Un aĂąo del cambio en Nafarroa
IRITZIA >> 3
El convenio y el concierto en tiempo de tormenta
zkerra Berri
ezkerra aberri
aldizkaria
IRITZIA >> 19
37 2016eko URRIA. Ezkertiar eta Abertzaleeen aldizkaria
Entre elecciones y balances
El conflicto del Alto Karabaj
Editoriala
Entre elecciones y balances
zkerra Berri
aldizkaria
EzkerraBerri Fundazioak gizartean eztabaida zabaltzeko egiten duen ekarpena.
Este número de Ezkerraberri es diferente en cuanto a contenido respecto a los habituales. En primer lugar, es un número doble y además no tiene un tema central que defina los contenidos. No por ello deja de ser interesante. Por una parte se hace un balance de lo acontecido en las instituciones formadas en las elecciones locales y forales de 2015, específicamente los cambios de gobierno habidos en Gipuzkoa y Navarra.
Erredakzio taldea:
La gestión del gobierno del cambio en Navarra ha tenido sus claro-obscuros y, seguramente, para algunos las cosas están cambiando demasiado lentamente. Pero, como señala Asun Fernández, el seguir desarrollando el acuerdo firmado entre las fuerzas del cambio es prioritario en la labor política de los abertzales de izquierda en Navarra. El trabajo en común de cuatro fuerzas políticas con tradiciones y culturas diferentes es difícil, pero es la única vía si se quiere ofrecer un futuro mejor a la sociedad navarra.
Patxi Zabaleta Rebeka Ubera Dani Maeztu Aser Lertxundi A.Iturriagaetxebarria I. Irazabalbeitia Diseinua: Aser Lertxundi
Pedro Luis Uriarte defiende con ardor el trabajo en común entre las instituciones de la Comunidad Foral y de la Comunidad Autónoma Vasca en la defensa del concierto y del convenio. Subraya que el concierto es la garantía de nuestro estado de bienestar y que solamente actuando conjuntamente podremos parar los ataques que nuestra soberanía fiscal tendrá en un futuro muy cercano.
Maketazioa: Zigor Agirrezabala Inprimategia: Iratxe grafika
El pueblo vasco ha demostrado muchas veces su solidaridad con otros pueblos del mundo que sufren la negación de su realidad nacional como el pueblo saharaui, el kurdo o el palestino. Son innumerables las iniciativas de apoyo y solidaridad impulsadas tanto por los agentes sociales como por los políticos. Empero, existen otras realidades que también merecen nuestra atención. El Alto Karabaj es un gran desconocido entre nosotros. Inaki Irazabalbeitia nos acerca a la realidad de este pueblo situado en la frontera este de Europa. Las elecciones al Parlamento Vasco del 25 de septiembre abren una nueva etapa en la política de la CAV. Ofrecemos un análisis de los resultados tanto a nivel global como a nivel de territorio histórico. Además, la secretaría de organización de Aralar, Rebeka Ubera, hace una propuesta de acción política en el parlamento para los próximos 4 años.
Kirola
ezkerraberri fundazioa
Aduanaren Txokoa 16-18 31001 IRUÑA www.ezkerraberri.org Tel: 948206362 fundazioa@ezkerraberri.org
Asun Fernandez de Garaialde, Aralarkide y parlamentaria de EHbildu
Nuestra prioridad es seguir desarrollando el acuerdo firmado entre las fuerzas del cambio Nadie dijo que un acuerdo programático entre 4 fuerzas políticas fuese sencillo de desarrollar y exento de complicaciones. En este primer año del cambio hemos comprobado que el gobierno de Navarra tiene un marcado carácter presidencialista, nos hemos encontrado ante desacuerdos de difícil resolución como son los casos de Aroztegia, PAI u la OPE. No es menos cierto que en algunos casos las desavenencias se han magnificado por intereses políticos; el régimen no se resigna a perder sus ámbitos de influencia y en otras ocasiones los intereses de las propias firmantes del pacto también han influido. En Euskal Herria Bildu hemos visto como en ocasiones decisiones del gobierno han generado un profundo malestar, sea por su contenido o por las formas en las que estas se han adoptado. El régimen está más debilitado pero no tira la toalla, no ceja en su empeño de manipulación y tergiversación. Han optado por la generación del miedo, apostando por mensajes como viene el caos, la inexistente bancarrota, desinversiones, fuga de capitales con la reforma fiscal realizada… El régimen ha sacado su cara más retrógrada y españolista, han hecho del Euskera el centro de sus iras (OPE, Haur eskola…) del sentimiento vasquista de muchos navarros y navarras su obsesión (Territorialidad, Ikurriña, anexión con desaparición de Navarra…..) La única palabra que son capaces de utilizar es imposición. Resulta realmente grotesco escuchar acusaciones de imposición por parte de UPN, PP o PSN cuando la toma de decisiones es más participativa y se solventan problemas de exclusión, de marginación o de recortes de derechos.
Erregimena ahulduta dago, baina ez akabatuta eta manipulatzen eta beldurra usatzen jarraituko du. Por supuesto que nos queda mucho por mejorar, hay que mejorar en la participación , en la toma de decisiones. El camino del cambio es largo, y la percepción de la velocidad del mismo variable, para unas lento, para otros no tan lento. Influye sin duda la percepción propia, las expectativas pero no podemos olvidarnos de la situación económica en la que hemos encontrado Navarra; con una deuda terrible, con un futuro comprometido por culpa de la política del cemento y los peajes en la sombra. Con dificultad pero hemos conseguido hacer frente a una situación tan caótica con la creación de la oficina de buenas prácticas y anticorrupción, la creación de una ponencia para poder realizar un auditoría de la deuda, y conocer la deuda real así como el origen de la misma… Hemos de reconocer nuestro desacuerdo con algunos nombramientos, creemos que contribuyen a mantener las políticas del régimen, dificultan la salida de esa espiral de políticas privatizadoras liberales cuyo objetivo favorecer a unas minorías privilegiadas. Ahora la presidenta ha dicho que se van a realizar cambios en estos nombramientos puestos en cuestión y estaremos expectantes. Pero no olvidamos, la tarea es ingente, y no podemos abordar un cambio de esta envergadura de golpe, lo importante es dar pasos firmes, seguros e irreversibles para agrietar y dinamitar los cimientos del régimen
3
Azterketa
Un año del cambio en Nafarroa
Iritzia
Un año del cambio en Nafarroa
Eginiko erreforma fiskala estatuko progresistena da Aunque a veces son las frustraciones del día a día las que ocupan nuestro tiempo no podemos olvidar la importancia de los logros conseguidos: la reforma fiscal es la más progresista del estado, en EH Bildu hubiésemos deseado profundizar mas pero lo conseguido es un logro importante y es la que se ha consensuado entre las cuatro fuerzas. La renta garantizada será en breve una realidad y que garantizara por un lado el derecho a unos ingresos mínimos para asegurar unas prestaciones básicas y por otro lado derecho al trabajo. También se ha mejorado la ley de vivienda. Hemos detenido el despilfarro en el TAV, aprobado medidas en defensa del derecho de las mujeres a interrumpir el embarazo no deseado, hemos creado la comisión de investigación de la CAN, hemos disminuido los privilegios de los que gozaba el OPUS pagado con el dinero de todos los Navarros y navarras, hemos abordado un sistema de relaciones laborales discriminatoria y favorable a UGT y CCOO así como a los representantes de la patronal... Pero nunca olvidemos que el Parlamento de Navarra es una herramienta importante pero no puede ser la
4
única. Fue la activación de la ciudadanía, los movimientos sociales y populares los que encendieron la mecha del cambio, los que hicieron realidad ese cambio en el parlamento y así debe continuar. Debe ser la sociedad navarra el ariete para el cambio, la garantía de que el viraje democrático iniciado no retorne a los tiempos de la imposición. Mantener el rumbo del cambio es lo más importante, tal vez discrepemos en la velocidad de la marcha, pero debemos tener el destino claro. Tenemos que seguir creando entre todos y todas dinámicas sociales, movilizaciones y sensibilizando a la sociedad. Es la sociedad Navarra con su movilización la que hizo realidad un sueño y sirvió de ejemplo en tierras hermanas.
2015eko maiatzaren 24an burutu ziren udal eta foru hauteskundeak Euskal Erkidego Autonomoan. Modu horretan, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako herritarrek lurralde bakoitzeko 51 batzarkide aukeratu zituzten, barruti ezberdinen bidez. Gipuzkoako kasuan honela geratu zen aulkien banaketa: EAJk 18, EH Bilduk 17, PSEk 9, Podemosek 6 eta PPk, aulki bakarrarekin, Aralarrengandik heredatu zuen talde mistoaren exklusibitatea. Ekainaren amaieran, EAJk eta PSEk koalizio gobernua osatu zuten, denok espero genuen bezala. Halaber, Mahaiaren osaketan ere gehiengo absolutoa eskuratu zuten bi alderdi horiek. Den dena kontrolpean. Gipuzkoako botere faktikoek, azkenean, lo lasai egiteko aukera izan zuten, lau urteko sufrimendua pairatu eta gero. Jainkoari eskerrak. Gauzen izaera naturala berreskuratu zuen gure Gipuzkoa maiteak. EAJ gobernuan, eta ezker independentista dagokion lekuan, hau da, oposizioan. Beraz, honela geratu ziren osatuta gure lurralde historikoko Batzar Nagusiak. Ordutik aurrera urtebeteko jarduera izan dugu gipuzkoarren ganberan. Urtebeteko jarduera gogorra gehiengo absolutoa duen gobernu bat izan dugulako aurrean. Eta gehiengo absoluto hori etengabe baliatu dute
Solasaldia Iritzia
Gipuzkoako Batzar Nagusiak: Urtebeteko balantzea
oposizioaren gainetik pasatzeko. Hitz bat baldin badago EAJ-PSE foru gobernuaren jarduerak definitzen duena, hitz hori “rodilloa” da. Arrabola pasatzen digute, etengabe eta inolako gupidarik gabe. Hausnarketa bezala esan nezake politikan ere betetzen dela Murphyren legea: oraindik okerrerago joan daiteke dena… Ba, bai. Bere garaian Gonzalez de Txabarri (ustez EAJ atzerakoia) buru zuen gobernuak, gehiengo absolutoa izan arren, talde guztiokin saiatzen zen adosten, baita Aralarrekin ere. Noski, beti bere interesen alde egiten zuen, nola ez. Baina, bazegoen adostasunaren aldeko aldez aurretiko jarrera proaktiboa. Aldiz, Olano (ustez EAJ aurrerakoia) buru duen gobernua saiatu ere ez da egiten. Zertarako saiatu? Gehiengo absolutoa dutenez…. Testuinguru honetan egokitu zitzaigun oposizioko lanari ekitea. Eta, zailtasunak zailtasun, oposizio burua garela argi erakustsi dugu. Horren froga da ganberako taldeok lehenengo ikasturte politikoan aurkeztutako ekimen kopurua (galderak, informazio eskaerak, proposamenak, interpelazioak…). Badakigu kantitateak ez duela, ezinbestean, kalitatea bermatzen, baina ideia bat egiteko balio dezakeela pentsatzen dut. Ekimen kopuruak: EH Bilduk
532 ekimen
Podemosek
150 ekimen
PPk
34 ekimen
Psek
33 ekimen
EAJk
11 ekimen
Ekimen horiek izan duten helburua hirukoitza izan da. Alde batetik, Gipuzkoako Foru Aldundiaren gainean 5
Gipuzkoako Batzar Nagusiak: Urtebeteko balantzea
kontrol lana egitea. Bestetik, EAJ-Psek osatu zuten foru gobernu berriari oposizio lana egitea, bereziki aurreko legealdian lortu ziren aurrepausoak defendatzeko garaian. Eta azkenik, EH Bilduren arlo estrategikoetako proposamenak lantzea eta aurkeztea. Hasieratik, indar handia hartu zuen oposizioko lana egiteak, foru gobernu berriaren lehenengo helburua aurreko legealdiko aurrerapausu batzuk bertan behera uztea izan baitzen. Horren adibide bat Diru-sarrerak Bermatzeko Laguntzarekin gertatu dena izan da. Patxi Lopezen gobernuak Dirusarrerak Bermatzeko Errentan sartutako murrizketei aurre egiteko sortu zuen DBL (AGI erdaraz) izeneko prestazioa aurreko Foru Aldundiak. Laburbilduz, Aldundiak sortu zuen prestazio bat murrizketa horiek DBE (RGI erdaraz) prestaziotik kanpo utzi zituzten pertsonei laguntza emateko. Foru Gobernu berriaren ekimen entzutetsuena, seguruenik, prestazio horren aurka burututako kanpaina izan da, hilabeteetan zehar luzatu dena, eta argudio xenofoboz beteta egon dena. Kontua sinplea da. DBL (edo AGI) prestazioa garestia da, hamaika miloi euro t’erdi, eta Foru Aldundia berriaren konpromiso finantzieroak asko eta oso garestiak, Donostiako pasantea edota erraustegia, kasu. Beraz, azpiegiturek lehentasuna dute legealdi honetan, azpiegiturak pertsonen gainetik. Egia esanda, ez da berria gure herrialdean, ezta Euskal Herrian ere. Hor dugu, esaterako, Abiadura Handiko Trenaren proiektua, gure lurraldea goitik behera eta ezker eskuin hondatzeaz gain, baliabide publiko izugarriak xahutzen dituena. Gizarte Politikarekin jarraituz, murrizketa gehiago ere izan dira. Aurreko legealdian, Gizarte Zerbitzuen Mapa prestatuta utzi zuen Foru Aldundiak. Prestatuta, bai helburuei zein urteroko finantziazioari dagokionez. Gobernu berria, lehenengo momentuan, hitzez konprometitu zen Maparekin, baina legealdiko lehenengo aurrekontuetan ez zuen bete Mapak eskatzen zuen 6
finantziazio maila, eta, praktikan, luzatu egin ditu betetzeko epeak. Beste aurrerapauso bat gobernu berriak atzera bota duena egoitzetako langileen lan hitzarmenen hobekuntzak betetzearena izan da. Aurreko gobernuak, EAJren urteetako politikari buelta emanez, lehenengo aldiz hartu zuen parte berak azpikontratazen duen sektore baten lan gatazka konpontzeko negoziazioetan. Modu horretan, Aldundiak adostu zituen langileekin sektorearentzako zenbait hobekuntza, orain zalantzan geratu direnak. Eta zein da arazoa konpromiso horiek ez betetzeko?. Ba, arestian esan dugun bezala, azpiegiturek lehentasuna dutela pertsonen gainetik. Baina ez dira soilik Gizarte Politikakoak izan foru gobernu berriak sustatu dituen murrizketak edota ez betetzeak (finago esatea nahi baduzue). Adibidez, Klausula sozialen foru araua ez da betetzen ari. Berdin gertatzen da erosketa publikoen foru arauarekin zein erakundeen publizitate eta komunikazio kanpainen kostuaren berri herritarrei emateari buruzko foru arauarekin. Hau da, EAJk eta Psek legeria betetzen dutela soilik interesatzen zaienean. Ekonomia sustapenean 27 miloi euro iragarri dituzte aurtengo ekitaldirako, baina oraingoz dirulerroen exekuzioa txikia da, eta laguntza horiek nekez iritsiko dira enpresa txikietara, aurreko legealdian ez bezala. Aldiz, erraustegia izango dugu bai ala bai. Eta errepide normaletan bidesariak ere bai. Ikusiko duzue, seguruenik, horiek izango dira eskuin abertzalearen lorpenik azpimagarrienak legealdi honetan. Tira, ezin esan foru gobernuaren lanaren balorazioa positiboa izan denik. Kasu guztietan ere, lehen esan dudan bezala, bide honetan, EH Bilduk hartu du oposizio buruaren papera, eta modu txukunean ari gara garatzen. Horrek ere aukera eman digu eguneroko elkarlana, modu naturalean, Podemosekin abiatzeko, eta hurrengo hauteskundeei begirako balizko alternatiba bat, ezkerrekoa eta erabakitzeko eskubidearen aldekoa, marrazten hasteko. Ea, ba‌
Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeen emaitzez hainbat zertzelada Itxura batean bi urte iraun duen hauteskundezikloa amaituta dago. Abenduan Kongresurako hauteskundeen ez dira egingo, baina gerta daiteke 2017an zehar hauteskunde orokorrak egotea. Estatuko eboluzio politikoak markatuko du agenda. Ziklo honetan lau hauteskunde izan ditugu guztira: 2015eko udal eta foru-hauteskundeak, 2015eko hauteskunde orokorrak, horren errepetizioa 2016ko ekainean eta 2016ko Eusko Legebiltzarrerakoak. Lerro hauetan Legebiltzarrerako elekzioen emaitzen analisia egingo da eta aurrekoen emaitzekin konparatuko da. Analisirako ez dira kontuan hartu 2016ko ekaineko hauteskunde orokorrak, datu berririk ematen ez dutelako. Bestetik, 2012ko Legebiltzarrerako hauteskundeekin egin da konparaketa nagusia. Hasteko esan behar da parte hartzea antzekoa izan zela 2012an eta 2015eko udal eta foru hauteskundeetan. 2015eko abenduan 5 puntu igo zen haiekiko eta Legebiltzarrekoetan 4 puntu jaitsi da. Ekaineko hauteskunde orokorren parte hartzea foru-hauteskundeekiko puntu eta erdi igo zen. Emaitzek hainbat joera orokor erakusten dituzte: EAJk zikloaren emaitzarik onenak lortzen ditu botoetan eta portzentaian. 2012Ko Legebiltzarrerako hauteskundeekin konparatuta lurralde guztietan igotzen da, gutxien Gipuzkoan, % 2,1 eta gehien Bizkaian, % 3,6. Boto-portzentaia handiena duen herrialdean igotzen da gehien, paradoxikoa badirudien arren. Abstentzioa 4 puntu igota ere, 13.000 boto gehiago lortzen ditu. Elkarrekin Podemos. Espazio hori ezin dugu 2012ko emaitzekin konparatu, EB, Ezker Anitza eta Equo bakoitza bere aldetik aurkeztu baitziren emaitza kaxkarrekin. Bere lehen agerpen sendoa foru-hauteskundeetan izan zen. 2016ko Legebiltzarrerako hauteskundeeetan zikloaren emaitzarik txarrenak lortzen ditu. Foru-hauteskundeekin konparatuta % 12a galtzen du (% 7a abstentzioaren faktorea sartuta). Gehien Araban galtzen du (%1 8, gogoan izan Irabazik emaitza
txukunak izan zituela), Gipuzkoan gutxien (% 10, hala ere Donostian % 16a –Irabazik bi zinegotzi ditu). Bizkaian % 12. Emaitzak foru-hauteskundeetan Podemosek bakarrik joanda lortu zituenen parekoak dira. PSE. Zikoaren emaitzarik txarrenak, %41eko beherakada, antzekoa hiru herrialdeetan nahiz eta hobekien Araban eusten dion: %36. Badirudi botoaren zati bat Elkarrekin Podemosi joan zaiola, nahiz eta ez den gertaera orokorra. Barakaldon, Eibarren edo Zumarragan horrela ematen du, baina ez Lasarten edo Irunen. Seguruenik botoaren zati espainolistena PPra joan zaio eta beste parte inportante bat EAJra PP. Ematen du beherako joera eten duela. 2012ko emaitzak ez baditu hobetzen ere (% 12a galtzen du), foru-hauteskundeetakoak hobetzen ditu (% 6). Araban bilakaera berezia izan du. 2012ko foru-hauteskundeetan lortu du zikloaren emaitzarik onena eta haiekiko % 21a galdu du. Bizkaian, % 18 hobetzen ditu emaitzak foru-hauteskundeekiko eta Gipuzkoan % 26a! Gorago apuntatu den bezala, PSEren boto espainolistena biltzea lortu duela ematen du. EHBildu. Atzeneko bi hauteskundeen joera alderantzikatzea lortu da. Alabaina, 2012ko foru-hauteskundeetan baino 18.000 gutxiago lortu dira. 2012ko hauteskundeekin konparatuta okerren Araban eta Bizkaian ibili gara, lau boto-emailetik ia batek utzi egin baikaitu: % 22 eta % 23 jaitsi gara hurrenez hurren. Gipuzkoan hobetu eutsi diogu, % 15 beherapena soilik; baina, Donostian % 25a galdu dugu. Herri erdaldunenetan izan ditugu galera handienak batez bestekoaren gainetik: Barakaldo % 31, Sestao, % 33, Portugalete, % 27, Irun, % 25, Lasarte, % 17, Zumarraga, % 21 edo Eibar % 26. Normalean herri euskaldunenetan batez bestekoa baino hobe ibili gara. Bermeo da salbuespena , % 28 behera. Gure boto-emailea euskaldunagoen artean kontzentratzen zela bagenekien eta emaitzek hori agerian jarri dute berriz ere. Estrategia espezifikoa landu behar da boto-emaile erdaldunengana iristeko, baldin eta EAJren zinezko gobernu-alternatiba izan nahi badugu.
Eusko Legebiltzarra 2012
384.766 %33,78
Europako Parlamentua 2014
208.987 %27,96 360.279 %33,78
Batzar nagusiak 2015 302.316 %24,9
Diputatuen Kongresua 2105
398.168 %28,22
Eusko Legebiltzarra 2016 10.000
50.000
100.000
150.000
200.000
Eusko Legebiltzarra 2012
250.000
300.000
350.000
400.000
300.000
350.000
400.000
350.000
400.000
277.923 %33,78
Europako Parlamentua 2014
177.694 %23,77 242.431 %22,73
Batzar nagusiak 2015 184.186 %15,17
Diputatuen Kongresua 2105 Eusko Legebiltzarra 2016
225.172 %21,26 10.000
50.000
100.000
150.000
200.000
250.000
Eusko Legebiltzarra 2012 Europako Parlamentua 2014
52.655 %7,04
Batzar nagusiak 2015
148.626 %13,93
Diputatuen Kongresua 2105
317.674 %26,17
Eusko Legebiltzarra 2016
157.334 %14,86 10.000
28 PNV 398.168 % 37,6
Bildu 18 EH 225.172 %21,26
50.000
100.000
11 Elkarrekin-Podemos 157.334 % 14,86
150.000
9 PSE 126.420 %11,94
18
EH BILDU
200.000
0 Cs 21.477
%2,03
250.000
300.000
9 PP 107.771
Besteak 22.559 %2,12
%10,18
11
ELK-PODEMOS
9
PSE-EE
28
PNV Eusko Legebiltzarra
2016
9
PP
Zuriak 6.663 %0,63
Legebiltzarra EAE 2014
212.809 %19,14
Europar parlamentua 2014
105.043 %14,05
Batzar nagusiak 2015
147.432 %13,82 161.988 %13,34
Estatu mailakoak 2015
126.420 %11,94
Legebiltzarra EAE 2016 10.000
50.000
100.000
150.000
200.000
250.000
300.000
350.000
400.000
200.000
250.000
300.000
350.000
400.000
130.584 %11,75 Eusko Legebiltzarra 2012
77.583 %10,38
Europako Parlamentua 2014
101.084 %9,48
Batzar nagusiak 2015
142.127 %11,71
Diputatuen Kongresua 2105 Eusko Legebiltzarra 2016
107.771 %10,18 10.000
50.000
100.000
150.000
E B Eusko Legebiltzarra 2012 6.262 %0,84
Europako Parlamentua 2014 Batzar nagusiak 2015
8 PNV 384.766 %34,16
Bildu 5 EH 277.923 %24,67
53.934 %7,21 29.148 %2,73
50.000
100.000
4 Elkarrekin-Podemos 157.334 %16,22
10.000
3
PSE 212.809 %18,89
1
UPyD 21.539 %1,91
21
EH BILDU
16
PSE
27
10
PNV
PP
Eusko Legebiltzarra
2012
1
UPYD
(IRABAZI)
37.449 %3,09
Eusko Legebiltzarra 2016
21.477 %2,03 10.000
Europako Parlamentua 2014
Diputatuen Kongresua 2105
50.268 %4,14
Eusko Legebiltzarra 2016
59.288 %5,34
Batzar nagusiak 2015
22.256 %2,09
Diputatuen Kongresua 2105
Eusko Legebiltzarra 2012
50.000
10 PP 130.584 %11,59
100.000
Besteak 84.139 %7,47
150.000
Zuriak 14.640 %1,30
Gasteiz
Alderdi irabazleak eskualdeka
PNV PP Podemos EH Bildu PSE UPyD IU/EB+Equo Cs
2012 Eusko Legebiltzarra
2012 25.797 %22,61 23.921 %21,70 22.263 %20,97 24.756 %19,51 4.665 %4,09 9.265 %8,12
27.691 23.339 18.860 17.314 16.016
2016 %25,02 %21,09 %17,04 %15,65 %14,47
4.066
%3,67
PNV
2016 2012
PP
2016 2012
Podemos
2016 2012
EH Bildu
2016 2012
PSE
2016 2012
UPyD
2016 2012
Cs
2016 2012
IU/EB+Equo
2016 2012
0
2500
5000
7500
2015
Batzar nagusiak
5
5
PP
EH BILDU
2015
Diputatuen Kongresua
4
ELK-PODEMOS
8
PNV Eusko Legebiltzarra
3
PSE-EE
2016
2016 Eusko Legebiltzarra
8 PNV 42.317
%28,22
Bildu 5 EH 26.899 %17,93
4 Elkarrekin-Podemos 24.339 %16,22
3
PSE 19.489 %12,99
0 Cs 4.784
%3,19
5
PP 27.877 %18,58
Besteak 4.298 %2,86
Zuriak 1.078 %0,71
Parlamento Vasco, aunque con menos fuerza de la que le vaticinaban las encuestas, con más de 24.000 votos, un 16,22% del voto válido. Manu Rezola, Arabako Batzar Nagusietan batzarkidea Si hay un territorio versátil en cuanto a orientación de voto electoral, ese es Araba. En los últimos diez años, hasta 5 partidos se han alternado las victorias en las diferentes elecciones. El pasado 25 de Septiembre, el Partido Nacionalista Vasco era el partido más votado en Araba, aumentando en número de votos a pesar de un descenso en la participación de más de 4 puntos porcentuales. El resto de partidos perdíamos votos, con la excepción de Elkarrekin Podemos que irrumpía en las elecciones al
En Euskal Herría Bildu hacíamos una campaña de menos a más, algunas encuestas casi nos daban por desahuciados en Araba después de los desastrosos resultados de las elecciones al Congreso de los Diputados, recuperando el terreno y electorado perdido frente a Elkarrekin Podemos, y sobre todo, recuperando la ilusión de las bases, que quedó patente en un aumento de la participación en campaña y en los actos. Los resultados finalmente fueron mejores de lo esperado, tercera fuerza en Araba, tras el Partido Nacionalista Vasco y el Partido Popular, y 5 parlamentarios y parlamentarias, perdiendo un puesto y un parlamentario respecto a las anteriores elecciones autonómicas, pero recuperando dos puestos y 11.000 votos respecto a las elecciones estatales de Junio.
10000
Las elecciones al Parlamento Vasco en
Araba 12500
15000
17500
20000
22500
25000
27500
6
6
EH BILDU
PSE
7
5
PNV
PP Eusko Legebiltzarra
2012
1
UPYD
7 PNV 40.116
%25,51
Bildu 6 EH 34.193 %21,74
4 PSE 30.358
%19,30
1
UPyD 5.453 %3,47
Pero tampoco fueron unos buenos resultados, por el camino nos hemos dejado más de 7.000 votos, y 4 puntos porcentuales. 5.000 de estos votos se han perdido en Gasteiz, donde hemos sido la cuarta fuerza, a pesar de que quien encabezaba la candidatura era Miren Larrión, portavoz del grupo municipal y referente de los movimientos políticos para desalojar y aislar a Javier Maroto y al Partido Popular en las instituciones de Araba. Estrategia que volvimos a reproducir en Araba en esta campaña, sin tan buenos resultados como en las elecciones municipales, estrategia que pretendía recuperar votos perdidos apelando a la capacidad de Euskal Herria Bildu para aislar al Partido Popular en Araba, olvidándonos que en estas elecciones nuestros adversarios políticos no eran el Partido Popular ni Maroto, que cada vez son más residuales en la CAV, sino el Partido Nacionalista Vasco y Elkarrekin Podemos. Y cuanto menos, resulta contradictorio que la noche electoral nuestra preocupación no fuera quedar por detrás del Partido Popular, sino quedar por delante de Elkarrekin Podemos.
5
PP 29.347 %18,68
Besteak 15.507 %9,86
Zuriak 2.270 %1,44
Se nos han escapado muchos votos en Araba, votos de personas euskaltzales y de izquierda que en otras elecciones han confiado en Euskal Herria Bildu, muchos votos que ya en las elecciones al Congreso de los Diputados de Junio optaron por votar a Podemos, y que ahora, a pesar del cambio de contexto electoral, siguen sintiéndose más identificados con otras formaciones. Algo no debemos estar haciendo bien, algo tendremos que mejorar, pero seguimos sin hacer una reflexión crítica seria de por qué no conseguimos volver a ser la opción referente para estas personas, y que si queremos alcanzar la centralidad, la hegemonía política, debemos buscar las estrategias para acercar a estas personas y a otras que nunca nos han votado hacia Euskal Herria Bildu. Es hora de abrir Euskal Herria Bildu, hora de apostar de verdad por el Frente Amplio.
Donostia
Alderdi irabazleak eskualdeka
PNV PP Podemos EH Bildu PSE Cs IU/EB+Equo UPyD
2012 Eusko Legebiltzarra
2012 28.148 %29,62 14.825 %15,6 21.193 %22,30 21.626 %22,75 6.050 2.368
%5,45 %2,49
30.697 11.634 13.864 17.967 12.639 2.395
2016 %33,71 %12,77 %15,22 %19,73 %13,88 %2,63
PNV
2016 2012
PP
2016 2012
Podemos
2016 2012
EH Bildu
2016 2012
PSE
2016 2012
UPyD
2016 2012
Cs
2016 2012
IU/EB+Equo
2016 2012
0
2500
5000
7500
10000
2015
Batzar nagusiak
8
EH BILDU
3
2015
Diputatuen Kongresua
ELK-PODEMOS
9
3
PNV
PSE-EE Eusko Legebiltzarra
2016 Eusko Legebiltzarra
9 PNV 117.260
%34,30
Bildu 8 EH 98.663 %28,86
3
2
2016
Elkarrekin-Podemos 48.800 %14,28
3
PSE 40.425 %11,83
0 Cs 5.730
%1,68
PP
2
PP 24.766 %7,24
Besteak 6.162 %1,80
Zuriak 2.117 %0,62
teskunde autonomikoetatik ia 16.423 ez dituen oraindik berreskuratu. Eta 2015ko foru hauteskundeetatik oraindik 4.477 bozka galdu. Ernesto Merino, Gipuzkoako koordinatzailea Irailaren 25ean burutu ziren Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetan Gipuzkoako emaitzak beste herrialdeen bidetik joan zirela esan genezake.
Kasu guztietan ere, esan genezake EH Bilduk Gipuzkoan ere lortu duela beherantzako joera apurtu eta herrialdeko bigarren indar bezala sendo agertzea, hirugarren indarretik 49.863 bozketara. Izan ere, EH Bilduk bikoiztu egin ditu Elkarrekin Podemos taldearen emaitzak, azken honek 48.800 eskuratu baititu.
EAJk 117.260 bozka lortu zituen, 2012tik 2.814 bozka gehiago lortuaz, eta azken orokorretatik 32.245 bozka gehiago irabazita. Azken hiru hauteskundeetan EAJ izan da nagusi Gipuzkoan.
Hirugarren postuan, beraz, Elkarrekin Podemos geratu da, orokorretan ateratako emaitzetatik oso urrun, erdia baino gehiago galdu egin dituelako, zehazki 55.766 bozka. 2015eko Foru Hauteskundeetan Podemos Ahal Duguk eta Irabazik eskuratutako botoen baturaren azpitik ere ibili da emaitza. 2.748 boto gutxiago.
EH Bilduk orokorretan galdutako posizioa berreskuratu du, 98.663 bozka lortuta. Orokorretan galdutako 28.835 bozka berreskuratu ditu, nahiz eta 2012ko hau-
Antza denez, Podemos ez da fenomeno kointurala, eta Alderdi Sozialistak gogor borrokatu beharko du herrialdeko hirugarren plaza berreskuratu ahal izateko.
12500
Legebiltzarrerako hauteskundeak
Gipuzkoan 15000
17500
20000
22500
25000
27500
30000
9
PNV
5
9
PSE
EH BILDU Eusko Legebiltzarra
2
2012
9 PNV 114.446 %31,58
Bildu 9 EH 115.086 %31,76
5
PSE 68.915 %19,02
PP
0 UPyD 5.231 %1,44
Izan ere, PSEk oso emaitza txarrak lortu ditu, 40.425 bozka, inoizko emaitzarik xumeenak. Eta horrek argi erakusten du zer nolako krisi sakona ari den pairatzen Alderdi Sozialista. Herrialdean, alderdi marjinala izatetik gertu dago, eta hori ez bada gertatu EAJrekin koalizio gobernua osatu duelako Foru Aldundian eta Donostian. Ikusteke dago hartzaren besarkadatik bizirik aterako ote den. Azkeneko postuan PP izan dugu, 24.766 bozkarekin, orokorretatik baino 10.546 bozka gutxiagorekin, baina Foru Hauteskundeetatik baino 5.371 bozka gehiagorekin. PP hauteskunde-gainbehera ere begibistakoa da, PSErena bezala, eta bere itxaropen bakarra izan daiteke soilik Foruenak hobetu izana. Kasu guztietan ere, PP alderdi marjinala da Gipuzkoako bizitza politikoan. Udalerriei begira jartzen bagara, EAJk 28 udalerritan irabazi du, horien artean, Irun, Donostia, Arrasate, Eibar, Zumarraga, Beasain, Tolosa, Zarautz edo Bergara.
2
PP 30.461 %8,41
Besteak 23.507 %6,49
Zuriak 4.721 %1,30
EH Bilduk 59 udalerritan irabazi du, handienak Errenteria, Hernani, Lezo, Usurbil, Oiartzun, OĂąati edo Azpeitia izan direlarik. Alderdi Sozialistak kontsolazio saria lortu du soilik Lasarte-Orian. Beraz, herrialdearen argazkiak berreskuratu ditu orain arte izandako koloreak, edo orain arte ezagututako “normaltasunaâ€?. EAJk eta EH Bilduk lehia bizian segitzen dute lehenengo plaza nork eskuratuko, eta PSEk eskuratu ohi duen hirugarren postua Elkarrekin Podemosen eskuetan geratu da. Alderdi moreak ez ditu, inolaz ere, sortutako espektatibak bete, baina posizio txukunean geratu da, PSEtik 8.375 bozketara. Bi lehia horien emaitzek baldintzatuko dute, etorkizun hurbilean, herrialdearen norabide politikoa, eta erabakiko dute norabide hori ezkerrarantz lerrotzen den ala eskuinean trabatuta geratzen den.
Bilbo
Alderdi irabazleak eskualdeka
PNV PP Podemos EH Bildu PSE Cs IU/EB+Equo UPyD
2012 Eusko Legebiltzarra
2012 64.817 %36,94 29.481 %16,8 27.874 %15,88 34.844 %19,86 8.968 4.222
%5,11 %2,41
69.332 22.530 23.470 21.431 20.383 3.997
2016 %42,03 %13,66 %14,23 %12,99 %12,36 %2,42
PNV
2016 2012
PP
2016 2012
Podemos
2016 2012
EH Bildu
2016 2012
PSE
2016 2012
UPyD
2016 2012
Cs
2016 2012
IU/EB+Equo
2016 2012
0
5000
10000
15000
20000
2015
Batzar nagusiak
5
EH BILDU
4
ELK-PODEMOS 2015
Diputatuen Kongresua
3
11
PSE-EE
PNV Eusko Legebiltzarra
2
2016
PP
2016 Eusko Legebiltzarra
11 PNV 238.581 %34,30
Bildu 5 EH 99.610 %28,86
4 Elkarrekin-Podemos 84.195 %14,28
3
PSE 66.506 %11,83
Zigor Isuzkitza, Batzarkidea
Kanpaina honi aurre egin genion zalantzaz beteta, aurreko bi hauteskundeetan jasotako porroten ondoren. Hala ere, ekaineko hauteskundeetan tendentzia aldaketa bat eman zen militantziaren aktibazioari dagokionez. Ez genituen emaitza onik lortu, baina garatutako kanpainaren ondorioz jende gehiagok parte hartu zuen ekitaldi eta ekimenen antolaketan. Hortik abiatuta, EAEko hauteskundeak prestatzen hasi ginen, baina bidean beste oztopo bat aurkitu ge-
0 Cs 10.963 %1,68
2
PP 55.128 %7,24
Besteak 12.120 %2,13
Zuriak 3.472 %0,61
nuen: Urkulluren aurrerapen iragarpena. Lanean harrapatu gintuen, baina makineria guztiari abiadura gehiago eman genion ezinbestean. Nahiz eta udaran murgildurik egon, gai izan ginen herrialdeko zerrenda adosteko, herri batzarrak deitzeko, kanpaina diseinatzeko eta gure jendea suspertzeko. Lehen urratsa zerrenda adostea izan zen. Harro gaude, eratu genuen hautagai zerrenda, benetan primerakoa baitzen. Zerrenda oso anitza izan da, eta aniztasun hori gure balore moduan indartzen jakin izan dugu. Eta zer esan gure zerrendaburuari buruz. Jasone Agirre Garitaonandia, beharbada, beste hautagaien artean politikoki esperientzia gutxienekoa izanda, bere indargunea den profil gizatiarra herritarrek oso positiboki jaso dutela esan daiteke.
25000
Gogoeta bat
Bizkaitik 30000
35000
40000
45000
50000
55000
60000
65000
70000
6
PNV
5
PSE
11
EH BILDU Eusko Legebiltzarra
3
PP
2012
11 PNV 230.204 %37,94
Bildu 6 EH 128.644 %21,20
5
PSE 113.536 %18,71
0 UPyD 5.231 %1,79
3
PP 70.749 %11,69
Besteak 45,125 %7,44
Zuriak 7,649 %1,26
Gogoeta bat
Bizkaitik Talde bikain horrekin, Bizkaiko helburua 2. indarra izatea zen, Podemosi tartea aterata. Beraz, helburua lortutzat eman dezakegu. Helburu kualitatibo hori lortu genuen, baina ezin dugu alde batera utzi, boza kopuru aldetik galera izan dugula 2012ko hauteskundeekin alderatuz.
Poztasun horrek, ez gaitu itsutu, eta lehenengo unetik lanean jarri gara, aurretik aipatu ditugun erronkei aurre egiteko. Lehenengo ondorio orokor batzuk atera ditugu: Bizkaian EHBilduren erreferentzialtasunari dagokionez, bi eremu bereiz ditzakegu: landa-eremua edo euskalduna eta hiri-eremua. Estrategia politika urbanoa behar dugu. Bizkaia mailan lider propioak, lĂder sendoak behar ditugu. Ehbilduren erreferentzia argiak izango diren liderrak. Egitura soziologiko konplexua du Bizkaiak. Bertan Euskal Herriko metropolirik handiena dago eta inguruan mota eta izaera ezberdinetako eskualdeak. Horregatik askotan gure herrialdeak bi Bizkaia ezberdinak barnebiltzen dituela esateko joera daukagu. Eta egitura horrek, tokian tokiko erantzun egokituak behar ditu.
Gainera, ez dugu ezer berririk deskubritzen esaterakoan, hauteskundeak joan hauteskundeak etorri, EAJ dela indar nagusiena Bizkaian. Alkatetza zein batzarkide eta legebiltzarkide kopuruan. Gordinik adierazita: EAJ-k boza kopuruan ere bikoizten ditu EHBilduren emaitzak. Horretaz gain, azpimarratu beharra dago, Bizkaiko esparru urbanoan 4. edo 5. indarra izaten jarraitzen dugula eta hori oso esanguratsua da. Bilbo Handian zailtasun itzelak ditugu aurrerapausuak lortzeko. Hain positiboak ez diren aspektu horietaz hausnartzen geundela, azken uneko berri pozgarria heldu zitzaigun. Hauteskunde Batzordean emandako zenbaketaren ondorioz, 5. eserlekua lortu genuen Gasteizko Legebiltzarrean. Panorama erabat aldatzen duen eserlekua izan da.
Bilbo Handiaren garrantzia eztabaidaezina da, EH Bilduren proiektuaren hedapena lortzeko. Baina, hitzetatik ekintzetara pasatu behar gara. Planifikatu beharra dago garatu beharreko ekimen guztiak. Eta hori guztia lortzeko, ezinbestekoa da gure militantziarekin lotura eta koordinazioa areagotzea. Baina kanpaina honetan berriro ere mahai gainean geratu da zelako hutsunea dugun herriekiko eta gazteekiko. Ez dugu giza baliabiderik herriak eta gazte mugimenduak kudeatzeko, eta horrek zaildu egitun du EHBilduren garapena. Zorionez, azkeneko hauteskundeek utzitako emaitzeei esker, goxotasuna eta lasaitasuna dira ezaugarririk nagusienak. EAEko hauteskundeetako prozesua eta emaitzak, erabilgarri eta baliogarri oso agertu baitira bi ardatz nagusitan: barne antolakuntza prozesu batek behar duen osasuna batetik, eta estrategia politiko batek herritarrengandik jasotako babes mailari bestetik.
legatu ahal izatea independentista ez diren hainbat gizarte-esparruetatik. Rebeka Ubera, legebiltzarkidea eta Aralarreko antolaketa-idazkaria
Irailak 25, alternatiba independentista eraikitzen jarraitzeko ilusio, zoru eta abiapuntu 2016ko EAEko hauteskundeetara EH Bildu ez zetorren sasoirik hoberenean. Ikasturte politiko berean hirugarren lehiaketa zuen, alegia hirugarren hauteskunde hitzordua, eta aurreko bietan lorturiko emaitzek agerian utzi zuten EH Bildu ez zegoela sasoirik hoberenean, jakinda beti ere, aipaturiko hitzordu Espainiarrak inoiz ez zirela EH Bildurentzat eta koalizioa osatzen duten alderdientzat joko zelai, hauteskunde egokienak izan bere hoberena eman eta emaitza onak lortzeko. Noski, edozein arloko lehiaketetan bezala, hauteskundeetan ere salbuespenak egoten dira, eta Amaiurrentzat Espainiako hauteskundeak salbuespena izan ziren. Baina ezin ahantzi, oso testuinguru berezia eman zirela, hain xuxen ere: Aieteko konferentzia eta ETAren borroka armatuaren behin betiko amaiera. Hala ere, EH Bilduk lortu du sasoia hobetzea eta irailak 25eko hitzorduan emaitza onak, txukunak lortzea. Kontutan izanda, ezkerreko beste koalizio bat eszenatoki politikoan sartu dela lehendabiziko aldiz Legebiltzarreko hauteskundeetan; nahiz eta indar estatalista izan, eta bere erabakigunea Madrilen izan, EH Bilduri eragiten zion. Izan ere, litekeena delako, azken urteetan ezkerreko beste alternatiba eraginkorrik egon ez izanak lagundu izan dio EH Bilduri bozka mai-
Azken bi hauteskundeen beheranzko joerari buelta eman dio, nahiz eta, ez duen lortu 2012ko Legebiltzarreko hauteskundeen emaitzak parekatzea eta hobetzea. Egia esateko, 2015eko udal eta foru-hauteskundeetan erdietsitako emaitzen azpitik gelditu da EH Bildu. Laburtuz, 2012koetatik 53669 bozkara geratu zen eta 2015ekoetatik 18177 bozkara. EH Bilduk bere buruari helburu bat jarri zion: azken hauteskundeek ondorioztatutako beheranzko joera geratzea; bigarren indar gisa kontsolidatzea eta EAJ + PSE baturak gehiengorik ez eskuratzea. Eta ezin uka, hiru helburu horiek bete egin direla. Gure xede elektoral eta politikoak aipaturiko helburuekin ez dira bukatzen. Emaitzek, azken hilabeteetako mamuak uxatzeaz gain, ditugun xede politikoak bai gizartera begira eta bai barrura begira, EH Bilduren egituraketa demokratikoaren eraikitzearekin jarraitzeko lasaita-
suna ematen digute. Ezin uka daiteke 2012-2016 bitartean Legebiltzarrean, beste hainbat erakundetan eta eremutan bezala, lan handia egin dela, lan oso txukuna, eragileekin eta herritarrekin elkarlanean, eta ez soilik erakundeko lau paretetara mugatuta. Baina mundu honetan lan onak ez ditu beti emaitza onak ondorioztatzen eta oso oso zaila da erakundeetan egiten den lana ikustaraztea. Argi dugu, hauteskundeak bitarteko bat besterik ez direla gure proiektu politiko eta soziala lortzen laguntzeko; horretarako indartsu ateratzea hauteskunde bakoitzean ezinbestekoa delarik. Baina zalantzarik gabe, herritarren konfiantza eskuratu eta berriro errekuperatu behar izaten da. Eta argi dago kale egiten ari garela. Alde batetik, arrazoi desberdinak medio — guztiak eztabaidagarriak direnak— ez dugulako lortu herritarrak ezagutu gaitzaten, gure lana ikus dezaten eta gure proiektuarekin identifikatu daitezen. Beraz, badugu zer hausnartu eta eskuak bete lan akatsak zuzentzeko eta herritarrengana hurbiltzeko herriz herri eta auzoz auzo. Hala ere, egia da, kanpaina honetan lortu dugula lehendabizikoz, gure gerriko hurbilenetik kanpo geruzetara hurbiltzea, beste freskura bat islatzea eta ilusioa piztearekin batera, sentsazioen bidez mugitzen den gizarte batean, gure gertukoen egoera animikoa aldatzea, eta aldarte positiboa gailentzea. Ondorioz, baditugu lau urte legebiltzarrean, urte erabakiorrak izan daitezen lan egiteko; hurrengo legegintzaldia inflexio-puntu bilakatzeko eta benetan aurrera egiteko gizarte bezala, pertsona guztiok bizitza proiektu duina eraikitzeko aukera errealitatea egi izateko. EAEn apurketa demokratikoa martxan jartzeko, eta euskal estatuaren eraikuntzaren norabidean jartzeko gure erakunde nagusietako bat eta euskal gizartea. Alegia, legegintzaldi erabakiorra izan behar du eta ez orain arte bezala kudeaketa soilera bideratutakoa. Ezin dugu esku artea dugun aukera galdu!
Pedro Luis Uriarte, ex-Consejero de Hacienda del Gobierno Vasco
Kontzertua eta konbenioa defenditzeko ezinbestekoa da EAEk eta Nafarroak elkarrekin jardutea Montoro lo calificaba de “opaco, dificilísimo de entender, absurdo e injusto socialmente; divide y enfrenta a unas comunidades autónomas contra otras”.
Pedro Luis Uriarte Iruñean emaniko hitzaldia
No hace falta tener dotes proféticas para anticipar que en el año 2017, el Concierto y el Convenio van a sufrir las consecuencias de una especie de tormenta tropical, en forma de un gigantesco aluvión de críticas y de presiones de todo tipo. Para ello, nuestra sociedad y sus instituciones deben estar preparadas y fortalecerse. Te preguntarás, sin duda, de dónde saco tales capacidades de adivinación. De algo muy importante que está sobre la mesa y que todavía no se ha resuelto: el modelo de financiación de las quince Comunidades Autónomas de régimen común, una cuestión aparentemente técnica pero que tiene profundas implicaciones políticas. Quizá no sepas que esas Comunidades Autónomas padecen de un modelo muy malo. Y como para muestra puede valer un botón, te relaciono a continuación algunas valoraciones. En 2014, Mariano Rajoy (¿te suena?) señalaba que “yo voté en contra del actual modelo que no me gusta y que tiene sus dificultades”. Un año antes, Cristóbal
En fechas más recientes, el año pasado, la dinámica Presidenta de la Comunidad de Madrid, Cristina Cifuentes, se soltaba el pelo, indicando que ese modelo era “satánico” y quizá por ello señalaba que había que “reformarlo con urgencia”. Por su lado, Luis Garicano, gurú económico de Ciudadanos, no se andaba por las ramas y decía, en ese mismo año, que “es una locura”. Por su lado, su correligionaria Inés Arrimadas, lo calificaba de “opaco, arbitrario e injusto e ineficaz”, en declaraciones realizadas el 9 de mayo de este año. Ese mal modelo, por el impacto de la crisis, ha tenido para esas Comunidades consecuencias muy negativas. La primera es que padecen una total dependencia financiera del Estado, pues al finalizar 2016 deberán al mismo la bonita cifra de 209.597 millones de euros. Como ves, todas esas Comunidades están muy infrafinanciadas y su educación, sanidad, servicios sociales, etc. han sufrido un impacto brutal por falta de recursos. Además, desde una perspectiva política, se ha producido un proceso de clara centralización, porque el peso del gasto público estatal sobre el total ha crecido exponencialmente desde el año 2008. 19
Elkarrizketa Solasaldia
El convenio y el concierto en tiempo de tormenta
Elkarrizketa
El convenio y el concierto en tiempo de tormenta
2017an kontzertuak eta konbenioak eraso larriak izan ditzakete, erregimen komuneko autonomien finantzazio-arazo larriak medio.
En este duro escenario, las dos Comunidades Forales han logrado mantener un nivel de endeudamiento cero con el Estado. Porque el Concierto y el Convenio, a cambio de asumir el riesgo de recaudación, les sitúa en una posición de independencia financiera respecto al mismo. Es una de las valiosas cualidades del sistema hacendístico foral. Y esa es una cuestión clave que muchos no aceptan y, en cambio, envidian. De ahí nace una de las fuentes de mayor rechazo al Concierto y al Convenio. Es sorprendente que, en lugar de presionar al Estado para mejorar la situación financiera de esas quince agobiadas Comunidades, se insista en que se deben reducir los recursos de las dos forales, para lograr una igualación a la baja con las primeras. Esto es lo que se puede anticipar sobre el futuro conflictivo que se avecina, pero te quiero dejar claro que no es ninguna novedad. Y, para confirmarlo, te voy a facilitar una referencia histórica que resulta sumamente ilustrativa. Como soy un tipo con suerte, el pasado 29 de setiembre realicé una presentación sobre el Concierto en la sala Katakrak de Iruñea, invitado por Ezkerraberri. Además, tuve el honor de que me presentara Patxi Zabaleta. Al terminar aquella conferencia, que al parecer gustó a los asistentes, se me acercó uno de ellos, cuyo nombre no conseguí retener, quien me entregó una nota manuscrita muy interesante. Decía así: “Don Florencio de Ansoleaga y Elizondo, en su obra `La Navarra ilustrada´, cuya única edición salió en julio de 1894, decía lo siguiente: La seriedad de la conducta 20
de Navarra, hija del convencimiento de su derecho, es la defensa más grande de sus Fueros. Conservamos los monumentos de cal y canto que nos legaron nuestros antepasados y, existiendo la materia, ¿no ha de vivir el espíritu? ¡Pobres enemigos de Navarra!... nuestra manera de ser debería despertar vuestra emulación y os produce envidia. Incapaces de copiar el modelo queréis romperlo”. Hasta aquí la cita que me entregó aquella amable persona. Ya ves que Florencio de Ansoleaga anticipaba (¡hace ciento veintiún años!), una situación que hemos padecido en los últimos tiempos y que me temo vamos a volver a sufrir en los que vienen a continuación. Por ello, insisto: debemos estar preparados y fortalecer la defensa del Concierto y el Convenio, dos hermanos gemelos univitelinos que durante demasiado tiempo han estado separados por evidentes y negativos intereses políticos. Su futuro será compartido. Conclusión, por tanto: ¡la unión hace la fuerza! Para hacerla realidad en nuestra Sociedad, un grupo de ciudadan@s comprometid@s hemos dado un paso al frente y hemos creado la “Comunidad del ConciertoGurea Kontzertua” sin sede, sin cargos, sin cuotas. Solo ligados a través de la web www.comunidadconcierto. com y con un triple compromiso: conocer, difundir y defender el Concierto y el Convenio en nuestro propio ámbito personal. Si lo que ha pretendido reflejar en este artículo te ha convencido, solo me queda pedirte algo muy importante: responsabilízate. Y, si quieres mostrar tu compromiso, une tus fuerzas a las de los 1.581 Lagunak que hoy formamos esa necesaria Comunidad. ¡Euskal Herriak behar zaitu!
Mesa electoral en las elecciones al parlamento de 2015 con ciudadanos identificรกndose antes de votar. En primer plano las urnas de votaciรณn, detrรกs de la mesa un grupo de observadores internacionales. Fuera de imagen, a la derecha de las urnas se sentaban los interventores de los partidos.
El conflicto del Alto Karabaj
Inaki Irazabalbeitia, Aralarkidea
21
Iritzia
El conflicto del Alto Karabaj
Durante los primeros días de septiembre se celebraron en Stepanakert los actos conmemorativos del 25º aniversario de la independencia del Alto Karabaj o Artsakh en lengua armenia. El Alto Karabaj es un estado independiente situado geográficamente en el Caúcaso, que no está reconocido por la comunidad internacional. Tiene el tamaño de Navarra y cuenta con 150.000 habitantes. El territorio de Artsakh forma parte de la Armenia histórica y es considerado como una de las cunas de la civilización armenia. Constituido políticamente como región autónoma tras la creación de la URSS, el territorio karabaji fue asignado a la república de Azerbaiyán, como enclave de mayoría armenia en territorio azerí. La situación cambió con la llegada de Gorbachov a la presidencia de la URSS y la política de apertura del régimen que impulsó. Aprovechando el nuevo clima político las autoridades del Alto Karabaj convocaron un referéndum por la independencia del país tomando como base que la constitución de la Unión Soviética reconocía el derecho a la autodeterminación. El resultado fue una abrumadora victoria del sí, que conllevó una declaración de independencia unilateral. Azerbaiyán no aceptó dicha declaración e invadió militarmente el territorio karabaji. El gobierno azerí impulsó al mismo tiempo campañas de odio étnico contra los armenios residentes en Azerbaiyán que produjeron, entre otros, el pogromo anti-armenio de Bakú en 1990.
Pequeño pueblo cercano a Stepanakert
En 1994, tras cuatro años de guerra, el ejército karabaji además de reconquistar su territorio, logró unir por tierra Artsakh con Armenia liberándose de su condición de enclave. Se declaro un alto el fuego que todavía dura, pero no se subscribió acuerdo de paz alguno. La guerra tuvo sus consecuencias y, a causa de los desplazamientos de población ocurridos, el Alto Karabaj se convirtió en una república étnicamente armenia perdiendo su población azerí que en 1989 constituía el 25 % de la misma.
Desde entonces, la OSCE impulsa el proceso de paz a través del llamado grupo de Minks. Este grupo está liderado por Francia, Estados Unidos y Rusia y cuenta de varios países además de Armenia y Azerbaiyán. Las autoridades del Alto Karabaj no están directamente representadas en el mismo. Si lo está Turquía, país con grandes intereses en la zona caucásica
22
y gran aliado del régimen azerí. El proceso de paz no ha avanzado debido, sobre todo, a la negativa de Azerbaiyán a reconocer el derecho a la autodeterminación del pueblo karabaji. A nadie en la comunidad internacional le hubiese extrañado un ápice que el régimen surgido en Artsakh tras guerra de liberación nacional hubiese tenido un carácter autoritario o pseudo-democrático, al estilo de lo ocurrido en Azebaiyán. No ha sido así. Las autoridades del Alto Karabaj tuvieron muy claro desde el principio que su país era un territorio democráticamente homologable o no lo era. El parlamento surgido tras la declaración de independencia siguió reuniéndose a pesar de la guerra y ejerciendo su labor como representante del pueblo karabaji. Tras el fin de la guerra las autoridades de Artsakh han ido profundizando en la calidad democrática de su estado, logrando unos excelentes estándares en democracia, transparencia y ausencia de corrupción. Lo pude comprobar personalmente en mi visita al Alto Karabaj y en la misión de observación de las elecciones al parlamento karabaji de 2105. En el frágil equilibrio del alto el fuego, las violaciones del mismo son continuas. Una de las mas graves se produjo el pasado mes de abril cuando ejercito azerí invadió el Alto Karabaj, produciéndose duros enfrentamientos armados durante 4 días que produjeron varias decenas de muertos, pusieron en peligro el status quo y amenazaron la estabilidad de la zona. Las razones del régimen azerí para realizar esa agresión hay que buscarlas en la bajada del precio del petróleo, que han desestabilizado la economía del país y producido un malestar ciudadano.
Aralarrek eta EHbilduk harreman estuak dituzte Karabahk Garaiko herriarekin eta beraien ordezkari politikoekin. Gure ordezkariak behin baino gehiagotan izan dira bertan herriaren egoera gertutik gertura ezagutzeko asmotan. Halaber, gure bitartekaritzaren bidez etorri zen 2014era Euskal Herrira Karem Mirzoyan, kanpo-harremanetarako ministroa. Bidaia horretan hainbat erakunde publikoren harrera ofiziala izan zuen eta Eusko Legebiltzarrean Karabakh Garaiko autodeterminaziorako eskubidea onartzen zuen adierazpenaren lekuko izateko parada izan zuen. Bestetik, Artsakheko Alderdi Demokratikoa ALEko kidea da. Horren presidente Ashot Gulyan parlamentuko presidentea ere bada. Herrialde ederra da paisaia ikusgarriekin eta kultura aberatsarekin. Jendea oso abegitsua da, gauza askotan gure oso antzekoak direlarik, konparazio baterako, mahai baten inguruan juntatzea ezein aitzakia medio. Haiek sinetsita daude armeniera eta euskara lotuta daudela, hizkuntza ahaideak direla. Bidenabar, Athleticen zale bat baino gehiago topatu izan ditut bertan, tartean lehen ministroa! Joateak merezi du. El conflicto del Alto Karabah no puede seguir mucho tiempo en la categoría de conflictos congelados junto con otros de los surgidos tras la desintegración de la URSS. Se dan datos que invitan a pensar que el conflicto puede calentarse en un futuro no muy lejano. La responsabilidad del grupo de Minks es muy importante y debe profundizar en su labor mediadora. Puede que no sea suficiente. En mi opinión, la Unión Europea también debería implicarse en su resolución al ser Armenia y el Alto Karabaj parte de Europa. 23
Iritzia Rebeka Ubera, legebiltzarkidea eta Aralarreko antolaketa-idazkaria
Legebiltzarrera bagoaz. Zertara, ordea? Legebiltzar berria dugu. Aurreko orrialdeetan emaitzen analisia leitu ahal izan duzue. Lau urterako lana dugu begibistan Nolako izatea ikusten dut? Ez da dudarik azken bi legegintzaldiak galdutakoak izan direla naziogintzaren zein eskubide sozialen ikuspegitik. Bi alor horietan atzera egin dugula esan genezake batere enpatxurik gabe. Orain hasiko den legegintzaldian joera hori aldatzea izango da helburua. Uste dugu hurrengo legegintzaldiak inflexio-puntua markatu behar duela. EAEra demokratizazio prozesua ekarri beharko luke eta euskal estatuaren eraikuntzaren norabidean jartzea izan beharko luke helburuetako bat. Esan nahi baita, legegintzaldi erabakiorra izan behar du eta ez orain arte bezala kudeaketa soilera bideratutakoa. Halaber, Legebiltzarrera goaz EAEko herritarrei egunerokoan dituzten arazoei erantzuna ematera. Horietako erantzun batzuk estrukturalak dira eta benetako erantzun eraginkorra emateko gizartea eraldatzeko tresnak eraikitzera joan beharko dugu. . Euskal estatua erdiesteko egin beharreko bidean urrats hauek egitea ezinbestekotzat jotzen dut. 1- Erabakitzeko eskubidea egikaritzeko ibilbide-orria idaztea, non herri-galdeketari data ipiniko zaion. 2- Euskal Gizartearen demokratizazioan sakontzeko eta herritarren parte hartze zuzenari bide emateko Ahalduntze Legea onartzea eta erakundeak demokratikoago eta gardenago bihurtzeko bidea egitea. 3- Euskal Finantzen sistema eraikitzeko oinarriak jarri behar dira. a. Finantzen Euskal Institutua b. Banku publikoa 4- Euskal Herria egituratzeko eta gure lurraldeen arteko kohesio handitzeko, Nafarroarekin eta Iparraldearekin elkarlana sakondu behar da. Horretarako Europako mailako mugaz bi aldetako tresnak oso egokiak izan daitezke, bereziki orain HELEParen bidez Iparraldeak ezagutza instituzionala duelarik. Euskal euroeskualdea osatzeko urratsak eman behar dira.
5- Hezkuntza sistema propioari bide eman behar zaio eta aurrera egiteko oinarriak eta tresnak adostu eta abian jarri behar dira. 6- Gizarte Segurantza Propioa eta Publikoa eraikitzeko bidean tresnak landu behar dira. 7- Euskal espazio komunikatiboa osatu beharra dago. EITB horren muina izango da, beraz bere helburuak eta funtzioak berrikusi behar dira eta naziogintzaren bidean jarri. 8- Nolako lurralde-antolaketa nahi dugun definitu beharra dago: jarduera ekonomikoa (lehen sektorea barne), energia-eredua, garraio-azpiegituren sarea, eskualdeen arteko orekak, aldaketa klimatikoaren kontrako borroka, etxebitzitza-eskubidea, ‌ 9- Nazioarteko politika definitzea ikuspegi kultural, ekonomiko eta politikotik; Euskal Herria marka, euskal kultura mundua, diaspora aktibatzea, Jaurlaritzaren ordezkaritza ekonomikoak enbaxada bihurtzea, ‌ 10- Euskara erdigunean kokatzea eta euskararen normalizazioa bizkortzeko hizkuntza-politika garatzea. 11- Gizarte- eta osasun-prestazioen zorroa definitu eta autofinantziazio bermatzeko politikak eraikitzea. 12- Piramide demografikoa itzulikatzeko eta gizartea gaztetzeko jaoitze-tasa areagotzeko politikak. Euskal Estatuaren eraikuntzaren aldeko lana izango da gurea, horretarako bide eta tresna guztiak erabiliz, gure eskubideak eta eskuduntzak defendatuz eta urraketen aurrean aktiboki aurre eginez, eskuratu gabe ditugun eskuduntzak aldarrikatzeaz gain eskuratzeko politikak abian jarriaz eta gure herriaren aldarrikapen demokratikoak eta zilegiak bultzatuz. Horrek guztiak ekimen legegileak eskatzen ditu, besteak beste, eta baita gizartea gai horien inguruan aktibatzea ere. Gutxien gutxienik lege-proiektu hauek bultzatu beharko genukeela uste dut: ahalduntze-legea, gizartea gaztetzeko legea, indarkeria matxistaren kontrako legea, biktima guztak aitortzeko eta erreparatzeko legea, euskararen lege berria, lurralde antolaketarko legea, LGTBIQ legea, kirol-lanbideen legea, hezkuntza-sistema propioaren legea, enpresa txikien eta ertainen sustatzeko legea, poliziaren lege berria eta gazteen legea. Ezin bukatu lerro hauek normalizazio-politikari eta bakegintzari aipatzeke lagata. Bost urte pasa dira ETAk behin betirako jarduera armatua uzten zuela iragarri zuenetik eta oraindik gatazkaren erpin asko konpondu gabe daude, presoen eta erbesteratuen egoera tartean. Legebiltzarretik ekimen eraginkorrak bideratzen saiatzea izango da gure eguneroko lanaren parte inportante bat. Gizarte honek merezi du horren beste sufrimendu sortu duen (eta sortzen ari den) biolentziaren zikloaren amaiera justu eta demokratikoa ahalik
ezkerraberri fundazioa