Leeuwarder Seniorenkrant 22

H OP OGE 55. LAGE! 0

WINTER 2023 | EDITIE 22

00

HARRY WIERSMA:

“IK DRAAG GRAAG MIJN STEENTJE BIJ”

RELATIES

INTERVIEW

WELZIJN

MUZIEK

LEEUWARDEN

02

SENIORENkrant

S ta r t ver ko op z aterdag 9 d e c e mb er Start verkoop tweede fase op zaterdag 9 december

11 comfortabele verandawoningen in Swingma Parc Wil jij wonen in de stad, maar houd je tegelijkertijd van groen om

drie slaapkamers en een luxe badkamer met ruimte voor een

je heen? Als bewoner van een verandawoning in Swingma Parc

douche en ligbad.

geniet je van het beste van beide. Vanaf jouw zonnige veranda heb je uitzicht op de prachtige groene omgeving. Zaterdag

Doordacht duurzaam wonen

9 december starten we met de tweede en laatste fase van

Uiteraard beschik jij over de modernste, energiezuinige

Swingma Parc die nog eens 11 verandawoningen telt. Deze kans

technieken in huis. Daarbij kiezen we voor duurzame bouw-

wil je echt niet missen!

materialen met weinig onderhoud. Voor extra zonnepanelen zijn volop mogelijkheden. Daarmee is jouw verandawoning helemaal

Verrassend ruim wonen

van deze tijd en ben jij klaar voor de toekomst.

Met een woonoppervlakte van ruim 127 m² is jouw verandawoning verrassend ruim. Je kunt kiezen uit twee opties:

Start verkoop

een woning met een royale berging en werkkamer op de begane

Kom zaterdag 9 december van 11:00 uur tot 13:00 uur naar de

grond. Of een woning met een kleinere berging, maar met

start verkoop op de bouwlocatie Swingmastate 1 in Leeuwarden.

een slaapvertrek en badkamer op de begane grond. Welk type

Tijdens de start verkoop is er een mogelijkheid om een model-

je ook kiest, je geniet van een zonnige woonkamer, een fijne

woning te bezichtigen.

eetkamer en heerlijke keuken. Op de bovenverdieping vind je

Nieuwbouw@makelaardijhoekstra.nl Telefoon (058) 233 73 82

www.swingmaparc.nl

Info@f ranshettema.nl Telefoon (058) 760 0850

SENIORENkrant | INHOUD + COLOFON

03

19

WE HOREN BIJ ELKAAR!

TERUG IN DE TIJD IN DE GRUTTERSWINKEL We hebben in de gemeente Leeuwarden veel musea. De grote trekpleisters zoals het Fries Museum kent iedereen wel, maar er zijn ook kleinere, minder bekende pareltjes.

Een daarvan is museum De Grutterswinkel in Leeuwarden.

DE PLANTAGE, EEN PLEK VOOR ARBEIDERS EN NOTABELEN Ter gelegenheid van de expositie Van Herberg tot Huiskamercafé is er door het Historisch Centrum Leeuwarden een stadswandeling samengesteld langs horeca van toen en nu. Voor de Leeuwarder Seniorenkrant aanleiding om met twee eigenaren te praten over hun zaak in de jaren tachtig.

In dit nummer Otto van Gelderen, die met Theo Minnema tussen 1975 en 1986 café restaurant De Plantage bestierde.

15

06 DAAR ZIT

MUZIEK IN Leeuwarder Mieke Welman (77 jaar) kan zich geen leven zonder muziek voorstellen. In haar jonge jaren speelde ze in verschillende orkesten. Toen haar vijf kinderen jong waren en ze het gezinsleven combineerde met werk, stond de muziek even op een lager pitje.

Anno nu speelt Mieke dagelijks; onder andere in het Fries Kamerorkest.

Harry Wiersma: ‘Ik draag graag mijn steentje bij’

DE REDACTIE

EN VERDER....

Harry Wiersma (83) is naar eigen zeggen een bezig bijtje.

“Anders is het leven niet leuk.” Momenteel is hij, onder andere, druk met het voorzitterschap van het Odensehuis Gerard Smit in Leeuwarden, een inloophuis voor mensen met beginnende dementie. Ook is hij een dag in de week boekverkoper bij De Rode Loper (‘ik heb helemaal geen verstand van boeken, ik lees te weinig’). En dat is nog maar het topje van de ijsberg. “Ik kan mezelf niet vermaken.

Ik vermaak me omdat ik met passie dingen dóe.”

Met opa op pad - Voor mij geen Sinterklaas ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 05 Oma’s soep zorgt voor veel gezelligheid ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 09 Een onvergetelijke dag met Stichting Ambulance Wens ������������������������������������������������������������������������������������� 12 Mail & win ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 19 Puzzels ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 22 Dromen van een lang en gelukkig leven ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 23 Activiteitenagenda Leeuwarden �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 24 Maak het oplichters niet te makkelijk - Hulpvraagfraude, virusscanner, updates ��������������������������� 25 Prijswinnaar puzzel en oplossingen puzzels ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 27 Vergeten beroepen - De Tonnenman ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 31 Energieambassadeur voor senioren ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 33 Feestgerecht - Pompoenrollade �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 37

Jeltsje de Boer

Zet zich in voor het welzijn van ouderen, voorzitter van UVV Grou.

Ritsko van Vliet

Plaatst het Leeuwarden van de jaren 50 en 60 in een persoonlijk perspectief.

Riemie van Dijk

Altijd op zoek naar verhalen die raken, blijven hangen en doorverteld worden.

Beste lezer, Het is alweer december en voor je ligt een hele dikke wintereditie van de Leeuwarder Seniorenkrant.

We zijn er denk ik weer in geslaagd om een mooie gevarieerde krant uit te brengen. Daarbij worden we geholpen door ons lezerspanel. Na iedere editie vragen we of ze hun ongezouten mening willen geven over de inhoud van de krant. Dit helpt ons enorm; we maken de krant immers voor onze lezers. Wil jij ook deelnemen aan het lezerspanel?

Stuur dan een mailtje naar info@seniorenkrant.nl.

Het kost weinig tijd en wij zijn heel blij met alle feedback!

Ons hoofdinterview is dit keer met Harry Wiersma.

Veel lezers zullen hem kennen in zijn rol van Sinterklaas. Maar het kan ook maar zo zijn dat je op dezelfde bruiloft was als Harry. Hij heeft nogal wat Leeuwarders in de echt verbonden.

Ook bijzonder is het artikel over Stichting Ambulance Wens. Hilly is één van de vrijwilligers die wensen van terminaal zieke en/of immobiele mensen mogelijk maakt. Riemie sprak met Thea en Wim, die op latere leeftijd de liefde bij elkaar vonden. En we gaan terug in de tijd in de rubriek Vergeten Beroepen. Dit keer een extra lange editie, omdat we van een familielid van de laatste Leeuwarder tonnenman Dirk Robijn een artikel kregen uit 1978 dat over hem gaat. We delen stukjes uit het interview en je zult verbaasd zijn over het antwoord op de vraag of Robijn zijn werk leuk vond.

Vanzelfsprekend bevat de krant nog veel meer boeiende verhalen, interviews en informatieve artikelen. Ook de puzzels en de boekbespreking ontbreken niet.

Tenslotte wens ik alle lezers alvast fijne kerstdagen en een gelukkig 2024, mede namens iedereen die heeft meegewerkt aan deze Leeuwarder Seniorenkrant. Veel leesplezier!

34

Doede Vellema

Coverfoto Simon van der Woude Druk Mediahuis Noord Grafisch Bedrijf Advertenties Doede Vellema | 06 15 37 22 55 | info@seniorenkrant.nl Website www.seniorenkrant.nl E-mailadres info@seniorenkrant.nl Facebook www.facebook.com/LeeuwarderSeniorenkrant Disclaimer Ondanks alle zorg die aan deze uitgave is besteed blijven vergissingen mogelijk.

Wij kunnen daar echter geen aansprakelijkheid voor aanvaarden.

Auteursrecht voorbehouden. ©2023

Koesma Basdew

Boukje Wiersma

Sociaal bewogen en maatschappelijk geëngageerd, schrijft daarover op prikkelende wijze.

Schrijft herkenbare, inspirerende verhalen met een mix van positiviteit en ontroering, eindredacteur.

Annette Bons Peter Teeuwen Puzzelkoning.

Verzot op lezen; schrijft blogs en recensies over boeken.

COLOFON

21

Liefde op latere leeftijd?

Dat is iets dat de Friese Thea en Overijsselse Wim, beiden 76 jaar, nooit hadden verwacht. Toch gebeurde het. Ze ontmoetten elkaar op de dansvloer. Na twee jaar ‘om de hete brij’ te hebben heen gedraaid, sloeg vorig jaar september de vonk over. Inmiddels weten ze zeker: we horen bij elkaar!

Een uitgave van: Devea www.devea.nl

04

SENIORENkrant

SENIORENkrant | LEEUWARDEN 05 Ritsko van Vliet is sinds eind 2021 opa. Iedere dinsdag past hij op zijn kleinzoon Julian. Weer of geen weer: Ritsko neemt de kleine mee de stad in. Deze ommetjes brengen herinneringen naar boven aan zijn eigen kindertijd. In persoonlijke verhalen vertelt Ritsko over deze jeugdervaringen in de Friese hoofdstad van de jaren vijftig en zestig.

Tekst: Ritsko van Vliet

MET OPA OP PAD VOOR MIJ GEEN SINTERKLAAS De goedheiligman is inmiddels weer op weg terug naar Spanje.

redde mijn vader het niet om op tijd te komen en

Voor veel kinderen en ouders is daarmee een zenuwachtige tijd ten einde.

moest hij na het bezoek van de Sint het podium

Julian heeft er nog niet veel van meegekregen, want eind december wordt hij pas twee jaar. Op diezelfde leeftijd kreeg ik het overlijden van mijn moeder ook nauwelijks mee. Mijn tante, door wie ik tijdelijk opgevangen werd, vertelde dat ik een paar dagen naar haar heb gevraagd. Maar het gemis ebde weg in de warmte van de familie.

U

op. Dat heeft hij geweten, want de uitgelaten kinderen begeleidden zijn opkomst met het gooien van pepernoten die her en der nog op de grond lagen. Ik zag op zo’n zaterdag dus vier verschillende sinterklazen. Soms nog zonder mijter zaten ze in een tot kleedkamer ingericht kantoor gezellig met de pieten koffie te drinken. In plat Liwwadders begroetten zij mijn vader bij het passeren op de gang met “hé goechelaar, hest wear goëd deen.”

itgerekend een paar uur voor pakjes-

zen garage met handbediende lift moest worden

Misschien was het daarom dat ik mijn kinderen

avond verongelukte mijn moeder bij

ingepakt met sinterklaaspapier? Nee hoor, mijn

nooit meenam naar mijn sinterklaasvoorstellin-

de Vrouwenpoortsbrug. Ze was snel

vader nam de doos zo onder de arm mee. Ruim

gen. Om die betovering niet te doorbreken.

de stad in geweest om nog wat kleine

voor 5 december speelde ik al met mijn geschenk.

cadeautjes te kopen. Met in de ene hand haar

Ik deed of het de garage van Wassenaar aan het

VOL VERWACHTING

boodschappen en in de andere een paraplu stak ze

Ruiterskwartier was, waar mijn oom Lou altijd de

Kennelijk vonden de vrienden van mijn pa het

plotseling over en liep zo onder een auto. Echt een

Commer bestelwagens kocht waarmee hij voor

sneu dat ik nooit meer een echte pakjesavond mee-

noodlot als je bedenkt dat er begin jaren vijftig nog

Van Vliet & Co Galanterieën de kruideniers in de

maakte. Onlangs kreeg ik van de dochter van mijn

maar weinig auto’s in de stad reden en altijd met

provincie bezocht.

vaders beste vriend Klaas van der Veer een foto waarop te zien is dat wij met hun gezin Sinterklaas

lage snelheid. Een wrang detail is dat mijn vader driehonderd meter verderop in De Harmonie als

VIER VERSCHILLENDE SINTERKLAZEN

vieren. Klaas en mijn vader groeiden als kinde-

goochelaar een sinterklaasoptreden had voor de

Het geloof in de Sint was ik toch al vroeg verlo-

ren met elkaar op in de buurt rondom de Pieter de

personeelsvereniging van de PEB, het Provinciaal

ren, omdat ik in de sinterklaastijd vaak met mijn

Swartstraat. Later troffen zij elkaar bij optredens.

Elektriciteits Bedrijf.

vader mee ging naar zijn optredens. Hij moest met

Klaas als accordeonist en pa als goochelende con-

tovertrucs de zenuwachtige kinderen een half

ferencier. Die sinterklaasavonden aan de Juliana-

Mijn vader heeft hierdoor jaren geen Sinterklaas

uur bezighouden voordat de goedheiligman het

laan kan ik mij niet meer goed herinneren, maar ik

met mij kunnen vieren. Ik hoefde mij nooit af te

toneel op kwam. In een taxi reden we van het ene

zie mijzelf vol verwachting op de foto staan, samen

vragen welk cadeau ik van de Sint zou krijgen.

naar het andere bedrijf. Alle voorstellingen waren

met een ontspannen vader. Het moeten nog mooie

Pa troonde mij namelijk mee naar V&D en liet mij

in en rond Leeuwarden, zodat hij zoveel moge-

jaren geweest zijn voordat pa als artiest en hotel-

het speelgoed uitzoeken. Of de door mij aangewe-

lijk opdrachtgevers van dienst kon zijn. Eén keer

man zonder mij naar het buitenland vertrok.

IN DE BAN VAN SINTERKLAAS Iedere dinsdag loop ik met Julian in de buggy door het centrum van Leeuwarden. Sinterklaas trekt zijn aandacht, zonder dat hij beseft dat hij de komende jaren in de ban zal zijn van deze man met de witte baard. Ik zal vast eens een keer met hem naar een sinterklaasmiddag gaan, waar een jonge collega-goochelaar de kinderen bezighoudt. Iets dat ik met mijn kinderen nooit heb gedaan, want ik was altijd die man op het toneel.

Als zij kleumend bij de Prinsentuin zwaaiend Sinterklaas binnenhaalden, was het dorpshuis van Sexbierum mijn speeldomein. Maar onze pakjesavonden, die ik vroeger zo miste, hadden een uitbundig karakter met gedichten en surprises. En we konden ook flink uitpakken na al die

Ritsko met zijn vader op pakjesavond bij familie Van der Veer.

optredens, want er ging regelmatig een envelop zo in de ‘kontbûse’. ■

06

INTERVIEW | SENIORENkrant voor jongeren. Harry gaf een half jaar les op de Van Sytzamaschool.

“Ik werd niet vrolijk van het idee dat ik dat mijn hele leven moest doen.”

De pedagogiekleraar vroeg hem of hij hoofdleider wilde worden van jongerencentrum De Stins aan de Voorstreek, zijn scriptie over een jongerenhuis in Amsterdam indachtig. Het werk paste Harry als een handschoen. Ook stond hij aan de wieg van buurtcentra in Leeuwarden. Net als peuterspeelzalen, wat in die tijd nieuw was, als voorzitter van de Stichting Kindercentra Friesland.

Hij was als voorzitter van de Kleuterouderraad een groot voorstander van ouderparticipatie. “Je bent gedoemd om op te voeden, dus leer van mekaar.” Ondertussen volgde hij cursussen en studeerde hij opbouwwerk aan de Voortgezette Opleiding Sociale Akademie.

Foto's: Simon van der Woude GEEN STILZITTER

HARRY WIERSMA:

Op zijn zestigste ging Harry met

‘IK DRAAG GRAAG MIJN STEENTJE BIJ’ Harry Wiersma (83) is naar eigen zeggen een bezig bijtje. “Anders is het leven niet leuk.”

Momenteel is hij, onder andere, druk met het voorzitterschap van het Odensehuis Gerard Smit in Leeuwarden, een inloophuis voor mensen met beginnende dementie.

Ook is hij een dag in de week boekverkoper bij De Rode Loper (‘ik heb helemaal geen verstand van boeken, ik lees te weinig’). En dat is nog maar het topje van de ijsberg.

“Ik kan mezelf niet vermaken. Ik vermaak me omdat ik met passie dingen dóe.”

L

de vut, maar stilzitten was er niet bij. Hij presenteerde een ouderenen nieuwsprogramma bij lokale om roep Mercu r ius. Daa r voor nodigde hij mensen uit en zo kwam hij in contact met Netwerk Plus, een organisatie die zich bezighield met thuisondersteuning van mensen met onder andere dementie. Het maakte dat hij aan de slag ging als thuisondersteuner. Ook werd hij uitvaartbegeleider. Samen met drie anderen begon Harry de uitvaartorganisatie Comes, om zijn visie op een persoonlijk afscheid in de praktijk te brengen: “Afscheid nemen gebeurt niet pas bij de uitvaartdienst zelf, maar al rond het proces van overlijden. Mensen die weten

eeuwa rders

k e n ne n

Hij noemt een voorbeeld. “Ik ga drie

ging hij naar de rijks-hbs op het

dat ze gaan sterven, moeten zelf

Harry vooral als trouw-

dagen in de week naar een man

Zaailand. Vanwege zijn vele school-

mee vorm geven aan dat afscheid.”

ambtenaar en Sinter-

met dementie. Ooit zat hij alleen

activiteiten deed hij er zes jaar over.

klaas. Maar hij heeft

maar tv te kijken. Of nou ja, kijken,

“Ik was voorzitter van Eloquentia

“WE LIEPEN VOOROP”

zoveel gedaan en beleefd, dat er

zelfs dat niet eens. Ik herinnerde

(welsprekendheid, red.), heb een

Harry spreekt al bijna vijfentwin-

gemakkelijk een hele senioren-

me dat hij graag naar de opera ging

schoolband opgericht en organi-

tig jaar het protocol uit tijdens de

krant met zijn verhalen gevuld kan

en heb op een dag mijn oude recor-

seerde schoolfeesten in Amicitia,

Dodenherdenking. “Het is van

worden. Enthousiast vertelt hij over

der meegenomen, met een cd van

De Groene Weide en de Harmonie.”

belang dat we bij de gruwelen van

het Odensehuis (“niet de ziekte

Andrea Bocelli. Hij luistert, geniet

Na zijn examen moest hij in mili-

de oorlog blijven stilstaan, herden-

staat centraal, maar de mens”) dat

en wordt er ook rustiger van, meer

taire dienst. Zesentwintig maanden

ken. Ik draag daar graag mijn per-

samen met anderen bezig is met

aanspreekbaar.”

in plaats van de verplichte eenen-

soonlijke steentje aan bij.” In de wijk

twintig, want het was de tijd van de

Achter de Hoven, waar hij jarenlang

een pilot in de wijken Camminghaburen en Bilgaard. De pilot behelst

JONGERENCENTRA

Koude Oorlog. “De Berlijnse muur

woonde, was hij betrokken bij het

het creëren van ontmoetingsplaat-

EN PEUTERSPEELZALEN

werd gebouwd.” Eenmaal uit dienst

oprichten van verschillende coö-

sen voor mensen met beginnende

Harry is niet geboren, maar wel

ging hij voor de hoofdakte naar de

peraties op het gebied van ener-

dementie, in combinatie met

getogen in Leeuwarden. Na de oor-

kweekschool, met interesse vooral

gie, zorg en landbouw. “We liepen

andere wijkactiviteiten. “Mensen

log verhuisde hij met zijn ouders en

met dementie raken vaak in een

vier jaar oudere broer van Beetster-

sociaal isolement, maar sociale

zwaag naar Leeuwarden, waar zijn

contacten zijn belangrijk.” Posi-

vader aan de slag kon als hoofd-

tieve gezondheid, noemt Harry het.

controleur bij de melkdienst op het

“We kijken naar wat ze wél kunnen,

Zuiderplein. Hij groeide op in de

in plaats van wat ze níet kunnen.”

Bildtsestraat. Na de lagere school

“HET WOORD SAMENLEVING ZEGT HET AL: JE LEEFT SÁMEN. NIET ÓVER MENSEN PRATEN, MAAR MÉT MENSEN.”

SENIORENkrant | INTERVIEW 07 voorop, maar ondersteuning van-

MIJTER AAN DE WILGEN

uit de gemeente bleef achterwege.”

In de periode dat hij hoofdleider

Het leerde hem dat dergelijke initi-

was van De Stins, nam hij de rol

atieven alleen succes kunnen heb-

van Sinterklaas op zich, ondanks

ben als ze van onderop komen en

waarschuwingen. “Die jongeren

niet van bovenaf worden opgelegd.

maken je af, werd er gezegd.” Sin-

Welzijn, zingeving, activering,

terklaas spelen zit in mijn DNA.

mensen in hun kracht zetten, de

Mijn vader speelde ook altijd voor

regie zo lang mogelijk bij de men-

Sinterklaas. Het is een kinderfeest

sen laten: die thema’s lopen als

waar alle kinderen thuis of op

rode draden door zijn leven. “Het

school even in het zonnetje gezet

woord samenleving zegt het al: je

worden. Een positieve benadering

leeft sámen. Niet óver mensen pra-

geeft kinderen een zetje de goeie

ten, maar mét mensen.”

kant op. Het Sinterklaasfeest is

(Onderdeel van Hout van Bob)

daarom niet alleen voor kinderen, DE PLEK DIE HIJ

maar zeker ook voor opgroeiende

OF ZIJ VERDIENT

jongeren. Ik heb voor al die leef-

Als trouwambtenaar trouwde

tijden Sinterklaas gespeeld. Dat

Harry zo’n duizend paren. Toen hij

begon bij de Stins, in de Regina

begon was hij net gescheiden. “Ik

Bar, waar mijn jongeren kwamen,

was bang dat mijn scheiding een

het JOK-gebouw, in buurtcentra,

beletsel zou zijn, maar dat was

in peuterspeelzalen en als kers

gelukkig niet het geval.” Hij had er

op de taart natuurlijk dertig jaar

veel plezier in, maar het was ook

lang bij de Sinterklaasintocht van

veel werk. “Het leek wel een beetje

Leeuwarden. Samen met heel veel

op wat ik deed als uitvaartbegelei-

enthousiaste vrijwilligers, echte

der, namelijk: hoe krijg je iemand,

fans, een groots kinderfeest in de

in al zijn of haar facetten, positief

stad organiseren met aandacht

op het podium? Hoe zet je iemand

voor iedereen en de ‘gelovige’ in

op de plek die hij of zij verdient.”

het bijzonder. Vorig jaar heb ik met

Hij herinnert zich een trouwerij

Sintgelok in Tryater de mijter aan

in het Stadhouderlijk Hof, in de

de wilgen gehangen.”

100% MAATWERK! Noordvliet 181 | 058 - 212 09 72 | Leeuwarden

WWW.KASTENVANBOB.NL

Nassauzaal, op een bloedhete dag.

Nadat de bruid haar jawoord had

Op zijn vijfenzeventigste begon

gegeven, wendde Harry zich tot de

Harry een eigen bedrijf, omdat hij

bruidegom met dé vraag. De brui-

regelmatig werd ingehuurd voor

degom viel flauw. Een stuk of wat

klussen. Hij noemde zijn bedrijf

vrienden kwamen aansnellen en

Tegare. Dat is Liwwadders voor

stelden Harry gerust. “Bij belang-

samen. Een beter woord voor wie

rijke emotionele beslissingen ging

Harry is, wat hij doet en waar hij

hij wel vaker onderuit, haha.”

voor staat, is er niet. ■

Hoorzorg op maat Heeft u het gevoel dat u minder goed kunt horen dan u eerst deed? Of vindt uw omgeving dat uw gehoor slechter wordt? Kom dan eens bij ons langs.

Praat mar Frysk!

Bij Hoorzorg Lousma nemen we écht de tijd om voor u de juiste hooroplossing te vinden. Kunt u niet bij ons langskomen? i Fe

ke en Lo ici usm a - u w au d

Dan komen wij bij u thuis, zonder extra kosten.

Gratis hoortest

Audiologische apparatuur

Hoortoestellen (5 jaar garantie)

Gehoorbescherming (op maat)

Maak vrijblijvend een afspraak! 🏠🏠 Pyter Jurjensstrjitte 10 (Hart van) Stiens 🕽🕽

06 39 47 00 09

✉

info@hoorzorglousma.nl

🌎🌎

hoorzorglousma.nl

08

SENIORENkrant

4 november 2023

11 maart 2024

De baan is heden

GEOPEND Winter in Leeuwarden

www.historischcentrumleeuwarden.nl

Stichting Appassionata, Apollo Ensemble en acht solisten organiseren:

‘Bach-Brockes Festival’ Beleef de vier prachtige Passies in vier historische kerken in de gemeente Leeuwarden

Zondag 18 februari 2024 – 14:30 Doopsgezinde Kerk - Leeuwarden ‘Brockes Passion’ – Georg Friedrich Händel HWV 48

Zondag 25 februari 2024 – 14:30 Sint Piterkerk – Grou ‘Brockes Passion’ – Georg Philipp Telemann TWV 5:1

Zondag 3 maart 2024 – 14:30 Redbadtsjerke – Jorwert ‘Brockes Passion’ – Reinhard Keiser

Zondag 10 maart 2024 – 14:30 Sint Genovevakerk – Jelsum ‘Johannes Passion’ – Johann Sebastian Bach BWV 245

Meer informatie en kaartverkoop: www.appassionata-leeuwarden.nl

SENIORENkrant 09

Tekst: Boukje Wiersma, foto: Simon van der Woude

OMA’S SOEP ZORGT VOOR VEEL GEZELLIGHEID Je hebt het in de supermarkt misschien wel eens gezien: Oma’s Soep. Naast de soep, die gemaakt is

hutspot op het menu en dus moe-

SOEP AAN HUIS

ten de aanwezigen uien snijden en

Stichting Oma’s Soep organiseert

wortels schoonmaken. Tijdens het

door het hele land ook Oma’s Soep-

doen van deze klusjes worden er

aan-huis dagen. Studenten gaan

volop verhalen gedeeld. Een meneer

dan bij ouderen langs om een vers

vertelt dat hij nooit zo’n koker is ge-

soepje te brengen en een praatje te

weest, al lukt barbecueën nog wel.

maken. Niet alleen de ouderen wor-

“Maar wat mijn moeder maakte was

den daar beter van, maar ook de

goed.” Dat brengt hem bij de herin-

studenten zelf. Bestuurslid Nynke

nering dat zijn moeder het zo erg

vertelt over haar ervaringen. “Het

vond dat hij tijdens zijn dienstplicht

geeft mij veel energie als ik zie hoe

naar Curaçao moest. “Myn jongen,

fijn ze het vinden dat we langsko-

helemaal fut naar de andere kant

men. Ik heb een heel goed contact

van de wereld, tjonge jonge.”

met opa Simon. Hij is opgegeven door zijn dochter. De meegebrachte

LEUKE DYNAMIEK

soep is al gauw bijzaak, het is meer

TUSSEN JONG EN OUD

een middel om in gesprek te raken.

Aan dezelfde tafel zit een mevrouw

Ik vertel over mijn wereld en hij

die druk bezig is met het schrapen

over de zijne. Ook helpen we soms

van de wortels. Dat ze meer weg-

met wat technische dingetjes. Zo

snijdt dan nodig is, deert niemand.

kan opa Simon nu de muziek op

Ondertussen kletst ze gezellig over

zijn laptop via de tv horen. Daar is

van alles en nog wat. “Wist je dat

hij erg blij mee!”

ik prinses Marijke nog eens over een drukke weg heb geholpen in

VEEL HULP

Groningen? Ik studeerde daar en

Rionne, die ook in het studenten-

Marijke was ongeveer even oud als

bestuur van de stichting zit, vertelt

ik. Ze vroeg of ik haar wilde helpen,

dat ze veel hulp krijgen van onder-

ouderen tegen te gaan. Ten minste vijftig procent van

want ze zag nogal slecht. Leuke

nemers. In de vorm van een korting

de winst wordt gedoneerd aan de Stichting Oma’s Soep.

meid hoor! Er was ook een vent

of zelfs een donatie. “Op de markt

in een gekreukelde regenjas bij.

krijgen we de groente vaak gratis. Er

Dat zal wel een beveiliger zijn ge-

zijn twee kramen die ons op vrijdag

naar authentiek recept van oma, zijn er ook nog Oma’s Pastasauzen en Oma’s Maaltijden. De opbrengst van deze producten wordt ingezet om eenzaamheid onder

E

enzaamheid onder oude-

delijkse kookmiddagen in zorgin-

weest.” Op de vraag of ze van koken

helpen. We geven dan ’s morgens

ren is een groeiend pro-

stellingen voor ouderen, zoals Ab-

houdt, vertelt ze hoe ze altijd snert

aan wat we de week erna nodig heb-

bleem. Bijna de helft van

bingahiem en Het Andere Wonen.

maakte. Goed gevuld, want “in

ben en dan staat er aan het eind van

alle ouderen in Nederland

De studenten koken met de ouderen,

snert moet vlees”. De bedoeling van

de middag een kruiwagen vol groen-

ze eten samen en doen spelletjes.

de kookdagen is dat ze veel gezel-

te voor ons klaar. Echt super!” ■

voelt zich regelmatig eenzaam. Als er door de vergrijzing meer ouderen

ligheid en plezier brengen. Dat zit

komen, zal het aantal mensen dat

GEZELLIG DRUK

hier wel goed. De jongeren luiste-

Wil je meer weten over Stichting

weinig verbinding voelt met ande-

Ik breng een bezoek aan Het An-

ren geïnteresseerd naar alle verha-

Oma's Soep of een oudere aan-

ren toenemen. De missie van Stich-

dere Wonen aan het Noordvliet,

len, stellen vragen en praten vrolijk

melden voor Oma’s Soep-aan-huis

ting Oma’s Soep is eenzaamheid

dat vooral zorg en ondersteuning

mee. Het geeft een leuke dynamiek

dagen? Neem dan contact op via

tegengaan door jong en oud samen

biedt aan mensen met dementie.

en beide partijen genieten ervan.

leeuwarden@omassoep.nl.

te brengen. In verschillende steden

Iedere maand koken de studenten

in ons land organiseren studen-

van Stichting Oma’s Soep hier een

tenbesturen van de stichting onder

lekkere maaltijd, samen met de be-

andere kookdagen. Ook in Leeuwar-

woners die dat willen. In de grote

den is Stichting Oma’s Soep actief.

gezamenlijke ruimte is het gezellig

Het Leeuwarder bestuur organiseert

druk. Aan twee tafels wordt hard

met behulp van vrijwilligers maan-

gewerkt door jong en oud. Er staat

“HET GEEFT MIJ VEEL ENERGIE ALS IK ZIE HOE FIJN ZE HET VINDEN DAT WE LANGSKOMEN”

BEZOEK DE TENTOONSTELLING DE BAAN IS HEDEN GEOPEND OVER WINTERS VAN WELEER IN LEEUWARDEN De tijd van echte winters lijkt ver-

baan aan de Bleekerstraat of de ijs-

kwam stil te liggen. De dagen wer-

De expositie is te bezoeken vanaf

leden tijd. Leeuwarden heeft ech-

baan Tjallinga van Huizum.

den korter en men verzamelde zich

4 november 2023 tot en met 11 maart

rond het schaarse licht van de pe-

2024 in het Historisch Centrum Leeuwarden, Groeneweg 1, Leeuwarden.

ter een rijke historie op het gebied van schaatswedstrijden. Zoals de

ARMOEDE EN KOU

troleumlamp en warmde de handen

hardrijderijen voor vrouwen op de

Een strenge en lange winter had

bij de kachel. ’s Nachts lag het ijs op

stadsgracht van 1805 en 1809 die

ook een keerzijde. Door een groot

de dekens.

duizenden toeschouwers trok. De in-

deel van de Leeuwarders werd bit-

ternationale schaatswedstrijd op de

tere armoede en kou geleden. Het

In de nieuwe expositie van het His-

Grote Wielen van 1885. En de barre

was voor velen een periode van

torisch Centrum Leeuwarden wordt

Elfstedentocht van 1929 met de fi-

werkeloosheid en de noodzakelijke

een beeld geschetst van alle facet-

nish op de Willemskade. De wat ou-

gang naar de armbesturen voor turf

ten die de winter(periode) met zich

dere Leeuwarders zullen nog goede

en roggebrood. Landwegen werden

meebracht voor de Leeuwarder be-

herinneringen bewaren aan de ijs-

onbegaanbaar en de scheepvaart

volking. ■

10 SENIORENkrant

Gun uzelf de voordelen van MeiJo Er kan een moment komen dat sommige dingen niet meer zo gemakkelijk gaan. Gelukkig kunt u dan een beroep doen op servicepakket MeiJo van KwadrantGroep. Wij helpen u graag met een groot aantal diensten, producten en activiteiten die u ondersteunen bij het langer en prettig zelfstandig thuis blijven wonen.

De MeiJo consulent adviseert u graag over zorg gerelateerde zaken. Of maak gebruik van bijvoorbeeld maaltijden aan huis, tuinonderhoud en hulpmiddelen.

Vaak gratis of met korting.

Word MeiJo pashouder vanaf € 22,00 per jaar

Scan mij

en ontvang tot 10% korting op uw aanvullende zorgverzekering bij De Friesland of Univé Tel. 088 512 1000 www.meijo.nl

U kunt weer

energietoeslag aanvragen!

Check in 10 seconden of u recht hebt op toeslag

www.leeuwarden.nl/check

Energietoeslag 2023 aanvragen kan tot 1 april 2024

SENIORENkrant | ADVERTORIAL 11

“JE KUNT HET MAAR ÉÉN KEER DOEN”

Informatie over zaken als verschillende kisten, de as verstrooiing en mogelijkheden om invulling te geven aan de condoleance of catering helpt nabestaanden om de uitvaart een persoonlijk tintje te geven. Margriet: “Stel vader was dol op ijs met slagroom, dan kunnen wij dat aan tafel uitserveren. Daardoor raken mensen in gesprek: ach, wat vond Piet dat lekker.”

PRESENTATIES OVER DE LAATSTE ZORG

Foto: Simon van der Woude

Het taboe rond de dood doorbreken loopt als rode draad door alles wat medewerkers van DELA Goutum doen. Praat erover, ga het gesprek aan, is hun motto. Reden voor DELA om presentaties te geven aan bewoners en personeel van zorginstellingen.

Een uitvaart kun je maar één keer doen, dus is het zaak alles goed te doen.

W

ilma Kloosterman, medewerker Zorg & Vervoer en Margriet Zwart, uitvaartverzorger, geven alvast een inkijkje in hun werk, waarvan ze tijdens hun presentaties nog veel meer voorbeelden zullen geven. Na melding van een overlijden seint de regioassistent de afdeling verzorging en vervoer in en spreekt af wanneer de uitvaartverzorger bij de familie langskomt. Wilma en haar collega’s doen dan de eerste verzorging: wassen, aankleden, gelaatsverzorging en opbaren.

In een gesprek met Margriet of een collega komt de verdere invulling van de uitvaart aan de orde.

Dit levert vaak bijzondere en waardevolle momenten op.

PRAAT EROVER Ga het gesprek aan, is wat Wilma en Margriet deelnemers aan hun presentaties willen meegeven. Dat start met de vraag: wat wil je? Het wensenboekje van DELA kan houvast bieden.

Margriet noemt als voorbeeld een echtpaar dat het boekje besproken had tijdens hun vakantie.

“Meneer maakte toen kenbaar dat hij graag een Volvo als rouwauto wilde. Toen hij overleed, kon mevrouw teruggrijpen naar het lijstje en hebben wij gehoor kunnen geven aan zijn wens.”

Bewoners van zorginstellingen weten vaak niet wat er allemaal kan, weet Margriet. “Vaak willen ze er graag over praten, maar gaat de omgeving daar niet in mee. Terwijl het fijn is om het over de dood te hebben en te weten wat je wilt. Dat geeft rust en duidelijkheid.” Ze vindt het belangrijk dit gesprek ook aan te gaan met zorgpersoneel.

“Die hebben iemand intensief begeleid tot aan het overlijden. Ze hebben zich gehecht aan diegene.

Maar waar gaat de overledene daarna naartoe en wat gebeurt er dan? We willen hen laten zien hoe het toegaat na het overlijden en zo het taboe eraf halen.”

WIJ LATEN ALLE EMOTIES TOE Het overlijden van een naaste is altijd verdrietig, maar een goede verzorging en begeleiding helpen bij de verwerking, weten Wilma en Margriet.

Inspelen op emoties van de nabestaanden, zoals ontreddering, geen woord uit kunnen brengen en boosheid, hoort bij het vak. Wilma: “We laten alle emoties toe, voor ons is ieder mens uniek. Wilt u gillen, gil; wilt u lachen, lach. Niets is ongepast.

Soms leg ik even een hand op iemands schouder: we zijn er voor u. Als ik te maken heb met een compleet ontredderde familie die niet weet wat te doen, dan leg ik alles rustig uit. Het komt allemaal goed, vertrouw op ons. Neem even een kopje koffie en kom tot rust, dat is belangrijk. Als ze paniekerig zijn, geven wij een idee: zo gaan we het doen. Bij onzekerheid pakken we soms letterlijk de hand van de familie: kom maar mee. Laatst voelde ik dat een mevrouw haar hand op de mijne legde en dank u wel mevrouw zei. Dan weet ik dat ik mijn werk goed gedaan heb.”

UITLEG EN INFORMATIE Uitleg over wat er tijdens het opbaren gebeurt, maakt dit gebeuren minder eng, weet Wilma.

“Tegen medebewoners in een zorginstelling zeggen we wel eens: kom maar binnen hoor, we hebben geen geheimen. We gaan de ogen sluiten, wilt u dat zien? Dat vinden mensen toch wel interessant: hoe doe je dat dan? Vervolgens plaatsen we oogkapjes onder het ooglid, zodat bolling van het oog mooi blijft.”

LAATSTE REIS “We vinden het belangrijk dat de familie de laatste reis van de overledene op een waardige manier kan ervaren”, licht Margriet toe. “Als de nabestaanden tevreden zijn over hoe de overledene erbij ligt, kunnen ze het goed afsluiten. Daar is vader of moeder weer, zeggen ze als ze die in de gekozen kleding en met het haar zoals ze het gewend waren, zien. Gelaatsverzorging gebeurt bij zowel mannen als vrouwen. Als de overledene niet meer goed toonbaar is, bijvoorbeeld door blauwe plekken veroorzaakt door een val, maken wij gebruik van make-up en camouflagetechnieken. Laatst nog kreeg ik een compliment van familie dat ze zo mooi en waardig afscheid hadden kunnen nemen, omdat er na de verzorging niets meer te zien was.”

Respect voor de keuze van de overledene staat voorop. Qua kleding bijvoorbeeld kan alles.

Wilma: “Laatst had een dame op leeftijd een compleet roze pak aan en dat stond zó mooi. Een andere keer kiezen mensen voor hun trouwpak of de outfit van toen ze zoveel jaar getrouwd waren. Maar het kan ook in een T-shirt of joggingbroek. Een pyjama en badjas? Waarom niet? Als dat iemands wens is, dan respecteren we dat. Sokken aantrekken adviseren we wel, schoenen liever niet vanwege het milieu. Het duurt lang voordat die zijn vergaan. Bovendien steken ze uit en dat oogt niet mooi bij de opbaring.”

Regelmatig ook geeft Margriet tips hoe je kleinkinderen bij de uitvaart kunt betrekken. “De dood hoort bij het leven en kinderen vinden het fijn om te helpen bij het afscheid. Bijvoorbeeld door de kist te duwen of door de kaarsjes aan te steken.”

WE KOMEN GRAAG LANGS Margriet, Wilma en collega’s komen graag langs voor een presentatie aan bewoners en zorgprofessionals van geïnteresseerde zorginstellingen.

Wat ze in ieder geval achterlaten zijn het wensenboekje en de brochure De laatste zorg. Het allerliefst zien ze een doorbraak in het taboe rond gesprekken over de dood. In koor: “Een uitvaart, je kunt het maar één keer doen.”

Voor meer informatie of een afspraak voor een presentatie, neem contact op met Margriet Zwart via mzwart@dela.org.

Yndyk 1 | 9084 AV Goutum 058 288 3558 | www.dela.nl

12

WELZIJN | SENIORENkrant

Tekst: Boukje Wiersma, foto’s via Stichting Ambulance Wens

EEN ONVERGETELIJKE DAG MET STICHTING AMBULANCE WENS Nog één keer de zee zien. Naar de bruiloft van een kleinkind. Een laatste bezoek brengen aan een plek die speciaal is: Stichting Ambulance Wens laat al sinds 2007 wensen in vervulling gaan van mensen die terminaal ziek zijn of immobiel.

Elke dag rijden de meeste van de acht ambulances in binnen- en buitenland rond voor een wens. Verpleegkundige. Verpleegkundige Hilly Sonneveld (57) uit Engelum is een van de vele vrijwilligers.

A

Hilly en Gonny bij de musical Grease.

mbulancechauffeur Kees Veldboer

aan het park aan de overkant van de straat. “Er

maken, samen met haar zussen. Gonny is begin

richtte in 2007 Stichting Ambulance

was een mevrouw uit de Hofwijck die heel graag

november overleden.”

Wens op, nadat een patiënt die hij ver-

nog een keer naar het Rengerspark wilde. Dat daar

voerde hem zijn laatste wens vertelde.

een ambulance voor uit Rotterdam moet komen is

Doordat de mensen die ze begeleidt vaak ter-

Deze zeeman wilde graag nog een keer op een

niet belangrijk. Dat die mevrouw enorm heeft ge-

minaal ziek zijn, is het werk niet altijd even

schip varen. Veldboer zorgde dat dit gebeurde en

noten, daar gaat het om.”

gemakkelijk. Hilly heeft echter drie jaar in een

dat was de eerste van vele wensen; tot nu toe zo’n

hospice gewerkt en vindt het vooral heel mooi.

twintigduizend. Op dit moment staat Kees Veld-

MEEZINGEN MET GREASE

“Het is toch prachtig dat iemand tijdens het laat-

boer jr. aan het roer van de stichting, die in Rot-

Een andere wens die Hilly zich nog goed kan her-

ste stukje van zijn leven nog zulke onbetaalba-

terdam gevestigd is. Zijn vader overleed in 2021

inneren is die van Gonny. “Zij kwam uit een heel

re herinneringen kan maken? Familieleden en

onverwacht aan een hartstilstand.

muzikaal gezin en was dol op musicals. Voor haar

vrienden maken altijd heel veel foto’s. We horen

65e verjaardag had ze kaartjes gekocht voor de

vaak dat die beelden troost geven als iemand er

NOOIT SPIJT GEHAD

musical Grease, waar ze eind oktober met haar

niet meer is.”

Hilly is nu een jaar vrijwilliger bij Stichting

vier zussen naartoe wilde gaan. Haar behande-

Ambulance Wens. Haar vriendin Michela uit Rot-

lend arts zei echter dat het verstandig was om niet

HERINNERINGEN OPHALEN

terdam ging haar jaren eerder voor en maakte

meer zo lang te wachten. Gonny had darmkanker

Aan Hilly en haar collega’s de dankbare taak om

Hilly enthousiast. “Ik werk parttime als kwaliteits-

en ging snel achteruit. Zus Ageeth meldde zich bij

te zorgen dat de patiënt zich zo comfortabel mo-

verpleegkundige in Talmastate in Heeg. Op een

Stichting Ambulance Wens en er werd geregeld

gelijk voelt tijdens de wensdag. “Ik vind het fijn

wensambulance rijdt naast de chauffeur altijd een

dat de zussen begin oktober al naar een voorstel-

om voor het welzijn van anderen te zorgen. Daar-

(IC-)verpleegkundige of verzorgende mee. Ik vol-

ling konden. Tijdens de rit met de ambulance zon-

naast krijg je tijdens zo’n dag heel snel een band

deed dus aan de eisen en het leek me mooi om dit

gen de dames liedjes uit de musical Grease. Het

met elkaar en voeren we bijzondere gesprekken.”

voor anderen te kunnen doen. Dat ik uit Friesland

was echt een feestje. In het theater bleek dat de

Michela vult aan: “Als verpleegkundige zie je de

kom is een beetje lastig, omdat de ambulances

brancard niet in de lift paste. Maar de medewer-

cliënten op hun kwetsbaarst en dat kan een groot

in Rotterdam staan en een wensdag daar begint.

kers daar stonden meteen klaar en Gonny werd

gevoel van verbondenheid geven. Onlangs bege-

Maar ik houd van autorijden. Kees jr. zei: probeer

door vier sterke mannen de trap op en af getild.

leidde ik de wens van een mevrouw van rond de

het maar. En ik heb er nooit spijt van gehad.”

Ze heeft die avond met volle teugen genoten. Ik

zeventig uit Leeuwarden die terminaal ziek was.

ben enorm blij dat ze dit nog mee heeft kunnen

Ze wilde nog graag een keer met haar gezin naar

KLEINE DINGEN Sinds ze begon is Hilly aanwezig geweest bij hele diverse wensen. “Het mooie aan Stichting Ambulance Wens is dat vrijwel alles kan. Bijna alle aangevraagde wensen worden uitgevoerd.” Vaak gaat het om hele kleine dingen, die misschien te gewoon lijken om er een speciale ambulance voor in te schakelen. Maar dat is nu juist waar het om gaat. Die simpele verlangens zoals een bezoekje

“HET IS TOCH PRACHTIG DAT IEMAND TIJDENS HET LAATSTE STUKJE VAN ZIJN LEVEN NOG ZULKE ONBETAALBARE HERINNERINGEN KAN MAKEN?

EN CULTUUR 19 SENIORENkrant | KUNST WELZIJN 13 het strand van de Noordzee. Helaas kon dit niet

RONDVAART OVER DE SEINE

Ambulance Wens in en het weekendje werd ge-

meer doorgaan vanwege haar conditie en toen

Alle wensen worden gratis vervuld. Niet alleen

regeld. Ze hebben samen genoten van een rondrit

is er besloten om naar de Waddenkust te gaan,

het vervoer en de begeleiding worden kosteloos

door Parijs in de ambulance, overnacht in een ho-

naar Lauwersoog. Daar op een terras, met uit-

geregeld, maar ook bijvoorbeeld toegangskaartjes

tel en de dag erna nog een rondvaart over de Seine

zicht over de Waddenzee, heeft zij met haar echt-

en het eten onderweg. Er mogen naast de patiënt

gemaakt. Dat is zo waardevol geweest.”

genoot, dochters, schoonzonen en kleinkinderen

nog twee familieleden of vrienden mee in de am-

herinneringen opgehaald aan vakanties en uitjes

bulance. Een wens hoeft zich niet te beperken tot

Hilly en Michela roepen mensen die een wens

naar de zee. Het was een hele bijzondere middag.

Nederland. Michela begeleidde bijvoorbeeld een

hebben, hoe klein en onbeduidend die misschien

De dag kreeg een extra lading toen we hoorden

echtpaar naar Parijs. “Het stel had een weekendje

ook lijkt, dan ook op om een aanvraag te doen. “Het

dat de volgende dag het euthanasieverzoek van

Parijs geboekt. Maar doordat mevrouw heel ziek

is echt de moeite waard en wij (en alle andere vrij-

mevrouw zou worden ingewilligd. Erg verdrietig,

was kon dat niet meer doorgaan zoals ze het ge-

willigers) doen er alles aan om er een onvergete-

maar toch ook zo mooi om mee te maken.”

pland hadden. Hun zoon schakelde de Stichting

lijke dag van te maken!” ■

Bij iedere wens ontvangt de patiënt beertje Mario. Deze knuffel is genoemd naar de zeeman van de allereerste wens.

Vrijwel alles is mogelijk bij Stichting Ambulance Wens. Van het bijwonen van een uitvaart of bruiloft tot een bezoek aan een aquarium. Wil jij een wens aanvragen? Ga dan naar de website www.ambulancewens.nl en vul het aanvraagformulier in. Bellen voor meer informatie kan ook via 085-4444288

waar heb jij hulp bij nodig?

Bij het spreken en schrijven?

Wij geven graag informatie en advies. Ook zijn er lessen en spreekuren. De hulp is gratis, ook als je niet lid bent van de bibliotheek!

Bij het computeren?

Bekijk wat wij voor jou kunnen doen op: dbieb.nl/helpt

Of kom eens langs! dbieb Leeuwarden, Blokhuisplein 40 (in de Blokhuispoort) maandag t/m vrijdag 8.30 - 20.30 uur zaterdag 9.00 - 17.00 uur zondag 13.00 - 17.00 uur Bellen kan natuurlijk ook: 058 - 234 77 77

Bij het regelen van dagelijkse dingen?

Bij websites van de overheid?

blijf leren blijf meedoen

14 SENIORENkrant

TE KOOP Tweekamer appartementen: 212, 217, 415 en 417 Driekamer appartementen: 132 en 401 Huur appartementen: 312 en 322

k j i l r e t t e l t e “Ik li geld liggen" Besparen op je zorgverzekering?

Check wat voor jou geldt

WWW.DATGELDTVOORMIJ.NL

SENIORENkrant | INTERVIEW 15 Tekst en foto 1: Ritsko van Vliet, foto suikerzakje: collectie HCL

Ter gelegenheid van de expositie Van Herberg tot Huiskamercafé is er door het Historisch Centrum Leeuwarden een stadswandeling samengesteld langs horeca van toen en nu. Voor de Seniorenkrant aanleiding om met twee eigenaren te praten over hun zaak in de jaren tachtig. In de vorige editie stond Sierk Goedemoed centraal, die van 1983 tot 1990 bar-dancing The Golden Oldies bezat. In dit nummer Otto van Gelderen, die met Theo Minnema tussen 1975 en 1986 café restaurant De Plantage bestierde.

EIGENAARDIG

DE PLANTAGE, EEN PLEK VOOR ARBEIDERS EN NOTABELEN

A

l in de jaren vijftig was de voorma-

leed met je. Na een paar consumpties stortten zij

Na De Plantage werd Van Gelderen cateringma-

lige molenaarswoning op het heu-

vaak hun hart bij je uit. Je hoorde verhalen om bij

nager bij Philips, in de volksmond beter bekend

veltje aan de Westerplantage een

je te houden of gauw te vergeten.”

als de ‘stofzuugerfabriek’. Daarna was hij jarenlang acquisiteur en reclameman. Eerst bij Adrem

theehuis. In 1975 namen Otto van

Gelderen en Theo Minnema De Plantage over

IN DE BLOTE KONT

en later met zijn eigen bureau Top*Score. Tot hij

van Andries van der Vugt. Van Gelderen had zijn

In de jaren zeventig waren er maar twee terras-

de tip kreeg om geld in stenen te steken en dat

horecaervaring al opgedaan als barkeeper-dj bij

sen in Leeuwarden. Dat van hotel-restaurant De

doet hij nog steeds. Zijn zoon Richard is uitein-

Don Quichot. Daarnaast runde hij met Minnema

Kroon aan de Sophialaan en dat van De Plantage.

delijk ook de horeca ingegaan. Boven de bar van

bar dancing The Crazy Horse Saloon en Monsi-

“Ook al was de zon na lunchtijd weg, de klanten

zijn café ‘t WAP (Willem Alexander Plein) hangt

eur, toen de bekendste gaybar van het Noorden.

bleven zitten totdat ik ze om middernacht weg

een pentekening van De Plantage. Van Gelderen:

moest sturen. Ik herinner mij nog dat we een

“Blijft er toch nog wat bewaard van een pracht-

dag hadden van bijna dertig graden. Ik sloot af

tijd die ik voor geen goud had willen missen.

en liep richting mijn huis in de Tramstraat. Hoor

De omgang met zowel de gewone man als de

ik in de verte van die zuigende natte voeten op

gegoede burger maakte deze zaak zo speciaal.

de stoep. Ik tuurde naar de overkant en zag de

Met beide groepen kon ik goed opschieten. Ik

gebroeders Verbeek met wat maten, die een half

heb daardoor veel mensenkennis opgedaan. Die

uur daarvoor nog op mijn terras zaten. Ze liepen

kennis en de daar ontstane liefde voor de stad

in de blote kont bij Rauwerda langs en zagen mijn

Leeuwarden nemen ze me nooit meer af.” ■

“VEEL VASTE KLANTEN DEELDEN LIEF EN LEED MET JE. NA EEN PAAR CONSUMPTIES STORTTEN ZIJ VAAK HUN HART BIJ JE UIT. JE HOORDE VERHALEN OM BIJ JE TE HOUDEN OF GAUW TE VERGETEN.”

verbaasde gezicht en zeiden: we binne aan ut drooglope. We hewwe swommen in ‘e fiiver fan ‘e Prînsentún.”

MART SMEETS AAN DE BAR

VOOR ARBEIDERS EN NOTABELEN

Van Gelderen schudt de ene

“In De Plantage hebben we toptijden meege-

na de andere anekdote uit de

maakt, maar het was aanpoten vanaf negen uur

mouw. “Op zondagavond hadden

in de ochtend tot middernacht. We hadden alleen

we altijd de hele eerste selectie

een kleine kaart; toch moest er flink doorgepakt

van LVV Friesland binnen. Dan

worden in de keuken en achter de bar”, aldus een

zat zanger ‘Johanna’ Buiter ook

terugkijkende Van Gelderen. Café-restaurant De

aan de bar, want hij was smoorver-

Plantage was een plek voor arbeiders en nota-

liefd op de topscorer. Om zijn aan-

belen. “We hadden van alles binnen zitten. Ik

dacht te trekken zong hij zowat zijn

wilde dat de mensen uit de eenvoudige milieus

hele repertoire aan smartlappen,

zich ook bij ons thuis voelden. Uiteindelijk ben

maar de liefde bleef onbeantwoord.

ik ook maar een gewone jongen. Door de week

Zo hadden we iedere week wel een

kwamen de HTS-leraren uit de Molenstraat voor

topavond met veel vertier en dito omzet.”

hun lunchpauze langs. In de avond en in de weekenden beleefden allerlei voetbalteams daar

Hoe mooi het ook allemaal was; op het laatst

hun derde helft.” Bijzonder was ook hun band met

hadden Van Gelderen en Minnema genoeg van

de parochieleden van de Dominicuskerk. “Na de

de lange werkdagen. Ze konden het pand uitein-

zondagmis kwamen Auke Rauwerda, schoenen-

delijk goed verkopen aan een dame die daar het

man Kamsma en de IJselmuidens langs voor

Marokkaans restaurant Agadir begon. “We maak-

koffie met gebak. Als ze bleven hangen, dan

ten nog wel een klapper in het laatste jaar. In 1985

veranderde de koffie snel in iets sterkers.” Van

werd na lange tijd weer eens een Elfstedentocht

Gelderen voelde goed aan hoe je met je gasten

verreden. De hele nacht doortappen met een

contact legt. “Veel vaste klanten deelden lief en

supergezellige Mart Smeets aan de bar.”

16

SENIORENkrant

In beweging blijven met

ZekerBewegen

Wilt u vitaal en veilig ouder worden?

Doe mee met ZekerBewegen, speciaal voor senioren.

Binnenkort starten er weer nieuwe groepen in Leeuwarden, Stiens en Grou. Meld u aan voor één van de informatiebijeenkomsten.

Lees alles over de cursus op www.bvsport.nl/zeker-bewegen en ga voor een vitale levenstijl!

Rijd jij rond met goed licht?

ONTDEK WAT GOEDE AUTOVERLICHTING PRECIES IS EN HOE JE DIT ZELF CHECKT

METGOEDLICHTZIEJEMEER.FRL

SENIORENkrant | COLUMN 17

COLUMN COLUMN

De wereld van Koesma Tekst: Koesma Basdew Ouder worden is een individueel ontwikkelingsproces. Jouw persoonlijkheid, levensloop, fysieke en sociale omstandigheden zijn daarin bepalend. Het proces is voor iedereen anders en daardoor uniek. Sommige ouderen blijven tot op zeer hoge leeftijd betrokken bij de wereld om hen heen. Anderen trekken zich terug en nemen afstand. Dat kan een bewuste keuze zijn, maar er zijn ook ouderen die niet om hulp durven te vragen. Die de ander niet tot last willen zijn.

Eigenlijk moeten wij dan doorvragen en onze zorg uitspreken, zonder iemand onder druk te zetten.

Het is triest om te bedenken dat iemand die ooit midden in het leven stond, een mooie carrière en

DE KRACHT EN LEVENSWIJSHEID VAN SENIOREN een fijn gezin had, zich in de laatste fase eenzaam of verbitterd voelt.

Bijvoorbeeld door het verlies van een partner of soms zelfs een kind.

Dat vergt veel van een mens en het gaat ten koste van de levensvreugde.

Gelukkig zijn er ook veel senioren die tot op hoge leeftijd zelfstandig hun leven leiden en er een feestje van maken. Er lekker opuit trekken en veel contact hebben met buren, vrienden en familie. Die reizen en cruises maken of met de camper op avontuur gaan en nieuwe plekken ontdekken. Misschien zelfs een tweede huis of zomerhuis hebben.

Opa’s en oma’s die op hun kleinkinderen passen en mooie herinnerin-

gen maken of een moestuintje verzorgen. Die op dansles zitten, in een repaircafé helpen of nog politiek actief zijn. Je kunt op zoveel manieren midden in het leven staan.

Hobby’s als fietsen, koken en creatief bezig zijn houden je actief. En wie mantelzorg verleent of vrijwilligerswerk doet, draagt ook nog een steentje bij aan de maatschappij.

Laten we onze ouderen, die mooie parels vol levenswijsheid, niet betuttelen. We mogen respect hebben voor het lange en soms vermoeiende pad dat ze hebben afgelegd. En we moeten trots zijn op wat ze hebben bereikt en vertrouwen op wat ze zelf nog kunnen.

Informeren waar ze hulp bij nodig

hebben is prima, maar hun leven overnemen niet. Dat vraagt om de juiste toon. Om geduld, inzicht, aandacht, zorg en tijd. Senioren hebben een eigen stem en het vuur brandt nog steeds in hen. Het is aan ons om die stem te horen en de kracht van die vlam te herkennen. ■

STICHTING STAP: DE DANSVLOER ALS ONTMOETINGSPLEK Stichting Stap organiseert regelmatig dansavonden met live muziek voor vijftig plussers in partycentrum ’t Haske in Joure. De dansvloer is een ontmoetingsplek voor ouderen die van dansen houden en zich in het gewone uitgaanscircuit niet (meer) zo thuis voelen. Door de mix van stijldansnummers en disco hoef je niet per se bedreven te zijn in de tango of rumba. Zo komt iedereen aan zijn trekken. uit een mix van golden oldies, met muziek van bij-

of door overlijden kwijtgeraakt. Zij kunnen dan

voorbeeld Roy Orbison, The Cats, Buddy Holly, The

via een datingsite op zoek gaan naar een nieuwe

Drifters, The Beach Boys en The Eagles. Muziek

partner, maar dat vinden ouderen vaak toch wat

die mooie jeugdherinneringen oproept; nostalgie

eng. Je moet dan iemand gaan ontmoeten waar je

pur sang. “De opbouw van een avond is meestal

nog helemaal geen beeld of gevoel bij hebt. Op een

zo dat we beginnen met wat stijldansnummers.

dansavond zie je mogelijke partners in levenden

Maar dat is natuurlijk gewoon muziek waar je van

lijve en is het allemaal veel vrijblijvender. Je danst

alles op kunt doen. Voor de echte liefhebbers van

niet met een vooropgesteld doel. Dat is een ideale

stijldansen zijn ze echter herkenbaar als foxtrot,

situatie om de ander op een ontspannen manier

quickstep, rumba, Engelse wals, cha, cha, cha of

te leren kennen. Als je elkaar dan een paar keer

De in Leeuwarden geboren Esther Kitsz is voorzit-

tango. Fijn voor cursisten van dansscholen die het

op een dansavond hebt gezien, wordt het een stuk

ter van Stichting Stap. Ze is de dochter van een

geleerde in de praktijk willen brengen. Later op de

gemakkelijker om eens een andere activiteit af te

dansleraar, dus het dansen is haar met de paple-

avond wordt er meestal meer disco gespeeld en

spreken. Ik heb heel wat liefdesrelaties én vriend-

pel ingegoten. Maar de dansavonden zijn net zo

als afsluiting ook romantische muziek.”

schappen op deze wijze zien ontstaan.” ■

nen stijldansen. “De stichting is vijfentwintig jaar

Op pagina 19 is te lezen hoe Thea en Wim elkaar

Meer weten over de dansavonden in Joure, Laren en

geleden opgericht door iemand die erg van stijl-

vonden op een dansavond van Stichting Stap. Het

Hardenberg? Kijk dan op stichtingstapswingt.nl.

dansen hield en daarom avonden organiseerde

gebeurt niet zelden dat er romances ontstaan. Toch

Stichting Stap heeft ook een Facebookpagina.

waar dat gedaan kon worden”, vertelt Esther. “De

is het niet zo dat de avonden worden georganiseerd

muziek was daar ook volledig op gericht. Nadat ik

voor singles die op zoek zijn naar een liefdesrela-

voorzitter ben geworden is dit veranderd. De band-

tie. “De dansvloer is geen datingvloer. Stellen die

jes spelen niet meer een repertoire dat geheel op

van muziek, dansen en gezelligheid houden zijn

stijldansen is afgestemd. Bezoekers vinden het

net zo welkom als singles die op zoek zijn naar

ook heerlijk om los te gaan op disconummers.”

een levenspartner. Het is juist de mix van beide

goed bedoeld voor mensen die niet zo goed kun-

die onze avonden zo gezellig en succesvol maken.”

De live muziek op de Stapavonden wordt meestal

Wel vindt Esther het mooi als men elkaar vindt tij-

verzorgd door bands die zijn ingespeeld op het wat

dens het dansen. “Juist in deze leeftijdscategorie

oudere danspubliek. Het repertoire bestaat veelal

zijn veel mensen hun partner door een scheiding

“ALS JE ELKAAR DAN EEN PAAR KEER OP EEN DANSAVOND HEBT GEZIEN, WORDT HET EEN STUK GEMAKKELIJKER OM EENS EEN ANDERE ACTIVITEIT AF TE SPREKEN.”

18

BOEKBESPREKING | SENIORENkrant Tekst: Annette Bons

BOEKBESPREKING

TWEE VROUWEN, TWEE LEVENS

Onze redactie werd getipt over het

waar een moeilijk leven wachtte.

schillend levens kunnen verlopen.

de hand van die wandeling loop je

boek Twee vrouwen, twee levens,

Jelske verloor zeven van haar acht

Beide vrouwen hadden, ieder op hun

door de straten en stegen die een rol

voor- en tegenspoed in de 19e eeuw.

Het is een biografie over de Friese nichten Jelske Vlaskamp (18321895) en Janke Diderika Vlaskamp (1826-1903). Schrijfster en oudmedewerker van Omrop Fryslân Aly van der Mark schreef het boek samen met Margreet Nauta en Titita van Wulfften Palthe (beide nakomelingen van Janke Diderika) en met Martha Kist (collectievormer van Tresoar).

kinderen en werd meerdere malen

eigen manier, een zwaar leven. Als

speelden in haar leven. Op Histori-

opgenomen in psychiatrische instel-

vrouw had je het destijds sowieso

sche Stadswandeling Utrecht – city-

lingen.

niet gemakkelijk. De gezondheids-

routes vind je informatie over een

zorg was slecht en de huishoude-

wandeling door het museumkwar-

Haar nicht Janke Diderika was de

lijke taken waren niet zo eenvoudig

tier in Utrecht. ■

dochter van Gerrit Arents Vlaskamp,

uit te voeren als tegenwoordig. Al

chirurgijn te Wirdum. Zij trouwde

lezende besefte ik hoe rijk we zijn.

met haar neef, de marine arts Doeke

En dan bedoel ik niet in materieel

Hellema. Haar leven stond groten-

opzicht, maar in de zin van hoe je je

deels in het teken van de zorg voor

als vrouw nu kunt ontwikkelen door

haar gezin. Ook haar bleef het ver-

de mogelijkheden die er zijn in deze

driet niet bespaard. Ze verloor net

tijd. Het boek geeft ook een inkijkje

als Jelske een aantal kinderen en

in hoe men in die jaren omging

HET BOEK

kampte met een zwakke gezond-

met patiënten in psychiatrische

Voorafgaand aan het verhaal over

heid.

instellingen, toen nog gestichten

de levens van Jelske en Janke Dide-

genoemd. Schrijnend om te lezen.

rika wordt uitgebreid beschreven uit

RECENSIE

Toch is er ook een lichtpuntje. De

welk geslacht de vrouwen stamden.

Je kunt zien dat dit boek met aan-

nakomelingen van Jelske blijken

Ze waren nichtjes, maar hun levens

dacht is gemaakt. Het is op glanzend

zich ontworsteld te hebben uit de

verliepen totaal verschillend. Jelske

papier gedrukt en de tekst is aange-

ellende van hun (over)grootmoeder.

was de zus van de beroemde Friese

vuld met mooie foto’s. De bronnen

Dat had ook anders kunnen lopen.

tuinarchitect Gerrit Vlaskamp en

waaruit is geput om de levens van

werd gezien als het zwarte schaap

de vrouwen te beschrijven zijn uit-

Tenslotte is het leuk om te ver-

van de familie. Ze raakte ongehuwd

gebreid beschreven.

melden dat de stegen en straatjes in Utrecht waar Jelske woonde,

zwanger en kwam vanwege een klein vergrijp zes maanden in de gevangenis terecht. Door haar familie werd ze verbannen naar Utrecht,

Twee vrouwen, twee levens is een interessante en prettig leesbare biografie, die goed weergeeft hoe ver-

nu behoren tot het Museumkwartier. In een apart hoofdstuk is de

Uitgever: Het Nieuwe Kanaal / ISBN: 9789492457530

‘Jelske-wandeling’ opgenomen. Aan

HOBBY OM DE HOEK IN HET JABIXHÛS Hobby om de Hoek is een stichting zonder winstoogmerk, die mensen bij elkaar brengt met dezelfde interesse die redelijk dicht bij elkaar in de buurt wonen. Dat zorgt ervoor dat ze niet in een sociaal isolement terecht komen. De stichting heeft al tientallen mensen aan nieuwe contacten geholpen. Er zijn geen verplichtingen en ook geen kosten.

Op woensdag 20 december is Hobby

Aanmelden is niet nodig. Wil je van

om de Hoek te gast in het Jabixhûs

tevoren meer informatie, mail dan

aan de Vijverstraat 2 te Leeuwarden.

naar info@hobbyomdehoek.nl of bel

Iedere woensdagmiddag is daar De

06 168 117 53

Woonkamer. Dit is een wekelijkse inloop van half 2 tot half 5, waar iedereen welkom is voor een gratis kop koffie, gezelligheid en een goed gesprek. Eens in de maand is er een thema. Op 20 december presenteert Hobby om de Hoek een speciaal programma, zie de tabel hieronder.

13:30 uur - 14:30 uur

Ontvangst met koffie of thee en wat lekkers

14:30 uur - 14:45 uur

Korte inleiding over wat Hobby om de Hoek is, uitleg Hobbybuur, Buurtcontact en Belbuur

14:45 uur

Start programma

16:30 uur

Einde programma

SENIORENkrant | LEEUWARDEN 19 Tekst en foto's: Boukje Wiersma

TERUG IN DE TIJD IN DE GRUTTERSWINKEL We hebben in de gemeente Leeuwarden veel musea die de moeite waard zijn.

De grote trekpleisters zoals het Fries Museum kent iedereen wel, maar er zijn ook kleinere, minder bekende pareltjes. Een daarvan is museum De Grutterswinkel in Leeuwarden.

I

n 1901 begonnen Klaas Feenstra en zijn vrouw

Rengers. Begin jaren zeventig sloot de grutterswin-

van de Feenstra’s zijn ingericht als koffiekamer.

Klaaske een grutterswinkel in de Nieuwe-

kel haar deuren. De gezusters Feenstra waren op

“We schenken er koffie en thee en we hebben

steeg. De heer Feenstra stookte in de prachtige

leeftijd en vonden het mooi geweest. Daarnaast

natuurlijk oranjekoek en andere lekkernijen. Het is

oude wijnkelder sterke drank, die gretig aftrek

kwam er steeds meer concurrentie van grotere

hier altijd gezellig; mensen komen langs om wat

supermarktketens.

te drinken tijdens het winkelen of ze spreken hier

vond. Mevrouw Feenstra ging met het winkelmeisje langs de welgestelde klanten om de boodschappen-

af met vrienden. Jong en oud weet ons te vinden.”

lijstjes op te halen. Die boodschappen werden in de

De oude grutterswinkel is nu alweer zo’n dertig jaar

winkel bij elkaar gezocht en daarna gingen de da-

een museum. Dertig vrijwilligers houden het mu-

Museum de Grutterswinkel geeft een mooi beeld

mes op pad om de bestellingen te bezorgen.

seum draaiende. Ze nemen graag de rol op zich van

van de tijd waarin de familie Feenstra leefde.

winkelbediende, serveerster en gids. De vrijwillig-

Je krijgt een inkijkje in het leven in Leeuwarden

VEEL BEKENDE KLANTEN

ster die ik spreek, vertelt met veel enthousiasme

tussen 1901 en 1973. De vrijwilligers zijn gedreven

Toen de heer en mevrouw Feenstra rond 1926 kort

over het werk dat ze nu vijf jaar doet. “Ik wilde na

en gastvrij. Het is een leuke plek voor iedereen! ■

na elkaar overleden, namen drie van hun dochters

mijn pensioen graag bezig blijven. Het is zo leuk

de winkel over. Hoewel de jongste dochter destijds

om anderen over de geschiedenis van het pand te

pas veertien jaar was, bouwden de dames de zaak

vertellen. Er ontstaan vaak hele leuke gesprekken.

van hun ouders uit tot een luxe grutterswinkel die

En ik speel ook regelmatig een beetje voor VVV,

goed aangeschreven stond. Veel bekende Leeuwar-

door bezoekers te attenderen op wat er nog meer te

ders deden er hun inkopen, zoals de ouders van

zien is in Leeuwarden.”

Mata Hari (de Zelle’s), de Van Burmania’s en baron SNOEP IN PUNTZAKJES Het eigenlijke museum is op de bovenverdieping.

Daarvoor moet je een kaartje kopen. Je vindt er naast een tentoonstelling de slaapkamers van de zusters Feenstra, de dienstmeidenkamer met bedstee en het húske met ton. De benedenverdieping

INFO Museum De Grutterswinkel is geopend van dinsdag tot en met zaterdag van 10.00 – 17:00 uur. Toegang tot de expositie en de bovenverdieping kost vanaf 12 jaar € 2,50.

Het museum is boven niet geschikt voor mensen in een rolstoel of met een rollator.

Wel kunnen die beneden in het winkeltje rondkijken of een kopje koffie drinken. De medewerkers zijn altijd bereid om te helpen. www.grutterswinkel-leeuwarden.nl

is gratis te bezoeken. In het winkelgedeelte waan je je een eeuw terug in de tijd. Boven de authentieke toonbanken met marmeren blad hangen papieren puntzakjes en tegen de achterwand staan potten met snoepgoed. Alles wordt nog ouderwets afgewogen en in een zakje gedaan. Ook kun je in de grutterswinkel sûkerbôle, dúmkes en andere

OP ZOEK NAAR VRIJWILLIGERSWERK? Het museum is altijd blij met nieuwe vrijwilligers. Er is op dit moment ook een vacature voor een huismeester. Heb je belangstelling? Neem dan contact op via info@grutterswinkel-leeuwarden.nl.

Friese producten kopen. De vroegere woonkamers

Mail & win

Deze leuke taferelen van Leeuwarden staan in de etalage van een winkel net buiten het centrum. Weet jij de naam en het adres van deze winkel?

Mail die dan naar info@seniorenkrant.nl en je maakt kans op de bundel Winternacht met drie spannende verhalen. (Hint: slijperij)

ADVERTORIALS | SENIORENkrant

20

Volledig pakket thuis ontlast mantelzorgers en directe naasten Maatwerk Cliënten die langdurig zorg nodig hebben én een indicatie hebben vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) komen in aanmerking voor het Volledig pakket thuis. Cliënten betalen een eigen Wlz-bijdrage, maar krijgen daar veel voor terug. Met Vpt gaat de reguliere zorg door, gecombineerd met een aantal extra zorgmomenten. Samen met de cliënt én hun mantelzorgers of directe naasten bekijken we wat er nog wél lukt en waar behoefte aan is. Er is daarbij vooral oog voor het welzijn van de cliënt: waar wordt iemand blij van? Soms is dat samen een spelletje spelen, maar het kan ook een wandeling zijn of samen iets lekkers klaarmaken.

Tot op hoge leeftijd in je vertrouwde omgeving blijven wonen, liefst zo comfortabel, zelfstandig en veilig mogelijk. Thuiszorg Het Friese Land komt tegemoet aan deze veelgehoorde wens met het Volledig pakket thuis.

Heeft u langdurig zorg nodig (Wlz), maar wilt én kunt u graag zelfstandig in uw eigen huis blijven wonen? Met Volledig pakket thuis (Vpt), regelt Thuiszorg Het Friese Land niet alleen uw verzorging en verpleging, maar ook hulp bij het huishouden, begeleiding en welzijnsactiviteiten. We bieden met dit pakket alle zorg die u nodig hebt.

Het Volledig pakket thuis is echt van toegevoegde waarde. Daar zijn onze verzorgenden en (wijk)verpleegkundigen het over eens. U bespreekt, samen met uw mantelzorgers of directe naasten, welke ondersteuning u wenst. We bekijken daarbij wat u zelf kunt doen, wat mantelzorgers kunnen betekenen en waar onze thuiszorg medewerkers bij kunnen ondersteunen. We stemmen de zorg en begeleiding dus volledig op u af en ontlasten mantelzorgers. Zo bieden we altijd maatwerk.

Mantelzorgers ontlasten Cliënten, maar ook mantelzorgers en directe naasten reageren positief op de nieuwe dienstverlening. Dankzij Vpt voelen cliënten zich minder eenzaam. Maar het ontlast ook mantelzorgers. Een partner van een cliënt, die misschien al jaren achtereen zorg verleent, heeft ineens weer tijd om iets voor zichzelf te doen. Of mantelzorgers kunnen weer ‘gewoon even bij heit of mem’ langs, zonder dat ze daar echt iets moeten.

Nieuwe collega’s Vanwege het succes van het Volledig pakket thuis, is Thuiszorg Het Friese Land hard op zoek naar nieuwe collega’s in Noord- en Midden-Fryslân.

Enthousiaste en gedreven zorgmedewerkers, met een afgeronde opleiding Helpende plus. Heb jij het diploma Helpende, niveau 2, maar wil je graag de opleiding tot Helpende plus volgen? Ook dan ben je van harte welkom, wij regelen die opleiding graag voor jou. Is deze mooie functie jou op het lijf geschreven, neem dan contact met ons op.

MEER INFORMATIE

Meer informatie over Volledig pakket thuis óf over werken als Helpende Plus?

Neem contact op via onze Zorgcentrale, via 0900-8864.

Aangeboden door Kunstgebit aan Huis

WIJ LATEN NIET-MOBIELE OUDEREN WEER ZORGELOOS LACHEN, ETEN EN SPREKEN.

‘Toen mijn pake en beppe ouder werden, kostte het ze steeds meer moeite om dingen te ondernemen.

Helemaal omdat mijn beppe een handicap had. Hun mobiliteit ging achteruit en welke zorg je dan niet meer krijgt, werd mij hartverscheurend duidelijk.

Een belangrijke stimulans voor de start van Kunstgebit aan Huis.

KUNSTGEBIT AAN HUIS Met onze mobiele praktijk komen wij bij u thuis, in verpleeghuizen, verzorgingshuizen en aanleunwoningen en helpen wij u van pijnklachten en kunstgebitproblemen af.

Dit doen we door het aanpassen van het huidige kunstgebit of we verblijden u met een nieuw kunstgebit dat goed zit. Zodat u zich weer zekerder voelt en zorgeloos kunt lachen, eten en spreken.’

WAT KOST EEN KUNSTGEBIT EN WAT KRIJG IK VERGOED? Een belangrijke vraag die wij vaak horen.

Een nieuw kunstgebit kost ongeveer € 1500,-

JELLIE KATTOUW - VAN DEN BOSCH eigenaresse Kunstgebit aan Huis

en wordt één keer per vijf jaar vergoed door de basisverzekering. Zorgverzekeraars waar wij een contract mee hebben vergoeden 75 % van het totaalbedrag. De overige 25 % betaalt u

Wanneer uw eigen risico voor dit jaar al op is, is het financieel aantrekkelijk om dit jaar nog een nieuw kunstgebit te nemen.

zelf. Voor het repareren of opnieuw passend maken (rebasen) van een kunstgebit is de vergoeding 90 % en de eigen bijdrage 10 %.

Wanneer uw eigen risico voor dit jaar al op is, is het financieel aantrekkelijk om nog dit jaar een nieuw kunstgebit te nemen. Wij rekenen een kleine toeslag door bij u aan huis te komen.

Een eventuele extra vergoeding komt uit de aanvullende verzekering.

KUNSTGEBIT IN SLECHTS 3 AFSPRAKEN Dankzij innovatieve 3D technologie maken wij een nieuw kunstgebit in slechts drie afspraken!

Hoe doen we dat?

1. Op onze eerste afspraak bespreken we uw wensen en maken we een kopie van uw huidige gebit. Dit gebeurt buiten de mond.

2. Tijdens de tweede afspraak maken we een precisie afdruk in de eerder gemaakte kopie en registreren we hoe het dichtbijten gaat.

3. In ons eigen laboratorium scannen wij de afdruk en ontwerpen we het nieuwe kunstgebit op de computer. Vervolgens maken we het ontworpen kunstgebit met onze freesmachine en is het klaar om te worden geplaatst tijdens de derde afspraak.

Kijk voor de test of voor meer informatie over ons en onze zorg op: www.kunstgebitaanhuis.nl of bel met ons op telefoonnummer 06 832 521 62.

ZORGELOOS LACHEN, ETEN EN SPREKEN Mijn pake en beppe kan ik helaas niet meer helpen aan een kunstgebit. Maar met plezier en aandacht help ik graag andere pakes en beppes in Friesland.

Ervaart u kunstgebit klachten en heeft u het oplossen hiervan steeds uitgesteld omdat u minder mobiel bent? Neem dan vandaag nog contact met ons op via 06 832 521 62 en wij laten u dit jaar nog zorgeloos lachen, eten en spreken.

SENIORENkrant | RELATIES 21

“GA EROP UIT, BLIJF NIET THUIS ZITTEN. WAAG DE STAP!” op Thea. “Tegen vrienden had ik al

maar even een afwachtende houding

eens gezegd: die blonde wil ik wel

aangenomen. Maar al snel raakten

hebben. Maar ik dacht ook: dat lukt

we in gesprek over van alles en nog

me toch niet. Er zijn zoveel andere

wat. Toen één van de dochters vroeg

mannen met wie ze danst.” Thea

of ik meekwam met de kerst wist ik:

hield op dat moment de boot af. “Ik

ik ben er doorheen.” Thea herinnert

had niet in de gaten dat daar iets

zich ook de datum van 19 novem-

broeide, bovendien gingen Esther en

ber 2022 nog als de dag van gister.

ik altijd samen naar huis.” Wel no-

“‘s Ochtends vierden we de verjaar-

digde ze Wim uit om ook eens naar

dag van Wim’s broer en trof ik zijn

de dansavond in Joure te gaan. Dat

hele familie. ‘s Middags gingen we

deed Wim en de tweede keer zag hij

naar de verjaardag van mijn schoon-

zijn kans schoon. “Toen ik binnen-

dochter en ontmoette Wim mijn kin-

kwam wees Thea naar mij. Ze wilde

deren.” Wim: “Het was fijn en leuk.

met me dansen.” Zullen we de laatste

Ik voelde me direct thuis.”

dans dan ook samen doen”, was zijn Hoezeer Wim al onderdeel is van

de laatste dans vaak een langzaam

haar familie, illustreert het verhaal

en romantisch nummer is.

van Thea’s tweejarige kleinzoon.

“Hiervoor riep hij altijd: oma, oma!

Tekst en foto: Riemie van Dijk

WE HOREN BIJ ELKAAR! Liefde op latere leeftijd? Dat is iets dat de Friese Thea en Overijsselse Wim, beiden 76 jaar, nooit hadden verwacht.

Toch gebeurde het. Ze ontmoetten elkaar op de dansvloer.

Na twee jaar ‘om de hete brij’ te hebben heen gedraaid, sloeg vorig jaar september de vonk over. Inmiddels weten ze zeker: we horen bij elkaar!

D

berekenende reactie. Wim wist dat

IK BLIJF OOK SLAPEN

Toen ik laatst op hem paste en de

Hierna pakte Wim door. “Ik wil ook

deurbel ging, riep ie direct: Wim,

wel eens bij jou thuis kijken”, nodig-

Wim! Als Wim komt, sta ik op de

de hij zichzelf uit op een volgende

tweede plaats en als Wim weggaat,

dansavond. Thea vond dat span-

roept ie: mee, mee.”

nend. “Oeh, je mag best wel kijken, maar verder…? Ik vond hem wel

MOET NU MEER PLANNEN

aardig, maar wist niet wat ik moest

Ze hebben nu een Latrelatie (living

doen. Ik twijfelde aan mijzelf: wil ik

apart together). Wim: “Apart wonen

dit wel? Ik was niet van plan weer

bevalt me hartstikke goed. Door

een relatie te beginnen; ik had het

de week doe ik mijn eigen dingen.

naar mijn zin alleen”, verklaart ze

Ik ben altijd bezig, verveel me nooit.

haar reactie van toen. Ze herinnert

Ik ga naar vrienden voor een bakje

zich nog goed hoe Wim zich, voor-

koffie, ik heb mijn vogels en het voet-

zien van een bosje bloemen, meldde.

bal. Momenteel ben ik druk bezig

“Toen wist ik nauwelijks hoe ik hier

met het omzagen van bomen voor

in Friesland moest komen”, lacht

mijn houtkachel. Machtig mooi!”

Wim. “Ondertussen kan ik de route wel dromen.” Hijzelf vond deze ont-

“Het leven is nu wel anders”, vindt

at het stel elkaar vond

als je zoals ik elke zondag op zo’n

moeting helemaal niet spannend:

Thea, die een goedbezochte Bed &

is te danken aan Thea’s

avond komt, leer je elkaar wel beter

“Ik ben heel nuchter. Ik dacht: als het

Breakfast runt. “Als Wim hier op vrij-

vriendin Esther, die op

kennen. Wim en ik hadden al vaker

niets wordt, dan is dat zo.” Wel zei hij

dag komt, gaat hij zondagochtend

meerdere plaatsen in Ne-

met elkaar gedanst en een praatje

direct bij binnenkomst: “Ik blijf ook

weer naar huis vanwege de vogels. Ik

derland dansavonden organiseert,

gemaakt. Ik wist daardoor dat hij we-

slapen.” Om er snel aan toe te voe-

heb het druk met mijn B&B, ik heb al

waarop zowel alleenstaanden als pa-

duwnaar was en waar hij woonde.”

gen toen Thea het benauwd kreeg:

afspraken tot in februari. Het is soms

“Op de bank, hoor.” De bank bleef

lastig inplannen.” De reistijd, iedere

ren welkom zijn. “Esther en ik gaan al vijftien jaar samen uit. Het klikt

Na het overlijden van zijn vrouw in

echter onbeslapen, vertrouwt het

keer weer ruim honderd kilometer

heel goed tussen ons”, vertelt Thea.

2012 werd Wim op sleeptouw geno-

stel me stralend toe.

heen en weer, is ook een ding. “Het is

“Ik ging met haar mee naar een

men door een voetbalkennis. “Lijkt

dansavond in Laren, vlakbij Lochem.

het je niet iets om een keertje mee

VOOR DE KEURING

Dat is zo’n anderhalf uur rijden. Een

te gaan naar de dansavonden, vroeg

De kennismaking met de wederzijd-

WAAG DE STAP

leuke locatie waar ik veel aardige,

die. Ik wist niet eens dat het bestond.

se kinderen en familie was de vol-

Thea en Wim zien de toekomst vol

nieuwe mensen heb leren kennen.”

Eigenlijk heb ik meer met voetbal

gende stap. Wim: “Ik ben veertig jaar

vertrouwen tegemoet. “We horen bij elkaar.” Ze zijn blij dat ze de liefde

zoals het is”, stelt Wim nuchter vast.

dan met dansen. Maar ik trof er be-

getrouwd geweest en ik zou het las-

ELKAAR BETER LEREN KENNEN

kenden. Met een vrouw die daar ook

tig gevonden hebben als mijn twee

hebben gevonden. Hun advies aan

Thea is sinds 2012 alleen, maar

kwam heb ik vijf jaar een relatie ge-

dochters tegen deze relatie zouden

alleenstaande senioren: “Ga erop uit,

dat was niet de reden dat ze naar

had, maar dat is uitgegaan.”

zijn.” Thea herinnert zich de ontmoe-

blijf niet thuis zitten. Waag de stap!”

ting met Wims dochters nog goed.

de dansavonden ging. “Ik vond het niet belangrijk om een vent te krij-

DE LAATSTE DANS

“Ze kwamen alleen, zonder hun

Ze eindigen het gesprek in elkaars

gen. Misschien was ik zelfs wel een

Naarmate de tijd vorderde, raakte

mannen. Het voelde toen echt alsof

armen en dansen hun favoriete

beetje afstandelijk in die tijd. Maar

Wim best wel een beetje verkikkerd

ik gekeurd zou worden. Ik heb eerst

quickstep. ■

22

PUZZELS | SENIORENkrant

Win een mooie prijs!

Puzzels: Peter Teeuwen

Onder de goede inzendingen wordt weer een prijs verloot. Deze keer kun je een goedgevuld boodschappenpakket ter waarde van € 50,- winnen. Stuur de oplossing in vóór 6 januari 2024 naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. de puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden. Vermeld naast de oplossing je naam, adres en woonplaats, en eventueel telefoonnummer. Vanaf 8 januari 2024 zijn de oplossing en de winnaar te vinden op www.seniorenkrant.nl en op Facebook. De winnaar wordt ook bekend gemaakt in de volgende editie.

Prijspuzzel

Ruitpuzzel

GEZELLIGHEID KENT GEEN TIJD

Vul het schema hieronder in. Tot aan het woord van

Vandaag gaan we gezellige spelletjes zoeken, van vroeger. Begin met de eerste en

10 letters komt er per regel een letter bij. Daarna gaat

zet die op plek 1 enzovoort. Houd dus dezelfde volgorde aan. Als je alles goed invult,

er iedere keer weer een letter af. De volgorde van de

verschijnt er op de gele balk een woord dat hier alles mee te maken heeft. Dat is de

letters kan veranderen.

oplossing. Succes!

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

A

E

I

M

M

P

P

P

T

2

E

E

J

L

N

O

S

3

A

E

G

O

R

S

S

T

4

A

B

D

E

G

N

N

O

R

Z

5

E

E

I

L

L

N

O

O

P

S

6

A

A

E

K

N

R

T

7

E

E

E

E

E

G

I

J

M

10

N

11

12

13

14

15

V

N

R

R

S

T

1.

ROMEINS CIJFER

2.

GEOGRAFISCHE AANDUIDING

3.

VERZADIGD

4.

TENNISTERM

5.

EREN

6.

OP EN NEER GAAN

7.

CONTACT

8.

VLIEGEND BINNENGAAN (VERLEDEN TIJD)

9.

WIJNKENNERS

10. TEVREDENHEID 11. PREHISTORISCH DIER 12. UITGEPLOZEN

1

13. LEERBEWERKING

2

14. DEEL VAN HET GEZICHT

3

15. AANBEDEN FIGUUR

4

16. METAAL

5

17. GEK

6

18. MUZIEKNOOT 19. ROMEINS CIJFER

7

5-letterwoorden Zet de volgende 5-letterwoorden in het raster, zodat alle woorden geplaatst kunnen worden. De laatste letter van het eerste woord is de beginletter van het tweede woord.

Deze keer is het wel even puzzelen! LEVEN, LICHT, LOTUS, NAGEL, NOOIT, RECHT, SCHOT, TAPIR, TEKST, THUIS, TROUW, WATER

C

SENIORENkrant | NOSTALGIE 23 Tekst en foto: Jeltsje de Boer

DROMEN VAN EEN LANG EN GELUKKIG LEVEN Er was eens een meisje van wie de wieg stond in een dorp op het platteland. Blauwe ogen, krullend haar, een pleister op iedere knie.

Want meisjes droegen rokjes en hadden vaak blote benen. Dan lag bij een val de knie snel open. Het meisje huppelde iedere dag naar school, waar werd geleerd maar ook gezongen, voorgelezen en gesport.

In de zomer kon ze uren in het gras liggen om figuren in de wolken te fantaseren. ’s Winters werd er geschaatst. Moeder bond de houtjes onder achter het huis op de vaart en daar zette ze de eerste schreden op het ijs.

Z

bare- school. Welbehagen. Ik heb me nooit in het woord verdiept en ga het opzoeken op internet.

Er zijn meerdere betekenissen in het door engelen gezongen lied Ere zij God. Ik neem me voor om in 2024 boeken over religies te lezen. Om meer inzicht te krijgen in godsdienstoorlogen.

Begrijpen zal ik het nooit.

VEERKRACHT Ik heb een hekel aan al het negatieve geschreeuw van mensen. Verbeter de wereld, begin bij jezelf; ik hoor het mijn moeder nog zeggen.

Kijk, die engel had het goed gezien. Als iedereen dat stapje zet, zal het dan goed komen met ons?

En met Moeder Aarde, Gaia? Is ze in staat om te herstellen van al die raketinslagen, landmijnen, de consumptiemaatschappij en het egoïsme van de mensheid? Ja, ik wil erin blijven geloven, zeg ik hardop. Er gebeuren ookhele goede dingen. Mensen die vrijwillig naar oorlogsgebieden gaan om te helpen. Die elkaar in dorpen en wijken voorzien van eten en opvang. Die even bij de buurvrouw langsgaan om te horen hoe het gaat. Bedrijven die een deel van de opbrengst

e had onbezorgde kinderjaren, in een

het was zo heerlijk om in een verhaal te verdwij-

schenken aan goede doelen.

beschermde wereld kon ze vallen en

nen. In ons dorp kwam wekelijks een boekenbus.

opstaan. Het was geborgen; iedereen

Wat keken we uit naar het moment dat we weer

Musicals, die worden gemaakt om mensen een

kende elkaar in het dorp en paste op el-

nieuwe boeken konden halen!

gevoel van welbehagen te geven. Hé daar is het

kaar. Alle reden voor een lang en gelukkig leven.

woord weer. Een buurmeisje dat mooi versierde

Op oudejaarsavond sneeuwde het en vader zei:

cup cakes komt brengen. En ook eentje voor zich-

ga jij even sneeuwvegen. Ondertussen gooide hij als grap een rotje op veilige afstand achter haar.

Nou, dat was wel de ergste schrik van haar leven.

Weer hoort ze achter zich een enorme knal en ze schrikt wakker uit haar dagdroom.

ALWEER EEN OORLOGSJAAR VOORBIJ Zo, wat was ik ver terug in de tijd! Ik kijk om

“HET WAS GEBORGEN; IEDEREEN KENDE ELKAAR IN HET DORP EN PASTE OP ELKAAR. ALLE REDEN VOOR EEN LANG EN GELUKKIG LEVEN.”

zelf meeneemt, zodat ze die gezellig bij jou kan opeten. Foto’s maken, zingen, musea met mooie tentoonstellingen, kinderen die een tekening maken voor opa en oma, die op hun beurt weer oppassen en leuke dingen ondernemen. Herinneringen maken. Mijn gezicht straalt bij al deze gedachten. Ik kan zoveel goeds bedenken. Al die innovaties voor een betere wereld, bevlogen bos-

me heen en zie bombardementen op de tv.

wachters en biologen die ons over de natuur ver-

O, wat verschrikkelijk, in wat voor wereld zijn we

tellen, de egeltjes die we helpen om de winter door

beland? Wie had kunnen bedenken dat de oor-

DE RIJKDOM VAN LEZEN

te komen, mooie vogeltaarten op de tuintafels. Ik

log in Oekraïne nog steeds niet voorbij zou zijn?

Het lukte me dit jaar om een aantal maanden

ben niet meer te stoppen; er is zoveel hoop in de

Sterker nog, er is een conflictgebied bij gekomen

achter elkaar iedere week een boek te lezen. Even

veerkracht van mensen. Helemaal blij ga ik een

dat het nieuws bepaalt. En dan al die oorlogen

in een andere wereld zijn, dat is de rijkdom van

kerstmenu uitzoeken en bedenken hoe mooi ik

die ons niet eens bereiken. In wat voor wereld

lezen. Ongelofelijk dat er zoveel boeken zijn, met

het huis ga versieren met licht en kaarsen. En

leven we? Ik heb genoeg gezien en druk de tv

ieder een eigen verhaal en schrijfstijl en toch alle-

ik raak er steeds meer van overtuigd dat we nog

uit. December is een feestmaand, maar duidelijk

maal anders. Ik blijf het bijzonder vinden. Het ene

lang en gelukkig zullen leven! ■

niet voor iedereen.

boek was het andere niet, maar ik las iedere letter. Soms was er niet veel aan het verhaal, maar

LEVELS EN BOEKEN

was het boek wel heel mooi geschreven. Som-

Ik laat mijn gedachten gaan over 2023. Wat is

mige boeken hadden van mij ook prima honderd

het jaar weer snel voorbij gegaan. Het was voor

bladzijden korter gekund. Als het boek uit was

mij persoonlijk een prima jaar. Ik had me vorig

overdacht ik de inhoud en noteerde een aantal

jaar december twee doelen gesteld: duizend levels

zaken in mijn speciaal daarvoor bestemde boekje.

halen met candy crush, mijn favoriete spel en

Dingen als titel, auteur, hoofdpersonen, de mooiste

tien boeken lezen. Wow, in juli was mijn eerste

zin. Tja, mijn geheugen is niet altijd meer even

doel al bereikt en kreeg ik een kroon op mijn pro-

scherp en mijn harde schijf raakt regelmatig vol.

fielfoto. Helemaal blij was ik met het behaalde

Dus schrijf ik alles op, om te voorkomen dat ik

resultaat. Ja, ik weet het, een schril contrast met

twee keer hetzelfde boek lees. Nee zeg, er liggen

het geweld overal, maar mag het af en toe ook

nog genoeg te wachten.

even nergens over gaan?

LEVEN WE NOG LANG EN GELUKKIG? Toen kon het lezen beginnen. In de zomer stond

Inmiddels is het december en wordt het tijd voor

mijn werk op een laag pitje en ik bracht uren door

de kookboeken. Ik wil dit jaar extra tijd en zorg

in onze heerlijke tuin met een boek. Het werd tijd

besteden aan het eten. Koken voor al mijn dierba-

om mijn bibliotheek uit te dunnen. Lezen en daar-

ren en uitdelen wat overblijft. Of misschien extra

na weggeven die boeken. Want dat is er de afge-

koken om te delen. ‘Vrede op aarde, in de mensen

lopen jaren bij gebleven. Als kind las ik heel veel;

een welbehagen’, zongen we als kind op de -open-

24 ACTIVITEITENAGENDA | SENIORENkrant

ACTIVITEITENAGENDA +++++++

Leeuwarden

+++++++

/// 7 TOT EN MET 31 DECEMBER

/// 21 DECEMBER

DE BAAN IS HEDEN GEOPEND – WINTER IN LEEUWARDEN

FILM NOMADLAND 14.30 uur | Slieker seniorenmiddag*

11.00 - 17.00 uur | HCL, Groeneweg 1, Leeuwarden

Film over de Amerikaanse Fern (Frances McDormand), een zestiger die na het overlijden van haar man alles achterlaat en als heuse nomade in een camper van plek naar plek trekt.

Tentoonstelling in het Historisch Centrum Leeuwarden over de winters van weleer in de stad. /// 16 EN 17 DECEMBER

KERSTMARKT BLOKHUISPOORT Vanaf 11.00 uur | Blokhuisplein 40 | Entree € 2,00 Gezellige kerstmarkt in de oude gevangenis van Leeuwarden met meer dan vijftig kraampjes, live muziek en een foodplein.

/// 24 DECEMBER

KERSTNACHT PRAAMVAREN Tussen 17.00 en 21.00 uur | Nieuwestad 71 | Prijs: € 10,00

/// 12 DECEMBER

GRIJS GEDRAAID – MAAIKE OUBOTER EN ORKEST KAMERATA ZUID

Maak een praamvaar t door de Leeuwarder stadsgrachten onder het genot van een glaasje glühwein, een beerenburgje of warme chocomel.

14.00 uur | De Harmonie | Prijs € 17,50 Singer-songwriter Maaike Ouboter zingt haar eigen Nederlandstalige nummers samen met het 22-koppige orkest Kamerata Zuid. Ook zingt ze andere bekende Nederlandse liedjes. Meezingen en -dansen mag! Kom uit je theaterstoel en beweeg onder leiding van danser en choreograaf Andrew Greenwood en klets over de mooiste muzikale herinneringen.

/// 17 DECEMBER

ADVENTSCONCERT DOOR HET VOCAAL ENSEMBLE VOCALIBRE 15.00 uur | Dorpskerk Huizum | Entree €12,50 Vocalibra uit Drachten bestaat uit 18 leden.

Het koor zingt in dit decemberconcert over licht in donkere tijden. Meestal wordt er a capella gezongen, soms met begeleiding van een organist of een klein instrumentaal ensemble.

SPECIAAL VOOR OUDEREN*

+ Iedere derde donderdag van de maand vertoont Slieker een speciaal voor

senioren geselecteerde film. Een half uur voordat de film begint gaat de koffiehoek open; het is dus ook een gelegenheid om nieuwe mensen te ontmoeten.

+ Pathé heeft iedere week een 50Plus voorstelling. Meer informatie vind je op www.pathe.nl/50plusbios

/// 7 JANUARI 2024

NIEUWJAARSCONCERT FRIES KAMERORKEST 15.00 uur | WTC lounge | Toegang gratis Het Fries Kamerorkest speelt delen uit de Carmen suite van Bizet, de Coppelia suite van Delibes en de wals uit de Masquerade suite van Khachaturian.

SENIORENkrant | ADVERTORIALS VEILIGHEID 25 31

Het Ministerie van Justitie en Veiligheid, de politie, het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) en zes ouderenorganisaties hebben de handen ineen geslagen om voorlichting te geven over verschillende methodes van oplichting. Wij geven u graag tips om oplichting te voorkomen.

MAAK HET OPLICHTERS NIET TE MAKKELIJK!

HULPVRAAGFRAUDE WAT IS HET PROBLEEM? Via apps, zoals bijvoorbeeld WhatsApp of sms, communiceren we tegenwoordig veel met elkaar. Maar oplichters maken hier ook gebruik van. Ze proberen geld van u af te troggelen door zich voor te doen als een bekende van u. Hoe gaat een oplichter te werk? Bij hulpvraagfraude via WhatsApp of sms ontvangt u een bericht van een oplichter die zich voordoet als een bekende.

Bijvoorbeeld als uw (klein)zoon, uw (klein)dochter of als uw vriend of vriendin. Vaak begint het met een berichtje dat de bekende een nieuw telefoonnummer heeft. Daarna volgt al snel het bericht dat diegene in de problemen zit met de vraag aan u om te helpen door middel van een betaalverzoek.

WAT KUNT U ZELF DOEN? • Wees altijd alert als u om geld wordt gevraagd. Ook als u een bericht krijgt van een telefoonnummer dat bij u bekend is.

• Bel altijd eerst de persoon zelf op het voor u bekende nummer. En zorg dat u een normaal gesprek met hem of haar kunt voeren. Neem er geen genoegen mee als de persoon zegt u niet te kunnen horen of dat hij/zij niet op kan nemen.

Niet gebeld = geen geld.

• Controleer het rekeningnummer dat de oplichter opgeeft. Komt het overeen met het rekeningnummer van de bekende?

• Scherm uw social media af. Het gaat niet alleen om uw telefoonnummer, maar ook om foto’s die u openbaar heeft staan en de relaties die u heeft (bijvoorbeeld ‘vader van’).

Zo voorkomt u ook dat u gehackt wordt en iemand uw identiteit steelt om een ander op te lichten.

WHATSAPP-OVERNAME Oplichters kunnen ook proberen toegang te krijgen tot uw WhatsApp-account.

Ze downloaden WhatsApp op hun eigen telefoon, voeren uw telefoonnummer in als hun eigen nummer en vragen de verificatiecode op. U ontvangt dan de verificatiecode voor WhatsApp. Vervolgens neemt de oplichter contact met u op en geeft aan dat per ongeluk de verificatiecode naar u toe is gestuurd. Daarna volgt het verzoek om de verificatiecode aan hem door te geven. Om te voorkomen dat misbruik wordt gemaakt van uw WhatsApp-account kunt u tweestapsverificatie instellen.

Dat is een extra beveiliging.

TWEESTAPSVERIFICATIE De tweestapsverificatie is vrij eenvoudig in te stellen in uw WhatsApp. 1. Ga in WhatsApp naar ‘Instellingen’ 2. Vervolgens naar ‘Account’ 3. Wanneer u hier ‘Verificatie in twee stappen’ aanklikt, kunt u de tweestapsverificatie inschakelen.

VIRUSSCANNER WAT IS HET PROBLEEM? Een computervirus kan gemakkelijk uw computer binnendringen. Wanneer een virus binnen is, kunnen criminelen als het ware uw computer gijzelen en informatie uit uw computer halen, zoals bepaalde persoonlijke gegevens. Ook kunnen ze meekijken met wat u typt. Dus ook uw wachtwoorden of bankgegevens. Neem daarom geen enkel risico en installeer een virusscanner.

Vaak zijn deze gratis te downloaden.

UPDATES WAT IS HET PROBLEEM? U kent het vast wel. Bent u net lekker bezig op uw computer, krijgt u een melding om een nieuwe update uit te voeren. Misschien denkt u dan: dat komt later wel. Maar met een update installeert u de laatste beveiliging van een apparaat.

Criminelen zijn steeds op zoek naar manieren om op uw computer of telefoon binnen te dringen. Blijf hackers dus voor door regelmatig updates uit te voeren. Zo blijft uw computer of telefoon zo goed mogelijk beveiligd. Updaten kan handmatig of automatisch. Stel het in op automatisch, dan heeft u er geen omkijken meer naar.

MEER INFORMATIE? Kijk op maakhetzeniettemakkelijk.nl.

26

SENIORENkrant

Opera Spanga en Stadsschouwburg De Harmonie brengen een jubileumvoorstelling met een unieke samenwerking!

De meest vrekkige persoon uit de geschiedenis keert terug naar Friesland...

DE HARMONIE

STADSSCHOUWBURG LEEUWARDEN, FRIESLAND

4 • 5 • 6 • 7 JANUARI 2024

INF ORMATIE EN KAARTVERKOOP

HARMONIE.NL

www.operaspanga.nl

� @

a

Hanze.nl/pcc

Prins Claus Conservatorium

Kerstconcert 2023

Een feestelijk programma met werken van diverse componisten, Christmas Carols en samenzang

tickets €10,reserveren via hanze.nl/kerstconcert

Zaterdag 16 december 20.00 uur Grote Kerk, Leeuwarden

w w w. t a n d h e e l k u n d e v a n d e r k o o i . n l

SENIORENkrant | PRIJSWINNAAR EN OPLOSSINGEN PUZZELS 27

Het adres voor uw kunst- en klikgebit Reparatie klaar terwijl u wacht

Winnaar puzzel

Havingastate 11F Leeuwarden 058 - 289 55 49

W

A

T

E

R I

U

P

O

A

R

T

T

E

K

S

I

H

O

C

O

I

N

L

E

V

E

E

C

H

De winnaar van de prijspuzzel van oktober is mevrouw G. JORNA UIT LEEUWARDEN. De oplossing was BIJENETER. – GEFELICITEERD! –

T O H C

H

U

I

S U T O

A

G

E

L

Stuur de oplossing van de prijspuzzel vóór 6 januari 2024 naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of per post naar: Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. De Puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden.

19

D

1 O 2 O L 3 V O L 4 L O V E 5 L O V E N 6 G O L V E N 7 V O E L I N G 8 I N V L O G E N 9 V I N O L O G E N 10 V O L D O E N I N G 11 V O G E L D I N O 12 G E V L O O I D 13 G E L O O I D 14 O O G L I D 15 I D O O L 16 L O O D 17 D O L D O 18

28

ADVERTORIAL | SENIORENkrant

Hulp voor Mantelzorgers: Wie zorgt er voor jou?

Mantelzorgondersteuner Sieta: “Doordat ik zelf mantelzorger ben, ken ik ook de zorgen van een mantelzorger” Sieta is mantelzorgondersteuner bij Amaryllis.

Haar taken als mantelzorgondersteuner zijn divers. Zo helpt ze bijvoorbeeld mantelzorgers bij het vinden van passende ondersteuning.

Ze biedt een luisterend oor en ze helpt bij de organisatie van verschillende activiteiten voor mantelzorgers. Daarnaast is ze zelf al ruim 12 jaar mantelzorger voor haar moeder.

“Mijn werk bij Amaryllis en de zorg voor mijn moeder is een bijzondere combinatie.

Doordat ik zelf mantelzorger ben, ken ik ook de zorgen van de mantelzorger. Ik weet hoe intensief het kan zijn om te zorgen voor iemand die heel dicht bij je staat. Iemand die je ook op een andere manier hebt gekend.”

Steeds een beetje achteruit Sieta’s ouders waren gezond, maar gingen langzaam steeds een klein beetje achteruit.

Daarom kwamen ze in een aanleunwoning in Leeuwarden wonen. Eerst gingen mijn zus en ik beiden ongeveer eens per week bij mijn ouders op bezoek. Toen werd mijn vader al snel minder en kon mijn moeder de zorg voor hem niet meer aan. Op dat moment ging mijn vader in een verzorgingstehuis wonen.

Hij heeft daar ongeveer vier jaar gewoond voordat hij overleed.”

Intensieve mantelzorg “Op dat moment werd mijn moeder weduwe.

Mijn zus en ik hebben er toen voor gezorgd dat ze genoeg afleiding had en dat ze haar leven weer kon oppakken. We zorgden dat ze in elk geval iedere dag een activiteit had in het verzorgingstehuis vlakbij haar woning en dat ze daar ook kon eten. Dat ging allemaal erg goed. Toen begon de coronaperiode. Er mochten vrijwel geen bezoekers meer komen in het verzorgingstehuis. Alle activiteiteten werden afgelast. Daardoor had mijn moeder ineens helemaal niets meer. Op dat moment werd de zorg voor mijn moeder erg intensief.

Mijn zus en ik zorgden er samen voor dat ze nog een beetje regelmaat had. We gingen iedere dag bij haar langs en aten met haar.

Niet lang daarna kreeg mijn moeder een zware beroerte waardoor ze hersenletsel opliep. Ze was erg vaak in paniek. Ze was verdrietig omdat ze heel veel dingen niet meer zelfstandig kon doen. Op dat moment hebben mijn zus en ik besloten dat ze beter niet meer thuis kon wonen. Mijn moeder werd geplaatst in een instelling voor kleinschalig wonen, en daar woont ze nog steeds.”

Je hoeft het niet alleen te doen Voordat Sieta’s moeder in een tehuis ging wonen was de zorg intensief. In die periode vond Sieta erg veel steun bij haar zus: “Het scheelde ontzettend dat mijn zus en ik het samen konden doen. We konden goed praten met elkaar en ik hoefde daardoor niet alle beslissingen zelf te maken.” Sieta komt in haar werk als mantelzorgondersteuner ook wel eens mantelzorgers tegen bij wie het niet zo goed gaat: “Veel mantelzorgers die ik spreek hebben in het begin het gevoel dat ze alles zelf moeten doen. Ze willen de zorg zo lang mogelijk volhouden, maar denken te weinig aan zichzelf. Ik vertel ze dan dat ze de zorg beter volhouden als ze ook hulp van anderen leren aannemen: ‘Je hoeft het niet alleen te doen’.”

Je blijft altijd een emotionele zorg hebben Over wanneer je wel of niet een mantelzorger bent, zijn de meningen wel eens verdeeld.

Sommige mensen vinden dat wanneer je ouders opgenomen zijn in een tehuis, je eigenlijk helemaal geen zorgen meer hebt.

Sieta is het daar niet mee eens: “Je blijft altijd een zorg hebben. Misschien niet meer met de alledaagse zaken, maar wel in je hoofd. Ik

Ondersteuning voor mantelzorgers door Amaryllis

Marit, Sieta en Ingrid - Mantelzorgondersteuning Amaryllis

“Je blijft altijd een zorg hebben. Misschien niet meer met de alledaagse zaken, maar wel in je hoofd.” voel mij echt verbonden met mijn moeder.

Ik heb echt het idee dat mijn zus en ik het verschil kunnen maken bij haar. Alleen bij ons durft ze haar hart uit te storten. Wij zijn altijd de eersten die door hebben hoe het nu écht met haar gaat.”

Geef je grenzen aan Sieta heeft in haar werk, en in haar tijd als mantelzorger veel belangrijke lessen geleerd: “Als mantelzorger is het belangrijk dat je je grenzen aan leert geven. Vaak willen mensen die erg ziek zijn zo weinig mogelijk veranderingen. Ze willen dan eigenlijk het liefst alleen jou. Maar als mantelzorger mag je daar soms wel streng in zijn. Jij moet overeind blijven, en jij moet ook goed blijven zorgen voor jezelf. Zorg vooral dat je wereld niet te klein wordt. Er zijn altijd mensen die hulp kunnen bieden en er zijn professionals die ook de zorg kunnen overnemen.”

Amaryllis biedt hulp aan mantelzorgers. Want al geeft u de zorg aan uw partner, familielid of vriend met liefde, het kan af en toe best zwaar zijn.

Soms schiet de zorg voor uzelf er dan bij in.

Het Team Mantelzorg van Amaryllis kan met u meedenken hoe het misschien anders kan. Er zijn namelijk verschillende vormen van ondersteuning waarvan u als mantelzorger gebruik kunt maken.

Ondersteuning waardoor het iets makkelijker wordt om de zorg vol te houden.

Heeft u vragen over mantelzorgondersteuning, wilt u een afspraak maken of op de hoogte blijven van de activiteiten voor mantelzorgers? Neem dan contact op met Amaryllis via mantelzorg@amaryllisleeuwarden.nl of 058 303 0400 of kijk op www.amaryllisleeuwarden.nl/mantelzorg.

SENIORENkrant | ADVERTORIAL 29 Zolang mogelijk zelfstandig wonen, wie wil dat nou niet?

Maar wat als dat lastiger wordt vanwege je gezondheid, de toegankelijkheid van je slaapkamer, de bewerkelijke tuin of de afstand tot voorzieningen? Dan is het fijn als je een beroep kunt doen op de Seniorenconsulent van Thuiscorporatie Elkien. Wiebine de Meer adviseert graag bij het vinden van een passende woning. Als senioren verhuizen, kan ze een ander blij maken met de achtergelaten woning. Zo snijdt het mes aan twee kanten in deze tijd van woningkrapte.

Foto: Simon van der Woude

WAT ALS UW HUIS OP EEN DAG NIET ZO GOED MEER BIJ U PAST?

W

iebine werkt inmid-

woning, werd afgewezen. In plaats

waar haar dochter en kleinkind wo-

gesprek wegnemen. Ze bleken al ze-

dels zes jaar bij El-

daarvan hebben ze een verhuiskos-

nen. Naar Bilgaard wilde ze per se

ventien jaar ingeschreven te staan.

kien. Sinds juni dit

tenvergoeding gekregen van de ge-

niet, dus heb ik ook huurhuizen in

Als u daar op reageert, komt u vast

jaar is ze senioren-

meente. Inmiddels zijn ze verhuisd

andere wijken voor haar op papier

bovenaan, zei ik. Wilt u nu verhuizen,

consulent en bezoekt ze senioren in

naar een huis in hetzelfde dorp met

gezet. Samen met haar dochter heeft

in het voorjaar of over een jaar? Als

heel Friesland. Huurders waarderen

een slaapkamer beneden. De licha-

ze de verschillende complexen beke-

er nu iets vrijkomt, dan pakken we

haar inzet en zeggen: wat fijn dat je

melijke beperkingen blijven, maar er

ken. Uiteindelijk heeft mevrouw gere-

gelijk door, was zijn antwoord.” Voor

bij ons thuis komt, de tijd voor ons

zijn minder zorgen. Ze zijn superblij

ageerd op een seniorenappartement

een kwiek stel van achter in de tach-

neemt, ons op weg helpt in deze di-

en opgelucht nu ze beneden kunnen

in Bilgaard. Mooi hoe dat dan kan

tig is dat nog even afwachten. “Ze

gitale wereld, naar ons luistert.

slapen en niet meer de tuin hoeven

lopen. In haar oude woning woont

hebben nu een koopwoning en wil-

doen, die hun flink op de nek zat.”

nu een jong stel uit Leeuwarden. Zij

len graag in hun eigen wijk in Leeu-

woonden al jaren in een flat en wil-

warden blijven wonen. Daar is een

NOG NIET ZO OUD, TOCH AL INSCHRIJVEN

NAAR EEN AANLEUNWONING

den groter wonen omdat ze een gezin

mooi seniorencomplex. Punt is wel

“Elkien heeft 18.500 woningen in

Ook ging Wiebine in gesprek met

wilden stichten. Een win-win situ-

dat het een populaire plek is. Ik kon

Friesland; ongeveer vijftig procent

een 92-jarige mevrouw uit Wit-

atie: beiden in een woning die past bij

zien dat mensen daar zeven tot acht

van de huurders is 55+. Nu is dat

marsum. “Haar man was twintig

hun woonwensen.”

jaar voor ingeschreven hebben ge-

echt niet oud, maar Elkien wil wel

jaar geleden overleden; ze woonde

dat mensen nadenken over de toe-

alleen. De slaapkamers en badkamer

TOCH BLIJVEN WONEN

op leeftijd, zei de man. Hij realiseerde

komst: ik woon nu hier, maar kan ik

waren boven, maar het werd steeds

WAAR IK WOON

zich toen dat het belangrijk is dat je

hier over tien jaar nog steeds (aan-

lastiger om daar te komen. Ze vertel-

Niet verhuizen blijft altijd een optie.

op tijd ingeschreven staat.”

gepast) wonen of is verhuizen be-

de: ik heb hier niets; de mensen om

Neem het verhaal van een 88-jarige

ter? Door dit te bespreken, probeer

me heen zijn allemaal aan het werk.

mevrouw die richting het centrum

SCHRIJF JE IN

ik mensen te bewegen zich nu al in

Ik heb haar eerst ingeschreven en de

van Leeuwarden wilde verhuizen,

Wiebine adviseert senioren zich in te

te schrijven als woningzoekende.

gegevens die nodig zijn geüpload bij

omdat alle voorzieningen dan in de

schrijven op www.frieslandhuurt.nl.

Zo komen ze sneller in aanmerking

de inschrijving.Sinds 2015 moeten

buurt waren. “Ik heb haar ingeschre-

“Dan ben je ingeschreven bij Elkien,

wanneer ze eraan toe zijn. We be-

we ‘passend toewijzen’. Mevrouw

ven en een lijstje gemaakt waar ze

Accolade, Woonzorg en Wonen Noord-

spreken wat de wensen zijn en waar

voelde wel wat voor een aanleun-

eventueel naartoe zou kunnen. Sa-

west Friesland. Inschrijven is gratis.

men zich zorgen om maakt. Ik laat

woning bij het verzorgingstehuis in

men met haar zus (92) is ze daar

Je moet je inschrijving wel ieder jaar

zien wat er kan en wat daarvoor no-

het dorp. Ik heb haar meegenomen

langsgereden om zich te oriënteren.

verlengen. Zo bouw je in ieder geval

dig is. Voor alle duidelijkheid: ik ben

voor een bezichtiging. Op de gang

Een paar dagen later kreeg ik een

inschrijftijd op en heb je nog wat te

niet van de betutteling; ik geloof in

in het complex kwam ze direct een

mailtje: ik heb besloten toch te blij-

kiezen, wanneer het nodig is.”

eigen regie. Ik wil de bewoners zeker

meneer tegen die ze al veertig jaar

ven wonen waar ik nu woon. Ook

niet hun huis uit praten. Maar vaak

kende. Toen ging het heel snel. Ze

goed! Ze heeft er in ieder geval over

blijven senioren zitten waar ze zit-

heeft het geluk dat er een aantal ap-

nagedacht én ze is ingeschreven als

ten, omdat dit vertrouwd is en ze de

partementen leeg staan, dus ze kan

woningzoekende. Als ze over een

mogelijkheden niet zien of weten.”

snel verhuizen. Nu gaat ze kijken

tijdje wel toe is aan een andere wo-

wat ze mee wil nemen en wat ze wil

ning, komt ze door haar inschrijving

achterlaten.”

sneller in aanmerking”.

gesprek om te zien wat passend

DICHTER BIJ (KLEIN)KINDEREN

SOMS SNEL, SOMS WACHTEN

is. “Een stel dat ik bezocht woonde

OF VOORZIENINGEN

Hoe slim het is om je in te schrijven,

al bijna veertig jaar in hun eenge-

Voor een mevrouw van 69 jaar die

ontdekte Wiebine bij een echtpaar in

zinswoning in een dorp onder de

in een eengezinswoning in Mant-

Gorredijk. “Mevrouw wilde graag ver-

rook van Leeuwarden. Beiden zijn

gum woonde, maakte Wiebine een

huizen, maar haar man had iets in

inmiddels lichamelijk beperkt. De

overzicht van passende seniorenwo-

gedachten waarvan hij dacht dat hij

WMO aanvraag die ze hadden ge-

ningen en appartementen. “Ze wilde

daar toch niet voor in aanmerking

daan voor aanpassingen aan hun

graag naar Leeuwarden verhuizen,

zou komen. Dit idee kon ik tijdens het

SLAAPKAMER BENEDEN

staan. Oei, tegen die tijd ben ik flink

Wiebine neemt echt de tijd voor het

“IK WIL DE BEWONERS ZEKER NIET HUN HUIS UIT PRATEN. MAAR VAAK BLIJVEN SENIOREN ZITTEN WAAR ZE ZITTEN, OMDAT DIT VERTROUWD IS EN ZE DE MOGELIJKHEDEN NIET ZIEN OF WETEN.”

30

SENIORENkrant

Proefactie

Loss maalt e ijd € 7

incl. b ,95 ezorg ing/ BTW

3 maaltijden voor slechts € 15,-

Iedereen die gezond en lekker wil eten, kan bij ons terecht. Dus niet alleen ouderen, maar ook jonge mensen. Elke dag koken wij een gezonde, lekkere en gevarieerde maaltijd voor u.

Traditionele Fryske stamppotten, gerechten met rijst en pasta... er is teveel om op te noemen.

Ook vegetarische gerechten en dieetmaaltijden bereiden wij graag, zonder meerprijs.

Maaltijdservice aan Huis is onderdeel van de Interzorg Groep: voor al uw Thuiszorg, Woonzorg, Maatschappelijke Zorg en Maaltijdservice Foswerterstrjitte 71 | 9172 PS | Ferwert | 088 - 5180200 | www.interzorggroep.nl

✃ www.maaltijdserviceaanhuis.nl Vul de antwoordkaart in en ontvang geheel vrijblijvend 3 maaltijden voor slechts € 15,- .

Normaliter kost een maaltijd € 7,95. Een maaltijd incl. nagerecht en 1x per week een voorgerecht kost € 8,50.

Postzegel niet nodig

* Na het ontvangen van de antwoordkaart nemen wij zo snel mogelijk contact met u op over het leveren van de drie maaltijden.

✔ Ik maak gebruik van de proefactie en ontvang graag eenmalig 3 maaltijden voor slechts € 15,-

Naam: Adres: Woonplaats: Telefoon: E-mail:

Maaltijdservice aan Huis Antwoordnummer 6700 9172 ZX Ferwert

SENIORENkrant | VERGETEN BEROEPEN 31

DE TONNENMAN Stronttonnetjesschepper is niet het meest smakelijke ambacht in onze serie Vergeten

Tekst: Boukje Wiersma, foto's Dirk Robijn: Friesland Post dec. 1978

beroepen. Wel geeft het aan hoe luxe ons leven tegenwoordig is. Als we naar het toilet moeten, dan zitten we comfortabel en vaak zelfs nog warm ook. Het kleinste kamertje is in veel gevallen een gezellige plek met een kalender om de verjaardagen te onthouden, een tijdschrift voor een momentje rust, verhullende geurstokjes, een wasbakje met handdoekje en zacht toiletpapier met een bloemetjespatroon. Hoe anders was dat vroeger, toen er weinig meer was dan een po, een emmer of een ton. het wat gemakkelijker. Daar ging

Een benaming met een stevige

Robijn stierf in 1979, vlak nadat hij

alles gewoon op de mestvaalt.

knipoog, want Boldoot was een

gedwongen was gestopt met zijn

merk Eau de Cologne.

werk als tonnenman. Hij was toen

Later werden uitwerpselen opge-

nog maar zevenenvijftig jaar oud. ■

vangen in tonnen. Veel huizen had-

Tonnenman was een zwaar beroep,

den een ‘privaat’, waar een houten

met een groot risico om smerig te

ton onder was geplaatst. Op de foto

worden. Als de tonnenman uitgleed

zie je het húske van de Grutterswin-

over een gladde vloer of een loslig-

kel in Leeuwarden (zie ook pagina

gende traploper of de ton was net

19). De gemeente Leeuwarden

wat te vol, dan ging het wel eens

kende vanaf 1894 het wisselton-

flink mis. Je kunt je er vast wel iets

nenstelsel. De volle tonnen werden

bij voorstellen.

opgehaald door de tonnenman en In de middeleeuwen leegde men in

omgewisseld voor lege. De ton-

Ooit reden er wel een stuk of acht

de stad emmers met urine en uit-

nenman had een leren lap over de

tonnenwagens rond in Leeuwar-

werpselen in de gracht of in een

schouder, waar hij met een zwaai de

den. Maar dat werd steeds min-

open goot in de straat. Dat open riool

zware ton op plaatste. Die ton kwam

der. De laatste tonnenman in onze

werd een slokop genoemd. Deze

vervolgens op de strontkar of, als

gemeente was Dirk Robijn. Hij

manier van lozen stonk niet alleen

iemand aan het water woonde, op

haalde in de jaren zeventig nog

heel erg, het was ook slecht voor de

de strontpraam. Een strontkar werd

wekelijks de tonnen op in Leeu-

gezondheid. Op het platteland was

ook wel boldootwagen genoemd.

warden en de dorpen er omheen.

TONNENMAN DIRK ROBIJN Via een familielid van de heer Robijn kregen we een exemplaar in handen van de Friesland Post uit december 1978. Daarin stond een interview met Robijn, geschreven door Hanna Ludwig. Uniek natuurlijk en we delen graag een paar stukjes uit dit bijzondere artikel. Zo blijkt bijvoorbeeld dat de tonnenman zijn werk echt heel leuk vond.

Dirk Robijn had jarenlang in het losse werk gezeten, heien en zo, toen hij twintig jaar geleden, op z’n 37e, ambtenaar in dienst van de gemeentereiniging van Leeuwarden werd. “De eerste de beste dag kwam ik onder de tonnen, en ik ben er nooit weer vandaan geweest. Het is het mooiste werk, dat je bij de reiniging kunt doen. Een en al vrijheid en je doet er ontzettend veel mensenkennis mee op. Ik zie wel vrouwen op de Nieuwstad lopen, dat zijn dan echte dames, keurig gekleed, keurig opgemaakt, maar bij hen thuis zou ik nog geen bakje thee willen aannemen.”

Dirk Robijn aan het werk.

Aan Robijn wordt gevraagd of hij het werk ook vies vindt. Zijn antwoord is verrassend: “Helemaal niet. Als je baby wat in de luier doet, moet je je er ook mee redden. Nee, ik heb er nooit last van gehad. Wanneer je nou van tevoren altijd in een winkel hebt gestaan, ja, dan zul je er wel niet tegen kunnen, maar ik was zulke dingen gewend.

Bij het heiwerk heb ik tot de liezen in de blauwe drek gestaan en dat was natuurlijk ook niet altijd even prettig. Natuurlijk heb ik wel eens een ongelukje, maar dan ga ik direct naar huis en onder de douche, dan kan het me ook niet schelen wat er gebeurt, de rest moet wachten. Ik zet zelf de boel in het

water. Mijn vrouw heeft er geen werk van. Ik was ook altijd zelf mijn overalls.”

Dirk bleek ook humor te hebben.

Op de opmerking van Hanna “Jullie beleefden natuurlijk wel eens het een en ander” zei hij gevat: “O, nou wilt u verhalen horen over struikelende tonnenmannen en zo.

Even kijken, ja, op de Nieuweburen was zo’n vrouw, daar moest de ton altijd van tweehoog komen en hij was altijd te vol. Ik had haar al een keer gewaarschuwd. Ik zei: Als dit

zo doorgaat, vallen we nog een keer, u moet wel een beetje zuiniger. Jullie redden je maar, was het antwoord. Een collega van mij wordt op een gegeven moment zo kwaad, toen dat ding weer zo vol was, dat hij hem zo naar beneden trapte, twee trappen af. De ton kwam op de Nieuweburen terecht. Die gangen zagen eruit! Verschrikkelijk.

Opnieuw stucadoren, nieuwe vloerbedekking. Dat heeft de gemeente nogal een paar centen gekost.”

32

SENIORENkrant

MUUR ISOLATIE

VLOER ISOLATIE

ESN ENERGIESERVICE-NOORD

DAK ISOLATIE

ZONNEPANELEN

SPECIALIST IN WONINGISOLATIE - Bespaart veel energie!

- Draagt bij tot een schoner milieu!

- Verhoogt het comfort!

- Verlaagt de energielasten!

- Zakelijk en particulier!

WWW.KOSTONNOORD.NL Laat u kosteloos informeren door een van onze adviseurs.

Koston Noord BV Rijksstraatweg 7 8814 JV Zweins Telefoon: 0517-767030 E-mail: info@kostonnoord.nl Website: www.kostonnoord.nl Informeer naar de subsidiemogelijkheden!

SENIORENkrant | DUURZAAMHEID 07 DUURZAAMHEID 33

Energieambassadeur voor Energieambassadeur voorsenioren senioren Hulp bij vragen over HetOVER verduurzamen HULP BIJ VRAGEN HET van je koopwoning VERDUURZAMEN VAN JE KOOPWONING VerzilVerlening Voor senioren met een koopwoning

“VERGEET NIET DAT VERDUURZAMEN ben HET om hun huis te verduurzamen, heeft de gemeente Leeuwarden een VAN JE WONING ZORGT oplossing: de verzilverlening. Klaas: VOOR MEER COMFORT IN “Bij de verzilverlening wordt gekeHUIS KAN INvan DEde ken naarEN de HET overwaarde woning.

De lening gaat tot 80% van TOEKOMST ONGELUKKEN de WOZ-waarde van de woning. De VOORKOMEN, WAARDOOR overwaarde kun je gebruiken om te JE LANGER EN FIJNER investeren in je woning.

De rente wordtIN jaarlijks bij de restschuld JE WONING KAN van de woning opgeteld. De lening wordt BLIJVEN WONEN” die geen of niet voldoende geld heb-

afgelost aan het einde van de looptijd, bij verkoop van de woning of bij overlijden van de langstlevende schuldenaar.”

De gemeente isde trouwens bij de restschuld van woningniet opde enigeDe met een regeling voor seniogeteld. lening wordt afgelost aan ren,einde ook banken die, “De het van dehebben looptijd, bijmaar: verkoop regels de gemeente zijn vaakvan net van debij woning of bij overlijden

Douwe de Vries en Klaas Hofman (r.)

Hetverduurzamen zal niemand zijn ontgaan dat de energieprijzen, zoals gas, de laatste Het van je koopwoning kan een manier zijndie omvan de energiekosten tijd enorm stijgen.

Het verduurzamen vanmaar je koopwoning kan een manier zijn te verminderen.

Veel ouderen willen wel, worstelen met de vraag hoe ze om dat de kosten te verminderen.

Veelenergieambassadeur ouderen willen wel, maar met de vraag moeten doen.

Douwe de Vries, voor worstelen senioren, geeft advies. hoe ze dat moeten doen. de gemeente leeuwarden heeft daarom sinds kort een

D

energieambassadeur voor senioren: douwe de Vries. e gemeente Leeuwarden

woning verduurzamen, dan kan dat

en/of dakisolatie kan dat nog hoger

maakt sinds zeven jaar De gemeente Leeuwarden maakt gebruik van Energiecoa-

financieel gezien een behoorlijke uitstijgende daging zijn.”energieprijzen moeite

worden", weet Klaas. je energierekening en zorgen voor

sinds zes ches jaar gebruik vanhelpen Enerdie minima

om de rekeningen te betalen. Als

giecoaches die minima helpen met het verduurzamen van hun womet het hun ning.

Eén verduurzamen van hen is Klaas van Hofman.

je moet rondkomen MEER COMFORT EN van je AOW en je wilt jeONGELUKKEN woning verduurzamen, MINDER

meer wooncomfort, zoals tochtVERZILVERLENING strips, led-lampen en radiatorfolie.

Voor senioren met een koopwoning

woning. Energiecoaches Eén van hen is Klaas Behalve zijn erHofook man. Behalve Energiecoaches zijn Energieambassadeurs: zij ondersteu-

dan kan dat financieel gezien een Senioren willen wel verduurzamen, behoorlijke uitdaging zijn.” maar weten vaak niet hóe, geeft Dou-

er ook Energieambassadeurs: zij nen de coaches in de wijken. Zoals ondersteunen coaches de wijDouwe de Vriesde (68).

Douwe in heeft een

we aan. Daarom werd besloten hem Meer coMfort en tot Energieambassadeur senioren te

ken. Eén vanin hen is Douwe Vries achtergrond techniek ende was tot (68).pensioen Douwe heeft een vastgoed achtergrond zijn directeur van

"Ditgeen kan leiden een kostenbespadie of niettot voldoende geld hebring om vanhun 10 tothuis 20%.teBij aanpassingen ben verduurzamen, aan dedewoning, zoals dubbel glaseen en heeft gemeente Leeuwarden vloer- en/of kan dat nog oplossing: dedakisolatie verzilverlening.

Klaas:

ietslangstlevende ruimer dan die schuldenaar.” de banken hantede De ren. Het is laagdrempeliger.” gemeente is trouwens niet de enige met een regeling voor senioren, ook regie hebben die, maar: “De regels banken Een maken met net de Energiebij deafspraak gemeente zijn vaak iets ruiambassadeur is een laagmer dan die desenioren banken hanteren.

Het drempelige en vrijblijvende manier om is laagdrempeliger.” informatie op te doen over de mogelijkheden. Binnenkort worden er in REGIE dbiebafspraak inloopspreekuren georganiseerd Een maken met de Energiewaar seniorensenioren naartoe kunnen met ambassadeur is een laaghun vragen. Het pleidooi van Douwe is drempelige en vrijblijvende manier duidelijk: “Doe wat jedoen kunt over doen.de Neem om informatie op te mozelf de regie in handen.” gelijkheden.

Iedere week■is er inloopspreekuur in dbieb in Leeuwarden en Voor meer informatie ofvan contact: Stiens.

Kijk op de website dbieb

hoger worden", weet Klaas.

“Bij de verzilverlening wordt gekeken

https://energieloketleeuwarden.nl/ voor de tijden. Het pleidooi van Dougratis-energiecoach-aan-huis/ we is duidelijk: “Doe wat je kunt doen.

Minder ongelukken benoemen.

Verduurzamen betekent Senioren willen wel verduurzamen, overigens niet alleen de woning zo

naar de overwaarde van de woning.

Neem zelf de regie in handen.” ■

in techniek en was tot zijn pensiMCL en Noorderbreedte.

Onderweroen directeur vastgoed van MCL en pen als energie en verduurzaming

maar weten vaakmogelijk niet hóe, geeft kostenbesparend maken, Douwe aan.

Daarom werd besloten maar ook levensloopbestendig.

Een

waarde van de woning. De overwaarde

Voor meer informatie of contact:

kun je gebruiken om te investeren in

energiecoach@leeuwarden.nl of kijk

Noorderbreedte.

Onderwerpen als stonden bij die zorginstellingen hoog energie en verduurzaming stonden op de agenda.

hem totGeen Energieambassadeur senitraplift. drempels. Een badkamer oren te benoemen. en slaapkamer op deVerduurzamen begane grond.

je woning. De rente wordt jaarlijks

op www.energieloketleeuwarden.nl.

bij die zorginstellingen hoog op de agenda.en Klaas raakten in gesprek Douwe

betekent overigens niet alleenarts de Maar ook: zit er een supermarkt, woning zo kostenbesparend mogeen apotheek in de buurt. “Vergeet niet

over energiearmoede onder senioDouwe en Klaas in gesprek ren: “Senioren metraakten een eigen woning

lijk het maken, maar ook levensloopbedat verduurzamen van je woning stendig. traplift.

Geen drempels. zorgt voorEen meer comfort in huis en het

over energiearmoede onder senidreigen een vergeten groep te worden”, oren: “Senioren met een vertelt Douwe. “Men denkt dateigen deze

Een in badkamer en slaapkamer de kan de toekomst ongelukken op voorbeganewaardoor grond. Maar ook: en zitfijner er een komen, je langer in

woning dreigen een financiën, vergeten groep groep ‘binnen’ is qua maar te worden”, vertelt Douwe. dat is lang niet altijd het geval.“Men Vol-

supermarkt, en apotheek in de je woning kanarts blijven wonen”, vertelt buurt. “Vergeet nietkun datje het verduurDouwe.

Overigens met kleine

denkt groep ‘binnen’ is gens hetdat CBSdeze is er bij 20% van de seniqua financiën, maar dat issprake lang niet oren met een eigen woning van

zamen van jeook woning zorgt voor aanpassingen geld besparen op meer comfort in huis in devoor toeje energierekening en en zorgen

altijd het geval.

Volgens is armoede.

Ouderen wonenhet in CBS slecht er bij 20% van de senioren metdoor een geïsoleerde woningen en krijgen

komst ongelukken zoals kan voorkomen, meer wooncomfort, tochtstrips, waardoor je en fijner je led-lampen enlanger radiatorfolie.

"Ditin kan

eigen woning sprake vanmoeite armoede. stijgende energieprijzen om Ouderen wonen in slecht de rekeningen te betalen.

Als jegeïsomoet

woning wonen”, vertelt leiden totkan eenblijven kostenbesparing van Douwe.

Overigens kun je metaan kleine 10 tot 20%.

Bij aanpassingen de

leerde woningen en krijgen door rondkomen van je AOW en je wilt je

aanpassingen ook geld besparen op woning, zoals dubbel glas en vloer-

De lening gaat tot 80% van de WOZ-

Aanpassen of verkassen?

Een belangrijke vraag voor senioren is: aanpassen of verkassen?

Soms blijkt dat verkassen beter is dan verduurzamen, al is verhuizen tegenwoordig niet meer zo gemakkelijk. Er zijn immers steeds minder verzorgingstehuizen. En zo zijn er nog tal van andere vragen die leven onder deze doelgroep:

START MET €2500,- SUBSIDIE VAN DE GEMEENTE LEEUWARDEN

•Woon Waarom zou ik nog investeren in mijn woning? woning? En verdien je (als je in een slecht geïsoleerde •huishouden) Wat kan ik doen aan het klimaat? minder dan €48.625 bruto per jaar? Dan heb je misschien •recht Ik wilop desubsidie aarde beter wat kanvoor ik doen? vanachterlaten, maximaal €2.500 energiebesparende •woningmaatregelen Mijn woning energiezuinig maken is toch veel te duur? aanbiedt. die de gemeente Leeuwarden •Bijvoorbeeld Ik wil een traplift, kan ik datbodemisolatie betalen? voormaar vloerisolatie, of isolerend glas.

•Op Kan ik inmanier mijn eigen blijven wonenopnueen ik steeds moeilijker deze kunwijk je jouw woning gemakkelijke manier ter been ben?en energiezuiniger maken. Voor alle voorwaarden en comfortabeler •meer Kan ik nog lenenkijk gezien leeftijd? informatie je opmijn www.leeuwarden.nl - zoek op 'subsidie •energiebesparende Ik wil verhuizen, maar waar kan ik heen? woningmaatregelen'.

34

MUZIEK | SENIORENkrant

Dit is het tweede artikel in een serie die Riemie van Dijk schrijft over senioren met een passie voor muziek. Hoe is muziek in hun leven gekomen?

Wanneer, hoe en met wie maken ze muziek? Wat betekent muziek voor hen en wordt die betekenis anders naarmate ze ouder worden?

Tekst: Riemie van Dijk, foto’s: Simon van der Woude / Anno Huidekoper (orkest)

DAAR ZIT MUZIEK IN Leeuwarder Mieke Welman (77 jaar) kan zich geen leven zonder muziek voorstellen. In haar jonge jaren speelde ze in verschillende orkesten. Toen haar vijf kinderen jong waren en ze het gezinsleven combineerde met werk, stond de muziek even op een lager pitje. Anno nu speelt Mieke dagelijks; onder andere in het Fries Kamerorkest.

vang eigenlijk Fries symfonieorkest

momenten. Zo kijkt ze met veel

zou moeten heten. Een kamerorkest

plezier terug op een uitwisseling

bestaat uit zo’n twintig tot vijfentwin-

met een koor uit Engeland. “We zijn

tig mensen, terwijl het orkest waar

met het hele orkest naar Londen ge-

Mieke in speelt uit vijfenveertig leden

weest, waar we gespeeld hebben met

bestaat. Mieke: “Het Fries Kamerorkest

een Engels koor. Drie weken later

heeft veel strijkers in alle groepen,

zijn ze hier naartoe gekomen en

houtblazers die twee aan twee ver-

hebben we gezamenlijk een mis van

deeld zijn over fluit, hobo en fagot,

Haydn opgevoerd. De grote kerk was

hoorns, trompet (er is een vacature) en

afgeladen!”

een paukenist.” Qua leeftijd kent het

“MUZIEK IS EEN WEZENLIJK ONDERDEEL VAN MIJN LEVEN”

N

orkest een grote diversiteit. “We hebben

60-JARIG BESTAAN

musici van twintig jaar, twee nieuwe

“Vorig jaar hebben we het 60-jarig be-

leden van een jaar of vijftig, mensen

staan van het orkest groots gevierd.

van mijn leeftijd en twee zelfs nog iets

Toen hebben we in de Harmonie ge-

ouder.” Ze repeteren elke maandag-

speeld, dat was geweldig. In Fries-

avond van 19.30 tot 22.00 uur in een

land kunnen we bijna geen locatie

ruimte van de VEC op het Zuidvliet.

vinden die passend én betaalbaar is.

Mieke: “Ik ben na afloop best wel uitge-

Dankzij onze dirigent heeft het or-

put. Onze dirigent is buitengewoon

kest een enorme ontwikkeling door-

aardig en kundig, maar eist discipline

gemaakt. Hij moedigt ons aan de

en dat moet ook.” De focus van het or-

grenzen op te zoeken. We spelen nu

kest is momenteel gericht op het

programma’s die uitdagend zijn en

nieuwjaarsconcert van 7 januari in de

waar het publiek enthousiast op rea-

Lounge van het WTC-hotel. “Een vrolijk

geert.” Reden voor Mieke om af en

adat onze fotograaf haar

zijn we vanuit Amsterdam verspreid

programma en de toegang is gratis”, is

toe weer op les te gaan. “Een instru-

met haar prachtige alt-

geraakt over het land.”

de wervende uitnodiging van Mieke.

ment bespelen vraagt veel kundig-

viool op de gevoelige plaat heeft gezet, vertelt

Mieke geanimeerd over een leven vol muziek.

HANDEN VOLGROEID Alle kinderen in het gezin waarin Mieke opgroeide kregen muziekles.

“Mijn moeder was behoorlijk muzikaal. Ze speelde piano en heeft jarenlang gezongen bij een koor in Amsterdam. Net als iedere violist ben ik al op jonge leeftijd begonnen met muziekles. Toen ik groter werd ben ik overgestapt naar de altviool.

In die tijd moesten je handen volgroeid zijn om altviool te kunnen spelen. In mijn studententijd heb ik in een studentenorkest gespeeld.

Heel bijzonder: we repeteerden in januari en daarna deden we een tournee van tien tot twaalf concerten.

We kregen vrij van de universiteit om een maand lang muziek te maken. Later in mijn studententijd heb ik nog in een strijkkwartet gespeeld.

Dat kwartet bestaat nog steeds, al

heid. Als je techniek tekort schiet, FRIES KAMERORKEST

GRENZEN OPZOEKEN

kun je niet spelen.” Glimlachend:

Sinds 2002 speelt Mieke in het Fries

Mieke haar liefde voor muziek zorgt

“Brahms en Beethoven houden daar

Kamerorkest, dat vanwege haar om-

voor bijzondere ontmoetingen en

geen rekening mee.”

SENIORENkrant | MUZIEK 35

Zondag 24 december 2023 |14.00 uur | Mariakerk Bears Entree € 20,- | Kaartverkoop: www.harmonie.nl

Apollo

raan

ro, sop d e P a fi o S & le Ensemb

’ d a d i v a N z i l e ‘F voor de kerst k ie z u m k ro a Spaanse b ndig en teder u b it u , jk li te s Fee r praan en gitaa Sofia Pedro, so e Apollo Ensembl hobo ool Robert de Bree, ne Oltheten, vi h p a D en h ic ov David Rabin en, fagot Thomas Olthet rgel , klavecimbel/o en iz u h os B on Mari

VEEL STUDEREN

wordt. En soms heb ik iets meer tijd

Zeker vijf dagen per week studeert

nodig. Maar het levert ook veel ener-

Mieke anderhalf uur voor het Fries

gie op. Laatst speelden we een con-

Kamerorkest. “Van onze dirigent

cert van Mahler, waarbij een mezzo-

moeten we een stuk zestig keer be-

sopraa n zong. A l les gi ng zo

luisteren, zodat we weten hoe de an-

organisch, alsof het vanzelf ging.

dere stemmen klinken”, licht ze la-

Menig lid van het orkest raakte ont-

chend toe. Daarnaast ontvangt ze

roerd.”

www.appassionata-leeuwarden.nl

eens in de twee weken twee strijkorkesten bij haar thuis. En een keer per

GEEN ACHTERGRONDMUZIEK

drie maanden gaat ze een dag naar

“Muziek is een wezenlijk onderdeel

Amsterdam om te spelen met het

van mijn leven”, besluit Mieke. “Geen

kwartet uit haar studententijd. Trots:

achtergrondmuziek. Dat wordt een

“We spelen inmiddels al 55 jaar sa-

soort behang en dat maakt me on-

men.” Ook is ze sinds kort betrokken

rustig. Muziek, daar moet je naar

bij een barokgezelschap. “Toen we

luisteren. Of maken, dat is nog leu-

nog in Workum woonden, speelde ik

ker natuurlijk!” ■

Betuwe; Het land van Flipje

Seniorenreis Vught

in een barokorkest van Haite Pruiksma. Dat ging ik missen. Barokmuziek is totaal anders dan symfonische muziek. Van strijkers vraagt het een andere strijktechniek. Je mag de noten niet aan elkaar vast smeren en daardoor krijg je de prachtigste harmonieën. Met name Bach is daar een meester in. Ik volg nu lessen via de Bach Academie. Laatst heb ik weer een cantate gespeeld, heerlijk!”

GEEST AAN DE GANG Mieke heeft een uitgesproken visie

“EEN INSTRUMENT BESPELEN VRAAGT VEEL KUNDIGHEID. ALS JE TECHNIEK TEKORT SCHIET, KUN JE NIET SPELEN.”

€ 399,p.p.

€ 789,p.p.

Een reis waarbij u op ontdekking gaat in de bijzonder mooie stad Utrecht. Maar ook ontdekken we per fiets hoe mooi de Betuwe is wanneer deze in bloei staat! En tot slot nemen we een kijkje in Appeltern adventure Gardens waar meer dan 200 showtuinen tentoongesteld staan.

Een heerlijke reis naar het zuiden van Nederland.

Geniet van de warme ontvangst in ons hotel en maak mooie uitstapjes naar o.a. de Biesbosch, Den Bosch en Flipje Tiel. Daarnaast gaan we op de koffie ‘Bij Robèrt’ van Beckhoven. We sluiten de reis af met een bezoek aan de zandsculpturen in Garderen. Reden genoeg om te boeken!

✔Hofjeswandeling met gids ✔Fietstocht langs de Linge

✔ All-Inclusive ✔ Elke avond entertainment ✔ Gevarieerd programma

Datum: 10 mei 2024 - 3 dagen

Datum: 25 augustus 2024 - 5 dagen

als het om de waarde van muziek bij

DAGTOCHTEN

het ouder worden gaat. “Muziek maken is een van de beste dingen om je

Winterstation Utrecht

Veluwe wintertocht

geest aan de gang te houden. Zeker

29 december 2023

17 januari 2024

in een orkest, omdat je daar je herse-

✔Grachtenrondvaart

✔Winterse rondrit

nen op heel veel niveaus tegelijk moet laten werken. Je moet letten op

€ 99,-

Bekijk al onze reizen via

de dirigent. Je moet luisteren naar

www.veenstrareizen.nl

wat er om je heen gebeurt. Je moet

of vraag onze nieuwe reisbrochure aan

de muziek lezen en die vertalen naar motorische dingen die technisch vernuft vragen.” Dat kost de nodige energie, weet Mieke. “Ik merk dat alles tegelijkertijd doen moeilijker

€ 85,-

Einsteinstraat 7 | Buitenpost

T. 0511-541809

36

COLUMN | SENIORENkrant

COLUMN COLUMN

Tekst: Boukje Wiersma Foto: Human Forever Een paar weken geleden zag ik de documentaire Human Forever.

De 24-jarige Teun Toebes en filmmaker Jonathan de Jong reisden voor de docu de hele wereld over.

Ze onderzochten hoe er in andere landen met dementie wordt omgegaan en wat we van elkaar kunnen leren. Hoe kunnen wij de samenleving inrichten voor de mensen die onze aandacht zo hard nodig hebben, maar die wij zo vaak vergeten?

Het resultaat is een indrukwekkende film, waarvan ik oprecht vind dat iedereen die zou moeten zien.

Wereldwijd leven er op dit moment ruim 55.000.000 mensen met een vorm van dementie. In 2030 zijn dat er 78.000.000. En in 2050 meer dan 139.000.000. De kans dat deze film ook over jouw toekomst gaat is dan ook…. 1 op 5.

VROEG OF LAAT KRIJGEN WE ALLEMAAL TE MAKEN MET DEMENTIE Met deze keiharde cijfers begint Human Forever en de boodschap is meteen duidelijk: deze film gaat over iedereen. Vroeg of laat krijgen we allemaal te maken met dementie. Omdat iemand van wie we houden de ziekte heeft of omdat we zelf ooit de diagnose krijgen. Dementie is voor mij al lang geen ver van mijn bed show meer. Ik heb ermee te maken gehad in mijn werk en mijn onlangs overleden vader leed aan de ziekte.

Het boek VerpleegThuis dat Teun schreef over zijn missie om de zorg voor mensen met dementie te verbeteren, las ik precies in de periode dat mijn vader niet meer thuis kon wonen en naar een verpleeghuis ging. Daardoor maakte ik van heel dichtbij mee hoe er met je omgegaan wordt als je dementie hebt.

Teun noemt het de ‘sociale dood’.

De bedoelingen zijn meestal goed en ik heb veel respect voor zorgmedewerkers, maar ook mijn vader woonde in een verpleeghuis met plastic planten, afneembare meubels en André Rieu op tv. Behalve de naaste familie kwam er zelden iemand bij hem op bezoek.

Het kan anders en het moet anders.

De documentaire zit vol hoopvolle voorbeelden van zorginstellingen in verschillende landen, waar de mens centraal staat in plaats van de ziekte. Toch is het Teun zelf die laat zien dat het eigenlijk heel simpel is. Hij benadert mensen met dementie gewoon als mens en maakt geen verschil tussen bewoners en zorgverleners als hij met hen praat.

Er is geen betutteling en geen ongemak, maar oprecht liefdevol

contact. Als dat voor ons allemaal de norm zou zijn, dan volgt vanzelf dat we mensen met dementie serieus nemen. Dat we vragen naar hun wensen en verlangens én iets doen met het antwoord. Dan zou het geen uitzondering maar regel zijn dat vrienden en familie nog net zo vaak op bezoek komen als voor de diagnose. Het contact zal anders zijn, maar niet minder waardevol. ■

ELK KARAKTER ZIJN EIGEN MUZIEK COMPONIST OPERA SPANGA KRUIPT IN KARAKTERS MADAM SCROOGE Tot 2017 had de componist en oud-Leeuwarder Tjalling Wijnstra nog nooit muziek voor een opera gecomponeerd.

Toen hij zich dat jaar verbond aan Opera Spanga, ging een lang gekoesterd verlangen in vervulling.

Op 4, 5, 6 en 7 januari 2024 kunnen

Deze voorstelling is om veel rede-

hoorde ik er direct muziek bij. Muzi-

ik. En achter de computer; daar komt

liefhebbers hun hart ophalen in de

nen bijzonder. Zo zijn alle karak-

kaal en dramatisch denken vind ik

het bij elkaar. Ik moet rust in de kop

Leeuwarder Harmonie bij Madam

ters vrouwen. “Dat geeft een ander

heerlijk. Me verdiepen in de psycho-

hebben om op gang te komen. Met

Scrooge , een bijzondere variant op het klassieke kerstverhaal van Charles Dickens. Voor lezers van de Leeuwarder Seniorenkrant licht Tjalling alvast een tipje van de muzikale sluier op.

perspectief.” Zij worden bijgestaan

logie van de karakters en die heel

mooi weer doe ik daarom een slag

door het uit vier mannen bestaande

genuanceerd omzetten in klank. Ik

door de tuin of ga ik even een blokje

ensemble. “Die geven commentaar

kruip er als het ware in. Elk karak-

om met de hond. Daarna kan ik rus-

op wat er gebeurt.” Bijzonder was

ter krijgt zijn eigen muziek. Een

tig zitten.”

ook het feit dat de voorstelling in

bepaald riedeltje komt altijd weer

2022 een week voor de premiere

terug als Madam Scrooge opkomt.

Als het enigszins kan verwerkt

werd afgelast. “Corona”, verklaart

Daarin hoort het publiek: zij is hoe-

Tjalling humor en sentiment in de

Tjalling. “Alles was klaar en inge-

kig, onvoorspelbaar en grillig; een

muziek. Laatst ontdekte de pianist

studeerd toen de lockdown kwam.

misselijk stukje mens. Ook de per-

ineens dat er een stukje van Jingle

We zijn allemaal jankend naar huis

sonage Marly en de geesten hebben

gegaan. Vorig jaar is de voorstel-

hun eigen kleur. De klank van de

ling alsnog in Langelille in premiere

geest van het verleden klinkt melan-

bells verstopt zat in de muziek.

Lachend: “Daar goochel ik dan een beetje mee.”

gegaan.”

cholisch; die van de geest van de toekomst zo hard als een spijker.”

PSYCHOLOGIE VAN KARAKTERS

SUBTIEL EINDE Madam Scrooge heeft meer lagen

Wat Tjalling betreft is de klassie-

STILTE IN DE KOP

dan haar manlijke evenbeeld, stelt

ker van Dickens een van de mooi-

Componeren van muziek is een bij-

Tjalling. “Ze is hoekig en hard, maar

ste verhalen ooit. Blij is hij ook met

zonder proces. Tjalling: “Soms kan

niet alleen slecht. Ze heeft ook

de dialogen die Irma Achten heeft

ik tijdenlang nadenken met een

gevoelens; we zien ook een eenzaam

geschreven. “Die schrijft echt goed.

notitieboekje op schoot, waar ik dan

mens. Bezoekers kunnen een subtiel

De tekst lijkt heel eenvoudig, maar

ideeën in opschrijf. Een andere keer

einde van de voorstelling verwach-

heeft heel veel lagen. Toen ik het las,

ga ik achter de piano zitten en speel

ten, belooft Tjalling tenslotte. ■

SENIORENkrant | FEESTGERECHT 37

RECEPT VAN EETCAFÉ SPINOZA

POMPOENROLLADE Voor wie tijdens de kerstdagen iets feestelijks op tafel wil zetten, maar geen zin heeft om uren in de keuken te staan, hebben we een fijne tip van Eetcafé Spinoza. Het restaurant geeft een kijkje in de keuken met dit simpele, maar heerlijke vegetarisch gerecht.

Een mooi alternatief voor de traditionele rollade. Eet smakelijk!

Zo maak je het

• 2 tenen knoflook (fijngesneden) • 75 gram rijst • ½ theelepel piment • 75 gram zongedroogde tomaten (in kleine stukjes) • 1 handje gedroogde cranberry's • 1 handje gedroogde abrikoos (in kleine stukjes) • 150 gram spinazie (vers) • 1 theelepel tijm (gedroogd) • (olijf)olie, peper, zout en kaneel

Verhit een beetje olie in een koekenpan en fruit de ui en knoflook even aan tot deze glazig beginnen te worden. Voeg dan de blokjes pompoen toe en bak tot deze iets zachter worden. Voeg de rijst toe samen met 200 ml water en de halve theelepel piment. Laat dit ca. 5 minuten even zachtjes koken. Doe de zongedroogde tomaat vervolgens bij de rijst en pompoen in de koekenpan, samen met de gedroogde cranberry’s en stukjes abrikoos.

Voeg handje voor handje de spinazie toe samen

OPROEP GEEF JE OP VOOR ONS LEZERSPANEL! De Leeuwarder Seniorenkrant is er niet alleen voor ouderen, maar ook

Pak de pompoen stevig in met aluminiumfolie en zet hem vervolgens voor 2 uur in de oven. Na de oventijd laat je de pompoen nog een kwartiertje uit de oven ingepakt in het aluminiumfolie en hierna kun je de pompoen voorzichtig uitpakken en in plakken snijden. ■ HEEFT U EEN ALLERGIE? LAAT HET ONS WETEN.

WWW.EETCAFESPINOZA.NL DINERKAART

* Waan je terug in de tijd van de ‘Koude Oorlog’ in de grootste bunker (1100M2) van de civiele verdediging in Nederland.

krant maken die al deze doelgroepen aanspreekt. Onze redactieleden doen iedere editie weer hun uiterste best om een mooie krant samen

* Het bunkercomplex is nog058-212 voor 90% intact.8911Eewal 50-52 93 93 GT Leeuwarden

te stellen met persoonlijke verhalen en informatie waar je wat aan hebt.

Alleen jullie, onze lezers, kunnen bepalen of we daar in slagen. Daarom

BEK VEGA

Aangeboden door:

* Maar liefst 150 personen konden 14 dagen lang in de bunker verblijven zonder naar buiten te hoeven.

voor hun kinderen en voor zorgmedewerkers. Wij willen graag een

H

• 1 ui (gesnipperd)

Snij de pompoen in de lengte doormidden, verwijder de zaadjes en hol de pompoen goed uit met een lepel of mes tot je een ruime centimeter vruchtvlees over houdt tegen de schil zoals je kunt zien op de foto. Hou het vruchtvlees van de pompoen apart en snij dit in kleine blokjes (de zaadjes heb je verder niet nodig voor dit recept).

Schep de rijst in beide uitgeholde kanten van de pompoen en druk de helften op elkaar. Je kunt hem eventueel inbinden met wat keukentouw.

Smeer de pompoen in met olijfolie en verdeel er naar smaak wat peper en zout over.

S

• 1 hele flespompoen*

Verwarm de oven voor op 180 graden boven- en onderwarmte.

Kook dit tot de rijst gaar is en al het vocht verdampt is waardoor de vulling niet te vochtig is.

L E

Wat heb je nodig?

met de tijm. Breng dit weer aan de kook en verder op smaak met peper, zout en een snufje kaneel.

* Ook is er een segment van de Berlijnse muur te bewonderen alsmede een aantal voertuigen.

hebben we sinds kort een lezerspanel, dat met ons meedenkt over onderwerpen en feedback geeft over de inhoud van de krant.

Lijkt het jou leuk om deel uit te maken van dit lezerspanel? Mail je gegevens dan naar info@leeuwarderseniorenkrant.nl. We zullen je een paar keer per jaar per mail benaderen met een paar vragen.

OPENINGSTIJDEN Iedere eerste zondag van de maand van 11.00 tot 16.00 uur Daarnaast iedere woensdagmiddag van 13.30 tot 16.00 uur behalve in de maanden december en januari.

In de zomermaanden extra geopend tijdens een aantal weken op woensdag, donderdag en vrijdag van 13.00 - 16.00 uur.

Voor de juiste weken zie website van het museum.

Burstumerdyk 1 - 9001 ZC GROU www.museumbeschermingbevolking.nl

eetcafespinoz

38

SENIORENkrant

ABD EINDEJAARSACTIE

NISSAN ARIYA

De 100% elektrische indrukwekkende coupé crossover

NU MET EXTRA VOORDEEL BIJ ABD NISSAN

100% elektrisch 306 PK 63 en 87 kWh ultradunne batterij actieradius tot 533 km (WLTP) vermogen 0-100km/u in 5,7 sec tot 1500 KG trekgewicht Kijk voor meer informatie op www.abdnissan.nl of scan de qr code ABD NISSAN ZIT NU OOK IN: LEEUWARDEN HORTENSIASTRAAT 2 TEL: 058 - 2072 000 DRACHTEN HEERENVEEN

OMLOOP 56 SKRYNMAKKER 26

TEL: 0512 - 571 671 TEL: 0513 - 633 775

ABD NISSAN DEALER OF THEYEAR

1 27 18 19 2 1 1e plaats

2e plaats

1e plaats

1e plaats

2e plaats

1e plaats

SENIORENkrant 39

Op zoek naar jouw droombadkamer?

Bij Sanisale helpen we je graag verder.

Op zoek naar jouw droomkeuken?

Bij Keukensale helpen we je graag verder.

Sanisale en Keukensale Leeuwarden: Zwettestraat 10, 8912 AH Leeuwarden • tel: 058 - 213 13 37 Openingstijden: maandag 13.00 - 17.30 u • dinsdag en woensdag 09.30 - 17.30 u donderdag 9:30-17:30 u / 18:30-21:00 u • vrijdag 09.30 - 17.30 u • zaterdag 09.30 - 17.00 u • zondag gesloten

*Vraag naar de voorwaarden in de showroom. De getoonde afbeeldingen worden slechts ter illustratie gebruikt en kunnen afwijken van de aangeduide producten. Er kunnen geen rechten ontleend worden over de informatie in deze advertentie.

, 0 0 €7

!

ng i t r ko

Hoge kortingen op heel veel showroom modellen!

VAN €3.199,-

VOOR €2.449,-

CUBE Supreme Inclusief 500wh accu, belt drive en nieuwste Bosch middenmotor 65 Nm.

40

SENIORENkrant

, €korting 30diverse merken nu met

pak dat voordeel

in onze winkel! tot ziens

LEEUWARDEN

Nieuwe Oosterstraat 24 T. 058 2162 496

www.kamsmaschoenen.nl