"Rotterdams Philharmonisch Orkest hoort bij de top van Nederland"
- De Volkskrant
Musici van het hoogste niveau
Als één van de grootste theater- en concertzalen in het Noorden halen we ook grote musici van grote klasse naar De Harmonie. We lichten twee concerten uit die de echte liefhebber niet mag missen.
Op zaterdag 8 maart ontvangen we het Rotterdams Philharmonisch Orkest, één van Europa’s meest vooraanstaande orkesten. Op vrijdag 30 mei ontvangen we de Russische meesterpiantist Grigori Sokolov, één van de grootste pianisten van dit moment.
Barbara Pravi
za 15 feb
De nieuwe stem van de Franse chanson
Met haar krachtige stem en poëtische teksten heeft Barbara Pravi een nieuwe ziel gegeven aan de Franse chanson. Bekend van haar betoverende Eurovisie-hit Voilà, heeft de zangeres een unieke manier om emoties over te brengen. “Pravi’s enorme présence krijgt ruim baan: haar expressieve, verhalende zang wordt fraai aangezet door piano, cello en bas.” schreef NRC.
Avondje uit?
zo 12 jan
De Gorgels 6+
naar de boeken van Jochem Myjer
Dit fantasierijke en spannende avontuur uit het gelijknamige kinderboek van cabaretier Jochem Myjer is eindelijk te zien in het theater! Midden in de nacht wordt Melle wakker. Er zit een vreemd wezentje op de rand van zijn bed. Maar als Melle het licht aandoet, is het wezentje verdwenen. Op school lacht iedereen hem uit, maar Melle weet het zeker en gaat op onderzoek uit…
EIGENAAR
Van Rudi Koopmans tot Herman Brood
Van 1975 tot 1980 was ik diskjockey in de Leeuwarder discotheek La Bella en trad ik ook op als artiest. Daarnaast had ik nog genoeg ruimte voor mijn hobby: fotograferen. Ik richtte me niet op natuurfoto’s of stillevens, maar legde bijzondere gebeurtenissen vast die voor mijn neus gebeurden. Soms bij toeval, maar vaak zocht ik het zelf op. Ik had altijd een fototoestel bij me.
DIG | Jeannette Wilkes zag Poort Muziekhandel opbloeien en verdwijnen
Van den Akker, Bij de Put en Dumppaleis zijn allemaal bekende Leeuwarder platenzaken die op een bepaald moment uit het straatbeeld zijn verdwenen. Net zoals Poort, die het uiteindelijk nog tot eind 2017 volhield. Een interview met Jeannette Wilkes,
ZESTIG FAMILIELEDEN ONTMOETEN IN CANADA
In het gezin van mijn vader waren vier broers en vier zussen. Drie broers en een zus emigreerden naar Canada. De meeste familie woont in Ontario. Samen met mijn zus ging ik onze neven en nichten en hun gezinnen ontmoeten.
Beste lezers,
Voor u ligt de decembereditie van de Leeuwarder Seniorenkrant. Uit de vele verhalen die we te vertellen hebben, is het ons gelukt een mooie selectie te maken. Voor het hoofdinterview, waarvan we de foto ook altijd op de voorpagina plaatsen, spraken we deze keer met Edwin Rutten en zijn vrouw Annett Andriesen. Ze hebben enkele jaren in Leeuwarden gewoond, in de Pelikaanstraat, en komen al meer dan dertig jaar in De Skeve Toren
In het archief van Ritsko vonden we een paar hele mooie foto’s van Rudie Koopmans en Herman Brood. In de rubriek Herinneringen van een zeventiger aan de jaren zeventig vertelt Ritsko het verhaal achter deze foto’s
Een heel ander verhaal, maar net zo bijzonder is dat van Sara Sötemann en C.P. Berbée die ouderen lieten vertellen over de liefde voor het leven. Onze redacteur Riemie sprak met hen over dit project.
17
WAT
In zowel zijn jeugdjaren als werkende leven deed Koarnjummer Pieter van der Werff er altijd iets naast: dingen die interessant waren voor hemzelf en voor anderen. Tijdens zijn werkende leven stond hij aan de basis van de Túnmanswente in Koarnjum, een groepsrestaurant, met theetuin, B&B en winkel in het landschapspark Martenastate. Sinds hij vijf jaar geleden met pensioen ging, laat hij op diezelfde plek de handjes wapperen als vrijwilliger.
OUDEREN VERTELLEN OVER DE LIEFDE VOOR HET LEVEN
In het najaar van 2020 startten CP Berbée en Sarah Sötemann hun project ‘Luidkeels Samen’, met het idee ouderen pikante liedjes te ontlokken en ten gehore te laten brengen tijdens een meezingconcert. Corona haalde een streep door hun plan, maar Berbée en Sötemann kwamen met een alternatief, namelijk een cd, lp én boek.
Tussen 1945 en 1960 emigreerden er naar schatting 18.000 Friezen naar het buitenland. Canada was een van de landen waar de Friezen naartoe gingen. Een deel van de familie van Jeltsje ging ook en samen met haar zus reisde ze af naar Canada om hun nazaten te ontmoeten.
Na een succesvolle start van onze rubriek Wat te doen na je pensioen ging Riemie voor de decembereditie naar Koarnjum om een mooi interview te houden met Pieter van der Weg.
Veel mensen hebben tegenwoordige 'slimme' apparaten in huis. In onze rubriek Online criminaliteit leggen we uit wat u wel kan doen, maar ook wat u beslist niet moet doen als u bijvoorbeeld camera’s in of rondom uw huis heeft.
Tenslotte wil ik namens iedereen die betrokken is bij het maken van de Leeuwarder Seniorenkrant u een gezond en veilig 2025 toewensen.
Met vriendelijke groet,
Doede Vellema
Boekbespreking Annette Bons | De heks van Anjum van Margriet Brandsma
Jeltsje de Boer
Zet zich in voor het welzijn van ouderen, voorzitter van UVV Grou.
Riemie van Dijk Altijd op zoek naar verhalen die raken, blijven hangen en doorverteld worden.
Ritsko van Vliet Plaatst het Leeuwarden van de jaren 50 en 60 in een persoonlijk perspectief.
Annette Bons Verzot op lezen; schrijft blogs en recensies over boeken.
Koesma Basdew Sociaal bewogen en maatschappelijk geëngageerd, schrijft daarover op prikkelende wijze.
Boukje Wiersma Schrijft herkenbare, inspirerende verhalen met een mix van positiviteit en ontroering, eindredacteur.
Een uitgave
Ouder worden doe je samen
Wilt u zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen, met maximale regie over uw leven? Dan is Nijlânstate een perfecte plek om samen te genieten van het leven, met vele voorzieningen en sociale activiteiten.
Daarnaast beschikt Nijlânstate over een zorgteam dat dag en nacht aanwezig is. Heeft u nog geen zorg nodig? Dan is dat een prettige zekerheid voor de toekomst.
DE LICHTPUNTLOODS IS WEER OPEN!
Onze kringloopwinkel, groot 4300 m2, is ruimschoots voorzien van veel mooie en gebruikte artikelen. Kom langs en help ons met de aankoop van spullen uit een breed aanbod. Met de opbrengst ondersteunen we mensen in nood en diverse goede doelen.
De Lichtpuntloods is na drie maanden gesloten te zijn geweest weer open. De staf van de Lichtpuntloods vond het i.v.m. corona niet verantwoord om eerder open te gaan. Nu de maatregelen zijn versoepeld is besloten om weer open te gaan. Uiteraard met gepaste maatregelen, want veiligheid voorop! Zo zijn er handschoenen, mondkapjes en ontsmettingsmiddelen aanwezig. Ook zijn er looproutes voor de bezoekers. Om bij te houden hoeveel bezoekers binnen komen zijn er winkelmandjes aangeschaft. Buiten staat een partytent met een koffiehoek en een paar tafeltjes.
TOT
In de Lichtpuntloods vindt u een grote collectie (antieke) kasten, tafels en stoelen, bankstellen, kleingoed, gereedschap, elektronica, kleding, schoenen, bedden, boeken enz. De opbrengsten komen geheel ten goede aan de Opvangboerderij van Lichtpunt. Hier worden mensen opgevangen die tussen wal en schip zijn geraakt, vaak als gevolg van psychosociale problemen.
Zelfstandig, beschut wonen voor ouderen met lichte tot matige zorg die eigen regie behouden Dat kan bij Fidesta Vliethuus in Leeuwarden
Samen, veilig en vertrouwd Een vertrouwd thuis, dat is wonen bij Fidesta Vliethuus U woont bij ons zelfstandig in een eigen appartement, met vrijheid en regie over uw eigen leven
Bij ons wonen is je thuis voelen met de gezelligheid van samen mogen zijn, veel aandacht voor welzijn en je veilig voelen U bent bij ons nooit alleen, er is altijd iemand nabij Dat geeft een vertrouwd gevoel
“Warm en huiselijk”
Zorg, welzijn en gezelligheid Wij verlenen lichte tot matige zorg met veel aandacht voor persoonlijk welzijn, wekelijkse activiteiten, warmte en huiselijke gezelligheid
In onze centrale ruimte schuiven bewoners aan voor een kopje koffie of thee, voor een spelletje of voor een praatje Iedere dag wordt er gekookt met verse groenten, vlees of vis en vegetarisch
Heeft u een zorgindicatie en heeft u interesse om bij ons te komen wonen?
Neem dan contact met ons op voor een rondleiding
U bent van harte welkom!
Meer informatie: 06 48560584 info@fidesta-vliethuus nl
Noordvliet 443 8921 HH Leeuwarden
HARM SMIDSWEI 6, KOLLUMERZWAAG
Tekst en foto's: Ritsko van Vliet
HERINNERINGEN VAN EEN ZEVENTIGER AAN DE JAREN ZEVENTIG
VAN RUDI KOOPMANS
TOT
HERMAN BROOD
Van 1975 tot 1980 was ik diskjockey in de Leeuwarder discotheek La Bella en trad ik ook op als artiest. Daarnaast had ik nog genoeg ruimte voor mijn hobby: fotograferen. Ik richtte me niet op natuurfoto’s of stillevens, maar legde bijzondere gebeurtenissen vast die voor mijn neus gebeurden. Soms bij toeval, maar vaak zocht ik het zelf op. Ik had altijd een fototoestel bij me. Als freelancefotograaf kwam je in die tijd met een Nikon om de nek, aangevuld met een stel losse lenzen, nog gemakkelijk binnen bij sport- en muziekevenementen.
De Leeuwarder bokser Rudi Koopmans vocht in 1979 voor de tweede keer om de Europese titel. Hij kwam regelmatig in La Bella omdat zijn vrienden Wiekie Akkerman en Jean Pierre Hobein, die hem ook tijdens de wedstrijden bijstonden, daar portier waren. Voor mij een reden om erbij te willen zijn. Maar hoe kom je daar als freelancefotograaf binnen? Ik belde eerst met Simon Visser, hoofd van de sportredactie van de Leeuwarder Courant. Ik vertelde hem dat ik naar Ahoy ging om foto’s van de match Rudi Koopmans tegen Aldo Travesaro te maken. Of Visser interesse had in een afdruk. Hij had zeker interesse, maar kon niet beloven dat de ingeleverde foto geplaatst zou worden. Dat is het lot van een freelancer. Je foto moet altijd beter zijn dan die van de vaste fotografen. Na dit gesprek belde ik gelijk met Ahoy en blufte dat ik in opdracht van de Leeuwarder Courant foto’s wilde maken. Binnen vijf minuten had ik een perskaart.
BEHOORLIJK PRIJSKAARTJE
Ik had de ene hobbel genomen of de volgende diende zich al aan: mijn telelens was niet goed genoeg om van boven op de tribune een scherpe foto van een vuistslag van Rudi te maken. Ik toog naar Dixons op de Nieuwestad en vertelde dat ik wel toe was aan een telelens die bij sportevene-
menten supersnelle momenten kon vastleggen. De verkoper kwam direct met een pronkstuk aanzetten, waar ook een behoorlijk prijskaartje aan hing. Hij sprak de woorden waar ik op hoopte: “Neem de lens maar mee om te proberen”. Dus reed ik met een professionele lens op de achterbank naar Rotterdam. Ik zag Rudi Koopmans in een uitverkocht Ahoy voor het eerst Europees kampioen worden en ik had de foto’s. Midden in de nacht ontwikkelde ik het rolletje en drukte ik de beste foto af. Deze bracht ik vroeg in de ochtend naar de LC-redactie op het eind van de Voorstreek. De foto werd niet geplaatst (“geen ruimte meer”) en de lens heb ik de volgende dag teruggebracht. Simon Visser trof ik twee jaar terug bij de Noordelijke Club van Circusvrienden toen ik daar een lezing over ‘Slappe’ Douwe Bijlsma gaf. Hij kon zich het fotovoorval niet meer herinneren, maar had waardering voor mijn doortastendheid.
WEL RAAK
Een paar jaar later was het wel raak. In 1980 zat ik met vrienden op de hoofdtribune bij CambuurWageningen. Tijdens deze wedstrijd werd de Wageningen-trainer Frans Körver wegens opmerkingen richting de arbiter naar de tribune gestuurd. Ik rende met mijn camera naar beneden en legde Körver vast terwijl een politieagent hem
in de spelerstunnel begeleidde. Op de foto stond ook een fotograaf voor een afgesloten hek die vanaf het veld wanhopig probeert een goed shot te maken. Dit keer had ik de betere ‘plaat’ want de volgende maandag stond mijn afdruk op de voorpagina van de Leeuwarder Courant.
ROCKHELD
Mijn mooiste shots had ik toen al genomen, maar die werden pas jaren later echt bekend. Op 22 augustus 1978 kwam VARA’s Lijn 3 met Herman Brood naar de Prinsentuin. Voor mij de kans om deze rockheld van dichtbij te vereeuwigen en de foto’s in La Bella aan Broodfans te verkopen. De assistent-producer van het radioprogramma kon ik overtuigen dat foto-opnames vanaf het podium een extra dimensie hadden. Hij trok mij omhoog en wees mij op een plek vlak achter de piano van Brood. Vervolgens heb ik (achteraf gezien) de meest indrukwekkende foto’s uit mijn fotografenbestaan gemaakt.
NAAMSVERMELDING
Eentje kwam vrij snel op een verzamelelpee met zes nummers van Brood. De uitgever, Wobbe van Seijen, nam mijn foto gratis mee in ruil voor een naamsvermelding. Dat heeft hij helaas vergeten. Iets wat wij later in zijn platenzaak op de Voorstreek bij een kop koffie hebben uitgepraat. De foto’s kregen meer bekendheid toen Pieter ten Zijthoff in 2012 een tributeconcert ter herinnering aan het legendarische Broodconcert promootte. Pieter was een van de La Bella-bezoekers die een aantal Broodfoto’s van mij had gekocht. Op eentje zie je hem in het publiek fotograferen, zittend op iemands schouders. Hij vroeg of ik de negatieven nog had en na een dag speuren op zolder vond ik ze terug. In 2016 kwamen daardoor twee foto’s in de documentaire ‘Unknown Brood’. Zie ik mijn naam op de aftiteling tussen die van Govert de Roos en Anton Corbijn. Het Historisch Centrum Leeuwarden gebruikte een opname voor de tentoonstelling ‘Prinsentuin, 200 jaar stadspark’. Een aantal heeft een plek in ‘Street’, het Herman Broodboek van Pieter ten Zijthof. Wie had dat gedacht toen ik in 1978 Herman Brood voor zesduizend uitzinnige Leeuwarder jongeren vastlegde. ■
Tekst en foto's: Riemie van Dijk
OUDEREN VERTELLEN
OVER DE LIEFDE VOOR HET LEVEN
Dat doen ze op de dubbel-cd, -lp en het boek van ‘Luidkeels Samen’
Sötemann herinnert zich het prille begin van de samenwerking met Berbée nog goed. Lachend: “Je stond in de regen op het station in Helmond en belde me: ik ga een project doen waarbij ik stoute liedjes in een nieuw jasje wil stoppen. Iemand heeft mij doorverwezen naar jou en ik heb maar één minuut voordat de trein vertrekt.”
WAT ALS IK LIEDJES EN OUDEREN COMBINEER? “Ja, zo is het begonnen”, beaamt Berbée. “Ik was destijds betrokken bij de eerste editie van ‘Over de drempel’, een initiatief waarbij de gemeente Leeuwarden ontmoetingen en verbintenissen op gang wilde brengen via kunst en cultuur. Toevallig hoorde ik op een terrasje iemand over stoute liedjes praten. Wat als ik liedjes en ouderen combineer, vroeg ik me af. En wat als ik hier nog iets hedendaags aan toevoeg, misschien nieuwe liedjes?”
Zo kwam ze bij Sötemann terecht. “Ik ben muzikant en schrijf Nederlandstalige liederen. Van sensuele tot ontroerende en grappige liederen, die variëren van heel subtiel, ontroerend en mooi, tot rauwe poëzie. We kenden elkaar helemaal niet, maar binnen no time ontstond tussen ons een soort van chemie en dat bleef zo tijdens het hele proces.”
INTERVIEWS NOG NET VOOR CORONA
Door corona moesten ze het idee van een meezingconcert al snel laten varen. “Net daarvoor konden we nog een aantal mensen interviewen.” Ze vonden
In het najaar van 2020 startten multimediakunstenaar CP Berbée en singer-songwriter Sarah Sötemann hun project ‘Luidkeels Samen’, met het idee ouderen pikante liedjes te ontlokken en ten gehore te laten brengen tijdens een meezingconcert. Corona haalde een streep door hun plan, maar Berbée en Sötemann zaten niet bij de pakken neer en kwamen met een alternatief, namelijk het maken van een cd, lp én boek.
gehoor bij bewoners van Aldlânstate, mensen met een fysieke beperking uit het voormalige Florastate en ouderen die ze op de markt aanspraken. “We merkten dat de mensen die we interviewden zich weinig stoute liefdesliedjes herinnerden”, vertelt Berbée. “Wat wel loskwam, waren mooie anekdotes over de liefde in hun leven en liedjes waaraan ze dan moesten denken. Te mooi om te laten varen, dus toen hebben we liefde in de algemene zin van het woord als insteek genomen.”
IEDEREEN WIL GRAAG
OVER DE LIEFDE VERTELLEN
“We merkten dat iedereen graag over de liefde wilde vertellen,” kijken ze genietend terug. “We hoorden allemaal positieve, soms ook hele emotionele verhalen. Een Deense zeeman vertelde over zijn liefde voor de zee. Een mevrouw met een ernstige fysieke beperking over haar liefde voor de hond van een collega, bij wie zij onvoorwaardelijke liefde voelde. Dan was er Greetje, een dementerende dame van 96 jaar. Toen ze vertelde over de oorlog was ze weer de jonge, vrolijke Greetje. Bijzonder ook was de openheid waarmee eigenlijk iedereen antwoord gaf op onze vragen. Hoe ging het toen de pil er nog niet was en je als maagd in het huwelijk hoorde te treden? We deden echt wel wat, was het antwoord.” Ontroerend is het gedicht van vier regels van iemand met vergevorderde MS. Dit gedicht is als canon terug te vinden op de lp. Bij de verhalen maakte Sötemann tien liedjes, waarvan ze een aantal gouwe ouwe in een nieuw jasje stak.
PRETTIG UIT DE HAND GELOPEN
Terugkijkend is ‘Luidkeels Samen’ prettig uit de hand gelopen, vinden ze: “We hebben een dubbelcd samengesteld, eentje met de liedjes en eentje met de interviews”. Berbée heeft een boek met liedteksten en beeldmateriaal van de geïnterviewden gemaakt. Daarnaast hebben ze een aantal feitjes die hen tijdens het proces opvielen toegevoegd als tegeltjeswijsheden. Wist je dat:
• Je maandenlang handjes vasthield tot je met een ander ging vingervrijen?
• Er uit danslessen vele liefdes zijn voortgekomen?
• Ouderwetse kalverliefde bestond uit je liefje achter op je bagagedrager meenemen naar de ijssalon?
In het nawoord van het boek beschrijven ze een aantal dingen die hen verwonderden:
• Of je nu een makkelijk of moeilijk lijf hebt, oud of jong bent, iedereen wil het goed hebben, wenst liefdevolle relaties, en wil er iets leuk van maken;
• Hoe oud of beperkt je ook bent; openheid, nieuwsgierigheid en de behoefte om mooie dingen te doen waar je gelukkig van wordt zijn dé ingrediënten voor levenslust;
• De verhalen van oudere mensen scherpen je bewustzijn over de rijkdom van nu en de keuzemogelijkheden die je tegenwoordig hebt op bijna elk gebied.
TIJDLOOS MATERIAAL
Een jaar na afronding van ‘Luidkeels samen’ verscheen een lp van het project met daarop een speelse combinatie van interviewfragmenten en de liederen. Daarna is nog een podcast gemaakt, maar verder bleef het stil rondom dit prachtige initiatief. Beiden schrijven ze dit toe aan de intense periode van toen. “Na corona waren we zo uitgewrongen dat we weinig energie over hadden om het de aandacht te geven die het verdient. Dat is jammer, het is tijdloos materiaal. De liederen zijn geen eendagsvliegen en nu niet minder actueel dan toen.” Hopelijk zorgt dit artikel voor een nieuwe impuls. ■
Je kunt de lp of de cd bestellen via www.sarahsotemann.com. Of deze alvast beluisteren via Sportief en YouTube onder ‘Luidkeels Samen’.
Met hun cv’s alleen al zou je de hele Seniorenkrant kunnen vullen: mezzosopraan
Annett Andriesen (77) en ‘Ome Willem’ Edwin Rutten (81). Dus in plaats van de focus op hun wapenfeiten te leggen, besloot deze krant hun relatie als uitgangspunt te nemen. Want Andriesen en Rutten (81) raken niet uitgepraat over elkaar. Ook niet met elkaar, trouwens.
De afspraak vindt plaats in De Skeve Toren in Leeuwarden, vlakbij, natuurlijk, de Oldehove. De plek is niet toevallig gekozen: Andriesen heeft een speciale band met de toren én met Leeuwarden. “Wij komen al dertig jaar in De Skeve Toren,” vertelt ze. Oma van moederskant woonde in Leeuwarden, in de Arumerstraat. Ze logeerde regelmatig bij haar oma. “Ze was een hele vrolijke, open vrouw. Als ze
Foto's: Thomas Vaer
ANNETT ANDRIESEN & EDWIN RUTTEN:
“WE
ZIJN PIEPOUD EN STOKJONG”
een boodschap ging doen was ze twee uur weg en had ze iedereen gesproken.”
Andriesen en Rutten hebben enkele jaren in de stad gewoond, in de Pelikaanstraat. “Dan zat ik boven op het terras en kon ik de Oldehove zien.” Later verhuisden ze naar Hilversum, vanwege werk. “Het was niet te doen om steeds op en neer te reizen, maar iedere keer als ik mijn geliefde Oldehove zie, krijg ik een steek in mijn hart.”
Andriesen heeft op cultureel gebied veel aan Leeuwarden en aan Fryslân bijgedragen. Zo was ze adviseur voor de provincie Fryslân Podiumkunsten, klassieke muziek & Festivals, bestuurslid van Stadsschouwburg De Harmonie en produceerde ze de opera’s RIXT voor de opening van De Harmonie in 1995, waarin zij de hoofdrol zong, en Bonifacius in 2004.
OUDEBILDTDIJK
Tegenwoordig wonen ze afwisselend in Den Haag en aan de Oude -
bildtdijk. “ Myn skriuw- en tinkplak”, zegt Rutten. “Net als Annett heb ik een noordelijke ziel. Ik ben in Groningen geboren. Tot mijn dertiende bracht ik iedere zomer op een gemengd boerenbedrijf door. Tussen nul en twaalf wordt je basis gelegd, wordt alles ingeprent, als een soort tabula rasa wordt het in je geëtst. Als ik de Afsluitdijk achter me dicht doe, denk ik: Hèhè, we zijn er.”
"WE DELEN ALLES. ALS WE SAMEN ERGENS VANDAAN KOMEN, PRATEN WE EROVER, ALS WE GESCHEIDEN DE DAG HEBBEN DOORGEBRACHT, DAN NEMEN WE UITGEBREID DE DAG DOOR."
OME WILLEM
De eigenaar van De Skeve Toren, Dirk-Jan Kimsma, herkent Rutten meteen als Ome Willem. “Door hem ben ik gaan drummen”, vertelt hij. En succesvol ook nog: als Dirk-Jan met Rutten over zijn drumcarrière vertelt, volgen er bekende namen uit de drumwereld. “Ik hoop dat je ondanks Ome Willem goed terecht bent gekomen”, zegt Rutten lachend. “Je weet niet half hoe dat bij mij binnenkomt”, zegt hij als Dirk-Jan weer weg is om de volgende klant te bedienen. “De reacties die ik op Ome Willem krijg verwonderen en verbazen me nog altijd. U bént mijn jeugd, zei iemand een keer tegen me. Het is diezelfde tabula rasa, hè. U bent zo vrolijk, hoorde ik ook een keer. Ja, maar er ligt een diepe melancholie onder, zei ik. En dat meen ik. Zonder dag geen nacht, zonder eb geen vloed.”
De hartelijkheid waarmee Rutten Dirk-Jan te woord staat, tekent hem. Die eigenschap vindt Andriesen dan ook het leukst aan haar man: “Zijn empathie voor mensen,
zijn wezenlijke interesse in andere mensen vind ik bewonderenswaardig. Het is niet enkel beleefdheid. En dat hij zo lief voor mij is, zijn artisticiteit, muzikaliteit, ritmegevoel, timing en zijn stem. En minder leuk? “Daar kom ik op terug.”
LIEFDE OP HET EERSTE GEZICHT
Andriesen en Rutten ontmoetten elkaar in 1988 op het conservatorium in Hilversum, waar ze allebei lesgaven. “Het was voor ons allebei liefde op het eerste gezicht”, zegt Andriesen. “Ook al dacht ze tijdens die eerste ontmoeting dat ik Aart Staartjes was”, haast Rutten zich te zeggen. Andriesen knikt. “Ik geloof dat ik u wel een leuke mevrouw vind, zei hij tegen me. Ik dacht bij mezelf: hem moet ik niet laten lopen.” Kat in het bakkie, zou je zeggen, alleen was Andriesen op dat moment nog getrouwd en had Rutten een vriendin. Tijdens voorzingavonden en andere officiële momenten op het conservatorium zochten ze elkaar altijd op om vervolgens urenlang met elkaar te praten. “Na een concert in Heerenveen ging ik nog naar een café omdat ik wist dat Edwin daar misschien zou zijn. Hij is al weg, hoor, zei de cafébaas. Iedereen had het al door.”
Twee jaar later konden de twee hun gevoelens voor elkaar niet langer ontkennen en kregen ze een relatie, al hielden ze die wel zo veel
BIOGRAFIE ANNETT
mogelijk privé voor collega’s en studenten. In 1995 trouwden ze op Ameland. Zonder gasten. Een van hun getuigen was de vuurtorenwachter. Andriesen: “Ik stuurde een kaartje naar school en weet nog dat een studente zei: Eindelijk duidelijkheid.”
OUDER WORDEN
In januari wordt Rutten 82. “We zitten allebei aan de goeie kant van 103,” lacht hij. Hij wil maar zeggen: leeftijd is geen gespreksonderwerp. “Ouder worden gaat vanzelf. We zijn piepoud en stokjong. Ons leven ziet er nog grotendeels hetzelfde uit als van veel dynamische vijftigers.” Dat blijkt: tijdens het interview gaat de telefoon van Andriesen regelmatig over. Allebei zijn ze nog erg druk met hun respectievelijke vakgebieden. Andriesen bijvoorbeeld is als adviseur betrokken bij het Friese Nootstroom dat mensen met liefde voor theater en muziek bij elkaar brengt om bijzondere voorstellingen op unieke locaties te beleven en is betrokken bij de organisatie van De Vliegende Hollander dat in 2026 van start gaat. Rutten maakt, met eigen versies en vertellingen, klassieke muziek toegankelijk voor kinderen en andere volwassenen. Ook zingt hij nog steeds jazz en heeft hij een programma met Harry Bannink-liedjes. “Ik probeer al mijn hele leven om anderhalve liter in een literfles te doen. Ik heb de tijd niet om oud te worden.”
ANDRIESEN
Annett Andriesen werd in 1947 geboren in Den Haag. Ze debuteerde in 1975 bij Opera Forum in de rol van Orpheus. Ze heeft circa honderd operarollen gezongen. Naast het zingen was ze actief als producent en docent. Ook was ze adviseur, onder andere bij de Raad voor Cultuur, zat ze in verschillende besturen en was ze algemeen directeur van het Internationaal Vocalisten Concours in ‘s-Hertogenbosch. In 2017 werd ze benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.
BIOGRAFIE EDWIN RUTTEN
Edwin Rutten werd in 1943 in Groningen geboren. Hij is bekend als Ome Willem en van Het Klokhuis. Hij speelde hoofdrollen in de musicals Annie en Dr. Dolittle. Hij is jazzzanger, presentator, acteur en auteur. Hij schrijft en vertelt verhalen bij klassieke muziek: Voor kinderen en andere volwassenen. Hij is presentator op Radio 4 en Jazz op Radio 6. In januari verschijnt zijn boek Dag Rakker! Vijftig jaar Ome Willem.
MELDINGSPLICHT
Ondanks alle drukte vinden ze, máken ze, tijd voor elkaar. Rutten: “We delen alles. Als we samen ergens vandaan komen, praten we erover, als we gescheiden de dag hebben doorgebracht, dan nemen we uitgebreid de dag door.” Andriesen vult aan: “Toen we nog in de Pelikaanstraat woonden, gingen we regelmatig bij Het Leven eten. Dan kwam ik uit Hilversum en belde ik om tien over negen nog naar Het Leven om te zeggen dat we eraan kwamen. Onder het genot van een biefstuk namen we daar vervolgens de dag door.” Rutten noemt het 'meldingsplicht’: “Aan elkaar, om te zeggen wat je vindt. Als de onderstroom positief en goed is, kun je alles zeggen. Ik zei een keer tegen Annett: Ik zou best tegen je willen zeggen dat ik van je hou, maar ik weet niet meer wat het is. Ze keek me aan, exact zoals ze me nu aankijkt, en zei: Het welzijn van de ander op het oog hebben. Nou, dan hou ik van je, zei ik.”
WIJZE VROUW
Op de vraag wat hij het leukst vindt aan zijn vrouw zegt hij: “Annett is een wijze vrouw, ze is mild, heeft humor, kan relativeren, ze is zachtaardig en rechtdoorzee.” En wat vindt hij minder leuk? “Ik had gehoopt dat dit interview me daar een antwoord op zou geven.”
Andriesen weet het antwoord inmiddels: “Zijn impulsiviteit.” Rutten kruist zijn armen en vraagt: “Hoe bedoel je dat?” Hij is zich ervan
bewust dat hij gesloten gaat zitten en ontkruist zijn armen meteen: “Ik dacht dat je ging zeggen dat ik een kort lontje heb.” Andriesen knikt: “Dat wilde ik ook zeggen, maar ik wilde het verpakken in impulsiviteit.” Haar woorden doen Rutten glimlachen: “Het klopt wat ze zegt, hoor. Het kan flink donderen, maar daarna is het ook meteen weer over.”
TABOE
Andriesen en Rutten staan beide nog zo volop in het leven dat ze niet bezig zijn met de dood, al schuwen ze het onderwerp ook niet. Rutten: “Het praten erover is geen taboe. Als ik eerder doodga dan Annett, dan slaat ze me dood, zegt ze altijd. Ik ga naar de sportschool, ik sta op zonder oudemannenkreuntje, kijk (hij staat op, inderdaad zonder te kreunen, red.) en ik sta nog een keer op voor de verslaggever.” Al is gezondheid geen verdienste, haast hij zich te zeggen. “Ik kan morgen ook ineens scheef in mijn stoel hangen en dan zeg jij “maar ik heb hem gisteren nog gesproken en toen was er niks aan de hand”. Je hebt compassie met mensen die het lot treft dat het in het hoofd niet goed loopt, of ander fysiek ongemak hebben. We eten gezond, we drinken nauwelijks en roken al heel lang niet meer.” Niet per se omdat roken en zingen niet samengaan, vertelt Andriesen. “Marco Bakker mocht graag roken. Er werd hem een keer gevraagd of roken niet slecht was voor zijn stem. Het enige wat slecht voor mijn stem is, is zingen, zei hij.” ■
voorop, maar ondersteuning vanuit de gemeente bleef achterwege.”
Het leerde hem dat dergelijke initiatieven alleen succes kunnen hebben als ze van onderop komen en niet van bovenaf worden opgelegd. Welzijn, zingeving, activering, mensen in hun kracht zetten, de regie zo lang mogelijk bij de mensen laten: die thema’s lopen als rode draden door zijn leven. “Het woord samenleving zegt het al: je leeft sámen. Niet óver mensen praten, maar mét mensen.”
MIJTER AAN DE WILGEN
VAN BETAALD NAAR ONBETAALD WERK
STILZITTEN IS GEEN OPTIE
DE PLEK DIE HIJ
OF ZIJ VERDIENT
Als trouwambtenaar trouwde Harry zo’n duizend paren. Toen hij begon was hij net gescheiden. “Ik was bang dat mijn scheiding een beletsel zou zijn, maar dat was gelukkig niet het geval.” Hij had er veel plezier in, maar het was ook veel werk. “Het leek wel een beetje op wat ik deed als uitvaartbegeleider, namelijk: hoe krijg je iemand, in al zijn of haar facetten, positief op het podium? Hoe zet je iemand op de plek die hij of zij verdient.” Hij herinnert zich een trouwerij in het Stadhouderlijk Hof, in de Nassauzaal, op een bloedhete dag. Nadat de bruid haar jawoord had gegeven, wendde Harry zich tot de bruidegom met dé vraag. De bruidegom viel flauw. Een stuk of wat vrienden kwamen aansnellen en stelden Harry gerust. “Bij belangrijke emotionele beslissingen ging hij wel vaker onderuit, haha.”
Jan Meindert begon ooit in de zorg en werkte jarenlang bij TOF Vakanties, een organisatie die vakanties organiseerde voor mensen met een verstandelijke beperking. TOF Vakanties hield onverwachts op toen corona roet in het eten gooide. Na 43 jaar werken stond alles even stil. Toen daar medische problemen als gevolg van stress bij kwamen, werd Jan Meindert afgekeurd. Toch besloot hij niet stil te blijven zitten.
“ZONDER
VOLDOENING
“Na een herstelperiode wilde ik iets gaan doen waar ik voldoening uit kon halen en waarbij ik anderen kon helpen. Hiernaast moest het geen stress met zich meebrengen.” Jan Meindert was al vrijwilliger bij Spelend Sporten, een organisatie die sportactiviteiten organiseert voor mensen met een verstandelijke beperking. Ook fluit hij het voetbaltoernooi ‘De Friesland Cup’ en verschijnt hij jaarlijks als Sinterklaas. “Dat is heel leuk,” vertelt Jan Meindert. Wat hij miste was een stukje van zijn oude werk: de gesprekken met vrijwilligers.
In de periode dat hij hoofdleider was van De Stins, nam hij de rol van Sinterklaas op zich, ondanks waarschuwingen. “Die jongeren maken je af, werd er gezegd.” Sinterklaas spelen zit in mijn DNA. Mijn vader speelde ook altijd voor Sinterklaas. Het is een kinderfeest waar alle kinderen thuis of op school even in het zonnetje gezet worden. Een positieve benadering geeft kinderen een zetje de goeie kant op. Het Sinterklaasfeest is daarom niet alleen voor kinderen, maar zeker ook voor opgroeiende jongeren. Ik heb voor al die leeftijden Sinterklaas gespeeld. Dat begon bij de Stins, in de Regina Bar, waar mijn jongeren kwamen, het JOK-gebouw, in buurtcentra, in peuterspeelzalen en als kers op de taart natuurlijk dertig jaar lang bij de Sinterklaasintocht van Leeuwarden. Samen met heel veel enthousiaste vrijwilligers, echte fans, een groots kinderfeest in de stad organiseren met aandacht voor iedereen en de ‘gelovige’ in het bijzonder. Vorig jaar heb ik met Sintgelok in Tryater de mijter aan de wilgen gehangen.”
ligerswerk. Dit team stimuleert vrijwilligerswerk en brengt bijvoorbeeld organisaties en vrijwil ligers bij elkaar. Jan Meindert werd hier zélf vrij williger. Samen met medewerkers Marleen en Aryanne doet hij wekelijks een inloopmoment voor vrijwilligers.
In een wereld waarin we vaak bezig zijn met onze dagelijkse drukte zijn het de vrijwilligers die een onmisbare schakel vormen in de samenleving. Op 7 december j.l. was het weer de Dag van de Vrijwilliger, een dag waarop vrijwilligers in het zonnetje worden gezet. Jan Meindert Bron is één van die vrijwilligers. Na een leven in de zorg vond hij het betaalde werk mooi geweest. Toch wilde Jan Meindert dingen voor anderen blijven doen.
(Onderdeel van Hout van Bob)
VRIJWILLIGERSWERK VIA AMARYLLIS
Hij legt uit hoe zo’n inloopmoment eruitziet. “Iemand geeft aan vrijwilligerswerk te willen doen, dan kijken we wat de meest geschikte plek is voor diegene. Op de website SamenLeeuwarden.nl staan meer dan 500 vrijwilligersvacatures. Ik spreek de mensen om te kijken wat diegene leuk vindt om te doen, zo proberen we een kop peling te maken tussen de vrijwilliger en de orga nisatie.” SamenLeeuwarden.nl is een website die wordt aangeboden door Amaryllis.
Jan Meindert noemt een voorbeeld van iemand die aarzelend binnenkwam, zonder veel vertrouwen in vrijwilligerswerk. Samen vonden ze een functie die goed paste en inmiddels heeft deze persoon een vast ritme opgebouwd in vrijwilligerswerk. “Als ik hem nu tegenkom, vertelt hij enthousiast over hoe goed het gaat. Dat is voor mij een mooi moment,” zegt hij met een glimlach.
“In principe kan iedereen ook zelf naar de website SamenLeeuwarden.nl gaan om tussen de vrijwilligersvacatures te kijken. In de vacature
“Mijn vrijwilligerswerk bij Amaryllis is structureel, dat doe ik elke week. Bij Spelend Sporten gaat het om eenmalige momenten. De meeste men sen komen bij Amaryllis om structureel vrijwil ligerswerk te vinden, maar er is ook een groot aanbod aan eenmalige vrijwilligersactiviteiten.”
Op zijn vijfenzeventigste begon Harry een eigen bedrijf, omdat hij regelmatig werd ingehuurd voor klussen. Hij noemde zijn bedrijf Tegare. Dat is Liwwadders voor samen. Een beter woord voor wie Harry is, wat hij doet en waar hij voor staat, is er niet. ■
DE DREMPEL OVER
Jan Meindert vertelt wat hij het leukste vindt aan vrijwilligerswerk. Hoewel mensen vaak enthousi ast op zoek zijn naar vrijwilligerswerk dat bij hen past, moeten sommigen eerst een drempel over. “Het kan dan een hele uitdaging zijn om iets te vinden waar zij van opvrolijken. Als het lukt om mensen te helpen die drempel over te gaan, geeft mij dat veel voldoening.”
HULPMIDDEL nodig?
Kijk eerst bij de HULPMIDDELEN OUTLET! NIEUW ÉN GEBRUIKT!
HULPMIDDEL over?
Lever uw hulpmiddel dat niet meer in gebruik is, in! U kunt doneren of in consignatie* geven! Wij reinigen, repareren en verkopen het voor u.
*wij spreken met u de prijs en een verkooppercentage af.
De hulpmiddelenoutlet is een sociale onderneming zonder winstoogmerk en is tot stand gekomen met steun van
Van den Akker, Bij de Put en Dumppaleis zijn allemaal bekende Leeuwarder platenzaken die op een bepaald moment uit het straatbeeld zijn verdwenen. Net zoals Poort, die het uiteindelijk nog tot eind 2017 volhield.
In 1938 kwam Harry Poort vanuit Harlingen naar de Voorstreek in Leeuwarden om daar Poort Muziekwinkel te beginnen. Naast 78 toerenplaten verkocht hij bladmuziek, muziekinstrumenten en toebehoren. In 1967 verkocht hij zijn zaak aan het echtpaar Jeep en Swanny Wilkes, die in Dokkum de platenwinkel De Artiest runden. Het duo veranderde het assortiment rigoureus. De bladmuziek en de muziekinstrumenten werden vervangen door hifi apparatuur en het aanbod klassieke en moderne muziek werd flink uitgebreid.
Dochter Jeannette kwam in 1978 in de zaak. Zij voegde onder andere wereldmuziek toe en breidde de sectie popmuziek flink uit. Muziek is haar met de paplepel ingegoten. “In 1966 kreeg ik mijn eerste pick-up en de LP Rubbersoul van The Beatles. Die kreeg ik van pa omdat er een kras op zat. Vanaf 1968 mocht ik iedere week een single uitzoeken maar daar moest ik wel elke avond voor afwassen.” In 1975 had Gloria Gaynor de wereldhit Never Can Say Goodbye . Jeannette was er helemaal weg van, maar Poort had de single nog niet op voorraad. Ze toog naar V&D om van haar weinige zakgeld de plaat te kopen. “Stond ik ineens met een V&D-zakje bij ons in de zaak. Ik was een meisje van vijftien en had niet in de gaten hoe gevoelig dat lag. Kwaad rukte pa het singletje uit mijn handen. Hoe ik het in mijn hoofd haalde om bij de concurrent te kopen. Overigens heb ik het singletje later teruggekregen.“
Haar neus voor hits kwam het platenlabel Polydor goed van pas. “We kregen de elpee Reality Fills Fantasy van Earth & Fire binnen. Het nummer Weekend viel mij gelijk op.” Jeannette belde met Phonogram om hen te stimuleren het op single te zetten. De platenmaatschappij aarzelde want
Tekst en foto boven: Ritsko van Vliet | Foto's onder: Jeannette Wilkes
Veel bedrijven uit de jaren zestig, zeventig en tachtig zijn uit het straatbeeld verdwenen. Onze redacteur Ritsko van Vliet nodigt oud-eigenaren uit om in de schaduw van hun oude pand te vertellen over toen.
EIGENAAR DIG
"DE CD ZAG IK NIET ZITTEN"
JEANNETTE WILKES ZAG POORT MUZIEKHANDEL OPBLOEIEN EN VERDWIJNEN
de componist Gerard Koerts vond het maar een niemendalletje. “Toch werd ik de week daarop teruggebeld: ze gingen het uitbrengen. De rest is geschiedenis. Weekend kwam in Nederland en vier Europese landen op de nummer 1-positie. Weken later kreeg ik een prachtige bos bloemen van het management.”
“HET WAS VOOR ONS EEN SOORT SPORT OM BINNEN EEN PAAR SECONDEN TE WETEN WAT DE KLANT ZONG, NEURIEDE OF FLOOT.”
Er waren ook besluiten die minder goed uitpakten. “De cd werd geïntroduceerd en dat zagen we totaal niet zitten. Zo’n klein schijfje, een inlay met kleine letters en dan die prijs. De cd was in het begin twee keer zo duur als de vertrouwde lp.” Jeannette en haar ouders konden zich niet voorstellen dat hun klanten dit gingen aanschaffen. “Nou, dat hebben wij geweten! De cd-verkoop nam een enorme vlucht en we moesten snel mee. Een enorme reclamecampagne moest de schade beperken.”
Jarenlang muziek verkopen levert de nodige anekdotes op. Over een hond die in een waaierkoffer, voor het bewaren van singles, plaste. Van een andere hond die achtergelaten werd en naar het asiel ging. “We kregen vreemde snuiters in de winkel. Een dronken kerel met een sombrero op zijn hoofd kwam met een taxi, liet de meter doorlopen terwijl hij zich binnen beklaagde over krassen op zijn cd. Hij wilde een nieuw exemplaar, maar daar trapten we niet in. Uiteindelijk brak hij de cd in tweeën en waggelde de taxi weer in.” Nu heeft iedereen Shazam om liedjes te spotten, maar toentertijd deden klanten alle moeite om muziekfragmenten na te doen die ze op de radio hoorden. “Hilarisch was dat, want niet iedereen kon toon houden. Het was voor ons een soort sport om binnen een paar seconden te weten wat de klant zong, neuriede of floot.”
Vanaf 1988 kwamen echtgenoot Hans en zusje Sophie het team versterken. Hans runde de
hifi-afdeling en Sophie legde zich toe op klassieke muziek. Zij zagen Poort’s Muziekhandel uitgroeien tot het moderne Poortmusic. Media Markt en Free Record Shop waren inmiddels geduchte concurrenten geworden en het kopiëren van cd’s nam een enorme vlucht, maar Poort bleef tot 2017 overeind. Spijt van de sluiting heeft Jeannette niet. “Alleen dat moment dat je de sleutels op tafel legt, vond ik moeilijk. Dat ik nooit meer naar binnen kon lopen. We woonden heel lang boven de zaak, het was mijn ouderlijk huis. Daar lagen zoveel herinneringen.”
Thuis in Hallum vermaakt ze zich inmiddels met haar 1200 elpees en 2500 cd’s. Bovendien is ze niet helemaal uit het vak gestapt. “Ik werd in 2019 verkooppartner van Bol.com. Daar verkoop ik tweedehands cd’s, dvd’s en boeken. Ook ben ik actief op de Amerikaanse muzieksite Discogs.” Als ze achter haar laptop zit om online te handelen, denkt ze nog weleens terug aan de goeie oude tijd. “Het was heel hard werken met een hoop stress voor weinig geld, maar wat hebben we hebben een fantastische tijd gehad. Ik zou het zo weer overdoen.” ■
Jeannette Wilkes, even terug op de Voorstreek.
Poort Grammafonplaten aan de Voorstreek 6.
Swanny Wilkes, moeder van Jeannette, in de winkel.
Het adres voor uw kunst- en klikgebit
Reparatie klaar terwijl u wacht
Havingastate 11F Leeuwarden
058 - 289 55 49
De Harmonie Cadeaukaart
Zoek je een bijzonder cadeau voor de feestdagen of een andere speciale gelegenheid? Met de Harmonie Cadeaukaart geef je een onvergetelijk avondje uit cadeau. Of het nu gaat om een betoverende musical, een grappige cabaretvoorstelling of een spannende whodunit zoals Agatha Christie’s Murder on the Nile – de ontvanger kiest zelf waar hij of zij van wil genieten.
Maak samen onvergetelijke herinneringen!
20 & 21 dec
Het hele jaar door een uniek geschenk!
De cadeaukaart is verkrijgbaar vanaf €10,- en heeft een geldigheidsduur van maar liefst drie jaar. Bestel hem eenvoudig online of haal hem op bij de kassa, inclusief feestelijke verpakking. Perfect om iemand mee te verrassen, het hele jaar door!
Tip: Combineer de kaart met een persoonlijk kaartje waarin je voorpret deelt, bijvoorbeeld over het mysterie van Murder on the Nile. Samen herinneringen maken was nog nooit zo leuk én gemakkelijk. Geef de magie van theater cadeau!
Avondje uit?
Annette Bons
OVER DE SCHRIJVER
Margriet Brandsma is vooral bekend van haar werk als buitenlandse correspondent in Duitsland voor het NOS-Journaal. Ze stopte met het correspondentschap om als zelfstandige aan de slag te gaan, zodat ze zich meer toe kon leggen op het schrijven van boeken en het geven van lezingen.
HET BOEK
In 2022 verscheen haar boek ‘De heks van Anjum: dader of zondebok’ over de geruchtmakende pensionmoorden in 1997. Marjan van der E. werd als dader in hoger beroep veroordeeld tot zes jaar celstraf en tbs met dwangverpleging.
Als kind van Friese ouders vertoefde Brandsma regelmatig in de
BOEKBESPREKING
DE HEKS VAN ANJUM: DADER OF ZONDEBOK MARGRIET BRANDSMA
Noordoosthoek van Friesland. Ze houdt van dit deel van de provincie en wandelt er graag en veel. Toen ze op een dag in Anjum was, werd haar gevraagd wat ze er in vredesnaam deed; er gebeurde daar immers nooit iets. “Nou ja, behalve dat er een heks heeft gewoond,” volgde er direct op die woorden.
Brandsma raakte geïntrigeerd door het verhaal van de pensionmoorden in Anjum. Ze besloot op onderzoek uit te gaan en benaderde Paul Acda, de advocaat van Marjan. Hij vertelde dat zijn cliënte wel wilde meewerken aan haar onderzoek. Helaas kreeg ze het bericht dat Marjan onverwacht was overleden. Een vriendin van haar meldde zich bij Brandsma met het verzoek om uit te zoeken wat
Bijna twintig jaar geleden zorgde een onverwachte vraag van Ritsko’s zoon Timo er voor dat zijn leven op de kop werd gezet. ‘Wie was mijn Indische oma?’ wilde hij weten. De moeder van Ritsko overleed toen hij nog maar twee jaar oud was. Na zijn pensioen besloot Ritsko dat de tijd rijp was om zich te verdiepen in het levensverhaal van zijn moeder.
er nu destijds precies is gebeurd in Anjum, want zij is altijd van mening geweest dat Marjan ten onrechte is veroordeeld voor de moorden. Er volgt een lange zoektocht langs onder andere vrienden en bekenden van Marjan, maar ook langs criminelen, politie en andere betrokkenen.
RECENSIE
Het boek heeft een prettige schrijfstijl waardoor het vlot leest. De lezer wordt meegenomen in het ‘dagelijkse’ reilen en zeilen van het pension en de pensiongasten. Er kwamen bijzondere mensen over de vloer. Het verhaal is als het ware een reconstructie van de gebeurtenissen, maar dan verteld door verschillende mensen en hun verschillende invalshoeken.
De persoon Marjan van der E. doet je als lezer af en toe fronsen. Een goed opgeleide, maar bijzondere vrouw, met vreemde trekjes. Het zou een vrouw met twee gezichten zijn.
Na het lezen van het boek blijft het de vraag of Marjan van der E. nu wel of niet de dader was. Verschillende verklaringen van betrokkenen en medeverdachten blijven vragen oproepen. Zoals Brandsma zich in de boektitel al afvraagt: was Marjan van der E. dader of zondebok? ■
RITSKO VAN VLIET DEBUTEERT MET BOEK ‘WIE WAS MIJN INDISCHE OMA?’
Onze redacteur Ritsko van Vliet debuteerde onlangs met zijn debuutroman ‘Wie was mijn Indische oma?’. Enkele artikelen die hij schreef voor de Leeuwarder Seniorenkrant lagen mede ten grondslag aan zijn boek, zoals die over zijn jeugd en de wijken waarin hij opgroeide.
Zijn onderzoek confronteerde hem ook met zijn bewogen jeugd in acht Leeuwarder (gast) gezinnen, waar hij verbleef omdat zijn vader als artiest veel van huis was. Ritsko beschrijft niet alleen het leven in die gezinnen, maar ook dat in Leeuwarden in de jaren zestig en zeventig in het algemeen. Daarnaast passeren de integratie van de Indische gemeenschap, het uitgaansleven en de wijken waar hij woonde de revue.
Om meer te weten te komen over het leven van zijn moeder ging hij naar haar geboortestad Amurang op het Indonesische eiland Sulawesi, wetende dat deze zoektocht nog meer spanning op zijn huwelijk zou zetten. De ontmoeting met een non, die met dertig kinderen gevlucht is uit het onrustige Centraal-Sulawesi, zorgde
opnieuw voor een enorme wending in Ritsko’s leven. Deze leidde tot de oprichting van Stichting Amurang, die in 2024 haar vierde lustrum viert. Al twintig jaar zet deze stichting zich in voor het welzijn van Indonesische kinderen en jongeren.
‘Wie was mijn Indische oma’ telt 188 pagina’s, met foto’s, en kost €22,50. Het boek is te koop in de boekhandel en via www.uitgeverijlouise.nl. ■
Uitgeverij
Tekst:
Wellicht droom je ervan om het eeuwige leven te hebben. Onsterfelijk zijn lijkt misschien mooi, maar het is niet onze realiteit; het leven is eindig. En toch, op internet en ‘in de cloud’ blijven veel mensen voortbestaan. Door een plotseling overlijden of door onwetendheid blijven gegevens onbeheerd op internet aanwezig.
Door: Hannie Schuurman, RegisterExecuteur
ONSTERFELIJK OP INTERNET
ONZE DIGITALE NALATENSCHAP IS ONGETWIJFELD GROTER
DAN WE BESEFFEN.
Persoonlijke bezittingen: foto’s, video’s, e-mailberichten, documenten, WhatsAppberichten, afspeellijsten, gegevens in accounts van bijvoorbeeld Google, Microsoft en Apple.
Financiële bezittingen: opgeslagen data in online bankieren zoals afschriften en contacten, accounts met tegoeden bij PayPal of online winkels, crypto-portefeuilles en online beleggingsdiensten. Sociale media: accounts bij LinkedIn, Facebook, YouTube, Instagram, Pinterest, Twitter en TikTok.
Overige profielen en accounts: webwinkels zoals Bol, Thuisbezorgd, Picnic e.d., streamingsdiensten zoals Netflix en Spotify, online datingsites, online spelletjes, nieuwsdiensten, kranten en tijdschriften, reis- en parkeerdiensten als een OV-account, tankpas, parkeerapp, fietshuur of taxidienst. Verder zijn er
ook nog de zorg- en gezondsheidsapps en de online agenda.
WAT TE DOEN?
1. Inventariseer wat er is en houd de lijst up-to-date.
2. Bepaal wat bewaard moet blijven en voor wie.
3. Sla foto’s, video’s, documenten en zakelijke gegevens centraal op als die voor nabestaanden veel waarde hebben.
4. Bedenk tot welke accounts nabestaanden toegang moeten hebben en maak een lijst van betreffende inloggegevens. Besef dat e-mail en WhatsAppcommunicatie vertrouwelijke informatie kan bevatten.
5. Zorg dat iemand die je vertrouwt weet waar de toegangscodes tot je computer en de telefoon te vinden zijn.
"ONSTERFELIJK
TIPS OM DE DIGITALE NALATENSCHAP VAN EEN ANDER TE REGELEN:
Laat het telefoonabonnement en het e-mailadres bestaan zolang je met deze zaken bezig bent;
Doorzoek de e-mailbox om accounts te vinden, gebruik de telefoon om registraties bij apps op te heffen (zet uiteindelijk de telefoon terug naar fabrieksinstellingen);
Bekijk de bankafschriften tot een jaar terug om duidelijk te krijgen waar de overledene abonnementen en lidmaatschappen had.
En als RegisterExecuteur zeg ik: gun jezelf gemoedsrust en doe (nu) wat nodig is. ■
ZIJN LIJKT MISSCHIEN MOOI, MAAR HET IS NIET ONZE
Vrijheid, tijd en ruimte en voor een afscheid naar wens...
In het gezin van mijn vader waren vier broers en vier zussen. Drie broers en een zus emigreerden naar Canada. De meeste familie woont in Ontario. Samen met mijn zus ging ik onze neven en nichten en hun gezinnen ontmoeten. Hoe dat (en de voorbereiding) ging? Lees vooral verder!
Broer Anne was zeventien jaar toen hij in 1948 met de boot naar Canada vertrok. Mijn - nog enige - tante hier vertelde me met tranen in de ogen hoe erg ze dat vond. Hij was nog zo jong. Het was zeker niet gemakkelijk. Na vele baantjes ging hij bij een pompstation werken, waar hij later eigenaar van werd. Hij droeg altijd verschillende sokken en ze noemden hem dan ook ‘Mister Funny socks’.
Zus Fenna en haar man emigreerden na hun huwelijk in 1950. Nadat mijn oom in Indonesië had gediend, was er in Fryslân geen werk en geen woning. In Canada konden ze gebruik maken van de mogelijkheid dat de kerk woning en werk sponsorde. Ze bouwden een bestaan op in Hamilton. Mijn oom werd timmerman en zijn zoon woont in zijn laatst gebouwde huis. Hun huis stond open voor opvang van familieleden die later emigreerden.
Broer Roel en zijn vrouw volgden in 1952 met hun zoontje van twee en dochtertje van enkele weken oud. In Canada bouwde hij zijn eigen transportbedrijf op. De jongste broer Jolle en zijn vrouw vertrokken in 1965, met hun kinderen van vier en twee. Er was volop werk in Canada. Ze verbleven de eerste maanden bij Roel en zijn vrouw. Mijn tante wilde graag weer in de zorg aan het werk en dat kon daar, al moest ze wel opnieuw een opleiding volgen omdat haar Nederlandse diploma niet werd erkend. Ze zijn allemaal goed geïntegreerd en ze hadden een goede band. Na een soms lastige start hebben ze allemaal een goed leven gehad. Ze hadden geen heimwee want ze konden met regelmatig het ‘heitelân’ bezoeken. En ‘merke’ vieren. ‘Partoer 1 en 2 klearmeitsje’ klonk het
dan ’s ochtends vroeg onderaan de trap in Mantgum, bij broer Sibbele.
VOORPRET EN STRESS
Om te kijken waar en hoe ver de familie van elkaar woont, maak ik een route om inzicht te krijgen in de reistijden. We regelen logeeradressen en denken na over leuke souvenirs. De voorschriften en afmetingen van de bagage zorgen voor de nodige stress. Waar moet de mascara, het nagelschaartje en de medicijnen in? Tjonge, wat heb ik het er druk mee. Ik kijk zelfs naar een nieuwe, leuke kofferset. Een maand van tevoren moet je al een formulier invullen om het land in te mogen. En een app downloaden voor de vluchtgegevens.
Na de laatste, onrustige dagen is het dan zover. We reizen eerste klas in de Schipholtrein met onze twee koffers en dat is prima te doen. Mits je geen dubbeldekker treft waar je sowieso een trap op of af moet. Na het uitstappen nemen we de roltrap omhoog en zijn we er al. In de vertrekhal staan overal vriendelijke medewerkers om ons de weg te wijzen en te helpen. Bij de douane moeten mijn hoge wandelschoenen en jas uit, en mijn riem en sieraden af. Ik heb het zweet dik op de rug als er een extra controle van mijn handbagage volgt. Maar we mogen door en na een
prima vliegreis herkennen we onze neef en nicht meteen. Ze staan met een brede lach op ons te wachten op het vliegveld van Toronto.
We ontmoeten zestig nazaten. Overal krijgen we een hartelijk welkom. Het is overweldigend en we zijn er beduusd van. Als we dat aan een van onze neven vertellen, zegt hij: “Het is belangrijk dat jullie hier zijn en onze kinderen ontmoeten, vanwege de lijn met hun afkomst. Ze hebben allemaal een ‘pake en beppe’ gehad.” In sommigen herkennen we familietrekken, zoals mijn onhandigheid: wisselen van zonnebril en leesbril, ze niet kunnen vinden en ze laten liggen. (Ik weet wel dat een brillenkoord handiger is, maar dat voelt zo oud.) Omdat we veel reizen, verruilen we een grote koffer voor een kleine. Ik ben niet zo gestructureerd als mijn zus, zo blijkt. Ze constateert: “De scherpte is er af, sinds je met pensioen bent.” Maar wie wist de code van de koffer niet meer de dag voor vertrek? Juist…
NAGENIETEN
Op deze familiemaand blikken we met veel liefde terug. Zoals de lunch met tante Anneke (86), de enige tante nog in Canada. En mijn bezoek aan de langstlevende van het gezin, mijn tante Cobe (92). Zij is onze lijn met het verleden en de verbindende factor. De kinderen en kleinkinderen van haar zus in Canada zijn dol op haar, want ze lijkt op hun - overleden - moeder.
Thuis mijmer ik nog wat na. Hebben we veel contact met de familie: nee. Is familie belangrijk: JA. Het was bijzonder om deze reis met mijn zus te maken. Drie weken met elkaar op pad, in hetzelfde bed slapen en elkaar ruimte geven: het is ons gelukt. Bedankt dat je me meevroeg op deze bijzondere reis. En ik denk nog regelmatig aan het cadeau voor mijn lief dat bij de controle uit mijn handbagage werd gevist - meer dan honderd milliliter in de handbagage - en wat dus niet mee mocht. Niet scherp meer, hè... ■
GROTE EMIGRATIEGOLF NA DE OORLOG
Na de Tweede Wereldoorlog kwam er een grote emigratiegolf op gang. Tussen 1945 en 1960 pakten zo’n 18.000 Friezen hun koffers en namen de boot naar een ander land. Vooral Canada, Australië en Nieuw-Zeeland waren populair. Redenen voor de emigratie waren vooral een groeiende bevolking en een door oorlog verwoeste economie.
Staand v.l.n.r.: Fenna, Roelof, Sibbele (mijn vader), Jeltje en Anne. Zittend v.l.n.r.: Jacoba, Jolle en Anna.
Vrijwilligerswerk, VoorElkaar, Activiteiten
SamenLeeuwarden
VACATUREBANK
•Leuke vrijwilligersplekken
•Kennis en informatie
VOORELKAAR
Vraag en aanbod van inwoners
ACTIVITEITEN EN DIENSTEN
•Diverse activiteiten
Hulp bij vragen
NAAR DE WEBSITE
www.samenleeuwarden.nl
CONTACT
WAT GA JIJ DOEN?
Vrijwilligerswerk bij een organisatie? In jouw buurt hulp vragen of aanbieden? Meedoen met iets leuks, zoals koffiedrinken of een spelletjesmiddag?
Of wil jij hulp bij iets anders, zoals geldzaken of de post?
SAMENLEEUWARDEN.NL
Vragen over vrijwillige inzet? Team Vrijwilligerswerk, 058 303 04 00, vrijwilligerswerk@amaryllisleeuwarden.nl Hulp nodig bij kiezen? Eveline Elkerbout, 06 53 84 45 19, e.elkerbout@amaryllisleeuwarden.nl
‘Een persoonlijk en bijzonder afscheid voor iedereen.’
Margriet Zwart | uitvaartverzorger bij DELA
Met mijn betrokken collega’s in de regio Leeuwarden help ik u om samen de uitvaart geheel naar wens vorm te geven. Er is vaak nog veel meer mogelijk dan u denkt. Met aandacht en zorg ondersteunen wij u voor, tijdens en na de uitvaart. Iedereen kan bij ons terecht voor een persoonlijk en bijzonder afscheid. Ook als er geen uitvaartverzekering is.
Wilt u meer informatie of een persoonlijk gesprek? Kijk op dela.nl/leeuwarden of bel 058 200 41 14
••OPRUIMING
Tekst: Riemie van Dijk, foto's: Simon van der Woude
Dit is het tweede artikel in een serie waarin Riemie van Dijk senioren vraagt naar het leven na hun pensioen. Hoe hebben zij dat ingevuld? Wat zijn tips waar anderen misschien iets aan kunnen hebben? Al ben je niet meer piep; er ligt nog een wereld voor je open.
WAT TE DOEN NA JE PENSIOEN? PORTRET VAN EEN PENSIONADO
Vrijwillig, maar altijd samen: waar een klein dorp groot in kan zijn
In zowel zijn jeugdjaren als werkende leven deed Koarnjummer Pieter van der Werff er altijd iets naast: dingen die interessant waren voor hemzelf en voor anderen. Tijdens zijn werkende leven stond hij aan de basis van de Túnmanswente in Koarnjum, een groepsrestaurant, met theetuin, B&B en winkel in het landschapspark Martenastate.
Sinds hij vijf jaar geleden met pensioen ging, laat hij op diezelfde plek de handjes wapperen als vrijwilliger.
T“oen ik dertien jaar was en we in Gytsjerk woonden, ging ik in Ljouwert naar de hbs.” Glimlachend: “Dat werd niets: ik had te veel andere dingen bij de kop. In die tijd heb ik samen met een club van acht jongens en meisjes een jeugdtoneelvereniging opgezet. Van daaruit gingen we toen we een jaar of zestien waren bezig met een jongerencentrum in de oude huishoudschool van Oentsjerk. We hadden nog nooit gehoord van contracten of brandveiligheid; we deden gewoon.” Na de middelbare school volgde Pieter – enigszins op aandringen van zijn vader, die hoofd van een basisschool was – de Pedagogische Academie (PA). Vele sollicitaties ten spijt kwam hij niet aan de bak in het basisonderwijs. Er was een groot overschot aan mannen in het basisonderwijs (!). Na drie jaar les te hebben gegeven op een lagere landbouwschool in Leiden verhuisden Pieter en zijn gezin terug naar Leeuwarden. Daar werd hij docent aan een school voor individueel landbouwonderwijs. “Lesgeven aan leerlingen die het moeilijk hadden.”
PLATTELANDSONTWIKKELING
Na een aantal jaren voor de klas werd Pieter in 1990 na een fusie van landbouwscholen directeur van de afdeling projecten. “Ik heb altijd in plattelandsontwikkeling gezeten. Achter Hurdegaryp begonnen we ‘tuorrebout’ (lisdodde) te kweken en in Sexbierum hadden we als werkgelegenheidstraject een trainingscentrum glastuinbouw. In 2009 schreef ik samen met het toenmalige Friesland College en AOC Friesland een plan voor de verbouw van de Tún-
manswente van Martenastate. Dat pand kwam toen vrij en was eigendom van de Stichting Martenastate. Ze hadden geen geld om de boel te verbouwen en het was een bende. De vloer lag vol zand en de ratten renden in het rond.” Studenten van de drie opleidingen bouw, schilders en horeca hielpen toen mee bij de Túnmanswente.”
VRIJWILLIGERS RUNNEN DE TÚNMANSWENTE
Na corona mocht dat niet meer en in 2021 werd het beheer van de Túnmanswente teruggegeven aan de Stichting. Samen met Grieteloek Kingma en Gé de Graaf pakte Pieter de uitdaging op het restaurant door vrijwilligers te laten runnen. “We hebben de taken verdeeld: de ene doet de uitnodigingen en de offertes voor gasten, de ander regelt het maken van de hapjes en de derde doet de inkoop. Momenteel zijn hier zestien vrijwilligers
actief.” Daarnaast is op donderdag een zeer diverse ploeg vrijwilligers bezig in het park. “De een is afkomstig uit de zorg, een ander heeft een technische achtergrond. Ieder van hen heeft een voorkeur voor werkzaamheden: paden schoonblazen, eendenkorven ophangen, vogelhokjes schoonmaken, achter de maaimachine.
Om 10.00 uur gaat de scheepstoeter en drinken we koffie bij twee vrijwilligers op het erf. Vaak met iets lekkers erbij: er is altijd wel iemand jarig. We zeggen het even mooi op en plagen elkaar een beetje. Laatst zei één van de vrijwilligers nog: ik zie er de hele week naar uit.”
ONTDEK JE PLEKJE
En dan is er nog de camping. “We hebben nu vier vrijwilligers die de camping doen. Om de vier weken heb je een week dienst. Een van de taken is geld ophalen, hoewel dat steeds
meer digitaal gebeurt. Ik voer vaak hele gesprekken met campinggasten. Dat is misschien wel een beetje Fries eigen: fan wa bin jo ien en wer komme jo wei? Als er tien of meer belangstellende campinggasten zijn, spreken we om 20.00 uur bij de ingang af. Dan lopen we rond en vertel ik een en ander over de geschiedenis van Martenastate.” Naast Pieter zijn er nog twee andere excursieleiders. “De een spitst zich toe op bloemen en planten. De ander op fotografie. Die excursies doen we van januari tot begin juni, omdat dan de stinsenplanten bloeien. En als een familie hier een feestje houdt, zeggen we: tussendoor kunnen jullie ook wel even door het park.” Verduidelijkend: “Dan kunnen de andere vrijwilligers ondertussen afruimen en schoonmaken.”
ALS EEN TIERELIER
Pieter is reuzetrots op het tweewekelijkse ouderenproject, waarbij zes vrijwilligers betrokken zijn. “Dat draait als een tierelier; gemiddeld komen er dertig mensen. Ze starten om 15.00 uur in dorpshuis ‘de Bining’ en komen dan hier. We hebben een vrijwilliger met een bouwachtergrond die vogelhokjes met de mannen maakt. Dan is er de mevrouw die anderhalf uur lang met de ouderen zingt en de man die vertelt over de kanotocht die hij in Tasmanië heeft gedaan. Of Sjoerd, onze hoffotograaf, die over vogels vertelt.” Uit de grond van zijn hart: “Als je nagaat wat er allemaal in een dorp aanwezig is, wat is het dan mooi om dat allemaal te combineren.” Pieter besluit zijn verhaal: “Ik ben slechts een radertje in een groter geheel. Hier doen we alles met elkaar.” ■
Sint Jacobsstraat
Maandag t/m woensdag van 07.30 - 19.00 uur
Do t/m zondagochtend van 07.30 - 01.30 uur
Zaailand
Maandag van 07.30 - 19.00 uur
Dinsdag en woensdag van 07.30 - 24.00 uur
Donderdag t/m zaterdag van 07.30 - 03.30 uur
Zondag van 11.30 uur - 18.00 uur fietsenstallingleeuwarden.nl
Proefactie
Iedereen die gezond en lekker wil eten, kan bij ons terecht. Dus niet alleen ouderen, maar ook jonge mensen. Elke dag koken wij een gezonde, lekkere en gevarieerde maaltijd voor u. Traditionele Fryske stamppotten, gerechten met rijst en pasta... er is teveel om op te noemen. Ook vegetarische gerechten en dieetmaaltijden bereiden wij graag, zonder meerprijs.
Maaltijdservice aan Huis is onderdeel van de Interzorg Groep: voor al uw Thuiszorg, Woonzorg, Maatschappelijke Zorg en Maaltijdservice Foswerterstrjitte 71 | 9172 PS | Ferwert | 088 - 5180200 | www.interzorggroep.nl
Vul de antwoordkaart in en ontvang geheel vrijblijvend
2 maaltijden voor slechts � 10,-. Normaliter kost een maaltijd � 8,40. U kunt voor slechts � 1,15 een voorgerecht (soep) bijbestellen en voor slechts � 1,05 een nagerecht.
* Na het ontvangen van de antwoordkaart nemen wij zo snel mogelijk contact met u op over het leveren van de twee maaltijden.
✔ Ik maak gebruik van de proefactie en ontvang graag eenmalig 2 maaltijden voor slechts€€ 10,-
Naam:
Adres:
Woonplaats:
Telefoon:
E-mail: Losse maaltijd €€8,40 incl.bezorging/ BTW
Maaltijdservice aan Huis
Antwoordnummer 6700 9172 ZX Ferwert
Postzegel niet nodig
Slimme apparaten zijn een makkelijke prooi voor internetcriminelen. Bij slimme apparaten gaat het om bijvoorbeeld een slimme deurbel, beveiligingscamera, robotstofzuiger en nog meer handige gadgets. Vaak bevatten deze gadgets verouderde software. Om ze geen makkelijke prooi te laten worden voor internetcriminelen is het van belang om de slimme apparaten direct te updaten. Gevaar als je dit niet doet is dat internetcriminelen makkelijk bij je persoonlijke gegevens kunnen of bijvoorbeeld kunnen meekijken via je camera en zien of je met vakantie bent. Neem je tijd dus om ze te updaten. Zo hou je niet alleen je apparaat in topvorm, maar ook je huis veilig en beschermd.
DOE JE UPDATES NIEUW SLIM APPARAAT IN HUIS? DOE EERST EEN UPDATE.
WAAROM ZIJN SLIMME APPARATEN INTERESSANT VOOR HACKERS?
1. Hackers kunnen meekijken met je slimme apparaat. Ze zien via de camera bijvoorbeeld of je thuis bent.
2. Maar ook kunnen ze via één apparaat bij je data op je computer of laptop. Een kopie van je paspoort of foto’s kan zo gestolen worden en ingezet worden voor identiteitsfraude.
3 Als jouw slimme apparaat gehackt wordt, kan het onderdeel worden van een botnet (Botnets zijn netwerken van computers die zonder medeweten van hun eigenaar besmet zijn met een virus of andere software). Hackers gebruiken botnets voor grootschalige criminaliteit zoals bijvoorbeeld een DDoS aanval (Bij een DDoS-aanval vraagt een groot aantal computers een website of internetdienst op).
MISVERSTANDEN OVER HET UPDATEN VAN SLIMME APPARATEN
1. Mijn apparaten worden automatisch geüpdatet.
Dat is niet altijd waar. Een aantal apparaten zoals je router en je slimme thermostaat wordt automatisch geüpdatet. Maar er zijn ook veel slimme apparaten waarbij dat niet automatisch gebeurd. Je kunt dit vaak wel zelf instellen. 2. Ik krijg een melding als ik een update moet doen.
Dat is ook niet altijd zo. Veel apparaten sturen een melding wanneer je een update moet doen, maar dat is niet bij alle apparaten zo. Je kunt bij veel apparaten wel instellen dat ze automatisch geüpdatet moeten worden. Blijven opletten dus!
Stel het automatisch updaten automatisch in. Kan dit niet, zet dan bijvoorbeeld een herinnering in je agenda om twee keer per jaar op updates te checken.
TIPS
• Krijg je een melding om een update te doen? Doe het direct!
• Heb je geen app van je slimme apparaat? Ga dan naar de website van de fabrikant en zoek op ‘update’.
Koninklijke Kerst op Paleis het Loo
Inclusief: Reis per luxe touringcar, Koffie/ thee met kerstkransje, Entree Paleis het Loo, Audiotour, 3-Gangendiner
Vertrek: 18 december 2024
Schitteren op Soestdijk
IJsbeeldenfestival
Inclusief: Reis per luxe touringcar Koffie/thee met gevulde koek, 2,5 uur durende wintercruise, warme winterlunch, Entree IJsbeelden festival Warme chocolademelk
Vertrek: 12 februari 2025
088 284 9555 www.nivoisolatiezorg.nl
waar heb jij hulp bij nodig?
Wij geven graag informatie en advies. Ook zijn er lessen en spreekuren. De hulp is gratis, ook als je niet lid bent van de bibliotheek!
Bekijk wat wij voor jou kunnen doen op: dbieb.nl/helpt
Of kom eens langs! dbieb Leeuwarden, Blokhuisplein 40 (in de Blokhuispoort)
Inclusief: Reis per luxe touringcar, Koffie/ thee met cake, Bezoek tentoonstelling Paleis Soestdijk, Bezoek Baarn, Rondrit o.l.v. een gids, Afscheidsdiner
Vertrek: 14 & 21 februari 2025
Bij het spreken en schrijven?
Bij het computeren?
Bij het regelen van dagelijkse dingen?
Bij websites van de overheid?
Amerika is nog niet klaar voor een vrouwelijke president. Ik had graag gezien dat de race anders was gelopen. Sportief en gracieus heeft Kamala Harris haar verlies genomen, zo doe je dat Trump! Het volk heeft gesproken, men denkt dat Trump Amerika naar een hoger niveau gaat tillen en voor een betere toekomst gaat zorgen.
Het is zorgwekkend dat het aantal leiders dat rechts beleid propageert groter wordt. Ego’s gaan botsen, testosteron zal ons om de oren vliegen en er gaan krachtmetingen plaatsvinden. Dacht je dat de nieuwe attractie Danse Macabre op de Efteling eng was? Trump 2.0 met zoveel macht is pas huiveringwekkend!
Ik hoop dat de politieke grootmachten de weg van de geleidelijkheid zullen bewandelen, maar een stemmetje in mijn achterhoofd zegt: “riemen vast, er komt turbulentie aan”! Onrust, terrorisme, natuurgeweld, armoede en ver-
DE WEG VAN DE GELEIDELIJKHEID De wereld van Koesma
deeldheid is gaande in de wereld en veel dingen liggen buiten onze controle. Ik had nooit gedacht een dodelijk virus, een lockdown, oorlogen in buurlanden, een avondklok, voedselschaarste en lege schappen in de winkels mee te maken.
We wilden een nieuw geluid horen en daarvoor zijn we naar de stembus gegaan. Het landsbestuur is wankel, het voorbeeldgedrag laat te wensen over en de saamhorigheid is zoek. Het loopt de spuigaten uit met gewelddadige protesten, stakingen, reljongeren, het afzetten tegen de politie en afkeer tegen bepaalde groeperingen. We kopen niks voor collectieve verontwaardiging en afkeur. Uiteindelijk wil je daadkrachtig leiderschap en een tolerante en verdraagzame gemeenschap. Dat het af en toe schuurt snap ik, maar met harde uitspraken, kwetsende woorden en bijtende kritiek breken we alles af en verliezen we de verbinding met elkaar.
“Ik wist niet dat we daar recht op hadden!”
Zo tegen het einde van het jaar voelt het niet prettig waar we middenin zitten, zowel op het wereldtoneel als in Nederland. Ik houd voor ogen dat ook dít voorbij zal gaan. De vice-president van Amerika, Kamala Harris zei in haar laatste toespraak: “This is not a time to throw up our hands, this is a time to roll up our sleeves”.
We mogen handdoek niet in de ring gooien, maar we moeten de handen uit de mouwen steken. We moeten door... met elkaar! ■
CHRONISCH ZIEK OF HOGE ZORGKOSTEN?
KIES DE AV FRIESO COMPLEET VERZEKERING
Heeft u een laag inkomen en bent u chronisch ziek? Komt u vaak in het ziekenhuis of moet u misschien vaak naar de tandarts?
Waarschijnlijk is de AV Frieso Compleet verzekering van De Friesland iets voor u. Dit is een speciale verzekering die de gemeente Leeuwarden met zorgverzekeraar De Friesland heeft afgesloten. Met deze zorgverzekering bent u goed verzekerd, voor minder geld.
MET AV FRIESO COMPLEET
BETAALT U MINDER
Heeft u hoge zorgkosten, maar een laag inkomen? De AV Frieso Compleet is niet de goedkoopste verzekering, maar onderaan de streep bent u wel voordeliger uit. De AV Frieso Compleet verzekering dekt namelijk veel zorgkosten. U hoeft dus minder zelf te betalen.
WAT KOST DE VERZEKERING?
• Uw premie voor de basisverzekering is € 156,25 per maand.
• Uw premie voor de aanvullende verzekering (AV Frieso Compleet) is € 32,30 per maand.
• De totale premie bedraagt dan € 188,55 per persoon per maand.
• Het eigen risico is € 385,-. Let op: heeft u een laag inkomen?
Dan krijgt u zorgtoeslag van de overheid. Hiermee kunt u een deel van de maandelijkse kosten betalen.
WAT VERGOEDT DE VERZEKERING?
De AV Frieso Compleet biedt een brede vergoeding voor zorgenkosten. Zo worden er bijvoorbeeld 24 fysiobehandelingen vergoedt, betaalt u géén eigen bijdrage van de WMO en is de beugeltandarts (orthodontie) tot 18 jaar gratis! Kijk op de website van de Friesland voor alle vergoedingen.
HEB IK RECHT OP DEZE VERZEKERING?
De verzekering is voor alle inwoners van Leeuwarden met een laag inkomen en een laag vermogen. Om in aanmerking te komen voor de AV Frieso Compleet kijkt de gemeente naar de hoogte van uw inkomen en uw vermogen.
MEER WETEN?
Ga naar www.leeuwarden.nl/ avfriesocompleet of bel naar 14 058.
Tekst: Koesma Basdew
••OPRUIMING ••
dames: Tamaris Skechers en Remonte nu € 89,-
laat je inspireren door onze uitgebreide collectie
dames: Piedi Nudi, Wolky, Gabor, Helioform en Waldlaufer nu €125,-
heren: Van Mephisto,BommelXsensible nu €179,-
dames: DureaXsensible, en Hartjes nu€179,-
heren: PME, BlackstoneAustralian, en Ecco nu €125,Panama Jack €179,-
Openingstijden: maandag 13.00 - 17.30 u • dinsdag en woensdag 09.30 - 17.30 u donderdag 9:30-17:30 u / 18:30-21:00 u • vrijdag 09.30 - 17.30 u
*Vraag naar de voorwaarden in de showroom. De getoonde afbeeldingen worden slechts ter illustratie gebruikt en kunnen afwijken vandeaangeduideproducten.Erkunnengeenrechtenontleendwordenoverdeinformatieindezeadvertentie.
-Bespaart veel energie! -Draagt bij tot een schoner milieu! -Verhoogt het comfort! -Verlaagt de energielasten! -Zakelijk en particulier!
