiska są absolutnym priorytetem, przez co ich zaangażowanie w demokrację, będzie zależało od systemowych możliwości podejmowania takich działań

Nie jest możliwe już projektowanie narzędzi aktywności obywatelskiej młodzieży, bez uwzględnienia wymiaru ekologicznego.

Samorząd Szkolny w epoce cyfrowej (Rozdział 4):

Samorząd szkolny to pierwszy poziom aktywności obywatelskiej młodzieży. Warto zwrócić więcej uwagi na ten właśnie aspekt - zwykle pierwszej realnej możliwości włączenia się w demokrację w obszarze publicznym. Pozytywne lub negatywne doświadczenia mają duży wpływ na postawę wobec innych aktywności demokratycznych

Cyfrowe narzędzia mogą odpowiedzieć na potrzebę większego udziału i większej efektywności działań samorządów szkolnych.

Edukacja obywatelska, bez praktycznego wymiaru, ma bardzo niską efektywność. Jednym z najpowszechniej dostępnych praktycznych narzędzi do tej edukacji jest samorząd szkolny.

Cyfrowa Demokracja (Rozdział 5)

Epoka cyfrowa otwiera nowe perspektywy dla udziału młodzieży w procesach decyzyjnych. Młodzi ludzie oczekują, że cyfrowe narzędzia będą integralną częścią ich udziału w demokracji. Wiele z tradycyjnych sposobów partycypacji będzie napotykało opór lub niskie zaangażowanie, właśnie z powodu braku zespolenia elementu cyfrowego Pomimo wielu zagrożeń i problemów, korzystanie z mediów społecznościowych jest również koniecznym elementem skutecznej partycypacji młodzieży.

Efektywna współpraca z młodzieżą wymaga przynajmniej częściowej cyfryzacji komunikacji i procesów edukacyjnych.

Młoda Europa (Rozdział 6)

W kontekście globalizacji i integracji europejskiej, młodzież jest zainteresowana międzynarodową współpracą i możliwościami, jakie oferuje Unia Europejska. Rozumienie tych potrzeb i oczekiwań jest kluczowe dla opracowania skutecznych strategii i działań, które będą odpowiadały na konkretne potrzeby młodych ludzi Udział w działaniach europejskich to coś więcej niż wyjazdy edukacyjne młodzieży. Celem powinna być współpraca młodych ludzi z różnych krajów oraz przenoszenie części działań obywatelskich na poziom ponadkrajowy.

W kolejnych rozdziałach szczegółowo omówimy każdy z tych obszarów, proponując konkretne rozwiązania i narzędzia, które mogą być wykorzystane przez decydentów i instytucje do wsparcia młodzieży.

ROZDZIAŁ2

Wsparciedziałań obywatelskichmłodzieży

Współczesna demokracja dla prawidłowego funkcjonowania potrzebuje społeczeństwa obywatelskiego – jednostek świadomych swoich prac, ale i obowiązków. Budowanie świadomości obywatelskiej powinno zacząć się od najmłodszych lat ponieważ młody i świadomy obywatel jest podstawą dojrzałego społeczeństwa obywatelskiego.

Przedstawione w rozdziale strategie i narzędzia wspierające inicjatywy obywatelskie młodzieży są niezwykle cennymi wskazówkami. Dzięki inicjatywom takich Fundacji jak FEIS edukacja obywatelska to nie tylko teoretyczne rozważania, ale przede wszystkim aktywizacja obywatelska młodzieży, która stanowić będzie podstawę społeczeństwa obywatelskiego.

-drRenataJankowska,prof.UŚ

Strategie wspierające działania obywatelskie młodzieży

Instytucje, poprzez opracowanie i wdrożenie strategii wspierających działania obywatelskie młodzieży, nie tylko wzmacniają demokrację i budują zaangażowane społeczeństwo, ale także inwestują w przyszłe pokolenia liderów i liderek, co ma długoterminowe pozytywne skutki dla społeczności lokalnych i społeczeństwa jako całości.

Tworzenie przestrzeni partycypacyjnej dla młodzieży w 7 krokach Poniżej przedstawiamy mapę drogową z myślą o instytucjach i decydentach Jej celem jest skuteczne angażowanie młodzieży w procesy demokratyczne i obywatelskie. Zawarte tu kroki są zaprojektowane tak, aby można je było realizować równolegle, z zachowaniem elastyczności i dostosowania do specyficznych warunków oraz zasobów każdej instytucji Kluczowym aspektem tej strategii jest zaangażowanie młodzieży już na etapie jej przygotowywania Konsultacje z młodymi ludźmi są niezbędne, aby upewnić się, że strategia odzwierciedla ich potrzeby, oczekiwania i pomysły. Włączenie młodzieży w proces tworzenia strategii nie tylko zwiększa jej trafność i skuteczność, ale również buduje u młodych ludzi poczucie odpowiedzialności i zaangażowania w sprawy społeczne i polityczne Wykorzystujcie komunikację cyfrową

Media społecznościowe Aktywnie korzystajcie z mediów społecznościowych do informowania, angażowania i mobilizowania młodzieży Wykorzystujcie posty, kampanie interaktywne i angażujące treści, aby tworzyć dialog z młodymi użytkownikami.

Proste narzędzia online Jeśli tworzenie dedykowanych platform czy aplikacji jest poza zasięgiem, wykorzystujcie istniejące narzędzia online, takie jak strony internetowe, blogi, fora dyskusyjne, czy nawet newslettery, aby utrzymywać komunikację i wspierać udział młodzieży.

Organizujcie warsztaty i szkolenia:

Wprowadzajcie programy edukacyjne skupiające się na prawach obywatelskich, demokracji i aktywnym uczestnictwie. Zachęcajcie do krytycznego myślenia i samodzielnego działania.

Zachęcajcie do dialogu:

Twórzcie przestrzenie do dyskusji, takie jak fora, debaty i panele, gdzie młodzi ludzie mogą wyrażać swoje opinie i dzielić się pomysłami. Ważne jest, aby czuli się wysłuchani.

Włączajcie Młodzież w Proces Decyzyjny:

Przydzielajcie miejsca dla młodzieży w radach doradczych, komitetach i innych organach decyzyjnych. Ich perspektywa jest nieoceniona w tworzeniu polityk, które ich dotyczą.

Oferujcie finansowanie

Ważne aby młodzi ludzie mieli możliwość realizowania działań od etapu planowania. Podstawą takiej autonomii jest finansowanie wsparcia.

Twórzcie Sieci Kontaktów:

Sieciowanie umożliwia wymianę doświadczeń i wzajemne wsparcie Łączcie grupy młodzieżowe na różnych poziomach –lokalnym, krajowym i międzynarodowym.

Zapewnijcie Mentoring i Wsparcie:

Oferujcie doradztwo i wsparcie od doświadczonych profesjonalistów (np. NGO). Mentoring jest nieoceniony w rozwijaniu umiejętności i realizacji projektów młodzieżowych.

Aktywne Samorządy Szkolne: Wspieranie samorządności szkolnej jako pierwszej platformy dla inicjatyw młodzieżowych

Młodzieżowe Rady Miejskie / Gminne: Tworzenie i wspieranie rad młodzieżowych, które mają realny wpływ na lokalne decyzje

Różnorodne Konsultacje: Organizowanie otwartych konsultacji i debat na tematy ważne dla młodzieży

Punkty Informacji: Utworzenie łatwo dostępnych punktów, gdzie młodzież może uzyskać informacje i wsparcie.

Warsztaty dla Młodych: Organizowanie warsztatów skupionych na rozwoju umiejętności, aktywizmu i edukacji obywatelskiej

Kampanie społeczne: Prowadzenie kampanii edukacyjnych i świadomościowych w mediach społecznościowych oraz bezpośrednio w szkołach

Spotkania z Politykami: Organizowanie spotkań z lokalnymi decydentami, aby młodzież mogła przedstawić swoje pomysły i opinie.

EdukacjaObywatelskawSzkole:Integracjatematów obywatelskichwramachdodatkowychlub istniejącychprogramównauczania

Wydarzenia Masowe: Inicjowanie wydarzeń społecznych i kulturalnych, które angażują i mobilizują młodzież

EdukacjaObywatelskawSzkole:Integracjatematów obywatelskichwramachdodatkowychlub istniejącychprogramównauczania

Konkursy: Organizowanie konkursów z nagrodami dla promowania zaangażowania młodzieży

Otwarte Wizyty w Urzędach: Zapraszanie młodzieży do uczestnictwa w dniach otwartych urzędów i instytucji

Wydarzenia Masowe: Inicjowanie wydarzeń społecznych i kulturalnych, które angażują i mobilizują młodzież

EdukacjaObywatelskawSzkole:Integracjatematów obywatelskichwramachdodatkowychlub istniejącychprogramównauczania

Transmisje Obrad Rad Miejskich: Ułatwianie dostępu do informacji o obradach i decyzjach rad miejskich poprzez transmisje i relacje online.

Przykładyudanychinicjatyw

CZAPKA ŚWIĘTEGO MIKOŁAJA

Od 22 lat Młodzieżowa Rada Miasta Rybnik organizuje akcje Czapka Świętego Mikołaja. Jest to cykliczna akcja polegająca na zaangażowaniu młodzieży oraz mieszkańców miasta Rybnik we wspólnym celu jakim jest pomoc i wsparcie najbardziej potrzebującym.

Ponad 30 placówek z Rybnika, począwszy od przedszkoli, przez szkoły podstawowe, aż po szkoły ponadpodstawowe zaangażuje się w zbiórkę różnorodnych produktów, takich jak towary o długim terminie przydatności, słodycze, kosmetyki. Placówki zorganizują też kiermasze ciast, z których dochód zostanie przeznaczony na akcję.

Do akcji przyłączyło się około 30 wolontariuszy, gotowych pomagać w organizacji i realizacji przedsięwzięcia. 17 firm z Rybnika i okolic zadeklarowało wsparcie w postaci datków lub potrzebnych artykułów. Wolontariuszy w czapkach świętego Mikołaja można spotkać nie tylko w szkołach czy centrach handlowych ale podczas świątecznych jarmarków czy imprez organizowanych przez miasto Rybnik.

Tradycja angażowania się młodych w pomoc tym najbardziej potrzebującym jest pielęgnowana przez każdą kolejną kadencję Młodzieżowej Rady Miasta Rybnik i chyba nikt nie wyobraża już sobie świąt w Rybniku bez tłumów młodych osób w czapkach świętego Mikołaja.

KONGRES ROZWOJOWY MŁODZIEŻOWYCH DRUŻYN POŻARNICZYCH WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

Wydarzenie to zorganizowano po raz pierwszy z inicjatywy Młodzieżowego Sejmiku Województwa Śląskiego i stanowi przykład wydarzenia, które angażuje wszystkie młodzież w całym regionie.

Kongres dedykowany młodzieżowym drużynom pożarniczym to świetna inicjatywa, która będzie kontynuowana w następnych latach.

Ochotnicze straże pożarne od lat są wspierane przez województwo. Zdobyte doświadczenie będzie procentowało w przyszłości. Strażacy ochotnicy w służbie będą chronili naszego bezpieczeństwa i dobytku oraz nieśli ratunek, jeśli zajdzie taka konieczność.

Program kongresu wypełniły prelekcje, wykłady oraz pokazy ratownictwa pożarniczego w wykonaniu młodych adeptów strażackiego fachu.

Ekologiaidemokracja ROZDZIAŁ3

Kiedy stajemy w obronie klimatu i bioróżnorodności, nasze działania stają się ważnym głosem w debacie na temat przyszłości naszej planety i społeczeństwa. Dzisiejsze wyzwania są ze sobą nierozerwalnie powiązane, co sprawia, że edukacja jest złotym mostem w kierunku jutra, w którym dialog, demokracja i współpraca są fundamentami.

Angażując różnorodne grupy interesariuszy, kształtujemy liderów i liderki przyszłości, którzy z pasją będą walczyć o naszą przyszłość, chroniąc Ziemię i budując demokratyczne wartości.

-MorganJanowicz

Integracja zagadnień ekologicznych i klimatycznych z edukacją demokratyczną.

Integracja edukacji ekologicznej i klimatycznej z demokratyczną pozwala na stworzenie holistycznego podejścia do formowania świadomych i odpowiedzialnych obywateli. Uwiarygadnia też edukację obywatelską wśród młodzieży, traktującej priorytetowo kwestie środowiskowe.

Integrujcie treści edukacyjne

Możecie zintegrować tematy ekologiczne z istniejącymi programami edukacji obywatelskiej w szkołach i innych instytucjach edukacyjnych. Przykładowe pomysły to: lekcje/warsztaty na temat zrównoważonego rozwoju, działań obywatelskich na rzecz ochrony środowiska i klimatu oraz wpływu polityki na środowisko naturalne.

Elementy demokratyczne w projektach ekologicznych

Działania na rzecz środowiska mogą być łączone z elementami demokratycznymi, np. poprzez organizowanie debat, konsultacji społecznych czy tworzenie petycji.

Włączenie ekspertów

Zapraszajcie specjalistów i naukowców zajmujących się ekologią i ochroną środowiska do szkół i instytucji młodzieżowych. Takie spotkania pomagają młodzieży zrozumieć złożone zależności między działaniami ludzkimi, a środowiskiem naturalnym Zwiększają również zaufanie do działań w obrębie systemu demokratycznego

Udział Młodzieży w Procesach Decyzyjnych

Zapraszajcie młodzież do uczestnictwa w lokalnych i regionalnych procesach decyzyjnych dotyczących kwestii środowiskowych poprzez młodzieżowe kanały komunikacji. Może to obejmować udział w konsultacjach publicznych, radach doradczych czy grupach roboczych zajmujących się zagadnieniami ekologii Nieobecność tej grupy społecznej w procesach decyzyjnych wynika raczej z braku informacji, a nie zainteresowania.

Współpraca z liderami ekologicznymi i organizacjami pozarządowymi

Nie bójcie się współpracy z młodymi liderami Często ich wyrazisty głos społeczny, jest podyktowany koniecznością wywalczenia przestrzenii medialnej. Warto zapraszać tych ludzi do dyskusji, włączając ich tym samym do poszukiwania rozwiązań w obrębie systemu demokratycznego.

Przez łączenie tych elementów, edukacja klimatyczna i ekologiczna staje się nie tylko kwestią nauki o środowisku, ale również platformą do rozwijania kompetencji obywatelskich i demokratycznych.

Ekologiczne strategie i narzędzia do wdrożenia

Eko-Audyt w Instytucjach Edukacyjnych: Uczniowie uczestniczą w audytach środowiskowych swoich szkół, ucząc się oceniać i wpływać na ślad węglowy instytucji

Debaty i Warsztaty na Temat Zrównoważonego Rozwoju: Organizowanie dyskusji i warsztatów, które badają związek między polityką środowiskową a demokracją

Programy Ochrony Przyrody: Włączanie młodzieży w lokalne inicjatywy ochrony środowiska, gdzie mogą podejmować decyzje i wpływać na projekty

Kampanie Świadomości Ekologicznej: Tworzenie przez uczniów kampanii informacyjnych i edukacyjnych, które rozwijają ich umiejętności komunikacji i organizacji

Młodzieżowe Grupy Ekologiczne jako Fora Obywatelskiej Aktywności: Zachęcanie do tworzenia grup, które inicjują dyskusje na tematy środowiskowe i organizują działania mające realny wpływ na lokalną społeczność

EdukacjaObywatelskawSzkole:Integracjatematów obywatelskichwramachdodatkowychlub istniejącychprogramównauczania

Zielone Certyfikaty i Nagrody dla Aktywizmu Obywatelskiego: Wyróżnianie i nagradzanie szkół i uczniów za aktywne zaangażowanie w działania proekologiczne, podkreślając ich znaczenie jako działań obywatelskich

Współpraca z Organizacjami Ekologicznymi i Klimatycznymi: Umożliwianie uczniom pracy z lokalnymi NGO, dając im praktyczne doświadczenie w zakresie wpływania na politykę i realizacji projektów

Konsultacje Społeczne na Temat Polityki Ekologicznej i Klimatycznej: Aktywne włączanie młodzieży w dyskusje i procesy decyzyjne dotyczące lokalnej polityki środowiskowej, podkreślając ich rolę jako obywateli

Studia przypadków i najlepsze praktyki.

ZESPÓŁ DO SPRAW EDUKACJI EKOLOGICZNEJ, W TYM

KLIMATYCZNEJ, I PROMOCJI EKOLOGICZNYCH WARUNKÓW ŻYCIA

17 sierpnia 2021r. Minister Klimatu i Środowiska oraz Minister

Edukacji i Nauki podpisali List intencyjny wyrażający wolę współpracy na rzecz edukacji ekologicznej i klimatycznej, którego głównym celem jest zwiększanie świadomości ekologicznej i klimatycznej młodego pokolenia, a także zainicjowanie kolejnego etapu w dotychczasowej współpracy obu resortów.

Prace Zespołu rozpoczęły się od dyskusji nad wspólną definicją edukacji klimatycznej podkreślając za Organizacją Narodów Zjednoczonych (Art.6 Ramowej Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Art 12 Porozumienia Paryskiego) że celem edukacji klimatycznej jest rozwiązywanie i opracowywanie skutecznych reakcji na zmiany klimatu oraz podkreślenie wpływu człowieka na jego zmiany.

Najważniejszą jednak kwestia wymagającą podkreślenia jest zaproszenie i współpraca młodzieży w ramach grup roboczych zespołu. Do współpracy zostali bowiem zaproszeni przedstawicieli m.in. Młodzieżowej Rady Klimatycznej, Polskiej Rady Organizacji Młodzieżowych czy Młodzieżowego Strajku Klimatycznego.

Samorządszkolny2.0 ROZDZIAŁ4

Idea samorządności była fundamentem zarówno szlacheckiej, rozgadanej na sejmikach I Rzeczypospolitej, samoorganizującej się u progu niepodległości II RP, jak i wywalczonej przez samorządny związek zawodowy III RP. Umiejętność samoorganizacji społeczeństwa była i jest częścią polskiego demokratycznego DNA, wynikająca często z braku zaufania do obcej, a nawet swojskiej władzy. Budzi się ona zaskakując i zachwycając nas samych, czego przykłady mamy w takich inicjatywach jak WOŚP, czy ostatnio przyjęcie pod polskie dachy ponad miliona uciekinierów wojennych. Powszechnie narzeka się jednak nadal na krótkotrwałość i akcyjność tych działań oraz zagrożenia związane z ich anarchizacją z jednej lub fasadowością z drugiej strony. Te problemy, szczególnie ostatni nieobce są też samorządom uczniowskim. Rady Uczniów pozbawione są często własnego miejsca, nie obradują wspólnie z Radą Pedagogiczną i Radą Rodziców, a ich nauczyciel - opiekun jest wolontariuszem, usiłującym łaczyć te odrębne światy.

Prawo oświatowe (Dz.U.2023.0.900 t.j. - Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r - Prawo oświatowe, Art 85) nakazuje tworzenie organizacji samorządowych w szkołach i ich uregulowanie w statucie. Ich zadania to “wnioski ii opinie” w sprawach szkolnych,

ale też “prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań”. Praktyka zakorzeniona w PRL a także motywowane brakiem czasu wygodnictwo sprawiają że ich funkcjonowanie ogranicza się często do kwestii formalnych. Nie sprzyjają tej działalności również dominujące podawcze metody nauczania, które podkreślają autorytet nauczycieli nie chcących dzielić się władzą. Nowym zagrożeniem stał się kryzys wspólnotowości i indywidualizm współczesnej cywilizacji, co niestety nakłada się na wycofywanie się uczniów w kryzysie. Natomiast odwiecznym problemem pozostaje wpływ polityków lokalnych i centralnych na polską szkołę. Wzniosłe deklaracje, rewolucje organizacyjne, wizyty od święta i polityka oszczędnościowa też nie sprzyjają kreatywności samorządów uczniowskich.

Powoli jednak przebijają się do polskiej szkoły idee psychologii opartej bardziej na relacjach niż racjach oraz nowe metody nauczania aktywizujące i angażujące uczniów oraz zachęcające do pracy w projektowych grupach Uczniowscy aktywiści w mediach społecznościowych nieograniczeni cenzurą, ani autocenzurą punktują, czasem ostro wady polskiej szkoły.

Otwarcie, choć zwykle anonimowo sygnalizują też problemy w swoich placówkach. Wielu spraw nie da się już zamieść pod dywan. Tymczasem debata publiczna, zarówno w Polsce, jak i w wielu krajach na świecie domaga się nowego spojrzenia na edukację. Nie powinno w tej dyskusji zabraknąć głosu samych zainteresowanych, czyli uczniów, którzy zgodnie z ustawą stanowią samorząd swojej placówki.

Tymczasem uczniowski samorząd jest szkołą demokracji, zarówno w znaczeniu ćwiczenia procedur, jak i nabywania umiejętności miękkich.

Wielu dorosłych już aktywistów tu właśnie uczyło się poszukiwania oryginalnych rozwiązań lokalnych problemów, wykuwania kompromisów, zderzenia z finansowymi i prawnymi ograniczeniami, prowadzenia kampanii wyborczej i promocyjnej.

Drogą od polityki szkolnej do lokalnej mogą stać się młodzieżowe rady miast. Dobrze funkcjonujący i aktywny samorząd daje uczniom poczucie sprawczości, wpływu na własne i wspólne życie kształtując postawy obywatelskie.

Komuś przyzwyczajonym do szkolnej czy studenckiej demokracji nie da się łatwo narzucić autorytarnej władzy. Szczególnym wyzwaniem jest cyfrowy świat, jakże różny od wspomnianego w ustawie “wydawania gazety szkolnej”.

-drKamilPaździor

Dobre praktyki dla szkół i władz miejskich

Aby w pełni wykorzystać potencjał technologii oraz angażować młodzież w procesy decyzyjne, szkoły i władze miejskie mogą wdrożyć następujące dobre praktyki:

Cyfrowe Platformy Komunikacji:

Wprowadzajcie cyfrowe narzędzia i platformy (np. aplikacje mobilne, fora internetowe), które umożliwiają uczniom, nauczycielom i rodzicom efektywną komunikację i wymianę opinii.

E-Demokracja w Samorządzie Szkolnym:

Organizujcie elektroniczne wybory i konsultacje, co pozwoli na większą przejrzystość i łatwiejsze uczestnictwo uczniów w procesach decyzyjnych.

Szkolenia z Cyfrowych Narzędzi:

Organizujcie warsztaty dotyczące efektywnego wykorzystania narzędzi cyfrowych w celach edukacyjnych i organizacyjnych.

Otwartość i Dostępność Informacji:

Zapewnijcie transparentność w działaniach samorządu szkolnego poprzez regularne publikowanie protokołów, decyzji i planów działań.

Cyfrowe Sieci Wsparcia:

Twórzcie sieci wsparcia między różnymi szkołami, co pozwala na wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk w zakresie samorządności szkolnej.

Propozycje cyfrowych narzędzi dla samorządów szkolnych.

Komunikacja i Organizacja pracy:

Slack: Pozwala na tworzenie kanałów tematycznych, przesyłanie wiadomości i plików.

Microsoft Teams: Zintegrowana platforma do komunikacji i współpracy, oferująca czat, wideokonferencje i współdzielenie dokumentów.

Google Workspace: Kolejna zintegrowana platforma do komunikacji i współpracy, od Google

Discord: Narzędzie do rozmów głosowych i komunikacji za pomocą wiadomości tekstowych z możliwością umieszczania zdjęć oraz filmów.

Zarządzanie Projektami:

Trello: Intuicyjna aplikacja do zarządzania zadaniami i projektami z wykorzystaniem systemu tablic i kart

Asana: Platforma do zarządzania zadaniami i projektami, umożliwiająca planowanie, śledzenie postępów i współpracę.

Ankiety i Głosowania

Google Forms: Proste w użyciu narzędzie do tworzenia ankiet i formularzy.

SurveyMonkey: Zaawansowane narzędzie do tworzenia sondaży i analizowania wyników.

Doodle: Proste narzędzie do szybkiego głosowania na różne opcje (np. terminy spotkań).

Mentimeter: Pozwala na tworzenie interaktywnych głosowań i quizów w czasie rzeczywistym.

Organizacja Wydarzeń i Spotkań

Eventbrite: Platforma do organizacji wydarzeń i sprzedaży biletów.

Meetup: Narzędzie do organizacji spotkań grupowych i wydarzeń społecznościowych.

Kalendarze i Planery: Google Calendar: Łatwy w użyciu kalendarz do planowania spotkań i wydarzeń.

Calendly: Automatyzuje proces ustalania spotkań, umożliwiając innym wybór dogodnego terminu.

Narzędzia Edukacyjne i Informacyjne

Platformy Edukacyjne: Kahoot!: Narzędzie do tworzenia interaktywnych quizów i gier edukacyjnych.

Quizlet: Pozwala na tworzenie zestawów fiszek do nauki i powtórek materiału.

Mapa drogowa do Samorządu 2.0

W ramach projektu wypracowaliśmy mapę drogową do cyfryzacji samorządu szkolnego. Od analizy potrzeb po wdrożenie i ciągły rozwój. Ma ona na celu umożliwienie efektywnego wykorzystania technologii cyfrowych w celu wspierania demokratycznych procesów i angażowania uczniów w życie szkolne.

Analiza Potrzeb i Możliwości:

Przeprowadzenie analizy potrzeb i zasobów szkoły w zakresie technologii cyfrowych.

Konsultacje z uczniami, nauczycielami i rodzicami w celu zrozumienia ich oczekiwań i wymagań.

Planowanie i Strategia:

Opracowanie strategii cyfryzacji, uwzględniającej cele, oczekiwane korzyści, niezbędne zasoby oraz harmonogram wdrożenia.

Wybór Narzędzi i Platform Cyfrowych: Selekcja narzędzi i platform, które najlepiej odpowiadają potrzebom szkolnego samorządu

Szkolenia i Edukacja:

Organizacja szkoleń dla uczniów i nauczycieli z zakresu korzystania z wybranych narzędzi cyfrowych.

Edukacja na temat bezpieczeństwa cyfrowego i etyki online.

Pilotażowe Wdrożenie:

Wdrożenie wybranych narzędzi w wybranej grupie (np. w jednej klasie lub grupie samorządowej) jako projekt pilotażowy.

Ocena i Modyfikacje:

Ocena efektywności pilotażowego wdrożenia i wprowadzenie ewentualnych modyfikacji.

Zebranie opinii uczestników i dostosowanie planu wdrożenia na większą skalę.

Rozszerzone Wdrożenie:

Stopniowe rozszerzanie wykorzystania technologii cyfrowych na całą szkołę.

Stałe monitorowanie i ewaluacja efektów wdrożenia.

Ewaluacja

Zachęcanie do aktywnego udziału i feedbacku od uczniów i nauczycieli.

Optymalizacja i Rozwój: Regularna aktualizacja i ulepszanie narzędzi cyfrowych, aby odpowiadały one na zmieniające się potrzeby i trendy. Organizowanie cyklicznych szkoleń i warsztatów dla zachowania aktualności wiedzy i umiejętności użytkowników.

Cyfrowademokracja ROZDZIAŁ5

Demokracja cyfrowa wiąże się z wykorzystaniem narzędzi ICT (information and communication technology) w procesach demokratycznych. Dzięki inicjatywom czy konsultacjom online obywatele mogą wyrażać swoją opinię dotyczącą kształtu prawodawstwa i być usłyszanym przez osoby decyzyjne. Przykładem platformy, która to umożliwia jest Decidim.Głosowania mogą być przeprowadzane przy wykorzystaniu blockchain (technologii znanej z kryptowalut takich jak Bitcoin), co jednak wiąże się z pewnymi zagrożeniami, w zależności od implementacji technicznej. Media społecznościowe miały duży wpływ na przykład w wyborach prezydenckich w USA czy referendum w sprawie Brexitu. Tematem pokrewnym e-demokracji jest egovernance, którego przykładami są indyjski Aadhaar czy estońskie ID-kaart i X-Road. Z pewnością rozwój narzędzi cyfrowych i zmiany społeczne znacząco odmienią sposób, w jaki funkcjonuje demokracja na świecie. Skłaniałbym się ku założeniu Paraga Khanny, że docelowo będzie to bezpośrednia technokracja.

-RafałStybliński Fundacja"DemokracjaPrzyszłości"

Szanse na rozwój demokracji dzięki cyfryzacji

Cyfryzacja i rozwój technologii informacyjnych otwierają nowe perspektywy dla rozwoju demokracji, szczególnie w kontekście zaangażowania młodzieży Poniżej przedstawiamy kluczowe szanse, jakie cyfryzacja może przynieść dla wzmocnienia demokratycznych procesów:

Zwiększenie Partycypacji: Cyfrowe narzędzia umożliwiają łatwiejsze i bardziej dostępne formy uczestnictwa w demokracji, co może prowadzić do zwiększenia zaangażowania młodzieży, szczególnie w kontekście głosowań, konsultacji i debat.

Transparentność: Dzięki technologii, procesy decyzyjne mogą stać się bardziej przejrzyste i dostępne dla młodych obywateli, co sprzyja budowaniu zaufania do instytucji

Edukacja Obywatelska: interaktywne narzędzia mogą pomagać w edukacji na temat demokracji, praw obywatelskich i procesów społecznych.

Innowacyjne Formy Angażowania: Wykorzystanie aplikacji mobilnych, gier edukacyjnych, forów internetowych i mediów społecznościowych pozwala na tworzenie nowych, interaktywnych form angażowania młodzieży w sprawy publiczne.

Sieciowanie i współpraca międzynarodowa: Cyfrowe narzędzia ułatwiają wymianę doświadczeń między młodymi ludźmi z różnych krajów, co może przyczynić się do rozwoju międzynarodowej perspektywy demokracji.

Zagrożenia dla demokracji

związane z cyfryzacją

Cyfryzacja, mimo swoich licznych korzyści, niesie ze sobą także ryzyka, które mogą mieć negatywny wpływ na procesy społeczne, zwłaszcza wśród młodzieży:

Fake News: Rozprzestrzenianie fałszywych informacji i dezinformacji w mediach cyfrowych może wprowadzać w błąd młodych użytkowników, wpływając na ich poglądy i decyzje, a także podważając zaufanie do wiarygodnych źródeł informacji

Cyberprzemoc: Platformy cyfrowe mogą ułatwiać rozprzestrzenianie mowy nienawiści i cyberprzemocy, co może prowadzić do napięć społecznych i dyskryminacji.

Wzrost Polaryzacji: Media społecznościowe i algorytmy personalizacji mogą prowadzić do tworzenia tzw. echo chambers (izolowanych środowisk), gdzie użytkownicy są eksponowani jedynie na informacje i opinie zgodne z ich własnymi.

Manipulacja: Możliwość wykorzystania technologii do manipulowania opinią publiczną i wpływania na wyniki wyborów, np. poprzez targetowanie polityczne, boty czy fake profiles.

Prywatność: Zagadnienia związane z ochroną prywatności i bezpieczeństwem danych osobowych w kontekście cyfrowym mogą wpływać na wolność i autonomię użytkowników, a także na zaufanie do systemów demokratycznych.

Wsparcie demokracji poprzez IT

E-Konsultacje

Tworzenie i wdrażanie internetowych platform konsultacyjnych, które umożliwiają młodzieży udział w dyskusjach na tematy lokalne, zgłaszanie pomysłów i udział w ankietach online

Aplikacje Mobilne do Głosowania Rozwój aplikacji mobilnych, które pozwalają młodzieży na wyrażanie opinii, głosowanie na różne projekty lokalne czy inicjatywy społeczne

Warsztaty z Cyfrowego Obywatelstwa: Organizacja warsztatów na temat korzystania z narzędzi cyfrowych w kontekście aktywności obywatelskiej, w tym nauka o bezpieczeństwie online i etyce cyfrowej.

Gry i Symulacje Obywatelskie: Wykorzystanie gier edukacyjnych i symulacji, które uczą procesów decyzyjnych, rozwiązywania problemów społecznych oraz podstaw demokracji

Forum Online

EdukacjaObywatelskawSzkole:Integracjatematów obywatelskichwramachdodatkowychlub istniejącychprogramównauczania

Utworzenie forum internetowego, na którym młodzież może dyskutować o lokalnych sprawach, wymieniać się pomysłami i organizować działania

Wirtualne Biura Obywatelskie: Stworzenie wirtualnych biur, gdzie młodzież może zdobywać informacje o lokalnych inicjatywach, procedurach administracyjnych i udziału w życiu publicznym

Najlepsze praktyki

W ramach naszego projektu zastosowaliśmy innowacyjne podejście do prowadzenia konsultacji, wykorzystując cyfrowe narzędzia, w postaci: Jamboard Google Jamboard to wirtualna tablica, która umożliwia interaktywne udostępnianie, wpisywanie i wklejanie opinii oraz treści. Pozwoliło to uczestnikom na efektywną i dynamiczną wymianę opinii. Tablice wirtualne umożliwiły uczestnikom swobodne wyrażanie myśli, co sprzyjało otwartej i twórczej dyskusji.

W ramach blended learning, tablice były wykorzystywane nie tylko podczas zajęć stacjonarnych, ale także umożliwiały kontynuację dyskusji po zajęciach. To połączenie nauki tradycyjnej ze zdalną interakcją pozwoliło na głębsze i bardziej elastyczne zaangażowanie uczestników.

Dzięki opcji anonimowego udziału w dyskusjach na Jamboard, uczestnicy mogli wyrażać swoje opinie bez obaw o ocenę, co często zachęcało do bardziej szczerych i otwartych wypowiedzi.

https://feis.org.pl/mlodyobywatel-konsultacje/

MłodaEuropa ROZDZIAŁ6

Będąc na sali obrad Parlamentu Europejskiego mam to szczęście widać zawsze mnóstwo młodych ludzi, którym realnie leży na sercu dobro całej wspólnoty.

Dlatego tak ważne jest tworzenie przestrzeni do dialogu i wymiany dobrych praktyk dla młodzieży z całej Europy. Programy takie jak Unijny Dialog czy Erasmus + od lat wspierają uczestnictwo młodzieży i przybliżają młodym Unię Europejską.

Naszą odpowiedzialnością jest korzystać z tych narzędzi mądrze i docierać do wszystkich młodych osób.

-AlinaProchasek

PrzewodniczącaPolskiejRadyOrganizacjiMłodzieżowych, pełniącejfunkcjęKrajowejRadyMłodzieży, członkaEuropejskiegoForumMłodzieży

Włączanie młodzieży w budowę Europy.

Współczesna Europa stoi przed wyzwaniami i możliwościami, które wymagają aktywnego i świadomego zaangażowania młodego pokolenia. Włączenie młodzieży w proces budowania Europy jest kluczowe nie tylko dla ich osobistego rozwoju, ale także dla kształtowania przyszłości kontynentu

Aktywne włączanie młodzieży w dialog i inicjatywy europejskie jest niezbędne do budowania silniejszego poczucia europejskiej solidarności. Przyczynia się to do lepszego zrozumienia różnorodności kulturowej i wzajemnego szacunku między narodami Europy

Program Erasmus+ jest jednym z najważniejszych narzędzi wspierających mobilność edukacyjną i zawodową młodych ludzi w Europie. Umożliwia zdobywanie doświadczeń międzynarodowych, co sprzyja rozwojowi umiejętności międzykulturowych i językowych oraz budowaniu europejskich sieci kontaktów

Europejski Korpus Solidarności oferuje młodym ludziom możliwość uczestnictwa w projektach wolontariackich lub pracy na rzecz społeczności lokalnych w całej Europie. Program ten kładzie nacisk na solidarność, obywatelskie zaangażowanie i aktywność społeczną

Wsparcie Młodzieży - baza

pomysłów

Te pomysły możecie wykorzystać do zachęcania młodych ludzi do aktywnego uczestnictwa w życiu europejskim.

Wspieranie wymian młodzieży

Projekty Współpracy Transgranicznej

Konkursy i Wydarzenia o Tematyce Europejskiej.

Promowanie Programów Praktyk w Instytucjach Europejskich

Warsztaty i Szkolenia o Unii Europejskiej.

Zachęcanie i ułatwianie młodym ludziom udziału w wolontariacie w ramach Europejskiego Korpusu Solidarności.

Forum Dyskusyjne o Wyzwaniach i Możliwościach w Europie.

Partnerstwa Międzyszkolne.

Kampanie Informacyjne o Możliwościach w UE:

YOUTH CARDS

Projekt dedykowany był zwiększeniu włączenia młodzieży w procesy demokracji lokalnej.

Naszym celem była zmiana reguł gry poprzez dopuszczenie do stołu młodych ludzi, a później poprzez ich udział we wspólnej grze – lokalnej polityce, której celem nie jest jednak wygrana, a realizacja dobra wspólnego.

W praktyce projekt polegał na zbudowaniu młodzieżowych rad w obu miejscowościach. Projekt rozpoczął się w czerwcu 2018 i będzie trwał do września 2019.

Poprzez ten okres działo się bardzo dużo, min : debaty z politykami, spotkania młodzieży w Polsce i Czechach, seminarium międzynarodowe na temat udziału młodzieży w polityce, tworzenie gry symulacyjnej dla młodzieży, nagrywanie filmów na YouTube, spotkania z innymi młodzieżowymi radami, warsztaty o etyce i wiele innych działań

Najważniejsze, że działania te były realizowane przez samą młodzież i to im należy przypisać sukces tego projektu.

UNIJNY DIALOG MŁODZIEŻOWY

W latach 2011- 2020 roku Polska Rada Organizacji Młodzieżowych prowadziła w Polsce program Unijnego Dialogu Młodzieżowego, w ramach którego na poziomie europejskim powstawała Unijna Strategia na Rzecz Młodzieży przyjęta w listopadzie 2018 r

W zależności od cyklu projektu (które są dwuletnie), razem z przedstawicielami z całej Unii skupiamy się na różnych tematach i wykorzystywaniu różnych formatów, jednak zawsze nadrzędnym celem tego projektu było kształcenie w młodych ludziach postaw i umiejętności obywatelskich.

Działania w ramach Dialogu prowadzone były jednocześnie w szkołach ponadpodstawowych i świetlicach środowiskowych w całej Polsce, a także lokalnie przez wybrane organizacje młodzieżowe oraz młodzieżowe rady i docierały do ponad 5 tysięcy osób w kontakcie bezpośrednim.

W marcu 2019 r Polska Rada Organizacji Młodzieżowych została wyróżniona za jeden z trzech najbardziej innowacyjnych modeli implementacji tego projektu w Europie pod kątem zwiększania zasięgu i włączania młodzieży z różnorodnych środowisk („outreach & inclusion”).

Podsumowanie ZAKOŃCZENIE

W podręczniku "TOOLKIT działań demokratycznych na rzecz młodzieży" skoncentrowaliśmy się na roli młodzieży w kształtowaniu przyszłości społecznej i politycznej.

Przeanalizowaliśmy i szczegółowo opisaliśmy kluczowe obszary, w których młodzi ludzie mogą wywierać znaczący wpływ, podkreślając, jak decydenci, instytucje edukacyjne i organizacje pozarządowe mogą wspierać ich w tym procesie.

Wsparcie Działań Obywatelskich Młodzieży: Ukazaliśmy znaczenie aktywnego zaangażowania młodzieży w życie obywatelskie i demokratyczne oraz role, jaką decydenci i instytucje mogą odegrać, wykorzystując edukację, platformy cyfrowe i współpracę społeczną.

Ekologia i Demokracja: Włączenie tematów ekologicznych do edukacji demokratycznej zostało przedstawione jako sposób na budowanie świadomości i odpowiedzialności społecznej wśród młodzieży, z naciskiem na rolę szkół i instytucji publicznych.

Samorząd Szkolny 2.0:

Podkreśliliśmy, jak rozwój cyfrowych narzędzi i strategii może wspierać samorządy szkolne, przyczyniając się do lepszej komunikacji i reprezentacji uczniów, a także jak instytucje mogą to wspierać.

Cyfrowa Demokracja:

Omówiliśmy wykorzystanie technologii informacyjnych do promowania zaangażowania młodzieży w procesy decyzyjne oraz do edukacji obywatelskiej, wskazując na możliwości dla instytucji i szkół.

Młoda Europa:

Przedstawiliśmy sposoby włączenia młodzieży w kontekst europejski, szczególnie poprzez programy takie jak Erasmus+ i Europejski Korpus Solidarności, zwracając uwagę na możliwości dla instytucji edukacyjnych i organizacji pozarządowych w tym zakresie.

Podsumowując, naszym celem było wyposażenie decydentów, instytucji edukacyjnych i organizacji pozarządowych w narzędzia, wiedzę i możliwości, które umożliwią im skuteczne wspieranie aktywnego i efektywnego uczestnictwa młodzieży w życiu demokratycznym. Zwróciliśmy uwagę, że znaczenie tego zadania wykracza poza granice szkół i instytucji, będąc strategiczną inwestycją w przyszłość naszych społeczeństw.

Zachęcamy decydentów, edukatorów i wszystkie zainteresowane strony do podjęcia działań zgodnych z przedstawionymi wskazówkami, pracując razem na rzecz lepszego i bardziej zaangażowanego społeczeństwa.

Wizja przyszłych działań i kierunków rozwoju polityki młodzieżowej.

Przyszłość polityki młodzieżowej rysuje się jako droga ku głębszej integracji i partycypacji młodych ludzi w kształtowaniu społeczeństwa Centralnym elementem tej wizji jest zapewnienie, że głos młodzieży nie tylko będzie słyszalny, ale również będzie miał realny wpływ na decyzje dotyczące ich przyszłości. Dążyć będziemy do stworzenia środowisk, w których młodzi ludzie mogą rozwijać swoje umiejętności, inicjatywy i pasje, wspierani przez edukację, technologię i współpracę międzynarodową

W centrum tej wizji znajduje się rozwój programów edukacyjnych, które kładą nacisk na obywatelstwo, świadomość społeczną i ekologiczną, demokrację oraz prawa człowieka Technologia cyfrowa odegra kluczową rolę w tworzeniu innowacyjnych platform dla dialogu i współpracy, dostosowanych do dynamicznych potrzeb młodego pokolenia.

Ważne będzie również zapewnienie wsparcia finansowego, mentoringowego i organizacyjnego dla inicjatyw prowadzonych przez młodzież, umożliwiając im przekształcanie swoich pomysłów w działania. Dodatkowo, międzynarodowa współpraca i programy wymiany, takie jak Erasmus+, będą kontynuować swoją rolę w otwieraniu drzwi do nowych doświadczeń, budowania międzynarodowych sieci kontaktów i zrozumienia różnorodności kulturowej

Dziękujemy