KOVAR DICLE
SAL 4
2021/7/30
HEJMAR 23
16
GOTAR
Diclepress13@gmail.com
ÎRADE Û ZANEBÛNA BIRÊXISTINKIRÎ DESTHILATDARIYÊ TÊK BIBE
ROJÎN HÊJA
Ji ber biyolojiya jinê, cûda nêzîk-
bûn jê re dana avakirin pirsgirêkê civakê çareser nake, berovajî mirov dikare bêje ku wê bêhtir kûr bike. Ji ber ku jin tenê zayendekê nîne. Wekê her tiştekê yan jî weke her zindewarekê ji bo bikare bijî di nav hebûna xwe de jiyana xwe berdewam dike. Rêber APO di vê mijarê de vê nirxandinê dike; “Cûdabûna zayend bi serê xwe nabe sedem ku pirsgirêka civakî bê jiyîn. Di gerdûnê de, di her zerrekê de çawa ku dualîte di tu hebûnekê de weke pirsgirêk nayê destgirtin, di hebûna mirov de jî dualîte weke pirsgirêk nikare bê destgirtin. ‘Hebûn çima bi dualî ye?’ Divê bersiva vê pirsê bersiv,
encex bi felsefî be. Bersiva min ev e: Hebûn ji derveyê dualî nikare xwe berdewam bike. Dualîbûn tarzê hebûnê gengaz dike. Meyla dualîbûnê her tim cûda çêbûye. Her du mil jî ne baş e, ne jî xirab e, tenê cûda ye û divê cuda be. Ger ku dualîbûn eynî be, wê hebûn pêk neyê. Mînak bi du jin an bi du zilaman pirsgirêka zêdebûna hebûnê nayê çareserkirin. Lewra ‘çima jin ango çima zilam?’ Tu nirxa vê pirsê nîne û ger ku ji vê pirsê re îlle bersiv tê gerandin, gerdûn diviyabû bi vê awayê çêbibûya.’ Ya rast ev bersiva felsefîk, hemû pirsên me yên ku di vê derbarê de hebûn, bê wate dike. Ji dayikbûna me heta mirinê di civakê de rolê me yê zayendî ku ava kirin û me fêr kirin, di navbera jin û zilam de weke cûdabûnekê girîng dihate dîtin. Bes ev rewşa cûdaxwazî li dijî jin bûye. Jin ji ber zayendiya xwe her tim a ku kêm û biçûk hatiye dî-
tin, hatiye pelçiqandin e. Civakekê desthilat ji reng û dengê jin dûr hatiye înşakirin û weke rastiyekê civakê, li ser jin hatiye ferzkirin. Ev ji bo jinê tenê û tenê êş, azar, mirin û tunekirin e. Rastiya jiyanekê yek alî û yek deng ê ku hatiye avakirin e. Ev bi hezaran salan ji milê deshilatdariyê ve weke birdoziya zayendparêziyê hatiye meşandin. Li ser jin hîn zêdetir bûyîna pîrektî, li ser zilam jî zêdetir zilamtî –desthilatî hatiye barkirin, her ku çûye ev weke nasnamê hatiye rewakirin. Lewra zilam jî her tim di civakê de hemû îmtiyazan dayê şixulandin û ji nîmetê zilamtî feyde girtiye û di civakê de bûye aktorê sereke. Zilamê ku aktorê sereke ye, weke fîguran jî jin danîna kêleka xwe ji bo xwe weke xemlekê, weke mecbûriyetekê dibîne. Ne bi vê rengê be lîstoka ku tê leystandin kesek, jê re eleqe nîşan nede. Ji ber ku bi hezaran salaye weke metayekê, ji por heta nînûk, her par-
