“Etorkizuna eta salbuespena”
“Primeros pasos del Fondo de Cohesión”
IRITZIA >> 3
IRITZIA >>10
zkerra Berri
ezkerra aberri
aldizkaria
26 2015eko APIRILA. Ezkertiar eta Abertzaleeen aldizkaria
Ezkerraren erronkak
Emilio Lopez Adan, “Beltza”, medikua eta idazlea KRONIKA >> 6
Editoriala
“El cambio social en tiempos de crisis”
zkerra Berri
aldizkaria
EzkerraBerri Fundazioak gizartean eztabaida zabaltzeko egiten duen ekarpena. Erredakzio taldea: Patxi Zabaleta Rebeka Ubera Dani Maeztu Aser Lertxundi A.Iturriagaetxebarria I. Irazabalbeitia Diseinua: Aser Lertxundi Inprimategia: Iratxe grafika
E
ste inicio del año lo ha querido aprovechar Ezkerraberri para reflexionar sobre el futuro, más precisamente sobre el futuro del cambio social.
Hemos querido reflexionar sobre el futuro de la izquierda. Es evidente que si queremos transformar la sociedad y hacer realidad el cambio social derrotando al neoliberalismo, tenemos que reflexionar sobre los instrumentos ideológicos y organizativos de la izquierda política. Los discursos y las estrategias históricas de la izquierda deben de adaptarse a la estructura y situación de la sociedad actual. Invitamos a Emilio Lopez Adan, Beltza, a dar su opinión sobre el tema en una charla en Donostia que fue moderada por Luis Mendizabal.
Uno de los apoyos del cambio social es el movimiento sindical, el que se haya sumido en una crisis de legitimación por un lado, debido a las prácticas de los sindicatos mayoritarios del Estado, y por otro, a una crisis de representatividad respecto a la clase trabajadora. En la charla que ofreció en Durango Xabi Anza, miembro de la ejecutiva de ELA, y que moderó Dani Maeztu, hizo una profunda reflexión sobre la situación del sindicalismo en plena era del neoliberalismo y apuntó algunas ideas de por donde debería de discurrir el sindicalismo del futuro. Los movimientos sociales son un de los pilares para el cambio social. Sin una sociedad organizada difícilmente se puede pretender cambiarla. Yayo Herrero, miembro de Ecologistas en Acción, nos ofreció su visión sobre el tema en una charla que moderó Myriam Gómez. Señaló Yayo que la crisis económica y sus consecuencias nefastas para el bienestar de la ciudadanía dieron impulso a los movimientos sociales y a la auto-organización de la sociedad, pero que ahora se enfrentan a una situación similar a la de finales de los 70, cuando los protagonistas de esos movimientos dieron el salto a la arena político-electoral que trajo el debilitamiento de los mismos. Xabi Vallina, miembro de Eraiki, nos ofrece una reflexión personal sobre la diferencia entre teoría y la práctica política que también afecta a la izquierda. Una visión sobre la situación de Grecia de Giorgios Karakasis, ciudadano griego vecino de Euskal Herria y una reflexión sobre los fondos de cohesión de Udalbiltza completan este número de Ezkerraberri.
Datorren aleko gaia: Estatuko naziorik gabeko herriak e-mail bitartez zuen artikuluak bidal ditzakezue. Ale bakoitzean josotako 2 iritzi artikulu argitaratuko dira. ANIMATU!
Aduanaren Txokoa 16-18 31001 IRUÑA www.ezkerraberri.org Tel: 948206362 fundazioa@ezkerraberri.org
Iritzia Xabi Anza, ELAko formakuntza arduraduna.
A
rrakasta handia izan duen Borgen telesailean protagonistek txiste bat botatzen zuten Danimarkako langile-mugimenduari buruz, esanaz han ez zegoela ez mugimendurik, ez langilerik. Kontua da tesi oso hedatua dela honakoa europar akademia soziologikoan: ekonomiaren globalizazioak eta neoliberalismoak ezinbestean eta derrigor sindikalismoaren gainbehera eta desagerpena ere eragiten dute. Tesi hau frogatu egiten omen dute nazioarteko lehiak eta lanaren banaketak, sindikatuen eragin politikoaren ga-
Etorkizuna eta salbuespena Sindikalismoaren bilakaerari buruzko iruzkinak lerak, sozialdemokraziak postulatu neoliberalak bere egiteak... Eta hori biribiltzeko, hor omen dago antzina hain indartsua izan zen mugimendu sindikalak azken hamarkadetan pairatzen duen afiliazio jaitsieraren froga enpiriko ukaezina. Hala da, kontuok ez dira asmatuak, baina inozotzat har banazakete ere, hau ez da eragozpenei buruzko tesiak egiteko unea. Ez naiz autismo metodologikoan jausiko: begibistakoa da hegemonia neoliberaleko azken ha-
>> 3
Iritzia
Neoliberalismoaren hegemoniak zalantzan jarri du sindikatuek, langileen eskubideak babesteko, duten ahalmena >>
markadetan ekonomian, politikan eta legedian gertatu diren aldaketek zalantzan jarri dutela sindikatuak langileen interesak defenditzeko duen ahalmena, baita bera ahuldu ere erreferentzia politiko gisa. Baina errenten arteko desberdintasuna izugarri areagotu dela eta babes sozialeko mekanismo guztiak ahuldu direla ikusirik, militante batek aztertu egin beharko du, lehenik, ba ote dagoen, oro har hedatu den ahulezia horretan, bestelako etorkizun bat adieraz dezakeen salbuespenik; eta bigarrenik, salbuespen edo kasu berezi horiek ezdeusak ote diren (alegia, beste testuinguru batzutara “esporta” ezineko errealitateak direlako aintzat hartu ezinekoak), ala klase herritarren defentsarako etorkizuna eskain dezaketen eskuhartze-ereduak izan litezkeen. Nire ustez, ELAren esperientzia sindikala, eta nolabait ere sindikalismo abertzale guztiaren esperientzia, bere muga eta miseriak gorabehera, salbuespena dugu Europako eremu sindikalean; kasu berezia, Dufour eta Hege soziologo frantsesek dioten moduan “alde batera utzi daitekeena”, baina halaber aintzat har daitekeena. Kasu berezia, eta gehiago esango nuke, gure herriarentzako aldaketa politiko eta sozialaren alde daudenek kontutan izan beharko luketen berezitasuna. Salbuespen izaera bost ezaugarrik taxutzen dute. Lehenik, Europako estaturik gabeko nazioko sindikatuen artean ELA da bere eremu nazionalean nagusia den sindikatu bakarra. Berezitasun honi gehitu behar zaio LAB, bera ere abertzale eta herri honetako hirugarren sindikatu izanik, bigarren sindikatutik 3 puntura baino ez dagoela (puntubete baino gutxiago, EAEn). Bigarrenik, berezitasuna sindikatu nagusiaren finantzaketan datza, diru-sarrera propioak (kuotak) %91 direlarik; subentzio publikoetatik datozen diru-sarrerak urriak dira. Gainera, ELAk finantzatzeko ez ditu beste mekanismo batzuk baliatu, esaterako estatuak ematen dituen zerbitzuak bere gain hartzea (langabezia, enplegu-bitartekaritza, prestakuntza...), enpresak sortzea edota kogestio eta kontzertaziotik eratorritakoak kudeatzea. 4
Hirugarrenik, ELA eta LAB eraldatze estrukturaleko abaguneetan indartu dira, hots, beste leku batzutan gainbehera sindikalaren “arrazoia” izan diren joerei esker (desindustrializazioa, tertziarizazioa, outsourcing, arlo publikoko negoziazio kolektiboaren amaiera…). Nabarmentzekoa da ELA askoz ere nagusiagoa dela ETEetan enpresa handietan baino, eta hazten ari dela sektore pribatizatuetan, betiko zerbitzu publikoetan ez bezala. Beraz, zenbaitentzat paradoxa izan liteke, enpresa txikietako langileak alde batera utzi dituela leporatzen baitiote.
Sindikalismo abertzaleak eragin politiko eta sindikala galdu du Salbuespen izateko laugarren ezaugarria, oso garrantzitsua, hau da: ELA da Europan erakunde historiko eta bere eremuan nagusi izanagatik elkarrizketa eta kontzertazio soziala baztertu duen sindikatu bakarra; une honetan hauek politika neoliberalak legitimatzeko praktikatzat jotzen ditu. Gaurkoz beste sindikatu abertzaleak ere bat dator ukapen horri dagokionez. Bosgarren berezitasuna ELAren Greba-kutxa da, zeinetara bideratzen den afiliatuen kuoten %25a. Euskal Herria da gure inguruan lan-gatazka gehien dituen lurraldea. Espainiarekiko nabarmen; baditugu datuak. Eta are gehiago Frantziarekiko, non greben %70 “espontaneoak” diren, hots, eratutako sindikatuek gidatu ez dituztenak, langileek beren kabuz baizik. Azaldu beharra dago berezitasun hauek ez dutela indarerlazioaren berri ematen. Begibistakoa da sindikalismo abertzaleak ere eragin politikoa eta indar sindikala galdu duela, batik bat lan-legedian (banakako zein kolektibo dela ere) egindako aldaketak medio. Halaber, krisi garaian ELAk afiliazio galera garrantzitsua pairatu du. Haatik, bere ezarpen tasa (langile okupatu kopuru osoarekiko afiliatu portzentajea) orain 2007an baino handiagoa da. Alegia, afiliatu kopurua enplegua baino gutxiago murriztu da.
Alabaina, berezitasun hauek (estaturik gabeko nazio eskala, finantzazio autonomoa, kontzertazio sozialaren ukapena, gatazkarako ahalmena eta testuinguru enpresarial berrietara moldatu izana) sindikalismoari oro har etorkizuneko norabidea erakuts diezaioke. EAEko afiliazio sindikal tasa %29koa da ; Espainiakoa, berriz, %11koa, eta Frantziakoa, %4koa. Alde nabarmena da, kontutan izanik marko normatibo laboral eta sindikala, baita gizarte-segurantza sistema ere, estatuko bera dela.
Nik uste dut ELA gauza izango dela aipatutako berezitasunak blindatu eta areago indartzeko. Baina urte gutxiren buruan nekez egin ahal izango die aurre etorkizuneko erronkei, ez baditu hiru norabidetan funtsezko urratsak egiten. Egia da gauza horiek guztiak batera egitea oso zaila izango dela, baina zorionez, hiru arlo horietan egin beharreko lana batik bat sindikatuaren esku dago. Hauek dira jorratu beharreko hiru bektoreak:
Haatik, berezitasun hauek ez dute inola ere kontrabotere-sindikalismoaren etorkizuna ziurtatzen. Bizi dugun krisia, neoliberalismoak hegemonizatu duelarik, Bourdieuk zioen bezala “kolektiboen suntsipen sistematikorako programa bat da�. Zapaterok eta Rajoyk negoziazio kolektiboari jo dioten erasoak; LANEren baitan greba eskubidearen aurkako oldarraldi patronalak; TTIP inguruan garatzen ari den negoziazioak; ordezkari sindikalen ordu-kreditua kentzeko kanpainak... mehatxu hauek guztiek zalantzan jartzen dute sindikalismo europarraren etorkizuna, baita gurea ere. Noski, “etorkizuna� aipatzen dudanean ez naiz sigla jakin batzutaz ari, eredu konkretu batez baizik, gure ereduaz.
1. Lehen bektorea oinarriko antolakuntzari dagokio. Erreformek txikituta utzi dute betidanik ezagutu izan dugun lan-harreman ereduetako lan-baldintzen irradiazio sistema. Sindikalismoak etorkizuna izango badu lantokietan indartu beharra dauka, enpresa bakoitzean langileak erakarri eta militantzia sustatzeko gauza izan behar du. Enpresan dagoen sindikatua oinarria da; berarik gabe ez dago negoziatzeko edo politikan eragiteko aukerarik. Jendea erakartzea eta oinarri militantea hedatzea da garrantzitsuena.
Indar-erlazioa ahulagoa bada; sindikatuaren etorkizuna bera ziurtatua ez badago... Zer egin daiteke?
Europako sindikalismoa mehatxupean dago Bourdieuk dioenez, neoliberalismoa kolektiboen suntsipenerako programa garatzen ari da
2. Bigarren bektorea, aliantza sindikal bat eta artikulazio soziopolitiko berritzaile bat bilatzea. Ez bakarrik indar neoliberalak interpelatu eta kritikatzeko, eraldatzeko asmoa ere izan behar baitu. Mugimendu sindikalaren interpelazio kritikoa ontzat eman behar da, instituzioetan esku hartzeko helburua duten ezkerreko erreferentziak indartuko badira. Artikulazio era honen indargunea da justizia sozialaren inguruko osagaiak erabakigarriak direla, gure ustez, proiektu soberanista batera, burujabetza desberdinen aldeko egitasmo batera, herritarrak erakartzeko. 3. Hirugarren bektorea erreibindikatzen denarekin lotuta dago. Nonahi ari dira esperientzia alternatiboak sortzen: finantzetan, lan munduan, energian, elikadurari dagokionez... ekonomia berlokalizatzeko, ekoizle eta kontsumitzaileak errespetatzeko, produkzio eta banaketa eredu iraunkorrak, langileak eta ingurumena aintzat hartzen dituztenak. Sare-lan bat egin behar dugu eredu politiko, ekonomiko eta ekologikoan erabateko aldaketa bultzatzen dugunon artean. 5
Kronika
Etorkizuneko ezkerraz: lotu oinarrizko baloreak eta praktika politikoak
Emili Lopez Adan “Beltza”ren hitzaldia.
H
itzaldiak jarrera sozial-demokraten itzulia egin nahi zuen, ideia eta arazo nagusiak aurkezteko.
Jürgen Habermas: “eztabaidaren etika” legitimitatearen mekanismo gisa.
Lehen Gerla Mundialaren garaiko sozial-demokraziaren helburua kapitalismoa suntsitzea zen; insurrekzio eta ilegalitatea utzita, demokrazia errepresentatiboa eta langile-elkarteen sostengua aukeratu zituen. Bigarren Gerla Mundialaren ondoan, keynesianismo ekonomikoari lotu zen sozial-demokrazia. Engoitik helburua ez zuen kapitalismoa suntsitzea, baizik eta haren “gobernatzea” onura sozialerako; klase-alderdi izatetik “herri osoaren” alderdi izatera pasatua eta nazio osoaren interesak bermatzeko, hazkunde ekonomikoa izan zuen helburu, merkatu eta kapitalismoaren barnean. Sektore publiko indartsua, aberastasuna birbanatzeko zerga sistema, denentzako enplegua eta sindikatuen indarra ziren “ongi-izate estatuaren” oinarriak. Europan izan zuen bere joriena, 1945 eta 1973 artean. 1970etatik eta bereziki 1990tik aurrera, komunismoaren krisiak, globalizazioak eta neoliberalismoaren tsunami ideologikoak aldatu zuten ingurunea. Sinesgarritasun bila eta kapitalismoak berak enplegua sor zezan, merkatuaren nagusitza (“Hirugarren Bidea”) onartu zuten sozial-demokratek: jabego pribatu, ondare metatze eta kapitalismo librearen alde hain urrun joan ziren non ongi-izate sistema suntsitzeko bidean sartu baitziren. Aldakuntza horiei izena emana zaio: “sozial-liberalismoa”. Alta, sozial-demokraten eta liberal-sozialisten artean baziren korronte kritikoak. Erreferenteak, besteak beste: John Rawls: “desberdintasun ekonomiko eta sozialak ez dira zilegiak ez badira xumeen onurako erabiltzen.”
Norberto Bobbio: “libertateak eta demokrazia noski, baina sozialismoa berdintasunari lotua da”. Pierre Rosanvallon: herritarren auto-kudeaketa eta instituzio politikoei mesfidantza, askatasuna bermatzeko mekanismo gisa.
1990. urtetik aurrera, batez ere, sozial-demokratek merkatuaren nagusitza onartu zuten Ideia nagusien artean: - Jende eskubideen lehentasuna, indibidual, sozial eta kolektiboak, berdin komunitario edo kulturalak. Demokrazia parte-hartzailea, eta harekin ‘eztabaidaren etika’, ‘elkarrizketaren filosofia’ eta ’laikotasuna’. - Denentzat babes soziala eta alogera minimoaren beharra, berdintasunerako heziketa eta eskolatzea. Ehun sozialean agertzen den auto-kudeaketaren sustengua. - Eliteen boterea kontrolatzeko kontrapisuak. - Mozkinak zergatzeko fiskalitatea, monopolioen aurkako neurriak eta langileen ordezkariak (sindikatuak bereziki) indartzeko joerak. - Jendarte zibilean errepublikanismoa eta herritartasuna.
6
“Terrorismoa aitzaki, nonahi hedatu da pardigma sekuritarioa eta sozial-demokratek aplikatu dute” Emilio Lopez Adan, “Beltza”.
2008ko krisiarekin desberdintasunak eta ustelkeria areagotu dira. Terrorismoa estakuru, nonahi hedatu da paradigma sekuritarioa eta sozial-demokratek aplikatu dute. Kritika berriak ageri dira. Historian, sozial-demokraziako bide-asmatzaileen borondatea askatzailea izan da: zuzentasun eta eraginkortasunaren bila, klase ertainaren eta langileen defentsan, beren iharduera kohesio sozial eta ekonomia errealaren esparruan kokatzeko. Baina sozial-demokraziak ez du kapitalismoa suntsitzeko estrategia eta haren gobernatzeari ere uko egin dio. Helburua apaldu du: merkatu ekonomiaren funtzionamendua hobetzea, herritar arrunten onuran. Beraz, sistema alternatiboaren eskasian, egitateen mugak kapitalismoarenak dira.
El reto de la izquierda del futuro: unir los valores básicos y la práctica política. Emilio López Adan, hace un repaso de las estrategias y objetivos que ha ido desarrollando la socialdemocracia con el paso de los tiempos. Subraya las diferentes fases por las cuales ha transcurrido el devenir de la sociademocracia. Subraya que en un principio la socialdemocracia buscaba derrotar el capitalismo. El medio que defendían era la democracia representativa y el apoyo a los movimientos obreros.
Sozialdemokraziak ez du kapitalismoa suntsitzeko estrategiarik
Tras la segunda guerra mundial, la socialdemocracia hace suyos los principios económicos Keynesianos y cambia su planteamiento inicial de terminar con el capitalismo a gobernarlo para el beneficio social. El crecimiento económico y una administración pública fuerte se convierten en piezas claves para la redistribución de la riqueza. El Estado de Bienestar.
Bere helburuak erabat murriztu ditu, hiritar arruntaren onurarako merkatu ekonomia hobetzera mugatzen da
Desde 1973, y sobre todo desde 1990 hasta hoy en día los socialdemocratas han ido aceptando los conceptos neoliberales: el mercado es el que manda. Los pasos dados en favor de la propiedad privada, la acumulación de riqueza y el libre capitalismo han puesto en serio peligro el Estado de Bienestar.
Horrez gain, botereak usteltzen du. Elite-kideen artean bat egiteak eta boteretsuekin ibiltzeak aise lotzen dituzte politiko profesionalen alderdiak. Bat egite horrek errepresioan partaide izatea ere badakar. Faktore horiek gauza izan dira filosofia ‘kritikoak’ desbideratzeko, edo ariketa intelektualen hozkailuan atxikitzeko.
Señala finalmente: ‘La socialdemocracia no tiene una estrategia para derrotar al capitalismo. Ha rebajado su objetivo: mejora del funcionamiento de la economía de mercado para beneficiar al ciudadano de a pie.’
7
Iritzia
Primeros y firmes pasos del Fondo de Cohesión y Desarrollo de Euskal Herria Maite Iturre, aralarkidea eta Udalbiltzako zuzendaritzakide.MAITE ITURRE
E
Apenas transcurridos menos de dos años desde su reactivación, el Fondo de Cohesión y Desarrollo de Euskal Herria, organismo autónomo de Udalbiltza, fortalece su acción en el ámbito de la cohesión territorial y comienza a actuar también en la promoción del desarrollo integral y soberano de Euskal Herria. Próximamente se darán a conocer los proyectos beneficiarios de la segunda convocatoria de Euskal Pirinioetan Lan eta Bizi, primer programa puesto en marcha por la institución en esta nueva andadura. Constituye ésta una iniciativa que ha contribuido a activar el tejido económico y social de los Pirineos vascos, una de las zonas más castigadas por las políticas de las administraciones públicas supeditadas a los intereses de los Estados español y francés. De entre los 59 proyectos presentados, este año serán 28 los proyectos económicos, de entidades sociales y transfronterizos que recibirán el impulso del Fondo.
El Fondo impulsará28 proyectos transfronterizos De forma paralela, gracias al acuerdo establecido con Gaindegia, se sigue desarrollando el portal estadístico de Euskal Herriari Begira, así como diversos estudios de la realidad socioeconómica de nuestro país. Además, el blog Norabidea ofrece un amplio espacio de reflexión sobre el derecho a decidir y la soberanía. Asimismo, partiendo de las relaciones ya existentes, el Fondo ha apostado por promover de forma estable la cooperación entre Zuberoa y Oarsoaldea en seis ámbitos diferentes: mercado laboral, educación, turismo, economía, deporte y relaciones institucionales. Esta primera experiencia que ya está rindiendo frutos muy satisfactorios se presenta como una referencia a extender a otras zonas de Euskal Herria en el futuro. 8
Por otra parte, consciente de la necesidad de promover el desarrollo soberano de Euskal Herria en los diferentes ámbitos, el Fondo de Cohesión y Desarrollo ha puesto en marcha el programa Eukal Herria Sendotzen, en el que cabe destacar la línea de trabajo en materia de soberanía energética. Esta tiene por objetivo contribuir a interrelacionar los diferentes actores – instituciones, asociaciones, fuentes de financiación – que actualmente actúan en esta área a nivel nacional. En este sentido, se han establecido acuerdos con ayuntamientos, agencias de desarrollo, instituciones académicas, asociaciones y cooperativas de energía. Se ha participado en la elaboración de la Guía de Energías Renovables de Euskal Herria, en la celebración de diversas jornadas específicas y en el impulso a la realización de proyectos de investigación y ejecución en diferentes municipios. Además, se han establecido convenios de colaboración con Koop57 y Fiare para facilitar la financiación de distintos proyectos.
Kohesio fondoaren lehen pausoak Bi urte eskas pasa dira Euskal Herriko Kohesio Fondoa, Udalbiltzaren entitate autonomoa, berrabiarazi zela, eta dagoeneko eman ditu Euskal Herriaren garapen integral eta burujabean lehen pausuak. Epe laburrean Euskal Pirineoetan Lan eta Bizi programaren bitartez lagunduko diren proiektuen berri emango da. 28 izango dira lagunduko diren proiektuak. Gaindegiarekin batera Euskal Herriari Begira estatistika eta ikerketa sozioekonomikoak garatzen ari gara eta Norabidea blog-ean erabakitzeko eskubideari eta burujabetzari buruzko gogoetak zabaltzen dira. Zuberoa eta Oarsoaldearen arteko elkarlana egonkortzen ari dira eta azkenik Euskal Herria Sendotzenen bitartez eragile ezberdinak elkarlanean jartzeko harremanak bideratu dira: erakundeak, hezkuntza arloko eragileak, finantza erakundeak, etab.
Euskal Herrian Lan eta Bizi programa 2015
Nafarroa Behera Nafarroa Garaia Zuberoa
Euskal Herrian Lan eta Bizi programa Egitasmo honek Euskal Herriko zonalderik azpigaratuenean tokiko garapena eta kohesioa sustatzea du helburu. 103 udalerrik osotutako eremu bat hautatu da eragin gune bezala. Diru-laguntza lehenengo hiru deialdiak oso arrakastatsuak izan dira: 60 proiektutik gora aurkeztu ziren, eta adituez osatutako batzorde tekniko bati egokitu zitzaioan puntuazioak eman eta diru-laguntzetarako esleipen proposamena egitea. Esleipena aurtengo ekainean egin zen eta dagoeneko proiektuak abian dira. 9
Iritzia
Dedokraziatik demokraziara. Xabier Vallina, aralarkidea.
E
uskal Herriak 2011. urtean hasi zuen garai politiko berria, orduan jaio baitzen Euskal Herrian ezkerreko indar politikorik garrantzitsuena. Abertzaleak eta ezkerrekoak ginen alderdiak batu eta fronte berri baten esperantza zabaldu genuen Euskal Herri osotik, EH Bildu hain zuzen ere. Lau urte pasa ondoren, eta balorazio lanetan jardun ostean, gizarte eredu aldaketa nabarmenak egon dira gobernuan jardun dugun udalerri eta instituzioetan, baita oposiziotik egindako lanarekin.
Aldaketak nabarmenak izan badira ere (txalotzekoak diren aldaketak), oraindik etxera begira lan asko dugu egiteko. Ezkerreko politikak teoria hutsean geratzeko arriskuan erori gara. Nahiz eta instituzioetatik politika eta praktika zehatz batzuk bultzatu, gu izan behar gara praktika horien eredu. Gu izan behar gara berdintasunean eta diskriminaziorik gabe lan egiten dugun pertsonak, kontsumo jasangarria egiten duten herritarrak, gutxien kutsatzen duten garraioak erabiltzen dituztenak, giza eskubideak defendatzen ez duten arropa dendetan erosten ez dutenak, multinazionalei uko egingo diotenak, lehiakortasunaren aurrean elkartasuna bultzatuko dutenak,... eta abar luze bat.
Etxera begira praktika aldaketa sakon bat bultzatu behar da Hau da EH Bilduk islatu behar duen politika zuzena. Instituzioetan politika eraldatzaileak bultzatzen jarraitu behar duen arren, gure etxera begira praktika aldaketa sakon bat bultzatu behar da. Ezin dugu kontraesanetan erori: lekuko produktuen politikak bultzatu eta supermerkatu handien erosle izan, errauskailuaren aurka egon eta hondakinak ez sailkatu edota berrerabilgarriak ez diren produktuak erabili, botere harremanak gaitzetsi eta parte hartze mugatu bat bultzatu, etab. Zentzu horretan, gure proiektuaren estrukturaketan ere hausnarketa batzuk egiteko daude oraindik. 10
Izan ere, alderdien arteko koalizioa zaharkituta geratu da. EH Bilduk ez du afiliaziorik eskaintzen, eta noski, ez ditu alderdi batek eskaintzen duen batzar eta informazioa errazteko dituen egiturarik. Egitura hauek koalizio barruko alderdiek bideratzen dituzte. Beraz, EH Bildu barruan jardun ahal izateko alderdi baten afiliatua egon behar izateak, EH Bilduren estrukturaketa zaharkituan erortzearen arriskua ekar dezake. Izan ere, EH Bilduren proiektua dugu gaur instituzio guztietan, eta herritarrek proiektu horrekin identifikatzen dira.
Erabakiguneetan ezkerreko eta abertzaleak garen orok izan behar dugu lekua EH Bilduren proiektua herritarrek sortzen dugun heinean, eta koalizioaren barruan dugun aniztasuna eredugarria izanik, aurrera pausua ezinbestekoa da proiektuak definitiboki forma hartu dezan. Ezkerreko eta abertzaleak garen pertsona orok izan behar dugu lekua erabakitzeko guneetan, ilusioz eta lan egiteko gogoa duten pertsona berriei ongietorria emango dion espazioak berreraikiz. Gaur ezagutzen dugun Dedokrazian oinarritutako botere harremanak hautsiz, eta fronte berri bat eraikiz. Maiatzeko hauteskundeak pasa eta gero hasiko da aro berria. Fronte Zabalaren aroa, alajaina. Herriz herri egin beharko dugu guztiok hausnarketa, zer nolako frontea/ mugimendua nahi dugun gure herrietarako, zein estruktura eredugarri nahi dugun guretzat: herritarrentzat. Horregatik, parte hartzea masiboa izan behar da prozesu honetan. Ezin ditugu botere harremanak izan EH Bilduren barruan: Demokrazia erradikala bermatu behar dugu. Demokrazia erradikal hau ez da izango botoen sistema bidez bermatuko den demokrazia itxura, auzozauzo eta herriz-herri adostasunak bilatzera behartuko
gaituen sistema demokratiko eta asanbleario baten bidean dagoen estrukturaketa bat bilatzera behartuko gaitu. Asanblea eta batzorde ezberdinen bitartez erabakiak batasunean hartu beharko dira, adostasunak bilatuz, non bozketa sistema azken errekurtsoa bilakatuko den.
Ezkerreko ezberdinen arteko aliantza, Euskal Herri aske baten giltza Gu izan behar gara gizarte eredugarriaren islada, gu izan behar gara proposatzen dugun gizarte eraldatuaren adibidea, eta gauzatu daitekeen aldaketa posiblea dela erakutsi behar diogu gizarteari. Horretarako, gure ezkerreko politiketaz baliatu behar gara. Gure instituzio eta erabaki guneetan, ezkerreko ezberdinen artean aliantzak osatuz eta gizarte justu baten bidean elkar abiatuz. Euskal Herria askea izango da, denok berdintasunean biziko garenean, denok eskubide berdinak izango ditugunean. Alderdien interesetatik aldendu behar da gure proiektua, gurea nazio proiektua baita. Aurkeztu berri den Euskal Bideak ere argi utzi du: herritarrak gara bidea irekiko duguna. Horretarako, erabakitzeko eskubidearen alde dauden guztiekin hitz egin eta adostu beharra daukagu, bizi esparru guztietan erabaki ahal izateko. Horretarako, ezinbestekoa dugu gure inguruak ahalduntzea, informatzea, eta hartu-emanen bitartez aberastasun soziala izatea. Herritarrak gara erabaki behar dugunak, eta ezkerreko politikak dira guztion giza eskubideak defendatuko dituena. Ez dezagun gure iparra galdu, utzi dezagun alde batera botere harremanetan oinarritutako Dedokrazia, eta egin dezagun Demokrazia erradikalaren apustua.
De la dedocracia a la democracia El 2011 comenzó una nueva era política en Euskal Herria. La conformación de la coalición EHBildu es un hito en la política vasca, ya que su nacimiento es el primer paso para la creación de un Frente Amplio para la consecución de objetivos tanto de izquierdas como abertzales. Hay que admitir que en los espacios gobernados por EHBildu se han notado cambios, pero queda un gran trabajo que hacer para que las políticas de izquierda no se queden en papel mojado. Somos nosotros mismos los que debemos de actuar con coherencia, llevando a la práctica lo que reivindicamos. Las políticas institucionales deben de ser coherentes con las políticas sociales que defendemos, pero el mayor reto está en la misma estructuración de la coalición. Hoy en día la coalición no ofrece espacios para la afiliación directa, son las estructuras de los partidos las que toman decisiones. En un futuro próximo será necesaria la apertura de estas estructuras para actuar en consecuencia de lo que defendemos y así poder ir creando un Frente Amplio real, abierto a todas las sensibilidades dispuestas a trabajar con un ilusión en un proyecto común. Las elecciones de mayo deben de ser un hito para Euskal Herria, tras las elecciones urge dar pasos en la creación del Frente Amplio. Un frente configurado pueblo a pueblo en asambleas y comités, abiertas a toda persona dispuesta a aportar. Un frente que debe de buscar el acuerdo y el debate como base de trabajo y no la imposición de mayorías, siendo las votaciones un último recurso en los procesos decisorios. Nuestro proyecto es un proyecto nacional, no un proyecto de partido. Es necesario aunar fuerzas con toda persona que apoye el derecho a decidir, y acordar. Es hora de dejar las prácticas políticas basadas en las luchas de poder y apostar por la Democracia radical. 11
Giorgios Karakasis,
Iritzia
Euskal Herrian bizi den greziarra.
“Grezia sakrifizioaren aldarean”
2
015eko urtarrilaren 25ean Syrizak Greziako hauteskundeak irabazi zituen. Botoen ia %37 hartu zuen, baina gehiengo osoa ez zuen lortu. Izan ere, 300 parlamentaritik 149 lortu zituen eta.
Lehen-lehenik Syrizaren garaipenaren arrazoiak ikusi behar ditugu: Krisiak jotako Grezian fenomeno tragiko bat pasa zen: merkatuak pertsona bihurtu ziren. Telebistan greziarrek egunero ikusten zuten merkatuak urduri zeudela, merkatuak berreskuratu egiten zirela, merkatuek etorkizunari beldurra ziotela. Merkatuak pertsona gaixo bihurtu ziren; pertsonak, ordea, zenbaki. Gauza garrantzitsuena ez zen pertsonen bizitza, merkatuen ongizatea baizik. 3000 lagunek bere buruaz beste egin dute sakrifizio moduan, gutxienez, merkatuen izenenean. Oso erraza da ulertzea egoera horrek haserrea eta etsipena sortu zituela. Horretaz gain, lehenengo gobernuak egunero beste sakrifizio bat eskatzen zuen, nahiz eta sari ekonomiko, politiko edo moralik ez izan. Sakrifizioa sakrifizioaren izenean, itxaropenik gabe, aukerarik gabe, “memorandumaren” ondorio positiboak urte asko pasa eta gero azalduko direlako(?). Itxuraz, Euroguneak, Alemaniak batez ere, ez zuen, eta oraindik ere ez du ulertzen, ekonomiak ez duela ezer balio gizartearen ongizaterik gabe. Beren programarekin jarraitu zuten, eta ez zuten inoiz pentsatu jendea sufritzen ari zenik. Askotan esaten zuten gure akatsak ordaindu behar genituela, baina azkenean “Zuen artean bekaturik gabe denak (Alemania sartuta) lehen harria bota dezala”. Noski, akatsak egin ditugu, baina Euroguneak horrela pentsatzen badu, orduan zein da Memorandumaren helburua? Giza itxurako irtenbidea aukeratzea, edo moral teknokratiko eta ekonomikoa inposatzea? Syrizak egoera hori kritikatu zuen eta oso hiztegi erradikala erabili zuen. Orduan, jendeak Syrizaren irtenbidea aukeratzea erabaki zuen, programa harekin ez zuelako jarraitu izan nahi.
Hasieran Syrizak beldurra ematen zion Europar Batasunari, baina ikusi dugu azken Eurotaldeko bileran Eurogunea konbentzitu zuela, Euro barruan geratu nahi duela esanda. Baina Syrizak bere buruari galdetu behar dio ea gaurko Syriza hain erradikala den lehenengo Syriza zen. Syrizaren borroka errealitatearekin oso gogorra izan zen. Gehiengo osoa ez izateagatik eskuinarekin (Greziar Independienteak) gobernua egin zuen. Eskuineko politikari bat Errepublikaren Presidente izendatu zuen. Memorandum bat “moztu” zuen, baina beste “dokumentu batekin” jarraitzen du. Eta alderdiaren barruan gero eta kritiko gehiago ateratzen ari dira. Manolis Glezosek – bizirik dagoen Greziako ezkerreko heroi bat– kritikatu zuen Syryizaren aldaketa. Lapabitsas eta Lafazanis Ezker erradikaleko ahotsak ere ez daude ados Syrizaren irtenbidearekin. Syrizaren antolamendu ekonomikoaren arduradunak, Giannis Miliosek, Europarekin egindako azken akordioa kritikatu zuen. Beraz, bai, Syrizak Eurogunea konbentzitu zuen irtenbide badagoela esanda, baina irtenbide hori ez da ezker erradikalarenirtenbidea izango eta, noski, edozein programa beti euroaren barruan egongo da. Greziatik kanpo bizi den jendeak galdetzen du ea greziarrei beldurra ematen dien Eurotik kanpo egoteak. Greziarrei beldurra ematen diena aurreko programarekin jarraitzea eta horrela bizitzen segitzea da. Amaitzeko, Euskal Herrian hiru urte bizi naizenez gero, ulertu dut Euskal Herriak, Grezia bezala, oso lehenaldi kulturala eta historiko handia daukala eta ezaugarri bereziak ere bai, horregatik ezin daiteke Greziarekin konparatu, gutxienez, momentu honetan.