Proefexemplaar Hub - Grinta by die Keure

Proef exemplaar

1 Topsporters en hun geld

2 Werknermers/wergevers en hun geld

3 De overheid en haar geld

Ik sport dus ik betaal

1 Wat kost een jaar sporten?

2 Cash betalen

3 Betalen met

You miss 100% of the shots you don’t take.

In dit magazine

‘Excuses don’t burn calories.’

Deelnemen is belangrijker dan winnen.

Baron de Coubertin

Als luiheid een olympische sport zou zijn, dan werd ik 4e. Dan hoef ik het podium tenminste niet op te lopen.

Degene die zei ‘meedoen is belangrijker dan winnen’, had zelf waarschijnlijk verloren.

Martina Navratilova

Als je niet gelooft in jezelf, kun je er nooit het maximale uithalen.

Remco Evenepoel

Wayne Gretzky © IrisKawling (CC

Welke onbekende sport zou jij wel eens willen uitproberen? Kleur het bijhorende bolletje groen en leg uit waarom.

sepak taksraw

360-ball

Deze sport lijkt op volleybal, maar in plaats van hun handen, gebruiken spelers hun voeten, hoofd, knieën en borst om de bal over het net te spelen. De bal is kleiner dan een volleybal en het spel wordt heel snel gespeeld, wat het erg spectaculair maakt.

Dit is een variant op tennis! Je speelt in een kooi met een trampoline in het midden en vier spelers. Je slaat de bal op de trampoline en probeert om beurten de bal te raken.

onderwater hockey/ octopush

Dit is een variatie op hockey die onderwater wordt gespeeld. Twee teams van zes spelers proberen een zware schijf naar het doel van de tegenstander te duwen, terwijl ze onderwater blijven en ademen via duikmaskers en snorkels.

kabaddi

Dit is een teamcontactsport die voornamelijk in ZuidAzië wordt gespeeld. Het doel is om in de helft van de tegenstanders te rennen, een ‘raider’ te worden en in één adem alle tegenstanders te tikken, terwijl je probeert terug te keren naar je eigen helft en zonder adem te halen “Kabaddi” blijft roepen. Dit vereist een enorme fysieke kracht en uithoudingsvermogen.

Hieronder zie je een blanco 'identiteitskaart'. De bedoeling is dat je informatie en afbeeldingen opzoekt om deze aan te vullen. Je kan je hiervoor baseren op je eigen sport, op je gekozen sport uit HOT or NOT of op een andere (onbekende) sport.

Starter

sport:

plaats om de sport te beoefenen:

benodigdheden:

bekende beoefenaars:

kostprijs:

Valt er geld mee te verdienen?

Fact check

'Topsporters verdienen te veel geld.'

Is deze stelling volgens jou juist of fout?

Waarom denk je dat?

• Duid je mening met een pijltje aan op de fact-o-meter.

• Noteer twee goede argumenten om je mening te staven. Lees hieronder eerst nog eens goed hoe je moet argumenteren.

Argumenteren, hoe doe je dat?

Soms kom je in situaties terecht waarin je de ander wilt of moet overtuigen van jouw standpunt Dit doe je door goede argumenten te geven.

Je neemt een standpunt in: Ik vind dat… Ik denk dat… Volgens mij…

ARGUMENT 1:

Je legt uit waarom je iets vindt: want… omdat… aangezien… = argumenteren

ARGUMENT 2:

• Bespreek je standpunt met je buur.

• Gooi het ten slotte in de groep. Wat denkt de klas hierover?

I Ik sport dus ik ben

Jongeren houden van sport. En dat is terecht. De Vlaamse sportclubs hadden in 2024 meer dan 200 000 leden tussen de 12 en 17 jaar. Maar 19 is een erg gevaarlijke leeftijd voor sporters. Gemiddeld een op vier sportende jongeren stopt er dan mee. Voetbal blijft de meest beoefende sport in Vlaanderen, gevolgd door wielrennen en tennis. Die top 3 verandert trouwens als we rekening houden met het geslacht. Zo is slechts een op de tien voetballers een vrouw.

1. Wat is jouw favoriete sport?

Markeer deze (eventueel) in het staafdiagram. Wat vind jij zo leuk aan deze sport?

2. Noteer de benodigdheden om je sport uit te oefenen. Zoek de kostprijs op en bereken het totaal voor één jaar. Noteer dit in het rood.

Aantal leden per sport

3. Sporten kan ook geld opbrengen. Is dit bij jou het geval? Noteer dit in het groen.

4. Zijn er mensen die jou hebben beïnvloed om voor deze sport te kiezen? Zoja, wie?

Populairste sporten bij jongens (in %)

wielrennen

tennis

tafeltennis

basketbal

zwemmen voetbal

5. Welke eigenschappen heb je nodig om deze sport goed te kunnen beoefenen? Kruis aan. doorzettingsvermogen conditie

geluk

groot en sterk zijn precisie

talent

tactisch inzicht andere:

badminton

gymnastiek

volleybal voetbal

tennis

zwemmen

Populairste sporten bij meisjes (in %)

OPDRACHT

Bekijk onderstaande grafieken aandachtig en los de vragen en opdrachten op.

1. Zet een rood kruisje in de bolletjes na onderstaande stellingen als ze fout zijn. Zet een groen kruisje als ze waar zijn. Noteer telkens waarom je dit antwoordde.

Er zijn meer mannen dan vrouwen lid van een sportclub.

Het ledenaantal van sportclubs stijgt elk jaar.

Mensen sporten weer meer, eens ze 75 of ouder zijn.

Van alle sportfederaties hebben de voetbal- en wielrennenfederaties de meeste leden.

2. Noteer twee federaties uit de grafiek waar vooral oudere mensen lid van zullen zijn.

3. Vind jij dat er sporten zijn die niet geschikt zijn voor mensen van een bepaald(e) leeftijd, geslacht … ?

Waarom?

Ik sport dus ik verdien geld

1. Topsporters en hun geld

OPDRACHT

1. Op deze pagina staan de top 10 bestbetaalde sporters ter wereld in 2024 en het bedrag dat ze dat jaar verdienden. Bekijk dit aandachtig en los de vragen op de volgende pagina op. 2

LeBron

Jon Rahm € 212 miljoen

James € 125 miljoen

5 Giannis Antetokounmpo € 108 miljoen

Cristiano Ronaldo € 253 miljoen

Lionel Messi € 112 miljoen

Neymar € 105 miljoen

Kylian Mbappé € 107 miljoen

9 Stephen Curry € 99 miljoen 10

Jackson € 98 miljoen

• Geef twee feiten over deze topsporters en over het bedrag dat ze verdienden in 2024. Het theoriekader onderaan de pagina legt uit wat feiten zijn.

• Geef een mening over deze topsporters en over het bedrag dat ze verdienden in 2024. Het theoriekader onderaan de pagina legt uit wat meningen zijn.

• Er staat geen enkele vrouw in de top 10. Geef daar een verklaring voor.

Populairste voetbalster op aarde klaagt loonkloof met haar lief aan: “We

doen hetzelfde werk, maar hij krijgt 100 keer meer betaald”

De 25-jarige Alisha Lehmann is niet de beste, maar wel de populairste speelster ter wereld. De aanvalster heeft 17 miljoen volgers op Instagram en wist bij haar overstap van Aston Villa naar Juventus meteen te scoren in haar eerste match. Ze kwam samen met haar Braziliaanse vriend Douglaz Luiz (26) naar Turijn. De club betaalde 50 miljoen voor Luiz en 50 000 voor Lehmann, terwijl zij ‘part of the deal’ was.

Luiz zou zo’n 6 miljoen per jaar verdienen, Lehmanns loon is niet bekend gemaakt, maar het is wel zeker dat het een pak minder is. En dat is een doorn in het oog van de Zwitserse international. “We doen hetzelfde werk, maar hij krijgt honderd keer meer betaald. Het is iets dat mij raakt, omdat ik een vrouw ben. Het is duidelijk dat er nog veel werk te verrichten is, en het is mogelijk dat er nooit een gelijkwaardig loon zal komen. Er zal veel wilskracht voor nodig zijn.”

Lehmann krijgt vaak commentaar dat ze veel verdient via haar activiteiten op sociale media, maar dat spreekt ze tegen. “De tijd die ik aan sociale media besteed, is niets vergeleken met mijn werk op het veld. Voetbal is mijn hele leven en ik ben in de eerste plaats voetballer. Misschien zullen sociale media mensen ertoe aanzetten het vrouwenvoetbal meer te volgen. Het is een ontwikkelingsproces dat tijd kost.

• Vind je het terecht dat vrouwelijke sporters minder verdienen dan mannelijke? Ga de discussie aan met je klasgenoten.

Feit vs. mening

Feiten zijn zaken die je kunt bewijzen of controleren door dit bijvoorbeeld op te zoeken.

Meningen zijn persoonlijk. Iemand kan hier heel anders over denken.

2. Topsporters moeten bereid zijn heel wat op te offeren. Scan de QR-code en bekijk de video. Bespreek daarna onderstaande vragen.

• Wat zou jij niet zien zitten aan het leven van topsporter Mathieu van der Poel?

• In welke mate verandert dit je mening over topsporters en hoge lonen?

3. Naast hun loon, verdienen topsporters ook op andere manieren nog heel wat geld. Bekijk onderstaande afbeeldingen en bespreek hoe ze dit doen.

2. Werknemers/werkgevers en hun geld

Lees onderstaand krantenartikel en bespreek bijhorende vragen.

Hardlopen op en dankzij je werk

De 24-jarige Imana Truyers is Belgisch kampioene in het veldlopen én is verpleegkundige. “Ik werk mee aan de revalidatie van kinderen met orthopedische problemen. Het gaat om alle leeftijden tussen 0 en 16 jaar”, vertelt Imana. “Ik zie de kinderen heel regelmatig tijdens hun revalidatie en vind het vertrouwen dat ik van hen krijg heel fijn.”

Het levensverhaal van Imana laat niemand onverschillig. Ze werd geboren in een vluchtelingenkamp in Kigali. Haar moeder stierf kort na haar geboorte. Net voor het uitbreken van de genocide in Rwanda (en kort nadat haar weeshuis werd uitgemoord) kwam ze naar België. Ze werd er geadopteerd door een Vlaams gezin. “Het is moeilijk te beseffen, maar ik heb veel geluk gehad.”

Imana is intussen een Belgische topatlete. Haar grote droom is om deel te nemen aan de Olympische Spelen, iets waar ze stap voor stap naar toe wil werken. Naast veldlopen, loopt ze ook op de atletiekpiste, met focus op de 5000 en 10 000 meter. Om topsport met haar job te combineren, werkt ze 50%. “Ik krijg veel steun van mijn collega’s. Ik heb een aangepast werkschema, maar train in principe elke dag. Soms zelfs vaker als ik naar wedstrijden toewerk.”

© W. VISTERIN, Hardlopen op en dankzij je werk,

markmagazine, 02-10-2018

1. Is Imana volgens jou een topsporter?

2. Wat is het verschil met pakweg Romelu Lukaku?

3. Op welke manier probeert haar werkgever haar te steunen? Niet elke topsporter kan leven van zijn/haar sport. Heel wat topsporters hebben dus ook nog een ‘gewone’ job om de kost te verdienen.

Speel het simulatiespel ‘De prijs van arbeid’ en bespreek onderstaande vragen met je klasgenoten.

1. Hoe ontstond het loon in het spel?

2. Wat gebeurde er toen er minder werkgevers in het spel waren?

3. Wat gebeurde er toen er minder werknemers in het spel waren?

4. Wat gebeurde er toen de werkloosheidsuitkeringen werden gewijzigd?

Loon is een vergoeding die een werknemer van een werkgever ontvangt in ruil voor zijn arbeid. Dit komt voort uit een afspraak die de werkgever met de werknemer maakte.

OPDRACHT 3

Lees onderstaand artikel en beantwoord bijhorende vraag.

Noah (21) verdient € 4107 netto zonder verder te studeren. “Hij koos een drievoudig knelpuntberoep”, aldus onze werkexpert

Noah volgde na het middelbaar nog een opleiding van één jaar, tot procesoperator in de chemie. Dat ene jaar was zeker niet voor niets: met een nettoloon van € 4107 verdient Noah veel meer dan de gemiddelde werknemer aan de start van zijn loopbaan. De reden hiervoor is dat werkgevers heel moeilijk personeel vinden die de taken van een procesoperator in de chemie willen en kunnen uitvoeren.

Bron: op basis van Het Laatste Nieuws, via: https://www.hln.be/werk/noah-21-verdient-4-107-euro-netto-zonder-verder-te-studeren-hij-koos-een-drievoudig-knelpuntberoep-tiptwerkexpert~a176b553/, geraadpleegd op 03/02/2025

Bij welke situatie past dit artikel? Kruis aan.

Het aantal werkgevers in het spel werd verminderd.

Het aantal werknemers in het spel werd verminderd.

3. De overheid en haar geld

Werkloosheidsuitkeringen worden door de overheid betaald. De overheid heeft echter ook nog andere uitgaven. Bekijk de foto’s en verbind ze met de correcte benaming van de uitgave.

huisvuilophaling

terugbetaling ziekenkosten

defensie

betaling pensioenen

bouwen en onderhouden van wegen

onderwijs

© Roman Yanushevsky / Shutterstock.com

Om al deze uitgaven te betalen, heeft de overheid ook veel inkomsten nodig.

Bekijk het loonbriefje van Barbara Kasmi.

LOONBRIEF

Periode 1.07.202631.07.2026

WERKGEVER

HUB-bank

WERKNEMER

Barbara Kasmi

PRESTATIES

brutoloon (BRUTO)

- RSZ-bijdrage (RSZ) belastbaar loon (BELAST)

- bedrijfsvoorheffing (BV) nettoloon (NETTO)

Barbara ontvangt niet haar volledige brutoloon. Welke twee zaken worden van haar brutoloon afgetrokken? Heb je hier al van gehoord? Indien wel, geef de betekenis. Indien niet, zoek de betekenis op.

De overheid heft niet alleen belastingen op loon, maar ook op andere zaken. Bedenk er een aantal. Bespreek met je klasgenoten.

Er worden twee bedragen afgetrokken van iemands loon:

de RSZ-bijdrage

De RSZ-bijdrage is een bijdrage aan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid. Deze overheidsinstelling zorgt ervoor dat er een soort van herverdeling is van inkomens:

• Mensen die niet in staat zijn om te werken (gepensioneerd, ziek, werkloos …) krijgen een vervangingsinkomen

• Sommige mensen hebben recht op een aanvullend inkomen, bijvoorbeeld een groeipakket.

de bedrijfsvoorheffing

De bedrijfsvoorheffing is een voorschot op de totale belasting op je loon. De overheid zorgt ook hier voor een herverdeling van inkomens door hogere lonen meer te belasten dan lagere lonen.

OPDRACHT 4

Lees onderstaande krantenkoppen. Markeer de inkomsten van de overheid groen. Markeer de uitgaven blauw.

Einde aan lange periode van hinder: werken aan nieuwe rotonde op N10 afgerond

Nieuwsblad, 18/12/2024 © Facebook

L. Moens

Meer dan 60 bestuurders hebben boete aan hun been na snelheidscontroles van de politie

Vlaanderen trekt bijna € 700 000 uit voor nieuw wandelparcours van 150 kilometer in Zwin: “Inspelen op de hype”

Nieuwsblad, 16/12/2024 © Marc Ryckaert (CC BY-SA 4.0)

Elf scholen vergroenen hun speelplaatsen met provinciale subsidie

Het Nieuwsblad 17/12/2024

Ophef in Mortsel: iedereen die achterpoortje aan tuin heeft, moet voortaan poortjestaks betalen

GVA, 1/12/2024

Gemeentebelastingen in Kinrooi verhogen voor het eerst in ruim 50 jaar

Het Nieuwsblad, 18/12/2024

Inkomsten en uitgaven van de overheid

De overheid ontvangt inkomsten uit belastingen op loon, verkeersbelasting, taksen, accijnzen, boetes …

Nieuwsblad, 18/12/2024

De overheid heeft ook heel wat uitgaven: politie, leger, brandweer, sociale zekerheid, onderwijs, subsidies, onderhoud en aanleg van wegen …

Het

Ik sport dus ik betaal

1. Wat kost een jaar sporten?

Je favoriete hobby kunnen uitoefenen kost (meestal) geld. De kost voor één jaar sporten is afhankelijk van heel wat keuzes die gemaakt worden. Welke factoren zouden deze kost bepalen?

In de grafiek hiernaast zie je per sport wat de prijs is voor één jaar sporten. We hebben er ter vergelijking ook het jaarlijks lidgeld voor een jeugdbeweging en academie (muziek, tekenen …) bij vermeld.

Twee kinderen in een gezin beoefenen een sport en gaan naar de muziekacademie. Wat zal dit het gezin ongeveer kosten per jaar?

zwemmen squash judo ballet

gymnastiek basketbal volleybal voetbal paardrijden wielrennen academie jeugdbeweging

OPDRACHT 5

Lees de tekst hiernaast en los de vragen op.

Markeer de uitgaven blauw en de inkomsten groen. Kevin heeft momenteel onvoldoende geld. Welke optie zou jij in zijn plaats kiezen? Kruis aan.

Sparen tot je voldoende geld hebt. Geld lenen bij je ouders.

Een persoonlijke lening aangaan op het internet: € 1000 met een interest van 14%.

Een goedkopere stick kopen en proberen een vakantiejob te vinden.

• Wat is het gevaar als Kevin verschillende goederen (gsm, sportgerief …) op afbetaling koopt? 0

Sinds ze wereldkampioen geworden zijn, is Kevin fan geworden van de Red Lions (de nationale hockeyploeg). Kevin is 16 en krijgt € 5 zakgeld per week. Hij informeert zich over de kostprijs van de uitrusting en het lidgeld. Het lidgeld bedraagt € 415 voor een jaar. De uitrusting (polo, short en kousen) komt op € 77. Hij zou ook graag een hockeystick van € 140 kopen in Decathlon.

Door jongeren zakgeld te geven, leren ze bewust omgaan met geld. Je leert kiezen en prijzen kennen. Hoe goed ken jij de prijzen? Doe de test en kruis telkens aan wat al deze zaken kosten.

een bruin brood

€ 1

€ 2

€ 5

zes appels

€ 2

€ 5

€ 8

zes blikjes Coca-Cola

€ 3

€ 4

€ 5

zes blikjes River-cola

€ 2

€ 3

€ 4

een kg passievruchten

€ 5

€ 10

€ 15

1 liter kraantjeswater

€ 0,009

€ 0,09

€ 0,90

Milkachocolade

€ 7/kg

€ 14/kg

€ 21/kg

een nieuwe dwarsfluit

€ 50

€ 800

€ 2000

een tiendaags buitenlands kamp met de mutualiteit

€ 519

€ 1200

€ 2600

een nieuwe voetbal

€ 6

€ 60

€ 600

een nieuwe koersfiets

€ 1500

€ 5000

€ 15 000

1 liter Evian

€ 0,009

€ 0,09

€ 0,90

Zdravko T / Shutterstock.com

2. Cash betalen

Je betaalt een drankje in de sportclub? Je koopt een nieuwe dwarsfluit? Je ouders betalen een vakantie-uitstap? Wellicht wordt het allemaal op een andere manier betaald.

De oudste methode om te betalen, is cash. Je betaalt met munten en briefjes. We noemen dit ook contant betalen.

OPDRACHT 6

Lees onderstaande tekst en maak kennis met de voor- en nadelen van cash te betalen.

Markeer de voordelen groen. Markeer de nadelen blauw.

Is een cashloze samenleving een goed idee? Bespreek met je klasgenoten.

• In sommige situaties worden cashbetalingen geweigerd. Wanneer?

Wie betaalt nog cash?

Alhoewel bewezen is dat de kans klein is dat je door contant geld besmet kan raken met het coronavirus, heeft de uitbraak van dat virus wel degelijk een grote rol gespeeld bij de toename van contactloos betalen. Wanneer je in Noorwegen woont, waar slechts 3% van alle transacties met cash wordt afgerekend, is het lastig om voor te stellen dat er landen zijn die nog geen afscheid willen nemen van cashgeld. Zo wordt in Roemenië nog 78% van de transacties met cash afgerekend. Dat is te wijten aan een beperkte toegang tot internet en een klein aantal geldautomaten. In Roemenië heeft slechts 42% van de inwoners een bankrekening, tegenover 100% in Noorwegen.

Wanneer er in een land wel toegang is tot (goed) internet, het overgrote deel van de bevolking een bankrekening heeft en er genoeg geldautomaten in de buurt beschikbaar zijn, zou je de conclusie kunnen trekken dat contant betalen daar ook steeds minder populair wordt. Toch is dat niet altijd het geval. Denk bijvoorbeeld aan Duitsland, waar voor de uitbraak van de pandemie nog heel veel met cash werd betaald. In de eerste dagen van de coronacrisis was er zelfs 12% meer contant geld in omloop dan het jaar ervoor. Een groot deel van de Duitsers geeft aan liever in anonimiteit te willen betalen. Zo hebben ze ook meer zicht op hun uitgaven en vermijden ze extra kosten.

In Spanje is er zelfs een koninklijk besluit dat aangeeft dat betalen met contant geld een recht is. Zo wil men ouderen en mensen die op het platteland wonen, beschermen tegen financiële uitsluiting. In Zweden daarentegen is het toegelaten om als verkoper cashgeld te weigeren. Mobiel betalen bespaart tijd, is makkelijk en voorkomt rijen aan de kassa. In Noorwegen betaalt 95% van de bevolking met mobiele apps. De Nationale Bank van Finland voorspelt dat het land volledig cashloos zal zijn in 2029.

Bron:Inepro, via: inepro.nl/blog-posts/contant-contactloos-betalen-europa, geraadpleegd op 5/1/2025

3. Betalen met betaalkaart

3.1 Debetkaart

Met een debetkaart betaal je bij handelaars. Je kan er ook geld mee afhalen aan een geldautomaat. Deze kaart is gekoppeld aan je zichtrekening. Als je ermee betaalt, dan wordt het bedrag van je rekening overgeschreven naar de rekening van de handelaar.

Hoe verloopt een betaling met een debetkaart?

• Steek je kaart in de betaalterminal van de winkelier.

• Controleer het te betalen bedrag dat op het scherm verschijnt.

• Typ je pincode (van vier cijfers) in.

• Je ontvangt een bewijs van betaling.

Populaire betaalsystemen zijn Bancontact en Maestro.

Betalingen met een debetkaart kunnen soms ook geweigerd worden. Bespreek enkele situaties waarin dit kan gebeuren.

Welke gegevens vind je terug op een debetkaart?

CARD: 0000 1234 5678 000

JAN JANSSENS

IBAN BE00 1234 5678 000

CLIENT: 9876 54321

Valid Thru 12/32

De meeste betaalterminals zijn tegenwoordig ook uitgerust voor contactloos betalen. Via een radiosignaal wordt informatie verzonden tussen de terminal en betaalkaart. Je hoeft je kaart zelfs niet uit je portefeuille te halen. Een geluidsignaal geeft aan dat de betaling voltooid is. Deze handige en snelle betaalmogelijkheid zit ook in sommige smartphones ingebouwd. Je houdt je smartphone binnen een afstand van 10 cm van de kassa of betaalterminal. De betaling wordt ook hier met een geluidsignaal aangegeven.

zaken die je kunt bewijzen of controleren door het bijvoorbeeld op te zoeken door te sporten kan je geld verdienen, maar krijg je ook een goed gevoel, blijf je gezond, maak je vrienden en win je aan zelfvertrouwen reeks van cijfers gebruikt om betalingen te doen

als de vraag naar arbeid hoger is dan het aanbod van arbeid, dan kan dit het gevolg zijn voor loon Deze zijn persoonlijk. Iemand anders kan er helemaal anders over denken.

geld dat je ontvangt van de overheid als je werkloos bent als de vraag naar arbeid lager is dan het aanbod van arbeid, dan kan dit het gevolg zijn voor loon

een vergoeding die een werknemer ontvangt van een werkgever in ruil voor zijn arbeid

iemand die in dienst werkt van een werkgever iemand die werkt voor zichzelf en iemand werk geeft in ruil voor een loon

verzamelnaam voor uitgaven zoals wegen, onderwijs, defensie, sociale zekerheid … het verschil tussen opbrengsten en kosten

verzamelnaam voor geld dat vooral door belastingen binnenkomt voor de overheid

geld dat van je brutoloon afgaat om zieken, werklozen, pensioengerechtigden enz. te betalen loon waar nog geen RSZ-bijdrage of bedrijfsvoorheﬃ ng van afgetrokken is

inkomen dat een gezin krijgt bovenop het normale inkomen, bijvoorbeeld vakantiegeld of groeipakket je debetkaart is gekoppeld aan deze rekening

dit krijg je als je niet in staat bent om te werken (gepensioneerd, ziek, werkloos …)

loon dat je overhoudt nadat de RSZ-bijdrage en de bedrijfsvoorheﬃ ng van je brutoloon werd afgetrokken

belasting op je loon

zichtrekening aanvullend inkomen vervangingsinkomen ne oloon bedrijfsvoorhef ng

loonsverlaging werkloosheidsuitkering loon werkgever werknemer winst overheidsuitgaven overheids- inkomsten brutoloon RSZ-bijdrage

rekeningnummer opbrengst ervaren door te sporten feiten meningen loonsverhoging

Nummer dat je moet bellen als je kaart kwijt of gestolen is (078 170 170)

Internetfraude waarbij de oplichters zich als iemand anders voordoen om je gegevens te krijgen

contant geld, munten en briefjes (tijdens het sporten) rekening houden met de drie P’s synoniem voor verscheidenheid; mensen kunnen en mogen anders zijn iemand die als tussenpersoon wordt gebruikt bij criminele, ﬁ nanciële praktijken de overheid geeft dit om iets ﬁ nancieel te ondersteunen

binnen het MVO rekening houden met mensen binnen het MVO rekening houden met het milieu ook binnen het MVO winst nastreven Google Pay en Apple Pay zijn hier voorbeelden van dit is een betaalkaart waarbij het geld niet onmiddellijk van je rekening gaat

3.2 Kredietkaart

Een kredietkaart is ook een betaalkaart. Het grote verschil met de debetkaart, is dat het geld niet onmiddellijk van je rekening gaat. Om zo'n kaart te ontvangen, moet je meerderjarig zijn en een contract met je bank tekenen.

Hoe verloopt een betaling met een kredietkaart? Lees aandachtig onderstaande teksten en zet ze in de juiste volgorde door in de bolletjes de nummers 1 tot en met 6 te plaatsen.

De handelaar krijgt zijn geld van de uitgever van de kredietkaart. Hij moet hiervoor wel een bedrag betalen aan de uitgever.

Leni is aan het winkelen met haar vader, Geert. Ze heeft net haar droomschoenen gevonden, die bovendien in korting staan. Haar vader gaat akkoord met de aankoop en zal de schoenen voor haar betalen.

Geert stopt zijn kredietkaart in de betaalterminal. Hij controleert het te betalen bedrag dat op het scherm verschijnt en typt zijn pincode (van vier cijfers) in.

Geert gaat na of hij in de winkel kan betalen met een kredietkaart. Dit kan je herkennen aan het logo aan de kassa of de ingang. In deze winkel kan je zowel met Visa als Mastercard betalen, niet toevallig de bekendste kredietkaarten in België.

Er is op dat moment communicatie tussen de terminal en de kredietgever (en bank). Als de limiet van de kredietkaart niet overschreden is, kan de betaling doorgaan.

Eén keer per maand krijgt Geert een overzicht van de betalingen van de voorbije maand. Op dat moment moet hij de rekening betalen. Hij kan ook beslissen om later te betalen, maar dan zal hij hoge intresten moeten betalen. Dit zorgt bij sommige mensen voor financiële problemen.

OPDRACHT

Er zijn wel degelijk verschillen tussen een debet- en een kredietkaart. Zet een kruisje voor welk type betaalkaart onderstaande stellingen gelden.

debetkaart kredietkaart

1. Het geld gaat onmiddellijk van je rekening.

2. De handelaar krijgt onmiddellijk zijn geld.

3. Jonger dan 18? Dan kan je deze kaart niet gebruiken.

4. Met deze kaart kan je betalen bij een betaalterminal.

5. Het geld zal pas later betaald worden, door jou of je bank.

6. Met deze kaart kan je online aankopen doen.

7. Visa is hiervan de meest gebruikte kaart.

8. Bancontact is hiervan de meest gebruikte kaart in België.

3.3 Betalen met smartphone

Ook met je smartphone kan je (erg makkelijk) betalen. De meest ingeburgerde betaalmethode hiervoor, is de Wero-app. Eens je bankkaart en bankrekening gekoppeld zijn aan deze app, kan je ‘overal’ betalen:

• In de winkel hoef je enkel de QR-code in te scannen, het te betalen bedrag en je code in te geven en op OK te klikken. De betaling wordt onmiddellijk uitgevoerd.

• Ook bij aankopen via het internet is er vaak de mogelijkheid om via het scannen van een QR-code te betalen.

• Snel een (klein) bedrag aan iemand terugbetalen of makkelijk geld ontvangen van een vriend of vriendin? Ook dat kan eenvoudig via de app. Kies voor ‘contacten’ en betaal je vriend terug, of kies voor ‘ontvangen’ en volg de instructies.

3.4 Zichtrekening

Om een betaling digitaal of met een betaalkaart uit te voeren, moet je een zichtrekening hebben. Voor jongeren is zo’n rekening vaak gratis. Bij je zichtrekening en bijhorende bankkaart hoort een uniek rekeningnummer. We spreken van een IBAN-nummer. Dit staat voor: International Bank Account Number.

Een Belgisch IBAN-nummer ziet er als volgt uit:

BE68 5390 0754 7034

• verwijzing naar het land

• controlegetal

• bankcode

• bankkantoor

• klantnummer

• controlenummer

rekeningnummer

Merk op: naast het controlegetal en -nummer, is er nog een controle ingebouwd. Als je het getal van het rekeningnummer, zonder het controlenummer, deelt door 97, dan moet je de rest herkennen in de laatste twee cijfers.

Is het rekeningnummer hierboven een echt rekeningnummer? Controleer.

OPDRACHT

Op je zichtrekening kun je dus zowel geld ontvangen als gebruiken om te betalen. Op een rekeninguittreksel- of afschrift vind je een overzicht van je zichtrekening. Bespreek wat er allemaal gebeurde op de bankrekening van Roosje.

BANK

IBAN: BE12 1234 1234 1234

BIC: BEBEBE Roosje De Vriend

SALDO OP 4-3-2026

7-3-2026 / verrichting 18 Ontvangen van Louisa Rousseau mededeling: verjaardagsgeschenk van je oma

SALDO OP 7-3-2026

11-3-2026 / verrichting 19 Geldafhaling bancontact Gent Sint-Pieters

11-3-2026 / verrichting 20 Betaling Kinepolis Gent

SALDO OP 11-3-2026

12-3-2026 / verrichting 21 Ontvangen van Jaak De Vriend mededeling: weekgeld van ma & pa

SALDO OP 12-3-2026

3.5 Veiligheidstips

je eigen pincode niet 1234

Je mag een eigen code kiezen? Neem geen eenvoudige, voor de hand liggende codes. Gebruik geen geboortejaar of je huisnummer. Schrijf je code ook nergens op.

Als je een betaling uitvoert met je bankkaart, zorg er dan voor dat niemand je de code ziet intikken. Vertel ook aan niemand je bankcode. Deed je dit toch? Bel Card Stop en vraag bij je bank een nieuwe kaart.

controleer je rekeninguittreksels

Kijk geregeld de transacties op je bankrekening na. Contacteer je bank als je twijfelt over bepaalde verrichtingen.

Niet enkel de website voor internetbanking, maar ook de verkooppagina zelf heeft bij voorkeur een adresbalk die begint met ‘https://’. Die extra ‘s’ achter http geeft aan dat het dataverkeer versleuteld is.

Fraudeurs proberen om via 'phishing' je bankgegevens te achterhalen. Ze doen zich soms ook voor als jouw bank en bouwen de site ervan netjes na. Een bank zal nooit via mail, sms of telefoon vertrouwelijke gegevens vragen.

Zijn er contactgegevens beschikbaar van het bedrijf waar je je aankopen plant? Bekijk zeker ook of je online opmerkingen of commentaren van andere klanten vindt.

Twijfel je of je betaling wel veilig gebeurt? Stop dan onmiddellijk je transactie en bel zelf naar je bank.

Ga nooit in op een mail of bericht waarbij je een bedrag (of goed) hebt gewonnen zonder dat je aan een wedstrijd hebt deelgenomen. Je moet vaak een administratief bedrag betalen en uiteraard krijg je de prijs nooit in je bezit.

Card Stop

Ben je je bankkaart kwijt? Werd ze gestolen? Laat je kaart onmiddellijk blokkeren. Bel Card Stop op het nummer 078 170 170. Je bent immers verantwoordelijk voor fraude tot op het moment dat je jouw kaart blokkeert. Je kunt je kaart ook via de bankapp blokkeren. tip Stop dit nummer in je gsm.

Wees geen (geld)ezel

Af en toe slagen criminelen erin om (meestal) jongeren te overtuigen om als ‘geldezel’ te dienen. Er wordt dan gevraagd om je rekeningnummer en pincode door te geven. Vaak krijgt de geldezel een klein bedrag om deze bankgegevens door te geven.

Wat gebeurt daarna?

De crimineel probeert een slachtoffer op te lichten door te vragen een bedrag over te schrijven op de bankrekening van de geldezel. De crimineel haalt dan het geld van die rekening af zonder zelf traceerbaar in beeld te komen. Als het slachtoffer aangifte doet, komt de politie bij de geldezel uit. Die zal bestraft worden en opdraaien voor de kosten.

Kruis aan wat de gevolgen kunnen zijn als je ingaat op de vraag om geldezel te worden.

Je kan online bedreigd worden.

Je kan fysiek bedreigd worden.

Je bank kan je rekeningnummer (en toekomstige leningen) weigeren.

Je volledige rekening wordt geplunderd.

Je riskeert een geldboete en gevangenisstraf, en je krijgt een strafblad.

OPDRACHT

Kruis in de tabel hieronder telkens aan of de situatie veilig (V) of onveilig (O) is.

Een bank stuurt je een e-mail via belﬁus@gmail.com met de vraag om in te loggen en je gegevens beter te beveiligen met je kaartlezer.

Je koopt via https://www.apple.com/benl/ een nieuw product. Je moet inloggen en er wordt bevestiging gevraagd van de gegevens van je kredietkaart. Je ontvangt een e-mail ter bevestiging.

Kaart of portefeuille gestolen? Verwittig onmiddellijk Card Stop via 078 170 170.

Iemand van Telenet belt je op in verband met een nieuw product. Je bent overtuigd om het te kopen. Om je aankoop te bevestigen, geef je je naam en het volledig nummer van je kredietkaart door.

Je betaalt in de supermarkt met Bancontact. Je bevestigt de aankoop door je pincode in te tikken.

Om met jouw bankkaart contactloos te kunnen betalen, stuurt je bank een mail om kosteloos je kaart te vervangen. Hiervoor moet je eenmalig je pincode doorgeven.

Deze tekst komt via mail binnen: 'Je digipas moet nu vervangen worden. Als je dat voor morgen doet, is dat kosteloos. Klik dan op onderstaande link. Doe je dit niet voor morgen, dan wordt er een bijdrage van € 14 aangerekend.'

Bij Burger King kan je contactloos betalen. Je houdt je gsm tegen de betaalterminal, je klikt enkel nog op OK en de betaling is gebeurd.

OPDRACHT

Hieronder zie je nog enkele andere betaalvormen. Bespreek ze.

Ik sport dus ik ben duurzaam

In de magazines Vita, Back to business en Passage leer je hoe mensen steeds meer aandacht krijgen voor het milieu. Mensen passen hun eet- en drinkpatroon, koopgedrag en reisstijl aan om duurzamer te leven. Als mensen sporten, denken ze in de eerste plaats aan hun eigen doelstellingen: fit worden, calorieën verbranden … Maar bestaat er ook zoiets als niet-duurzame sporten?

Bespreek in groepjes voorbeelden van duurzame en niet-duurzame sporten.

Duurzaamheid is meer dan rekening houden met het milieu (Planet). Er moet ook rekening gehouden worden met de mens en de maatschappij (People) en het maken van winst (Profit). We spreken hier van de drie P’s.

Bespreek opnieuw de voorbeelden van duurzame en niet-duurzame sporten in je groepje, nu je weet dat er ook rekening moet worden gehouden met mens, maatschappij en winst.

Is een sportclub of -vereniging die zich laat sponsoren door een gokkantoor een duurzame club of vereniging?

Breng verslag uit naar de andere groepjes.

Duurzaam sporten betekent dat je tijdens het sporten aandacht hebt voor de drie P’s:

3 Planet (milieu) People (mens en maatschappij) Profit (winst)

OPDRACHT

Hieronder vind je enkele voorbeelden van sportclubs die initiatieven nemen om duurzamer te zijn. Rangschik ze volgens jouw ‘groene waardemeter'. Geef het beste idee nummer 1, het tweede beste nummer 2 …

De Olympische Spelen hebben duurzaamheid tot een kernwaarde gemaakt, met de nadruk op het verminderen van de ecologische voetafdruk van hun evenementen. Ze voeren hier een bewustzijnscampagne rond.

Het Mercedes-Benz Stadion in Atlanta, VS, wordt 100% aangedreven door hernieuwbare energiebronnen en heeft meer dan 4000 zonnepanelen.

Het ontwerpen van regenwateropvangsystemen kan helpen om het waterverbruik te verminderen. Het Tottenham Hotspur Stadium in Londen heeft bijvoorbeeld een waterrecyclingsysteem dat tot 50% water bespaart bij het besproeien van de grasmat.

Het gebruik van ledverlichting in stadions kan het energieverbruik met meer dan 30% verlagen in vergelijking met traditionele verlichting.

Steeds vaker zet men elektrische voertuigen in tijdens sportevenementen, waardoor de CO2uitstoot die gepaard gaat met de logistiek van de evenementen wordt verminderd.

Sommige evenementen, zoals de FIFA World Cup, hebben zichzelf opgelegd om CO2-neutraal te zijn, waarbij ze hun CO2-uitstoot compenseren door hernieuwbare energieprojecten en herbebossing te ondersteunen.

Sportteams zoals de Seattle Mariners hebben een ‘zero waste’-beleid in hun stadion. Door middel van robuuste recyclingprogramma’s en het verminderen van plastic voor eenmalig gebruik, zijn ze erin geslaagd om het stadionafval met 96% te verminderen.

Tijdens de Olympische Spelen van Tokyo in 2021 werden 5000 gouden, zilveren en bronzen medailles gemaakt van gerecyclede elektronica uit het hele land, om te laten zien hoe sport de circulaire economie kan ondersteunen. Voor Parijs 2024 werden bijna geen nieuwe stadia gebouwd, om de ecologische voetafdruk onder controle te houden.

Bij evenementen zoals de Super Bowl krijgen fans korting op openbaar vervoer, waardoor ze worden aangemoedigd om met de bus of trein te komen in plaats van de auto. Dit kan de CO2uitstoot tijdens wedstrijddagen met 40% verminderen.

Teams stappen over op elektrische bussen voor het vervoer naar wedstrijden, waardoor ze minder afhankelijk worden van fossiele brandstof. Liverpool Football Club gebruikt hybridebussen die tot 20% minder verbruiken dan conventionele modellen.

Sportbonden kunnen zich aansluiten bij sponsors die duurzaamheid hoog in het vaandel dragen. Adidas werkt bijvoorbeeld samen met het Parley for the Oceans-initiatief om sportkleding te maken van gerecycled oceaanplastic. Dit initiatief recyclet elk jaar meer dan 50 ton plastic.

Ik sport en ik ben gemotiveerd

Soms hebben we wat extra motivatie nodig om te sporten…

Bekijk onderstaande afbeeldingen en bespreek hoe deze middelen/personen je helpen om (meer) te bewegen.

OPDRACHT 12

Scan de QR-code en bekijk de video over voetbaltrainingen met de nieuwste technologische snufjes. Op welke manier verbeteren deze de prestaties van de voetballers?

antb / Shutterstock.com

Weho / Shutterstock.com

Ik sport dus ik ben gezond

Bewegen kent heel wat voordelen…

Bekijk onderstaande infographic. Sommige voordelen van bewegen ontbreken en moeten opnieuw aangevuld worden. Baseer je bij het invullen op de pictogrammen en de leeftijdscategorieën.

Voordelen van bewegen

Kleuters Kinderen Jongeren

Gezonde groei en ontwikkeling

Betere sociale vaardigheden en interactie met anderen

Betere aanpak van stress en angst

Kies hier één voordeel van bewegen uit dat je zelf al ervaren hebt. Bespreek kort met je buur.

Bedenk nog een ander voorbeeld. Bespreek opnieuw met je buur.

Kan sporten ook ongezond zijn? Bekijk onderstaande afbeeldingen, kies er een uit en bedenk wat het verband is tussen de afbeelding en een ongezond gevolg ervan.

Lees het krantenartikel en los vervolgens de vragen en opdrachten op.

Jongeren willen zo snel mogelijk een sixpack:

“Dit kan ronduit gevaarlijk zijn”

Niet alleen tienermeisjes, maar ook jongens liggen wakker van hun lijf. Ze sporten zich te pletter, in de hoop snel een ‘sixpack’ te krijgen. “Als ze dat doen zonder goede begeleiding, is het ronduit gevaarlijk” zeggen inspanningsfysiologen.

“Er is een enorme trend dat jongeren liefst zo vroeg mogelijk aan een sixpack moeten geraken” zegt Peter Hespel, professor inspanningsfysiologie. “Het foute daaraan is dat krachttraining bij jongeren op een verkeerde manier gebruikt wordt. Het dient bij hen enkel om de uitstraling van de buik te verbeteren, terwijl een goede krachttraining bij jongeren andere doelen moet nastreven. Namelijk de beweeglijkheid en de houding verbeteren. Men legt de focus totaal verkeerd.”

“De sixpack legt de focus volledig op de buikspieren. Die moeten uiteraard getraind worden. Maar je moet een volledig pakket van oefeningen doen om je lichaam op een evenwichtige manier te ontwikkelen.”

“Niks verkeerd trouwens met krachttraining, tenzij je het op een verkeerde manier gaat doen”, gaat Hespel verder. “Bij jongeren moet je dat heel geleidelijk opbouwen. Dat kan al vanaf jonge leeftijd, met oefeningen met het eigen lichaamsgewicht en lichte gewichten. Maar als je nog nooit krachttraining gedaan hebt en plots met zware gewichten gaat werken, kan het zijn dat je nooit de juiste techniek onder de knie gekregen hebt.”

Kan je dan overdrijven met buikspieroefeningen? “Je kan overdrijven met alles wat met sport te maken heeft, ook met lopen en fietsen”, zegt Hespel. “Maar het wordt zeker gevaarlijk wanneer je met grote en losse gewichten gaat werken, want dan kan je rugkwetsuren krijgen. Als je dat zonder goede begeleiding doet, is het ronduit gevaarlijk, zeker voor jongeren.”

Krachttraining is een traject van jaren, besluit Hespel. Dus wie op enkele weken tijd een lijf zoals dat van Matthias Schoenaerts verwacht, is eraan voor de moeite.

1. Markeer een voorbeeld van hoe de media ons ideaalbeeld van het lichaam beïnvloeden geel.

2. Hoe kunnen Instagram, Snapchat … de druk op jongens verhogen?

3. Markeer waarom snel een sixpack krijgen niet zonder risico’s is blauw.

OPDRACHT 13

Hieronder zie je een overzicht van enkele sporten en het calorieverbruik per uur.

Je kan gemakkelijk berekenen hoeveel calorieën je verbruikt per trainingsuur.

FORMULE

kcal/kg/uur x je gewicht = verbrande calorieën per uur

Stel dat Julie (gewicht 62 kg) twee uur fitnesst, dan heeft ze calorieën verbrand.

Stel dat je minstens 1000 calorieën wil verbranden door te sporten. Kies zelf een drietal sporten uit die je wil beoefenen en bereken hoe lang je telkens ongeveer zou moeten sporten om zoveel calorieën te verbranden.

tip Gebruik eventueel de online rekentool.

Wil je gewicht verliezen door te sporten? Goed idee, maar bedenk dat je ongeveer 7000 calorieën moet verbranden om 1 kg te verliezen. Wijzig je eetpatroon en je zal sneller resultaat hebben.

Bewegen heeft heel wat voordelen:

• een sterkere ontwikkeling van de hersenen;

• een gezonde groei en ontwikkeling;

• een gezond gewicht;

• een versterking van de botten en spieren;

• betere sociale vaardigheden en interactie met anderen;

• meer zelfvertrouwen en onafhankelijkheid;

• minder luchtvervuiling;

• een verbetering van het evenwicht, de coördinatie en de motoriek;

• een betere aanpak van stress en angst;

• plezier met vrienden;

• op volwassen leeftijd minder kans op diabetes type 2 en hart- en vaatziekten;

• betere concentratie;

• betere schoolresultaten;

• …

Ik sport ook

De sportwereld gaat niet altijd goed om met diversiteit. Lees de krantenartikels en bespreek.

“Zwemfederatie beperkt deelname transgenderatleten: wie na z’n 12e nog van geslacht veranderde, is alleen nog welkom in aparte en open categorie

Er is opnieuw commotie in de topsport: de Internationale Zwemfederatie [FINA, sinds 2022 World Aquatics] heeft beslist transgenderatleten uit te sluiten als hun transitie pas na hun 12e gebeurde. De FINA is van plan een aparte en open categorie op te richten voor deze atleten.

Bron: op basis van Het Laatste Nieuws, via: https://www.hln.be/meer-sport/internationale-zwemfederatie-legt-transgenderatleten-aan-banden-wie-niet-van-geslacht-veranderde-voor-zn-twaalfde-isalleen-nog-welkom-in-aparte-en-open-categorie~a5d0a146/, geraadpleegd op 04/02/2025

Door racisme minder zin om te voetballen

De Spaanse voetbalcompetitie wordt geplaagd door groepen supporters die racistische leuzen roepen tijdens wedstrijden. Dit weegt onder andere zwaar op de Braziliaanse speler Vinicius Junior. Wanneer hij hier op een persconferentie naar gevraagd werd, barstte hij in tranen uit.

Vinicius heeft genoeg van de racistische spreekkoren: “Het enige wat ik wil, is voetballen en dat zwarte mensen niet lijden. Ik maak dit nu al lang mee en elke keer heb ik minder zin om te voetballen”, gaf de aanvaller van Real Madrid mee.

Bron: op basis van Sporza, via: https://sporza.be/nl/2024/03/25/vinicius-tottranen-geroerd-op-persmoment-door-racisme-minder~1711391632176/, geraadpleegd op 04/02/2025

Briljant of brutaal?

Scan de QR-code en bekijk het TikTok-filmpje op de officiële account van de Paralympische Spelen. Wat vindt jij: briljant of brutaal?

OPDRACHT 14

Scan de QR-code, lees het verhaal van Johannes en bekijk de video's op de site. Los daarna onderstaande vragen op.

Waarom wordt Johannes ‘Ultrakid’ genoemd?

Welke boodschap wil Johannes met zijn sport meegeven?

REVISITED

We nemen nog even de stelling van de Factcheck onder de loep.

'Topsporters verdienen te veel geld.'

• Toen dacht ik dat de stelling was.

Nu denk ik dat de stelling is.

• Staaf je antwoord met twee nieuwe argumenten.

Argumenteren, hoe doe je dat?

Soms kom je in situaties terecht waarin je de ander wilt of moet overtuigen van jouw standpunt Dit doe je door goede argumenten te geven.

Je neemt een standpunt in: Ik vind dat… Ik denk dat… Volgens mij…

ARGUMENT 1:

Je legt uit waarom je iets vindt: want… omdat… aangezien… = argumenteren

ARGUMENT 2:

Juist Fout

Puzzel

Woordenschatbingo!

1. Kies zestien begrippen uit onderstaande lijst en plaats ze willekeurig op de bingokaart onderaan deze pagina.

topsporter kosten

opbrengsten paralympiër opleidingsniveau belastingen

Card Stop werkloosheidsuitkering

RSZ-bijdrage

bedrijfsvoorheffing schulden

duurzaamheid bewegingsvoordelen diversiteit motivatie de Olympische gedachte

calorieën werkgever vervangingsinkomen werknemer subsidies geldezel nettoloon lenen

2. Luister aandachtig naar de omschrijvingen die je leerkracht geeft. Herken je een van de begrippen, kleur dan het vakje van je bingokaart in.

3. Heb je vier op een rij (horizontaal, verticaal of schuin)? Dan roep je BINGO! Laat je leerkracht de kaart controleren. Speel daarna verder met een ander kleur.

De jacht is open! In deze finale gaan jullie op QR-jacht naar goede antwoorden. Volg hierbij onderstaand stappenplan.

1. Verdeel de klas in verschillende groepjes.

2. Bedenk in je groepje tien vragen over de leerstof die in dit magazine aan bod kwam.

3. Maak een QR-code van de vragen.

• Gebruik hiervoor de website Classtools.

• Noteer telkens de vraag, een asterisk (*) en het antwoord.

• Daarna worden de QR-codes automatisch aangemaakt.

4. Print de QR-codes uit en test of ze allemaal werken.

5. Verstop de QR-codes in het gebied dat je leerkracht aangeeft en noteer voor jezelf waar je elke code hebt verstopt.

6. Bedenk tips zodat de andere groepjes de QR-codes kunnen vinden.

7. Wissel de tips uit en scoor de meeste punten. Enjoy the hunt!

Good to know

Ik kan de regels van argumenteren op een correcte manier toepassen

Ik kan het onderscheid tussen een feit en een mening toepassen.

Ik begrijp hoe een loon tot stand komt.

Ik begrijp hoe je van een brutoloon naar een nettoloon gaat.

Ik begrijp dat de overheid impact heeft op de samenleving door hun inkomsten, uitgaven en het herverdelingsmechanisme.

Ik kan voor- en nadelen geven van cash betalen.

Ik ken het verschil tussen een debet- en een kredietkaart.

Ik weet waarom een zichtrekening noodzakelijk is.

Ik weet hoe ik veilig kan betalen.

Ik kan evalueren wanneer een sport duurzaam is en wanneer niet, rekening houdend met de drie P’s.

Ik begrijp de voordelen van bewegen.

Ik begrijp situaties van onverdraagzaamheid en discriminatie (in de sportwereld).

Colofon

Auteurs Filip Geeurickx, Pascal Holvoet en Tina Lava

Bestelnummer 908080110-1 ISBN 9789048651672 Nur 136, 138 en 139 Thema PJJ Eerste editie KB D/2025/0147/102

Illustrator What's in a name? Vormgeving Stelvio D'Houst

Verantwoordelijke uitgever N.V. die Keure, Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge, België RPR 0405 108 325

Die Keure wil het milieu beschermen. Daarom kiezen wij bewust voor papier dat het keurmerk van de Forest Stewardship Council® (FSC®) draagt. Dit product is gemaakt van materiaal afkomstig uit goed beheerde, FSC®-gecertificeerde bossen en andere gecontroleerde bronnen.