‘Op deze manier kunnen we elk soort evenement aan’
All4Events & Entertainment en
Rental Department bundelen krachten
Impact carnaval: 1,4 miljard bestedingen
40 jaar Eurosonic Noorderslag De festivaltrends van 2026
Structurele samenwerking EB Live en VVEM
Uitgave
iMediate
Arendstraat 49
1223 RE Hilversum
Telefoon: 035 - 646 58 00 redactie@entertainmentbusiness.nl
Uitgever
Joost Driessen
Hoofdredacteur
Arnold le Fèbre
Redactie & medewerkers
Cas Spiertz, Jeroen van Trierum, Marcel Debets (eindredactie), Wally Cartigny, Ed Hoogeveen, Edgar Kruize, Pierre Oitmann, Tedje van Gils
Coverfotografie
Steven van Kooijk
Exploitatie
Mitchel van der Heide & Tarik Lahri
Telefoon: 035 646 5810 tarik.lahri@entertainmentbusiness.nl
Abonnementen
Vragen of meer informatie? Mail naar abonnees@imediate.nl
Als vakblad hanteren we de opzegre gels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan ervan uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een halfjaar verlengd. Opzeggen kan per post, mail of telefoon. De opzegtermijn is 30 dagen voor het einde van de abonnementsperiode.
Jaarabonnement EB Live
Benelux: € 79,95
Elk volgend abonnement: € 50
Jaarabonnement EB + EB Live
Benelux: € 134,95
Elk volgend abonnement: € 89,95
Vormgeving
Tim van den Berg
Drukkerij
Vellendrukkerij BDU bv, Barneveld
© Copyright 2025
ISSN: 1875-2888
Voor mij begint het nieuwe jaar pas echt op het moment dat in de Oosterpoort de lichten aangaan en de sector zich in Groningen verzamelt voor Eurosonic Noorderslag. Er zijn maar weinig momenten waarop de Nederlandse live-industrie zó vanzelfsprekend samenkomt. Niet omdat het moet, maar omdat je er als professional simpelweg niet omheen kunt. ESNS is inmiddels veertig jaar de plek waar artiesten, festivals, zalen, agents, beleidsmakers en alles daartussen elkaar treffen.
ESNS mag dan wel kunnen terugblikken op vier decennia aan showcases, deals en panels, de organisatie kijkt vooral vooruit. Met het thema Europe Calling wordt benadrukt dat één focusland niet langer volstaat. “Dit jubileum voelt als het juiste moment om te zeggen: het gaat niet meer over één focusland, maar over Europa als collectief,” aldus festivaldirecteur Anna van Nunen in onze ESNS-special (zie pagina 72). Met dit thema raakt ESNS de kern waar de live-sector nu staat: grenzeloos en complex, maar ook kwetsbaar en vol nieuwe kansen.
Opvallend genoeg vind je dat perspectief - van verbondenheid, schaal, dynamiek en maatschappelijke betekenis - óók terug aan de andere kant van Nederland. Carnaval vindt weliswaar plaats in heel andere setting en sfeer dan ESNS in Groningen, maar biedt een net zo sterke verwevenheid van muziek, traditie en gemeenschap. Want wie denkt dat carnaval vooral bestaat uit confetti, een boerenkiel en liters bier, heeft de cijfers nog niet gezien. Carnavalsvierders besteden gemiddeld 884 euro per persoon over vier dagen, samen goed voor ruim 1,4 miljard euro. In totaal trekken de festiviteiten zo’n 1,6 miljoen bezoekers naar 660 steden en dorpen. (Zie ook het artikel op pagina 16.)
Muzikaal gezien is carnaval misschien wel het grootste ‘grassroots showcasefestival’ van Nederland, compleet met eigen hitlijsten, merchandise-economieën, massale bezoekersstromen en complexe crowdmanagementvraagstukken. Waar ESNS de Europese sector samenbrengt, laat carnaval zien hoe diep muziek verankerd zit in lokale gemeenschappen.
En daarmee komen we vanzelf uit bij 2026. Wie vooruitkijkt, ziet een jaar waarin de sector opnieuw in beweging is. We werken hard en het gaat goed, maar de realiteit is dat kosten sneller stijgen dan inkomsten, reserves onder druk staan en de spanning toeneemt rond artistieke vrijheid, technologische afhankelijkheid en duurzaamheid.
Juist in dat licht laat ESNS nadrukkelijk een eigen, Europese stem horen. Het is de plek waar de koers voor een nieuw jaar wordt uitgezet, waar samenwerking geen slogan is maar een noodzakelijke realiteit. Diezelfde beweging maken wij zelf ook: EB Live is onlangs een structurele samenwerking aangegaan met de VVEM (zie pagina 58), om kennisdeling, kwaliteit en continuïteit in de sector verder te versterken. Opmerkelijk genoeg is die ontwikkeling niet voorbehouden aan Groningen. Ook carnaval professionaliseert in rap tempo. Hoe uitbundig het aan de buitenkant ook lijkt: achter de schermen vind je een volwassen infrastructuur, met productieteams, veiligheidsplannen en een economische impact die vergelijkbaar is met grote nationale evenementen.
En precies daar, in dat spanningsveld tussen Europees en lokaal, tussen innovatie en traditie, bevindt de live-industrie zich aan de vooravond van 2026. Of je nu door de straten van Groningen loopt in januari of door Oeteldonk in februari: de vormen verschillen, maar de essentie blijft dezelfde. Muziek verbindt mensen.
Ik wens je veel leesplezier en een goed en muzikaal 2026!
ARNOLD LE FÈBRE
HOOFDREDACTEUR EB LIVE
Eurosonic Noorderslag bestaat veertig jaar, een mijlpaal die aanleiding geeft tot terugblikken, vooruitkijken én een hernieuwde positionering. “Deze editie van ESNS is nadrukkelijk bedoeld als handreiking naar collegafestivals in heel Europa.” All4Events & Entertainment en Rental
Een samengaan van bloedgroepen, zo noemen alle betrokkenen het. Maar ook een versterking van service en dienstverlening. All4Events & Entertainment en Rental Department slaan de handen ineen voor de verhuur van facilitaire voorzieningen voor evenementen.
Op 11 november ging het carnavalsseizoen van start. Drie maanden lang wordt er in enkele provincies feest gevierd op muziek die de rest van Nederland niet boeit. Carnaval levert echter jaarlijks veel geld en honderden nieuwe songs op.
2025 was een roerig jaar voor de festivalbranche, maar iedereen kijkt vol vertrouwen uit naar het nieuwe jaar. Wat kunnen we volgend jaar verwachten? We halen onze kristallen bol tevoorschijn en zetten 10 trends op een rij.
“We hebben de locatie in oppervlakte verdubbeld, maar niet voorzien dat het aantal bezoekers net zo hard zou meegroeien.”
Robert Stolt, CEO Future of Festivals, over de afgelopen editie van de Berlijnse beurs.
‘Je moet op tijd afscheid durven nemen’
David Brons over het einde van het Dreamfields Festival bij recreatiegebied Rhederlaag in Lathum.
“De reserve is te klein geworden, dus we moeten iets gaan bedenken.”
Appelpop-voorzitter Kees van Keulen geeft aan dat het festival overweegt entree te gaan he en.
“Onze focus ligt op het versterken van Szigets unieke identiteit en culturele betekenis.”
Sziget-oprichter Károly Gerendai is blij dat het festival weer in lokale handen is teruggekeerd.
“Stage Entertainment is voor mij een plek waar mijn commerciële ervaring én mijn passie voor beleving samenkomen.”
Sander Nuho over zijn aanstelling als Commercieel Directeur bij Stage Entertainment Nederland.
Het Philips Stadion in Eindhoven en evenementenorganisatie This Is Live Group slaan de handen ineen voor Live at Philips Stadium, een nieuwe reeks muzikale zomerevenementen in 2026. Eigenaar van This Is Live Group Joop Sorée over het ontstaan van deze samenwerking en wat bezoekers en de regio Eindhoven komend jaar mogen verwachten.
Wat betekent de samenwerking tussen
This is Live Group en Philips Stadion volgens jullie voor de cultuur- en concertscene in Eindhoven?
“Met This Is Live Group zijn we bekend van onze festivals als Paaspop, Solar Weekend Festival, Extrema en Wish, maar met de komst van het project Live at Philips Stadium komen er in ons portofolio ook evenementen bij die je kunt typeren als ‘promoted’ shows en ‘storytelling producties’ oftewel door onszelf ontwikkelde concepten. Dat op deze schaal laten landen in het Philips Stadion zorgt uiteraard voor een enorme boost in de cultuur- en concertscene in het zuiden van het land, en dan inderdaad met name voor de regio Eindhoven.”
Hoe zorgen jullie ervoor dat elke avond van Live at Philips Stadium zijn eigen karakter en beleving krijgt?
“Natuurlijk waren de Groots-concerten van Guus Meeuwis uniek en voor veel mensen een avondje uit met een echt Brabants tintje. Maar deze formule sprak vooral één specifieke doelgroep aan. Met Live at Philips Stadium willen we een breder en diverser publiek bereiken door een nieuwe reeks shows neer te zetten die voor iedereen iets te bieden heeft. Denk aan verschillende genres, van pop en country tot een Brabants concept, Bij Ons In Brabant. Maar ook een gigantisch feest met Q-music Foute Party ‘The Big One’.”
Welke innovaties of nieuwe producties brengen jullie naar het Philips Stadion?
“Met Live at Philips Stadium introduceren we voor het zuiden van het land een volledig nieuwe reeks zomerconcerten. Het is uniek om een paraplu van evenementen op deze manier te presenteren!”
Het festivalseizoen is al een tijdje aan de gang, maar er komt nog genoeg moois aan. Bekijk hieronder een overzicht van festivals die je niet wilt missen!
ESNS
14 t/m 17 januari
ESNS is het belangrijkste Europese showcasefestival voor nieuwe muziek, waar vier dagen lang artiesten, professionals en liefhebbers samenkomen in Groningen voor optredens, conferenties en netwerkevents die de nieuwste talenten van het continent in de spotlight zetten.
A State Of Trance Festival 27 & 28 februari
A State of Trance Festival is het wereldwijde hoogtepunt voor trance-liefhebbers, waar duizenden fans samenkomen voor een nacht vol meeslepende sets, spectaculaire productie en de kenmerkende energie van Armin van Buuren’s radioshow, samengebracht op één groots feest.
Paaspop
3 t/m 5 april
Paaspop is één van Nederland’s meest veelzijdige en kleurrijke festivals, waar drie dagen lang muziek, theater en beleving samenkomen in Schijndel, en tienduizenden bezoekers het festivalseizoen openen met een mix van grote namen, verrassende acts en spectaculaire shows.
» Vrienden van Amstel Live 9 t/m 24 januari
» Grauzone 6 t/m 8 februari
» Reverze 27 & 28 februari
» C2C: Country tot Country 6 & 7 maart
» Verknipt Ziggo Dome 6 maart
» Headbangers Parade 13 & 14 maart
» Tomorrowland Winter 21 t/m 28 maart
» DGTL 3 t/m 5 april
39% van de consumenten kiest livemuziek als hun favoriete vrijetijdsbesteding, blijkt uit onderzoek van Live Nation.
Bird wilde CM.com overnemen voor €166 miljoen. De overname is uiteindelijk niet doorgegaan.
Draaimolen Festival mag nog tot en met 2028 gebruik blijven maken van het MOB-complex in Tilburg, wel onder strikte voorwaarden omtrent ecologische monitoring.
Op zoek naar een overzicht van alle festivals van dit jaar? Bezoek ons online festivalportaal via de QR-code!
€4,50
Paradiso heeft het maandlidmaatschap voor het eerst in lange tijd met €0,50 verhoogd. Het jaarlidmaatschap is daarentegen juist in prijs verlaagd: van €27,50 naar €9,50.
Popronde 2025 heeft dit jaar 1593 optredens op 706 locaties georganiseerd.
1593
€69
Jongvolwassenen hebben in het festivalseizoen van 2025 gemiddeld 69 euro per dag uitgegeven op de grote Nederlandse festivals. Dat blijkt uit een analyse van RaboResearch.
76%
Prijs is voor Gen Z onvermijdelijk een factor: ruim drie op de vier jongeren (76%) zegt dat de ticketprijs doorslaggevend is bij hun keuze, blijkt uit onderzoek van TicketSwap.
Een samengaan van bloedgroepen, zo noemen alle betrokkenen het. Maar ook een versterking van service en dienstverlening. All4Events & Entertainment en Rental Department slaan de handen ineen voor de verhuur van facilitaire voorzieningen voor evenementen. Dankzij deze samenwerking kunnen zij voortaan evenementen van elke schaalgrootte bedienen.
DOOR: EDGAR KRUIZE | FOTO'S: STEVEN VAN KOOIJK
All4Events & Entertainment is gestart in 2018 door onder anderen Sebastiaan de Boorder en Marcus Muzea. Doel van het bedrijf was destijds om een bepalende speler te worden binnen de Nederlandse entertainmentindustrie voor zowel publieksevenementen als de zakelijke markt, op het gebied van verkoop en verhuur van allerlei facilitaire voorzieningen. All4Events & Entertainment kan indien gewenst de gehele aankleding van een event of locatie verzorgen, of specifieke onderdelen regelen.
“Wij zorgen voor alles waar geen stekker aan zit, zo zeg ik weleens gekscherend en onze kracht is dat we áltijd leveren”, vertelt Sebastiaan de Boorder. “Zo hadden we enige tijd terug een spoedverzoek voor een van de groten der aarde. Op zondag belde de promoter met de vraag om een balletspiegel van vier meter breed en twee meter hoog, zodat er danspasjes geoefend konden worden. Als wij die spiegel dan op maandagmorgen 09:00 uur in de repetitieruimte hebben staan, is dat een enorme kick. Ons enorme netwerk, ook buiten de branche, maakt dat we onze klanten zelfs bij de meest vreemde verzoeken kunnen bedienen.”
Totaalbeleving
Inmiddels staat er dus daadwerkelijk een ‘bepalende speler’, die door tal van grote en kleinere organisaties wordt ingezet. Van Sightline Productions, TRIBE Company en Unlimited Productions tot internationale producties van tourende bands en het relatief nieuwe Hell Yeah. “Die laatste hoort wat mij betreft nu al bij de grote jongens”, zo zegt De Boorder. “Daarnaast weten ook steeds meer beurzen ons te vinden, van relatief kleine zakelijke events tot Comic Con.”
Marcus Muzea voegt toe dat de gemeenschappelijke deler lijkt te zijn dat het stuk voor stuk partijen en producties betreft die een zo hoog mogelijke kwaliteit nastreven. “Bedrijven die per evenement dat ze organiseren of waar ze bij betrokken zijn, de lat
hoger willen leggen. En die mindset hebben wij ook! Perfectionisten. Wat wij doen is misschien niet heel duidelijk voor het publiek, die ervaren in eerste instantie vooral het licht, geluid en video, en natuurlijk de optredende artiesten. Maar die bezoekers ‘voelen’ het wel als het totaalplaatje klopt. Als we net even netjes met zwarte doeken stekkers of gestapelde kisten hebben weg-
gewerkt, als het podium zo is afgewerkt dat je er niet meer onderdoor kunt kijken, dat soort kleine details die in eerste instantie niet opvallen maar wel de totaalbeleving verhogen. En artiesten voelen dat ook. Als hun kleedkamers tiptop in orde zijn en als een thuis aanvoelen, komt dat zonder meer hun optredens ten goede. En ook hier geldt dat geen vraag te gek is. Onlangs trad een grote artiest op in de Ziggo Dome en daarvoor waren heel specifieke kleurwensen voor de kleedkamers. Dan zorgen wij dat alles in die kleuren wordt opgeleverd. Vervolgens wilde men last minute in alle kleedkamers ook nog mobiele airco hebben. Veertig minuten later stonden we daarmee aan de poort, omdat we die direct uit voorraad kunnen leveren.”
Complementaire partijen
Vanuit de ambitie om de lat wat betreft serviceniveau nóg hoger te leggen is een samenwerking ontstaan met Rental Department. Ook dat bedrijf is groot in ‘alles waar geen stekker aan zit’. “Al zodanig werkten we al veel samen met All4Events & Entertainment”, zo zegt Cees Muurling van Rental Department. “We hebben elk namelijk een volledig andere range productgroepen, met maar een kleine overlap. Zo hebben wij bijvoorbeeld maar vier setjes van het Pipe & Drape-systeem en zijn zij erin gespecialiseerd. En andersom hebben zij twaalf brandblussers, waar wij er hier negenhonderd hebben. Het zijn maar voorbeelden, om aan te geven hoe we elkaar goed aanvullen. Zij hebben net als wij een heel grote portfolio, wij ook en er is maar weinig overlap. Dus hebben we de mogelijkheid gezien om onze dienstverlening op dit gebied samen te voegen. Op die manier kunnen we een nog breder klantenbestand bedienen met een veel breder port folio aan
MARCUS MUZEA
productgroepen. En omdat we elk nauw verwant zijn aan diverse andersoortige diensten – Rental Department is een zusterbedrijf van Dutch Barrier Services bijvoorbeeld en All4Events &Entertainment zit samen in het pand met Rotterdam Rigging – kunnen we ook makkelijker combinaties maken voor klanten en door de schaalgrootte die ontstaat is er ook meer ruimte voor innovatie. Een win-win situatie dus, voor iedereen.”
Kwalitatief aanbod
Deze specifieke dienstverlening gaat door onder de noemer Rental Department. Een logische stap, aldus Sebastiaan de Boorder. “Het is een vertrouwde naam die perfect de lading dekt van wat we met zijn allen doen. Logistiek houden we ons productportfolio op de twee plekken waar alles nu ook te vinden is: in Emmeloord en in Bergschenhoek, zodat we heel goed vanuit twee plekken het hele land kunnen bedienen. Op deze manier kunnen we ook elk soort evenement aan, uit-
'Door de schaalgrootte die ontstaat is er ook meer ruimte voor innovatie '
eenlopend van een lokaal evenement waar men een paar tafels nodig heeft en een grote beurs, tot een congres of immens festival. En je kunt er op deze manier ook voor zorgen dat in een markt waarin het organiseren van een evenement steeds duurder wordt, een kwalitatief aanbod voor iedereen beschikbaar blijft.”
Verhoogd serviceniveau
De focus op kwaliteit komt voort uit de jarenlange ervaring in de markt van alle betrokkenen. “Ik heb 20 jaar lang met Golden Earring vrijwel alle sporthallen in Nederland gezien en het was in de begintijd echt armoe”, zo lacht Marcus Muzea. “In grote zalen was men natuurlijk al wat verder. Je wilt echter dat een optredende artiest zich óók bij optredens in het land in alle comfort kan voorbereiden op een show. Dus gaandeweg hebben we organisatoren opgevoed door een fijne bank te eisen en ander comfort. Het is wel ingeburgerd nu, maar zelfs toen wij met All4Events & Entertainment startten, zag je toch nog altijd veel licht- en geluidsverhuurbedrijven, die indien gevraagd backstagebenodigdheden er soms bij deden. En er zijn tal van bedrijven die losse
spullen leveren. Maar er zijn weining partijen echt op dit niveau gespecialiseerd in kleedkamerinrichtingen, zwarte doeken en back drops, Pipe & Drape-systeem en theaterdoeken, dat soort werk, terwijl er wel heel veel vraag naar was. In dat gat zijn we gesprongen en nu kunnen we door de samenwerking met en als Rental Department het serviceniveau andermaal verhogen.”
Innovatie
De partijen kijken uit naar de mogelijkheid om vanuit de nieuwe situatie te gaan innoveren. “Daar komt ruimte voor”, aldus Muurling. “Denk bijvoorbeeld aan innovatie en wat vernieuwing op het gebied van akoestische materialen, om het geluid te verbeteren in tenten, zalen of tijdelijke bouwwerken, maar ook geluidswerend materiaal om geluidsoverlast waar mogelijk te beperken. Daar zijn we al een tijdje mee bezig, dat willen we blijven doorontwikkelen. We hebben op deze manier in heel nauw overleg met Mojo Concerts ook een FOH-tent ontwikkeld die afgelopen jaar met succes is gebruikt in Nederland, maar ondertussen ook wordt ingezet op de Roskilde en Sziget festivals. Dus op die manier hoop
ik dat innovaties de komende jaren ook weer nieuwe business zullen gaan opleveren.”
De Boorder voegt toe dat innovaties niet altijd op groot niveau te hoeven opereren. “Het kan ook zitten in het steeds beter maken van kleine details, die op zo’n manier langzaam maar zeker industriestandaard worden. Als je niet continu bezig b e nt met wat beter kan, dan sta je stil en takel je in feite af. Ik vind het een essentieel onderdeel van wat we doen om steeds b eter te willen worden, steeds weer bakens te verzetten. Specifiek iets ontwikkelen voor één klant is tricky, je probeert altijd met oplossingen en innovaties te komen die voor meer de klanten interessant ku nnen zijn en die toekomstbestendig zijn. Als je dat goed doet, dan wordt het vanzelf door anderen gekopieerd, zo gaat dat in deze wereld. Maar in deze industrie weet ook iedereen wel waar het oorspronkelijke idee vandaan kwam en wie er als eerste mee kwam. Dat is ook veel waard. Al vind ik persoonlijk dat je minder leert van kopie ren. Als je zelf innoveert, kom je ook sneller tot een volgend idee en kan je stappen vo oruit maken.”
'In de basis zijn we nu een supercompleet geheel dat aan alle wensen kan voldoen'
Geen van de geïnterviewden kan in het gesprek bedenken wat er nu nog ‘mist’ in het totaalportfolio. “Dat is eigenlijk alleen maar goed”, zo zegt Muzea. “Natuurlijk zijn er altijd wel kleine dingetjes waarvan je denkt ‘dat moeten we erbij doen of hebben’, maar ons aanbod is nu echt meer dan compleet.” Muurling beaamt dat. “We zijn op alle gebieden complementair en kunnen van het schaalvoordeel enorm profiteren, al zullen we allemaal de ogen openhouden voor uitbreidingen en/of ontwikkelingen. Het is een heel logische stap die op deze manier wordt genomen. We zullen het eerste jaar echt nog wel even de vorm moeten gaan vinden, dat is logisch als bedrijven samen gaan. Maar in de basis zijn we nu een supercompleet geheel dat aan alle wensen kan voldoen.”
“Waarbij het van belang blijft dat we evenementen van iedere schaalgrootte zullen blijven bedienen”, voegt De Boorder toe. “Juist omdat we de combinatie van grotere én kleinere evenementen bedienen, kunnen we iedereen een hoog serviceniveau bieden en kwalitatief hoogstaande materialen blijven bieden voor een concurrerende prijs.”
Carte Blanche vernieuwt het culturele landschap van Flevoland met een praktische, toekomstgerichte aanpak. Onder leiding van Valery Mak ondersteunt het productiehuis makers via actieve scouting, maatwerk en een circulair investeringsmodel. “Wij werken heel erg vanuit cultureel ondernemerschap.”
DOOR: ARNOLD LE FÈBRE
Valery Mak is de drijvende kracht achter Carte Blanche, een vernieuwend productiehuis dat onder de vlag van de Provincie Flevoland opereert. Bijzonder is dat Carte Blanche niet werkt met klassieke subsidieaanvragen, maar met actieve scouting, maatwerk en een circulair investeringsmodel. “We investeren in doeners,” vertelt Mak. “Makers die het potentieel hebben om binnen een paar jaar door te groeien naar de grotere podia.” Mak woont haar hele leven in Flevoland. Dat vormt niet alleen haar persoonlijke achtergrond, maar ook haar blik op het culturele landschap. “Almere is bijvoorbeeld niet te vergelijken met Urk en Urk ook niet met Dronten,” zegt ze. “Het is best bijzonder te noemen dat je in een provincie woont met een hele andere cultuur en dynamiek dan in de rest van Nederland.”
Jong en multicultureel
Die rijkdom is niet alleen geografisch of
sociaal- cultureel. Flevoland is een van de meest multiculturele regio’s van Nederland, met meer dan 200 nationaliteiten. “Ten opzichte van heel Nederland wonen hier bovendien 10% meer jongeren,” aldus Mak. Toch zag je dat lange tijd nauwelijks terug in zowel het culturele aanbod als het makersklimaat. Als je de Kunstbende in Flevoland hebt gewonnen, ben je als maker uitontwikkeld. Dus als je als kunstenaar of muzikant primair met je vak bezig bent of wilt zijn, dan moet je Flevoland verlaten. En dat heeft natuurlijk een e ect: het doet iets met het klimaat als mensen – én makers én publiek – Flevoland moeten verlaten om bezig te kunnen zijn met kunst, cultuur, muziek en concerten. Een goed georganiseerde culturele sector versterkt het welzijn en de uitstraling van een provincie. Voor ons is Flevoland een plek van groei, creativiteit en nieuwe verhalen.”
Een andere aanpak
Voor de beleidsperiode 2021 tot en met
2024 heeft de provincie bepaald dat het makersklimaat een boost moest krijgen, specifiek gericht op zogeheten nieuwe makers en nieuw publiek. Valery Mak: “Ze waren heel duidelijk: we willen er geen fonds van maken, geen subsidieprogramma. Ze wilden echt een werkend model.” Daaruit ontstond Carte Blanche: formeel een programma van de provincie, in de praktijk een productiehuis. “Met Carte Blanche bieden we ruimte aan nieuw talent en een breed publiek. We verbinden, inspireren en versterken de regio. Voor Flevoland betekent dit een grotere economische waarde, een aantrekkelijk vestigingsklimaat en een sterke culturele infrastructuur. Waar een subsidie normaal voor iedereen ‘open’ is en zich kan aanmelden, scout Carte Blanche actief, waarbij wordt gewerkt met een adviescommissie die bestaat uit externe professionals uit het vak gebied die kritisch het ontwikkelpotentieel van talenten en projecten beoordelen. De commissie bestaat uit onder anderen filmmaker Frank Lammers, A&R-manager Farid Benmbarek en galleriehoudster Nina Hama. Door makers in een praktijk gerichte omgeving te plaatsen, versterken we hun zelfstandigheid en zakelijk inzicht, waardoor zij minder afhankelijk worden van subsidies. We bouwen aan een duurzaam systeem waarin talenten
verbonden blijven en investeringen terugvloeien naar nieuwe projecten.”
70% uit Flevoland
Een belangrijke pijler van Carte Blanche is het bewust inzetten van de bestaande Flevolandse infrastructuur. Geen eigen gebouw, maar slimme verbindingen met wat er al is. “Wij zijn een productiehuis zonder huis,” zegt Mak. “Wij maken juist gebruik van wat er al is: poppodia, musea, theaters en festivals. Ik dacht: als we er voor zorgen dat alles wat we doen voor 70% ‘eigen teelt’ is, bouw je aan een lokale creatieve economie.”
Een circulair investeringsmodel
Misschien wel het meest vernieuwende element: de manier waarop er met geld wordt omgegaan. “Wij werken heel erg vanuit cultureel ondernemerschap,” zegt Mak. “We streven er naar 30% van onze investeringen terug te verdienen. Dat gaat dan naar de volgende maker. Het is een soort mini-ecosysteem.”
Toen het idee op tafel kwam, voelde het bijna idealistisch. “Ik dacht: het zou fantastisch zijn als het lukt,” vertelt ze. “Want er is toch nog vaak het idee dat kunst niks oplevert. Maar op het moment dat het publiek – geeft wat ze willen, en makers het
Een goed voorbeeld van wat Carte Blanche doet, is de expositie Joy Soldiers van Black Childish. “Ken je die traditionele legerpoppetjes nog waar je vroeger mee speelde? Black Childish heeft alle wapenelementen omgevormd tot hedendaagse, poëtische symbolen uit de hiphopcultuur en de zwarte gemeenschap.” De kunstenaar werkte tot dan toe vooral als illustrator en had een sterk concept, maar nog geen duidelijk beeld van hoe hij dit kon doorontwikkelen. “Wij stelden voor om Joy Soldiers als 3D-sculpturen te realiseren en ze als volledige tentoonstelling te presenteren en begeleidden hem vervolgens bij de complete uitwerking en realisatie daarvan. We hebben met meer dan honderd van die legerpoppetjes, van vijf centimeter tot drie meter hoog, een heel leger aan Joy Soldiers gemaakt. Het was zó succesvol dat we uiteindelijk genomineerd zijn voor de ADC Award in New York en daar brons hebben gepakt.”
potentieel geeft om te floreren, dan kijken mensen niet op een euro om daar kaartjes voor te kopen.”
Waarde
Inmiddels bewijzen de cijfers dat het model werkt. “We zijn nu ongeveer drie jaar verder,” zegt ze. “Gedurende de beleidsperiode moeten we vanuit de investering 30% terugverdienen en we zitten nu al over de 23%. Dus dat gaat best goed.”
“Uiteindelijk gaat het gewoon over de vraag: draagt kunst en cultuur bij aan ons welzijn en onze welvaart?” zegt ze. “En ik kan nu na drie jaar zeggen dat het antwoord daarop ja is. Het heeft gewoon waarde en levert concreet geld en banen op. Landelijk wordt er door fondsen gezocht naar nieuwe financieringsmogelijkheden en vormen van ondersteuning. Wij laten zien dat onze proactieve en marktgerichte maatwerkaanpak bewezen succes heeft. Carte Blanche geeft niet altijd of alleen maar geld, maar biedt vooral ook een netwerk, creativiteit en een podium.”
Van Lowlands tot internationale makers
“Met Carte Blanche doen we ons best om een uniek aanbod in Flevoland te creëren. Daarvoor halen we ook regelmatig acts uit het buitenland, die exclusief te zien zijn in Flevoland. Steeds vaker benaderen (buitenlandse) artiesten, boekers of agenten ons voor een speelplek. Men wíl naar Flevoland komen!” aldus een enthousiaste Mak.
Ook partners als Lowlands (zie het kader rechts) zien de potentie van Carte Blanche. “Dat Lowlands wilde meewerken, heeft enorm geholpen om makers een serieus podium te geven. De waarde van een maker ziet er na zo’n weekend gewoon anders uit.” ◾
Voor Lowlands-directeur Camiel le Rutte vormt de samenwerking Carte Blanche inmiddels een vanzelfsprekend onderdeel van het festival. “De insteek van Valery, het stimuleren van jonge creatievelingen en makers met diverse culturele achtergronden, is enorm waardevol. Veel van hen krijgen binnen het reguliere kunstcircuit niet snel de kans om zichtbaar te zijn. Het presenteren van schilderkunst, digitaal werk, installaties of textielkunst op een groot festival als Lowlands is uniek. Bijna niemand doet dit op deze manier.”
Een complexe operatie
Het eerste jaar stond in het teken van ontdekken. “Wat betekent het eigenlijk om kunst te lenen of te gebruiken? Hoe ga je om met verzekeringen, klimaatbeheersing, veiligheid, 24-uursopenstelling? Hoe ontwerp en cureer je een tentoonstelling in een festivalomgeving?”
Volgens Le Rutte bleek al snel dat Carte Blanche hierin een sterke partner is. “Valery cureert en produceert het, wij faciliteren. Dat ging vanaf het begin goed. Het eerste jaar stond er in een kas een tentoonstelling met daaromheen een beeldentuin met sculpturen. Afgelopen editie hebben we een enorme sprong gemaakt, met een prachtige orangerie, een duidelijk tentoonstellingspad en indrukwekkende buitenwerken.”
De bezoekers reageerden enthousiast. “Mensen stonden soms echt verbaasd: ‘Hoe kan het dat dit hier hangt?’ We werken met gerenommeerde kunstenaars, waarvan sommige normaal gesproken in musea te zien zijn. Dat geeft een enorme kwaliteitsslag. Lowlands is een breed cultureel festival waar muziek centraal staat, maar waar disciplines als literatuur, theater, dans en comedy ook een plek hebben. Binnen die context krijgt beeldende kunst een heel andere lading.”
Opvallend is dat kunstwerken soms daadwerkelijk verkocht worden. “We zijn geen galerie, maar we horen dat bezoekers contact opnemen met Carte Blanche of direct met makers. Dat is geweldig voor de kunstenaars. In een festivalpubliek van 65.000 mensen zitten nu eenmaal ook mensen die geraakt worden en iets willen kopen. Het geeft makers echt iets om op verder te bouwen.” De samenwerking heeft daarnaast een regionale component. “De verbinding met een organisatie die banden heeft met de provincie Flevoland vinden we belangrijk. We willen niet alleen ‘binnenkomen, ons ding doen en weer weggaan’. We zoeken actief naar manieren om de relatie met de omgeving te versterken.”
Een belangrijk bijkomend aspect is kennisoverdracht. “Valery werkt met jonge makers, maar ook met hosts en mensen in de productie die zij kansen biedt. Wij produceren op een hoog niveau en kunnen veel ervaring overdragen. De samenwerking snijdt dus aan twee kanten: wij faciliteren en ondersteunen, maar treden ook op als kennispartner. Zij nemen die kennis weer mee naar hun eigen tentoonstellingen buiten Lowlands.”
Op 11 november ging het carnavalsseizoen van start. Drie maanden lang wordt er in enkele provincies feest gevierd op muziek die de rest van Nederland niet boeit. Niet-vierders zien carnaval wellicht als een zuipfeest voor zuiderlingen, maar het is meer dan dat. Carnaval levert jaarlijks veel geld en heel veel nieuwe songs op.
DOOR: WALLY CARTIGNY
De economen Charles Kalshoven en Thomas Grosfeld verbaasden zich erover dat er weinig cijfers beschikbaar zijn over het grootste volksfeest van Nederland. Daarom deden zij dit jaar zelf onderzoek. Dat gaf duidelijkheid over de kosten en baten van carnaval. Gemeten over vier carnavalsdagen (zaterdag t/m dinsdag) geven vierders volgens hen gemiddeld 884 euro per persoon uit. Dat bedrag gaat vooral op aan drank en eten in de horeca. Uitgaande van 1,6 miljoen mensen van wie wordt verwacht dat ze komend jaar carnaval vieren, gaat het om ruim 1,4 miljard aan bestedingen.
Positieve balans
Natuurlijk worden er ook veel kosten gemaakt voor carnaval. Feestende werknemers melden zich best vaak ziek en maken zorgkosten. Sommige gemeenten moeten bovendien in de buidel tasten om carnaval op een veilige manier mogelijk te maken. Zij betalen onder meer voor handhaving en schoonmaak in de publieke ruimte. Volgens de onderzoekers komen de totaalkosten voor de maatschappij uit op zo’n 800 miljoen euro. Dat brengt de balans op een maatschappelijke plus van 600 miljoen euro.
Landelijke en regionale hits
Niet alleen in de horeca, ook in andere sectoren wordt geld verdiend aan carnaval. Denk aan de handel in feestkostuums en de taxibranche. De muziek- en evenementensector profiteert eveneens van carnaval. Er is waarschijnlijk zelfs geen ander
Nederlands volksfeest te bedenken waar zoveel muziek in zit. Iedereen kent iconische liedjes als En Nou Die Hèndjes De Lucht In van Van Alles Wè of Polonaise Hollandaise van Arie Ribbens. Carnavalskrakers voor de massa. Elk jaar brengen bekende feestartiesten voor carnaval dergelijke nummers uit. De kans daarmee te scoren is groot, want ze worden in cafés en op radiostations volop gedraaid en het wemelt online van de overzichten en afspeellijsten. Onder andere NPO Radio 5 stelt jaarlijks een landelijke carnavalshitlijst samen. Omroep Brabant en L1 (omroep Limburg) doen dat voor hun eigen provincies.
Liedjesfeesten
Met nummers van landelijk bekende ar tiesten is het nog lang niet gedaan met carnavalsmuziek. In zo’n beetje elke plaats waar carnaval wordt gevierd, is wel een ar tiest of groep die een liedje opneemt voor een lokale of regionale doelgroep. In
diverse steden en dorpen worden daarvoor liedjesfeesten georganiseerd, vaak met een competitief karakter. Dit levert elk jaar honderden nieuwe carnavalsliedjes op die een klein of groot publiek bereiken.
Acht shows per dag
Tijdens de carnavalsdagen zijn er plaatselijk veel blaasorkesten actief met leden die het schitterend vinden om voor bijna niks mensen te vermaken. Anderen verdienen een goede boterham aan live-carnavalsmuziek. Ten eerste zijn dat organisatoren en ho reca-uitbaters rondom liedjesfeesten. Daarbij gaat het om kroegevenementen tot festivals met duizenden bezoekers. En dan natuurlijk de lokaal, regionaal of landelijk bekende artiesten. Van 11 november tot en met de carnavalsdagen beleven zij een piek in hun verdiensten. Toppers als Lamme Frans, Vieze Jack of Veul Gère worden in die periode tot acht keer per dag geboekt. ◾
Volgens schattingen gaan in februari zo’n 1,6 miljoen mensen op pad om carnaval te vieren. Dat aantal lijkt jaarlijks te groeien.De feestneuzen begeven zich in ongeveer 660 plaatsen in Nederland. Daarvan liggen er circa 300 in Noord-Brabant, 275 in Limburg, 85 in Gelderland en 50 in Overijssel.
Carnaval vieren doen mensen niet alleen in hun eigen woonplaats. Er wordt tijdens die dagen flink gereisd op zoek naar het mooiste feest.
Vooral in noordelijke steden in Noord-Brabant en Limburg komt een belangrijk aandeel bezoekers van buiten de provincie.
Schuifelen
Mede afhankelijk van het weer worden sommige carnavalssteden nogal overlopen. ’s-Hertogenbosch heeft in het carnavalsweekend weleens meer dan 300.000 mensen in het centrum verwelkomd. Dat terwijl Oeteldonk 159.000 inwoners telt. In Eindhoven, Tilburg, Breda en Maastricht is schuifelen door de centrumstraten ook vaak de enige optie.
Provinciale uitwisseling
Nijmegen is ook een populaire carnavalsstad. Daar komt ongeveer 10%
Carnavalsartiesten kunnen goed verdienen aan live-optredens in de drie maanden dat het seizoen duurt. Daarnaast ligt er voor hen een kans op het gebied van merchandise.
In carnavalsstad ’s-Hertogenbosch zijn vrolijke emblemen die op jassen worden genaaid al decennia gewild. De laatste jaren is dit fenomeen overgewaaid naar andere steden. Vooral in Noord-Brabant is daardoor een bloeiende handel ontstaan in carnavalsemblemen. Feestwinkels doen er hun voordeel mee, maar ook steeds meer bedrijven en or ganisaties tonen interesse in het uitbrengen van emblemen. Een mooi voorbeeld daarvan is de politie in Noord-Brabant die vorig jaar 40.000 emblemen op jasjes van carnavalsvierders zag belanden. Ook voor artiesten liggen er mogelijkheden op dit gebied. Dat zag bijvoorbeeld Berk Music, dat veel acts in het feestgenre in zijn stal heeft. Berk Music is een overeenkomst aangegaan met het Goirlese Bleftplekke.nl voor de carnavalsemblemen van onder andere Snollebollekes, De Alpenzusjes, Jan Biggel en Jeroen van Zelst.
van de bezoekers uit Noord-Brabant. In ’s-Hertogenbosch komt dan weer 13% van de bezoekers uit Gelderland. Een tiende van de bezoekers in ‘Oeteldonk’ komt uit Zuid-Holland.
Groei bezoekersaantal
De laatste jaren lijkt carnaval in veel plaatsen meer bezoekers te trekken. In totaal vierden in 2025 zo’n 14% meer mensen carnaval dan het jaar ervoor. De bezoekersgroei verschilt flink per plaats. De grootste stijgingen werden vorig jaar gemeten in Geleen (+52%) en Venray (+46%), gevolgd door Waalwijk (+39%) en Oldenzaal (+37%). Ook Eindhoven kende een sterke groei met +24%. Er waren ook steden waar het bezoek afnam, zoals in Weert met -19%.
De hier genoemde aantallen en percentages zijn schattingen en gebaseerd op data van de Nationale Bezoekers Index en Optochtenkalender.
Volgens Syan Schaap, directeur van het Event Safety Institute, is carnaval op het gebied van crowdmanagement een complexe feest. De reden daarvan ligt in de massaliteit en de organisatie ervan.
“Carnaval is in de meeste plaatsen een maatschappelijk feest van meerdere dagen. Dat maakt het anders dan een festival met één organisator, één vergunning en één duidelijk afgebakend terrein,” zegt Syan Schaap. Volgens hem ligt de organisatorische verantwoordelijkheid niet automatisch bij één partij. “Meestal ligt de regie grotendeels bij gemeenten. Niet omdat zij het evenement zelf organiseren, maar omdat zij als enige partij overzicht hebben over alles wat er in de stad gebeurt.”
Uitdaging voor crowdmanagement
In de meeste plaatsen waar het wordt gevierd, vinden in de carnavalsperiode veel deelevenementen plaats. Cafés plaatsen bijvoorbeeld een podium voor de deur waar artiesten optreden. Verenigingen en stich tingen organiseren optochten en straatactiviteiten. “Dat brengt uitdagingen met zich mee,” zegt Schaap. “Al die initiatieven moeten naast elkaar kunnen bestaan. Als gemeenten ons benaderen voor veiligheidsadvies rondom carnaval, is dat een van de belangrijkste topics: voorkomen dat mensenstromen elkaar in de weg zitten.”
Handen vol werk
Volgens Schaap hebben gemeentebesturen in populaire carnavalsplaatsen hun handen vol aan het volksfeest. “Ze bepalen waar podia mogen staan, welke straten vrij moeten blijven, welke activiteiten een vergunning nodig hebben en hoe laat de muziek moet stoppen. Ook operationele maatregelen komen vaak bij gemeenten terecht. Het gaat dan bijvoorbeeld om de inzet van verkeersregelaars, cameratoezicht, het plaatsen van dranghekken, afzettingen en informatieborden, de aanwezigheid van EHBO posten en extra fietsenstallingen.”
De zaken die Schaap noemt, worden voor een belangrijk deel verzorgd door partijen uit de evenementenbranche en meestal betaald uit gemeentelijke potjes. Schaap: “Tot nu toe wel omdat het de taak van de gemeente is om de openbare veiligheid te waarborgen.”
Verandering in benadering
Ook de politie draait vaak lange dagen tijdens carnaval om toezicht op de feestende massa te houden. Schaap: “Ook dat is een gevolg van de wijze waarop naar dit feest wordt gekeken. Als je carnaval ziet als simpelweg een reeks drukke horecadagen, dan ligt de verantwoordelijkheid voor veiligheid automatisch bij de politie. De afgelopen tien jaar lijkt daar wel wat verandering in te komen. Sommige gemeenten benaderen carnaval nu toch meer als een evenement. Daardoor kunnen er eisen worden gesteld aan deelorganisatoren voor onder andere beveiliging, huisregels en toegangsdosering.”
Professionalisering veiligheid
Schaap vindt een nieuwe benadering vanuit veiligheidsoogpunt wijs van gemeenten. “Gezien de uitdagingen die alleen al de soms enorme bezoekersstromen met zich meebrengen, is dat heel verstandig. Carnaval is gegroeid in populariteit. Niet alleen de drie carnavalsdagen, maar ook de vieringen die de maanden ervoor al plaatsvinden z oals de Elfde van de Elfde w orden massaal bezocht. In sommige steden wordt het op bepaalde plekken zo druk dat er onverantwoorde situaties kunnen ontstaan. Mijn advies aan alle gemeenten is om te zorgen voor een gedegen plan waarin met alle scenario’s rekening wordt gehouden. Maak duidelijke afspraken met horeca, hulpdiensten en bedrijven uit de evenementenbranche zodat iedereen weet wie wat doet. Carnaval is een prachtig feest. Een professionaliseringsslag op het gebied van veiligheid kan ertoe bijdragen dat het ook altijd prachtig blijft.”
Carnaval is vooral bekend als feest in Noord-Brabant en Limburg, maar ook in andere regio’s wordt het gevierd. De wijze waarop verschilt per streek, stad en dorp. We leggen het in grote lijnen uit aan de hand van twee stromingen: het Rijnlandse en het bourgondische carnaval.
Rijnlands carnaval
Dit wordt vooral gevierd in Limburg, Zuidoost-Brabant en Twente. Het is geïnspireerd op het Keulse carnaval. Het is ontstaan als ludieke vorm van protest tegen Pruisische overheersers in de 19e eeuw.
» He t Rijnlandse carnaval wordt georganiseerd vanuit verenigingen. Meerdere carnavalsverenigingen binnen één plaats hebben elk een eigen prins of (steeds vaker) prinses en een raad van elf. Wel hebben de meeste steden en dorpen een prins die uitkomt voor de grootste vereniging en zodoende hét plaatselijke carnavalsgezicht is. De prins of prinses en hun gevolg worden jaarlijks gekozen.
» Van 11 november tot en met de laatste carnavalsdag vinden er in veel dorpen en steden wekelijks gesloten en publieke carnavalsev enementen plaats. Dit gebeurt op initiatief van verenigingen en horecacollectieven.
» In het Rijnlandse carnaval zie je veel mensen in uitbundige kostuums die ze zelf hebben gemaakt. Carnavalsverenigingen hanteren eigen kleurcombinaties die je terugziet op vlaggen, posters en kledingstukken.
» Zeker in Limburg kent het carnaval vaak deelthema’s op bepaalde dagen, zoals een ‘Oudewijvenbal’ of de ‘boerenbruiloft’. Daar hoort bepaalde kleding bij die te koop is in plaatselijke carnavalswinkels.
» Op tochten zijn belangrijk in het Rijnlandse carnaval. Veel deelnemende groepen werken maandenlang aan praalwagens en eigen carnavalspakken. Ook de optochten worden georganiseerd door verenigingen, waardoor er in één plaats soms meerdere optochten plaatsvinden.
Deze vorm is vooral bekend in Midden- en West-Brabant en delen van Zeeland en Gelderland. Het begon ooit als rijkelijk gekostumeerd eetfestijn. Door armoede in Brabant ontwikkelde het zich tot een feest met eenvoudige kleding. De iconische boerenkiel is daar een voorbeeld van.
» De organisatie van het bourgondische carnaval ligt meestal in handen van één stichting. Die stichting benoemt een prins of prinses en hun gevolg. Hoe de entourage is samengesteld en eruit ziet, verschilt. In West-Brabant hebben ze bijvoorbeeld niet overal een raad van elf. Wel zijn er dan andere adjudanten, zoals een nar en een veldwachter (sjampetter). Prinsen, prinsessen en hun adjudanten in het bourgondische carnaval blijven vaak meerdere jaren in functie.
» De carnavalsstichting organiseert een optocht. Ook zorgt de stichting samen met horecacollectieven voor allerlei grootschalige carnavals fe esten. Die feesten vinden plaats in de maanden voorafgaand aan én tijdens carnaval.
» De meeste bourgondische carnavalsplaatsen hebben een eigen naam zoals Oeteldonk ('s-Hertogenbosch), Kielegat (Breda) en Kruikenstad (Tilburg). Ook hebben zij eigen kleurencombinaties die je terugziet op vlaggen, posters kledingstukken.
» Rondom de start van het carnavalsseizoen maakt elke plaats ook een motto bekend, vaak gekozen uit inzendingen tijdens een van de vele feesten.
» De traditionele carnavalskleding verschilt per stad en dorp. In 'sHertogenbosch is de blauwe boerenkiel of een jasje met emblemen gangbaar. In Roosendaal (Tullepetaonestad) zie je veel lange embleemjassen en mutsen met oorflappen. Toch verkleden veel mensen zich ook naar eigen inzicht, van clownspak tot boerenkiel. De mate waarin dat gebeurt verschilt ook weer per plaats.
Drie jaar na de officiële oprichting van Taskforce GO! blikken Annabel Heijen (BumaStemra) en Eva de Vroome (NVPI) terug op de behaalde resultaten en kijken ze vooruit naar de stappen die de komende jaren noodzakelijk zijn voor een nog veiligere werkomgeving binnen de muziekindustrie.
Taskforce GO! is in 2022 informeel opgericht, naar aanleiding van de BOOS-uitzending over The Voice. “In datzelfde jaar verscheen ook een open brief van dertig zangeressen, waarin zij aangaven dat grensoverschrijdend gedrag structureel aanwezig is in de muziekindustrie en waarin ze de sector opriepen om in actie te komen,” vertelt Eva de Vroome. “Binnen NVPI leefde sterk het gevoel dat de industrie verantwoordelijkheid moest nemen. Anne de Jong van het NVPI heeft toen de eerste stap gezet om een taskforce op te richten, vanaf het begin al samen met BumaStemra en ook met Annabel. In de jaren daarna sloten steeds meer vertegenwoordigers uit de muziekindustrie zich aan. Inmiddels zijn er al 15 partijen aangesloten bij de Taskforce en daarmee vertegenwoordigen we een heel groot deel van de muziekindustrie.”
Het eerste jaar stond vooral in het teken van kwalitatief onderzoek. “Er zijn door twee onderzoekers gesprekken gevoerd met zo’n vijftig vrouwen uit de muziekindustrie,” vertelt De Vroome. “Het doel was om te begrijpen wat zij hadden meegemaakt en of het probleem inderdaad zo groot was als werd vermoed. Dat bleek het geval.”
Taskforce GO! werd in 2023 officieel gelanceerd tijdens Eurosonic.
Mores
Taskforce GO! sloot zich daarna aan bij Mores, het steun- en adviespunt voor de culturele en mediasector. De Vroome: “Dat betekent dat ook mensen uit de muziek-
industrie daar terechtkunnen voor ondersteuning. Daarnaast hebben we in 2023 een gedragscode ontwikkeld, die door alle betrokken partijen in de sector wordt onderschreven. Voor leden van de NVPI geldt dat zij deze gedragscode automatisch onderschrijven wanneer ze lid worden.”
Eind 2023 startte Taskforce GO! een groot kwantitatief onderzoek, waarvan de resultaten in januari 2024 tijdens Eurosonic werden gepresenteerd.
Zet de toon
Volgens De Vroome waren de onderzoeksresultaten confronterend. “Het bleek dat de helft van de respondenten in de vijf jaar ervoor een vorm van grensoverschrijdend gedrag had meegemaakt in de muziekindustrie,” vertelt ze. “We waren helaas niet
verrast, maar het blijft natuurlijk schokkend. Je wilt dat mensen gewoon veilig hun werk kunnen doen.” De bevindingen vormden direct de aanleiding voor de campagne ‘Ik zet de toon’, om de industrie te informeren wat ze kan doen tegen en bij ongewenst gedrag. Volgens Annabel Heijen zorgde de eerste editie van ‘Ik zet de toon’ voor zichtbaarheid. “We hadden posters, merchandise en een campagnepagina gemaakt en er was echt heel veel persaandacht. Dat laatste overrompelde ons eerlijk gezegd een beetje.”
In 2025 volgde een tweede ronde van de campagne. “We hebben toen video’s gemaakt waarin we het gesprek zijn aangegaan met verschillende mensen uit de muziekindustrie,” legt Heijen uit. “Die hebben we in drie ‘flights’ via sociale media
'Iedereen wil graag dat de eigen organisatie veilig is, maar vrijwel niemand weet precies hoe je dat aanpakt'
verspreid, en daarmee konden we een aanzienlijk bereik realiseren.”
Trainingen
“Vanaf het begin vonden we het belangrijk dat er trainingen kwamen rondom een veilige werkomgeving, en inmiddels zijn die er,” aldus De Vroome. “In samenwerking met Fairspace hebben we een training opgezet die sinds september beschikbaar is. Organisaties en zzp’ers kunnen deze boeken met een flinke korting. De training wordt vervolgens op maat gemaakt voor hun specifieke situatie.”
Chatten
“Professionals hebben behoefte aan een luisterend oor waar ze direct terechtkunnen,” vertelt Eva de Vroome. “Daarom hebben we binnen Taskforce GO! de ambitie om een anonieme chatfunctie te introduceren, specifiek voor de muziekindustrie en volledig via chat.” Het idee is dat professionals dagelijks van 16.00 uur tot 6.00 uur anoniem kunnen praten met een vertrouwenspersoon. “Als je bij een organisatie werkt, kun je vaak wel terecht bij een interne of externe vertrouwenspersoon, of bij Mores. Maar dat gaat altijd via afspraken en
binnen kantooruren. Juist op het moment dat er iets gebeurt, of als je ’s avonds over een gebeurtenis ligt te piekeren, heb je behoefte aan direct gehoor.”
“Het plan is om in de zomer van 2026 een pilot te draaien,” vult Heijen aan. “Als die succesvol is, willen we de chatfunctie structureel invoeren. Maar dat hangt wel af van de financiering voor de komende jaren.”
Klachtencommissie
Volgens Heijen hoort de mogelijke ontwikkeling van een klachtencommissie of klachtenregeling in hetzelfde rijtje ambities thuis als de chatfunctie. “Een klachtenregeling is essentieel, omdat Mores een steun en adviespunt is, je kunt er geen formele melding doen en er wordt geen actie richting
Zet de
voor een veilige en inclusieve muzieksector.
Spreek mensen aan als ze te ver gaan. ikzetdetoon.nl
een dader of vermeende dader ondernomen. Mores wijst je de weg, maar tussen dat advies en de stap naar de politie zit eigenlijk niets. Juist dat gat is problematisch,” legt ze uit. “De drempel om aangifte te doen is hoog. Als je te maken hebt met terugkerende ongepaste opmerkingen of grensoverschrijdend fysiek gedrag, is de politie vaak geen reële stap. Maar als het advies van Mores niet genoeg is, heb je nergens anders om naartoe te gaan.”
Nieuw onderzoek
Een belangrijk agendapunt voor 2026 is de start van nieuw onderzoek. “We hebben twee jaar geleden al uitgesproken dat we dit onderwerp periodiek moeten meten,” legt Heijen uit. “Daarom hebben we e en vervolgonderzoek opgezet, op nieuw in samenwerking met Movisie, dat ook het eerdere onderzoek uit voerde.” De vragenlijst wordt tijdens ESNS opengesteld. “ Vanaf dat moment kunnen respondenten hun ervaringen invullen. De vragenlijst blijft een maand open en de resultaten
Tijdens Eurosonic Noorderslag (ESNS) presenteert Taskforce GO! op vrijdag 16 januari om 13.30 uur een panel over sociale veiligheid in de muziekindustrie. Makers, andere muziekprofessionals en experts gaan in gesprek over preventie. Tegelijkertijd wordt het nieuwe, sectorbrede onderzoek officieel geopend. Taskforce GO! roept alle professionals in de muziekindustrie op om de vragenlijst in te vullen, van artiesten en zzp’ers tot medewerkers van labels, publishers, podia, festivals en opleidingen. Hoe meer mensen deelnemen, hoe betrouwbaarder het beeld wordt van de huidige staat van sociale veiligheid in de sector.
verwachten we in het tweede kwartaal van 2026.”
Volgens Heijen wordt het nieuwe onderzoek medebepalend voor het komende jaar. “Het laat zien hoe de vlag er nu bij hangt, twee, drie jaar nadat het onderwerp breed op de agenda is gekomen. Het onder zoek gaat
Hey, Wat zég jij? Kan ik je helpen? Kappen! Oké, genoeg. hou op. Ik zet de
Voor veiligheid en inclusie in de muzieksector.
Spreek mensen aan als ze te ver gaan. ikzetdetoon.nl
ook iets zeggen over de zichtbaarheid en de rol van Taskforce GO! en de impact die we tot nu toe hebben gehad. Plus het geeft ons inzicht aan welke knoppen we moeten draaien: wat we moeten toevoegen, wat we kunnen laten.”
Naast het nieuwe onderzoek werkt Taskforce GO! aan een sectorbreed evenement in 2026. “We willen een congres organiseren, kleinschaliger dan bijvoorbeeld het AI-congres (Music Next), maar wel vergelijkbaar in opzet,” vertelt De Vroome. “We denken aan een dagdeel waarin we de nieuwe onderzoeksresultaten presenteren, aangevuld met sprekers, workshops en kleinere themasessies.”
Het programma wordt momenteel ontwikkeld, maar er liggen al duidelijke inhoudelijke richtingen. “Zo kunnen sessies ingaan op het belang van diversiteit voor een veilige werkomgeving, de rol van leiding gevenden, en wat professionals kunnen doen wanneer zij zelf met grensoverschrijdend gedrag te maken krijgen. Ook de geplande chat functie kan daarbij een plek krijgen.
Volgens Heijen is de behoefte aan praktische handvatten in de sector groot. “Iedereen wil graag dat de eigen organisatie veilig is, maar vrijwel niemand weet precies
hoe je dat moet aanpakken,” zegt ze. “Met de trainingen geven we daar al antwoorden op, maar ook het congres biedt ruimte om het gesprek te voeren, kennis op te doen en op één plek een volledig overzicht te krijgen van wat je als organisatie kunt doen.” Ze benadrukt dat Taskforce GO! niet alleen werkt voor organisaties, maar ook voor de vele zzp’ers in de sector. “Je wilt iedereen vanuit zijn eigen perspectief iets kunnen bieden, zodat we samen de sector veiliger en inclusiever maken. Dat congres is daarvoor een ideaal podium.”
Volgens Heijen is het essentieel dat Taskforce GO! op zoveel mogelijk plekken in de sector zichtbaar is. “We zitten in pa nels, van No Man’s Land tot ESNS en de ALV van Norma, en zijn aanwezig bij congressen, festivals en andere evene menten,” vertelt ze. “Overal waar de muziek se ctor samenkomt, proberen wij het gesprek op gang te brengen.” Dat ge beurt niet alleen via inhoudelijke bijdragen, maar ook via zichtbaarheid. “Soms d o en we dat door zelf in gesprek te gaan, maar vaak ook met posters en onze gedragscodes. Zo zorgen we dat mensen d e boodschap steeds opnieuw tegenkomen.” ◾
Afgelopen najaar nam ik op uitnodiging van De Nederlandse Bank deel aan een panel over Swiftonomics. Een Engelse econoom legde daar uit op welke manier Taylor Swifts Eras-tour van invloed is geweest op de inflatie in de landen die de tour aandeed. Die invloed wordt duidelijk als je kijkt naar de cijfers die The Wall Street Journal publiceerde: bezoekers van de Eras-tour in de VS hebben gerelateerd aan het concertbezoek gemiddeld $1600 uitgegeven, waarvan zo’n $250 voor het ticket. Dat betekent dat er per concert zo’n $80$90 miljoen (lokale) economische spin-off was – en dan zijn de uitgaven van de duizenden fans die buiten het stadion het concert meebeleefden nog niet meegenomen. Ondanks dat dit qua opbrengsten veruit de grootste tour ooit was, is dit fenomeen niet voorbehouden aan TayTay; bezoekers van Beyonce’s Renaissance tour in de VS spendeerden gemiddeld zelfs zo’n $1800 per bezoek, berekende de New York Times. En hoewel de Swiftonomics-econoom uitlegde dat het effect van deze tours op de inflatiecijfers slechts tijdelijk en plaatselijk is, toont dit wel aan dat de impact van supersterren in de popmuziek niet alleen immens is, maar ook nog steeds groeiende is.
En er zijn meer redenen om positief te zijn over de livesector. In januari lanceren we vanuit POPLIVE, de Boekmanstichting en Fonds Podiumkunsten tijdens Eurosonic 2026 de nieuwe editie van de Nederlandse Livemuziek Monitor. Daaruit blijkt dat het jaarlijks aantal concerten in Nederland de afgelopen jaren substantieel hoger ligt dan voor de pandemie. Ook concludeerde Live Nation onlangs - weliswaar vanuit eigen onderzoek - dat livemuziek met afstand de populairste vorm van entertainment is. Volgens dat rapport prefereert zelfs ruim twee derde van de respondenten een concertbezoek boven seks…
En toch. Parallel aan al dat orgastische enthousiasme over de sector vragen veel kleine en middelgrote festivals zich af hoe ze kunnen blijven bestaan, zijn er artiesten die stoppen met (internationaal) touren vanwege de kosten en ben ik betrokken bij een poppodium dat het beste jaar uit de geschiedenis, qua bezoekers, ticket- en horeca-inkomsten, flink in de rode cijfer afsloot. Natuurlijk is de kloof tussen de top en de basis van de sector al zo oud als de popmuziek zelf. En dat er links en rechts wat festivals verdwijnen is ook niet rampzalig, maar wat me wel zorgen baart is dat die kloof tussen top en basis alleen maar groter wordt en dat zelfs podia en festivals die goed presteren nog verlies lijden, zonder dat er daar ook maar een euro verkwist wordt.
In Engeland is dit jaar een solidariteitsheffing ingevoerd op tickets voor de meest populaire artiesten. Geïnitieerd door de Music Venue Trust en gesteund door artiesten als Coldplay, vloeit van ieder ticket dat gekocht wordt voor een arenaconcert 1 pond in een fonds dat de opbrengsten investeert in een duurzame basis voor livemuziek: podia, oefenruimtes en talentontwikkeling. Ter illustratie: als in Nederland van ieder ticket voor de grote concerten (laten we zeggen, alles groter dan AFAS Live) een euro in een fonds zou komen, zou dat zo’n 8 à 9 miljoen per jaar betekenen voor steun van en innovatie binnen de basisstructuur. Tegelijkertijd zullen de Swifties en de Beyhives hun geld wel blijven uitgeven aan tickets, outfits, hotels en armbandjes. En zeg nou zelf, als livemuziek belangrijker is dan seks, dan is 1 euro verwaarloosbaar toch?
Martijn Mulder
Onderzoeker livemuziek, podia en festivals
POPLIVE (Erasmus Universiteit en Hogeschool Rotterdam)
'Twee derde van de mensen prefereert een concertbezoek boven seks...'
MOJO staat bekend om zijn werk met internationale topacts, maar het bedrijf is ook stevig verankerd in de lokale markt. Om die activiteiten duidelijker te positioneren, werd MOJO NL gelanceerd. De zichtbare marketing rond die afdeling trok al snel de aandacht van Belgische artiesten. Met de introductie van MOJO BNLX vertegenwoordigt MOJO nu artiesten en bands uit beide landen onder één gezamenlijke vlag. Manager Boekingen NL Arjo Klingens en boeker Jermaine Kanbier vertellen over de kansen van dit nieuwe initiatief.
DOOR: JEROEN VAN TRIERUM
Twee jaar geleden startte Arjo Klingens bij MOJO als Manager Boekingen NL. Daarvoor bouwde zij een stevige reputatie op in de live¬sector, onder meer als het gezicht van LaLaLa Management en als manager van artiesten als De Staat, Banji en Remy van Kesteren. Volgens Klingens zijn de afgelopen twee jaar voorbijgevlogen. “Na een jaar dacht ik aardig ingewerkt te zijn, maar er bleek nog volop te ontdekken. Dat is niet zo vreemd: mijn functie bestond hiervoor niet. Voor het eerst was er iemand die zich specifiek bezighoudt met het management van de Nederlandse afdeling. En ondertussen zijn er nieuwe plannen, waar MOJO BNLX er slechts één van is.”
Jermaine Kanbier was ook geen onbekende naam in de industrie toen hij halverwege 2024 als boeker bij MOJO begon. Hij was onder meer programmeur bij het BIMHUIS, boeker en concertproducer. “De markt voor lokale acts in Nederland en België is en blijft groot,” legt hij uit. “Van artiesten uit verschillenden genres tot tribute acts. Er is heel veel mogelijk. Het is tof om die markt samen te brengen en nog groter te maken.”
Constant groeiende markt
Al vóór de coronapandemie was de vraag naar Nederlandse artiesten duidelijk in opkomst, maar na de versoepeling van de
maatregelen schoot deze werkelijk omhoog. Doordat internationaal toeren tijdelijk stilviel, kregen lokale acts de kans om door te breken op grotere podia. Volgens Arjo Klingens is die groei allesbehalve voorbij. “De markt blijft groot en het publiek blijft groeien. Ik herinner me nog goed dat Nederlandse artiesten lang niet altijd even populair waren en vaak in een hokje werden geplaatst. Inmiddels zien we al jaren de belangstelling stijgen. Dat is ook precies waarom ik hier zit: deze voortdurend groeiende markt is voor ons strategisch enorm inte-
ressant, en MOJO wil daar een blijvende rol in spelen. Voor artiesten is het bovendien aantrekkelijk om zich bij ons aan te sluiten. We beschikken over diepgaande marktkennis en een stevig netwerk, en daarnaast organiseert MOJO jaarlijks een reeks sterke festivals. Acts met ambitie kunnen veel meters maken, daarmee vergroten ze de kansen door onderdeel van ons DNA te worden. Lokale artiesten spelen een waardevolle rol binnen de ambities van MOJO. We willen de markt op een positieve manier versterken en verder laten groeien.”
Nieuwe kansen
Deze ambitie is inmiddels de Nederlandse grens overstegen. Met MOJO BNLX is er nu een groot roster van zowel Belgische als Nederlandse acts, gericht op de lokale markt. “We nemen de Belgische artiesten nu mee in de zichtbaarheid en aandacht zoals we dat doen bij Nederlandse ar tiesten. Belgische acts kunnen hier net zo makkelijk komen optreden als Nederlandse acts. In het verleden is het vaker gebeurd dat we een Belgische act als voorprogramma in bijvoorbeeld de Ziggo Dome hebben neer-
gezet. Met deze bredere insteek kunnen we de hele Benelux goed ontsluiten.”
Kanbier vult aan dat programmeurs en bezoekers bij onze zuiderburen openstaan voor Nederlandse acts. “Ik krijg vaak te horen dat Nederlandse artiesten in België worden gezien als internationale sterren. Nu we alles bundelen is de spreiding uitstekend en zijn er nieuwe kansen.”
Etalage
“Of er culturele verschillen zijn? Die zijn er, maar daar hebben we weinig last van,” ver-
'Cultuurverschillen zijn er wel, maar daar hebben we over het algemeen weinig last van'
telt Klingens. “Een band als dEUS zette in de jaren ’90 al internationaal de toon. En artiesten als Zwangere Guy, Metejoor en Chibi Ichigo brengen vandaag de dag een bak aan ervaring en overtuiging mee, gecombineerd met een frisse, inspirerende eigen stijl. Zo'n combi als Chibi met haar dj-set in het voorprogramma van Froukje en S10, waarmee ze de Ziggo Dome in vuur en vlam zette, dat is fantastisch en dat hoort bij ons. En neem iemand als Eefje de Visser – ze is Nederlands, maar woont al jaren in België. Het is overigens beslist niet zo dat wij op de stoel van onze collega’s van Live Nation België gaan zitten. Integendeel, we willen nog meer een etalage zijn voor alle BNLX-artiesten richting alle Nederlandse programmeurs. Daar steken we veel tijd en energie in. Zo is het inmiddels niet meer dan logisch dat we op een internationaal showcasefestival als ESNS het BNLX-roster in de spotlight zetten. Dat gaan we komende editie dan ook zeker doen.”
De verwachtingen van MOJO BNLX zijn hoog en moeten uiteindelijk zorgen voor nieuwe kansen en samenwerkingen. Kanbier geeft als voorbeeld de mogelijkheid om talenten aan elkaar te koppelen. “Mijn collegaboeker Hanneke de Jonge werkt met de jonge Belgische artiest JEN. We hebben haar gekoppeld aan de Nederlandse Sophia om samen een tour te doen. Allebei zijn ze op deze manier beter zichtbaar voor programmeurs en kunnen zich verder ontwikkelen. Verder zijn we actief op zoek naar nieuwe acts. Iedere vrijdag scrol ik door alle relevante playlists, TikTok stories en socials om te ontdekken wat er allemaal nieuw is. Daarnaast worden we natuurlijk ook zelf benaderd door bands en artiesten. Die
ACID! → ADF ANTJE → ADF SAMSKI → AFTER FOREVER → AISHA → AKWASI → ALBINO SPORTS
→ ANOTHER NOW → ANOUK → ANTOON → BANJI → BAZART → BENNY SINGS → BIZKIT PARK
→ BLAUDZUN → BLOED → BLUAI → BOAZ → BOB UIT ZUID → BOEF → BOWL → BROKEZART →
BRUNZYN → BRUXAS → CARDIGAN INN → CHARDY → CHARLOT → CHIBI ICHIGO → CHO →
CLAUDE → CLEAN PETE → COLIN BENDERS → CRYBABIES → CUSTOMS → DARKER → DAVE BUDHA
→ DAVINA MICHELLE → DE NACHTWACHT → DE NIEMANDERS → DE STAAT → DELANY →
DIKKE → DIRK. → DONNIE → DRESSED LIKE BOYS → DROELOE → DYLAN VAN DAEL → EEFJE
DE VISSER → ELIAS MAZIAN → EMMA HEESTERS → EMMY D’ARC → EPICA → EQUAL IDIOTS
→ FLOOR JANSEN → FOR I AM KING → FRENNA → FROUKJE → GAIDAA → GALLOWSTREET
→ GINO-COCHISE → GLINTSAL → GOLDKIMONO → GOTU JIM → GREEN LIZARD → GRGY →
HAEVN → HANG YOUTH → HEF → HIDEOUS → HONEY I’M HOME → IDALY → IJSLAND → IR
SAIS → ISABÈL USHER → ISAÏ → ISE → JAÏR FARIA → JAIRZINHO → JAMESZOO → JASHA →
JASPER STEVERLINCK → JEN → JESSE HOEFNAGELS → JETT REBEL → JOEP BEVING → JOOST → JOSEPHINE ODHIL → JUDITH → JUNGLE BY NIGHT → JUSTIN VERKIJK → KA → KATNUF → KAYA
→ KAYA IMANI → KING FAISEL → KLYNE → KM → LANDER & ADRIAAN → LANGA → LATANYA
ALBERTO → LEAFS → LISANNE DIJKSTRA → LOLA CEDÈS → LUMÏ → MAAN → MAARTEN VOS
→ MARATHON → MARILU → MARTA ARPINI → MAYAN → MELL VF → METEJOOR → MICH → MILOLAATHETLUKKEN → MOONEYE → MR. POLSKA → MY BABY → NAFT → NAGASAKI SWIM → NAOMI SHARON → NIELSON → NNELG → NOAH → NOHA SARÉ → NOIZBOIZ → NONA → NONCHELANGE → NUMIDIA → NUSANTARA BEAT → NYARKO → OPROER → OSCAR AND THE WOLF → PHILINE → PINK OCULUS → PLOEGENDIENST → POM → PUGGY → QUEEN’S PLEASURE → QUIQUE → RAMKOT → RANI → RAY FUEGO → REANNY → RHAE → RIMON → ROBIN KESTER → ROETS → ROLROLROL → ROMY DYA → ROMY LIZ ROSE → RONNIE FLEX → RONNIE FLEX & THE FAM → ROUFAIDA → S10 → SAN HOLO → SARAH JULIA → SELAH SUE → SFB → SLEEQ → SLOPER → SLOW CRUSH → SMIB → SOFIE WINTERSON → SON MIEUX → SONS → SOPHIA → SOR → SPINVIS → STAKE → STEVE → STICKS → SUGAR SPINE → SVEN CILLIERS → TEXTURES
→ THE JORDAN→ TIENSON → THIJS BOONTJES → TREASURE → TRIGGERFINGER → WENDE
→ WEVAL → WHISPERING SONS → YONG YELLO → YSSI SB → YXNG LE → ZEN LINK → ZEP → ZWANGERE GUY → ZWART LICHT
WELKOM BELGIË
deur staat altijd open, maar we blijven wel kritisch. Het is niet zo dat we alleen inzetten op een zo groot mogelijk artiestenroster. Er moet een klik en een goed verhaal zijn waarop we verder kunnen bouwen.” Klingens stipt daarnaast de Popronde aan. “Dat is ook een belangrijke schakel voor nieuw talent. Jammer genoeg is er geen Belgische variant.”
Partnerships
Een belangrijk onderdeel van MOJO BNLX zijn samenwerkingsmodellen met bekende merken. “Wij hebben inmiddels een grote en zeer succesvolle afdeling partnerships en de samenwerking is uitstekend. Wat niet evident was, omdat deze afdeling zich voornamelijk richtte op onze festivals en promoted shows. Wie mij een beetje kent, weet dat ik altijd naar manieren zoek om de artiest meer te laten verdienen. Die inkomsten komen niet van optredens,
plaatverkoop of royalty’s, maar van samenwerkingsverbanden. Een voorbeeld daarvan is de talent stage op Lowlands die we hebben neergezet samen met CocaCola. Dat was een schot in de roos waar iedereen enthousiast over was. Ook wil ik het partnership met VodafoneZiggo noemen. Zij hebben afgelopen jaar acht clubtours van artiesten als Jungle By Night, Treasure en Sticks gesponsord. De komende jaren wil ik op zoek gaan naar meer van dit soort samenwerkingen.”
Volgens Kanbier draait het voor bands niet alleen om de extra inkomsten. “Zichtbaarheid is minstens zo belangrijk, en die neemt hiermee aanzienlijk to e, zeker wanneer je samenwerkt met grote, herkenbare merken. Als band ben je natuurlijk ontzettend blij als je op Lowlands mag spelen, en het Coca-Colapodium heeft zich inmiddels ruimschoots bewezen. Zakelijk zie je de impact van
'Samenwerkingen met bekende merken zorgen voor extra inkomsten voor artiesten, naast optredens en plaatverkoop'
zulke optredens direct terug in nieuwe boekingen. Voor opkomend talent is dat enorm waardevol.”
Samenwerkingen van dit kaliber worden echter niet ‘even snel’ opgezet. Volgens Klingens is het best moeilijk om een goede fit te vinden. “We sparren daar onderling met de andere teams over. Het belangrijkst is dat de artiest en het merk echt bij elkaar passen, zodat beide partijen er optimaal voordeel uit halen. Een recent voorbeeld is onze samenwerking met de Bijenkorf, die zijn 155-jarig jubileum op een bijzondere manier wilde vieren. In diverse winkels traden artiesten als Maan, Nielson, Claude, Jesse Hoefnagels en Numidia op. Veel acts kregen op de dag van hun optreden een eigen etalage; Claude lanceerde er zijn nieuwe single en voor Nielson werd exclusieve merchandise aangeboden. Het resultaat was voor iedereen positief: de Bijenkorf trok veel publiek en bijzondere aandacht rond het jubileum, terwijl de ar tiesten profiteerden van extra zichtbaarheid en activatiemogelijkheden. Met dit soort partnerships creëer je iets dat langdurige waarde heeft.”
In minder dan vijf maanden onderging Theater de Stoep een flinke verbouwing. Het cultuurmiddelpunt van Spijkenisse en omstreken kan hierdoor grotere voorstellingen en acts boeken en - niet onbelangrijk - meer bezoekers ontvangen. Directeur Rob van Wijk: “Dit was een immense puzzel met heel veel verschillende stukjes.”
DOOR: JEROEN VAN TRIERUM
In 1977 opende Theater de Stoep voor de eerste keer zijn deuren. In de daaropvolgende jaren groeide het cultureel centrum voor de regio Spijkenisse uit tot een belangrijk podium voor toneel, muziek en cabaret. In 2016 trad Rob van Wijk aan als directeur, met als doel het theater verder te laten groeien en zijn positie als toonaangevend podium voor voorstellingen en evenementen te versterken. Nu, in 2025, kijkt hij terug op een ingrijpende verbouwing die De Stoep in staat stelt een nog breder cultureel aanbod te realiseren.
Waarom was een verbouwing nodig?
“Na de coronaperiode zaten we redelijk snel weer op het bezettingsniveau dat de Stoep had in seizoen 2018/19. Ik heb toen onze cultuurwethouder gesproken en mijn boodschap was dat er heel veel potentie was voor een uitbreiding. De bezoekersaantallen groeiden jaar op jaar en er was een zaalbezettingsgraad van 75 tot 80 procent. Toch moesten we steeds vaker nee verkopen en daar ben ik geen liefhebber
van. Daarnaast zag ik dat je voor bepaalde artiesten, gezelschappen, acts en producties toch een hogere stoelcapaciteit nodig had. Begrijp me niet verkeerd, met 650 stoelen was er al ruimte om veel te doen. Om echt grote voorstellingen of acts neer te zetten, was de balans tussen het kostenplaatje en het terugverdienmodel niet altijd gelijk. Samen met de gemeente hebben we gekeken wat er mogelijk was voor het gebouw. Daar is een plan uit gekomen dat we hebben voorgelegd aan de gemeenteraad.”
Wat is er precies gebeurd?
“Eind mei 2025 zijn we begonnen aan een ingrijpende, maar relatief korte verbouwing. Eind oktober werd het laatste likje verf gezet. We hebben onder meer de bottlenecks bij de entree weg genomen en een bestaande ruimte getransformeerd tot een extra foyer op de tweede verdieping, inclusief een aparte ingang. Daarnaast zijn alle zalen opgefrist. Daarmee is ons serviceniveau opnieuw verhoogd. Ook zijn
de geluidsvoorzieningen en de akoestiek in de grote zaal verbeterd en is de capaciteit uitgebreid met 120 zitplaatsen. Dit stelt ons niet alleen in staat onze kerntaak beter te vervullen, maar maakt De Stoep ook aantrekkelijker voor de zakelijke markt. Onze nieuwe zalen zijn de perfecte plek om congressen of andere b2b-events te hosten en faciliteren.”
Hoe kijk je terug op de verbouwing?
“Als een korte, maar ook intens pittige periode waar iedereen uitstekend met elkaar heeft samengewerkt. Het werd uiteindelijk een grotere klus dan gedacht. Kijk alleen al naar het staal van de balkons. Om dat op die plek te krijgen zijn er muren uitgebroken en ramen uit het pand gehaald. Dit is voor het overgrote deel gedaan met partijen waarmee we al lang samenwerken. Van onze aannemer Vorm Bouw, de stoelenleverancier en het akoestisch adviesbureau, tot vloerenbouwer. Je praat over allemaal bedrijven die al vanaf dag één betrokken zijn bij Theater de Stoep. Iedereen
had hetzelfde doel voor ogen: iets heel moois afleveren waar je trots op mag zijn. Dit was een immense puzzel met talloze verschillende stukjes.”
In een tijd waar gemeente, cultuur en bezuinigingen hand in hand lijken te gaan is deze samenwerking bijzonder te noemen.
“De Stoep is een van de weinige theaters in Nederland die nog onderdeel is van een gemeente. De relatie en samenwerking is vanaf het begin altijd goed geweest.
Merk je al iets in de ticketverkoop?
“Dat is lastig te peilen. Recent zag ik bij meerdere voorstellingen dat we met gemak die 120 extra stoelen verkopen. We gingen begin november richting de 70.000 bezoekers en we zijn pas sinds half oktober open voor het nieuwe seizoen. Dit aantal ligt overigens in lijn met het jaar hiervoor. Dat vind ik nu al een prachtig resultaat en de gemeente is er ook erg blij mee. Je ziet dat de voorverkoop ook in theaters inmiddels veranderd is. Natuurlijk zijn er nog veel bezoekers die bij de bekendmaking van het seizoen de tickets
'Onze nieuwe zalen zijn de perfecte plek om congressen of andere b2b-eventen te hosten en faciliteren'
De gemeente Nissewaard groeit richting de 100.000 inwoners en beseft dat een aantrekkelijk voorzieningenniveau essentieel is om mensen aan te trekken én te behouden. Daar wordt dan ook veel tijd en geld in geïnvesteerd. Ik realiseer me dat dit uitzonderlijk is, maar het is tegelijkertijd ontzettend waardevol. Dankzij die samenwerking zijn er in heel Spijkenisse al prachtige voorzieningen ontstaan, zoals de bijzondere bibliotheek en natuurlijk ons eigen theater.”
al boeken. Net als bij de poppodia zie je ook in onze markt dat steeds meer producenten hun eigen verkoopmomenten creëren. Zo werden er al in de zomer al tickets verkocht terwijl wij het definitieve zaalplan nog niet klaar was.”
Wat waren de reacties van de bezoekers?
“De gemeente noemt De Stoep een van de culturele iconen van Spijkenisse. Alle betrokkenen zijn blij met het uiteindelijke resultaat en erg trots op wat er staat. Het
belangrijkste is dat de regio weer heel lang plezier van de Stoep heeft. Men is betrokken bij ons theater en dat steken ze niet o nder stoelen of banken. Het mooiste compliment hoorde ik in de tweede week van het seizoen. Iemand kwam op mij af en complimenteerde me over de mooie foyers en de andere manier wa arop het publiek naar binnen kon. Hij vroeg zich wel af waarom we niets gedaan hadden in de zaal. Ik heb hem verteld dat er heel veel stoelen bij zijn gekomen en alles nog beter klinkt. Het was hem niet op gevallen. Als dat zo is, dan is onze missie geslaagd. Niets van de ouderwetse warmte en gezelligheid van de Stoep is verloren gegaan. Daar waren overigens meerdere m e nsen aan het begin van de verbouwing wel bang voor.”
En nu achterover leunen en genieten van het succes?
“Nee hoor, we zijn druk bezig met het huidige seizoen en ook maken we de eerste stappen voor het volgende. De contouren van het programma 2026-2027 zijn er inmiddels. Ik moet eerlijk zeggen dat dit misschien wel het leukste van mijn baan is. Het puzzelen om iets moois neer te zetten verveelt nooit. Het idee is zoals altijdom een divers aanbod neer te zetten voor zowel het bestaande publiek als nieuwe bezoekers. Ik weet zeker dat dit weer gaat lukken.” ◾
STOMP feliciteert Avalon Music met het winnen van de
En Tribal Music Group met de STOMP Young Achievement Award 2025
De STOMP Independent of the Year Award wordt jaarlijks toegekend aan een persoon of organisatie ter erkenning van diens uitzonderlijke werk binnen de independent muziekindustrie. Ter aanvulling van deze award heeft STOMP de STOMP Young Achievement Award in het leven geroepen, ter erkenning van een recente bijzondere prestatie door een relatief jong bedrijf (of persoon) voor de independent muzieksector. Kijk voor het juryrapport en eerdere winnaars op www.stichtingomp.nl.
De STOMP Awards worden mede mogelijk gemaakt door:
Easyfairs is eigenaar van evenementenhallen in Gorinchem en Hardenberg waar beurzen, congressen en publieksevenementen worden georganiseerd. Beide locaties hebben recent vernieuwingen doorgevoerd waar organisatoren profijt van kunnen hebben. “We vullen een gat in de markt met zalen die niet kolossaal, maar wel professioneel gefaciliteerd zijn.”
Evenementenhal Hardenberg biedt met zeven beurshallen, vier vergaderzalen, drie restaurants, een scheepsbar en een tuinlounge veel keuze aan organisatoren. Volgens Linda de Boer, Head of Meeting & Events, is die keuze verrijkt door een verbouwing van wat eerst de Klepperzaal heette. “De nieuwe ruimte heet Loods. Daarin is een VIP-balkon gecreëerd, een vast podium met LED-verlichting geplaatst en de vloer heeft een betoncoating gekregen. Ook zijn het meubilair en de bar vernieuwd. De zaal heeft nu een industriële uitstraling die verwijst naar de geschiedenis van het pand als tapijtopslaghal. Drie eigentijdse, mobiele food units maken het plaatje compleet.”
Bedrijfsfeesten en tributes
Door de metamorfose is Loods volgens De Boer meer dan voorheen geschikt voor uiteenlopende evenementen. “We hosten hier volledig verzorgde zakelijke events en bedrijfsfeesten, maar ook publieksevenementen zoals tribute concerten." De capaciteit varieert van ongeveer 350 personen voor zakelijke events tot circa 1.750 staanplaatsen bij concerten. "Via het naastgelegen Grand Café kunnen we opschalen met een extra foyer. Hiermee voldoen we aan een vraag in de regio naar middelgrote zalen voor organisaties die ontzorgd willen worden. Bedrijven zoeken vaak complete locaties die niet te kolossaal, maar wel professioneel gefaciliteerd zijn. Loods vult dat gat perfect.”
Next Level en Black Box
Evenementenhal Gorinchem is door de centrale ligging, een verscheidenheid aan zalen en een ruime binnentuin een optie voor veel zakelijke evenementen. Na een verbouwing op de eerste etage is de belangstelling verder toegenomen, vertelt Head of Meeting & Events Nicole Stuijk. “Enkele jaren geleden is de eerste etage
verbouwd tot een modern geheel met onder meer twee congreszalen en een verbindende foyer. De etage heet daarom passend Next Level. Nieuw hier is Black Box met een capaciteit van maximaal duizend bezoekers. De Black Box bestaat uit flexibele compartimenten waardoor de ruimte geschikt is voor events van verschillende omvang. Het donkere decor geeft in combinatie met geavanceerde verlichting en AV-technieken de mogelijkheid om elke gewenste sfeer te creëren.”
Kleinere events
“In onze beurshallen kunnen duizenden bezoekers terecht,” zegt Stuijk. “Next Level, met onder meer de congreszalen, foyer en Black Box, richt zich op kleinere eve-
nementen, variërend van congressen tot bedrijfsfeesten. Wij willen hiermee partijen voorzien die niet per se beschikken over de grootste budgetten, maar toch een flexibele eventpartner zoeken voor kwaliteit en comfort.”
Transparante oriëntatie
Begin 2026 wordt ook de website Evenementenhal.nl vernieuwd. Daarop worden alle mogelijkheden van Evenementenhal Hardenberg en Gorinchem uiteengezet. De Boer: “De nieuwe site zal ook de beschikbaarheid van de zalen tonen, inclusief prijsindicaties. Wij vinden transparantie passen bij ontzorgen. Daarom bieden we die voortaan al vanaf de oriëntatiefase.” ◾
Ed Hoogeveen
Ed Hoogeveen is al jarenlang actief als freelance journalist binnen de muziekindustrie. Zo werkte hij voor onder anderen Rob de Nijs, André Hazes, BLØF, NPO Radio 3 en Radio 5 en interviewde veel (inter)nationale popartiesten. Al sinds jaar en dag schrijft hij voor Entertainment Business en EB Live.
Opgescheept met een erfelijke nierziekte wist ik dat er een moment in mijn leven zou komen waarop mijn nierfunctie zodanig slecht zou zijn dat er iets moest gebeuren. Dat moment kwam eind vorig jaar. Ik ‘kon’ kiezen’ tussen dialyseren (wat een enorme impact heeft op je dagelijkse leven), transplanteren (maar waar haal je een donornier vandaan?) of niks doen, wat eigenlijk geen optie was want dan ging ik dood. En daar had ik nog geen zin in.
Dankzij mijn vriend Willem, die bereid was om mij één van zijn nieren te geven, kon ik in januari van dit jaar gelukkig worden getransplanteerd. Ik was gered; hij voor altijd mijn held.
Om afstoting van mijn nieuwe nier te voorkomen, moet ik nu voor de rest van mijn leven flink wat medicatie slikken. Het zij zo. Ook moet ik mij voortaan houden aan een dieet dat nog het beste valt te vergelijken met dat van iemand die zwanger is. Ook dat zij zo, hoewel restaurantbezoek daardoor vrij lastig is geworden. Maar veel lastiger vind ik het ontwijken van mensen die verkouden zijn of andere besmettelijke ziektes onder de leden hebben. Want hoe doe je dat?
Het is mij aangeraden om niemand meer te zoenen of te knu elen, inclusief mijn vrouw en (klein-)kinderen. Ondoenlijk. Dus dan maar veel m’n gezicht en handen wassen, telkens weer opnieuw, soms wel twintig keer per dag. Ondertussen is dat een gewoonte geworden. Maar hoe doe je dat als je – zoals ik - gewend bent om vrijwel wekelijks naar een concert te gaan en in een zaal te komen vol potentiële infectiegevaren? In eerste instantie koos ik ervoor om niet meer naar concerten te gaan. Ook ondoenlijk, althans voor mij. Dus in overleg met de artsen gekeken naar wat dan wel mogelijk is.
'Maar hoe doe je dat als je gewend bent om vrijwel wekelijks naar een concert te gaan en in een zaal te komen vol potentiële infectiegevaren?'
En zo zat ik eind mei met mondkapje op de achterste rij in de Phil in Haarlem bij één van mijn favoriete Nederlandse artiesten, Yorick van Norden. Mijn eerste concert na mijn operatie. Wat een onvoorstelbaar genot was dat! Ook al omdat Yorick een alleraardigst liedjesprogramma in elkaar had gezet over de platenkast van een andere favoriet van mij: Paul McCartney. Enfin, Yoricks boek over McCartney gekocht en huiswaarts gegaan met het heerlijke gevoel dat het concertvirus mij weer volop te pakken had.
Inmiddels heb ik vijf concerten bezocht, waaronder dat van een uitstekende Anouk in de Ziggo, en liggen er nog een paar in het verschiet. Wekelijks concertbezoek gaat ‘m niet meer worden maar één keer per maand moet toch gaan lukken. En dan maar hopen dat er geen corona- of griepepidemie uitbreekt.
O ja, mocht je meer willen weten over mijn niertransplantatie en alle perikelen daaromheen, luister dan via Spotify naar De Niercast, een no-nonsense podcastserie die ik heb gemaakt met ex-collega Roeland Loosen, nog zo’n held die zijn nier heeft afgestaan.
Het Slimmer Reizen Festivals-programma onderzocht de afgelopen periode hoe bezoekers slimmer, duurzamer én comfortabeler kunnen reizen. Dit gebeurde via verschillende testprojecten op Into The Great Wide Open, Wilde Weide, Wildeburg en Mysteryland. De festivals kregen hierbij ondersteuning van een programmateam met expertise vanuit het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Lab Vlieland, Haskoning, Platform31 en Green Events. In dit artikel delen we deze uitkomsten.
Het doel van de testprojecten op de festivals was dit jaar helder: bezoekers verleiden om slimmer en duurzamer te reizen. Niet door te verplichten, maar door alternatieven aantrekkelijker, makkelijker en logischer te maken: bezoekersbeleving! Het ging vooral ook om de grote vraag wie dat dan moet doen, en hoe? De positie van de festivalorganisatoren is naar de toekomst toe van groot belang. Gezocht werd naar werkbare oplossingen op drie terreinen:
1Samen reizen makkelijker maken, met pendelbussen die vindbaar zijn in 9292OV en carpoolmatches via Slinger.
2Slim en duurzaam reizen de logische keuze maken, door bestaande ov-lijnen op te schalen, met een geïntegreerde routeplanner, festivalbussen met bagage aanhangers en met verhuur van partytenten.
3Reisopties verduurzamen, met elektrische pendelbussen, HVO100-brandstof en prioriteit voor ritten met elektrische auto’s via Slinger.
Starten met met slimmere mobiliteit voor festivals? In 2026 gaan organisatoren aan de slag met het opschalen van bestaand OV en wordt er een toolkit ontwikkeld voor de sector. Ben je organisator, mobiliteitsleverancier of vervoerder en wil je betrokken worden bij deze samenwerking?
Scan de QR-code!
Zes belangrijke handvatten voor slimmere, duurzamere en betaalbare bezoekersmobiliteit
De demonstratieprojecten op ITGWO ‘24, Wildeburg en Wilde Weide ‘25 en Mysteryland ‘25 lieten sterke, consistente gedragspatronen zien. Ondanks verschillen in bezoekersaantallen en publieksprofielen bleken de drijfveren en beïnvloedingsmechanismen vergelijkbaar. Hieronder zes handvatten die festivalorganisatoren direct kunnen toepassen.
1Maak de duurzame optie de makkelijkste keuze
Uit het onderzoek blijkt dat slechts 5–10% van de bezoekers bewust voor duurzaam vervoer kiest. De overgrote meerderheid (60–80%) kiest voor wat het makkelijkst, comfortabelst en snelst is. Duurzaam reizen werkt alleen wanneer het de meest logische en plezierige keuze wordt.
2Koppel reisinformatie aan ticketverkoop
Meer dan de helft van de bezoekers bepaalt hun reiswijze al bij aankoop van het ticket — veel eerder dan verwacht. Dit vraagt om geïntegreerde communicatie over reisopties in de volledige customer journey, vanaf het eerste ticketcontactmoment.
3Draai aan alle knoppen
Een maatregel staat nooit alleen en is nooit alleen gericht op duurzaamheid. Succes ligt in een slimme combinatie van maatregelen, optimale inpassing in bedrijfsvoering en heldere communicatie. Alle festivals zagen dat het niet om losse acties moest gaan.
4Meten is weten
Goede data zijn onmisbaar om de impact van interventies te beoordelen zowel op ecologisch vlak als veiligheid, bezoekerstevredenheid en financieel om kansen voor volgende edities te bepalen. Denk aan het verzamelen van postcodes, tickettypen, verwachte aankomsttijden, reisvoorkeuren en observaties van in- en uitstroom.
5Optimaliseer het lokale OV
In samenwerking met stakeholders als lokale vervoerders kunnen mogelijk bestaande lijnen worden opgeschaald of aangevuld met extra diensten of haltes. Zo is invloed uit te oefenen op reisgedrag tegen lage operationele kosten: hoge frequentie, soepel overstappen en diensten tot ná afloop van het programma, zoals bij Mysteryland en Wilde Weide.
6Heb lef, vertrouwen en drink ko e
De projecten laten zien dat vooruitgang ontstaat wanneer festivals het mobiliteitsplan volledig durven te herontwerpen. Dit vraagt om een open houding, intensief overleg met ketenpartners en de vraag: “Hoe kan het wél?” De deelnemende festivals herontwierpen de bezoekersreis holistisch van huis tot toegang en maakten zo ruimte voor reisopties die eerder onmogelijk leken.
Wat in 2015 op initiatief van Kees de Koning begon als een schrijverskamp op Schiermonnikoog groeide uit tot een beweging die niet alleen het geluid van een generatie zou bepalen, maar ook het Nederlandse muzieklandschap voorgoed wist te veranderen. We blikken terug met Farid Benmbarek, die destijds als A&R manager van Top Notch de hele opnameperiode op Schiermonnikoog aanwezig was.
DOOR: ED HOOGEVEEN
Wat was de reden dat jullie dat schrijverskamp organiseerden?
Farid Benmbarek: “We zochten naar een manier om de aandacht te vestigen op een aantal artiesten die bij ons onder contract stond, onder wie Ronnie Flex en Lil Kleine. Die aandacht verdienden zij namelijk in onze ogen. We dachten een mixtape met hen op te nemen, maar tot onze grote verbazing bleek dat een heel album te gaan worden. Het werd dus groter dan gedacht. Daarop besloten we diezelfde week om de releaseparty van New Wave niet in de kleine zaal van Paradiso te geven maar in de grote.”
Er gingen ook artiesten mee naar Schiermonnikoog die niet bij Top Notch onder contract stonden. Zijn die daarna meteen vastgelegd?
“Sommige van hen wel zoals Frenna en zijn collectief SFB, die na New Wave bij ons tekenden. Maar Jonna Fraser ging toen naar Noah’s Ark en daar zit hij nog steeds.”
Digitaal
Waarom bracht Top Notch het album New Wave destijds alleen digitaal uit?
“Dat is niet helemaal waar. Zo kreeg elke bezoeker van die releaseparty in Paradiso na afloop een fysiek exemplaar mee naar huis. Daarnaast is het album ook in België fysiek uitgebracht omdat digitaal daar toen nog minder gangbaar was dan fysiek. Maar verder waren de liedjes van het album uit-
sluitend online beschikbaar. Een bewuste keuze omdat wij daarmee meer mensen richting de streaming platforms wilden begeleiden en zo voor te sorteren op de toekomst.”
Zichtbare populariteit
In hoeverre waren jullie zelf verbaasd over het grote succes van New Wave en de impact die het had op het Nederlandse muzieklandschap?
“Als je mij toen op dat Waddeneiland had voorspeld dat New Wave het meest gestreamde album op Spotify in Nederland zou worden, meerdere Edisons zou winnen en de Popprijs 2015, had ik je beslist voor gek verklaard! New Wave veroorzaakte een omslagpunt. Streamingcijfers gingen meetellen voor de charts en daarmee kreeg iets wat eigenlijk een underdog-genre was binnen de Nederlandse muziek een zichtbare populariteit in de hitlijsten. Hiphop was al veel langer populair maar dan vooral die van buitenlandse artiesten. Tegelijkertijd maakte New Wave duidelijk dat je met online muziekondernemerschap financieel gezien een gezonde omzet kon draaien.”
Verdienmodel
Wat heeft het succes jullie gebracht?
“Opeens was er een goed verdienmodel voor Top Notch waarmee we ons bestaansrecht wisten te verzekeren. Het was een combinatie van erkenning en de mogelijkheid om populariteit om te zetten in een economische component. In alle eerlijkheid heeft Top Notch ook wel eens magere jaren gekend. Toen waren we nog heel erg afhankelijk wat radio, tv, geschreven pers en andere poortwachters van onze artiesten vonden. Door het succes van New Wave en alles wat daaruit voortvloeide, kregen we meer financiële armslag. Daardoor konden we iets grotere risico’s nemen wat betreft het financieren van bepaalde creatieve doelstellingen.”
Knu el
Op 2, 3, 4, 5 en 6 februari 2026 wordt in de Ziggo Dome het tienjarig jubileum van New Wave gevierd. Wat kunnen we verwachten tijdens deze door Top Notch en Mojo georganiseerde concertreeks?
“Alles wat je hoopt en nog meer. Ik denk dat het mensen gaat verbazen hoe compleet deze reünie gaat worden. Ze komen namelijk allemaal, zelfs Afriki en Ares. Weliswaar hebben die maar een klein aandeel gehad in New Wave maar ze zijn er wel. Echt te gek! En ja, ook Ronnie Flex komt. Hoewel hij zich best wel pittig heeft uitgelaten over Top Notch, en dat is spijtig, heb ik nog altijd een hele goede band met hem. Het was een zakelijk geschil waardoor we in de rechtszaal lijnrecht tegenover elkaar kwamen te staan. Maar ik heb dat juridische aspect altijd geprobeerd los
te zien van wat ik van hem vind als mens. Dat heeft hij ook zo bij mij gedaan. Dus als we elkaar tegenkomen, geven we elkaar gewoon een hand en een knu el. Dat gaat zo ook gebeuren in de Ziggo Dome want daar is Ronnie natuurlijk bij. New Wave is namelijk altijd zijn kindje gebleven, net als het mijne.”
De vijf jubileumconcerten in de Ziggo Dome waren snel uitverkocht. Worden er wellicht nog een paar aan toegevoegd?
“In alle eerlijkheid sluit ik dat niet uit. Volgens mij zijn er 86.000 kaarten verkocht dus we zouden wel gek zijn als we daar niet voor openstaan.” ◾
De volledige evenementenbranche is op 22 januari weer te vinden op de grootste evenementenvakbeurs van het jaar: EventSummit in de Utrechtse Jaarbeurs. Oprichter Arjen Lemstra kijkt vooruit naar de aankomende editie en licht enkele onderdelen toe.
DOOR: PIERRE OITMANN
Hoe verloopt de productie?
“Heel goed. Alles staat al. Alle sprekers zijn bekend en we wachten nog op iets leuks voor de netwerkborrel; een surprise-act. Voor de rest staat alles klaar. We verwachten dat er nog een stuk of zestig stands verkocht gaan worden en dan is het weer vol. Het vindt in dezelfde twee hallen als vorig jaar plaats, hal 3 en 4. Op dit moment zijn er geen andere producties in Jaarbeurs en dat scheelt ook in de logistiek.”
Zijn er dingen veranderd vergeleken met vorig jaar?
“De entreehal wordt een stuk groter, zodat mensen een hele andere indruk krijgen wanneer ze de vloer oplopen. We hebben een gedeelte van hal 2 ingericht voor de netwerkborrel, dus iedereen die vanuit hal 3 en 4 naar buiten komt, komt elkaar daar dan sowieso tegen. In dit gedeelte is een grote bar met een podium en een band. Daarnaast hebben we wat wijzigingen in ‘straten’ en thema’s. Sommige partijen hebben dit jaar meer stands erbij. Nieuwkomers als Drenthe en Flevoland, Amsterdam met maar liefst 36 partijen, Leiden is terug van weggeweest met een hele straat en DVA heeft een plein met maar liefst 23 leden. Totaal zitten we rond de 480 tot 500 stands. Uiteindelijk blijft het doel om zesduizend professionals zo efficiënt mogelijk met elkaar in contact te brengen.”
Aan welke thema’s moeten we denken?
“Het thema is vooral dat het een grote nieuwjaarsreceptie wordt. Elk jaar hebben we dat wel, maar deze keer hebben we het ‘de grootste nieuwjaarsborrel van de branche’ genoemd, omdat 22 januari in de week valt dat heel veel partijen nieuwjaarsborrels
hebben. Mensen ontmoeten elkaar op een hele gezellige en formele manier en dat is denk ik de kracht van het hele event; dat het gewoon een feestje is. Door de grote diversiteit aan standhouders, acts, cateringconcepten en gave inrichting voelt het meer als een festival.”
Hoe brengen jullie die gezellige sfeer naar EventSummit?
“We noemen EventSummit 'het grootste eendaagse platform voor de branche’, want het is meer een event met festivalinvloeden dan een beurs. In de straten tussen de stands loopt iedereen gezellig door elkaar heen. We hebben er jaren over gedaan om te kijken wat de ideale breedte voor een straat is, zodat mensen lekker informeel met elkaar contact kunnen hebben. Gevoelsdrukte, noemen we dat. Het blijkt dat de huidige inrichting, met een straat van acht meter breed en een stand van drie meter diep, ideaal is.”
Kunnen bezoekers voorafgaand aan EventSummit afspraken met elkaar maken?
“Ja, dat kan met de app die we hebben van Let’s Get Digital. Daar kunnen professionals van tevoren al afspraken maken en met elkaar in contact komen. Die app fungeert ook als entreebewijs. Bezoekers en exploitanten onderling kunnen elkaars badges scannen en dan krijg je de dag erna een Excel-sheet in je mail met iedereen die je gesproken hebt. Erg handig. Vorig jaar zijn er op die manier zo’n 22.000 connecties gelegd. Dat leidt dan weer tot meetbare resultaten. Die app is waardevol voor onze exposanten en bezoekers.”
Wat kunnen gebruikers nog meer doen met de Let’s Get Digital app?
“De app blijft in ontwikkeling, want het wordt steeds meer een community-app. Het systeem van Let's Get Digital wordt uitgebreid met beurssoftware, zodat de
registratie en de facturering allemaal via één systeem verloopt. Dat is heel krachtig. Het idee van Let’s Get Digital als community is dat de app het hele jaar door gebruikt kan worden, ook voor andere netwerkbijeenkomsten of onze andere events. Met dat soort engagement proberen we het hele jaar top ofmind te blijven.”
De programmering is zo goed als rond, wat kun je daarover vertellen?
“We hebben twee ruimtes voor sprekers
dit jaar. De line up wordt verzorgd door twee partijen waar we al heel lang prettig mee samenwerken, DeSpreker.nl en Sprekershuys. Er staan zestien sprekers al definitief op de lijst en daar komen er nog een paar bij. Zo komt tv boswachter Arjan Postma spreken, maar ook acteur Harry Piekema, vocalcoach Babette Labeij van The Voice Of Holland en econoom Jona van Loenen, bekend van zijn eigen blik op de economie bij Vandaag Inside. Allemaal bekende namen waarnaar het interessant is om te luisteren. Alleen voor het sprekersprogramma zou ikzelf al naar EventSummit gaan.”
Vorig jaar was mindfulness één van de thema’s. Is dat dit jaar weer zo?
“Zeker, we hebben de komende editie bij de entree weer een dome neergezet, gericht op mindfulness. Verleden jaar was dat nog een soort gimmick, maar een die zo goed bezocht werd dat we er nu meer ruimte voor hebben vrijgemaakt. Wanneer je een beetje overprikkeld bent en rust nodig hebt, kun je hier even chillen. We merken dat er op congressen steeds meer aandacht komt voor thema’s als wellbeing en worklife balance. Het slaat enorm aan. Aan de andere kant hebben we de hectiek van de feestcaravans, de mega voetbaltafels, simulatoren en Formule 1auto’s, dus ook een hoop gekkigheid. Dat maakt zo’n dag altijd heel leuk.”
Waar kijk je het meeste naar uit?
“Het einde van de dag. Als organisator ben je de hele dag door druk bezig, dus krijg je er zelf niet heel veel van mee. Het is best he ctisch en ik ben heel blij als ik aan het einde van de dag gezellig een biertje kan drinken en kan kletsen met iedereen. Er begeven zich dan zo’n 1.500 man naar de feestruimte, waar de topband At Your Service komt optreden. Ook ‘the day af ter’ is altijd een mooi moment met het team, als we op LinkedIn en alle andere socials de positieve berichten lezen en dan een lekker patatje bestellen. Ik zou vooral tegen bezoekers willen zeggen om al vroeg op de dag te komen, zodat je niks mist. En blijf tot en met de borrel, want daar worden uiteindelijk de meeste contacten gelegd.”
Dit is de achttiende editie van EventSummit. Hoe hou je het voor jezelf leuk?
“We maken het voor onszelf ieder jaar leuk. Het is altijd anders. Andere sprekers, andere pleinen. Het liefst zou ik weer een keer in een andere hal staan met EventSummit. Voor mij zou het een uitdaging zijn om de hele plattegrond op de schop te gooien en het weer helemaal opnieuw te doen. Ook los daarvan blijft het ieder jaar een uitdaging, dus dat houdt het voor ons team spannend. De app wordt ook doorontwikkeld. Dat houdt ons scherp. Ik kan het nog jaren doen.” ◾
Van 12 tot en met 14 januari vindt CUE plaats, de vakbeurs voor event-, installatie- en entertainmenttechnologie. De branche toont zichzelf daar aan collega’s, afnemers, studenten en belangstellenden. Het schrappen van de beurs Prolight+ Sound in Frankfurt voor komend jaar maakt CUE in onze omgeving uniek. “Voor de laatste trends in podiumtechniek is een bezoek aan CUE een must.”
DOOR: WALLY CARTIGNY
Volgens Enrico Daamen, voorzitter van de stichting die CUE organiseert, behoort Nederland tot de top drie van de wereld als het gaat om innovatie, kwaliteit en integratie van podiumtechnieken. “Veel daarvan vind je terug in theaters, maar ook in broadcast, festivals en bijvoorbeeld musea. De Nederlandse technische branche is eigenwijs en vindingrijk. Dat zorgt ervoor dat we voortdurend blijven vernieuwen.”
Laagdrempelig
Net als eerdere edities is CUE 2026 een drukbezette beurs in Rotterdam Ahoy, bedoeld ter ondersteuning van de sector. Daamen: “Wij hebben geen winstoogmerk en houden daarom de entree gratis en de standprijzen binnen de perken. De beurs moet laagdrempelig zijn voor elke professional in ons vak.”
Verhuurbedrijven welkom
Zo’n 80 procent van alle relevante disciplines is volgens Daamen vertegenwoordigd op CUE. Het gaat vooral om licht en geluidstechniek en multimedia, maar ook aanbieders van rigging, tribunes, stoffering, meubilair en allerhande toebehoren nemen deel. De meeste producten worden getoond als koopitems. Daamen: “We missen nog wat bedrijven uit de festival, AV en broadcastsector die zich richten op verhuur. Die zien niet altijd de urgentie om deel te nemen aan CUE, omdat er voor afnemers een accent op koop ligt. Wij willen graag meer exposanten uit de verhuuren broadcastsector verwelkomen. Door bezoekers wordt de beurs als waardevol
gezien omdat die een totaaloverzicht van de branche geeft. Dan is het heel belangrijk dat verhuurbedrijven hier ook hun hoogstaande producten en diensten laten zien.”
Trends in podiumtechniek
De voornaamste trend van het moment in podiumtechniek is volgens Daamen integratie van disciplines via één netwerk. “Waar vroeger licht, geluid en beeld afzonderlijke systemen waren, draait nu alles via geïntegreerde netwerken met IPadressering en protocollen. Ook het belang van immersive sound en gecombineerde multi channel systemen neemt toe. Een technicus moet tegenwoordig veel ICTkennis hebben om alles te bedienen. Om deze en andere belangrijke trends te kennen, is een bezoek aan CUE een must.”
Stiltehallen en soundlab
De aanwezigheid van state of the art beeld en geluidstechniek maakt van CUE geen beurs vol wilde impressies. De organisatie kiest juist voor een netwerkgericht
evenement. Daamen: “Op de beursvloer worden geen harde geluiden, rookmachines of confettikanonnen gedemonstreerd. Wel is er een afgesloten soundlab waar het volume omhoog mag. Het idee van dit evenement is dat mensen goede gesprekken kunnen voeren, vandaar dat we kiezen voor ‘stiltehallen’.”
Branchegenoten ontmoeten
Naast de beursvloer, het soundlab en een theater, waar onder meer seminars plaatsvinden, is er het centraal gelegen CUE Connect plein voor ontmoetingen. Voor de branche relevante opleidingen kunnen zich hier ook presenteren. “CUE Connect is representatief voor de uitgangspunten van deze beurs,” zegt Daamen. “CUE is dé plek waar bezoekers gratis kennis kunnen opdoen, exposanten hun nieuwste technologieën tonen, en waar de branche elkaar ontmoet in een prettige setting zonder commerciële druk. Ik kijk er samen met de hele organisatie naar uit om alle branchegenoten te ontmoeten in Ahoy.” ◾
Tien jaar geleden stonden twee vrienden op een feestje in Amsterdam. Ze raakten niet uitgepraat over ondernemen en de wens om snel een festival te organsieren. Wat begon met een Facebook-event, één tent en een flinke dosis lef, is uitgegroeid tot een geliefd borrelfestival dat door heel Nederland reist. Oprichter Simon Leech blikt terug op een decennium vol groei, lef en vooral: mensen vermaken.
DOOR: TEDJE VAN GILS
Simon Leech ontmoette medeoprichter Nick de Vree in Amsterdam. De Vree organiseerde feesten, Leech was ondernemer in het Verenigd Koninkrijk, en allebei hadden ze een ondernemerskriebel. “Die combinatie werkt,” zegt Leech. Ze creëerden het idee voor BierWest en BierOost. Een speciaalbierfestival in een nieuw jasje. Geen foodfestival, muziekfestival of spelletjesfestival. Maar een combinatie van al deze elementen, met veel aandacht voor aankleding en vermaak.
“We maakten een evenement aan op Facebook en binnen no time meldden duizenden mensen zich aan. De locatie die we toegewezen hadden gekregen, had maar plaats voor 500 bezoekers. Toen kregen we een nieuwe vergunning voor een nieuwe locatie. We besloten het gewoon te doen. De eerste editie was meteen een succes.”
Nieuwe naam, nieuw tijdperk
Na twee succesvolle jaren, kwam vol-
gens Leech de strategische doorbraak: de merknaam TAPT Festival. “In 2017 was het tijd om breder te denken dan alleen Amsterdam. BierWest en BierOost moesten plaats maken voor TAPT Festival. Een moeilijke en spannende beslissing op dat moment, maar ik ben heel blij dat we dit hebben doorgezet. Achteraf gezien was dit echt een keerpunt.” Met de merknaam kwam langzaam maar zeker een schaalvergroting. Inmiddels is TAPT Festival actief op twaalf festivallocaties, en komend seizoen worden er zeven nieuwe steden toegevoegd.
De doelgroep is consistent: voornamelijk twintigers en dertigers, een vrijwel gelijke mix van mannen en vrouwen. “Ik denk dat we op het juiste moment zijn ingestapt. Natuurlijk konden we in het begin alleen maar dromen dat het zo groot zou worden als het nu is. We hebben ons altijd gefocust op groei en ontwikkeling. Van onszelf én de inhoud van het festival, en daarop volgde de
groei van TAPT Festival ook,” vertelt Leech. Afgelopen jaar verwelkomde TAPT Festival 40.000 bezoekers, verspreid over verschillende steden. “Doordat we een redelijk kleinschalig festival zijn, kunnen we op fijne, toegankelijke locaties terecht midden in de stad in plaats van op een festivalterrein ergens buitenaf.”
Meer dan bier
Het bierfestival in Amsterdam, kreeg al snel een bredere vorm. In plaats van alleen bier, kwam er ook wijn en cocktails bij. “Ons hoofddoel? We willen mensen vermaken én verrassen. Dat ze komen om te borrelen, maar weggaan met het gevoel dat ze veel meer hebben meegemaakt dan verwacht. Dus zijn we in de loop der jaren meer en meer activiteiten gaan toevoegen. Denk aan silent disco,
jeu de boules, spelletjes van 999 Games, disco bingo, en daar komt volgend seizoen karaoke bij.”
Investeren in de toekomst
In coronatijd namen Leech en De Vree een grote beslissing. “We hadden de tijd om een stap terug te doen en alles van een afstandje te bekijken. Toen maakten we de keuze om er vol voor te gaan. We investeerden in eigen materiaal; bars, aankleding, tenten, meubels, alles reist mee. Daardoor leveren we overal dezelfde kwaliteit en kunnen we veel sneller opbouwen,” vertelt Leech.
Die stap leidde tot een nevenbedrijf: TentsEvents, voor de verhuur van tenten tot het organiseren van een volledig (bedrijfs) evenement. “Op onze eerste editie hadden
'Waar we ook neerstrijken, het doel blijft hetzelfde: mensen samenbrengen, drinken, eten, dansen en spelen'
we één tent. Dat bleek niet genoeg, en op het Nederlandse weer kun je nooit vertrouwen. Inmiddels hebben we veel verschillende soorten tenten in ons assortiment. Het was een logische stap om deze te verhuren, we hadden de spullen en de skills toch al,” vertelt Leech.
Naast de reguliere TAPT festivals op vrijdag en zaterdag, werd er een nieuw format gelanceerd: bedrijfsfestivals op donderdag. “Bedrijven kunnen die dag het terrein afhuren. Het complete festival is dan al opgebouwd. Wij voorzien het van hun eigen branding, en zo hebben ze een gepersonaliseerd bedrijfsevent, waar ze zelf de gastenlijst bepalen voor hun eigen borrel.”
Vrijdag en zaterdag blijven vaste TAPTdagen. “De zondag past niet bij ons format,” zegt Leech. “TAPT Festival is borrelen, lachen, spelen, dansen op tafels aan het einde van de avond, en dat voelt niet als een zondag.”
Hoogtepunten en uitdagingen
Bij het terugkijken op tien jaar springen er een aantal momenten uit. “De explosieve Facebookaanmelding in 2015 is er één, de eerste editie buiten Amsterdam is een andere, en de beslissing om eigen materiaal aan te schaffen is weer een volgende. “Als ik een foto zou laten zien aan mezelf van tien jaar geleden, zou ik zeggen: blijf doorgaan, het heeft echt potentie.”
De grootste uitdaging van de afgelopen tien jaar? De coronapandemie. “Twee jaar
stilstand is pittig. Maar omdat we de beginjaren langzaam hebben opgebouwd, hadden we een solide basis.” Personeel vinden en vasthouden blijft ook een uitdaging, net als het Nederlandse weer en de prijsverhogingen. “Er zijn altijd uitdagingen in het ondernemerschap, maar dat maakt het ook weer leuk.”
Gezellig dorpje
Volgens Leech draait alles om sfeer en toegankelijkheid. “TAPT Festival moet voelen als een klein dorpje waar je binnenkomt en meteen denkt: hier wil ik blijven. We hebben geen enorme headliners, geen absurd hoge ticketprijzen. We willen het echt toegankelijk houden voor iedereen. Drinken, eten, dansen, spelen, daar draait het om.”
Komend festivalseizoen breidt TAPT Festival uit naar nieuwe steden, zoals Enschede, Leeuwarden en Zwolle. “De volgende stap is het kanaal over, naar het Verenigd Koninkrijk. Daar kom ik vandaan en voelt als een logische, volgende stap. We willen nog meer mensen entertainen en verrassen.” Of het nu in Leeuwarden is, of straks aan de overkant van het kanaal: TAPT Festival blijft bouwen aan dat ene dorpje waar niemand meer weg wil. “Waar we ook neerstrijken, het doel blijft hetzelfde: mensen samenbrengen, drinken, eten, dansen en spelen en ze met een glimlach naar huis laten gaan. Precies zoals het tien jaar geleden al bedoeld was.” ◾
Begin dit jaar maakte Ampco Flashlight Group bekend te zijn toegetreden tot Clair Global. Ampco Flashlight geldt als een van de meest gerenommeerde partijen op het gebied van audio-, licht-, rigging- en motionoplossingen en gaat hierdoor met een nieuwe impuls 2026 in.
DOOR: EDGAR KRUIZE
Door de bundeling van krachten kunnen Ampco Flashlight en Clair samen grotere projecten aan, en kunnen sneller nieuwe ideeën worden uitgevoerd. Dit biedt voor Ampco Flashlight tal van nieuwe kansen, zo stelt commercieel directeur Ampco Flashlight Rental Juan Neele. “Je ziet momenteel in de branche waarin wij werkzaam zijn veel overnames, fusies en samenwerkingen. Dat heeft meerdere redenen, maar heel kort door de bocht kun je stellen dat de generatie die ooit gestart is nu voor een pensioen kiest en er nieuwe manieren worden gevonden om de volgende stap te maken. Je ziet veel private equity instappen, maar je ziet ook dat gelijkgestemde bedrijven samenwerkingen zoeken. Dat is hier het geval. Clair is een familiebedrijf, dat door een vader en zijn twee zoons wordt gerund. Omdat het van oudsher een audiobedrijf was, levert de samenwerking met Ampco Flashlight, een versterking van de positie in Europa, vooral op het gebied van licht, rigging en motion. Dit biedt zowel Clair als Ampco Flashlight de mogelijkheid om door te groeien en te innoveren.”
Neele benadrukt dat het een toetreden tot de groep is, geen overname. Een deel van de aandelen is nog altijd in eigen handen. “We hebben met Ampco Flashlight een behoorlijke groei doorgemaakt en kwamen op een punt dat er stappen gemaakt moesten worden. Doordat we in een relatief beperkt gebied actief zijn, duurt het gewoon
lang om investeringen in nieuw materiaal terug te verdienen. Deze samenwerking heeft ons de kans gegeven nieuwe markten te bedienen, ons team van nieuw materiaal te voorzien en met internationale expertise en slagkracht vooruit te gaan, met uiteraard onverminderde aandacht voor onze gewaardeerde vaste klanten. Zij hebben Ampco Flashlight de afgelopen vijftig jaar groot gemaakt, we blijven hen met onze eigen stijl, werkwijze en de kwaliteit die ze gewend zijn bedienen, met de mensen die ze kennen.”
Personeel binden
De wisselwerking met Clair Global maakt dat Ampco Flashlight kan profiteren van nieuwe kansen en wereldwijde connecties. Zo is bijvoorbeeld momenteel een team van Ampco Flashlight in het MiddenOosten aan het werk en een andere ploeg in Marokko. “Normaal gesproken is het in de wintermaanden iets minder druk, maar met de nieuwe contacten zijn ook nieuwe internationale klussen gekomen in deze periode, waarbij we merken dat we in die landen met de ‘Nederlandse manier van werken’ indruk maken. Ons kwaliteitsniveau is hoog, we denken op een innovatieve manier na over projecten en het is mooi dat we daarmee nu op een nog bredere schaal impact kunnen maken. Voor ons is het ook belangrijk dat we op deze manier personeel aan ons kunnen binden. We kunnen nu het jaar rond werk bieden en we zien nu dat mensen vaker kiezen voor loondienst.”
Voor Ampco Flashlight zit op dat personele vlak dan ook de grootste uitdaging voor 2026 en verder. “Door op een slimme manier met ons personeel om te gaan, kunnen we de kwaliteit blijven bieden die men van ons gewend is. Zo hebben we in Duitsland nu gemengde Duits-Nederlandse teams lopen en indien nodig gebeurt dat ook hier,” vertelt Neele. “Maar idealiter willen we de komende tijd toch zeker 30 man personeel gaan vinden. Technici, licht- en geluidsmensen, riggers, we kunnen op alle gebied mensen gebruiken. Er is ruimte voor ervaren personeel, maar we zijn ook continu jong talent aan het scouten. Ampco Flashlight is een erkend leerbedrijf dat actief samen-
'We worden sterker door deze samenwerking, die op een organische manier tot stand komt'
werkt met MBO’s, waar we bijvoorbeeld ook vakinhoudelijke colleges geven. En we bieden stageplekken aan voor studenten in alle takken van podiumtechniek. Binnen die studenten vallen de mensen die bij ons bedrijf en onze manier van werken passen snel op.”
Persoonlijke groei
Het is volgens Neele heel goed mogelijk om je eigen carrièrepad binnen Ampco Flashlight uit te stippelen. Dankzij de brede portfolio is er meer ruimte om tegemoet te komen aan wensen en te werken aan persoonlijke groei. “We hebben nu in diverse landen teams rondlopen en we hebben ook flink wat mensen die op tour zijn. Maar wanneer je dat niet wilt, is er ook meer
dan genoeg werk bij onze de technische dienst, zowel fulltime als parttime. Doordat we nu binnen Clair Global opereren, zal het werk alleen maar toenemen en kunnen mensen met de modernste technieken werken. We zoeken mensen die ons DNA delen, want het zijn onze mensen die met hun mentaliteit en werkethiek het verschil maken. Door je personeel vast te houden, kun je ook continuïteit bieden naar je opdrachtgevers toe. Als we een groot evenement doen zoals Vrienden van Amstel LIVE, dan is het voor een organisator fijn als ze elke editie weer veel dezelfde gezichten zien. Dan weten ze dat het goed komt.”
Herkenbare waarden
Het samengaan met Clair Global is vol-
gens Neele ook een samengaan van herkenbare waarden gebleken, waarbij de bedrijven elkaar over en weer inspireren en aanvullen. “We worden beide sterker door deze samenwerking, die op een organische manier tot stand komt. Zo hadden we in oktober een internationale meeting waarin wij uitlegden hoe bij ons in de eerste gesprekken met een klant niet alleen degene zit die de offerte moet gaan maken. Ook het projectmanagement zit erbij en denkt actief mee, zodat de opdracht direct een vliegende start krijgt bij het akkoord op de offerte. Vooral omdat die projectmanager precies weet wat er besproken is, wat de wensen van de klant zijn en de mogelijkheden en onmogelijkheden allang ter tafel zijn gekomen. De mensen van Clair waren dat niet gewend, maar vonden deze manier van werken zo geweldig dat ze deze nu door de hele groep gaan uitrollen. Ik vind het een klein maar mooi voorbeeld van hoe we samen aan het groeien zijn en over en weer van elkaars kennis en expertise profiteren.” ◾
Voor het eerst presenteert de organisatie achter de Live Entertainment Production Awards een breed gedragen overzicht van de meest invloedrijke evenementen van het jaar: de LEPA Event Top 50. We spreken hierover met Marcel Pantera, verantwoordelijk voor concept, show en strategie van de LEPA’s. “We willen weten welke liveevenementen écht resoneren binnen het professionele veld.”
FOTO'S: DENNIS BOUMAN
Jullie hebben iets nieuws geïntroduceerd: de LEPA Event Top 50. Wat is het idee daarachter?
Marcel Pantera: “De Live Entertainment Production Awards (LEPA’s) draaien om erkenning voor vakmanschap. We willen weten welke live-evenementen écht resoneren binnen het professionele veld. En dan niet alleen de grootste, maar ook de meest invloedrijke, innovatieve of geliefde. Daarom geven we nu verschillende stemmen een podium: organisatoren, promotors, venues, artiesten en management, agencies, techniek en merken. Zo ontstaat een breder én eerlijker beeld van wat er leeft in live-entertainmentland.
De LEPA Event Top 50 vormt in feite een brug tussen verschillende lagen van de industrie?
“Tot nu toe kwamen de signalen vooral van binnenuit. Nu activeren we het hele veld. Kleine maar invloedrijke producties krijgen dezelfde kans op zichtbaarheid als de usual suspects. Dat helpt niet alleen bij de samenstelling van de nominaties, maar versterkt ook het totale LEPA-proces. Het is geen populariteitslijst, wel een peiling van wat er leeft in de sector.”
Hoe gaat die meting concreet in zijn werk?
“We werken met een zorgvuldig opgebouwd systeem. De basis bestaat uit drie betrouwbare bronnen: de eventlijsten van Respons, de EB Festival Guide en Appic. Daaruit haalden we een longlist van zo'n tweehonderd events. Samen met Dennis van der Haagen (LEPA), Martijn Mik (Appic) en Arnold le Fèbre (EB Live) brengen we die terug tot vijftig evenementen: de LEPA Event Top 50. Die lijst leggen we daarna voor aan het veld. Iedereen in de branche kan zijn of haar persoonlijke Top 10 kiezen.
Die lijsten vertegenwoordigen samen bijna vierduizend events in Nederland. Hoe filter je dat terug naar tweehonderd?
“Met behulp van ChatGPT.”
ChatGPT? Een opmerkelijke keuze.
“Ik kijk naar ChatGPT zoals naar meerdere digitale tools: het helpt om grote hoeveelheden informatie te verzamelen, te ordenen en sneller inzicht te krijgen. Maar wat je ermee doet, welke keuzes je maakt en wat je ervan máákt, blijft volledig menselijk. Het is een hulpmiddel, geen vervanging van vakmanschap, je oordeel of creativiteit. We hebben er serieus tijd in gestoken om met ChatGPT een buzz ranking te bouwen op de longlist. Daarmee meten we impact breder dan alleen bezoekers aantallen, via drie componenten: 40% bezoekersaantal, 40% social engagement (volgers én interactie) en 20% earned media (nieuwswaarde, persaandacht en online presence).
Wat verstaan jullie precies onder een live event in deze context?
“Alleen kortstondige producties die aantoonbaar behoren tot het professionele live-entertainmentsegment komen in aanmerking: concerten, festivals en events waarvoor publiek toegang krijgt via ticket-
verkoop. Alles moet live, fysiek en in een gereguleerde setting plaatsvinden. Het gaat om echte live-ervaringen met publiek in de zaal of op het terrein met minimaal 3000 bezoekers.”
Wat moet de LEPA Event Top 50 uiteindelijk betekenen voor de sector?
“Twee dingen: inzicht en trots. In een tijd waarin festivals en evenementen onder druk staan door stijgende kosten en regelgeving, is het belangrijk om te laten zien wat er wél goed gaat. De lijst laat zien waar de energie zit, wie het verschil maakt en welke formats toekomst hebben. De LEPA’s zijn er om vakmanschap te vieren, maar ook om support te geven, juist in uitdagende tijden.”
Jullie voegen ook een nieuwe prijs, de LEPA Publieksprijs?
“Klopt. We introduceren hiermee ook de eerste LEPA Publieksprijs. ‘Het Beste Event van 2025’, in samenwerking met Appic. Die prijs ontstaat uit twee werelden: de vakmatige beoordeling én het publieksoordeel. Met de enquête bepaalt de industrie de Top 10; Appic verzamelt vervolgens de stemmen van het publiek. Die twee scores worden gewogen samengebracht tot één prijs. Zo bewaken wij als liveprofessionals de kwaliteit, terwijl het publiek de relevantie onderstreept, met een duidelijke nummer 1 als resultaat.
Wanneer kunnen we de enquête verwachten?
“De enquête is inmiddels live. Iedereen in de sector ontvangt een uitnodiging via EB Live en onze eigen kanalen. De top 10 wordt begin volgend jaar bekendgemaakt in de voorjaarseditie van EB Live.” ◾
‘Dit is hét moment om elkaar erkenning
gunnen’
Met de benoeming van Mariëlle Hollander als nieuwe juryvoorzitter van de Live Entertainment Production Awards zet de organisatie een duidelijke stap richting verdere professionalisering. Hollander benadrukt dat de LEPA’s een cruciale rol spelen binnen de sector: “De LEPA’s doen iets wat in onze sector nog te weinig gebeurt: stilstaan bij kwaliteit. We laten zien dat dit vak ertoe doet, en dat goed vakmanschap gezien en gevierd mag worden.”
Mariëlle, je bent de nieuwe juryvoorzitter van de Live Entertainment Production Awards. Waarom zijn de LEPA’s volgens jou belangrijk voor de sector?
“Omdat de LEPA’s iets doen wat in onze sector nog te weinig gebeurt: stilstaan bij kwaliteit. De LEPA’s dwingen ons om terug te kijken, om te erkennen wie echt het verschil maakt, niet alleen op het podium, maar zeker ook erachter. Daarnaast zijn de LEPA’s een ijkpunt. Je ziet waar de lat ligt, welke producties het vak verder duwen, welke teams durf tonen. Zeker in een tijd waarin veel evenementen onder druk staan door stijgende kosten en regelgeving is het óók een teken van steun: we laten zien dat dit vak ertoe doet, en dat goed vakmanschap gezien en gevierd mag worden.”
Waar let de jury nu precies op?
“We kijken altijd vanuit drie hoeken: vakmanschap, impact en coherentie. Vakmanschap gaat over techniek, organisatie, veiligheid, logistiek, timing. Klopt het plaatje achter de schermen? Impact gaat over beleving: wat doet een productie met publiek, artiest, klant en sector? En coherentie is: klopt het concept, van eerste idee tot laatste uitloopploeg?”
Is er meestal snel consensus, of juist veel discussie?
“Of we er snel uit zijn, verschilt per categorie. Soms ligt er één productie zo duidelijk voorop dat we elkaar alleen nog maar hoeven aan te kijken. In andere gevallen is er stevige discussie, en dat is juist goed. Uiteindelijk gaat het erom dat iedereen zijn argumenten op tafel legt en we tot een gedragen besluit komen.”
Je hebt zelf ook aan de andere kant gestaan en met de Johan Cruijf ArenA de award gewonnen voor Location of the Year. Hoe was dat?
“Wat me vooral is bijgebleven, is wat het dóet met je team. Mensen voelen zich gezien, er ontstaat trots in de organisatie, je merkt dat partners en organisaties anders naar je werk kijken. Het is een fijne en krachtige bevestiging dat je keuzes, nachten doorhalen en strijd de moeite waard zijn geweest. Ik zie de LEPA echt als het vieren van de branche, om ons als vakbroeders dichter bij elkaar te brengen.
De mensen waar het hier om gaat zijn normaal gesproken de sterren ‘behind the show’, die niet per se staan te trappelen om zelf in de spotlights te staan. Juist daarom is het mooi om hen in het zonnetje te zetten, elkaars vakmanschap op waarde te schatten en blij te kunnen zijn voor elkaars succes. Nederland mag best trots zijn op het niveau van de evenementen die hier geproduceerd worden.
De awards worden uitgereikt in hotel De Wageningsche Berg in Wageningen. Wat verwacht je van de nieuwe locatie?
“Ik verwacht vooral dat het de volgende logische stap is in de groei van het event. We zijn uit ons jasje gegroeid; er is behoefte aan meer ruimte en De Wageningsche Berg biedt dat: een professionele setting, midden in het groen, goed bereikbaar en toch een beetje weg uit de dagelijkse drukte. Voor mij als juryvoorzitter staat één ding voorop: de LEPA’s zijn geen kwestie van ‘even een showtje doen’. Het moet juist voelen als een vakinhoudelijke reünie, waar mensen tijd en ruimte hebben om te praten, samen te zijn en elkaar te inspireren. Deze locatie leent zich daar perfect voor.”
Vorig jaar was er best wat kritiek op het nominatieproces.
“Die kritiek was terecht, en daar is de organisatie niet voor weggelopen. Het proces was soms te complex en niet altijd even duidelijk gecommuniceerd. Voor de nieuwe editie is dit echt aangescherpt. De formulieren zijn duidelijker, de criteria transparanter, en met de LEPA Event Top 50 en de samenwerking met EB Live en Appic halen we mijns inziens ook de breedte van het veld beter op. De industrie levert input, het publiek krijgt via de publieksprijs een stem, en wij als jury kunnen vanuit een beter geïnformeerde basis kiezen. Is het perfect? Misschien nog niet. Maar er is zo een grote stap voor uit gezet.”
Kun je iets vertellen over het team dat nu samen met jou de LEPA’s beoordeelt?
“Zoals in alle jury’s zijn er wisselingen van de wacht, dat houdt de
blik op het beoordelen scherp. Naast de mensen die al eerder de jury mede vorm hebben gegeven zoals Anouk van den Broek, Freke Reimer en Marcel de Vré zijn Nathan Reinds en Diederick Vette nieuw dit jaar. Het zijn stuk voor stuk mensen met een lang trackrecord, die allemaal heel goed weten wat het gewicht van zo’n prijs is. Mijn rol is vooral om die verschillende brillen goed te benutten, de discussie scherp te houden en ervoor te zorgen dat we uiteindelijk gezamenlijk, onderbouwd en met overtuiging kiezen.“
Tot slot: wat zou je willen meegeven aan mensen die twijfelen om te nomineren?
“Heel simpel: niet twijfelen, maar nomineren. Want zonder nominaties hebben wij natuurlijk niets te jureren! Dus ben je trots op wat je zelf of een andere vakbroeder heeft neergezet: nomineer! Of het nu je eigen werk is of dat van een vakbroeder: dit is hét moment om elkaar die erkenning te gunnen.”
Na jaren van wereldwijd touren en toenemende druk kiest de Rotterdamse dj en producer Eelke Kleijn bewust voor meer rust en focus. Zijn vijfde album Connected markeert een nieuwe richting: meer songs, meer live-elementen en meer creativiteit vanuit de studio. Terwijl de dance-industrie versnelt door social media en AI, zoekt Kleijn juist verdieping. “Dit voelt als een van mijn leukste jaren in tijden.”
DOOR: ARNOLD LE FÈBRE
Hoewel de afgelopen jaren voor Eelke Kleijn in het teken stonden van wereldwijde tours, livestreams en de doorbraak naar een nieuw publiek, bracht dit hem niet waar hij wilde zijn. “Ik draaide soms twee of drie keer per week, overal ter wereld,” vertelt hij. “Dan zit je elke vrijdag, zaterdag en zondag in het vliegtuig. Gaandeweg kwam ik erachter dat ik dat helemaal niet leuk vond. Je denkt altijd dat je dat leven wilt, tot je het hebt. Toen merkte ik pas hoezeer ik het miste om in de studio te zijn.”
Sindsdien bouwt hij bewust rust in. Het resultaat: meer creativiteit en meer focus. “Ik heb dit jaar gewoon meer vrije tijd. Ik voel me net zo veel producer als dj, misschien zelfs meer. Dan heb je off-time nodig. En daardoor voelt 2025 als een van mijn leukste jaren in tijden.”
Nieuwe vorm
Met zijn begin dit jaar verschenen vijfde album Connected, uitgebracht via DAYS like NIGHTS en Armada Music, zocht Kleijn bewust naar een nieuwe vorm. “Ik wilde al heel lang een album maken dat meer op songs is gebaseerd: meer vocalen, meer liedjes. En ik had zin om invloeden uit indie en rock erin te verwerken. Ik wil op termijn naar een 50/50-verdeling: de helft van de tijd dj-sets, de andere helft live. Dit album heeft dat echt in gang gezet.”
Bereik
Dat de industrie verandert, staat voor Kleijn buiten kijf. “De laatste tien, twaalf jaar zie je een enorme verschuiving door de opkomst van social media en AI. Het directe contact met fans is makkelijker dan ooit, maar de keerzijde is dat bereik belangrijker is geworden dan muziek. De artiesten die
nu doorbreken zijn vooral mensen die het social-spelletje heel goed snappen. Het zijn niet per se degenen die de beste muziek maken.”
Hij benadrukt dat die trend niet uniek is voor dance. “In de jaren zestig, zeventig en tachtig zag je die verschuivingen ook bij rock. Elke stroming verandert. Maar het gaat nu wel heel snel.”
AI
Kleijn volgt de razendsnelle ontwikkelingen in AI scherp en ziet zowel kansen als risico’s. “AI gaat allerlei markten openbreken. Dat gebeurt nu al met copywriting, design, noem maar op. Het is naïef om te denken dat dat de muziek niet gaat raken.”
Vooral in commerciële en mediamuziek voorziet hij snelle veranderingen. “Waarom zou een klant nog een co mponist inhuren als je AI-minuten
'Ik probeer vooral te doen wat mij energie geeft: muziek maken, optreden en nieuwe dingen creëren'
kunt inkopen die iets genereren dat voor die toepassing prima is? In België heeft supermarktgroep Carrefour bijvoorbeeld bekendgemaakt over te stappen op AIgegenereerde, rechtenvrije muziek in hun filialen. Ik denk dat dit soort ontwikke lingen niet tegen te houden zijn.” Kleijn gebruikt in de studio AI om bijvoorbeeld van midi-melodieën direct vocale ideeën te maken of bij het maken van voice-overs voor zijn radioshows. “Het levert vooral tijdwinst op in de creatieve fase. Het zet geen zangers buitenspel, maar ik heb dankzij AI wel altijd een digitale zanger paraat om snel mee te werken.”
Maar ondanks die praktische voordelen blijft de zorg groot. “Waar ik bang voor ben, is dat muziek als product zijn waarde verliest. Als je binnen één minuut een
track kunt genereren die 85 tot 90 procent zo goed is als professioneel werk… da n verschuift er iets fundamenteels. Waarom zou een jonge maker tien jaar investeren als een computer het in tien seconden kan? Maar tegelijkertijd moet je meegaan met alle ontwikkelingen. Het is net als de opkomst van het internet: óf je past je aan, óf je blijft achter. Er groeit nu een generatie op met AI-artiesten. Straks maakt het misschien niet meer uit of iets door een mens is gemaakt of door een machine. Ik denk dat menselijke muziek altijd blijft bestaan, maar misschien meer als niche. Zoals een winkel met ‘echte muziek’.
Argentinië
Kleijn werkt momenteel aan een remixalbum van ‘Connected’, dat begin 2026 moet verschijnen. Daarnaast blijft Zuid-
Eelke Kleijn (Rotterdam, 1983) is een Nederlandse dj, producer en componist die zich in ruim twintig jaar heeft ontwikkeld tot een van de meest veelzijdige namen in de internationale elektronische muziek. Hij scoorde hits als Ein Tag Am Strand en Mistakes I’ve Made. De grote doorbraak naar het brede publiek kwam met Transmission (Joris Voorn Remix): de track haalde de Top 40, stond twee weken op #1 in de Shazam Nederland-chart en werd zowel SLAM! Mixmarathon Track of the Week als Radio 538 Dance Smash.
Als dj en live-act stond hij op festivals en in clubs over de hele wereld, waaronder Mysteryland, Extrema Outdoor, Dance Valley, Ultra Music Festival en Warung Beach Club in Brazilië.
Kleijn bracht tot nu toe vijf studioalbums uit: Naturally Artificial (2007), Untold Stories (2010), Moments of Clarity (2018), Oscillations (2020) en Connected (2025). Met Connected, uitgebracht via zijn eigen DAYS like NIGHTS-imprint in samenwerking met Armada Music, slaat hij nadrukkelijker de weg in richting songgeoriënteerde indie dance. Kleijn schreef daarnaast muziek voor trailers, commercials, games en films als Batman v Superman, Rush, Parker en This Means War.
Amerika een belangrijk speerpunt. “Een groot deel van mijn fanbase komt uit Argentinië. Dat blijft bizar om te zien.” Zijn band met het land ontstond in 2008, toen hij mocht openen voor Hernán Cattáneo tijdens Moonpark. “Ik moest tweeënhalf, drie uur opwarmen. Na een half uur stonden er 10.000 man binnen. Dat vergeet je nooit meer.”
Ook dit jaar reist hij opnieuw naar Argentinië: eerst in december voor zeven shows in drie weken, daarna in januari opnieuw voor een intensief weekend. “Het blijft bijzonder dat ik daar zelfs in kleinere steden volle zalen kan trekken. Er is geen ander land waar dat op die schaal kan, behalve de Verenigde Staten. Ik ben superbenieuwd hoe alles zich gaat ontwikkelen. Maar ik probeer vooral te doen wat mij energie geeft: muziek maken, optreden en nieuwe dingen creëren.” ◾
Veel evenementen en festivals leunen op tijdelijke krachten die uiteenlopende taken uitvoeren, van barwerk tot standondersteuning. Salut Hospitality is een partij die zich in dat domein beweegt en teams beschikbaar stelt voor zowel kleine als grotere evenementen.
Oprichter Roos Nagtzaam kwam in deze sector terecht vanuit haar achtergrond in de horeca. Organisatoren vroegen haar regelmatig of medewerkers incidenteel konden bijspringen op festivals. “Dat begon ooit bij Mysteryland,” vertelt ze. “Maar eigen personeel staat primair in je eigen zaak, dus je gaat op zoek naar mensen die af en toe extra willen werken.” Vanuit dat groeipunt ontstond een netwerk dat nu wordt ingezet voor uiteenlopende eventactiviteiten.
Salut Hospitality richt zich op werkzaamheden zoals barondersteuning, kassawerk, muntverkoop, hostessenwerk, begeleiding in foodtrucks en presentatie van dranken. Daarnaast beschikt het bedrijf over een groep jonge medewerkers die ondersteunt bij op- en afbouw. Het gaat om structureel aanwezige medewerkers binnen een vaste poule, wat volgens Nagtzaam zorgt voor bekendheid met het werk en de dynamiek van festivals.
Salut Hospitality was aanwezig op Festivak, waar twee hostesses bezoekers aanspraken. Daarbij werd het eigen drankje Tiki-Tiki gebruikt als gespreksaanleiding. Volgens Nagtzaam werkt zo’n lichte vorm van interactie goed om contact te leggen met bezoekers en andere aanwezige partijen. Ze benadrukt dat het vooral gaat om het aangaan van gesprekken en niet om promotionele doeleinden.
De werkzaamheden van Salut Hospitality reiken verder dan Nederland. Het bedrijf ondersteunt onder meer hostesses en cateringteams op internationale modeshows en op riviercruiseschepen die door Nederland en Duitsland varen. De taken lopen uiteen van barwerk tot begeleiding van gasten en ondersteuning bij de inrichting van ruimtes.
Volgens Nagtzaam draait een soepel
evenement niet alleen om mankracht, maar vooral om voorbereiding. Medewerkers worden voorafgaand aan een opdracht gebrieft en waar nodig getraind op praktische taken, omgang met bezoekers en veiligheid. Het gaat dan om eenvoudige, maar essentiële handelingen: geldstromen controleren, omgaan met drukte, basisregels achter de bar, aanspreekbaarheid richting standhouders of gasten. “Het zijn geen grote trainingen,” legt ze uit, “maar het helpt dat iedereen met dezelfde basis het terrein op stapt.”
Internationaal
De naam Salut Hospitality is gekozen van-
wege de internationale herkenbaarheid en vanwege de associatie met het welkom heten van gasten, iets wat voor Nagtzaam en haar team centraal staat. Samenwerking is een belangrijk onderdeel van de werkwijze. Nagtzaam verwijst naar eerdere projecten waarbij bureaus elkaar ondersteunen bij bemensing en uitvoer. Het gaat om ‘elkaar helpen waar dat nuttig is’, iets dat in de evenementenwereld vaak bepalend is voor een soepel verloop. Salut Hospitality richt zich op het praktische fundament onder evenementen, met een focus op continuïteit, inzetbaarheid en het aanpassingsvermogen dat nodig is binnen de festival- en eventsector. ◾
2025 was een roerig jaar voor de festivalbranche, maar iedereen kijkt vol vertrouwen uit naar het nieuwe jaar. Wat kunnen we volgend jaar verwachten? We halen onze kristallen bol tevoorschijn en zetten 10 trends op een rij.
DOOR: JEROEN VAN TRIERUM
1
Meer activisme
Een van de opvallenste momenten in de live-industrie van 2025 was de Nederlandse controverse rond het optreden van Bob Vylan. De activistische rapgroep liet tijdens een optreden in Paradiso hun afkeer van de IDF onomwonden blijken, met geschrapte concerten en een golf aan publieke reacties tot gevolg. In 2026 is de kans groot dat festivals en podia opnieuw te maken krijgen met vormen van activisme. De toenemende polarisatie en de aanhoudende mondiale crises dragen daar stevig aan bij. Tegelijkertijd blijft een festival of podium een plek waar mensen samenkomen en waar maatschappelijke discussies al volop worden gevoerd. De vraag is hoe dit activisme zich verder zal ontwikkelen onder bezoekers en welke impact dat tijdens optredens kan hebben.
2
Fortnitetification
Hoewel online concerten uitgegroeid zijn tot een vast onderdeel van het aanbod, neemt de populariteit er van ieder jaar af. De belangrijkste reden: er is zo goed als geen engagement. Er is echter een uitzondering die ook in 2026 grote stappen gaat zetten: Fortnite. De gamefranchise wist de afgelopen vijf jaar artiesten te strikken als Daft Punk, The Weeknd, Eminem,
Snoop Dogg, Lady Gaga, Billie Eilish, Gorillaz en Ice Spice om onderdeel te worden van de game. Daarnaast gaven artiesten als Ariana Grande en Travis Scott een eigen in-game concert. De digitale show van laatstgenoemde trok 27,7 miljoen toeschouwers. Het grote verschil met een ‘normale’ livestream is dat fans bij Fortnite onderdeel zijn van de beleving en er veel meer engagement is. De markt voor immersive entertainment zal volgens kenners in 2030 een omzet hebben van 442,1 miljard dollar, met een samengesteld jaarlijks groeipercentage van 26,3 procent. H et is een kwestie van tijd tot een groot festival of venue samen gaat werken met Fortnite.
3
Naar verwachting wordt eind 2026 de Europese EDI-wallet ingevoerd. Hiermee kunnen burgers zich binnen Europa veilig online identificeren en persoonlijke gegevens gecontroleerd delen. Gebruikers houden bovendien inzicht in welke informatie zij hebben gedeeld, met wie en met welk doel. Voor de ticketverkoop en doorverkoop kan dit een aanzienlijke vereenvoudiging en veiligheidswinst opleveren.
Een bodycam werkt de-escalerend; bezoekers worden geconfronteerd met hun gedrag
4
Om de veiligheid op festivals te waarborgen, zetten organisatoren al jaren maximaal in op personeel en technologie. De bodycam zal daarbij opnieuw een zichtbare rol spelen. Dit apparaat - al dan niet voorzien van een zogenoemde ‘front facing camera’ - biedt niet alleen waardevol bewijsmateriaal achteraf, maar stelt de centrale meldkamer ook in staat om real-time mee te kijken met situaties op het terrein. Bovendien werkt een front facing camera vaak de-escalerend: agressieve bezoekers worden direct geconfronteerd met hun eigen gedrag.
5
De bezoeker nog meer in de watten gelegd
In een tijd van mondiale én financiële uitdagingen zoekt de festivalbezoeker meer dan ooit naar een ervaring die verder gaat dan alleen een muziekoptreden. Daardoor wordt het randprogramma steeds belangrijker, en niet uitsluitend voor bezoekers die kiezen voor de luxe van een glamping. Mentale ontspanning gaat een steeds grotere rol spelen. Denk aan extra prikkelarme ruimtes en een groeiende aandacht voor rust: meditatie, yoga en simpelweg samen zijn zonder constante prikkels.
6
Boutique-beleving op grote f estivals
De afgelopen jaren wisten steeds meer bezoekers hun weg te vinden naar zogeheten boutique-festivals, kleinschalige, vaak zorgvuldig gecureerde evenementen waarbij de beleving centraal staat. In tegenstelling tot grote mainstream festivals ligt de nadruk minder op massale headliners en meer op kwaliteit, sfeer en detail. De verwachting is dat ook grotere festivals deze benadering vaker zullen integreren.
7
Nog meer duurzaamheid
Een van de meest gebruikte woorden in de festival-industrie is duurzaamheid. Ook in 2026 zal dit in alle facetten door worden gezet. Niet alleen door slim in te kopen, besparend en circulair te werken, of data te verzamelen en te gebruiken, maar ook door de bezoeker hier nog meer bij te betrekken. Denk aan slimme bewustwording als het gaat om bijvoorbeeld afvalscheiding of het recyclen van bekers.
8
Grote internationale bedrijven kijken naar lokale festivals
Hoewel de markt inmiddels sterk is verdeeld, blijven internationaal opererende partijen als Superstruct Entertainment
In 2026 neemt de invloed van kunstmatige intelligentie verder toe, ook binnen de live-entertainmentsector
actief op zoek naar lokale festivals om hun portfolio verder uit te breiden. Welke impact dit op de langere termijn heeft voor de lokale markt, is onzeker. Samenwerking kan zeker voordelen bieden, maar dat geldt vooral wanneer nieuwe eigenaars voldoende afstand houden en zich niet mengen in de dagelijkse bedrijfsvoering van het festival.
9
Meer smaken bij de foodtruck
De Nederlandse festivalbezoeker is op het gebied van eten en drinken behoorlijk verwend. Natuurlijk blijven in 2026 de vertrouwde friet en burgersal dan niet vegetarisch - onverminderd po pulair. Tegelijkertijd zetten festivals de trend van bijzondere ‘food experiences’ voort. Wereldkeukens vormen daarbij een belangrijke inspiratiebron. Naast de bekende Italiaanse en Aziatische opties zal het aanbod zich steeds verder verbreden met gerechten uit onder
meer Zuid-Korea, Latijns-Amerika en het Midden-Oosten. Zie ook de volgende pagina's.
10
Nog meer AI
In 2026 neemt de invloed van kunstmatige intelligentie verder toe, ook binnen de live-entertainmentsector. Door voortdurende technologische ontwikkeling ontstaan geavanceerdere persoonlijke AI-assistenten en wordt klantcontact nog efficiënter ingericht. AI kan steeds nauwkeuriger de behoeften van bezoekers voorspellen en operationele processen stroomlijnen. Ook AI-gestuurde chatbots worden in 2026 moeilijker te onderscheiden van menselijke medewerkers. Daarnaast wordt AI vaker ingezet om gedragsprofielen van bezoekers te verfijnen, wat efficiëntere beveiliging en ticketingprocessen mogelijk maakt. Ook op marketinggebied groeit de rol van AI. Doelgroepen kunnen gerichter worden bereikt. ◾
De festivalbezoeker van nu kiest bewuster, lichter en visueler. Snacks moeten energie geven voor een lange dansdag, verrassend smaken en er zo aantrekkelijk uitzien dat ze vanzelf op de timeline belanden. Volgens food trendwatcher en innovator Marielle Bordewijk verschuift het aanbod richting smaakvol en licht: “Geen bom op je maag, maar meerdere vullende snackjes gedurende de dag.”
DOOR: TEDJE VAN GILS
Eten en drinken op een festival werkt anders dan thuis. In plaats van één grote maaltijd die als een blok op je maag ligt, functioneert je lichaam volgens food trendwatcher Marielle Bordewijk beter op meerdere snacks verspreid over de dag. “Festivalfood leent zich perfect voor kleine avontuurtjes op het bord of in de hand,” vertelt de food innovator. “Zeker als je veel loopt, danst en in de zon staat. Lichte bites houden je energiek. En een beetje zout mag; het helpt je lichaam vocht vast te houden, en dat is essentieel tijdens warme festivaldagen.”
Wereldkeukens en festivals gaan al jaren hand in hand. Waar bezoekers eerder kozen voor Thais, Indiaas of Indonesisch, verschuift de aandacht volgens Bordewijk nu naar een nieuwe lichting Aziatische streetfoodklassiekers. Vooral Japan, Korea en de Filipijnen worden de nieuwe smaakmakers van het seizoen. “De aantrekkingskracht van Oosters eten zit ‘m in de verrassende smaak: vol umami en pit. Bovendien is het streetfood dat erg snackable is en ligt het niet zwaar op de maag. Denk aan een onigiri, bimbimbap bowl of kimchi als bijgerecht.
Dit zijn gerechten die je meteen meenemen naar een exotische eetcultuur en tegelijkertijd perfect zijn als handzame to-go snacks.”
Japan: meer dan sushi
“De Japanse keuken kennen we vooral van de sushi en ramen. Maar we zijn een beetje sushi-moe,” merkt Bordewijk op. “Gelukkig heeft de Japanse keuken veel meer te bieden.” Onigiri, de rijstballetjes die Japanners de hele dag door eten, lenen zich perfect voor festivals: “Ze zijn betaalbaar, voedzaam, glutenvrij en je kunt moeiteloos
'Een festivaldag vraagt om meerdere lichte snacks, niet om één zware maaltijd'
in je lichaam. En daar springen steeds meer drankmerken op in. Kokosnootwater heeft van nature deze hydraterende eigenschappen. Het ideale verfrissende drankje op een festival als je volop aan het dansen bent.” Deze eigenschappen kun je ook vinden in snacks. “Zoute bites zoals geroosterde kikkererwten of zeewierchips vullen je zoutgehalte aan. Een klein frietje is altijd lekker: daar zit zout en koolhydraten in, en die heb je echt nodig als je de hele dag aan het dansen bent.”
Sensorische smaaksensatie
met de vulling variëren. Vis, vlees, vega, alles kan. Ook okonomiyaki (hartige pannenkoek) en takoyaki (hartige po ertjes) zijn in opkomst.”
Naast hartige bites kent de Japanse keuken ook veel zoete snacks. “Daifuku is een mochi-bal gevuld met vers fruit, zoals een aardbei of perzik. Chewy van buiten, fris en sappig van binnen. Ook de Japanse cheesecake is geliefd. Luchtiger dan de Amerikaanse variant en minder zoet –precies het soort dessert waar je zin in hebt op een festival.”
Hydratatie
Goed blijven drinken was tijdens een festival altijd belangrijk, maar nu ziet Marielle Bordewijk een interessante beweging ontstaan. “Water is natuurlijk hydraterend, maar je kunt die hydraterende eigenschappen vergroten door elektrolyten toe te voegen, zoals natrium en calcium. Hierdoor kun je het vocht beter vasthouden
Wie denkt dat smaak genoeg is, mist een cruciale verschuiving. “De jongere generatie wil eten zien en proeven dat sensorisch rijk is. Verschillende texturen: crispy, chewy, romig, luchtig. Een snack moet niet alleen lekker zijn; het moet een mini-ervaring zijn.” Niet alleen op het terrein zelf, maar al voor het festival begint, speelt foodcommunicatie een grote rol. “Sterke foodfotografie in de aankondiging zorgt ervoor dat bezoekers hun ‘moet ik proberen’-lijstje al klaar hebben voordat ze een voet op het terrein hebben gezet. Op het festival is de presentatie vervolgens je visitekaartje. Elke bezoeker verandert onbewust in een wandelend reclamebord. Als je iemand met iets lekkers voorbij ziet lopen, volgt automatisch de vraag: waar heb je dat gehaald?”
Duurzaamheid op z’n slimst “Duurzaamheid hoeft niet belerend te zijn,” benadrukt Marielle Bordewijk. “Het draait om slimme keuzes die je als aanbieder en consument kunt maken. De vegan golf van afgelopen jaren verandert van vorm. Niet langer gericht op volledig vegan producten, maar gerechten die rijk zijn aan groenten en smaken, waarin vlees of vis een bijrol speelt.” Ze noemt dit plant-packed. “Dit zie
je al terug in bijvoorbeeld een kapsalon. Friet, sla en groenten domineren, en vlees is slechts een accent. Helemaal vegetarisch hoeft niet, als je de overstap van rund naar kip maakt scheelt dat al heel veel. Of kook met invasieve soorten, zoals de Amerikaanse rivierkreeft. Daar doe je de natuur een plezier mee. Wil je minder afval produceren? Serveer je snack in iets eetbaars, zoals een kool- of slablad, of in een broodbowl. Dan verdwijnt er na je snack niets in de afvalbak en het ziet er nog leuk uit ook.”
Daarnaast ziet Bordewijk kansen in slimmer transport. “Waarom zware frisdrank vervoeren als je ook met een goede postmix kunt werken? Dat scheelt enorm in gewicht en uitstoot.” ◾
Sinds oprichter en naamgever Pieter Smit in 2024 zijn pensioen aankondigde, heeft zijn dochter Louise Smit in de rol van CEO grote stappen gezet met Pieter Smit Group. Ook de komende jaren staat het bedrijf garant voor hoogwaardige logistiek voor theaterproducties, bands en (grootschalige) internationale tours.
DOOR: EDGAR KRUIZE
Met vestigingen in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Polen en Portugal is Pieter Smit een naam die in heel Europa een instituut is op het gebied van vervoer, bouw en opslag van tourende theater- en muziekproducties. Het is echter ook een bedrijf dat in de loop der jaren door de werkethiek van het volledige team hier en daar groter was gegroeid dan logisch was.
“De inzet van iedereen is natuurlijk geweldig, we hebben als bedrijf een naam hoog te houden en ons serviceniveau heeft er nooit onder geleden. Als zich iets voordeed, was er altijd wel iemand die het ‘erbij’ pakte. Maar voor een gezonde toekomst was die manier van werken eigenlijk niet meer houdbaar”, zo
zegt Louise Smit. “Op 1 juli van dit jaar hadden we de eerste Country Manager Meeting. Daar waren zo veel mensen in functies die vroeger niet bestonden, dat we echt zagen dat er een beginstructuur van een MT-laag aan het ontstaan was. Voorheen was het een heel platte organisatie, je had Pieter en je had de rest. Er waren zelfs geen vestigingsleiders. Inmiddels zijn we met veel nieuwe mensen. Niet omdat mensen vertrokken zijn, juist omdat er nieuwe functies gecreëerd zijn. Dat we op die meeting met vijftien man zaten, voelde voor mij als een echte mijlpaal in mijn eerste jaar als CEO.”
Knallen met elkaar Smit geeft het nieuwe personeel, dat in alle
'We
kijken vol vertrouwen, maar ook vol verwachting, uit naar 2026, want dat is het jaar waarin alle puzzelstukjes in elkaar moeten gaan vallen'
lagen van de organisatie is opgenomen, van group controllers tot account- en marketingmanagers en de eerdergenoemde countrymanagers, de tijd en de ruimte om hun weg te vinden binnen het bedrijf. “Het is goed als mensen de bedrijfscultuur snappen en hun weg in de organisatie vinden voor ze met een stappenplan of strategische doelen komen. Leer eerst eens een paar maanden het bedrijf kennen, vind je weg en daarna gaan we met elkaar kijken wat de volgende stappen zijn. Wat dat betreft kijken we vol vertrouwen maar ook vol verwachting uit naar 2026, want dat is het jaar dat alle puzzelstukjes in elkaar moeten gaan vallen en we gaan knallen met elkaar!”
Dynamische markt
De live-industrie is een markt die enorm dynamisch is en her en der onder druk staat. “We zien dat aan alle kanten. Grote Europese tours van internationale artiesten duurden in het verleden soms een hele zomer, nu zie je een enorme piek in juni en dan wordt het weer minder. Maar ook in
'We hebben de afgelopen twee jaar een sterk MT- team gerealiseerd en ook veel nieuwe gezichten verwelkomd'
Nederland zie je dat er minder tourende podia zijn omdat steeds meer zalen voor een vast podium kiezen. Maar ik zie het als een conjunctuur en ik ben ervan overtuigd dat het zich wel weer uit gaat kristalliseren. Het politieke klimaat blijft ook onzeker, nu blijven veel cultuurproducties in het lage btw-tarief, maar wat gebeurt er als een nieuwe regering daar toch weer naar gaat kijken? Theaters staan al onder druk, dus reizende voorstellingen zijn er ook minder of duren minder lang. Politieke besluiten over de cultuursector zullen ook bedrijven als de onze gaan raken.”
Positieve professionals
Louise Smit heeft echter een goede hoop
voor de toekomst. “Ons bedrijf heeft in bijna vijftig jaar alle ups en downs in de markt meegemaakt en we zijn klaar om ook in de toekomst de hoogst mogelijke service te blijven leveren. We hebben de afgelopen twee jaar een sterk MT- team gerealiseerd en ook veel nieuwe gezichten verwelkomd. Dat maakt dat we nu werken met een team positieve professionals die open staan voor verandering en verantwoordelijkheid nemen. Iedereen bij Pieter Smit Group heeft een gezamenlijk doel: het zo goed mogelijk ontzorgen van onze klanten en – zoals we al jaren doen – links- of rechtsom met elkaar regelen dat elke show op tijd doorgaat.” ◾
In oktober maakten de Vereniging van Evenementenmakers (VVEM) en vakplatform
EB Live bekend een structurele samenwerking aan te gaan. De VVEM krijgt als onderdeel van deze samenwerking onder meer een eigen herkenbare plek binnen het EB Live platform – zowel online als in print – met nieuws, achtergrondartikelen en interviews en updates. Het katern zoals dat in deze editie van EB Live staat, is daarvan de eerste tastbare uiting.
EB Live-hoofdredacteur Arnold le Fèbre is enthousiast over de samenwerking. “We willen met deze samenwerking niet alleen verslag doen van wat er gebeurt in de sector, maar ook bijdragen aan de dialoog. De VVEM staat midden in het veld – van organisatoren tot locaties en leveranciers – en dat maakt hun inzichten essentieel voor iedereen die in live-entertainment actief is. EB Live en de VVEM vullen elkaar perfect aan: waar de VVEM het netwerk en de belangen van de sector vertegenwoordigt, bieden wij het podium en de spotlights.”
“De live-industrie draait op samenwerking,” vult Mitchel van der Heide, Manager Sales & Partnerships bij EB Live, aan. “Door
'Door kennis, ervaring en opinie van leden te delen, bouwen we samen aan een sterker liveecosysteem'
kennis, ervaring en opinie van leden te delen, bouwen we samen aan een sterker live-ecosysteem. Voor onze partners en adverteerders is dit een unieke kans om rechtstreeks zichtbaar te zijn.”
Samen staan we sterk
VVEM-voorzitter Boris van der Ham: “Wij zijn als VVEM erg blij met deze samenwerking met EB Live. Het is belangrijk dat we als branchevereniging niet alleen onze leden, maar ook de bredere sector laten zien waar we mee bezig zijn en wat er speelt. Door via EB Live onze kennis, standpunten en initiatieven te delen, kunnen we ook nietleden bereiken en de zichtbaarheid van onze gezamenlijke inspanningen vergroten. De uitdagingen in de live-entertainmentsector vragen om samenwerking en een sterke, eensgezinde stem. Alleen samen staan we sterk – richting overheid, beleidsmakers en alle partijen die bijdragen aan een gezond en toekomstbestendig ecosysteem voor live-entertainment.”
Met deze samenwerking versterken EB Live en de VVEM elkaars rol als kennisbron, verbinder en ambassadeur van de Nederlandse live-evenementensector — met als gezamenlijk doel: een toekomstbestendige, zichtbare en goed geïnformeerde branche.
Tijdens een drukbezochte ledenvergadering afgelopen 18 november in de Mainstage Event Campus, op uitnodiging van The Support Group, heeft de VVEM afscheid genomen van twee bestuursleden met een jarenlange staat van dienst; Gerard van Duykeren (Nederlandse Veiligheidsbranche, sectie Evenementen- en Horecabeveiliging) en penningmeester Marco de Ko (Ampco Flashlight).
Gerard van Duykeren en Marco de Ko zijn gezamenlijk meer dan drie decennia bij de vereniging betrokken geweest en waren niet meer verkiesbaar. “Het feit dat ze zich beiden zo lang hebben ingezet voor niet alleen onze vereniging, maar daarmee ook voor de hele branche, getuigt van een enorme bevlogenheid voor ons vakgebied”, aldus VVEM-voorzitter Boris van der Ham.
Belangrijke pleitbezorger
Gerard van Duykeren moest verstek laten gaan maar kreeg een uitgebreid dankwoord. “Hij is van groot belang geweest voor het bestuur en vertegenwoordigde een grote groep leveranciers, met uiteraard het speerpunt evenementenveiligdheid. Hij was een goed waarnemer en goed luisteraar, die op sterk gekozen momenten heel puntige en deskundige opmerkingen maakte. Mede ook door zijn deelnemen aan commissies en andere bestuurs- en samenwerkingsverbanden, hebben we aan hem in het bestuur een hele belangrijke pleitbezorger gehad voor het veilig organiseren van evenementen in Nederland”, zo stelde Van der Ham.
Financieel gezond
Marco de Ko was wel aanwezig en ook zijn tomeloze inzet werd geroemd. De afgelopen 16 jaar heeft hij meer dan dertig ledenvergaderingen en ruim honderd bestuursvergaderingen bijgewoond. “Hij heeft er geen enkele gemist”, aldus Van der Ham. “Zijn rol als penningmeester was daarbij ook een lastige en hij heeft die rol al die jaren heel gewetensvol en punctueel vervuld.”
De Ko vindt het een bijzonder idee dat toen hij tot het bestuur toetrad hij begin veertig was en daarmee een van de jongste bestuursleden. “Nu ben ik een oudgediende, die de vereniging enorm heeft zien veranderen”, zo zegt hij. “Ik ben er heel trots op dat ik een steentje bij heb mogen dragen aan het steeds professioneler worden van de vereniging. Dat is op vele fronten gebeurd en in mijn geval op het gebied van verslaglegging en de begrotingen. Als ik terugkijk op mijn bestuursperiode in het algemeen, heb ik veel aandacht gegeven aan het aanbrengen van focus, wat in een dynamische wereld als de onze best lastig is. Ik ben blij dat ik de vereniging financieel
gezond achter kan laten. De branche – en dus ook de VVEM – is nog aan het herstellen van de COVID-periode, maar die zijn we als vereniging relatief goed doorgekomen. Die periode heeft ook de waarde van een branchevereniging bewezen. Door gezamenlijk op te trekken en aandacht te vragen voor de problemen waar de evenementenwereld tegenaan liep, heeft de VVEM zeker een verschil kunnen maken voor haar leden. Ik draag het penningmeesterstokje nu met een gerust hart over aan Juan Neele, maar blijf natuurlijk wel bij wat VVEM-projectjes betrokken. Helemaal loslaten, dat lukt me niet.”
'Het feit dat ze zich beiden zo lang hebben ingezet, getuigt van een enorme bevlogenheid voor ons vakgebied'
Het was een bewogen jaar voor iedereen die evenementen mogelijk maakte: van organisatoren tot leveranciers, van technici tot locaties, kortom alle partijen waarvoor de VVEM opkomt. Een jaar waarin je soms het gevoel had dat we als branche steeds net iets harder moesten rennen om hetzelfde voor elkaar te krijgen.
We zagen festivals en concerten verdwijnen omdat de kosten niet meer zijn bij te benen. Sommige locaties en organisaties worstelen met steeds complexere wet- en regelgeving. We hebben gestreden voor een eerlijk btw-tarief. Mooi dat de verhoging voorlopig van tafel lijkt, maar het blijft afwachten wat de nieuwe regering gaat doen. En ondertussen blijven personeelskrapte en secondary ticketing taaie dossiers die niet uit zichzelf verdwijnen.
Maar evenementenmakers zijn er de mensen niet naar om lang te mokken. Het zijn doeners, die er links- of rechtsom altijd voor zorgen dat de show doorgaat. Daardoor hebben dit jaar weer miljoenen Nederlanders kunnen genieten van talloze festivals, feesten, concerten en sportevenementen. Dat is iets om trots op te zijn.
Vanwege die trots hebben we al sector dit jaar ook een stap vooruitgezet. We kwamen met het manifest ‘Het feest van de toekomst’. Daarin deden we 24 concrete voorstellen om onze branche toekomstbestendig te maken. Van voorspelbare en eenduidige regelgeving tot vaste festivallocaties. Van het tegengaan van woekertickets tot betere opleidingen. Alles met één doel: zorgen dat er ruimte blijft voor evenementen. De komende tijd willen we samen met gemeentes, provincies en de Rijksoverheid optrekken om dat mogelijk te blijven maken.
Omdat we deze boodschappen op veel meer plekken willen uitdragen zijn we kortgeleden een samenwerking aangegaan met vakblad EB Live. Het katern dat je nu leest is daar het eerste resultaat van. We zijn blij dat ook het vakblad het belang ziet van een sterke branche en de ruimte geeft om ons verhaal te blijven doen. Onder meer op deze plek houden we jullie op de hoogte van waar wij mee bezig zijn. Als je ons wilt steunen, word lid! Want alleen samen staan we sterk als branche en kunnen we collectief laten zien dat festivals en andere evenementen geen bijzaak zijn, of een last, of alleen maar een luxe; We zijn een essentieel onderdeel van een bruisende economie en een gezonde samenleving!
Boris
van der Ham, voorzitter
VVEM
Er komen als branchevereniging best veel onderwerpen op ons af. Als zo'n onderwerp afgerond is, maken we vaak een apart bericht. Dit communiceren we dan via bijvoorbeeld onze maandelijkse nieuwsbrief (elke eerste woensdag van de maand) in de nieuwsbrief, of op de VVEM-website. Via de website kun je ook lid worden van de nieuwsbrief. Maar het lijkt ons ook goed om sommige onderwerpen die ‘onderweg’ zijn te benoemen, zodat lezers die daar belangstelling voor hebben contact daarover met ons kunnen hebben. Dus een soort ‘Wist u dat?’
Duurzaamheid
Wist u dat wij bezig zijn bepaalde onderwerpen die vallen onder ‘duurzaamheid’ tegen het licht te houden? Door te kijken wie voortrekker is op bepaalde onderwerpen, maar ook juist wie wil volgen als er mooie dingen bedacht worden. Concreet zijn we momenteel bezig met de plastic bekers en blikjes bij evenementen, het vervoer van bezoekers naar en van evenementen. Ook volgen we stevig het gebruik van de diverse ‘tools’ die recent ontwikkeld werden. Zo heeft bijvoorbeeld de Duurzaamheids Ladder Evenementen (DLE) recent twee ‘zusjes’ gekregen bij de zakelijke evenementen en de cultuur.
Regeldruk
Een ander onderwerp waar we ons, zowel namens ondernemers als veel vrijwilligersorganisaties, druk over maken is de ‘regeldruk’. Heel veel evenementenmakers botsen met steeds variërende regels, en steeds anders uitgelegde regels. Nu de minister van Economische Zaken zoekt naar voorbeelden hebben wij juist ook evenementenvoorbeelden op een rij gezet. Tijdens de ‘OndernemersTop’ op 15 december hebben we een aparte bijeenkomst waarin we het ministerie van Economische Zaken en lokale ambtenaren meenemen in de discussies.
Ruimte
Bij ons onderwerp ‘ruimte’ merken we dat heel veel mensen iets met dat onderwerp hebben. Evenementen zoeken naar ruimte, gemeenten willen ruimte gaan borgen in hun Omgevingsplan. Hierbij denken ze soms wel en soms niet aan evenementen. Er wordt gezocht naar evenementenbeleid, waarbij toch echt over de toekomst van evenementen wordt gediscussieerd. Er wordt gewerkt aan zogenaamde ‘locatieprofielen’, waarbij wordt gediscussieerd wat er wel of niet in thuishoort. We helpen momenteel veel gemeenten met een juiste invulling en zijn aan het nadenken over landelijke aanpak van verdere voorlichting hierover.
Handboek
Pratend over centrale kennis: het Nederlands Handboek Evenementen Veiligheid – zie www.evenementenhandboek.nl – zal in 2026 een update krijgen. Het Handboek is de publicatie waarin wij, als branche enerzijds en gemeenten anderzijds, samen ervaringen en afspraken vastleggen. Niet de ‘best practice’ oplossingen maar ‘good practice’, de manier waarop gewerkt kan worden door eigenlijk iedereen in het veld. Wij zullen op al deze onderwerpen bij jullie in 2026 graag terugkomen.
De afgelopen zomer is de Nederlandse Arbeidsinspectie bij heel veel festivals langs geweest. Daarbij zijn zowel de organisatoren als de leveranciers en locaties op allerlei manieren bekeken. Velen van jullie hebben dan ook mensen van de Arbeidsinspectie gesproken of brieven ontvangen.
Het lijkt ons een goed idee als brancheorganisatie te kijken waar we kunnen helpen met een gecombineerde aanpak. Daarom stellen we het volgende voor: zouden jullie ons, als je bepaalde onderwerpen hebt die zijn aangebracht door de Arbeidsinspectie maar waar hulp van de brancheorganisatie logisch of nodig is, die informatie willen doorsturen? Bij aspecten waar je discussie had of waar je twijfelt wat de juiste weg is: geef ze ons door zodat we kunnen kijken of we centraal oplossingen kunnen formuleren. Informatie kan rechtstreeks (en waar nodig vertrouwelijk) naar Willem Westermann via willem@vvem.nl
De VVEM behartigt niet alleen de belangen van evenementenmakers, maar is ook een vereniging die haar leden graag bij elkaar brengt. Want alleen door samen te komen, hoor je over en weer van elkaar van elkaar wat er speelt, waar behoefte aan is en waar de vereniging kan helpen.
Dat doen we bijvoorbeeld met open discussies en brainstorms tijdens onze ledenvergaderingen, maar ook informeel tijdens onze drukbezochte ‘VVEM On Tour’ evenementen, waar VVEMleden een kijkje achter de schermen bij andere leden krijgen. Zo
12 - 14 januari CUE2026
14 - 17 januari ESNS
9 februari VVEM on tour ABN AMRO Open
11 februari Workshop: ‘Mobiliteit bij evenementen’*
11 maart Workshop: ‘Technisch tekenen - het vervolg’
19 maart Beyond Barrier Lines
23 maart Live Entertainment Production Awards
bezochten we de afgelopen tijd onder meer DGTL, Zwarte Cross en SAIL Amsterdam.
De eerste VVEM On Tour voor 2026 is het ABN AMRO Open in Rotterdam Ahoy. Maar we komen gedurende het jaar ook met meerdere specifiek voor onze leden samengestelde workshops, zijn medeorganisator van het Congres Podia | Festivals | Evenementen en zijn betrokken bij talloze beurzen en congressen waar we onze kennis delen tijdens VVEM-panels en discussies. Het voorlopige schema voor 2026:
Rotterdam Ahoy, Rotterdam
Oosterpoort, Groningen
Rotterdam Ahoy, Rotterdam
Cultureel en Vergadercentrum HF Witte, De Bilt
Cultureel en Vergadercentrum HF Witte, De Bilt
Mainstage Event Campus, Zaandam
Hotel De Wageningsche Berg, Wageningen
14 april Algemene Ledenvergadering (voorjaar) t.b.a.
22 april Workshop: ‘Arbo & veilig werken op evenementen’*
20 mei Workshop: ‘Aspecten van duurzaamheid bij evenementen’*
10 juni Workshop: ‘Regeldruk bij evenementen –handige oplossingen voor best lastige dingen’
8 juli VVEM Zeildag
14 september Congres Podia | Festivals | Evenementen
Cultureel en Vergadercentrum HF Witte, De Bilt
Cultureel en Vergadercentrum HF Witte, De Bilt
Cultureel en Vergadercentrum HF Witte, De Bilt
Loosdrechtse Plassen
TivoliVredenburg, Utrecht
18 – 19 november Festivak Brabanthallen, 's-Hertogenbosch
24 november Algemene Ledenvergadering (najaar)
* in overleg toegankelijk voor MBO-studenten van VVEM-leden
t.b.a.
De digitalisering van de live-industrie bevindt zich in een stroomversnelling. Waar organisatoren ooit leunden op draaiboeken, losse tools en improvisatie, is het organiseren van een modern evenement inmiddels een datagedreven operatie. De opkomst van geïntegreerde toolstacks, realtime samenwerking en kunstmatige intelligentie verandert het vak structureel. Eventtools ontwikkelen zich van ondersteunende software naar de stille motor achter beleving, veiligheid en operationele e ciëntie.
Binnen die bredere ontwikkeling spelen Nederlandse partijen als In2event, Stager en ORGANIZED een steeds centralere rol. Elk vanuit een eigen invalshoek, maar met een gedeelde missie: minder ruis, meer overzicht, en tooling die is gebouwd op de realiteit van de werkvloer. Hun perspectieven laten zien hoe de sector professionaliseert, waar de grootste innovatie plaatsvindt en hoe de volgende fase van eventtechnologie eruitziet.
Levende ecosystemen
Grote evenementen functioneren steeds meer als levende ecosystemen waarin honderden processen, teams en datastromen gelijktijdig samenkomen. Daardoor groeit de behoefte aan centrale systemen die overzicht bieden én afdelingen met elkaar verbinden. Bij In2event zien ze dat al jaren in de praktijk. CEO Sjoerd Staal ziet nog vaak dat organisaties leunen op Excel, mail en WhatsApp-groepen. “Eén fout in een spreadsheet is genoeg om een artiest, crew of leverancier op het verkeerde moment op de verkeerde plek te hebben. Die chaos willen wij voorkomen.”
Bredere verschuiving
In2event groeide uit tot een platform waarin vier operationele werelden - artiesten, productie, crew en gasten - naadloos samenkomen. Sales- en marketingdirecteur Vanya Schreuders benadrukt dat integratie meer oplevert dan alleen overzicht: “Onze klanten zien minder fouten, er is minder stress en lagere kosten. Maar vooral: ze kunnen aantonen dat ze de controle hebben, richting gemeente, vergunningverleners en partners.”
De trend naar centrale operationele ruggengraten past bij de bredere verschuiving in de sector: van losse tools naar systemen die realtime data combineren, workflows automatiseren en veiligheid en compliance meetbaar maken.
Koppeling met toeleveranciers
Een van de meest zichtbare ontwikkelingen is de verschuiving van eventgerichte tools naar oplossingen die de hele keten verbinden, inclusief toeleveranciers, partners en externe crews. Evenementen worden groter, complexer en afhankelijker van nauwkeurige personeels- en logistieke plan-
ning. Daar speelt ORGANIZED concreet op in. Medeoprichter Dylan Velthuis licht toe hoe een nieuwe planningsmodule toeleveranciers rechtstreeks koppelt aan het evenement: “Met de nieuwe module kan de toeleverancier zijn personeelsplanning veel eerder in ORGANIZED opzetten, waardoor het invullen van de productiesheets nog maar één druk op de knop is.”
Nena Rienderho , Head of Sales & Accountmanagement, ziet grote kansen voor de sector, juist omdat veel bedrijven nog met losse systemen werken. “Veel bedrijven in de sector werken nog met Excel of systemen die niet op elkaar aansluiten. Daar liggen grote kansen.”
Waar In2event en ORGANIZED sterk focussen op structuur en ketenintegratie, bouwt Stager vanuit een ander kernprincipe: onafhankelijkheid voor organisatoren, gecombineerd met workflow-optimalisatie en intensieve samenwerking met gebruikers. Eigenaar Mike van Gaasbeek beschrijft hoe Stager ooit ontstond als antwoord op een gefragmenteerd systeemlandschap: “Het was een chaotische organisatie met allerlei verschillende systemen. Vanuit dat idee zijn we Stager gaan ontwikkelen als centrale hub voor je organisatie, zodat je beter kunt samenwerken als team.”
Stager werkt met een uniek feedbacksysteem waarin podia en festivals direct invloed hebben op de roadmap. Nieuwe functies ontstaan vaak op basis van tientallen stemmen uit de sector, worden intensief getest en pas daarna uitgerold.
Voorspellende eventtechnologie
AI wordt de volgende grote katalysator in eventtooling. Waar tools nu vooral registreren, zullen ze in de toekomst vaker worden ingezet om te voorspellen, te detecteren en te optimaliseren. Dat gaat van capaciteitsplanning en crowdflow-analyse tot realtime risico-indicatoren voor logistiek en veiligheid. In2event ziet dit als de logische vervolgstap. Staal: “Met data en AI willen we niet alleen registreren wat er gebeurt, maar risico’s vroegtijdig signaleren en op termijn zelfs voorspellen.”
Tools zullen in de toekomst worden ingezet om te voorspellen, te detecteren en te optimaliseren
Omdat events steeds dynamischer worden, groeit de behoefte aan systemen die niet achteraf analyseren, maar tijdens het evenement beslissingen ondersteunen: waar extra crew nodig is, hoe bezoekersstromen zich ontwikkelen, of welke
updates onmiddellijk gedeeld moeten worden.
Blik in de toekomst
Strengere veiligheidsnormen en hogere eisen van gemeenten en vergunningverleners spelen daarbij een grote rol. Tegelijkertijd neemt de druk toe om CO2 te reduceren en logistieke processen te verduurzamen. Ook groeit de behoefte aan realtime rapportages en transparantie. De tools die in deze special de revue passeren, spelen hierop in via centrale datastromen, automatische rapportages, actuele crew- en leveranciersinformatie en nauwkeurige registratie van materialen, transportbewegingen en personeelsplanning. Daardoor worden processen aantoonbaar veiliger, e ciënter en minder foutgevoelig.
Digitaal landschap
De sector verschuift duidelijk richting complete event-ecosystemen. Waar organisaties voorheen werkten met afzonderlijke tools en losse processen, ontstaat nu een samenhangend digitaal landschap waarin alle betrokken partijen – van productie en crew tot toeleveranciers en partners – in dezelfde workflow opereren. Eventtools zijn niet langer op zichzelf staande platforms, maar schakels binnen één groter ecosysteem. De volgende fase draait om realtime inzicht, naadloze verbindingen tussen alle lagen van de organisatie, voorspellende intelligentie, schaalbare workflows en besluitvorming die zowel sneller als beter onderbouwd is. Daarmee staat de live-industrie aan de vooravond van een nieuw tijdperk: minder complexiteit, meer intelligentie en evenementen die zichzelf al begrijpen voordat ze beginnen. ◾
Eventorganisatoren hebben vaak één grote uitdaging: overzicht houden terwijl de trein voortdendert. Stager biedt de oplossing: één virtuele backstage, waarin alle essentiële functies samenkomen, van online ticketing en gerichte marketing tot het maken van digitale draaiboeken en crew planning.
De basisfilosofie van Stager is onafhankelijkheid voor organisatoren, vertelt eigenaar Mike van Gaasbeek. Data, betalingen en werkprocessen moeten zoveel mogelijk in eigen hand blijven. “We opereren vanuit het idee van onafhankelijkheid, waarbij we organisatoren in hun kracht zetten om zelf een toko te kunnen draaien.”
Het idee begon vanuit zijn tijd bij WORM in Rotterdam vertelt Van Gaasbeek. “Het was een chaotische organisatie met allerlei verschillende systemen: we waren ontzettend veel tijd kwijt aan overleg, er ging van alles mis, we hadden geen inzicht in wat anderen in hun eigen tools aan het doen waren en we waren afhankelijk van derden voor onze informatievoorziening. Vanuit dat idee zijn we Stager gaan ontwikkelen als centrale hub voor je organisatie, zodat je beter kunt samenwerken als team, je tijd wint omdat je alles maar één keer invoert, geen losse tools meer hoeft te koppelen, meer overzicht hebt om besluiten te nemen en de communicatie met alle partijen rond je evenement stroomlijnt. Wij bouwen gewoon complete workflows, testen die helemaal kapot en pas als alles werkt releasen we het.”
is opgeleverd. Tegelijkertijd heeft Stager meteen een grote groep professionals om nieuwe functies mee te testen. “We gaan met hen in gesprek: Wat heb je nodig en hoe moet het werken?”
versturen. Dat is nu weg.”
Een wezenlijk onderdeel van Stagers ontwikkelaanpak en uitbreiding van features is een voortdurende uit wisseling met podia en festivals. Via een geïntegreerd feedbacksysteem kunnen gebruikers wensen aandragen en op elkaars verzoeken stemmen. Zo ontstaat een direct beeld van wat in de sector leeft: van een ‘hidden sales link’ tot donatiemogelijkheden. “Op basis daarvan bepalen we onze roadmap,” legt Van Gaasbeek uit. Die transparantie werkt twee kanten op: gebruikers zien waar Stager aan werkt en krijgen automatisch een bericht wanneer een gevraagde functie
CTM Festival: itineraries als spil Het Berlijnse CTM Festival werkt al ruim tien jaar met Stager. Het festival richt zich op grensverleggende muziek, strekt zich over tien dagen uit en trekt jaarlijks zo’n 30.000 bezoekers en ontvangt grofweg 200 kunstenaars. CTM stapte aanvankelijk in op ticketing, vertelt codirecteur Remco Schuurbiers, maar gebruikt nu ook de productie- en planningstools. “We hebben altijd veel vragen: kan dit, kan dat? Op een gegeven moment ging de software over een threshold en viel alles samen. Iedereen binnen het team werkt er nu mee en merkt de voordelen.” Het contrast met eerdere edities is groot. “Een paar jaar geleden waren we nog een heel weekend bezig om met de hand schema’s te schrijven en te
Schuurbiers benadrukt dat CTM en Stager in de loop der jaren echt sámen zijn gegroeid. Nieuwe functies sloten steeds beter aan op de praktijk van het festival, maar minstens zo belangrijk was het voortdurende contact met Mike van Gaasbeek en zijn team. “We wisten altijd precies wat er op de korte en lange termijn op de planning stond,” zegt hij. “Als iets niet meteen kon, werd dat gewoon open gezegd, en als iets eraan kwam, kregen we dat net zo goed te horen.” Die transparante communicatie maakte het mogelijk om geduld te hebben en koers te houden. “Omdat dat contact zo helder was, bleef het vertrouwen. We groeiden mee met wat Stager ontwikkelde.”
Muziekgieterij: van losse systemen naar één workflow
Ook het poppodium Muziekgieterij in Maastricht verschoof de afgelopen jaren van een landschap met meerdere tools naar één geïntegreerd platform. Het pop-
vaak een repeterend geheel: wanneer een band binnenkomt, wat ze nodig hebben, soundcheck, dat hele verhaal. De tijden verschillen soms, de samenstelling verandert, maar de constructie van een productie blijft hetzelfde. Die repeterende structuur is ingericht in Stager, waardoor nieuwe producties sneller worden opgezet en minder foutgevoelig zijn,” legt Loomans uit.
podium werkte binnen een Limburgs samenwerkingsverband van poppodia eerst met Eventix voor ticketing en Yesplan voor planning. Zakelijk directeur Richard Loomans van de Muziekgieterij: “In Stager zit een backstage-module waarin je de hele productie kunt regelen, die is zó gemaakt dat het voor poppodia heel geschikt was. We hebben veel van onze werkzaamheden geïntegreerd in Stager, waardoor onze producties veel makkelijker te plannen zijn. De productie binnen een poppodium is
wilden expliciet afspreken: wij willen met jullie meedenken en mee ontwikkelen.”
Communicatie
Loomans noemt communicatie de kern van elke productie. “Het belangrijkste van produceren is communiceren. Als je met elkaar de juiste informatie deelt, kun je handelen. Of het nu gaat om allergieën waar de keuken rekening mee moet houden, of om techniek die moet weten dat een band met eigen FOH en tafel komt, alle informatie moet centraal vindbaar zijn.”
Narrowcasting en data
Waar voorheen talloze documenten geüpload en rondgestuurd werden, werkt Muziekgieterij nu met Stagers itineraries: “Je stuurt een link mee en mensen krijgen altijd de actuele informatie. Dat is een enorme pré.”
Volgens Loomans zijn zowel de producties als het platform de afgelopen jaren complexer geworden. “Wij hebben flink doorontwikkeld en gefinetuned, Stager groeit daar organisch in mee.” Die wederzijdse ontwikkeling was voor de Muziekgieterij aanleiding om twee jaar geleden een contract voor vijf jaar te tekenen. “We
“Onze IT’er is ook continu aan het kijken wat we nog kunnen combineren met Stager,” zegt Loomans. “Hij heeft het nu zo opgebouwd dat het heel soepel werkt. Als wij in Stager één letter uit een titel halen verandert dat overal: op de tickets, op de website, in de itinerary, in de draaiboeken. Alles pakt dezelfde centrale bron. Ook onze hele narrowcasting wordt door Stager aangestuurd. De software communiceert met onze agenda, Outlook en administratie. Als we aangeven dat een productie naar de schermen moet worden gecast, met de juiste afbeelding en het tijdschema, dan gaat dat automatisch mee in de narrowcasting. Dat scheelt werk én controle. Eén vinkje en het staat overal goed.”
De vernieuwde crew-module gebruikt Loomans inmiddels voor het volledige dienstenoverzicht. Maandelijks exporteert hij alle gedraaide uren voor de salarisadministratie, waarbij filters en draaitabellen direct inzicht geven in tekorten en overschotten. “Er is heel snel overzicht,” legt hij uit. “Voor iedereen: medewerkers in loondienst, vrijwilligers én zzp’ers. Wat ik mooi vind van Stager is dat ze doen wat ze zeggen en ze zeggen wat ze doen.” ◾
Sinds de lancering in 2022 heeft ORGANIZED zich in de livebranche ontwikkeld tot een betrouwbare en veelgebruikte eventmanagementtool. Medeoprichter Dylan Velthuis en Nena Rienderho , Head of Sales & Accountmanagement, spreken over de volgende fase: een gerichte uitbreiding naar toeleveranciers met een geïntegreerde oplossing voor personeelsplanning.
DOOR: JEROEN VAN TRIERUM
2025 was opnieuw een goed jaar voor ORGANIZED, vertelt Nena Rienderho . “We hebben uitgebreide producties gedraaid op grote evenementen als Defqon.1, SAIL Amsterdam en De Vrienden van Amstel LIVE. Het ziet er naar uit dat we de volgende edities ook weer mogen doen. Het laat zien dat we er klaar voor zijn om door te groeien naar de volgende stap. Een evenement leunt altijd op vele partners en toeleveranciers. Zij zijn eigenlijk ook gebruikers van ORGANIZED, zonder dat wij met hen een directe relatie hebben. Daarom verbreden we onze propositie: niet alleen gericht op het evenement zelf, maar ook op de toeleveranciers.”
“We doen dit met een nieuwe planningsmodule”, vult Dylan Velthuis aan, “die naadloos aansluit op het evenement. Nu vragen we namens de organisatie alleen de definitieve accreditatielijsten en additionele verzoeken op bij partners. Met de nieuwe module kan de toeleverancier zijn personeelsplanning veel eerder in ORGANIZED opzetten, waardoor het invullen van de productiesheets nog maar één druk op de knop is.”
Beter plannen
zorgt voor minder uitdagingen op locatie.”
Een groot voordeel van deze verbreding is dat evenementen een beter overzicht krijgen. Velthuis: “De toeleverancier kan de planning in real-time koppelen aan de uitvraag van het evenement. Zo is er beter inzicht in wie er komt, wanneer en wat nodig is. Dat gebeurt uiteraard pas nadat de toeleverancier toestemming heeft gegeven om deze gegevens te delen. Op evenementen zijn er altijd last-minute wijzigingen, dus dit
Volgens Rienderho starten de eerste praktijktesten begin 2026. “De samenwerking met The Support Group en andere bedrijven op de Mainstage Event Campus, waar wij zijn gevestigd, biedt veel potentieel. Onze buren staan al klaar om hun planning via ORGANIZED te laten verlopen. Daarnaast kijken we nadrukkelijk verder, want veel bedrijven in de sector werken nog met Excel of systemen die niet op elkaar aansluiten. Daar liggen grote kansen.”
Velthuis verduidelijkt het gemak van ORGANIZED. “Wij bouwen alles met het evenement als uitgangspunt en direct op schaal. Vanuit diezelfde visie kijken we ook naar de planning. Binnen evenementen zijn er andere behoeften dan bijvoorbeeld in de horeca. Wie neemt welk materiaal mee? Is er een overnachting of catering nodig? En wie rijdt er met wie mee? Het zijn vragen
waar andere planningspakketten niet op ingericht zijn. In ORGANIZED vloeien deze elementen direct door in de productiesheets.”
Slimmere beslissingen
Velthuis noemt het betrekken van toeleveranciers uniek. “Natuurlijk zijn er meer tools op de markt, wij creëren echter het volledige plaatje. Toeleveranciers en organisatoren weten precies waar ze aan toe zijn en kunnen hierdoor slimmere beslissingen nemen die bijvoorbeeld voor kostenbesparingen zorgen. Onze ambitie is duidelijk. Alles wat georganiseerd wordt op een evenement en wat digitaal ondersteund kan worden, moet via ORGANIZED lopen. Voor ons voelt dit als een logische uitbreiding. Die bevestiging krijgen we ook uit de markt. In 2026 verwachten we daarom een nog grotere rol te spelen in de digitale organisatie- én personeelsplan-
DOOR: JEROEN VAN TRIERUM
Sjoerd Staal trapt het gesprek af door te stellen dat er achter de schermen nog steeds vaak aangestuurd wordt met Excel, mail en WhatsApp-groepen. “Eén fout in een spreadsheet is genoeg om een artiest, crew of leverancier op het verkeerde moment op de verkeerde plek te hebben. Die chaos is wat wij willen voorkomen.”
Staal weet waar hij het over heeft. “Ik ben ooit begonnen als lichttechnicus en bouwde op mijn zolderkamer websites. Overal zag ik hetzelfde terug: informatie was verspreid, iedereen had zijn eigen versie van de waarheid en niemand zag het hele plaatje. Vanuit die frustratie is In2event ontstaan. We wilden één systeem bouwen dat alle backstage-teams verbindt.”
Naadloze aansluiting
In elf jaar tijd is In2event uitgegroeid tot een vertrouwde naam in geïntegreerde eventmanagementsoftware. Het platform is de digitale ruggengraat van festivals, sportevenementen, corporate events en publieke evenementen. “Waar veel organisaties vijf tot tien verschillende tools gebruiken, brengen wij de belangrijkste processen samen in één omgeving,” legt Staal uit. “Ons platform bestaat uit vier geïntegreerde oplossingen: Artist Advancing & Handling, Production & Suppliers, Sta & Scheduling en Guests & Registration. Dat zijn in de praktijk verschillende werelden met eigen informatie, workflows en verantwoordelijkheden, maar in In2event sluiten ze naadloos op elkaar aan. Bovendien koppelen we met essentiële eventtooling, zoals ticketing- en toegangscontrolesystemen. Zo ontstaat één compleet verhaal: één operationele
Grote evenementen ogen aan de voorkant strak, sfeervol en moeiteloos. Achter het podium komt alles samen en dat gaat niet altijd zonder slag of stoot. CEO Sjoerd Staal en sales- en marketingdirecteur Vanya Schreuders van In2events over hoe één platform zorgt voor meer e ciëntie, veiligheid, betere communicatie én slimme inzet van data en AI.
ruggengraat waar alle data, teams en tools samenkomen.”
Backstage Brilliance
Dat levert meer op dan alleen overzicht, benadrukt Vanya Schreuders. “Onze klanten zien minder fouten, er is minder stress en lagere kosten. Maar vooral: ze kunnen aantonen dat ze de controle hebben, richting gemeente, vergunningverleners en partners. Dat is goud waard, zeker nu veiligheid en compliance zo belangrijk zijn.”
Ondanks alle technologie draait In2event in de kern om mensen. “Bijna iedereen hier komt uit de live-industrie. We kennen de showdagen met te weinig slaap en de andere hectiek in aanloop naar de showdag. Daardoor ontwer-
pen we workflows die werken in het veld, niet alleen in een spreadsheet.”
Dat de volledige ontwikkeling in-house gebeurt, helpt daarbij, aldus Staal. “We leveren jaarlijks tientallen verbeteringen op basis van feedback uit de praktijk. Veel functies zijn samen met klanten bedacht. We zien onszelf dan ook als operationele partner.”
'We zien onszelf niet als klassieke leverancier, maar als operationele partner'
Die filosofie vat In2event samen onder de noemer Backstage Brilliance. Schreuders: “Voor ons is Backstage Brilliance het moment waarop backstage zo goed geregeld is, dat je het bijna niet meer merkt. Eén overzicht, en beslissingen op basis van realtime data in plaats van onderbuikgevoel.” De volgende stap ligt volgens Staal bij data en AI. “Backstage gebeurt er enorm veel tegelijk. Met data en AI willen we risico’s vroegtijdig signaleren en op termijn zelfs voorspellen. Als we dat aan de voorkant zichtbaar maken, kunnen organisatoren nog veiliger, e ciënter en duurzamer werken.” ◾
Met nog tweeënhalve maand te gaan voordat Groningen opnieuw het kloppend hart van de Europese muziekindustrie wordt, kijkt festivaldirecteur Anna van Nunen met een mix van optimisme, urgentie en gezonde drukte vooruit naar de bijzondere jubileumeditie van Eurosonic Noorderslag (ESNS). Het festival bestaat veertig jaar, een mijlpaal die aanleiding geeft tot terugblikken, vooruitkijken én een hernieuwde positionering. “Deze editie van ESNS is nadrukkelijk bedoeld als handreiking naar collega-festivals in heel Europa.”
DOOR: ARNOLD LE FÈBRE
Waar ESNS traditioneel één focusland centraal stelde, kiest de organisatie dit jaar bewust voor het thema Europe Calling. Niet één land, maar heel Europa staat centraal. Een stap die volgens Anna van Nunen inhoudelijk en strategisch noodzakelijk is. “Als je kijkt naar waarom wij bestaan, dan is dat voor de Europese muziekmarkt. Wij zien die markt als één geheel. Veertig jaar lang hebben we gebouwd aan mobiliteit: artiesten die buiten hun eigen land kunnen spelen en in andere Europese landen worden ontdekt. Dit jubileum voelt als het juiste moment om te zeggen: het gaat niet meer over één focusland, maar over Europa als collectief.”
Smeermiddel
Maar de beslissing komt ook voort uit zorgen. Brede geopolitieke spanningen,
Helen Smith
technologische afhankelijkheid en druk op artistieke vrijheid spelen mee. “We maken ons hier op kantoor soms zorgen over de richting waarin de muzieksector en de festivalsector in Europa zich bewegen. Denk aan de afhankelijkheid van de VS en China, of het nu gaat om technologie of infrastructuur. We zien in Oost-Europa festivals die stoppen omdat de overheid de financiering beëindigt, of omdat vergunningen niet meer worden afgegeven. De artistieke vrijheid staat onder druk en dat is geen ver-van-je-bed-show.”
ESNS wil daarom benadrukken dat samenwerking noodzakelijk is. “Muziek kan een prachtig smeermiddel zijn voor een gedeelde Europese identiteit. We hebben elkaar keihard nodig. Als individualistische landen red je het gewoon niet.”
House of Europe
Met speciale aandacht voor labels presenteert ESNS een keynote-interview met Helen Smith, uitvoerend voorzitter van IMPALA. IMPALA, de organisatie die meer dan 6000 onafhankelijke muziekorganisaties in heel Europa vertegenwoordigt, viert dit jaar haar 25-jarig jubileum. Ter gelegenheid hiervan brengt ESNS een eerbetoon aan de impact en prestaties van IMPALA met een diepte-interview (of ‘fireside chat’, zoals Helen het graag noemt) door Ben Homewood van Music Week.
Het thema Europe Calling komt stevig terug in het conferentieprogramma. In plaats van een focuslandruimte introduceert ESNS dit jaar het House of Europe: een vrij toegankelijke plek waar Europese partners de hele dag door programma’s presenteren. Denk aan EMEE (European Music Exporters Exchange), exportkantoren uit Italië, Catalonië, Bulgarije en Duitsland. Daarnaast zijn er diverse sprekers uitgenodigd die de Europese uitdagingen vanuit verschillende perspectieven benaderen. Een van hen is de Ier Noel Curran, die sinds 2017 director-general is van de European Broadcasting Union (EBU). Van Nunen: “Noel is afkomstig uit de Ierse muziekwereld, maar leidt al jaren het grootste samenwerkingsverband van Europese mediaorganisaties. We willen hem vragen: hoe zie je de toekomst van media? Hoe houd je een Europees medialandschap gezond en vrij, juist nu het onder druk staat - zelfs rond een iconisch event als het Eurovisie Songfestival?”
Techbedrijven
Technologie is een tweede grote pijler. Van Nunen: “We zijn enorm afhankelijk van vooral Amerikaanse en Chinese tech-
bedrijven. Ook in de muzieksector. YouTube is bijvoorbeeld een van de grootste muziekplatforms ter wereld. Wij willen laten zien dat het ook anders kan. Welke platformen heb je nodig als je het Europees wilt benaderen? En hoe werkt dat concreet? Met welke uitdagingen krijg je dan te maken? We willen laten zien dat er veel mogelijk is als je je rug recht houdt. Juist in roerige tijden willen we handelingsperspectief bieden, bijvoorbeeld door te laten zien welke alternatieve technologieplatforms je als sector kunt inzetten.”
Er zijn 38 winnaars van de Nederlandse Popprijs. De eerste die deze prestigieuze award in ontvangst mocht nemen was Mathilde Santing (1986). Zij kreeg de prijs overigens uitgereikt in de Amsterdamse discotheek Escape. In 2025 was Roxy Dekker de gelukkige winnaar.
Net als voorgaande jaren is er op de ESNS Conferentie aandacht voor mentale gezondheid, sociale veiligheid en diversiteit. In 2026 wordt de Mental Health Helpdesk vernieuwd en uitgebreid. Daarnaast hosten Joe Hastings (Music Support), Eline van den Audenaere (The Unicorn Mothership) en Becky Wixon (Balance the Mix) workshops over urgente onderwerpen op het gebied van mentale gezondheid, zoals zelfvertrouwen en gendergelijkheid.
generation internet’ heeft op de muziekindustrie en de kansen die het biedt. Er zijn panels over Europese regels en beleid, en de gevolgen van het gebruik van AI op auteursrecht, maar ook over de nieuwste technologische tools, met sprekers als Gérôme Vanherf (ikii), Jakob Wedstrøm (Amplitude Ventures) en Mansoor Rahimat Kahn (Beatoven.ai).
Een van de sprekers is Marleen Stikker, Die spreekt over de impact die ‘next
Artistieke vrijheid
Daarnaast worden Oost-Europese festivals uitgebreid aan het woord gelaten, waaronder Exit. Onderwerpen zijn onder meer politieke druk, stopgezette financiering en
inmenging in programmering. “Hoe ga je als festival of podium om met druk van je eigen regering,of dat nu gaat om het afraden of verbieden van bepaalde artiesten, het stopzetten van financiering of andere vormen van inmenging? We zien dat bij OostEuropese festivals zoals Exit, maar het speelt niet alleen daar. Ook in Nederland krijgen we ermee te maken, bijvoorbeeld met de recente motie van JA21 over programmering bij instellingen met staatssteun. Het is dus geen regionaal, maar een Europees probleem: onze artistieke vrijheid staat onder druk. Daarom willen we dit onderwerp uitgebreid bespreken. Wat kunnen wij als live-industrie doen? Hoe blijven we ons verenigen? En hoe behouden we de vrijheid om zelf te programmeren? Het is eigenlijk vreemd dat dit onderwerp zo centraal staat, maar het is helaas wel de realiteit.”
'Dit jubileum voelt als het juiste moment om te zeggen: het gaat niet meer over één focusland, maar over Europa als collectief'
Hoewel zich ESNS traditioneel opstelt als overkoepelend platform, kiest de organisatie ervoor om dit jaar nadrukkelijk ook een eigen stem te laten horen. “We zijn een spiegel van wat er gebeurt in de industrie, een plek waar de industrie samenkomt,
waar partners hun verhalen kunnen delen en waar iedereen kan laten zien wat op dit moment relevant is binnen de muziekindustrie. Maar met veertig jaar op de teller mogen we ook zélf iets vinden.”
Activistische thema’s spelen momenteel bij artiesten én programmeurs een steeds grotere rol.
“Een goed voorbeeld daarvan is dat we dit jaar meerdere artiesten uitnodigen die expliciet politieke of activistische keuzes hebben gemaakt,” legt Van Nunen uit. “Zij vertellen wat die keuzes voor hen betekenen, wat het met hen doet als artiest, en hoe zij omgaan met de gevolgen daarvan. Zo zullen onder anderen Froukje en Sophie Straat hierover spreken.”
Krachtig middel
FOTO: JORN BAARS
'De nalatenschap van ESNS is indrukwekkend'
zes. “Een goed voorbeeld is onze inzet om meer vrouwen op het podium te krijgen. We zijn daar ooit heel actief mee begonnen en inmiddels programmeren we al jaren een 50/50 man-vrouwverhouding. De grote festivals zijn die lijn de afgelopen jaren steeds meer gaan volgen. Ik zeg niet dat dat uitsluitend dankzij ons is, maar het maakt wel uit wat wij presenteren. Als we alleen maar een spiegel zouden zijn van wat we binnenkrijgen, dan zouden we geen verschil maken.”
AI: zorgen én kansen
Kunstmatige intelligentie blijft een prominent thema tijdens de komende ESNS-
Ook Geert van Itallie, Managing Director van Paradiso, is te gast. Hij reflecteert op wat activisme en maatschappelijke controverse betekenen voor programmeurs. Hij gaat in op de recente controverse rond de boeking van Bob Vylan, en wat zo’n situatie vraagt van een podium. “Muziek is niet alleen een uitlaatklep, maar ook een krachtig middel om verandering teweeg te brengen,” benadrukt Anna van Nunen. “Dat roept steun én weerstand op. Kunnen artiesten het zich nog veroorloven om stil te blijven en wat gebeurt er als zij zich wel uitspreken? Het onderwerp leeft enorm, en wij vinden dat we hier als sector actief in voorop moeten lopen.”
Ook in de artistieke programmering maakt de ESNS-organisatie al jaren bewust keu-
editie. Zo wordt dieper ingegaan op de recent gesloten deals tussen grote labels en AI-tools. Muziek van die artiesten kan in de zeer nabije toekomst worden gebruikt voor het maken van AI-muziek. Ook de stortvloed aan AI-tracks op muziekstreamingdiensen als Spotfy en Deezer komt aan bod. “Spotify zegt dat zij AIcontent op een ‘eerlijke manier’ aanbieden en artiesten beter wil beschermen tegen misbruik van AI. Wat is dan eerlijk? En wat betekent dit voor artiesten, rechthebbenden en het ecosysteem? Daar gaan we stevig op in.”
Maar ESNS belicht niet alleen de risico’s,
“Als ik terugkijk op al die jaren ESNS, dan is het voor mij altijd tweeledig geweest. Voordat ik directeur van Lowlands werd, was ik bijna tien jaar programmeur van de Melkweg en ging ik in januari in een andere rol naar Groningen. Je komt daar om nieuwe bands te ontdekken, vooral tijdens Eurosonic en deels op Noorderslag, maar minstens zo belangrijk is dat het een ontmoetingsplek is. Je hebt eigenlijk twee vaste ijkpunten in het jaar: in de zomer Lowlands, waar je heel veel collega’s ziet van zalen, labels, managers en artiesten, en in januari ESNS. Iedereen komt daar samen. Als ik aan Eurosonic Noorderslag denk, dan denk ik aan ‘the gathering’ van de mensen uit de Nederlandse muziekwereld. Gebeurt het belangrijkste dan in panels of bij bands? Soms, maar eigenlijk gebeurt het vooral ertussenin. In de gesprekken die je onverwacht voert, de afspraken die spontaan ontstaan, het bijpraten met mensen die je lang niet hebt gezien, de ontmoetingen diep in de nacht of juist vroeg in de ochtend. Het is gewoon goed om elkaar daar even te zien en soms ook problemen te delen. Natuurlijk zijn er ook meetings en informatieve panels in de Oosterpoort, maar het echte gevoel zit in het samenkomen van mensen die allemaal in hetzelfde werkveld zitten.
Muzikaal heb ik daar ontzettend veel mooie momenten meegemaakt. Stormzy heb ik ooit gezien in de grote zaal van Simplon. Ik heb een keer een fantastische show van Naaz gezien in de Schouwburg, die staat me nog goed bij. Goldband in de bovenzaal, Joost op de Grote Markt – dat was een jaar of drie geleden, bijzonder moment. Maar het is niet alleen de muziek. Groningen zelf is gewoon een bijzondere stad waar alles openstaat. Je loopt van een zaal zo een café in, en je komt altijd ergens terecht."
Fleddy Melculy, speelde in 2017 op ESNS
Jeroen Camerlynck, zang/rap
“We speelden in 2017 op ESNS en zaten op dat moment echt in een groeifase: die eerste plaat was uit, we speelden overal en we hadden de media volledig mee. En dan kwam opeens Eurosonic Noorderslag binnen. Eerlijk gezegd voelde dat voor mij eerder als een soort ‘badge of honor’: je wordt gevraagd voor Eurosonic Noorderslag, dat betekent dat je opvalt en dat ze meer van je willen weten of horen.
Voor ons is Groningen ongeveer drieënhalf à vier uur rijden zonder stoppen, maar die dag hebben we er vijf à zes uur over gedaan. We waren kapot toen we aankwamen, net op tijd om in te checken aan de Eurosonic-balie en net op tijd om de venue te bereiken. We hadden eigenlijk totaal geen tijd om over die show na te denken of de impact die de show misschien zou hebben. Het eerste dat me opviel was dat in de grote zaal al een andere band speelde, en wij in de kleine zaal. Al dat volk stond volledig uit de bol te gaan bij die wereldmuziekbands, en ik dacht: ‘Die gaan serieus verschieten als ze straks bij ons binnenkomen.’ Maar die hele show rockten we gewoon. Het kan zomaar zijn dat er net drie boekers rondlopen op ESNS die zeggen: ‘Kom, we boeken jullie,’ en dan wordt het opeens een kickstart voor een volgende golf aan gigs. Ik snap dat wel. En ik weet dat sommige bands dat moment ook zo ervaren:
‘Wow shit, het moet nu wel goed zijn.’ Maar mijn antwoord daarop is: het moet altijd goed zijn. Die kerel die geïnteresseerd is, of geïnteresseerd zou kunnen raken, om je op zijn podium te zetten, als die naar elke andere show komt kijken, moet die show óók goed zijn.”
ook de kansen krijgen aandacht. Er worden projecten gepresenteerd van onder meer Thunderboom Records en kunstenaarscollectieven als WercCollective, waarin AI wordt gebruikt als muzikaal instrument, begeleider of ‘bandlid’. Deze installaties kun je echt zelf ervaren. Hoe werk je als producer samen met een AI die bijvoorbeeld live instrumentale partijen genereert? Dat soort toepassingen vinden we fantastisch om te laten zien.”
Financiële realiteit
ESNS maakt ook ruimte voor de economische staat van de sector. Uit recent onderzoek van de Verenigde Podia & Festivals (VVF) blijkt dat de inkomsten wel stijgen (+8%), maar dat de kosten veel harder stijgen (+14%). “Dat is zorgelijk. Reserves zijn al jaren aan het slinken. De sector werkt hard, het gaat goed, maar het gaat niet goed genoeg als de kosten blijven stijgen. Artistieke vrijheid is belangrijk, maar financiële gezondheid is minstens zo essentieel om een levendige sector te houden.” “ESNS is zelf sterk afhankelijk van Europese financiering via het programma Creative Europe. Recent is aangekondigd dat het cultuurbudget voor de periode na 2028 naar verwachting bijna wordt verdubbeld. Dat
De ticketprijs voor de digitale editie van ESNS in 2021 bedroeg 50 euro Dit was inclusief toegang tot de digitale omgeving met livestreams, on demand panels, keynotes, sessies en showcases, toegang tot een netwerkomgeving en de database.
voorstel is nog niet definitief - het Europees Parlement moet daar nog over beslissenmaar het is wel een belangrijk signaal. Het laat zien dat Brussel daadwerkelijk luistert naar de culturele sector en het belang van een sterke Europese culturele identiteit onderkent.”
40 jaar ESNS
Voor het 40-jarig jubileum dook het ESNSteam de archieven in en stuitte op legendarische artiesten die ooit hun Europese debuut maakten in Groningen: Dua Lipa, Hozier, Robyn, The xx en talloze anderen. “De nalatenschap van ESNS is indrukwekkend,” vertelt Van Nunen. “Als je ziet wie hier 5, 15 of 25 jaar geleden stond… dan voel ik trots. En ook bescheidenheid. Ik maak immers nog maar relatief kort deel uit van de ESNS-geschiedenis. Wat voor mij een hoogtepunt was? De artiesten die bij ons spelen, staan vaak al op de radar van de betere Europese boekers; we proberen altijd te verrassen, maar regelmatig zit er een act tussen over wie een boeker zegt: ik ken deze artiest wel, hij is veelbelovend, maar ik heb hem nog nooit live gezien. Daarom focussen we zo sterk op het neerzetten van de best mogelijke showcase, vaak het allereerste optreden van een artiest bui-
'Muziek kan een prachtig smeermiddel zijn voor een gedeelde Europese identiteit. We hebben elkaar keihard nodig'
ten zijn of haar eigen land. Er zijn ieder jaar van die momenten waarop een optreden echt alles overstijgt. Vorig jaar had ik zo’n moment met de Schotse singer-songwriter Jacob Alon. Hij had volgens mij nog niet veel op Spotify staan, dus ik wist niet zo goed wat ik kon verwachten. Hij kwam op, maakte direct contact met het publiek op een kwetsbare en krachtige manier, en zodra hij begon te spelen dacht ik: dit is een ster. Er gebeurde gewoon iets in de zaal. Je weet nooit of het lukt, maar bij hem voelde ik meteen: dit wordt hem, dit is gewoon heel goed. Dat was een echt Eurosonic Noorderslag-moment.”
Feestelijke start
Europese muzieksector.”
Daarnaast kijkt Van Nunen uit naar het vernieuwde Noorderslag-programma, dat dit jaar een opvallende wending krijgt. ESNS grijpt de kans om het Nederlandstalige repertoire een veel prominenter podium te geven. Ook het zogenoemde ‘volkse genre’ wordt in de spotlights gezet. “Misschien hebben we daar eerder te weinig aandacht aan besteed,” zegt Van Nunen. “Maar als je ziet hoe groot deze stroming is geworden, en hoe diep dit repertoire inmiddels is verweven met wat jonge luisteraars als ‘pop’ ervaren, dan voelt het logisch om het helemaal als onderdeel van popmuziek te benaderen.”
Onder andere Antoon en het jonge talent
Voor het eerst in jaren pakt ESNS groot uit met een grootse opening op de woensdag. De show vindt plaats in de Grote Zaal van De Oosterpoort en vormt de o ciële start van het veertigjarig jubileum. “We zijn niet altijd goed in feestelijke openingen, maar dit jaar doen we het echt goed. Een feestelijke start én een inhoudelijke duiding van de komende 40 jaar.”
Bezoekers kunnen een combinatie verwachten van live-acts, speciale performances en zorgvuldig gekozen momenten waarin zowel wordt teruggeblikt op veertig jaar ESNS als vooruitgekeken naar de komende decennia.
“Deze editie willen we een show neerzetten die niet alleen feestelijk is, maar ook betekenisvol. We willen met elkaar begrijpen waar we vandaan komen, waar we staan en waar we naartoe kunnen als
Samuel Welten zijn daarom geprogrammeerd, maar volgens Van Nunen is dat slechts het begin. “Het wordt spannend om te zien wat dat gaat doen, zeker in de context van Noorderslag. Ik denk dat dit genre, in al zijn moderne vormen, precies laat zien hoe veelzijdig het Nederlandse muziekaanbod op dit moment is.
“Deze editie van ESNS is nadrukkelijk bedoeld als handreiking naar collegafestivals in Europa”, besluit de festivaldirecteur. “We moeten het samen doen. Die boodschap zit in de opening, in de conferentie en hopelijk in alles wat er tijdens ESNS gebeurt.” ◾
In het jubileumjaar introduceert ESNS House of Europe, een programmaonderdeel van Europe Calling. In het hart van de ESNS Conferentie is House of Europe de plek waar verschillende culturen samenkomen en samenwerken. Europese muziekexportkantoren geven smaak aan de programmering met het beste uit hun regio, van lokaal talent tot delicatessen en culturele tradities. European Music Exporters Exchange (EMEE) organiseert een sessie over het bouwen van bruggen door middel van muziekexport en muziekuitwisseling, op uitnodiging.
Germany Music Export door Initiative Musik daagt ESNS-delegates uit om hun kennis van muziek ‘made in Germany’ te testen. ESNS-delegates ontdekken de nieuwe Catalaanse muziekscene terwijl ze nippen aan een 30’ Cocktail en genieten van Iberische ham, georganiseerd door Catalan Arts en iCat. Italië is vertegenwoordigd met met Don Pasta’s Food Sound System - Vinyl and Cuisine, gepresenteerd door Italian Trade Agency, Puglia Sounds, Emilia-Romagna Music Export, Assomusica, Sicily Music Conference en Italian World Music Network.
Bulgarian Music Association, EU NextGeneration en Recovery and Resiliance Plan Bulgaria brengen artiesten, managers, festivals en vertegenwoordigers van de industrie samen om te netwerken, ideeën uit te wisselen en nieuwe kansen te verkennen. Bezoekers kunnen zich na de netwerkreceptie voorbereiden op iets dat sommigen doet lachen, maar de meesten doet huilen: de Bulgaarse peper.
Dua Lipa - Eurosonic 2016 en 2017
“Eurosonic was de allereerste show die ik met mijn band deed, en ook het eerste festival waar we speelden. Het was enorm spannend om eindelijk te beginnen met de liveshow. Inmiddels ben ik zo veel gegroeid als artiest, en het begon allemaal in Groningen. Ik was ontzettend nerveus, en eigenlijk ben ik dat nog steeds voordat ik het podium op ga. Het is een mix van opwinding en zenuwen, allemaal bij elkaar. Maar het was zo’n geweldige ervaring: zodra ik het podium opstapte voelde ik me thuis. Alles is een leercurve, en het was een enorme stap in mijn carrière om op te treden voor een volle zaal met onbekenden. Het gaf me zelfvertrouwen en liet me inzien dat ik dit veel vaker wil doen.”
“Voor wie al jaren meedraait bij Eurosonic Noorderslag, is het onmogelijk om slechts één favoriete herinnering te kiezen. Jaren geleden had ESNS een dagelijkse krant, de Daily, boordevol laatste nieuwtjes van de conferentie. Mijn collega en ik maakten die krant vaak rond vier uur ’s ochtends af, zodat hij om zes uur bij de drukker kon liggen, en vervolgens zo rond 9 uur verspreid kon worden in de Oosterpoort tijdens de conferentie. Mijn kantoor zat destijds boven Simplon - letterlijk een kleine overstap van de ene venue in de nacht naar de volgende werkplek in de vroege ochtend. Half slapend reden we in mijn krakkemikkige Suzuki Alto richting een drukkerij op een verlaten industrieterrein. Brak van de nacht, compleet gedesoriënteerd en per ongeluk zelfs even spookrijdend, maar alles werd op tijd afgeleverd. Het was chaos, het was zwaar, maar zo veel lol gehad… en precies dát maakte het onvergetelijk. De showcase van LYNX in 2023 was een opmerkelijke avond. Terwijl de Grote Markt volstroomde voor Joost, weken wij uit naar het Grand Theatre. Daar ontplofte de zaal. LYNX speelde met een waanzinnige energie. Een totale verassing en is wel heel kenmerkend voor ESNS, expect the unexpected. Joost zal ongetwijfeld fantastisch zijn geweest, maar ik heb geen seconde spijt dat ik hem miste. Een moment dat ik nog altijd koester, is de show die we maakten voor de EBBA’s - nu bekend als de Music Moves Europe Awards - in de MartiniPlaza. Wekenlang werkten we aan de visuals, zodat ieder optreden een eigen identiteit en sfeer kreeg. Tijdens de repetities viel alles samen: licht, regie, video, de enorme professionaliteit van iedereen op én achter het podium. Het was een indrukwekkende puzzel die ineens klopte. En dat is slechts één voorbeeld van de vele bijzondere samenwerkingen binnen het grote netwerk dat ESNS omringt. En als ik één moment opnieuw zou mogen beleven? Wat een enorm lastige vraag. Dan kies ik denk ik voor De Staat op de Grote Markt. Toen ze Witch Doctor inzetten en het hele publiek als één kolkende massa begon te draaien. Het pompende ritme, de strakke performance, de overweldigende energie van mensen die mee draaiden in die kolk - dat zijn de momenten waarvoor je het doet, ik werd er zelfs een beetje emo van.”
Tijdens de corona-editie van ESNS in 2021 traden er 189 bands en artiesten op. Deze optredens waren digitaal via livestreams te volgen. In totaal deden bezoekers uit 124 landen dat. Ook waren er 66 panels.
Peter Smidt is de geestelijk vader van EuroSonic Noorderslag. Wat begon als een vriendschappelijk een-tweetje tussen Nederlandse en Belgische bands groeide uit tot het meest vooraanstaande muziekevenement van Europa. “De Europese impact van ESNS is heel erg groot.”
DOOR: JEROEN VAN TRIERUM
Hoe wordt een punkzanger een van de belangrijkste mensen in de muziekindustrie?
“Haha, klopt. Ik ben ooit begonnen als zanger van Dark Ravens of Dance en The Fuck-Ups en organiseerde daarnaast zelf concerten. Daar is uiteindelijk het idee ontstaan om muziekevent Noorderslag op te zetten. De rode lijn in alles wat ik in mijn werkende leven deed is simpel: de liefde voor muziek en het creëren van meer mogelijkheden voor Nederlandse Europese artiesten.”
Hoe is het huidige ESNS ontstaan?
“Midden jaren tachtig was ik in Groningen actief als promotor en werd ik gevraagd door de Oosterpoort om een festival in
de kerstvakantie te organiseren. In die tijd was er zowel in de media als bij het publiek niet veel aandacht voor Nederlands talent. In België werd echter wel goede muziek gemaakt, was de destijds geldende opinie. Ik heb die twee werelden samengebracht onder de ludieke titel Nederland België, een event waar 11 Nederlandse en 11 Belgische bands optraden. Op het podium stonden onder anderen Arbeid Adelt!, De Kreuners, The Fatal Flowers en Tröckener Kecks. Dat bleek een succes, want er waren 1.750 betalende bezoekers. De volgende dag stonden er in verschillende kranten artikelen met koppen als ‘Nederland verslaat België’ en ‘Holland - België: 1:0’. Het jaar daarna stonden we er weer en gingen we in dezelfde lijn door. Het was toen Noord-Nederland tegen
Joost Driessen, uitgever EB Live & EB “Een terugblik op 40 jaar ESNS gaat wat mij betreft over het mooie huwelijk dat in Groningen ontstond tussen lullen en spelen. Dat heb ik van dichtbij zien ontstaan. De eerste paar jaargangen van het conferentieprogramma ontsprongen uit de breinen van creative director Peter Smidt en ondergetekende. In de Hilversumse villa van de Stichting Conamus, de voorganger van Buma Cultuur, legden we een basis voor het steeds verder uitdijende panelprogramma. Bij dit mooie jubileum zou een terugblik interessant zijn. Weerspiegelen de panel- én de muziekprogrammering 40 jaar Nederlandse en Europese popgeschiedenis? De muziek en het debat? Wie het seminar één of meerder keren bezocht weet dat je letterlijk sufgeluld uit een dag keynotes, discussies en panels kunt kruipen. Maar je weet ook dat je tegen inzichten, opmerkingen, humor, conflict en debat aan kunt lopen op een manier die je nooit had willen missen. Wie de Oosterpoort en de rest van Groningen afstruint om zoveel mogelijk bandjes te zien spelen, wordt per definitie sufgespeeld. Maar ook dan is er een kans dat je een stomende club verlaat met de constatering ‘ik wist niet dat Litouwse bandjes zó konden grooven’. Ikzelf trek de conclusie dat er in die 40 jaar met ESNS zo’n sterk merk is gebouwd dat het voorlopig wel goed zit met dat lullen en spelen.”
de rest van Nederland. Ook dat was weer succesvol. Die thema’s waren natuurlijk erg leuk, maar we wilden ook een volgende stap maken. Ik ben toen met het plan gekomen om in januari een overzicht te bieden van de nieuwe bands van Nederland. Dat was interessant voor professionals uit onze sector en media. Gedurende één avond konden zij zien wat er het komende jaar stond te gebeuren. Dat is daarna verder gegroeid tot het huidige ESNS.”
Wat waren de grootste uitdagingen?
“De muziekindustrie was in die begindagen de kinderschoenen zeker nog niet ontgroeid. Er waren wel enkele boekingskantoren, maar bij een flink deel van de acts die je wilde programmeren moest je bijvoorbeeld de bassist bellen voor boekingen. Daarnaast was promotie veel meer werk dan tegenwoordig. Demo’s, foto’s en biografieën moesten fysiek opgestuurd worden. En dan heb ik het niet eens over de ticketverkoop. Dat gebeurde veelal via de platenwinkels. Je moest er zelf de kaartjes naartoe brengen en contact houden om te weten hoe de verkoop ging.”
Hoe kregen jullie Noorderslag in de begindagen financieel rond?
“De programmering was vanaf het begin altijd gericht op nieuwe bands en actuele ontwikkelingen. Zo hadden we in de jaren 80 al hiphop-acts als Born Free MC en Extince en de cross-overformatie Urban Dance Squad. In die periode hostte Eddy De Clercq ook een zaal met house. We waren er wat betreft muziekstromingen vaak snel
Een ruwe rekensom leert dat de 39 edities van het event in totaal tussen de 1,2 en 1,6 miljoen bezoekers trokken. Dit is een schatting op basis dat het aantal in de begin jaren relatief klein was (1.500 tot 4.000) en in de latere jaren er gemiddeld per editie 40.000 bezoekers midden januari de weg naar Groningen wisten te vinden.
bij. Noorderslag werd in de begindagen gefinancierd door de kaartverkoop. Daarnaast was er een klein budget van de Oosterpoort beschikbaar. In die tijd was ik altijd op zoek naar geld om nieuwe stappen te maken met Noorderslag. Zo klopte ik geregeld aan bij Conamus (het huidige Buma Cultuur). Uiteindelijk zijn ze partner geworden en hierdoor kon het programma uitgebreid worden met onder meer een conferentiegedeelte.”
De focus op business was nieuw. Stond iedereen gelijk te trappelen om deel te nemen?
“De sector was eigenlijk al vanaf het begin aanwezig. Naast het ontdekken van nieuwe bands was er op Noorderslag namelijk altijd veel te bespreken. Een logische stap was dan ook om een conferentiegedeelte te organiseren. Zou dat niet veel e ciënter
nomen; van zo’n 300 bezoekers naar ruim 4.000, van wie de helft uit het buitenland komt.”
Je kreeg het voor elkaar om ESNS en Nederlandse popmuziek op de agenda van Den Haag te krijgen.
en leuker zijn dan tijdens een optreden aan de bar met elkaar te praten? Een leuk idee, maar binnen de organisatie hadden we aanvankelijk geen idee hoe we dat op poten moesten zetten. Ik ben toen met het promotiekantoor Flying Dutchman in gesprek gegaan en daar kwamen goede plannen uit. Een daarvan was de branchecollega’s - die voorheen op de gastenlijst stonden - te laten betalen. De eerste Noorderslagconferentie was alleen op zaterdag en productioneel best uitdagend. In de opbouw van het festival kwam dit er namelijk bij. Uiteindelijk ontvingen we zo’n 300 professionals en iedereen vond het tof, leuk en zinvol. Waar we het over hadden? Over uiteenlopende zaken, variërend van boekingen en zalen tot aandacht op de radio. Dat was in die tijd een belangrijk onderwerp. Net als het festivalprogramma is het conferentiedeel door de jaren aanzienlijk toege-
“We hebben er hard aan gewerkt om onze zichtbaarheid in de politiek te vergroten en als volwaardige gesprekspartner erkend te worden. Daarom nodigden we ieder jaar de staatssecretaris van Cultuur uit en zonder uitzondering werd die uitnodiging steeds aangenomen. En dan niet alleen om te luisteren. Zo gaf staatssecretaris Medy van der Laan op ESNS een keynote over haar beleid. Ook organiseerden wij op Noorderslag de nodige debatten waar verschillende Kamerleden aanschoven. De insteek was altijd: je kunt alleen goed samenwerken als je elkaars standpunten kent en weet wat belangrijk is voor beide partijen. Vanaf de start werden de eerste stappen gemaakt voor een dialoog tussen de branche en Den Haag, die er overigens nog steeds is. Dat is belangrijk, want om de omstandigheden waar wij als sector in moeten werken optimaal te houden is een goede verstandhouding met de politiek essentieel.”
'Het was een logische vervolgstap om ook een conferentiegedeelte te organiseren'
Hoe groot en belangrijk was het om de Europese stap te maken?
“Terwijl Noorderslag steeds breder werd gedragen door de Nederlandse industrie, kwam er ook interesse uit het buitenland. Zo kregen we de eerste jaren bezoek van promotors uit onder meer Finland en Zwitserland. Noorderslag werd op deze
AS A PROUD PARTNER, WE LOOK FORWARD TO MANY MORE YEARS OF TALENT, INNOVATION, AND CONNECTION. CHEERS! MOJO
manier ook de perfecte plek om de nog niet doorgebroken Nederlandse acts extra onder de aandacht te brengen. Daar was iedereen blij mee, vooral de artiesten. Om goed te kunnen leven van de muziek hebben acts een zo groot mogelijke markt nodig. Nederland is natuurlijk relatief klein en Noorderslag zette de deur open voor die grotere markt. Dat was en is zeker realistisch, want er werd en wordt hier genoeg muziek gemaakt die ze in het buitenland ook fantastisch zouden kunnen vinden. De realisatie kwam echter snel dat er in andere Europese landen to e muziek werd gemaakt waar wij geen kennis van hadden. We hebben toen voorafgaand aan Noorderslag een showcasefestival voor Europese bands neergezet. Hierdoor werden we voor het buitenland ook weer interessanter. We zijn begonnen met een paar zalen als Simplon, Huize Maas en Vera waar Europese acts konden optreden. Tegenwoordig staat heel de binnenstad en daarbuiten in het teken van ESNS. Een belangrijke factor daarin was het nieuwsgierige Groningse publiek dat openstond om nieuwe muziek te ontdekken.”
Door Eurosonic toe te voegen aan Noorderslag heeft het event een enorme impuls gekregen.
Iedere conferentie telt meer dan 150 panels, keynotes, presentaties en interviews.
de agenda voor iedereen die iets met muziek deed in Europa. Er was ook ieder jaar heel veel te bespreken en dit was de plek waar iedereen bij elkaar kwam. De Europese populariteit werd verder aangejaagd door media, radio en televisie. Zo ging Radio 3 live uitzenden vanaf Noorderslag. Ook waren er optredens te zien op het Duitse programma
RockPalast. Dankzij een samenwerking met de European Broadcasting Union kregen we het voor elkaar dat in heel Europa concerten tijdens Eurosonic werden uitgezonden op de publieke radio. Er zijn jaren geweest dat er in 20 landen live concerten vanuit Groningen werden uitgezonden. In die tijd startte de Europese festivalorganisatie
Toon Martens, Managing Director Sony Music Benelux
“Klopt, hierdoor konden we bijvoorbeeld nog meer uitbreiden met dagen, bands en panels. Door de jaren heen zijn op de conferentie tal van interessante sprekers voorbijgekomen, onder wie Ed Bicknell, John Peel, Tom Windish, Miles Copeland en Ralph Simon. ESNS werd een belangrijke datum in
“Ik ben altijd heel trots dat Eurosonic in Nederland is, omdat het echt een uniek showcasefestival is. Waar vergelijkbare evenementen steeds meer opschuiven richting een gewoon festival, blijft Eurosonic heel erg van ons als industrie. Het voelt bijna als een leuk personeelsfeest voor de hele sector. Ik heb Eurosonic altijd heel belangrijk gevonden, juist omdat artiesten er een platform krijgen dat ze verdienen. We hebben allemaal die momenten meegemaakt waarin acts daar spelen en daarna ineens doorbreken. Dat is geen toeval. Het is prachtig dat dat een Nederlands evenement is, want het is echt een springplank gebleken. Denk aan de Dua Lipa-show die iedereen zich nog herinnert, of de show van Ee e de Visser waarna het helemaal losging. Voor mij, meer dan tien jaar geleden, was Gavin James zo’n voorbeeld. Voor Nederlandse artiestenontwikkeling is Eurosonic vaak een cruciaal scharniermoment geweest: een tool die je op het juiste moment kunt inzetten om naar een volgend level te gaan. Daarnaast is het natuurlijk gewoon ontzettend gezellig. Als Belg heb ik daar in het begin soms aan moeten wennen, aan de eierbal bijvoorbeeld, maar ook aan hoe Nederlands het voelt. Er zit een directheid in, maar ik bedoel dat positief: Nederlanders hebben een enorm zelfvertrouwen in wat ze uitstralen. Dat is precies waarom Nederland zo’n goed exportland is. Eurosonic durft echt te zeggen: ‘Dit is het beste wat je dit jaar gaat zien.’ Die mentaliteit van vol vertrouwen uitstralen zit er helemaal in, en dat is ook waarom het zo’n scharniermoment kan zijn: het heeft impact. Tegelijkertijd brengt dat voor artiesten druk met zich mee. Je moet binnenkomen daar. Als je niet ‘levert’, kan het ook meteen negatief uitpakken. Eurosonic is een snelkookpan: you better be ready. En de industrie ís natuurlijk ook een snelkookpan. Vanaf zo’n moment ga je óf omhoog, óf omlaag, dus je moet goed kiezen wanneer je daar staat.
In de twaalf jaar dat ik er nu kom, is er natuurlijk wel het een en ander veranderd, maar dat ligt niet per se aan Eurosonic zelf. Voor labels is er gewoon minder business dan twaalf jaar geleden, omdat de wereld zo snel verandert. Het is niet zo dat we op Eurosonic ineens een act ontdekken van wie we nog nooit gehoord hebben, dat bestaat bijna niet meer. Voor live snap ik dat nog, omdat je een artiest dan voor het eerst echt ziet optreden. Maar qua labelbusiness doen wij daar minder dan tien jaar geleden. Het draait nu vooral om netwerken en kennisdeling.”
Yourope, waar klinkende namen als Rock Am Ring, Gastonbury, Roskilde en Pinkpop zich bij aansloten. Zij kwamen naar ESNS om te vergaderen. Mede daardoor wisten honderden festivals de weg naar Groningen te vinden. Om hen nog beter te bedienen en optredens voor nieuwe acts te realiseren, is het Exchange-programma ontwikkeld. Sindsdien hebben steeds meer awards hun moment gepakt op ons podium. Zo zijn onder andere de European Festival Awards, de muziekprijzen van de EU The Music Moves Europe Awards, de IJzeren Podiumdieren en de Veer onderdeel geworden. Ik kan nog wel even doorgaan, want er gebeurt heel erg veel tijdens ESNS.”
Jullie zijn Groningen altijd trouw gebleven. Zijn er nooit plannen geweest om ESNS ergens anders te organiseren?
“Dat is een vraag die in mijn carrière regelmatig voorbij is gekomen. Het feit dat Groningen onze vaste standplaats was en is maakt alles heel werkbaar. Een belangrijk onderdeel van iedere conferentie is dat je naderhand met elkaar een biertje kunt drinken en aan de praat raakt. Op die momenten ontstaan vaak heel mooie en interessante ontmoetingen en deals. Zo goed als iedereen die ESNS bezoekt blijft in de avond ook en dat zijn die momenten waar iedereen even weg is uit de dagelijkse werkzaamheden en openstaat voor muziek, gesprekken en ontmoetingen. Groningen heeft hiervoor natuurlijk de perfecte infrastructuur met een bruisend nachtleven en heel veel kroegen en podia.”
Wat is het grootste verschil tussen de beginjaren en het huidige ESNS?
“In het begin moesten we echt puzzelen om een mooi en interessant programma te kunnen bieden. Tegenwoordig doen we honderden bands en gigantisch veel panels. In de afgelopen 40 jaar is de kwaliteit en de hoeveelheid enorm omhooggegaan. En er moeten soms moeilijke keuzes gemaakt worden. Dat laat zien hoe goed het gaat met de Nederlandse en Europese muziek.”
In 2019 nam je afscheid, maar bleef je betrokken bij het evenement. Hoe kijk je terug op jouw ESNS-geschiedenis?
“Ik werd jammer genoeg door mijn gezondheid gedwongen om afscheid te nemen. Terugkijken doe ik met veel trots.
Crew Coordinator
“Sinds 1992 woon ik in Groningen. Een jaar later werkte ik bij het Platformtheater, waar ik het Rode Oortjes Festival bedacht: een talentenjacht voor opkomende Groningse bands. In 1995 bezocht ik voor het eerst ESNS, en vanaf 1998 raakte ik er actief bij betrokken via Platformtheater. In 2003 stapte ik vanuit Groverpop in als promotor van Groninger popmuziek. Het jaar 2004 was een absoluut hoogtepunt: meerdere Groningse acts stonden namens Groverpop op Eurosonic en Noorderslag, en we brachten de eerste editie uit van de cd De Slag van Groverpop. Een jaar later volgde het eerste GroverPopSeminar tijdens de conferentie, speciaal voor beginnende muzikanten. Tot en met 2009 waren zowel De Slag van Groverpop als de Groverpop-optredens vaste onderdelen van ESNS. In 2007 introduceerden we samen met ESNS het concept GrunnSonic, dat nog altijd onderdeel is van het event. Toen Groverpop in 2009 werd beëindigd, voelde dat als een logisch moment: onze missie was geslaagd. Groninger popmuziek had definitief een plek veroverd binnen ESNS. Zelf bleef ik het festival trouw. Tot op de dag van vandaag ben ik betrokken, nu als crewcoördinator van het evenement.”
We hebben met het hele team een heel mooi en belangrijk evenement voor de Nederlandse en Europese muzieksector neergezet. Dit is een platform geworden dat ertoe doet. Kijk maar eens naar hoe populair de Nederlandse popmuziek tegenwoordig is. Of hoe professioneel de business is. Dat is fantastisch en ik weet zeker dat ESNS daar een steentje aan bij heeft gedragen. Overigens is er nog genoeg te doen. Kijk naar Europees repertoire. Op dat gebied zijn we er nog zeker niet. Daar moeten we nog hard aan werken. Maar ook dat kan lukken want de kansen zijn talrijk. Als wij Europese muziek nog beter kunnen profileren en promoten in heel Europa, dan hebben we in potentie een grotere business dan in Amerika. Eurosonic is het platform om daaraan te werken. Het doet me goed dat ESNS is uitgegroeid tot een event dat nog steeds relevant is en ieder jaar weer evolueert. We staan er fantastisch voor. Ik ben nog adviseur en daar ben ik blij en dankbaar voor want het ESNS blijft toch een beetje mijn kindje.”
Wat waren de hoogtepunten?
“Dat is een onmogelijke vraag om te beantwoorden. Er waren enkel hoogtepunten en mooie momenten. Zoveel interessante panels. Zoveel bijzondere ontmoetingen. Zoveel succesvolle deals en fantastische optredens. Natuurlijk zat er wel eens iets tegen en veel werk was het zeker, maar door diepe dalen ben ik in ieder geval nooit gegaan.”
Peter Pan Speedrock, speelde op ESNS in 2002 en 2004
Peter van Elderen, zang en gitaar
"We speelden in 2002 voor het eerst op Noorderslag, en het was echt een doorbraakshow. We stonden in de foyer, eigenlijk de minst interessante plek van Noorderslag, maar we waren al lang blij dat we überhaupt mochten spelen. Tot die tijd negeerden ESNS en de serieuzere zalen ons volledig. We hadden meerdere keren geprobeerd om te kunnen spelen en het bijna opgegeven, tot een nieuwe ESNS-programmeur ons ineens wél interessant vond. We hadden grote ambities en trokken voor die show alles uit de kast: een cheerleaderteam dat de hele dag mensen riep waar ze moesten zijn en bierviltjes verspreid door Groningen met onze speeltijd. Toen we het podium opstapten, stond die foyer bomvol. Er was geen gaatje vrij, iedereen hing over de reling. Het werd één grote teringbende: stagediven, chaos, energie. Dat werkte zo goed.
Na die show werden we meteen benaderd door Lowlands, Pinkpop, Roskilde en andere grote festivals. De volgende dag werden we letterlijk platgebeld. Het was de talk of the town en bracht ons naar een heel ander niveau, van de kleine naar de grote zaal in de poppodia in Nederland, maar ook het buitenland. Een knalshow op Noorderslag kan nog altijd deuren openen, dat verandert nooit."
1986
Eerste editie van Noorderslag in Groningen. De insteek was een ‘showcasewedstrijd’ tussen Nederlandse en Belgische artiesten. Nederland won.
1989
Dit is het jaar dat er geen Noorderslag werd georganiseerd. Het vaste honk de Oosterpoort was namelijk al geboekt voor Eurorock.
1996
EuroSonic wordt onderdeel van Noorderslag, dat doorgaat onder EuroSonic Noorderslag.
2001
De introductie van de prijsuitreiking voor Europese artiesten die buiten hun land doorbreken: European Border Breakers Awards (EBBA) tijdens EuroSonic Noorderslag.
2004
Net voor hun wereldwijde hit Take Me Out is Franz Ferdinand te zien op het ESNS-podium.
2008
Calvin Harris speelt op ESNS en groeit uit tot een van de grootste namen in EDM.
De eerste editie van Noorderslag trok 1.500 bezoekers. Er waren 19 acts te zien uit zowel Nederland als België, waaronder Claw Boys Claw en de Tröckener Kecks.
John Co ey, speelde op ESNS in 2013, 2015 en 2016
Alfred van Luttikhuizen, gitarist en zanger
“In 2012 brachten we onze plaat Bright Companions uit en dat jaar speelden we al in Groningen, in de Crowbar tijdens Eurosonic. Dat was zo’n goede show dat onze boeker én een hoop labelmensen ineens geïnteresseerd waren. Daardoor kregen we uiteindelijk een Duitse labeldeal, Nederland zat volgens ons toch niet te wachten op keiharde herrie.
Bastille speelt in Groningen en scoort prompt een hit met Pompeii.
De rest van dat jaar liep waanzinnig: release, uitverkochte Helling, Popronde. En op basis daarvan werden we voor Noorderslag 2013 geboekt. Dat voelde huge. Alleen weet ik nog dat ik mega boos was op onze boeker, want we moesten om kwart voor twee ’s nachts in de kelder spelen. Wij dachten: dan is iedereen dronken of naar huis. Maar toen we aan kwamen om te gaan spelen, stond er een rij van hier tot Tokio de trap af. Binnen was het kolkend druk, vol met industrie-mensen. En we hebben iedereen helemaal kapot gespeeld. Kijk, je staat voor een lame Noorderslag banner en het licht is belabberd. Dus het is niet dat je er nu echt hele punkrock vibes van kunt maken, maar dat hebben we toch geflikt. Ik ben vrij strategisch ingesteld, dus ik snapte heel goed dat je vroeger zo’n logische lijn had: release, Popronde, Noorderslag, Lowlands. Dat was het klassieke 1-2-3’tje als je echt goed was. Tegenwoordig werkt dat niet meer zo, want zelfs als je Noorderslag omverblaast, is het blijkbaar supermoeilijk om daarna nog op Lowlands geboekt te worden. Je mikte als band op Paaspop, Zwarte Cross, Dauwpop en dan als kers op de taart Lowlands. En toen we daadwerkelijk geboekt werden, was het echt: fuck yeah. Vanaf dat moment begon het te rollen. Het werd een sneeuwbale ect. Zonder die Noorderslagshow waren we in Nederland nooit zo hard gegaan, denk ik. We waren ervan overtuigd dat Nederland zou afhaken bij al dat geschreeuw, maar ineens waren ze massaal aan boord. En afgezien van het strategische. ESNS is gewoon een geweldig weekend. Want als je aan het begin van het weekend een goede show gespeeld hebt. Dan loop je de hele dag zo trots op z'n pauw door de stad.”
ESNS Exchange viert dat het meer dan 3.500 festivalboekingen heeft gegenereerd voor acts uit 30 landen.
Een goed jaar voor toekomstige supersterren. In 2016 treden de inmiddels internationale sterren Dua Lipa, Rag’n’Bone Man en Nothing But Thieves op tijdens ESNS.
Bij de laatste fysieke editie vóór corona ligt de focus op duurzaamheid en diversiteit.
Door corona is de organisatie gedwongen om een online-editie te organiseren. Artiesten treden live op vanaf verschillende locaties in heel Europa.
2022
De eerste hybride editie (deels online, deels live in Groningen) heeft als thema Building Back Better.
Dua Lipa, Sigrid en Fontaines D.C. worden opgenomen in de ESNS Exchange Hall of Fame.
Het panelprogramma heeft een focus op duurzaamheid, diversiteit en AI in muziek.
Als Head of Conference van Eurosonic Noorderslag focust Lisa Schoemaker zich op actuele thema’s, nieuwe perspectieven en het creëren van verbinding binnen de muzieksector.
Voor de 40e editie is gekozen voor het overkoepelende thema Europe Calling. Een bewuste keuze, aldus Lisa Schoemaker. “Er spelen dit jaar veel sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen die gevolgen hebben voor de muzieksector: de toenemende invloed van grote investeringsmaatschappijen, subsidiestromen die onder druk staan, politieke bewegingen die de artistieke vrijheid van venues en festivals beïnvloeden. Ook is het activisme onder artiesten sterk toegenomen. We benoemen het niet overal expliciet, maar deze thema’s keren in heel veel sessies terug. Urgente onderwerpen bespreken en partijen bij elkaar brengen: dat is precies wat een conferentie moet doen.” Een van de programma’s waar Schoemaker het meest naar uitkijkt, is de samenwerking met campagnebureau BKB over activisme. “Het gaat over wat er gebeurt als je je uitspreekt. We hebben onder andere Froukje en Sophie Straat bevestigd.” Aansluitend organiseert ESNS een NGO-markt waar artiesten en professionals direct kunnen praten met organisaties als Amnesty, Warchild en Plant een Olijfboom.
Inspirerend
Voor Schoemaker heeft ESNS een bijna symbolische betekenis. “De eerste jaren kwam ik als arme student naar Groningen,
Over Lisa Schoemaker
“We vieren veertig jaar ESNS, maar voor mij gaat het vooral om de toekomst.”
Samenbrengen
Voor de langere termijn wil Schoemaker vooral dat ESNS zowel jong talent als gevestigde professionals blijft verbinden. “We werken aan meer programma’s voor young professionals, zodat hun entree minder overweldigend voelt. Wat ik zelf destijds miste, willen we nu beter faciliteren.”
Grote internationale sprekers zijn welkom, maar niet zaligmakend. “Natuurlijk, je kunt Universal Music-topman Lucian Grainge of Spotify-topman Daniel Ek willen uitnodigen, maar ik vraag me steeds vaker af of we dat podium aan zulke hoge piefen moeten geven. Ik ben meer geïnteresseerd in hoe we mensen uit verschillende lagen van de sector samenbrengen.”
zonder registratie. Je probeerde borrels binnen te sneaken of professionals aan te spreken. Alles was overweldigend, maar ook ongelooflijk inspirerend. ESNS ademt dan door heel Groningen – niet alleen voor de ‘muziekbobo’s’, maar juist ook voor de jonge professionals van morgen.” Sinds ze bij ESNS werkt, ziet ze zelf minder concerten. Lachend: “Ik moet heel vroeg op, dus ik hoor achteraf altijd welke geweldige shows ik heb gemist.”
Lisa Schoemaker is stevig geworteld in de live-sector. Na haar studie Media & Entertainment Management begon ze al vroeg met management, tourmanagement en productie voor bevriende bands en orkesten. Ze werkte onder meer voor het Kytemen Orkest en was betrokken bij Utrechtse talentontwikkelingstrajecten en de muziekconferentie No Man’s Land. Ook werkte ze enkele jaren als promotor bij Double Vee Concerts. “Ik heb het geluk gehad om vanuit heel verschillende perspectieven naar de live-muzieksector te kijken: artiesten, talentontwikkeling, productie, promotie. Dat helpt enorm in mijn werk bij ESNS.” Schoemaker werkt inmiddels vijf jaar bij ESNS. Ze startte als programmeur met thema’s als diversiteit, inclusie, toegankelijkheid en sociale veiligheid. Later nam ze samen met Frank Janssen de verantwoordelijkheid over de conferentie, waarbij hij voornamelijk de Nederlandse sessies verzorgde en zij de internationale. Sinds juni is ze Head of Conference.
Veerkrachtig en Europees
Het uiteindelijke doel blijft helder: “We willen nieuw muzikaal talent ondersteunen en een plek bieden waar festivals, artiesten en agenten elkaar kunnen ontmoeten en deals kunnen maken. En we willen het platform gebruiken om de Europese muzieksector gezonder, inclusiever en duurzamer te maken. We vieren veertig jaar ESNS, maar voor mij gaat het vooral om de toekomst. Om het bouwen aan een sector die veerkrachtig, inclusief en Europees verbonden is. Dáár doen we het voor.” ◾
In 2019 vierden ESNS en European Broadcasting Union (EBU) de 20ste verjaardag van hun samenwerking. Bij EBU zijn meer dan 30 radiozenders van publieke omroepen aangesloten die concerten van een aantal geselecteerde ESNS-artiesten uitzenden.
‘Dit
DOOR: JEROEN VAN TRIERUM
We blikken samen met een aantal bekende namen uit de Nederlandse live-industrie terug op 40 jaar ESNS. Wat waren de hoogtepunten? En wat maakt dit event zo succesvol, interessant én leuk?
Frank Helmink Buma Cultuur
“30 jaar geleden, toen ik bij TMF werkte, ging ik al naar ESNS. Ik was daar onder andere om in panels te oreren over het belang van videoclips en dat soort dingen. Ik kon altijd genieten omdat je zo goed als iedereen uit de branche tegenkomt tijdens ESNS. Terugkijkend kan ik stellen dat het ieder jaar weer vier hele to e en interessante dagen waren in Groningen. Gek genoeg is dat gevoel nooit anders geworden, ook niet nu ik dichter bij het vuur zit. ESNS blijft een mooie samenkomst van leuke en gelijkgestemde types uit de Europese muziekwereld. Een plek waar vakgenoten bij elkaar komen om het netwerk warm te houden, zaken te doen, nieuwe muziek te ontdekken en te genieten. Vanuit BUMA Cultuur als founding partner blijft dit dan ook de meest ideale plek om Nederlandstalige muziek een podium te geven. Er waren zoveel te gekke momenten, maar iets wat me altijd bijblijft is het organiseren van BUMA Rocks bij de studentenvereniging Vindicat. Snoeiharde metal in een vieze stinkkelder. Kortom, legendarische feestjes!”
Michiel Fransen
Dutchband
“ESNS is voor ons al jarenlang een bijzonder moment in het jaar. Dé plek waar nieuw talent zichtbaar wordt, waar de sector samenkomt en waar ideeën de ruimte krijgen om te groeien. Sinds we in 2021 trotse partner werden, hebben we van dichtbij ervaren hoe waardevol deze ontmoetingen zijn. Dat we onze samenwerking afgelopen jaar hebben kunnen verlengen, voelt dan ook als een mooie volgende stap. Vanuit See Tickets hebben we ESNS de afgelopen jaren ondersteund met technologie die betrouwbaar, schaalbaar en gebruiksvriendelijk is. We dragen graag bij aan een evenement dat zo’n belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van artiesten en professionals binnen de Europese live-sector. En minstens zo waardevol is het werken met het team: de betrokkenheid, het vertrouwen en de open samenwerking maken dit partnership voor ons extra bijzonder. We kijken ernaar uit om deze samenwerking vanaf 2026 als Eventim voort te zetten met dezelfde energie en ambitie als voorheen. We feliciteren Anna en het hele ESNS-team met dit mooie jubileum. Op naar nog vele succesvolle edities!”
“In 2026 zijn we voor het 17e jaar de polsbandjesleverancier van ESNS. Daar is iedereen trots op. De samenwerking is ooit uit noodzaak geboren. De toenmalige leverancier kon niet leveren en dat gaf ons de kans om in Groningen te laten zien wat Dutchband kon. Dat moment vormde de basis voor een zeer plezierige en vruchtbare samenwerking. Voor ons is dit de perfecte plek om nieuwe innovaties te tonen, zeker in samenwerking met de toegangscontrole en digital payment systemen als GET. Daarnaast is het de uitgelezen kans om in één keer in contact te komen met alle toonaangevende festivals en partners. Ik lieg niet als ik zeg dat Eursonic voor Dutchband dé springplank naar Europa is geweest.
Het heeft voor ons de deur geopend voor internationaal toonaangevende festivals als Download, Rock-am-Ring, Hurricane, Solidays en vele anderen. Ook leuk is dat we sinds een aantal jaren samen met Chordify, Stager, Ticketswap en Warner op vrijdagavond de inmiddels beruchte en zeker niet te missen GadoGado/ Warner Music Showcase organiseren.”
'Voor ons is dit de perfecte plek om nieuwe innovaties te tonen'
Ide Ko eman
“Het belang van ESNS valt niet te onderschatten voor de club- en muziekcultuur in Nederland. Dit is de nieuwjaarsreceptie van de branche, waar de belangrijkste Europese spelers samenkomen. In Groningen is er plaats voor zowel pop tussen de schuifdeuren als een goede underground scene. Het is ook de plek waar ik jonge mensen met nieuwe ideeën kan ontmoeten en onderzoeken of ik ze ergens bij kan betrekken. Toen ik voor de eerste keer het event bezocht, zo’n 20 jaar geleden, werkte ik als programmeur voor poppodium de Kelder in Amersfoort. ESNS was toen al het walhalla. Ik weet nog dat ik organisator Peter Smidt sprak en hij echt de tijd voor mij nam. Uiteindelijk deelde hij de wijsheid: je
“Onze relatie met ESNS is duurzaam, hetzelfde geldt voor onze werkzaamheden daar. Zo zijn wij 12 jaar geleden begonnen met busjes die reden op brandstof gemaakt van afval en nu gebruiken we elektrische wagens. De Pieter Smit Group levert op ESNS een aantal auto’s waarmee artiesten van hotel naar venue gereden kunnen worden. Daarnaast staat er bijvoorbeeld een Nightliner op de Grote Markt en hebben we dit jaar een panel over groen toeren. Wij hebben hetzelfde doel voor ogen als de organisatie: het ondersteunen en ontwikkelen van nieuwe talenten. Er zijn in de 12 jaar dat ik erbij ben geweest zoveel mooie momenten en optredens geweest. Ik herinner me een van de eerste optredens van Kensington. Dat concert was speciaal en spectaculair. Zeker nu je weet hoe ver die band is gekomen. Een ander ding dat mij te binnen schiet is dat je nooit weet welk weer je kunt verwachten tijdens ESNS. Zo heb ik edities meegemaakt met sneeuw en een temperatuur van min vijf. Dan ging je met een dikke jas van zaal tot zaal om tourmanagers of je klanten te spreken.”
bent pas een goede programmeur als je exact weet hoeveel kaarten je show waard is. Er mag een foutmarge van vijf zijn. Dat heb ik in mijn oren geknoopt en zo ben ik gaan programmeren en ik doe dat nog steeds op die manier.”
'Het belang van ESNS valt niet te onderschatten voor de club- en muziekcultuur in Nederland'
“Ik ben er straks voor de 38ste keer bij. ESNS is het moment in het jaar om te verbinden met nationale en internationale labels. We organiseren ieder jaar de STOMP Winterborrel en daar proberen we ook mensen bij elkaar te brengen. Door de jaren heen hebben we ESNS gebruikt voor verschillende doeleinden. In mijn Rough Trade Distribution-tijd hielden we daar bijvoorbeeld onze ‘voorjaarsbrainstormmeeting’. Natuurlijk heb ik ook ontelbare panels bezocht en daar hoorde en leerde ik iedere keer weer nieuwe dingen. Als je de panels overslaat dan mis je essentiële informatie waar jij of je bedrijf beter van kan worden. Voor de toekomst wensen wij ESNS nog meer succes toe en hopen dat er naast muzikale talent als S10, Meau en Maan ook meer aandacht komt voor een ander genre. We missen een podium voor Nederlandse volksartiesten. Die zouden daar hier goed passen.”
Sena
“ESNS is ook voor Sena altijd een belangrijk evenement op de kalender. Je treft in Groningen een mooie en interessante dwarsdoorsnede van de Europese muziekindustrie: van artiest tot platenmaatschappij en alles wat daartussen zit. Een ander groot voordeel van het evenement is dat je in Groningen direct contact hebt met de rechthebbenden. Naast het netwerken is ESNS ook een heel mooie plek om met nieuwe muziek in aanraking te komen. Daarnaast ben ik vaak te vinden bij de vele lezingen en panels. Dat programma is ieder jaar weer interessant, en elke editie levert mij opnieuw frisse inzichten over deze branche op.”
'Je treft in Groningen een mooie en interessante dwarsdoorsnede van de Europese muziekindustrie'
Entertainment Business staat vol met interviews met professionals die (meestal) over hun werk praten. In Het Laatste Woord zetten we de spotlights op hun persoonlijke leven. In deze editie is dat Mitchel van der Heide, die na 15 jaar afscheid neemt van EB Live. In het nieuwe jaar gaat hij aan de slag als Senior Account Executive and Partnerships bij Weeztix, aanbieder van onder meer ticketing- en cashlessoplossingen.
Wat wilde je vroeger worden?
“Rijk, haha. Daarom dacht ik vroeger in de financiële sector te gaan werken. Maar gelukkig ben ik dat niet gaan doen.”
Wat was jouw rol binnen EB Live?
“Na mijn studie Commerciële Economie startte ik als sales- en marketingassistent bij iMediate. Daar werkte ik onder meer aan de tweede editie van de EB Live Festival Guide, die ik in de jaren daarna heb mogen uitbouwen tot een succes. Inmiddels kent iedereen in de industrie ‘De Festivalbijbel’. Vervolgens ben ik doorgegroeid tot salesmanager en uiteindelijk Manager Sales & Partnerships. Daarnaast was ik als manager de afgelopen jaren verantwoordelijk voor onze business unit en heb ik het laatste jaar aan het roer gestaan van iMediate.”
Welke lessen heb je geleerd de afgelopen 15 jaar? En wat heb je het meest zien veranderen?
“De belangrijkste les die ik geleerd heb, is dat het opbouwen én onderhouden van relaties van cruciaal belang is. Zonder samenwerking, geen succes. Of dit nu gaat om individuele personen of bedrijven waarmee je graag samenwerkt, of partnerships met brancheorganisaties. Dit is essentieel geweest voor onze fundering in zowel de muziek-, live- als IT-industrie waarin wij opereren. In de afgelopen 15 jaar heeft er een verschuiving plaatsgevonden van print naar online adverteren, maar print is voor
vakcommunicatie nog altijd een belangrijk middel, mits hier een duidelijke online component aan gekoppeld is.”
Wat was het leukste aan je baan? En wat zal je het meeste gaan missen?
“Het leukste aan mijn baan was dat ik met iedereen in de live-industrie contact had en met hen ook vaak zaken heb mogen doen. Dankzij ons dagelijkse nieuwsplatform waren we vaak als eersten op de hoogte van het laatste nieuws. Het meeste ga ik alle evenementen missen waar wij als mediapartner en als team bij betrokken waren. Maar natuurlijk ook de vele gratis tickets…”
Welke misvatting hebben mensen vaak over jouw werk achter de schermen?
“Dat je vanuit sales alleen maar iets aan iemand verkoopt en het daarbij stopt. Mijn rol bestond voor een groot deel uit relaties opbouwen én er ook voor zorgen dat het eindresultaat naar wens is, zodat de klant tevreden is en je kan doorbouwen aan een meerjarige samenwerking. Je bent tenslotte zo goed als je laatste klus.”
Welk festival of event met je collega’s blijft je voor altijd bij?
“Future of Festivals in Berlijn eind november was een mooi laatste uitje met mijn huidige collega’s en de nieuwe collega’s van Weeztix en WeezEvent. Daarnaast hebben we samen met vele partners uit Nederland gezellig een hapje en een drankje gedaan.”
Heb je een gouden tip voor organisatoren die een evenement willen neerzetten?
“Zorg er als evenementorganisator voor dat je de juiste partners aan je verbindt en verzamel dankzij de juiste tools data over jouw bezoekers en doelgroepen, zodat je hen vervolgens echt aan je weet te binden als ambassadeurs. Jouw bezoeker is namelijk ook jouw belangrijkste marketingmiddel. Een festival draait namelijk om beleving en er samen met vrienden op uit te gaan, of juist om nieuwe mensen te kunnen ontmoeten.”
Wat is de ultieme ‘festivalhack’ die alleen insiders kennen?
“Een echte hack is het niet, maar wanneer je ergens naar binnen probeert te komen en vol overtuiging doet alsof je eigenaar van de tent bent, kom je vaak een heel eind.”
Wat is buiten je werk je grootste passie?
“Reizen en de wereld verkennen samen met mijn vrouw of vrienden. Ik houd van uiteenlopende festivals, maar vooral van hardcorefeesten als Thunderdome en Masters of Hardcore. Daarnaast daag ik mezelf in mijn vrije tijd graag uit met nieuwe, extreme dingen, denk aan ijsbaden en klimmen.”
Naam: Mitchel van der Heide
Geboortedatum: 28 juli 1989
