Antyutopia, czyli „Rok 1984”

Klaudia Bugalska (3bLO)

„Rok 1984” to napisana przez Georg’a Orwella antyutopia o licznych podtekstach politycznych. Utwór opisuje czasy bezwzględnego totalitaryzmu. Akcja rozgrywa się w Londynie w 1984 roku. Świat podzielony jest na trzy wielkie strefy geopolityczne ogarnięte wojną: Oceanię, Eurazję oraz Azję Wschodnią. Wszystkie totalitarne, kierowane przez partie komunistyczne. Śledzimy historię Winstona Smitha, mało znanego pracownika Monisterstwa Prawdy, które mimo nazwy niewiele ma z nią wspólnego. Jego zadaniem jest nieustanne przepisywanie oficjalnej historii tak by pasowała do aktualnych słów Wielkiego Brata. Prasa jest organem podlegającym władzy, podobnie jak policja myśli, której głównym zadaniem jest wyłapywanie myślozbrodniarzy poprzez szeroko zakrojoną inwigilację społeczeństwa. Obecne w domach teleekrany wyłapują każdą zmianę w mimice, każdy niewłaściwy ruch czy wypowiedziane we śnie niezgodne z prawomyślnością słowa. Każdy, kto dopuści się któregoś z tych haniebnych czynów, zostanie natychmiastowo skazany na całkowite usunięcie z życia publicznego, tzw. ewaporację. Mimo wszechobecnego terroru w głównym bohaterze zaczyna kiełkować świadomość której wszyscy wydają się być pozbawieni. Będzie on musiał zapłacić wysoką cenę za niezależność swego umysłu. Po spotkaniu Julii, młodej pracownicy departamentu literatury jego bunt zaczyna przybierać znacznie poważniejszą formę. Uczucie, które ich połączyło przyniosło im chwilowe poczucie wolności w totalitarnej rzeczywistości. Nie trwa to jednak zbyt długo. Zdradzeni przez rzekomego przeciwnika partii, zostają aresztowani, torturowani i reedukowani. Zwycięstwo Partii nad Smithem jest niepodważalne, ponieważ łamiąc obietnicę, wyrzekł się Julii. Po ogromie zadanego w ministerstwie miłości cierpienia Winston zostaje całkowicie złamany. Wyrzeka się dawnych ideałów. Ulega i wyznaje, że wreszcie kocha Wielkiego Brata. Podczas lektury przeżywamy razem z bohaterem wzruszają przemianę, od pierwszych niepewności przez samoświadomego buntownika po uległego wyznawcę partii. Winston ośmielając się wątpić pokazuje jak niewiele trzeba by ujrzeć prawdę o otaczającym nas świecie. Uważam, że przyjecie tej właśnie postawy jest niezwykle ważne w czasach gdzie jesteśmy bardziej niż kiedykolwiek podatni na manipulacje z każdej możliwej strony. Świadomość sytuacji i wierność ideałom to podstawa utrzymania wolności. Uważam również, że każdy powinien przeczytać tę pozycję by we własnym zakresie przeżyć razem z głównym bohaterem tragiczną historię, wyciągnąć własne wnioski i nie wpaść w pułapki zastawiane przez totalitarne rządy. Nikt przecież nie chce zostać trybikiem w systemie, dla którego ludzie nie mają żadnej wartości.

George Orwell, Rok 1984, przeł. Tomasz Mirkowicz, Warszawa 1993: Wydawnictwo Da Capo.