27e jaargang | oplage: 30.000 skutsje.nl
In de gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in.
Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl
Met trots en passie maken we Sonnema Berenburg volgens dezelfde geheime receptuur als Fedde Sonnema in 1860. En dat al 160 jaar lang. Daarom hebben we nu de jubileumeditie: Sonnema 1860. Met een unieke smaak, stevig en kruidig met warme tonen van sinaasappel en basilicum. Perfect om puur van te genieten.
Skûtsjekrant www.skutsje.nl
Wat mooi dat je de Skûtsjekrant hebt gevonden. We zijn ervan overtuigd dat we je veel leesplezier kunnen bieden. Zo kijken we met de kampioenen van vorig jaar terug op hun succes en natuurlijk blikken we ook alvast een beetje vooruit. Een aantal IFKS-schippers eindigde nét niet bovenaan in het klassement, maar wist wel te promoveren. Wat verwachten ze van de klasse waarin ze dit jaar zullen starten?
We vinden het ook leuk om mensen te interviewen die je normaal gesproken niet vaak hoort of ziet, maar die wel een belangrijke rol spelen. Cameraman Thomas Overal en TV-Schipper Bouke van Hattem zijn daar een mooi voorbeeld van. Zij brengen voor Omrop Fryslân al meer dan 20 jaar vanaf het water de wedstrijden in beeld. Dat vergt
alertheid, snelheid, lenigheid en af en toe een paar capriolen, want: alles voor het shot van de dag.
Vorig jaar spraken we een aantal peilers, dit jaar waren we nieuwsgierig naar het verhaal van de adviseurs aan boord van de skûtsjes. En ook voor ‘Liefde in de vloot’ hebben we
natuurlijk weer ruimte vrijgehouden. Gaat het over de liefde dan kom je ook al snel bij familie uit. Auke en Anneke de Groot van het skûtsje van de Súdwesthoek vertellen hoe het er aan boord aan toegaat en of de familieband tijdens de wedstrijden ook telt.
Van het heden naar het verleden. We vroegen Frits Jansen van de Stichting Foar de Neiteam naar het verhaal van de Twee Gebroeders. Hij neemt ons 94 jaar mee terug in de tijd.
Uiteraard spraken we ook de voorzitters van de SKS en de IFKS waarbij we wat extra aandacht hebben voor Jaap Jelle Feenstra die dit jaar voor het eerst de wedstrijden beleeft als voorzitter van de IFKS.
Last but not least wil ik mijn dank uitbrengen aan de redactie van deze krant: Uultsje Talsma, Klasina van der Werf, Nynke van der Zee en Riemie van Dijk. En hartelijk dank aan Afke Boven voor haar adviserende rol en het meelezen.
Ik wens jullie veel leesplezier!
DOEDE VELLEMA
UITGAVE Devea www.devea.nl
ADVERTENTIES
Devea
Doede Vellema: 06 15 37 22 55 www.devea.nl
Heidstra Media, Pieter Jan Heidstra: 06 11 434 272 www.heidstramedia.nl
IDEEËN & ADVIES Afke Boven www.afkeboven.nl
REDACTIE
Uultsje Talsma
Riemie van Dijk
Nynke van der Zee | www.nynketxt.nl
Klasina van der Werf www.klasinavanderwerf.nl
VORMGEVING VDS Crossmedia
T. 085 - 773 41 71 info@vdscrossmedia.nl www.vdscrossmedia.nl
FOTOGRAFIE Tom Coehoorn www.thomasvaer.nl Martin de Jong
Fotopersburo Martin de Jong www.fotopersbureaumartindejong.nl
DRUK Mediahuis Noord Grafisch Bedrijf www.mediahuisnoord.nl
OPLAGE
30.000 exemplaren ©2023
Als zwaardman op de Ulbe Zwaga was Jaap Jelle Feenstra altijd op zoek naar de beste wind. In feite deed hij dat ook als lobbyist bij Havenbedrijf Rotterdam. Het grote verschil tussen beide is dat de directie altijd naar zijn raad luisterde, schipper Kees Hermsen niet. “Dat wie foar my in kursus nederigheid”, zegt de nieuwe IFKS-voorzitter met een brede glimlach over die voor hem onwennige momenten.
In dat licht van bescheidenheid past ook het kleine, knusse arbeiderswoninkje aan de haven in Langweer waar Jaap Jelle Feenstra (68) en zijn echtgenote Pette twee tot drie dagen per week verblijven. De rest wonen ze vanwege hun werk in Den Haag. Feenstra was onder andere 12 jaar lid van de Tweede Kamer voordat hij lobbyist werd voor het Rotterdamse havenbedrijf.
De afgelopen maanden - “pensioen, dat is niks foar my” - kreeg hij in de walstroomcampagne de vijf grote Nederlandse (concurrerende) zeehavens en de regering op één lijn. “Ik sykje by soks altyd om it belang fan de oar wêrtoch at dy foar my yn beweging komt en we der beide wat oan hawwe.”
Deze strategie leidde tot succes: op 22 mei zegde minister Harbers van IenW 180 miljoen euro subsidie toe om walstroom aan te leggen voor de grote zeeschepen in de zeehavens. Aangemeerde zeeschepen op walstroom leveren een CO2-reductie op
die gelijk is aan het gasverbruik van 75.000 woningen, elk jaar weer.
kultuer kennen te learen. In speurtocht nei wat der spilet. Ik bin net in bestjoerder op ôfstân, ik wol it sels hearre.”
De geboren Leeuwarder stond niet altijd te popelen als hij met heit en mem mee moest naar het skûtsjesilen. Die wedstrijden zonder wind... “Ik sei altyd: it is in olifantendans. No fyn ik de wedstriden sûnder wyn eins folle spannender.”
Iedereen berekent eerst wat het kost aan vrije tijd. En er zijn zo veel alternatieven. Feenstra vindt dat ook de vereniging een verantwoordelijkheid heeft om jongeren te interesseren en op te leiden. Het behoud van het skûtsjesilen staat op het spel. “As elkenien konsumptyf oan de kant sitten bliuwt, fart der aanst gjin skûtsje mear.”
Naast zijn andere functies en z’n wekelijkse biljartavondje in Langweer, werkt hij nu in opdracht van het Havennetwerk Fryslân (HNF) aan de ontwikkeling van de Friese vaarwegen en binnenhavens. En daar is het voorzitterschap van de IFKS bijgekomen. Een taak die hij beschouwt als “in boppe-al earfolle funksje”. Verwacht geen lijstje met verbeterpunten die hij wil doordrukken, ook al heeft hij een Calvinistische drang om samen dingen beter te maken. “Nee, it earste jier wol ik brûke om de minsken, de gebrûken, de
Voorzitter René Nagelhout van de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen (SKS) kun je best een tevreden man noemen: er ligt een doordacht plan voor alle vergunningen, de vacante bestuursfuncties zijn ingevuld, de 50-ste editie van het Skûtsjejournaal is een plaatje geworden en de wedstrijd bij Terherne tegelijk met Hardzeildag in de Sneekweek is geregeld met een verlate start om vier uur. “We binne der eins wer hielendal klear foar.”
TOEKOMST
Tijd dus om achterover te leunen? Dat is ook weer niet aan de orde, verzekert de voorzitter. De lopende zaken zijn prima op orde, maar de wereld verandert en daar speelt de SKS op in. Zo is het bestuur bijvoorbeeld bezig met duurzaamheid. Bij de skûtsjes is op CO2-gebied geen eer te behalen, maar bijvoorbeeld de bijbootjes in het wedstrijdveld kunnen op stroom of schone diesel. Er wordt ook gewerkt aan een koersdocument waarin de piketpaaltjes worden geslagen voor
de komende decennia. Hoe staan de wedstrijden, de skûtsjes en de vereniging ervoor in 2045?
KRAPTE OP DE MARKT
Net als bij de IFKS is er ook bij de SKS ‘krapte’ op de bemanningenmarkt. Mede op verzoek van de schippers bekijkt het bestuur of vrijwilligers rondom de skûtsjes op enige wijze extra gefaciliteerd kunnen worden. Want van de vrijwilligers ben je als vereniging afhankelijk. Op het water, aan de kant, maar ook in het bestuur. Nagelhout is
Maar hij heeft ook andere herinneringen aan die middagen. Zoals die keer in Grou: “Under de wedstriid ynienen: ‘Hy leit om, hy leit om!’
Dat gong dan as in golf troch it publyk oan de kant. Radio wie der net. Hoe is it, binne se der al by? Libbet er noch? Net elkenien koe swimme yn dy tiid, no. Dy emoasjes, dy spanning. Dy sitte djip. Hiel djip.”
Die emotie hoopt hij de komende jaren als voorzitter ook los te maken bij jongeren. Want daar zit wel een zorg. Van de schippers heeft hij al meerder keren gehoord dat het vinden van bemanningsleden lastiger wordt.
Een ander punt dat zijn volle aandacht heeft is de veiligheid aan boord. Op dat gebied is al heel veel gedaan, maar de dramatische incidenten in de bruine vloot houden ook de skûtsjeschippers bezig.
Aan dertien jaar als zwaardman op de Ulbe Zwaga van Kees Hermsen, kwam door een ernstig ongeval abrupt een eind voor Jaap Jelle Feenstra. Het hield hem lange tijd op de wal. Ambities om het skûtsjesilen zelf weer op te pakken heeft hij niet. Een vereniging functioneert het best als iedereen zijn eigen expertise inzet, is zijn overtuiging. “De skipper oan it helmhout fan it skûtsje en jou my dat fan de feriening mar.”
dan ook erg blij dat Jan Douwe de Boer en Durk Nijdam de scheidend bestuursleden Jelle van der Meulen en Ulbe Zwaga wilden opvolgen.
WISSELING VAN DE WACHT
Ook op twee skûtsjes vond een wisseling van de wacht plaats: Lodewijk Jzn Meeter vervangt Klaas Westerdijk op d’Halve Maen en Sieberen van Terwisga staat in plaats van Gerhard Pietersma aan het helmhout
van het Earnewâldster skûtsje. Misschien bekroont één van beiden het debuut met het kampioenschap. Wie het ‘Zilveren Skûtsje’ mee naar huis neemt is natuurlijk nog even de vraag, maar de prijsuitreiking vindt in ieder geval plaats op het Starteiland in plaats van op het winnende skûtsje. “We bliuwe yn Snits, mar meitsje der dit jier al in wat grutter feestje fan, mei alle fjirtjin skûtsjes derby.”
“Ik bin net in bestjoerder op ôfstân, ik wol it sels hearre”
“We binne der wer hielendal klear foar.”
MS Amlin Marine heeft het grootste team van gespecialiseerde marine acceptanten en schadebehandelaars in Europa. Wij bieden een compleet assortiment producten voor al uw maritieme verzekeringsbehoeften, onze Loss Prevention Services en 24/7 bereikbaarheid in geval van nood. MS Amlin is uw kompas in de wereld van maritieme verzekeringen – uw betrouwbare gids over woeste wateren. Vertrek nooit zonder ons!
LEMMER - Hij is nog maar net wakker, geeft hij toe als ik om tien uur ‘s ochtends voor de deur sta. Albert Visser (60) kan uitstekend uitslapen. En dat terwijl hij als beroepsschipper dagelijks voor dag en dauw opstaat. “It talint foar útsliepen ha ik fan ús heit. Dy wie ek beropsskipper. Dêr moasten wy op snein net foar healwei alven oanklopje foar kofje.” De kunst van het uitslapen blijkt de SKS-kampioen van 2022 geen windeieren te leggen. “Ofrûne jier wiene wy ek it bêste útsliept, moatst mar rekkenje!”
Met een brede glimlach houdt Albert de voordeur open. Bij binnenkomst valt gelijk het miniatuurschip in de hal op. Veilig ingepakt in een glazen vitrine pronkt de zeecoaster Warber. Tot in detail is het 94 meter lange en 13 meter brede schip nagemaakt. “Dat is ús farrende famyljebedriuw”, glundert Albert trots. “Dêr farre myn trije soannen tsjintwurdich op.” Zelf besloot hij onlangs om het iets rustiger aan te doen. “Ik ferhier mysels as ZZP’er. Dan ha’k al dy administrative rompslomp net mear. Al dat gedoch mei digitale formulieren; it is hjoed-de-dei in ôfgriis. Dan is by my de wille der fuort ôf.”
DE LEMSTER FEESTVIERDAAGSE
Nog een deur verder, in de woonkamer, staat de tweede trofee te pronken: de zilveren schaal voor de winnaar van het SKSkampioenschap. “It bliuwt bysûnder om ‘m yn ‘e hûs te hawwen”, geeft Albert toe. Net als voor voetbalclubs die landskampioen worden, geldt ook voor skûtsjeschippers
dat zo’n kampioensschaal heel wat bloed, zweet en tranen kost. Voor het eerst sinds 34 jaar pakte het skûtsje van Lemmer in 2022 weer eens de SKS-titel. En dat tijdens een thuiswedstrijd in de Lemster Baai. “Machtich moai”, beaamt Albert als hij terugdenkt aan die wedstrijd. “Mei noch ien syldei te gean, wienen wy net mear yn te heljen. Hiel De Lemmer stie op ‘e kop. Fjouwer dagen lang koenen wy yn elke kroech fergees bier krije.”
in Leeuwarden, waar hij tien jaar lang ‘woont’. Samen met z’n vrouw Mieke huurt hij een appartementje in Delfzijl; een logistiek handige plek vanwege hun leven op het water. Maar hij voelt zich noch Groninger, noch Liwwadder, noch Sneker. “As ik al wat bin, dan bin ik Lemster.”
Het skûtsje van Lemmer is per toeval ook het skûtsje waar hij als ketelbinkie z’n eerste SKS-wedstrijden op meezeilt. Onder de bezielende leiding van schipper Sytse Hobma leert hij eind jaren zeventig de kneepjes van het vak op het Lemster skûtsje. Daarna belandt hij begin jaren tachtig aan boord van d’Halve Maen bij zijn omke Teake. In die tijd begint schipper Jelle Reijenga met fanatieke trainingen voor de bemanning van zijn Lemster skûtsje. “Jelle wie dêrmei ien fan de earsten dy’t it sa serieus oanpakte”, herinnert Albert zich nog goed. Een soort van skûtsjebondscoach, dus. “Kloppet. En dat betelle him yn 1986 en 1988 út mei twa SKStitels foar De Lemmer.”
Stefan en Douwe. Naast dat het drietal net als hun vader voor een varend bestaan op MV Warber heeft gekozen, zitten ze ook aan boord als bemanning van het Lemster skûtsje. “Al jierren”, verduidelijkt Albert. Of het gezellig is, zo’n complete familie aan boord? “Hinget fan it resultaat ôf”, knipoogt Albert.
Hij krijgt weer hoofdpijn als hij denkt aan die Lemster feestvierdaagse en de nodige biertjes die daarmee gepaard gingen. Overal waar de schipper en z’n bemanning kwamen, werden ze getrakteerd op applaus en de benodigde drankjes. “It jout wol oan hoe grutsk as de Lemsters op ús binne”, knikt Albert. Zelf woont hij sinds 1997 in Lemmer, het watersportdorp voelt als thuis. Een echt thuis, dat hij eigenlijk nooit eerder kende. Albert wordt geboren in het ziekenhuis in Sneek, maar vaart gelijk al mee met z’n ouders aan boord van het schip Padua. Op z’n zevende gaat hij naar het schippersinternaat
Het blijken ook de laatste Lemster SKStitels voor lange tijd te zijn, want maar liefst 34 jaar staan de Lemsters droog in de vele skûtsjesimmers die volgen. “Logysk, de prizen gongen allegear nei myn broer”, grijnst Albert. Broer Douwe Visser wordt met de Sneker Pan kampioen in 1995, 1996, 2002, 2003, 2007, 2011, 2012, 2013 en 2016. Een staat van dienst waar Albert alleen maar ontzag voor kan hebben. “Douwe hat yn al dy jierren alles oan de kant setten foar it silen. Mar dan bedoel ik ek echt álles. Dêr kin ik allinnich mar djip respekt foar hawwe.”
VAN BROER TOT BROER
Des te mooier was het moment dat Albert in 2022 bij de kampioenshuldiging op het bomvolle plein in Lemmer werd toegesproken door zijn grote broer Douwe. Die gaf toe dat hij had staan janken op het achterdek toen hij hoorde dat zijn broer Albert kampioen was geworden. “Ik krij der noch pikefel fan”, knikt Albert zichtbaar ontroerd. “Fan Douwe ha ik alles leard. Hy is in foarbyld foar my west.” Inmiddels is Albert zelf een voorbeeld voor velen. Zeker voor zijn drie zonen Jasper,
De grote vraag is uiteraard of Albert het huzarenstukje van zijn broer Douwe kan evenaren. Die nam na de SKS-titel in 1995 gelijk het jaar daarop opnieuw de kampioensschaal in ontvangst. “Wa wit”, antwoordt Albert nuchter. “Ik sis noait noait. Wy ha in pear lytse wikselingen yn de bemanning, mar it grutste part fan de ploech is gelyk oan ferline jier. En it skûtsje is ek noch gelyk. Dus wa sil it sizze.” Wie wil gokken op de kampioen van 2023 moet zich overigens niet in de luren laten leggen door de prestaties tijdens het voorseizoen, verklapt Albert alvast. “Dan sile wy noch mei it âlde guod. Pas trije wiken foar de earste wedstriid fan de SKS komt it nije spul der op te stean. Ik wit noch presys hoe’t alles ferline jier stie. Dus as it goed is, kin ik it skûtsje aanst wer mei myn pinke stjoere.”
DE GROOTSTE RIJKDOM
Dat moet ook, want een pijnlijke knie zorgt ervoor dat Albert op aanraden van de fysiotherapeut beter niet meer geknield naast het helmhout kan gaan zitten. “Ik wurd ek in dei âlder, ja”, geeft hij lachend toe. Wie het helmhout ooit over zal nemen? Hij haalt z’n schouders op. “Wa wit wol ien fan harren”, zegt hij, kijkend naar de foto boven de bank in de woonkamer. Daarop staan de drie grijnzende zonen die hun zusje Marita schijnbaar moeiteloos horizontaal optillen. “Dit is myn grutste rykdom. Dêr kin gjin sulveren kampioensskaal tsjinop.”
“Ik
“As ik al wat bin, dan bin ik Lemster”
“Ik wit noch presys hoe’t alles ferline jier stie”
De een zeilde met zijn ‘racemachine’ zo richting de top van het klassement, de ander zag het kampioenschap bijna in rook opgaan. Eén ding is zeker: als de Lemsterbaai bepalend is voor het eindklassement, weet je dat er tot de laatste snik gestreden gaat worden. Wind of geen wind. En zo leverde de IFKS in 2022 weer vier bijzondere kampioenen af.
KAMPIOEN A-KLASSE
PIETER-JILLES TJOELKER, SKÛTSJE STERKE JERKE
“Dat er tussen twee zeildagen een wereld van verschil kan zitten, weet ik inmiddels uit eigen ervaring. Op de één-na-laatste zeildag in de Lemster Baai werden we teleurstellend tiende. ‘Wy ha ús kâns op it kampioenskip ferskiten’, dacht ik nog. Maar in de IFKS zijn wonderen mogelijk, wist ik van voorgaande jaren. Het was al een wonder dat we op die allerlaatste wedstrijddag om tien voor vier van start mochten. De hele dag was het bladstil. Vanaf het moment dat het startschot klonk, voelde ik dat het mogelijk was: driemaal op rij kampioen worden met de Sterke Jerke. Toen we als eerste finishten, kon ik m’n tranen niet langer de baas. Dat moment is niet te beschrijven. Dit jaar? We doen uiteraard weer mee voor de titel. De ploeg is vrijwel gelijk, met één wissel. Vanaf dit jaar is mijn vriendin Susan onze peilster. Bijzonder, maar vooral ontzettend leuk. Ik kijk er nu al naar uit. Lit de simmer mar komme!”
KAMPIOEN B-KLASSE
“Als je begin vorig jaar tegen me had gezegd ‘jullie worden kampioen’, had ik je voor gek verklaard. We startten in het voorjaar van 2022 met een nieuw grootzeil, waar we in de voorbereidingen nog volop mee aan het stoeien waren. We zijn een relatief licht skûtsje dat goed gedijt bij een beetje wind. Vorig jaar troffen we iedere wedstrijd windkracht 3, voor ons de ideale omstandigheden. Als het ons dit jaar weer zo voor de wind gaat, ben ik ervan overtuigd dat we in de A-klasse in het linker rijtje kunnen meezeilen. Maar treffen we een aantal wedstrijddagen met harde wind, dan is handhaving het doel. Er is dit jaar niets veranderd op ons skûtsje. Ik heb de afgelopen jaren een vaste groep mensen om me heen weten te verzamelen. Een hecht team van 16 man, met ieder z’n eigen talenten. Dat maakt skûtsjesilen zo uniek: het is de grootste én gaafste teamsport ter wereld!”
DAAN VAN DER MEER, SKÛTSJE WESTENWIND
“Zeilen is de grootste en gaafste teamsport ter wereld”
“Ik krijg nog kippenvel als ik terugdenk aan de wedstrijd vorig jaar in de Lemster Baai. Het hele kampioenschap waren we als een speer weg bij de start. Ook die dag lagen we voorop toen de leiding de wedstrijd afbrak vanwege de draaiende wind. Bij de herstart waren we te vroeg en moesten we opnieuw starten. ‘Nu gooien we de kampioenstitel weg’, spookte er door mijn hoofd. Maar ons skûtsje liep fantastisch. We waren zelfs als eerst bij de bovenste ton. Toen wist ik: dit kan niet meer fout gaan. Dit jaar verwacht ik opnieuw een skûtsje dat loopt als een tierelier. We hebben de giek van Sikke Tichelaar overgenomen en we hebben een nieuw grootzeil. Het zeil waarmee we vorig jaar zeilden, was 12 jaar oud. Als het hard begon te waaien, kneep ik mijn handen dicht. Ook het zeilteken is anders, omdat we dit jaar voor het dorp Goutum uitkomen. Tot slot is de bemanning een beetje veranderd. Mijn doel? Een top 5 klassering, maar dan wel op het hoogste treetje!”
“De Frya Fresena is een racemachine, dat hebben we vorig jaar gemerkt. We konden iedere wedstrijd in de top mee zeilen en een paar keer zelfs helemaal vooraan eindigen. Dit jaar in de B-klasse wordt het heel andere koek, mei al dy rappe mannen. Toch ga ik ook nu weer voor het hoogst haalbare. Dat zit nou eenmaal in me. Als ik meedoe, wil ik winnen. Of het nou een spelletje Mens-erger-je-niet is of het IFKSkampioenschap. We zeilen dit jaar met bijna exact dezelfde bemanning en precies hetzelfde skûtsje. Ik wil het schip eerst helemaal leren kennen voordat we gaan investeren in tuigage. Pas als we het schip echt goed in de vingers hebben en geen fouten meer maken, kunnen we kijken naar materiaalverbetering. Wanneer ik tevreden ben? Het zou prachtig zijn om opnieuw te promoveren. Nog mooier wanneer we kampioen worden. Maar daar zullen we ‘mei it mes yn ‘e bek’ voor moeten zeilen!”
KAMPIOEN LYTSE A ANDRIES BROUWER, GOUTUMER SKÛTSJE:
“Ons skûtsje loopt als een tierelier”
In vier stappen een perfect pak
stap 1: We nemen uw maten precies op en u probeert eventueel een aantal van onze ‘paspakken’ of ‘pasjasjes’ om te kijken welke modellen u aanspreken.
stap 2: U kiest stoffen, voering en knopen. Voor ons maatwerk werken we met toonaangevende stoffen. Deze stoffen zijn soepel, kreukherstellend en hebben een stijlvolle uitstraling.
stap 3: Om het pak of kolbert helemaal ‘af’ te maken, kunt u op de binnenkant uw naam, de naam van uw bedrijf of bijvoorbeeld uw trouwdatum laten borduren.
stap 4: Na drie tot vier weken is het maatwerk klaar. Heeft u eenmaal bij ons een maatpak of maatkolbert laten maken, dan slaan wij alle gegevens op in onze computer, zodat we een volgende keer precies de maten en modellen weten. www.janeringa.nl
‘Onze smaak is allereenvoudigst, we zijn altijd tevreden met het beste.'
(VRIJ VERTAALD NAAR OSCAR WILDE)
Ze zeilden hun skûtsje net niet naar de hoogste tree van het erepodium, toch was de feestvreugde groot en het bier meer dan verdiend. Negen schippers en bemanningen wisten namelijk wel te promoveren. Wij spraken vier van hen over de euforie en weer met beide benen op de grond komen.
De 41-jarige Jelle Los uit Raerd komt dit jaar met skûtsje de Skeakel (voorheen De Yde) in de B-klasse uit van de IFKS. Vorig jaar werd hij met zijn bemanning tweede in de C-klasse met de Grutte Pier, het schip waar hij roerige tijden mee beleefde. Dit jaar begint de schipper met een schone lei en kan hij weer vrijuit zeilen.
Een dubbel gevoel had Jelle Los vorig jaar toen hij met de Grutte Pier promoveerde naar de B-klasse. “Aan de ene kant was het een ontzettend mooi jaar, maar aan de andere kant was het voor mij beladen omdat ik telkens van alle kanten gefotografeerd en gefilmd werd”, vertelt Jelle die in 2010 samen met zijn broer Delmer kampioen werd met de Grutte Pier in de A-klasse.
KETTINGBEDING
Aanleiding voor alle aandacht was een zakelijk conflict uit het verleden. Daardoor mocht Los van oud-eigenaar Sikke Heerschop niet op de Grutte Pier varen, dit had hij vast laten leggen in een kettingbeding. Zodra Los en zijn familie zich aan boord van het skûtsje vertoonden, kreeg de eigenaar (toen nog Catrinus Sandstra) per keer een boete van duizend euro.
Inmiddels is de Grutte Pier verkocht en zit Henk Regts - nu nog actief op de Trije Doarpen - volgend jaar aan het helmhout. Voor Jelle reden om op zoek te gaan naar een nieuw schip. Hij stuitte op het voormalige skûtsje De Yde. Volgens de reglementen promoveert een schipper en niet het skûtsje, dus kan Los dit jaar gewoon in de B-klasse van start gaan.
ZWARE DOBBER
“Het is een sterke klasse met veel schepen waar wij rekening mee moeten houden. We hebben een ontzettend leuke ploeg en het schip is qua uiterlijk dik voor elkaar, maar het zeil is op. Daar zullen we nog een zware dobber aan hebben”, zegt Jelle die door de jaren heen tientallen skûtsjes verbouwd heeft.
De 42-jarige Olphert van der Pol is sinds 2020 schipper van het Dokkumer skûtsje Ebenhaëzer, net in de coronatijd. Dat het team vorig jaar meteen promoveerde naar de B-klasse was voor hem dan ook fantastisch. “Hoe het dit jaar zal gaan is spannend.’’
Hoe het zal gaan hangt volgens hem van het weer af. “Als er een beetje wind is kunnen we wel in de middenmoot eindigen. Het is een nieuw schip voor ons, dus het is weer even zoeken, maar dat zie ik wel als een uitdaging. Het is in elk geval een schip met potentie”, aldus de schipper die allang blij is dat hij nu vrijuit kan zeilen.
De Ebenhaëzer heeft het afgelopen seizoen meerdere wisselingen in het team gehad en de concurrentie is groot. “Er zijn wel tien schepen die meedoen om het kampioenschap in de IFKS. Het skûtsje Grytsje Obes van Arjen de Jong springt er tot nu toe uit, maar ook dat zegt niks. Het kan nog alle kanten op. Ik hoop dat we meedraaien in de top, maar ik hoop vooral op een sportief seizoen”, aldus Olphert van der Pol. Het seizoen begon voor het Dokkumer skûtsje met een knieblessure van de fokkenist, waardoor een vervanger moest worden gezocht. Ook een aantal andere bemanningsleden viel uit. Een oproep in de media leverde vier nieuwe teamgenoten op. “Ze komen allemaal uit Dokkum en één uit Westergeast.”
TERUG NAAR DE BASIS
Over de voorbereidingen is Olphert nog niet helemaal tevreden. Tijdens Lemmer Ahoy begon de Ebenhaëzer goed, maar bij de Slach om Heech ‘koe it better’. “Ik heb even pas op de plaats gemaakt en ben bij mezelf te rade gegaan. Wat ging er niet goed? Ik was te gretig en maakte inschattingsfouten. Aangezien we nieuwe bemanningsleden aan boord hebben, heb ik besloten helemaal terug te gaan naar de basis. Ik moet weer met beide benen op de grond staan, gewoon lekker zeilen, zonder ongelukken. Soms moet ik mezelf even een schop onder de kont geven. En anders doet Tineke dat wel”, lacht de schipper.
TROUWEN OP HET SKÛTSJE
Tineke is bemanningslid en zijn verloofde. Olphert vroeg haar vorig jaar ten huwelijk tijdens de Slach om Heech. Op 21 september gaan ze trouwen, op het skûtsje. Niet alleen zijn vrouw maakt deel uit van het team, ook zijn vader Lieuwe. “Hij is mijn adviseur en daar ben ik heel blij om. Het is zo waardevol dat we dit samen kunnen doen. Mijn vader is heel erg betrokken bij de Ebenhaëzer. Hij helpt ook mee met het educatieproject van het skûtsje in Dokkum. Hoewel ik zelf in Sneek woon krijg ik dankzij het skûtsje ook steeds meer een band met Dokkum. Vorig jaar hebben we met het college van de gemeente Noardeast-Fryslân gezeild en tijdens de Admiraliteitsdagen hebben we de stad nog beter leren kennen. Ik wist niet dat het daar zo mooi was. Ik ben dan ook blij dat ik de kans heb gekregen om op dit skûtsje te varen.”
“Het was een ontzettend mooi maar beladen jaar”
“We hebben een ontzettend leuke ploeg en het schip is qua uiterlijk dik voor elkaar”VAN C NAAR B: OLPHERT VAN DER POL MET SKÛTSJE EBENHAËZER
“Ik moet weer met beide benen op de grond staan, gewoon lekker zeilen”
“Ik hoop dat we meedraaien in de top, maar ik hoop vooral op een sportief seizoen”
Gerrit Huisman (24) uit Franeker is één van de jongste schippers van de IFKS. Skûtsjesilen zit in de genen en dat is ook niet zo vreemd. Hij is namelijk de kleinzoon van Gerrit Roosjen. “Mijn opa heeft de IFKS opgericht, omdat hij niet mocht deelnemen aan de SKS.”
VAN B NAAR A: BAS KROM MET SKÛTSJE VERWISSELING
De 39-jarige Bas Krom uit Indijk is nu tien jaar schipper op de Verwisseling, hij won met dat skûtsje zelfs zes keer de immens zware Strontrace, maar de hoogste klasse van de IFKS was lang een stip op de horizon. Tot nu, want dit jaar maakt de bemanning van de Verwisseling z’n opwachting in de grote A. Voor het eerst, dus worden er voor de zekerheid nog geen grote voorspellingen gedaan.
“Ik durf geen verwachtingen te scheppen. Handhaven is ons doel, we zullen blij zijn als we in deze klasse blijven. We hebben een nationaal team, de bemanningsleden komen uit alle hoeken van het land. Dat maakt de manier van trainen voor ons lastig. Daarom varen we in het voorseizoen alle wedstrijden’’, vertelt schipper Bas Krom. Hij merkt dat het team nog wel wat mist qua snelheid, hoogte en tactiek, eigenlijk op alle vlakken. “In deze klasse word je daarvoor meteen afgestraft. Het voelt alsof we vechten tegen degradatie. Maar we gaan gewoon lekker zeilen en dan zien we het wel. Ik laat het over me heen komen.’’
LIEFDE
Voordat Bas schipper werd van de Verwisseling had hij nog nooit een wedstrijd meegevaren in de IFKS. De Amsterdammer groeide op een platbodem op en begon zijn schipperscarrière op het skûtsje van de Amsterdamse studentenvereniging. Door de liefde kwam hij dertien jaar geleden in Indijk terecht. Bas: “Ik werd verliefd op Karin in de feesttent in Lemmer. Sinds ik schipper van de Verwisseling ben zeilen we altijd samen. Sterker nog, zonder haar zeil ik minder goed. Inmiddels heeft het stel een eigen watersportbedrijf. Ze wonen bij de jachthaven en hebben twee dochters van tien en zeven jaar die ook al met het zeilvirus zijn besmet.
BEKRONING
Tien jaar geleden promoveerde Bas meteen in het eerste jaar met zijn bemanning naar de B-klasse en daar schommelden ze altijd een beetje tussen de vierde en achtste plek. In de coronatijd startte het team een bijzondere crowdfundingsactie. Door de Elfstedentocht met het skûtsje te varen haalden ze geld binnen voor een nieuw grootzeil. “Daardoor was de druk en verwachting vorig jaar hoog. Tot het laatste moment hebben we in spanning gezeten en met de hakken over de sloot zijn we gepromoveerd. Toch voelde dit als een bekroning op onze actie.’’
Schipper van de SKS zal Gerrit Huisman dan ook nooit worden, omdat hij van oudsher niet uit een echte schippersfamilie komt. Dat was ook de reden dat zijn opa het tweede zeilevenement voor skûtsjes organiseerde.
“Hij zou het prachtig hebben gevonden als hij wist dat ik nu schipper was van het skûtsje
Ut ‘e Striid van Franeker, maar helaas heb ik hem nooit gekend”, vertelt Gerrit. Ook zijn vader, van wie hij het stokje op zijn zestiende al overnam, is hartstikke trots en helpt zijn zoon waar hij kan.
Inmiddels heeft Gerrit al heel wat ervaring opgedaan. Hij heeft in alle klassen gezeild, werd kampioen in de C-klasse, maar maakte ook degradatie mee. “Misschien is dat ook wel de reden dat een aantal bemanningsleden ermee zijn gestopt toen we promoveerden. Ik heb altijd een vaste bemanning gehad dus dit zat er een keer aan te komen. We hebben alles al meegemaakt en sommigen kiezen er dan toch voor om op vakantie naar Spanje te gaan. Je moet ook heel wat over hebben voor het skûtsjesilen. Zelf weet ik niet beter.”
MEER ERVARING
Met een vrij nieuw team gaat hij er dan ook met frisse moed weer tegenaan. “We hadden altijd een heel gezellig team, maar ik merk dat deze bemanningsleden juist weer wat fanatieker zijn. Dat komt goed uit, want ik wil graag in de middenmoot van de A-klasse meedraaien. De laatste keer dat we in deze klasse deelnamen zeilden we steeds
achteraan en degradeerden we meteen weer naar de B-klasse. Dat kan dit jaar alleen maar beter worden en ik heb inmiddels ook weer meer ervaring”, zegt Gerrit. Vorig jaar eindigde hij als tweede in de B-klasse. Naar eigen zeggen hebben ze toen de kampioenszege uit handen gegeven. “Ik heb een paar domme fouten gemaakt, dat had niet gehoeven.”
STERKE KLASSE
De schipper van het Franeker skûtsje gaat met een positief gevoel naar de IFKS. “We hebben een mooie sponsorclub achter ons staan waardoor we de laatste jaren in ons skûtsje konden investeren. We hebben alles nu tiptop voor elkaar. Dat moet ook wel, anders red je het niet in de A-klasse, want het is een hele sterke klasse. Ik kan me geen fouten meer permitteren, dan word je meteen afgestraft. Maar het belangrijkste is dat we plezier houden in de wedstrijden. Zolang dat het geval is, kan ik me niet voorstellen dat ik ooit ga stoppen.’’
‘Ik
“Ik kan me geen fouten meer permitteren, dan word je meteen afgestraft”
“We zullen blij zijn als we in deze klasse blijven”
“Tot het laatste moment hebben we in spanning gezeten en met de hakken over de sloot zijn we gepromoveerd”OOK ZIJ PROMOVEERDEN! VAN C NAAR B Skûtsje Drie Gebroeders met schipper Aeger van der Hoeff werd vijfde in het klassement van de C-klasse. VAN C NAAR B Schipper Jimte Koopmans en zijn bemanning van skûtsje Deviatie zeilden naar een vierde plek in het klassement van de C-klasse. VAN B NAAR A Skûtsje Striidber met aan het helmhout Steven Zijsling werd vorig jaar vierde in het klassement van de B-klasse.
100% BOB 0% op!
Dêr kinst mei komme
ZEILTEKENS INFO
Skûtsje: Lemster Skûtsje
Thuishaven: Lemmer
Schipper: Albert Jzn. Visser
Klassering 2022: 1e
Skûtsje: Doarp Grou
Thuishaven: Grou
Schipper: Douwe Azn. Visser
Klassering 2022: 2e
Skûtsje: De Jonge Jan
Thuishaven: Langweer
Schipper: Harmen Brouwer
Klassering 2022 3e
Skûtsje: Gerben van Manen
Thuishaven: Heerenveen
Schipper: Sytze Brouwer
Klassering 2022: 4e
Skûtsje: Rienk Ulbesz
Thuishaven: Leeuwarden
Schipper: Willem Uzn. Zwaga
Klassering 2022: 5e
Skûtsje: Twee Gebroeders
Thuishaven: Earnewâld
Schipper: Sieberen van Terwisga
Klassering 2022: 6e (met Gerhard Pietersma)
ZEILTEKENS INFO
Skûtsje: It Doarp Huzum
Thuishaven: Huizum
Schipper: Johannes Hzn. Meeter
Klassering 2022: 7e
Skûtsje: De Sneker Pan
Thuishaven: Sneek
Schipper: Jappie Dzn. Visser
Klassering 2022: 8e
Skûtsje: Oeral Thús
Thuishaven: Joure
Schipper: Rinus de Jong
Klassering 2022: 9e
Skûtsje: Twee Gebroeders
Thuishaven: Drachten
Schipper: Jeroen Pietersma
Klassering 2022: 10e
Skûtsje: d’Halve Maen
Thuishaven: Drachten
Schipper: Lodewijk Jzn Meeter
Klassering 2022: 11e (met Klaas Westerdijk)
Skûtsje: Eildert Sietez
Thuishaven: Akkrum
Schipper: Pieter Ezn. Meeter
Klassering 2022: 12e
ZEILTEKENS INFO
Skûtsje: Súdwesthoek
Thuishaven: Stavoren
Schipper: Auke de Groot
Klassering 2022: 13e
Skûtsje: Klaas van der Meulen
Thuishaven: Woudsend
Schipper: Klaas van der Meulen
Klassering 2022: 14e.
Zaterdag 5 augustus Grou
Maandag 7 augustus De Veenhoop
Dinsdag 8 augustus Earnewâld
Woensdag 9 augustus Terherne
Donderdag 10 augustus Langweer
Vrijdag 11 augustus Elahuizen
Zaterdag 12 augustus Stavoren
Maandag 14 augustus Woudsend
Dinsdag 15 augustus Inhaalwedstrijd (eventueel)
Woensdag 16 augustus Lemmer
Donderdag 17 augustus Lemmer
Vrijdag 18 augustus Sneek
ZEILTEKENS INFO
Skûtsje: Sterke Jerke
Thuishaven: Earnewâld
Schipper: Pieter-Jilles Tjoelker
Klassering 2022: 1e
Skûtsje: Ingelskman
Thuishaven: Rotterdam
Schipper: Sikke Heerschop
Klassering 2022: 2e
Skûtsje: Redbad
Thuishaven: Workum
Schipper: Wietse Bandstra
Klassering 2022: 3e
Skûtsje: It Doarp Eastermar
Thuishaven: Eastermar
Schipper: Geale Tadema
Klassering 2022: 4e
Skûtsje: Lytse Lies
Thuishaven: Gaastmeer
Schipper: Tony Brundel
Klassering 2022: 5e
Skûtsje: Eelkje II
Thuishaven: Heeg
Schipper: Jeroen de Vos
Klassering 2022: 7e
Skûtsje: ’t Swarte Wief
Thuishaven: de Tynje
Schipper: Jaap Hofstee
Klassering 2022: 8e
ZEILTEKENS INFO
Skûtsje: Eeltje Baas
Thuishaven: Makkum
Schipper: Klaas Kuperus
Klassering 2022: 9e
Skûtsje: Grutte Geert
Thuishaven: Rotterdam
Schipper: Wytse Heerschop
Klassering 2022: 10e, toen als skûtsje Us Heit
Skûtsje: Jonge Jasper
Thuishaven: Franeker
Schipper: Froukje Osinga
Klassering 2022: 11e
Skûtsje: Waaksdom
Thuishaven: Joure
Schipper: Ulbe Zwaga
Klassering 2022: 12e
Skûtsje: Ora et Labora
Thuishaven: Heeg
Schipper: Sietse Broersma Klassering 2022: 13e
Skûtsje: Westenwind
Thuishaven: Heeg
Schipper: Daan van der Meer Gepromoveerd uit de B-klasse
Skûtsje: Ut ‘e Striid
Thuishaven: Franeker
Schipper: Gerrit Huisman Gepromoveerd uit de B-klasse
ZEILTEKENS INFO
Skûtsje: Verwisseling
Thuishaven: Yndyk
Schipper: Bas Krom
Gepromoveerd uit de B-klasse
Skûtsje: Striidber
Thuishaven: IJlst
Schipper: Steven Zijsling
Gepromoveerd uit de B-klasse
Zaterdag 19 augustus Hindeloopen
Zondag 20 augustus Stavoren
Maandag 21 augustus Heeg
Dinsdag 22 augustus Sloten
Woensdag 23 augustus Rustdag of inhaalwedstrijd(en) bij Echtenerbrug
Donderdag 24 augustus Echtenerbrug
Vrijdag 25 augustus Lemmer
Zaterdag 26 augustus Lemmer (finale)
Rondvaardij Princenhof
Skûtsjesilen is hét watersportevenement van Fryslân. Ga mee met onze luxe partyschepen naar onderstaande wedstrijden.
Vertrek vanuit Earnewâld Vertrek vanuit Woudsend (Eewal)
Zaterdag 05 aug. Grou (start)
Maandag 07 aug. De Veenhoop
Dinsdag 08 aug. Earnewâld
Woensdag 09 aug. Terherne
Donderdag 10 aug. Langweer
Vrijdag 18 aug. Sneek (finale)
Vrijdag 11 aug. Elahuizen
Maandag 14 aug. Woudsend
• Vraag naar ons programma!
• Wijzigingen voorbehouden.
• Wie reserveert, vaart wel!
• Keuken aan boord!
Luxe partyschepen van 10 tot 250 personen Verzorging van oa. koffietafels, buffetten, diners, barbecues Aangepast voor mindervaliden
www.rondvaardij-princenhof.nl
De Stripe 2, 9264 TW Earnewâld, 0511 - 53 93 34 b.g.g. 06 - 16 93 90 04
Hendrik Bulthuisweg 2, 8606 KB Sneek
Poiesz heeft alles wat u dagelijks nodig heeft. We staan dagelijks voor u klaar met de beste service, vriendelijke prijzen en een ruim assortiment. Kijk op www.poiesz-supermarkten.nl voor de Poiesz supermarkt bij u in de buurt.
• Vriendelijke prijzen
• De beste service
• Ambachtelijke versafdelingen
• Vakkundige en vriendelijke medewerkers
• Sparen met Poiesz zegels voor gratis cadeaus
• Originele (win)acties
ZEILTEKENS INFO
Skûtsje: Lonneke
Thuishaven: Stavoren
Schipper: Jilles Bandstra
Klassering 2022: 5e
Skûtsje: Wâldwiif
Thuishaven: Kootstertille
Schipper: Tim Roosgeurius
Klassering 2022: 6e
Skûtsje: Hoop op Zegen
Thuishaven: Oudeschoot
Schipper: Mark de Koe
Klassering 2022: 7e
Skûtsje: De Brijbek
Thuishaven: Workum
Schipper: Jeroen Sijtsma
Klassering 2022: 8e
Skûtsje: Dageraad
Thuishaven: Gaastmeer
Schipper: Rein Wiebe Leenstra
Klassering 2022: 9e
Skûtsje: Jonge Rein
Thuishaven: Wytgaard
Schipper: Erik Jonker
Klassering 2022: 10e
Skûtsje: De Trije Doarpen
Thuishaven: Echtenerbrug
Schipper: Henk Regts
Klassering 2022: 11e
Skûtsje: Twee Gebroeders
Thuishaven: Top en Twel
Schipper: Jan Overwijk
Klassering 2022: 12e
Skûtsje: Frya Fresena
Thuishaven: Reade Klif
Schipper: Age Bandstra
Gepromoveerd uit de C-klasse
Skûtsje: de Skeakel
Thuishaven: Bolsward
Schipper: Jelle Los
Gepromoveerd uit de C-klasse met skûtsje Grutte Pier
Skûtsje: Ebenhaëzer
Thuishaven: Dokkum
Schipper: Olphert van der Pol
Gepromoveerd uit de C-klasse
Skûtsje: Deviatie
Thuishaven: Oudega (SWF)
Schipper: Jimte Koopmans
Gepromoveerd uit de C-klasse
Skûtsje: Drie Gebroeders
Thuishaven: Gorredijk
Schipper: Aeger van der Hoeff
Gepromoveerd uit de C-klasse
Skûtsje: Grytsje Obes
Thuishaven: Koudum
Schipper: Arjen de Jong
Gedegradeerd uit de A-klasse
Skûtsje: Raerder Roek
Thuishaven: Raerd
Schipper: Sijmen Kalsbeek
Gedegradeerd uit de A-klasse
Skûtsje: Freonskip
Thuishaven: Blauhús
Schipper: Hartman Witteveen
Gedegradeerd uit de A-klasse
ZEILTEKENS INFO
Skûtsje: Frije Fûgel
Thuishaven: Bakhuizen
Schipper: Jeroen Mous Klassering 2022: 6e
Skûtsje: De Eenvoud
Thuishaven: Harlingen
Schipper: Remy de Boer Klassering 2022: 7e
Skûtsje: Gerrit Ynze
Thuishaven: Galamadammen
Schipper: Roderik von Meyenfeldt
Klassering 2022: 8e
Skûtsje: Singelier
Thuishaven: Stavoren
Schipper: Koos Lamme
Klassering 2022: 9e
Skûtsje: Galamadammen
Thuishaven: Galamadammen
Schipper: Simon van der Lingen
Klassering 2022: 10e
Skûtsje: Goede Verwachting
Thuishaven: Lemmer
Schipper: Bouke van der Vaart
Klassering 2022: 11e
Skûtsje: De Tajefte
Thuishaven: Hindeloopen
Schipper: Cees Riezebos
Klassering 2022: 12e
Skûtsje: de Harmonie
Thuishaven: Bolsward
Schipper: Floris Bottema
Klassering 2022: 13e
Skûtsje: De Bunsjoter
Thuishaven: Spakenburg
Schipper: Jan Pieter van der Stroom
Klassering 2022: 14e
Skûtsje: Gerrit de Vries
Thuishaven: Sneek
Schipper: Gerrit de Vries (Op)nieuw in de vloot
Skûtsje: Ut en Thús
Thuishaven: Jirnsum
Schipper: Luuc Elzinga
Start in C-klasse ivm nieuwe schipper
Skûtsje: Takomst
Thuishaven: Goingarijp
Schipper: Rienk Zwaga
Nieuw in de vloot
Skûtsje: Kammeraat
Thuishaven: Heeg
Schipper: Herre Hooghiemster
Start in C-klasse ivm nieuwe schipper
Skûtsje: De Drie Haringen
Thuishaven: Enkhuizen
Schipper: Thomas de Boer
Gedegradeerd uit de B-klasse
Skûtsje: Lege Wâlden
Thuishaven: Terherne
Schipper: Walter Melle vd Vegt
Start in C-klasse ivm nieuwe schipper
Skûtsje: Goutumer Skûtsje
Thuishaven: Goutum
Schipper: Andries Brouwer
1e, toen als skûtsje De Reuzen
Skûtsje: Vriendschap
Thuishaven: Akkrum
Schipper: Sander Meeter
Klassering 2022: 2e
Skûtsje: Nije Dei
Thuishaven: Heeg
Schipper: Harm van der Weiden
Klassering 2023: 3e
Skûtsje: It Abbegeaster Skûtsje
Thuishaven: Abbega
Schipper: Henk Frankena
Klassering 2022: 4e
Skûtsje: Lytse Famke
Thuishaven: Lemmer
Schipper: Herke Boskma
Klassering 2022: 5e
Skûtsje: Tiid sil’t leare
Thuishaven: Amsterdam
Schipper: Hille Wichers
Klassering 2022: 6e
Skûtsje: Hoop op Zegen
Thuishaven: Leeuwarden
Schipper: Chris van den Berg
Klassering 2022: 7e
Skûtsje: Lytse Earnewâldster
Thuishaven: Earnewâld
Schipper: Geale Postma
Klassering 2022: 8e
Skûtsje: Lutgerdina Smeltekop
Thuishaven: Eemnes
Schipper: Bernd de Cneudt
Klassering 2022: 10e
Skûtsje Hoop en Vertrouwen
Thuishaven: Sneek
Schipper: Brandt de Vries
Klassering 2022: 11e
Skûtsje: Welvaart
Thuishaven: Elahuizen
Schipper: Tsjibbe van der Veer
Klassering 2022: 12e
Skûtsje: Twa Famkes
Thuishaven: Drachten
Schipper: Pieter Jansma
Klassering 2022: 13e
Skûtsje: Nooit Volmaakt
Thuishaven: Lemmer
Schipper: Jochem van der Vaart
Klassering 2022: 14e
Skûtsje: Avontuur
Thuishaven: Heeg
Schipper: Joost Terpstra
Nieuw in de vloot
ENERGY. ANYTIME. ANYWHERE.
aal 35, Almere • www.victronenergy.nl
Een topprestatie neerzetten is teamwork. Dit geldt net zo goed voor skûtsjesilen als voor het produceren van een topdeur. De drive om met elkaar de eerste, snelste en de beste te zijn is hoe dan ook de basis van ons succes. Hierdoor zijn we uitgegroeid tot dé Europese specialist in deuren voor professionele opdrachtgevers. Kijk maar op vanvuuren.nl
Echte kaas komt uit de Beemster
Ze zitten eerste rang bij de SKS en IFKS, cameraman Thomas Overal van Omrop Fryslân en zijn schipper Bouke van Hattem. Al ruim twee decennia werken ze nauw samen op zoek naar de beste plaatjes voor het publiek dat thuis aan de buis gekluisterd zit.
Thomas heeft misschien wel het mooiste plekje om het skûtsjesilen te volgen. Op de voorplecht van een RIB, leunend in een oude hijsband, kan hij de zwaardman soms een hand geven. Hij heeft z’n handen echter vol aan de zware camera van Omrop Fryslân op zijn schouder. “Ast it shot fan de dei mar hast, de bylden by it ferhaal dêr’t elkenien it oer hat.” Dat lukt niet zonder de hulp van zijn schipper, Bouke van Hattem. Net als de skûtsjeschippers zoekt hij tijdens de wedstrijden van de SKS en IFKS met zijn RIB geregeld het randje op. De schippers om de beste wind te vangen, Bouke voor de beste posities voor Thomas.
Twintig jaar lang stuurt de Terhernster (59) inmiddels zijn boot tussen de skûtsjes door. Bij rustig weer het liefst voor de skûtsjes die dan als zwanen met gespreide vleugels hem tegemoetkomen. Hebben ze een brûs foar de kop, dan er zo dicht mogelijk bij. Speciaal voor de cameraman maakt hij in de punt van de RIB een constructie van een oude hijsband en touw. Leunend in die band kan Overal met z’n knieën de klappen op het water opvangen terwijl hij zijn handen vrij heeft voor de camera. “Thomas is net benaud, dy doart wat oan. En dat stimulearret my ek wer om krekt wat fierder te gean.”
PIONIER
Het is een fysiek best pittige klus, waar beide mannen elk jaar naar uitkijken. De in Italië wonende Overal is een van de pioniers op dit gebied. Voor zijn lens zag hij skûtsjes op elkaar knallen, omslaan en hij zoomde in op anders zo stoere schippers bij wie de tranen vloeiden na hun degradatie.
“Ergens in de jaren negentig”, antwoordt Thomas weifelend op de vraag hoe lang hij dit werk al doet. Hij was met het Klein Vaarbewijs op zak de aangewezen man. Met een speedbootje met een 25 pk motor ging hij het water op, en dan na de wedstrijd de tapes met spoed naar de montage brengen. “Ik bin wolris wat hastich. In kear hie ik de bân mei it ynterview mei de winner op it dak fan de auto lizze litten. Noait wer sjoen fansels. Dan skammest dy dea.”
Overal (50) woont nu acht jaar met zijn Italiaanse vrouw in Toscane. Door corona vielen veel filmopdrachten weg, maar als reisleider op stap met (Amerikaanse) toeristen blijkt hem ook prima te liggen. “Ik lear in protte oer de skiednis. It Vatikaan, Pompeï, Delphi, ik ha oeral al west.” Maar in de eerste weken van de bouwvak houdt hij zijn agenda vrij voor de skûtsjeschippers. Van pionieren is geen sprake meer. Er hangt nu een dikke motor achter de RIB en de apparatuur is tien keer beter.
BIJNA VERMORZELD
Die dikke motor is noodzaak, weet schipper Bouke uit eigen ervaring. Veel lichter wil hij niet meer nadat hij een keer bijna werd vermorzeld tussen het skûtsje van Bolsward en die van Sneek. Met z’n 75 pk kon hij zich net op tijd uit de voeten maken. “Sa no en dan moatst echt rap fuort komme kinne.” De geboren Utrechter groeide weliswaar op in Terherne, maar is geen zeiler. In het Friese dorp heeft hij inmiddels als schilder/ timmerman een eenmansbedrijf. Eerder organiseerde hij congressen en partijen voor hotels in onder meer het Caribisch gebied
en steden als Londen, Parijs, Brussel en Dubai. Maar altijd was zijn vakantieadres het Friese water, tussen de skûtsjes, op de Argos van een maat. De tactische kneepjes leerde hij later van verslaggever Eelke Lok die jarenlang meevoer voor de interviews met skûtsjeschippers. Kennis die hem nu van pas komt: “As Thomas filmt, sjocht hy net altyd wat der om him hinne gebeurt. As ik sjoch dat it spektakel wurde kin by in oare tonne, mei miskyn in bakboard-stjoerboardkwestje, dan raas ik ‘Thom’ en probear sa gau’t it om him kin tusken de beide skûtsjes te kommen. Dêr makkest dan de moaiste bylden.”
achterdek. Pas later, aan de bar, werd het hem duidelijk. “Sa’n skûtsje dûkt mei de kop yn sa’n gat en de skipper hat hâlden en kearen. Soks oerkomt dy noait wer.”
Eigenlijk is skûtsjesilen te traag voor televisie, vindt Thomas. Om er een beetje tempo in te brengen, vaart hij de skûtsjes graag tegemoet. Daarna met de kont meedraaien, zodat hij ook de actie aan boord in beeld heeft. Bij stil weer wordt de focus verlegd naar wolkenpartijen, filmen vlak boven water, want geen golven, inzoomen op het sigaartje van de schipper. En scherp blijven of er een skûtsje niet toch een vlaagje pakt. Thomas: “It mislearret ek wolris. Grou mei Berend Mink lei fier foarop. Bouke en ik sieten wat te drinken en te genietsjen fan it moaie waar en de drûge woarst dy’t hy altyd meinimt. Klonk ynienen it finishskot! Wy der as de donder hinne, mar te let fansels. Doe hawwe we de twadde mar pakt mei it ferhaal dat Mink doe al lang en breed binnen wie en dy spanning der ôf wie. Ik ha op de redaksje noait ferteld wêrom’t we écht fierstente let wiene.”
DIE MOET JE HEBBEN
De start, de gribus bij de eerste ton en de finish. Dat zijn de zekerheidjes die ze op beeld moeten hebben. Daarna opletten. Proberen de koers van de skûtsjes te voorspellen, want dan ben je op tijd bij de spannende situaties. Thomas: “Ik bin it meast dwaande mei de lokaasje. Ast it goeie plakje mar hast. Wat dêr gebeurt, gebeurt. Dat kinst net stjoere.” Collega Henk Schippers, die op een andere RIB met de radioverslaggevers vaart, kan in het heetst van de strijd wat meer afstand van de skûtsjes houden dan de TV-schipper. Soms knijpt het. Bouke: “As in skipper mei in bepaalde blik achterom sjocht, dan wit ik wol genôch, dit wie op de grins.” Zonder erg is hij een keer volledig over die ongeschreven grens gegaan. Zijn toen nog te lichte RIB zoog bij het wegvaren een gat in het water, vlak voor koploper Douwe Visser. Bouke begreep niets van de tierende schipper op het
Maar het dramatische moment van de schipper die door de opsteker van een achteropkomend skûtsje van boord werd gesleurd, hadden ze wel. “Wy seagen it oankommen en hienen it prachtich yn byld. Foar de skipper hartstikke min fansels, mar foar ús prachtich dat je dan krekt op it júste plakje binne. Soms ha je gelok, soms ha je pech yn it libben.’’
Zo af en toe zitten de mannen zelf ook met het zweet in de handen. Logisch, als een schip van Rijkswaterstaat je net op tijd voor vier aanstormende skûtsjes weet weg te slepen omdat je motor er ineens de brui aan gaf. En vorig jaar was er ook nog een spannend moment, toen Bouke ten overstaan van IFKS-schipper Sikke Heerschop, zijn bemanning en een camera van de Omrop de vroegere zwaardvrouw van de Wylde Wytse ten huwelijk vroeg. Gelukkig zei Marije ja!
“Wy der as de donder hinne, mar te let fansels”
Met uw steun kunnen we blijven opkomen voor uw belangen én mooie programma’s maken, zoals We zijn er Bijna!, MAX vakantieman en Denkend aan Holland. Dat wilt u toch ook? Word dan lid voor € 8,50 per jaar!
Uw voordelen:
• Gratis ondersteuning en advies van MAX Ombudsman
• 5x per jaar het MAX Ledenblad in uw brievenbus
• Toegang tot exclusieve ledenactiviteiten en evenementen
Voor €8,50 per jaar
IKWORDLIDVANMAX.NL | 0900 – 5555 000 €0,10 p/m
Een beetje schipperen, soms voorzichtig laveren en precies op het juiste moment toeslaan: het spel van de liefde vertoont veel overeenkomsten met de skûtsjestrijd. Misschien dat juist daarom de vonk regelmatig overslaat op het water.
De IFKS en SKS lijken verschillende werelden. Op de momenten dat die werelden samenkomen, kunnen mooie dingen ontstaan. Voor Sylke en Jimte was Lemmer Ahoy 2022 zo’n moment.
Jimte Koopmans is sinds 2020 schipper van de Deviatie. Dit jaar zeilen ze in de B-klasse van de IFKS. Sylke Bik stapte in 2019 aan boord bij Harmen Brouwer op het IFKS-skûtsje ‘Drie Gebroeders’. In 2022 ging ze met Brouwer mee naar de SKS en werd ze bemanningslid op het skûtsje van Langweer.
SAMEN EEN BIERTJE GEDAAN
Beiden zeilden ze al jaren, Coen Busscher op de Lytse Lies en Sjoukje Tadema op It Doarp Eastermar. Tijdens de IFKS in 2019 lag hun focus uiteraard op de wedstrijden, maar in de feesttent van Lemmer leerden ze elkaar beter kennen.
LEUK SMOESJE
Reden voor Coen om Sjoukje uit te nodigen om een keer mee te doen aan een zeilcompetitie in valkjes. “Ik zei dat ik in zo’n competitie altijd wel een bemanningslid kon gebruiken en ik was van mening dat Sjoukje wel aardig kon zeilen”, vertelt Coen en direct daarna met een grote grijns: “Dat was natuurlijk een leuk smoesje.” Sjoukje koestert de herinnering van de eerste wedstrijd: “Het was een prachtige avond, met een geweldige zonsondergang waar ik nog een foto van heb. Met een mooie voorsprong kwamen we als eerste over de finish. Toen viel de wind weg en hebben we nog lang al pratend over het meer gedobberd.” Hierna zeilden ze veel vaker samen. Coen: “Het varen in de wat kleinere bootjes zullen we altijd wel blijven doen. De vonk sloeg over en van het een kwam het ander.”
In de beginperiode legden ze heel wat kilometers af. “Ik woonde toen nog in Muiden, een prachtig watersportstadje net buiten Amsterdam. Het had net zo goed één van de Friese elf steden kunnen zijn. Mijn werk is in Amsterdam, maar ik vond het de moeite waard om op donderdag naar Heeg te rijden en samen zoveel mogelijk wedstrijden te varen. Het is niet alleen heel gezellig, ik leer er ook nog eens veel van”, vertelt Sjoukje. “Op een gegeven moment heb ik gezegd: we moeten maar samenwonen”, vult Coen aan. Ze gingen op zoek naar een huis in de Zuidwesthoek. “Toen zagen we een vervallen boerderij, waar we een briefje in de brievenbus hebben gedaan dat we onszelf daar wel zagen wonen en met de vraag of de eigenaar het ook wilde verkopen. Twee dagen later hebben we het bekeken en een week later waren we de nieuwe eigenaren, aldus Coen. Sjoukje: “We hebben het met hulp van kennissen volledig verbouwd,
alleen de buitenmuren en binten zijn blijven staan.” Ook Wander van der Pol was onderdeel van die hulptroepen. Coen: “Hij is schotenman op de Eelkje II van Jeroen de Vos. Deze zomer zijn we weer concurrenten op het water. Dat is toch prachtig!”
SAMEN KUN JE EEN HOOP
Bijna een jaar lang waren ze elke vrije minuut bezig met het huis. Coen: “Ik weet nog goed dat we in 2021 tijdens de bouwvak, toen de IFKS weer niet doorging in verband met corona, samen het dak eraf hebben gehaald en er weer een nieuw dak op hebben gezet. Als je beide een beetje handig bent, dan kun je een hoop. En dat deden we allemaal ’s avonds en in het weekend naast een drukke baan.” Sjoukje: “Nu is het zo goed als af. Een klein paleisje. Twee jaar geleden had ik niet kunnen dromen dat ik in zo’n mooi huis op zo’n geweldige locatie zou wonen. We hebben het samen met heel veel plezier gedaan. Ik ga nu drie keer per week naar Amsterdam op en neer. Dat is prima te doen vanuit Lemmer; we wonen letterlijk één minuut van de snelweg af.”
OP DE KNIEËN TIJDENS HET SKIËN
Dit jaar zeilt het stel voor het eerst samen aan boord bij Tony Brundel. Sjoukje: “Dat is superleuk, we vullen elkaar bij het zeilen goed aan. Daarnaast werken we allebei veel, dus hoe leuk is het als we in onze vrije tijd samen dingen kunnen doen?” Coen: “Skûtsjesilen is één van die dingen, maar bijvoorbeeld racefietsen en skiën doen we ook graag.” Tijdens de laatste skivakantie in Ischgl nodigde hij Sjoukje tot haar grote verbazing uit om op een verlaten piste bij een schattig kerkje de ski’s uit te trekken. Daar ging hij op zijn knieën en vroeg hij haar ten huwelijk. “Ons huwelijk wordt 7 september 2024 gesloten. Dat vieren we op een mooie locatie, uiteraard aan het water.”
“Een vriend bij mij op de Zeevaartschool vertelde dat hij ook iemand kent die op een skûtsje zeilt. Die moet je even de groeten doen”, trapt Sylke af. “Zo zijn Jimte en ik elkaar tegengekomen. We hebben samen een biertje gedaan en contact gehouden.”
Jimte vervolgt: “We zijn daarna wel eens samen wezen zeilen op ons skûtsje. En afgelopen winter kwamen we elkaar weer tegen in het WK-café in Heeg. Dat was heel gezellig met z’n allen, we hebben een mooie avond gehad. Ik merkte dat ik haar steeds leuker begon te vinden.”
TOEN PAS VIEL HET KWARTJE
Ze hielden app-contact en zagen elkaar steeds vaker. Toen kwam het moment dat Jimte besloot in actie te komen. “Allemaal leuk en aardig, maar er moest maar eens duidelijkheid komen. Tijdens een feestje in de kerstperiode heb ik tegen Sylke gezegd: Wat wil jij? Ik vind jou leuk.” “Toen pas viel het kwartje dat ik hem ook heel leuk vond”, herinnert Sylke zich. Daarna ging het snel. Ik woon nu van vrijdag tot en met
maandag bij Jimte en de rest van de tijd bij mijn ouders.”
ELKAAR OPJUTTEN
Tijdens Skûtsjesilen Langwar, dit voorjaar, zeilden Jimte en Sylke tegen elkaar. “We hebben elkaar toen flink opgejut”, grijnst Jimte. “Ja, wij kwamen minder goed uit de start en zij veel beter”, voegt Sylke toe. “Maar toen brak het helmhout van de Deviatie en kwamen wij toch voor hen te liggen.” “In onderlinge discussies hebben we het daar nog steeds over”, vervolgt Jimte. “Wij lagen eerst wél voor jullie, roep ik dan. Maar door onze pech raakten we achteraan en werden jullie uiteindelijk tweede.”
SAMEN VEEL LEUKE DINGEN DOEN Binnenkort moet het stel elkaar even missen. “5 augustus begint mijn stage”, vertelt Sylke. “Ik ga vijf maanden voor de Holland Amerika Lijn op een cruiseschip varen. Ik ben heel benieuwd hoe dat uitpakt.” Jimte wil hier niet te lang bij stilstaan. “We gaan zoveel mogelijk leuke dingen doen, in ieder geval veel zeilen. Misschien gaan we volgend jaar zelfs wel samen op het skûtsje zeilen.” Sylke, die na Lemmer Ahoy 2023 is gestopt op het skûtsje van Langweer, kan zich daar nu al op verheugen. “De gezelligheid van het trainen en de wedstrijden ga ik dit jaar missen, maar volgend jaar haal ik het dubbel en dwars in.”
“Ons huwelijk vieren we uiteraard aan het water”
“Allemaal leuk en aardig, maar er moest maar eens duidelijkheid
Op de maritieme campus van Firda in Sneek en op Urk hebben we een breed opleidingsaanbod in de maritieme sector. Van visserij tot koopvaardij, van binnenvaart tot maritieme techniek. We bieden praktijkgerichte opleidingen en bijscholing voor iedereen die een maritiem beroep wil beoefenen of dat al doet.
Een extra paar oren en ogen. Een tactische denker en doorgewinterde zeil- en reglementkenner. Kortom, een duizendpoot op het (achter)dek. Wie deze vacature tegenkomt weet: schipper zoekt adviseur.
Skûtsje Ora et Labora was al een paar jaar op zoek naar een adviseur. Een hele toer, want vind maar eens iemand die én kan zeilen én feeling heeft met het skûtsjesilen. Toen was er letterlijk geluk bij een ongeluk: lierenman Durk Jan brak zijn elleboog. Zo belandde hij naast zijn vader schipper Sietse Broersma op het achterdek.
“Vandaag de dag is het niveau in de grote A zo hoog, dat je achterop iemand nodig hebt die de cruciale informatie doorgeeft aan de schipper”, legt Durk Jan uit. “Iemand die vooruitdenkt in de slagen die je moet maken. Wat is een tactische manier om het
voordewindse rak aan te gaan? Kunnen we er voorlangs over stuurboord, moeten we afvallen of eerder draaien? Liggen we wel of niet boord aan boord bij de boeironding? Eigenlijk ben ik een verlengstuk van de schipper. Die heeft het hartstikke druk met
het sturen van het schip en weinig tijd om tactische beslissingen te nemen.”
dat iets écht niet kan, dan luistert hij wel. Hij vertrouwt me. Ik zeil al vanaf mijn twaalfde mee op het skûtsje en heb meerdere functies aan boord gehad, maar om een betere zeiler te worden moest ik wedstrijdervaring opdoen als stuurman. Daarom zeil ik vanaf 2017 met een GWS-schouw, zo probeer ik mezelf tactisch te ontwikkelen.”
DUIDELIJKHEID GEVEN AAN DE PLOEG
Volgens Durk Jan draait het allemaal om plannen maken en beslissingen durven nemen. “Ik probeer constant daar te zitten waar ik kan zien wat ik moet zien. Goed starten is cruciaal, daar hebben we lang moeite mee gehad en het blijft lastig. Ik sta voorop bij de opsteker en geef door hoever we van de startlijn liggen, wat de ploeg moet doen en wanneer we gang kunnen maken. Een schip heeft een of twee dominante mensen aan boord nodig, die duidelijk aangeven wat er moet gebeuren. Je moet doortastend zijn en beslissingen durven nemen: het kan wel of niet. Of je een goede keuze hebt gemaakt, zie je achteraf.”
Uiteindelijk heeft de schipper het laatste woord, maar Durk Jan kent zijn vader van haver tot gort. “Als ik tegen mijn vader zeg
Als je jongere broer jouw grote liefde voor het zeilen deelt, hoef je als schipper niet ver van huis in de zoektocht naar een rechterhand. Dus werd Douwe Tadema (43) adviseur op het IFKS-skûtsje ‘It Doarp Eastermar’. Broer Geale (45) zit aan het helmhout.
Ze zeilen al van jongs af aan samen. Eerst op het skûtsje Ut en Thus, later op het skûtsje van Grou en sinds 2007 vormen ze een sterk team op het skûtsje van Eastermar dat al jaren meestrijdt in de A-klasse van de IFKS. De broers zijn helemaal aan elkaar gewaagd. “We hebben
aan een half woord genoeg’’, zegt Douwe. Zelf schipper worden heeft hij dan ook losgelaten. “Ik weet nu wat ik heb. Als ik zelf aan het helmhout wil staan moet ik helemaal opnieuw beginnen in de C-klasse. En het valt tegenwoordig ook niet mee om nieuwe bemanningsleden te vinden.”
“De kunst is om het leuk te houden door iedereen in z’n kracht te zetten. We doen dit met z’n allen, het is een deel van ons leven. We werken al zeventien jaar samen als schipper en adviseur en het gaat steeds
In het vuur van de strijd vallen er soms woorden op het achterdek. “De laatste wedstrijd van de Slach om Heech lagen we op de derde plek met een voorsprong op de nummer vier. Gaan we de wedstrijd save uitzeilen of gaan we nog wat proberen om tweede te worden? Dan kies ik toch voor de aanval. Op de finish werd het derde plekje bijna nog het vierde plekje. Ja, dan krijg ik wel even een sneer van mijn vader.”
EEN ADVISEUR MOET PASSEN BIJ HET TEAM
Schipper Sietse onderschrijft Durk Jan zijn visie. “In deze klasse krijg je niks cadeau, elke fout wordt afgestraft. Wil je meedoen, dan heb je extra ogen nodig op het schip. Natuurlijk gaan we voor de overwinning, maar skûtsjesilen is een sociaal gebeuren. Een adviseur moet bij het team passen. Als het niet accordeert, krijg je verloop. Ik vind het mooi dat we een adviseur uit de eigen ploeg hebben, om uit te gaan van eigen kracht en al doende bij te leren.”
beter’’, stelt Douwe. Hij is vooral bezig met het kijken naar wat de wind doet en weet vervolgens precies hoe hij daarop moet inspelen. Ondertussen heeft hij een plan B voor als het toch anders uitpakt. “Alles wat we doen gaat in goede harmonie.”
‘WE DOEN DIT SAMEN’
Zijn broer Geale voegt eraan toe dat het beter is om een verkeerde keuze te maken, dan helemaal geen beslissing te nemen. Ook al staat Geale aan het helmhout, Douwe is onmisbaar. Geale: “Op papier ben ik schipper, maar eigenlijk doen we dit samen. Als het niet lekker loopt heb ik mijn handen vol aan het sturen en kom ik minder aan tactisch zeilen toe.” Dat ze broers zijn is volgens de schipper een voordeel. “We hebben hetzelfde DNA dus we begrijpen elkaar goed.” Ruzie hebben de twee naar eigen zeggen nooit. “Die energie kunnen we beter ergens anders in steken”, vindt Douwe.
En met kerst? Dan gaat het bij de familie Tadema alleen maar over skûtsjesilen. Het hele gezin is geïnteresseerd in de sport. “Als we het er niet over hebben, dan is het mis, want dan hebben we niet gezeild.”
“Ik probeer daar te zijn waar ik zie wat ik moet zien”
“Met kerst gaat het alleen maar over skûtsjesilen”Jolanda Siemonsma Fotografie
“Door goed te communiceren met Sytze kan ik mijn steentje het beste bijdragen”, verwoordt Atze Rienk zijn meerwaarde aan boord van het skûtsje van Heerenveen. Hij is de kersverse adviseur van schipper Sytze Brouwer. “Ook Pieter die op het voordek staat en tijd heeft om om zich heen te kijken, zegt wat goed en niet goed is. Op grond van die informatie neemt Sytze beslissingen. Zo komen we samen tot iets waar we naar toe kunnen zeilen.”
Atze Rienk zit voor het achtste jaar op de Gerben van Manen. Hij vervulde verschillende taken. Afgelopen SKS en ook een aantal wedstrijden in het voorseizoen stond hij voorop en sprak tijdens de wedstrijd veel met de schipper. Toen die geen adviseur kon vinden, maakte hij ‘als vanzelf’ de beweging naar het achterdek.
- Schipper Sytze Brouwer-
“Zodra het wedstrijdveld erin ligt, maken we het skûtsje klaar en gaan we het meer op”, vertelt Atze Rienk. “Tijdens het inzeilen kijken we hoe het wedstrijdveld erbij ligt. Terwijl we de spullen klaar leggen, heb ik het daarover met Sytze en zijn vader Pieter Brouwer die voorop staat. Dan al beginnen we met het bepalen van de tactiek. Starten we aan de onderkant of dicht bij het startschip? Bij het 5-minutenschot focussen we ons definitief op een plekje en stuurt Sytze ons daar naartoe. Als het startschot is gevallen, begint de wedstrijd en vertel ik wat er om ons heen gebeurt: de wind, windvlagen op de wal, de andere schepen. Dat is best wel pittig, je moet de hele tijd concentreren en filteren.”
Wat Atze Rienk betreft heeft de schipper altijd het laatste woord. “Als schipper ben je eindverantwoordelijk, daar ga ik niet tegenin. Maar als ik heel stellig ben, gelooft hij dat wel en neemt hij het over. Als we al discussie hebben, bespreken we wat we beiden vinden. Dan stel ik open vragen, waardoor Sytze beslissingen kan nemen. In het heetst van de strijd kunnen we wel eens woorden hebben, maar dat gebeurt echt heel weinig. Bovendien hebben we een hartstikke leuke ploeg, we kunnen veel hebben van elkaar.” Wat hij als adviseur voor de schipper betekent? “Rust”, klinkt het vastbesloten. “Hij kan erop vertrouwen dat ik goede informatie geef. Hij weet bijvoorbeeld: op vlaagjes hoef ik niet te letten. Op grond van die informatie kan hij keuzes maken.”
IEMAND DIE MIJ RUSTIG HOUDT
Schipper Sytze Brouwer onderstreept de woorden van Atze Rienk. “Ik wil iemand naast me hebben die bij me past en waar ik een goed gevoel bij heb. Iemand die mij rustig houdt. En Atze Rienk is gewoon heel rustig, hij doet geen gekke dingen. Als schipper kun je niet alles om je heen zien, informatie die belangrijk is om tactisch te zeilen. Hoe fijn is het dan dat je precies weet wat er om je heen gebeurt? Dat je daar geen stress van hebt? Dat iemand die je volledig vertrouwt, je dat vertelt; iemand die rust uitstraalt. Daar valt en staat veel bij en daar heb ik op het moment veel behoefte aan!”
“Atze Rienk straalt rust uit en daar heb ik veel behoefte aan”
De campagne ‘Varen doe je Samen!’ richt zich op het vergroten van de veiligheid op en aan de vaarwegen in Nederland. Door het geven van voorlichting en informatie worden onveilige situaties op de vaarwegen onder de aandacht gebracht en, voor zover mogelijk, verminderd. Doelgroep is de vaarweggebruiker.
In de beroepsvaart, waaronder ook passagiersvaart, watertaxi’s en -bussen, en in de recreatievaart, inclusief waterskiërs en roeiers. De diversiteit aan vaarweggebruikers is groot en de drukte neemt toe. Daarom blijft voortdurende aandacht voor veiligheid van belang.
‘Varen doe je Samen!’ biedt kennis, informatie en voorlichting over veilig vaargedrag. Speerpunten zijn:
• de (technische) preventie,
• reisvoorbereiding,
• veiligheid op het water.
Op www.varendoejesamen.nl vind je digitale knooppunten, folders en nieuwsberichten. Die geven aanwijzingen en tips voor een veilige vaart.
‘Varen doe je Samen!’ staat voor samen veilig, duurzaam en plezierig varen. Wij zijn ook te vinden op social media: Twitter, Facebook, YouTube, LinkedIn en Instagram. Je kunt via www.varendoejesamen.nl/nieuws ook aanmelden voor de maandelijkse nieuwsbrief.
info@varendoejesamen.nl www.varendoejesamen.nl
MIPV is de nieuwe generatie zonne-energie!
Met CIGS-technologie, dunne-film zonnecellen om zonlicht om te zetten in energie. Als gevolg hiervan is er geen extra ondersteuning nodig en is de montage eenvoudig door middel van een simpele zelfklevende laag. Omdat de panelen niet ‘glasachtig’ zijn, zijn ze onbreekbaar en flexibel. En dit is nog maar een van de vele solar-oplossingen die Combi Noord biedt. Laat je dus snel informeren!
Met een brede glimlach nemen Gerhard Pietersma en Sieberen van Terwisga plaats aan het helmhout van het skûtsje van Earnewâld. Een plek waar ze maar liefst vijf jaar lang samen zaten: Gerhard als schipper, Sieberen als adviseur. Vanaf dit seizoen scheiden hun wegen zich. Sieberen is de kersverse nieuwe schipper van Earnewâld. Gerhard wordt adviseur op het Drachtster skûtsje. “Wy ferlieze elkoar net út it each.”
Wie het lijstje met SKS-deelnemers langsloopt, ziet twee keer de naam ‘De Twee Gebroeders’ staan. Het is de naam van zowel het skûtsje van Earnewâld als van het skûtsje van Drachten. Dit seizoen krijgt die naam een bijzondere tweede laag, want aan boord van beide skûtsjes zitten namelijk twee gebroeders aan het helmhout. In het geval van het skûtsje van Earnewâld zijn dat schipper Sieberen van Terwisga en zijn broer Wouter. Op het skûtsje van Drachten staan de gebroeders Jeroen en Gerhard Pietersma aan het roer. Een bijzondere broederstrijd barst deze zomer los.
WAKE-UP CALL
Maar liefst 19 SKS-kampioenschappen
mocht Gerhard Pietersma zich de trotse schipper van het skûtsje van Earnewâld noemen. Afgelopen zomer, vlak nadat hij het SKS-kampioenschap uitzeilt, diagnosticeren artsen een longembolie bij hem. Het is een wake-up call. Gerhard hakt de knoop door: het wordt tijd voor een andere schipper voor Earnewâld. “Dat koe der yn myn optyk mar ien wurde”, vertelt hij, “Sieberen kin it skûtsje en de bemanning as gjin oar. Hy hat de passy en it talint om skipper te wêzen.”
doe’t ik noch mar in lyts jonkje wie.” Als kersverse schipper stapt hij in de voetsporen van zijn pake Jeen Zwaga, die van 1981 tot 1996 aan het helmhout stond en Earnewâld het kampioenschap in 1982 en 1983 bezorgde. “Oft my dat ek slagje sil? Wa wit!” Bemanningsleden die tijdens die beide kampioenschappen in de jaren 80 meezeilden, staan tegenwoordig aan wal als trouwe supporters. Sieberen start dit eerste seizoen als schipper met een vrijwel geheel nieuwe bemanning, waaronder zijn broer Wouter, die als adviseur aan boord komt. “Fierder komme de measte jonges út eigen doarp. Dat makket dat it echt it skûtsje fan Earnewâld is. Dêr bin ik grutsk op. It skûtsjesilen libbet wer yn it doarp.”
Dat was wel eens anders, weet Gerhard nog goed. “Doe’t ik yn 2004 skipper waard, wienen der net folle minsken yn it doarp dy’t wat mei it skûtsje hienen. Ik wit noch goed dat ik op in jûn de kroech yn kaam. De fêste besikers seagen my oan fan ‘hokker man is dat?’ Doe’t ik fertelde dat ik de nije skûtsjeskipper wie, waard der net op of omsjoen. Tegearre mei it bestjoer bin ik by de doarren delgong om nije donateurs te krijen. Njonken sile, kin ik ek wol goed prate. Dat rûntsje troch it doarp hat holpen. Net allinnich om’t wy mear jild hienen, mar ek om’t it silen mear begong te libjen yn it doarp.”
Twintig jaar na die stroeve start, staat het Earnewâldster skûtsje er in alle opzichten goed voor. Bij het laatste SKSkampioenschap afgelopen zomer eindigen Pietersma en zijn bemanning als zesde in het eindklassement. “Wy dogge wer mei”, concludeert ook Sieberen. Aan een kampioenschap durft hij nog niet te denken.
“Seker dit earste jier net. Mar wa wit wat de takomst ús bringe sil.”
Ook Gerhard kijkt met vertrouwen in het skûtsje van Earnewâld naar het nieuwe seizoen. “Sieberen hat in pear goeie minsken om him hinne sammele. Dêr sit ik net oer yn. Hy wit krekt hoe’t it túch stean moat en hoe’t it skipke it bêste syld. As wy dit jier in pear dagen mei flink hurde wyn krije, dan bin ik der wis fan dat Earnewâld foaroan meisylt. Wy binne ‘hurde wyn-silers’. Wat it dit jier wurdt foar Sieberen? In sechsde plakje lykas ferline jier moat mooglik wêze.”
De oud-schipper zal de prestaties van Earnewâld van dichtbij kunnen volgen. Dit jaar stapt Gerhard als adviseur aan boord bij zijn broer, schipper Jeroen Pietersma van het Drachtster skûtsje. Daarmee rijst de vraag uiteraard wat hij zijn broer zal adviseren tijdens een directe strijd om de winst met het skûtsje van Earnewâld. “Dat sjogge wy dan wol”, grijnst hij. “Ik gun Sieberen de hiele wrâld. Már, ik kin mar min oer myn ferlies.”
Het bestuur van de Stichting Earnewâldster Skûtsje deelt de zienswijze van Gerhard. In november vorig jaar neemt hij officieel afscheid als schipper en wordt tot z’n eigen verrassing benoemd tot lid van verdienste van de SKS. “Prachtich”, glundert hij. “Fansels hie ik noch wol langer trochgean kind, mar ik fernaam dat de regelsaken my hieltyd dreger foelen. Ik wie der wol fiif dagen yn de wike oan kwyt. Fan de trainingen oant de sponsorbyienkomsten: oeral bist nedich. It waard my simpelwei te folle. Tiid foar in nije, frisse wyn.”
NIEUWE, FRISSE WIND
Met z’n 33 jaar is Sieberen die nieuwe, frisse wind. Jong, ambitieus en vol energie neemt hij het stokje van Gerhard over. “Ik ha der altyd al fan dreamd om ea skûtsjeskipper te wurden”, beaamt hij. “Dat wie al in dream
“Ik ha der altyd al fan dreamd om ea skûtsjeskipper te wurden”
- Sieberen van Terwisga -
“As wy dit jier in pear dagen mei flink hurde wyn krije, dan bin ik der wis fan dat Earnewâld foaroan meisylt”
- Gerhard Pietersma -
Hij zeilt al 40 jaar op het skûtsje van de Sûdwesthoek, zij stapte vier jaar geleden op. Sindsdien brengen vader Auke en dochter Anneke de Groot (20) heel wat uurtjes samen door. Aan boord verdwijnen familiebanden echter even naar de achtergrond. “Daar zijn we allemaal collega’s van elkaar.”
“Anneke is van jongs af aan geïnteresseerd in het skûtsjesilen”, vertelt Auke de Groot. Hij is sinds 2008 schipper van het SWH-skûtsje. “Meindert, de oudste, zat al langer aan boord.
Toen iemand van de bemanning uitviel, verhuisde hij naar het dek en kwam zijn plekje in de roef vrij.” Anneke trainde wel eens mee, de keuze was dus gemakkelijk. Anneke: “Varen doe ik al zo lang ik me kan herinneren, ik weet haast niet beter. We zijn begonnen in een Optimistje. Later werd dat een Splash.
Ook ging ik regelmatig met pake zeilen in zijn Tjotter. Daar zeil ik nog steeds wel eens in.”
De liefde voor het zeilen zit in het DNA van de familie en gaat ver terug in de stamboom. Pake Meindert de Groot was bemanningslid op het skûtsje van de Sûdwesthoek toen
Auke werd geboren. Dat gebeurde in juli, dus ging de kleine baby direct daarna met mem Holk en heit Meindert mee naar de SKS. Jaren later vond Auke er zijn eigen grote liefde. “Mijn vrouw is de kleindochter van een skûtsjeschipper. Zij en ik hebben elkaar tijdens het skûtsjesilen ontmoet.”
Annekes loopbaan aan boord is vergelijkbaar met de eerste stappen die haar vader Auke destijds heeft gezet. Anneke: “Ik ben in de roef begonnen. Daar heb ik één seizoen gezeten. Het seizoen daarna kon het bemanningslid van het zwaard maar één week meezeilen, toen heb ik die tweede
week het zwaard bediend.” Het betreffende bemanningslid kreeg een plekje op het voordek. “Vervolgens heb je een paar jaar beide weken aan het zwaard gezeten”, voegt Auke toe. “Ja, en dit jaar zit ik bij de lier”, vervolgt Anneke. En daar voelt ze zich echt op haar plek. “Bedienen van het zwaard is vooral krachtwerk, daar hoef je niet heel veel bij na te denken. Nu, bij de lier, zie ik veel meer en ben ik meer met het zeilen bezig.” Ook Auke, die dit seizoen veertig jaar op het skûtsje zeilt, heeft op alle plekken aan boord gezeten. “Ik ging van de roef naar het zwaard, naar voorhouder en daarna naar de schoot. Ik had ongeveer elke vier jaar een andere positie voordat ik schipper werd.”
meeste bemanningsleden ken ik al sinds de kleuterschool. Vanaf het moment dat ik schipper ben, heb ik een team samengesteld van mensen die bij elkaar passen en die goed met elkaar kunnen opschieten. Het moet een team zijn dat op elkaar ingespeeld is en iets van elkaar kan aannemen.” Anneke: “In het heetst van de strijd komen zaken soms hard over. Dan heb je geen tijd om het netjes aan te kleden. Je moet het belangrijkste eruit filteren en het niet persoonlijk opvatten.” Overigens komt het haast nooit voor dat haar heit echt scheldt. “Misschien ben ik wel iets rustiger dan mijn heit”, denkt Auke. “Die had meer moeite om rustig te blijven. Maar ook bij mij is de emmer soms vol.
DOORGEVEN WAT BELANGRIJK IS
Auke wil graag zijn kennis en ervaring delen met zijn kinderen: “Ze moeten zoveel mogelijk leren, ik zit ook niet meer tien jaar aan boord. Alles waarvan ik denk dat het belangrijk is, probeer ik door te geven. Hoe de wind door het zeil moet waaien, hoe het zeil er het beste op staat, hoe het schip onderhouden moet worden. Dingen die ik vroeger van mijn heit heb geleerd.”
FILTEREN
Auke en Anneke zijn duidelijk over wat ze van elkaar verwachten aan boord. Auke: “We zijn allemaal collega’s van elkaar. Ik doe tegen mijn eigen kinderen niet anders dan tegen de andere bemanningsleden. De
IN DE VOETSPOREN?
Op dit moment weet Anneke, eerstejaars student Maritieme Techniek aan NHL Stenden Hogeschool, nog niet of ze in de voetsporen van haar vader zal treden.
“Schipper worden? Ik heb nooit gezegd dat ik het niet wil doen. Ik ben ook zeker van plan om aan boord te blijven en bij te leren, maar tegen die tijd moet ik maar zien of het in mijn leven past.” Auke: “Het kost veel tijd en dat moet je er voor over hebben.” Hun focus ligt nu op het komende kampioenschap. Anneke: “Morgen heb ik mijn laatste tentamen en dan is het vakantie. Ik heb zin in het kampioenschap.” Ook Auke kijkt ernaar uit: “Het schiet al lekker op. De laatste paar weken op mijn werk ben ik bezig met afbouwen en afmaken wat klaar moet. De week voor de SKS heb ik vrij, dan kan ik mijn hoofd leegmaken. Op dinsdag vertrekken we richting Grou. Daar zijn we al op donderdag zodat we het water alvast wat kunnen verkennen en de plaatselijke bijzonderheden leren kennen.”
Vader en dochter zijn realistisch in hun ambities. “Ons schip is niet eentje waarmee je direct kampioen wordt”, stelt Auke. “We zijn erg afhankelijk van het weer, want het is het zwaarste skûtsje van de vloot. Vorig jaar was het heel stil weer, dat was niet ideaal. We hadden een nieuwe fok laten maken speciaal voor licht weer, maar dat liep niet goed.” Anneke: “Vorig seizoen waren we aan het zoeken met het nieuwe tuig. Voor mijn gevoel hebben we het toen nooit echt gevonden. Dit jaar heb ik er meer vertrouwen in. Ik hoop dat we een paar keer top drie kunnen zeilen.” Nu is het wachten op de start van het kampioenschap. Auke: “Als we in het klassement uiteindelijk een plekje bij de eerste zeven halen, ben ik hartstikke blij.”
“In het heetst van de strijd komen zaken soms hard over”
De Leeuwarder Courant brengt je boeiende journalistiek over alle gebeurtenissen in Friesland, Nederland en de rest van de wereld. Wil je ook niets missen van het nieuws?
Sluit nu een abonnement af voor € 1,50 per week.
Al vanaf
€1,50 per week
‘Schippersvrouwen - verhalen boven water’, zo heet het boek dat Sippy Tigchelaar en Alice Booij dit jaar presenteerden. Zij voerden gesprekken met de vrouwen zelf en/of nabestaanden en legden vijftien indrukwekkende herinneringen vast. “Ik vind het heel belangrijk dat deze vrouwen alsnog op een voetstuk worden geplaatst. Dit boek is een ode aan alle schippersvrouwen”, aldus Sippy Tigchelaar.
Alice Booij was werkzaam in de journalistiek en communicatie en is betrokken bij het Fries Scheepvaart Museum. Sippy Tigchelaar is documentairemaker en presentator. Toch is ze in Fryslân vooral bekend van het skûtsjesilen. Maar liefst 35 jaar versloeg ze samen met Klaas Jansma voor Omrop Fryslân de jaarlijkse zeilwedstrijden van de SKS en IFKS. “Het beeld van het skûtsjesilen heeft mij altijd al ontroerd, maar na het schrijven van dit boek kijk ik er met andere ogen naar. Het heeft voor mij een nog diepere lading gekregen. Juist de familieverhalen die zo zijn verbonden met de oude vrachtschepen, maken mijn liefde voor het skûtsjesilen zo groot.’’
Als voorzitter van de Stichting Foar de Neiteam - die zich bezighoudt met het vastleggen van historische gegevens van skûtsjes – viel het haar op dat de meeste skûtsjeverhalen over mannen gaan. “Vrouwen waren onmisbaar aan boord, maar tegelijkertijd ook onzichtbaar voor de buitenwereld.” Om die verhalen nog te horen uit de monden van de vrouwen die de vrachtvaart onder zeil zelf meemaakten, besloot ze hen te interviewen. “Ik wilde het ze zelf vragen, voor het te laat was”, vertelt Sippy. “Tenslotte zijn het wel onze grootmoeders of overgrootmoeders die een belangrijke rol hebben gespeeld in de economie van Friesland. Samen met hun man hielden ze het schip in de vaart.” Wat haar vooral opviel? “Het leven was destijds eenvoudiger, maar wel veel harder en er was geen ruimte voor emoties.”
Het skûtsjemuseum in Earnewâld bestaat 25 jaar en dat hebben ze gevierd met de vrijwilligers. “Want de frijwilligers binne ús goud’’, stelt voorzitter Jan de Wilde die zelf sinds 2010 betrokken is bij het museum. De gunfactor is volgens de voorzitter hoog. Niet voor niets heeft het museum er een derde skûtsje bij gekregen.
En dat derde skûtsje - Dorp Grouw - komt met een bijzonder verhaal. Het originele beurtscheepje was de opvolger van de houten Aebelina, het schip waar het museum al een replica van heeft. “Wy binne der hiel bliid mei, want no kinne we faker mei de besikers fan it museum te farren”, vertelt de voorzitter.
Ook wordt het schip gebruikt als groepen met schoolkinderen langskomen. Zij kunnen hier onder andere fokhijsen. Het afgelopen jaar zijn er zo’n vijfhonderd kinderen bij het museum geweest. “Hiel belangryk”, vindt Jan de Wilde. “De ferhalen oer skûtsjes moatte oant yn de lingte fan de dagen trochferteld
wurde. Bern kinne it har net foarstelle dat se eartiids mei sân of acht bern yn it lytse roefke libben. ‘It is noch lytser as myn sliepkeamer’, sizze se dan.”
SFEER VAN VROEGER
Hoofdmoot van het skûtsjemuseum
ZELFSTANDIGE VROUWEN
In het boek worden vooral de ‘gewone’ dagelijkse belevenissen aan boord beschreven, aangevuld met oude foto’s. “Het gezinsleven speelde zich af in een heel kleine roef. Op een paar vierkante meter moesten ze koken, eten, de was doen en speelden de kleine kinderen. Daarnaast werkten de vrouwen ook keihard mee op het schip. Vaak stonden ze aan het roer of de fok, of liepen ze in de ‘beage’ om het schip vooruit te trekken als er geen wind stond. Aan de vrouwen die ik heb geïnterviewd merkte ik dat het stuk voor stuk zelfstandige, flexibele vrouwen zijn die stevig in hun schoenen staan. Ze hebben van jongs af aan geleerd om te gaan met tegenslagen. Als ik aan hen vroeg hoe ze dat vonden reageerden ze vrijwel gelijk: ‘It wie sa’t it wie. It wie net oars’.”
Het boek ‘Schippersvrouwen - Verhalen boven water’ is een initiatief van de stichting Foar de Neiteam en wordt uitgegeven door uitgeverij Noordboek.
blijft uiteraard het tentoonstellen van skûtsjespullen waardoor de verhalen van vroegere skûtsjeschippers tot leven komen. Maar ook de huidige kampioenscompetities van de SKS en IFKS krijgen volop aandacht. De kracht van het museum is volgens de voorzitter dat het de sfeer van vroeger uitstraalt. Bezoekers mogen alle spullen aanraken. “As se it mar net meinimme”, lacht De Wilde. Zelf heeft hij van jongs af aan al een passie voor skûtsjesilen. Nu hij met pensioen is is hij wekelijks in het museum te vinden, net als ruim vijftig andere vrijwilligers. Eén van hen is de oprichter, Age Veldboom. In 2005 verkocht hij het aan de vrijwilligers die de Stichting Skûtsjemuseum Earnewâld oprichtten. Twee jaar geleden werd het museum uitgebreid met een filmzaal, een bibliotheek, meer expositieruimte en een werkplaats. “Dit hiene wy sûnder de help fan ús frijwilligers net realisearje kinnen.”
OUDSTE VRIJWILLIGER IS 93 JAAR
Het was dan ook niet vreemd dat het jubileum van het skûtsjemuseum in mei gevierd werd met de vrijwilligers. Een dag later hield het museum een open dag. Daar kwamen maar liefst 1300 mensen op af. “It waar wie moai en we ha in fantastyske dei hân.” De voorzitter ziet de toekomst van het skûtsjemuseum positief tegemoet, juist ook omdat de vrijwilligers het er zo naar hun zin hebben. “Us âldste frijwilliger, Wiemer Hoekstra, is al 93 jier. Hy sit no even yn ‘e lappenmand, mar tegearre mei ús âldfoarsitter besykje ik him noch geregeld sadat er wol by ús belutsen bliuwt. Salang’t wy it wurdsje ‘wille’ dat yn ‘frijwilligers’ sit mar heech hâlde, dan wol elkenien graach by dit museum bliuwe.”
Meer informatie: www.skutsjemuseum.nl
“Dit
“Ze hebben van jongs af aan geleerd om te gaan met tegenslagen:
‘It wie sa’t it wie. It wie net oars’”Het 25-jarig jubileum van het skûtsjemuseum werd uitgebreid gevierd met alle vrijwilligers. Foto: Harm de Vlas Eén van de schippersvrouwen uit het boek: Stien Visser-Zwering met haar moeder Geeske. Stien is de moeder van Albert Visser, SKS-kampioen 2022.
De Stichting Foar de Neiteam krijgt veel oude verhalen over het skûtsje als vracht-, woon-, recreatie- of wedstrijdschip. Verhalen die tot de verbeelding spreken. Soms vol van vreugde, maar soms ook wreed...
Wanneer de wind van zuidwest tot noordwest over ons land giert en storm- en regenvlagen het water opzwepen, veranderen de meren en kanalen in onstuimige en gevaarlijke vaarwaters. Ook al lijkt de vaarafstand kort en de kleine binnenvaartschepen bestand tegen de witgekuifde zoetwatergolven, de risico’s groeien met het toenemen van de windkracht. Toch moeten ze zich, diep geladen soms, op die woeste golven wagen puur en alleen om nog een snee brood op de plank te krijgen.
Het is voor een buitenstaander vaak een mooie gedachte, een romantisch beeld, dat gemoedelijke, huiselijke van die kleine schepen. Het zeilt zo kalm voorbij en het ziet er in het roefje zo gezellig uit! En als de wind over de landerijen giert en het scheepje rustig en veilig in een nauw kanaal ligt, dan kan het inderdaad gezellig en knus in de roef zijn, waar de kinderen zich al vroeg leren schikken in de kleine ruimte, spelend en zich bezighoudend met het weinige dat men daar heeft. Maar die rust is noodgedwongen, want er moet het hele
jaar door – als het water niet dichtgevroren is – worden gevaren en gezwoegd om met dat kleine Friese skûtsje van 32 ton de kost voor het gezin te kunnen verdienen én de hypotheek te kunnen aflossen.
DE TWEE GEBROEDERS [L 325 N]
Het was zaterdagmorgen 7 december 1929. Schipper Albert Zwerver wilde met zijn ‘Twee Gebroeders’ van Schuilenburg over het Bergumermeer naar Beetsterzwaag varen. Aan boord waren zijn vrouw Jantje Trip, vijf kinderen en 15.000 metselstenen afkomstig van de steenfabriek uit Winneweer (Gr.). Die waren bestemd voor het nieuw te bouwen landhuis (De Zandhoeve) van burgemeester Jacob Bleeker in Beetsterzwaag. Tot dan verliep de reis zeer voorspoedig. Ze hadden op eigen kracht het skûtsje naar de stad Groningen gebracht en Motorschip de ‘Harmonie’ sleepte de ‘Twee Gebroeders’ nu verder. Vlak voor het dorp Wartena zouden ze, met een veel gunstiger wind, weer zelf verder gaan.
Omdat het Bergumermeer zeer hol stond en de zuidwester stormachtige vormen aannam, was een oversteek op vrijdagavond onmogelijk. Zaterdagochtend om zeven uur werd besloten om de overtocht toch te wagen. Intussen begon de wind steeds meer aan te wakkeren en werd het meer met de minuut onstuimiger. Bovendien had het motorschip haar vaart aanmerkelijk verminderd, waardoor ze maar langzaam opschoten.
Al meer dan een uur dobberden ze op het steeds woester wordende water, toen het volgeladen skûtsje veel last van slagzij kreeg. Op vier-vijfde deel van de overtocht werd de toestand aan boord kritiek. Jantje riep nog naar de roerganger van het motorschip dat ze wat achteruit moesten stomen, zodat ze een minder gevaarlijke koers zouden krijgen. Ook schipper Albert zelf drong hierop aan,
maar kreeg het antwoord dat dit onmogelijk was, wilden ze niet aan de grond lopen. Nog geen minuut later, het was ongeveer kwart voor negen, sloegen de dekkleden en luiken weg en begon het schip water te maken. Een zware golf stortte over het dek en wierp het schip nog meer slagzij. Albert duwde zijn vrouw het helmhout in handen en rende naar voren, waar drie van zijn kinderen - Johanna van 4, Cornelis van 6 en Albert van 8 jaar - in de durk nog rustig in hun bedjes sliepen. Tijd om kleren aan te trekken was er niet, elke seconde telde. Door het geschreeuw kreeg de bemanning van de ‘Harmonie’ in de gaten wat er zich afspeelde, maar het was onmogelijk om hulp te bieden. Terwijl de nog slaapdronken oudste kinderen bij hun moeder op de roef zaten, liet Albert zich in de roef zakken om de beide jongste kinderen te halen. Op dat moment sloeg de giek over, het schip begon nog meer naar één kant te hellen en maakte onmiddellijk meer water. Albert, die haast bij de bedjes van de twee jongsten was en al één van hen beethad, zag nog net hoe zijn vrouw en de drie kinderen overboord sloegen. Het water gulpte door de roefingang naar binnen, waardoor de schipper weer naar buiten dreef. Het kind was uit zijn vingers gegleden.
Albert hees zich weer naar boven en sprong in het roeibootje achter het schip om zijn vrouw en drie oudste kinderen te redden. De twee jongens kreeg hij al snel te pakken en ook zijn vrouw kon hij bij de roeiboot krijgen. Terwijl ze alle moeite deden om bij het motorschip te komen, zag schipper Zwerver opeens aan bakboord zijn vierjarig dochtertje Johanna in het water liggen. Ze dreef snel af, maar kon gelukkig door de opvarenden van het motorschip worden gered waarna ze in het vliegende stormweer het motorschip bereikte en samen met haar moeder en de andere twee kinderen aan boord werd gebracht. Het zinkende skûtsje lag inmiddels al een meter onder water. Terugkeren was levensgevaarlijk. Door de storm konden ze niets op het meer beginnen. Niemand zag kans de beide jongste kinderen - de 2-jarige Jan en Jacob die pas een half jaar oud was - uit het roefje te bevrijden. Ze zonken met het schip naar de diepte en verdronken zo in hun bedjes. Lees verder op pagina 37
Wie van watersport houdt, kan op Boot Holland zijn hart ophalen. Het aanbod is gevarieerder dan ooit! Zo is de imposante steiger dé aanlegplaats voor motorjachten en is er een groot aanbod aan open boten. Een boot huren voor je vakantie doe je op het recreatiepaviljoen en voor watersportaccessoires, scheepsbenodigdheden en alles over elektrisch varen ben je bij Boot Holland ook aan het juiste adres!
Wil jij ook duizenden watersportliefhebbers bereiken met je product of dienst? Schrijf je dan extra voordelig in als exposant en profiteer nu van het vroegboektarief!
Op het motorschip werden de drie geredde kinderen in dekens gewikkeld. De vierjarige Johanna was bewusteloos uit het water gekomen, maar na enige moeite kwam ze weer een beetje bij. Half gekleed met de hoogstnoodzakelijke droge kleding van de opvarenden van de ‘Harmonie’, wachtten ze tot de ‘Lemmerboot I’ passeerde die hen vervolgens aan wal bracht. Daar was een menigte mensen samengestroomd. Brandstofhandelaar en winkelier Brouwer, die langs de Groningervaart woonde, nam het gezin liefderijk op en uit alle windrichtingen kwamen omwonenden droge kleren brengen. De ouders en de beide jongens hadden lichamelijk weinig nadelige gevolgen van het gebeuren ondervonden, maar de kleine Johanna had veel water binnengekregen en de dokter vreesde voor longontsteking. De lichamen van de beide achtergebleven kinderen konden door de hevige wind nog niet worden opgehaald. Ze bevonden zich vermoedelijk nog in de roef van de ‘Twee Gebroeders’. Twee brugwachters zouden de volgende ochtend met een roeiboot proberen het skûtsje te bereiken, maar zolang het stormde was ook dat een levensgevaarlijke operatie.
ALLES KWIJT
Met het zinken van de ‘Twee Gebroeders’ waren Albert en zijn gezin huis en haard kwijtgeraakt. Het schip was niet verzekerd en ook een geldbedrag van zo’n driehonderd gulden lag nu op de bodem van het Bergumermeer. De lading stenen in het ruim met een waarde tussen de vier- en vijfhonderd gulden was wel verzekerd, maar het was onmogelijk om het schip te lichten. Het lag nog steeds onder een meter woeste deining, de mast inmiddels gebroken. De
kosten van het lichten waren hoog en werden niet gedekt. Zodra het schip boven water werd gebracht zou het volgens de wet niet meer eigendom van Albert zijn en als ze het voor een schappelijke prijs aan hem teruggaven moest er heel veel gebeuren om het skûtsje weer in goede staat te krijgen. Dat geld had hij niet en ook zijn familie, allemaal kleine schippers, konden hem niet helpen.
Na anderhalve week waarin bergingsfirma IJsbrandy uit Leeuwarden op allerlei manieren probeerde om het skûtsje boven water te krijgen, lukte het eindelijk. In de roef werd het lichaam van het verdronken oudste zoontje gevonden, maar van zijn broertje ontbrak ieder spoor. Twee keer werd er nog langs de wallen van het meer gezocht, maar zonder resultaat. Het lichaampje werd twee weken later in het vaarwater bij Eestrum gevonden. De broertjes zijn op het kerkhof in Bergum naast elkaar begraven.
INZAMELINGSACTIE
Schipper Zwerver, vol verdriet, keek toe hoe er begonnen was met het lossen van de steenlading. Wat moest hij nu beginnen? Het antwoord kwam van de Armenraad in Leeuwarden, want wat als men de handen nu eens ineen zou slaan en iedereen iets af zou staan voor het zwaar getroffen gezin? Dan konden ze de schipper misschien helpen met een doorstart. De Armenraad plaatste een advertentie:
“Als we maar willen! Als we maar even des schippers leed mee voelen! Wij vermogen niet het grote leed van hem en zijn vrouw weg te nemen, maar we kunnen wel den materiële nood helpen lenigen, en de schipper de hoop en de troost geven van weer in staat te zijn opnieuw voor vrouw en kinderen het brood te verdienen”.
Er volgde een grote inzamelingsactie in verschillende Friese plaatsen die uiteindelijk 650 gulden opleverde. Maar ook tot ver buiten de provinciegrenzen werd de sympathieke gedachte opgepakt. Van overal werden giften gedaan. Zo kwam er van buiten Friesland nog ruim dertienhonderd gulden binnen.
EEN NIEUWE START
Al met al leverden de acties fl. 3069,68 gulden op. Het skûtsje kon weer helemaal worden
opgeknapt en werd op zaterdag 1 februari 1930 bij de Noorderbrug in Leeuwarden onder veel belangstelling door de Armenraad aan schipper Zwerver overgedragen. De ‘Twee Gebroeders’ zag er weer netjes uit.
Het skûtsje bestaat nog steeds en ligt sinds begin jaren 80 in de Purmerringvaart waar het tegenwoordig bewoond wordt door Tabita Blok uit Edam.
Zijsling
Zand en Grind B.V.
Uw par tner in:
Bagger werkzaamheden
Ploegwerkzaamheden
Op - en overslag
Transpor t over water
Bergingswerkzaamheden
Handel in:
Zand
Grind
Grond
Tegels en K linkers
Stor tsteen
Sport is foar elkenien
Grutsk op ús
Fryske sporten!