Zoom na

Teraz jastanę się

dla ciebie oparciem

Nie ma jednego przepisu na dobrą opiekę nad seniorem. Ważne, aby nie zapominać, że odpowiadacie za nią obie. I jeśli nawet macie dookoła siebie pomocnych ludzi, to wy – ty i twoja mama – ustalacie nowe zasady.

pytamy eksperta

DR MONIKA PONICHTERA-KASPRZYKOWSKA

psycholog, artreterapeutka, prowadzi diagnostykę psychologiczną i interwencję kryzysową, pracuje z grupami wsparcia dla seniorów i dorosłymi.

Starość... Rzadko rozmawiamy o niej z rodzicami. Już samo słowo wywołuje nieprzyjemne skojarzenia, więc unikamy myślenia o niej i odwlekamy temat opieki nad naszymi seniorami tak długo, jak to możliwe, zdając się na okoliczności. A te zazwyczaj zaskakują. Masz tyle spraw na głowie albo wreszcie chcesz zaznać życia po wyprowadzce dzieci z domu, a tu spada ci na głowę nowy obowiązek. Nagle musisz zatroszczyć się np. o mamę w żałobie po śmierci taty, uporać się ze zmianą jej zachowania i dolegliwościami.

Zorganizować dla niej pomoc albo sama stać się jej opiekunką. Często pełnoetatową, mimo twojego braku kompetencji, wiedzy i czasu.

Jak odnaleźć się w nowej sytuacji i sprawić, żeby życie z seniorem nie przytłaczało?

Zamiana ról to proces dość podstępny. Zmiany w zachowaniu rodziców zwykle zachodzą niepostrzeżenie, więc początkowo dzieciom trudno jest zrozumieć, co się dzieje i wyjść z roli dziecka. Ignorują sygnały, spychają je na dalszy plan, bo, nie ukrywajmy, uświadomienie sobie, że w pewnym sensie rodzic nie jest już naszym oparciem i punktem odniesienia, to bolesne doświadczenie. Niełatwo więc zmienić perspektywę i wciągnąć go w krąg naszych nowych obowiązków. W dużej mierze wszystko zależy od wcześniejszych relacji i charakterów obu stron. Jeśli mieliśmy dobry kontakt, oparty na zaufaniu i często ze sobą rozmawialiśmy, to łatwiej też porozumiemy się w nowych okolicznościach.

Wtedy mama szybciej poprosi o pomoc? Przyzna się do pogorszenia samopoczucia czy zagubienia?

Z tym różnie bywa, bo seniorzy potrafią długo ukrywać swoje problemy. Oni też boją się zmian zachodzących w ich ciałach i zachowaniu, więc z reguły dziecko orientuje się, że dzieje się coś złego dopiero w sytuacji kryzysowej, gdy np. po śmierci współmałżonka mama zaczyna źle sypiać, traci apetyt, a nawet zmienia się fizycznie, jakby sie kurczyła. Przy okazji pojawiają się też inne, bardziej dyskretne zmiany zachowania, jak rozkojarzenie czy utrata zainteresowania pewnymi tematami. Dlatego wspomniana wcześniej mama może mieć trudność z nazwaniem swojego stanu, ale rozmawiając z nią, będąc uważną na nią, mając z nią dobry kontakt, łatwiej zorientować się w sytuacji. Jako dzieci seniorów musimy mieć świadomość, że procesy starzenia zachodzą nieuchronnie bez względu na to, czy nasz rodzic był dotąd aktywny i samodzielny, czy wycofany i zależny od innych. Pewne aspekty możemy spowolnić, ale na inne nie mamy wpływu.

Na przykład na co?

Na plagę przypadłości otępiennych, z którymi obecnie mamy do czynienia (pojawiających się przy chorobie Alzheimerze, Parkinsona, miażdżycy), zmian naczyniowych czy urazów mózgu. Niezmiennie

GDZIE SZUKAĆ WSPARCIA?

• Stowarzyszenie Syntonia w Warszawie prowadzi m.in. punkt informacji i wsparcia dla seniorów oraz spotkania dla ich opiekunów. Więcej na stronie: syntonia.org.pl

• Ogólnopolskie Stowarzyszenie mali bracia Ubogich prowadzi warsztaty, programy i telefon zaufania dla osób starszych. Tel. 22 635 09 54 czynny w poniedziałki, środy i czwartki w godz. 17-20. Dodatkowy dyżur w środy, w godz. 14-16 poświęcony chorobie Alzheimera. Więcej: malibracia.org.pl

• Kryzysowy Telefon Zaufania 116 123 skierowany m.in. do osób w kryzysie i depresji, w tym też do opiekunów seniorów. Więcej: psychologia.edu.pl

na spotkaniach z dziećmi seniorów uderza mnie ich łudzenie się, że sytuacja lada chwila się zmieni, rodzic zażyje lekarstwo, przejdzie rehabilitację i wszystko wrócić do poprzedniej aktywności, a ja widzę, postępujące objawy demencji i zmian chorobowych.

Może zaprzeczanie wynika z niewiedzy? Czym charakteryzują się wspomniane przez panią zmiany?

Początkowo mogą to być dyskretne trudności z odnajdywaniem słów, dezorientacja w przestrzeni i w czasie. Następnie pojawiają się problemy z wykonywaniem czynności celowych. Osoby dotknięte otępieniem w stopniu zaawansowanym zapominają do czego służy nóż, widelec, ręcznik. Nie potrafią się uczesać czy ubrać albo ubierają się nieadekwatnie do sytuacji. Równolegle możemy również obserwować zmiany w sferze emocjonalnej – chwiejność emocjonalną, apatię, wycofanie lub nierzadko zachowania agresywne. W przypadku incydentów naczyniowych zmiany następują bardziej gwałtownie, stąd są łatwiejsze do wychwycenia. Udar czy

Często zapominamy, że rodzice wciąż mają swoje potrzeby i marzenia, tylko nieco zmienione przez, wynikające z wieku, ograniczenia.

TY TEŻ JESTEŚ WAŻNA

Jeśli czujesz się zmęczona, przygnębiona, zaczynasz unikać ludzi i przestajesz interesować się czymkolwiek poza tym, co dzieje się w domu, porozmawiaj z:

Psychologiem – pomoże ustalić przyczynę problemu i najlepszy dla ciebie sposób rozwiązania go.

Psychiatrą – po diagnozie dobierze lekarstwa, które pomogą ci się wyciszyć i zregenerować.

Bliskimi – zgłoś im, że chcesz podzielić się opieką, aby wziąć urlop i wyjechać na wakacje albo mieć więcej czasu dla siebie. Bądź konsekwentna i pamiętaj o swoim wyczerpaniu.

Pracownikami opieki społecznej – wiele ośrodków prowadzi telefony wsparcia dla opiekunów i organizuje różne formy pomocy. Warto trzymać rękę na pulsie.

Znajomymi – często są nieświadomi, z jakimi wyzwaniami musisz się mierzyć, a mogą realnie pomóc, np. posiedzieć z twoim bliskim, gdy wyjdziesz do lekarza, fryzjera, na zakupy czy załatwić sprawy w urzędzie.

wylew zmienia nie tylko zachowanie chorego, ale też jego ciało.

Przedstawiłyśmy niemal całe spektrum sytuacji związanych z wiekiem senioralnym. Jak pomóc rodzicowi, żeby potem nie wyrzucać sobie, że coś się przegapiło?

Najważniejsza jest diagnostyka. Nawet w sytuacjach losowych, gdy mama nie radzi sobie z przejściem na późną emeryturę, własną ułomnością czy też nie może odnaleźć się po śmierci bliskiej osoby, radziłabym pierwsze kroki skierować do lekarza rodzinnego, psychiatry bądź neurologa. Każdy z nich jest w stanie wykryć objawy otępienne i odróżnić je od depresji, bo to też częsta przypadłość związana z wiekiem i równie często ignorowana. Machamy ręką na to obniżenie nastroju rodzica, a ono może być spowodowane wieloma przyczynami, dlatego diagnostyka jest tak istotna.

Sądziłam, że zaproponuje pani spacery, wyjście do kawiarni, namówienie rodzica na udział w zajęciach w klubie seniora?

Myślę, że nim padną jakiekolwiek propozycje, trzeba wiedzieć, czy mamy do czynienia ze zwyczajnym zniechęceniem, reakcją na samotność, czy objawami poważniejszej

JAK DODAĆ RODZICOWI ENERGII

• Podstawą dobrego samopoczucia jest urozmaicona, lekkostrawna dieta o zmniejszonej zawartości cukru, soli i tłuszczu, za to bogata w sezonowe warzywa i owoce.

• Zadbanie o higienę snu oznacza, że na godzinę przed udaniem się do łóżka, senior wyłącza telewizor, wycisza telefon, zmniejsza natężenie światła i wietrzy sypialnię.

• Dzieci i wnuki są ważne, ale osoba starsza powinna mieć też zaufaną grupę znajomych, z którymi może dzielić się radościami, bolączkami i wspomnieniami z młodości.

• Aktywność daje przyjemność i przynosi efekty tylko, gdy jest dostosowana do wieku i możliwości seniora. Może wystarczą mu jedynie delikatne ćwiczenia rozciągające.

choroby. Dlatego warto porozmawiać z rodzicem, pytać go o samopoczucie i wyrażać chęć pomocy. Ważne, żeby nie narzucać się ze swoimi pomysłami i nie przytłaczać oczekiwaniami. Pamiętajmy, że żyjemy w świecie nadmiarowej aktywności, nawet na urlopie spędzamy czas zwiedzając, jeżdżąc, pływając, ćwicząc, ale każdy z nas jest inny. Osoba starsza może mieć inną wizję emerytury od naszych wyobrażeń. Z reguły osoby, które były towarzyskie i aktywne już wcześniej, na emeryturze chętniej korzystają z klubów seniora i uniwersytetów trzeciego wieku, i włączają się w różne akcje, dopóki dopisuje im zdrowie. Natomiast domatorzy i introwertycy wybiorą spokój i aktywności ograniczające się do ich rodziny czy własnego podwórka. Ważne, żeby dziecko potrafiło to dostrzec i nie frustrowało się, jeśli rodzic odmówi skorzystania z jego pomysłów.

Bycie obok jest łatwe przy sprawnych rodzicach, ale z czasem stajemy się głównie pielęgniarkami...

To trudny temat, bo w Polsce opieka nad rodzicami spoczywa przede wszystkim na barkach córek. Z reguły jest tak, że dzieci z dobrym kontaktem z rodzicami mają tendencję do większego eksploatowania się w rewanżu za szczęśliwe dzieciństwo, ale czasami ktoś podejmuje się opieki ze względu na opinię otoczenia. Bywa, że rodzice terroryzują dzieci, oczekując od nich poświęcenia i wiele osób się temu poddaje, nie ma odwagi zaprotestować.

Jak wtedy zadbać o siebie?

Sprawdzając, czy mamy jeszcze czas na swoje życie. Opiekunowie mają tendencję do długotrwałego ignorowania objawów wyczerpania, a to widać po wzmożonej zachorowalności, spadkach nastroju, przewlekłym zmęczeniu, wycofywaniu się z kontaktów towarzyskich. Jeśli ponosimy zbyt duże koszty, to pomyślmy o domu opieki, które w większości prowadzone są dobrze, tylko trzeba rozmawiać o tym z seniorem bez ukrywania swojego stanu psychicznego, a nie zamiatać problem pod dywan.

REKLAMA

każdego dnia uwalnia dobre myśli...

MIESZANINA MENTOLU I IZOWALERIANIANU MENTYLU

1 tabletka do ssania zawiera 60 mg mieszaniny mentolu (Mentholum) i izowalerianianu mentylu (Menthyli valeras)

łagodzi uczucie niepokoju łagodzi stany napięcia nerwowego

Optymalny efekt działania występuje po 2-4 tygodniach stosowania, dlatego produkt nie powinien być stosowany doraźnie. Jeżeli dolegliwości utrzymują się lub nasilają po 2 tygodniach stosowania produktu, należy zwrócić się do lekarza.

Przeciwwskazania:

Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą.

Podmiot odpowiedzialny: Farmak Sp. z o.o., farmak@farmak.pl

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.