Een circulaire woning in zes weken

Een circulaire, milieuvriendelijke woning die klaar is zes weken nadat alle administratieve formaliteiten voor de bouw geregeld zijn. Kan dat? Ja, zegt de jonge onderneming CIRCL, een startup onder de vleugels van ons lid Vanhout. In Diest werden onlangs de eerste twee woningen gebouwd door CIRCL voorgesteld in aanwezigheid van minister Matthias Diependaele van Wonen.

Matthias Diependaele noemde het project "belangrijk voor Vlaanderen", want we staan voor een grote uitdaging: "we hebben meer wooneenheden nodig." Dit alles speelt zich af "in combinatie met andere uitdagingen," zoals het ruimtegebruik, de bouwkosten en de duurzaamheid. De minister sprak ook zijn waardering voor de bouwsector uit, die hij "bijzonder innovatief" noemde. "Dit project kan een aanzet geven tot een transitie die de sector moet doormaken," volgens Diependaele.

De minister was dus niet spaarzaam met de lof voor CIRCL. Heeft deze onderneming inderdaad het recept gevonden dat tegelijk duurzaam en circulair is én tegemoetkomt aan de behoefte aan woningen? Dat zou voor de Vlaamse – en bij uitbreiding Belgische – bouwsector een belangrijke evolutie zijn.

De tijd zal uitwijzen wat het antwoord op deze vraag is. Maar het leidt geen twijfel dat CIRCL ambities heeft. CEO Wim Pieters omschrijft het concept van de woningen als volgt: “het eerste off-site bouwconcept dat maatwerk aanbiedt".

Wim Pieters: "Met CIRCL maken we circulair bouwen, waarbij materialen hergebruikt worden en hun waarde behouden, nu voor het eerst toegankelijk en betaalbaar voor het grote publiek. Ons concept is radicaal digitaal, duurzaam, flexibel en snel: een ontwerp op maat en offerte met finale prijs heb je binnen de dag, en tussen bouwvergunning en oplevering zitten maximaal zes weken. De initiële kostprijs ligt slechts marginaal hoger dan bij een klassieke woning, terwijl de TCO of Total Cost of Ownership op termijn zelfs een stuk lager ligt.”

Wim Pieters (CEO CIRCL): "Met CIRCL maken we circulair bouwen, waarbij materialen hergebruikt worden en hun waarde behouden, nu voor het eerst toegankelijk en betaalbaar voor het grote publiek." (foto Jules Juten)

Dat laatste heeft onder meer te maken met het energieverbruik. De woningen zijn grondig geïsoleerd, met een U-waarde tussen 0,19 en 0,14 W/m 2K. In combinatie met de warmtepomp en de zonnepanelen leidt dat tot een woning die een negatief E-peil kan hebben. De klant is dus verzekerd van een bijzonder lage energierekening.

CIRCL kan snel bouwen omdat de onderneming een combinatie van standaardisering, industrialisering en flexibiliteit hanteert. De kern van een CIRCL-woning wordt gevormd door de gestandaardiseerde trap en de Litobox die alle installaties bevat. De wanden, de vloeren, het dak, de trap, de badkamer en de andere onderdelen van de woning worden grotendeels off-site geproduceerd bij vaste partners van CIRCL. Na een kwaliteitscontrole gaan ze naar de bouwplaats om daar gemonteerd te worden.

Niet alleen de trap/Litobox-combinatie is gestandaardiseerd. De klant moet bijvoorbeeld ook een keuze maken uit een beperkt aantal badkamer-modules. Maar dit wil niet zeggen dat hij of zij een standaardwoning voorgeschoteld krijgt, want op andere punten is veel flexibiliteit mogelijk. Elke CIRCL-woning houdt rekening met de wensen van de klant en de vorm en de eigenschappen van het perceel. Een versleten rijwoning op een allesbehalve rechthoekig perceel kan perfect vervangen worden door een CIRCL-woning.

CIRCL hanteert een doorgedreven gedigitaliseerde aanpak. Niet alleen bij de productie, maar ook bij het ontwerpen. De onderneming ontwikkelt daarvoor generative design software die de keuzes en voorkeuren van een klant meteen visualiseert. De onderneming krijgt hiervoor subsidies van Vlaio. Voor het uiteindelijke ontwerp van de woningen in Diest heeft CIRCL in bouwteam samengewerkt met het lokale architectenbureau Elan. Het gaat in zekere zin om een soort design & build-formule.

Voor alle duidelijkheid: die zes weken die CEO Wim Pieters belooft, werden niet gehaald bij de eerste twee woningen in Diest. De bouw daarvan duurder ongeveer dubbel zo lang. Abnormaal is dat niet: in het begin moeten er altijd nog kinderziekten overwonnen worden. De klant krijgt een gedetailleerde offerte en CIRCL maakt zich sterk dat de prijs op de offerte ook de prijs op de factuur is. Ook dit is mogelijk door de industriële aanpak. Deze beperkt de kans op onverwachte moeilijkheden en onaangename verrassingen.

Zeventig percent van alle materialen in de woning zijn biogebaseerd, veertig percent van het volume aan materialen is gerecycleerd.

Wim Pieters: "Over alles is heel goed nagedacht. Door gebruik te maken van onze compacte technische module en slimme wandsystemen winnen we bijvoorbeeld ook zeven procent netto-vloeroppervlakte tegenover een traditionele woning. Dat komt neer op een extra kamer. Doordat de woningen modulair zijn, kunnen ze bovendien erg vlot gedemonteerd of aangepast worden, om ze te verkleinen of er net een verdieping bovenop te zetten - zonder dat er materiaal verloren gaat. De CO2-productie gelinkt aan de bouw van een woning daalt met 70 ton.”

CIRCL heeft een interessante ontstaansgeschiedenis, die begint op de Technologiecampus van KU Leuven in Gent. Voor een Europees project, Circular Bio-based Construction Industry, werd daar een huis gebouwd als living lab. Het ging om een proof of concept : aantonen dat je een circulair huis kunt bouwen met materialen die vrijwel allemaal hergebruikt kunnen worden, een huis dat desnoods gedemonteerd en elders heropgebouwd kan worden.

Ons lid Vanhout was hoofdaannemer van dit design & build-project. Het was een succes: de woning werd een eerste keer gebouwd op de parking van Vanhout in Geel, en daarna heropgebouwd in Gent met dezelfde onderdelen maar in een nieuwe configuratie.

CIRCL is een spin-off van Vanhout die de lessen van dit living lab in een commercieel interessante benadering wil omzetten.

Meer informatie over het living lab vindt u in Embuild Magazine van mei 2022.