H OP OGE 55. LAGE! 0
WINTER 2023 | EDITIE 22
00
HARRY WIERSMA:
“IK DRAAG GRAAG MIJN STEENTJE BIJ”
RELATIES
INTERVIEW
WELZIJN
MUZIEK
LEEUWARDEN
02
SENIORENkrant
S ta r t ver ko op z aterdag 9 d e c e mb er Start verkoop tweede fase op zaterdag 9 december
11 comfortabele verandawoningen in Swingma Parc Wil jij wonen in de stad, maar houd je tegelijkertijd van groen om
drie slaapkamers en een luxe badkamer met ruimte voor een
je heen? Als bewoner van een verandawoning in Swingma Parc
douche en ligbad.
geniet je van het beste van beide. Vanaf jouw zonnige veranda heb je uitzicht op de prachtige groene omgeving. Zaterdag
Doordacht duurzaam wonen
9 december starten we met de tweede en laatste fase van
Uiteraard beschik jij over de modernste, energiezuinige
Swingma Parc die nog eens 11 verandawoningen telt. Deze kans
technieken in huis. Daarbij kiezen we voor duurzame bouw-
wil je echt niet missen!
materialen met weinig onderhoud. Voor extra zonnepanelen zijn volop mogelijkheden. Daarmee is jouw verandawoning helemaal
Verrassend ruim wonen
van deze tijd en ben jij klaar voor de toekomst.
Met een woonoppervlakte van ruim 127 m² is jouw verandawoning verrassend ruim. Je kunt kiezen uit twee opties:
Start verkoop
een woning met een royale berging en werkkamer op de begane
Kom zaterdag 9 december van 11:00 uur tot 13:00 uur naar de
grond. Of een woning met een kleinere berging, maar met
start verkoop op de bouwlocatie Swingmastate 1 in Leeuwarden.
een slaapvertrek en badkamer op de begane grond. Welk type
Tijdens de start verkoop is er een mogelijkheid om een model-
je ook kiest, je geniet van een zonnige woonkamer, een fijne
woning te bezichtigen.
eetkamer en heerlijke keuken. Op de bovenverdieping vind je
Nieuwbouw@makelaardijhoekstra.nl Telefoon (058) 233 73 82
www.swingmaparc.nl
Info@f ranshettema.nl Telefoon (058) 760 0850
SENIORENkrant | INHOUD + COLOFON
03
19
WE HOREN BIJ ELKAAR!
TERUG IN DE TIJD IN DE GRUTTERSWINKEL We hebben in de gemeente Leeuwarden veel musea. De grote trekpleisters zoals het Fries Museum kent iedereen wel, maar er zijn ook kleinere, minder bekende pareltjes. Een daarvan is museum De Grutterswinkel in Leeuwarden.
DE PLANTAGE, EEN PLEK VOOR ARBEIDERS EN NOTABELEN Ter gelegenheid van de expositie Van Herberg tot Huiskamercafé is er door het Historisch Centrum Leeuwarden een stadswandeling samengesteld langs horeca van toen en nu. Voor de Leeuwarder Seniorenkrant aanleiding om met twee eigenaren te praten over hun zaak in de jaren tachtig. In dit nummer Otto van Gelderen, die met Theo Minnema tussen 1975 en 1986 café restaurant De Plantage bestierde.
15
06 DAAR ZIT
MUZIEK IN Leeuwarder Mieke Welman (77 jaar) kan zich geen leven zonder muziek voorstellen. In haar jonge jaren speelde ze in verschillende orkesten. Toen haar vijf kinderen jong waren en ze het gezinsleven combineerde met werk, stond de muziek even op een lager pitje. Anno nu speelt Mieke dagelijks; onder andere in het Fries Kamerorkest.
Harry Wiersma: ‘Ik draag graag mijn steentje bij’
DE REDACTIE
EN VERDER....
Harry Wiersma (83) is naar eigen zeggen een bezig bijtje. “Anders is het leven niet leuk.” Momenteel is hij, onder andere, druk met het voorzitterschap van het Odensehuis Gerard Smit in Leeuwarden, een inloophuis voor mensen met beginnende dementie. Ook is hij een dag in de week boekverkoper bij De Rode Loper (‘ik heb helemaal geen verstand van boeken, ik lees te weinig’). En dat is nog maar het topje van de ijsberg. “Ik kan mezelf niet vermaken. Ik vermaak me omdat ik met passie dingen dóe.”
Met opa op pad - Voor mij geen Sinterklaas ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 05 Oma’s soep zorgt voor veel gezelligheid ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 09 Een onvergetelijke dag met Stichting Ambulance Wens ������������������������������������������������������������������������������������� 12 Mail & win ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 19 Puzzels ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 22 Dromen van een lang en gelukkig leven ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 23 Activiteitenagenda Leeuwarden �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 24 Maak het oplichters niet te makkelijk - Hulpvraagfraude, virusscanner, updates ��������������������������� 25 Prijswinnaar puzzel en oplossingen puzzels ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 27 Vergeten beroepen - De Tonnenman ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 31 Energieambassadeur voor senioren ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 33 Feestgerecht - Pompoenrollade �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 37
Jeltsje de Boer
Zet zich in voor het welzijn van ouderen, voorzitter van UVV Grou.
Ritsko van Vliet
Plaatst het Leeuwarden van de jaren 50 en 60 in een persoonlijk perspectief.
Riemie van Dijk
Altijd op zoek naar verhalen die raken, blijven hangen en doorverteld worden.
Beste lezer, Het is alweer december en voor je ligt een hele dikke wintereditie van de Leeuwarder Seniorenkrant. We zijn er denk ik weer in geslaagd om een mooie gevarieerde krant uit te brengen. Daarbij worden we geholpen door ons lezerspanel. Na iedere editie vragen we of ze hun ongezouten mening willen geven over de inhoud van de krant. Dit helpt ons enorm; we maken de krant immers voor onze lezers. Wil jij ook deelnemen aan het lezerspanel? Stuur dan een mailtje naar info@seniorenkrant.nl. Het kost weinig tijd en wij zijn heel blij met alle feedback! Ons hoofdinterview is dit keer met Harry Wiersma. Veel lezers zullen hem kennen in zijn rol van Sinterklaas. Maar het kan ook maar zo zijn dat je op dezelfde bruiloft was als Harry. Hij heeft nogal wat Leeuwarders in de echt verbonden. Ook bijzonder is het artikel over Stichting Ambulance Wens. Hilly is één van de vrijwilligers die wensen van terminaal zieke en/of immobiele mensen mogelijk maakt. Riemie sprak met Thea en Wim, die op latere leeftijd de liefde bij elkaar vonden. En we gaan terug in de tijd in de rubriek Vergeten Beroepen. Dit keer een extra lange editie, omdat we van een familielid van de laatste Leeuwarder tonnenman Dirk Robijn een artikel kregen uit 1978 dat over hem gaat. We delen stukjes uit het interview en je zult verbaasd zijn over het antwoord op de vraag of Robijn zijn werk leuk vond. Vanzelfsprekend bevat de krant nog veel meer boeiende verhalen, interviews en informatieve artikelen. Ook de puzzels en de boekbespreking ontbreken niet. Tenslotte wens ik alle lezers alvast fijne kerstdagen en een gelukkig 2024, mede namens iedereen die heeft meegewerkt aan deze Leeuwarder Seniorenkrant. Veel leesplezier!
34
Doede Vellema
Coverfoto Simon van der Woude Druk Mediahuis Noord Grafisch Bedrijf Advertenties Doede Vellema | 06 15 37 22 55 | info@seniorenkrant.nl Website www.seniorenkrant.nl E-mailadres info@seniorenkrant.nl Facebook www.facebook.com/LeeuwarderSeniorenkrant Disclaimer Ondanks alle zorg die aan deze uitgave is besteed blijven vergissingen mogelijk. Wij kunnen daar echter geen aansprakelijkheid voor aanvaarden. Auteursrecht voorbehouden. ©2023
Koesma Basdew
Boukje Wiersma
Sociaal bewogen en maatschappelijk geëngageerd, schrijft daarover op prikkelende wijze.
Schrijft herkenbare, inspirerende verhalen met een mix van positiviteit en ontroering, eindredacteur.
Annette Bons Peter Teeuwen Puzzelkoning.
Verzot op lezen; schrijft blogs en recensies over boeken.
COLOFON
21
Liefde op latere leeftijd? Dat is iets dat de Friese Thea en Overijsselse Wim, beiden 76 jaar, nooit hadden verwacht. Toch gebeurde het. Ze ontmoetten elkaar op de dansvloer. Na twee jaar ‘om de hete brij’ te hebben heen gedraaid, sloeg vorig jaar september de vonk over. Inmiddels weten ze zeker: we horen bij elkaar!
Een uitgave van: Devea www.devea.nl
04
SENIORENkrant
SENIORENkrant | LEEUWARDEN 05 Ritsko van Vliet is sinds eind 2021 opa. Iedere dinsdag past hij op zijn kleinzoon Julian. Weer of geen weer: Ritsko neemt de kleine mee de stad in. Deze ommetjes brengen herinneringen naar boven aan zijn eigen kindertijd. In persoonlijke verhalen vertelt Ritsko over deze jeugdervaringen in de Friese hoofdstad van de jaren vijftig en zestig.
Tekst: Ritsko van Vliet
MET OPA OP PAD VOOR MIJ GEEN SINTERKLAAS De goedheiligman is inmiddels weer op weg terug naar Spanje.
redde mijn vader het niet om op tijd te komen en
Voor veel kinderen en ouders is daarmee een zenuwachtige tijd ten einde.
moest hij na het bezoek van de Sint het podium
Julian heeft er nog niet veel van meegekregen, want eind december wordt hij pas twee jaar. Op diezelfde leeftijd kreeg ik het overlijden van mijn moeder ook nauwelijks mee. Mijn tante, door wie ik tijdelijk opgevangen werd, vertelde dat ik een paar dagen naar haar heb gevraagd. Maar het gemis ebde weg in de warmte van de familie.
U
op. Dat heeft hij geweten, want de uitgelaten kinderen begeleidden zijn opkomst met het gooien van pepernoten die her en der nog op de grond lagen. Ik zag op zo’n zaterdag dus vier verschillende sinterklazen. Soms nog zonder mijter zaten ze in een tot kleedkamer ingericht kantoor gezellig met de pieten koffie te drinken. In plat Liwwadders begroetten zij mijn vader bij het passeren op de gang met “hé goechelaar, hest wear goëd deen.”
itgerekend een paar uur voor pakjes-
zen garage met handbediende lift moest worden
Misschien was het daarom dat ik mijn kinderen
avond verongelukte mijn moeder bij
ingepakt met sinterklaaspapier? Nee hoor, mijn
nooit meenam naar mijn sinterklaasvoorstellin-
de Vrouwenpoortsbrug. Ze was snel
vader nam de doos zo onder de arm mee. Ruim
gen. Om die betovering niet te doorbreken.
de stad in geweest om nog wat kleine
voor 5 december speelde ik al met mijn geschenk.
cadeautjes te kopen. Met in de ene hand haar
Ik deed of het de garage van Wassenaar aan het
VOL VERWACHTING
boodschappen en in de andere een paraplu stak ze
Ruiterskwartier was, waar mijn oom Lou altijd de
Kennelijk vonden de vrienden van mijn pa het
plotseling over en liep zo onder een auto. Echt een
Commer bestelwagens kocht waarmee hij voor
sneu dat ik nooit meer een echte pakjesavond mee-
noodlot als je bedenkt dat er begin jaren vijftig nog
Van Vliet & Co Galanterieën de kruideniers in de
maakte. Onlangs kreeg ik van de dochter van mijn
maar weinig auto’s in de stad reden en altijd met
provincie bezocht.
vaders beste vriend Klaas van der Veer een foto waarop te zien is dat wij met hun gezin Sinterklaas
lage snelheid. Een wrang detail is dat mijn vader driehonderd meter verderop in De Harmonie als
VIER VERSCHILLENDE SINTERKLAZEN
vieren. Klaas en mijn vader groeiden als kinde-
goochelaar een sinterklaasoptreden had voor de
Het geloof in de Sint was ik toch al vroeg verlo-
ren met elkaar op in de buurt rondom de Pieter de
personeelsvereniging van de PEB, het Provinciaal
ren, omdat ik in de sinterklaastijd vaak met mijn
Swartstraat. Later troffen zij elkaar bij optredens.
Elektriciteits Bedrijf.
vader mee ging naar zijn optredens. Hij moest met
Klaas als accordeonist en pa als goochelende con-
tovertrucs de zenuwachtige kinderen een half
ferencier. Die sinterklaasavonden aan de Juliana-
Mijn vader heeft hierdoor jaren geen Sinterklaas
uur bezighouden voordat de goedheiligman het
laan kan ik mij niet meer goed herinneren, maar ik
met mij kunnen vieren. Ik hoefde mij nooit af te
toneel op kwam. In een taxi reden we van het ene
zie mijzelf vol verwachting op de foto staan, samen
vragen welk cadeau ik van de Sint zou krijgen.
naar het andere bedrijf. Alle voorstellingen waren
met een ontspannen vader. Het moeten nog mooie
Pa troonde mij namelijk mee naar V&D en liet mij
in en rond Leeuwarden, zodat hij zoveel moge-
jaren geweest zijn voordat pa als artiest en hotel-
het speelgoed uitzoeken. Of de door mij aangewe-
lijk opdrachtgevers van dienst kon zijn. Eén keer
man zonder mij naar het buitenland vertrok. IN DE BAN VAN SINTERKLAAS Iedere dinsdag loop ik met Julian in de buggy door het centrum van Leeuwarden. Sinterklaas trekt zijn aandacht, zonder dat hij beseft dat hij de komende jaren in de ban zal zijn van deze man met de witte baard. Ik zal vast eens een keer met hem naar een sinterklaasmiddag gaan, waar een jonge collega-goochelaar de kinderen bezighoudt. Iets dat ik met mijn kinderen nooit heb gedaan, want ik was altijd die man op het toneel. Als zij kleumend bij de Prinsentuin zwaaiend Sinterklaas binnenhaalden, was het dorpshuis van Sexbierum mijn speeldomein. Maar onze pakjesavonden, die ik vroeger zo miste, hadden een uitbundig karakter met gedichten en surprises. En we konden ook flink uitpakken na al die
Ritsko met zijn vader op pakjesavond bij familie Van der Veer.
optredens, want er ging regelmatig een envelop zo in de ‘kontbûse’. ■
06
INTERVIEW | SENIORENkrant voor jongeren. Harry gaf een half jaar les op de Van Sytzamaschool. “Ik werd niet vrolijk van het idee dat ik dat mijn hele leven moest doen.” De pedagogiekleraar vroeg hem of hij hoofdleider wilde worden van jongerencentrum De Stins aan de Voorstreek, zijn scriptie over een jongerenhuis in Amsterdam indachtig. Het werk paste Harry als een handschoen. Ook stond hij aan de wieg van buurtcentra in Leeuwarden. Net als peuterspeelzalen, wat in die tijd nieuw was, als voorzitter van de Stichting Kindercentra Friesland. Hij was als voorzitter van de Kleuterouderraad een groot voorstander van ouderparticipatie. “Je bent gedoemd om op te voeden, dus leer van mekaar.” Ondertussen volgde hij cursussen en studeerde hij opbouwwerk aan de Voortgezette Opleiding Sociale Akademie.
Foto's: Simon van der Woude GEEN STILZITTER
HARRY WIERSMA:
Op zijn zestigste ging Harry met
‘IK DRAAG GRAAG MIJN STEENTJE BIJ’ Harry Wiersma (83) is naar eigen zeggen een bezig bijtje. “Anders is het leven niet leuk.” Momenteel is hij, onder andere, druk met het voorzitterschap van het Odensehuis Gerard Smit in Leeuwarden, een inloophuis voor mensen met beginnende dementie. Ook is hij een dag in de week boekverkoper bij De Rode Loper (‘ik heb helemaal geen verstand van boeken, ik lees te weinig’). En dat is nog maar het topje van de ijsberg. “Ik kan mezelf niet vermaken. Ik vermaak me omdat ik met passie dingen dóe.”
L
de vut, maar stilzitten was er niet bij. Hij presenteerde een ouderenen nieuwsprogramma bij lokale om roep Mercu r ius. Daa r voor nodigde hij mensen uit en zo kwam hij in contact met Netwerk Plus, een organisatie die zich bezighield met thuisondersteuning van mensen met onder andere dementie. Het maakte dat hij aan de slag ging als thuisondersteuner. Ook werd hij uitvaartbegeleider. Samen met drie anderen begon Harry de uitvaartorganisatie Comes, om zijn visie op een persoonlijk afscheid in de praktijk te brengen: “Afscheid nemen gebeurt niet pas bij de uitvaartdienst zelf, maar al rond het proces van overlijden. Mensen die weten
eeuwa rders
k e n ne n
Hij noemt een voorbeeld. “Ik ga drie
ging hij naar de rijks-hbs op het
dat ze gaan sterven, moeten zelf
Harry vooral als trouw-
dagen in de week naar een man
Zaailand. Vanwege zijn vele school-
mee vorm geven aan dat afscheid.”
ambtenaar en Sinter-
met dementie. Ooit zat hij alleen
activiteiten deed hij er zes jaar over.
klaas. Maar hij heeft
maar tv te kijken. Of nou ja, kijken,
“Ik was voorzitter van Eloquentia
“WE LIEPEN VOOROP”
zoveel gedaan en beleefd, dat er
zelfs dat niet eens. Ik herinnerde
(welsprekendheid, red.), heb een
Harry spreekt al bijna vijfentwin-
gemakkelijk een hele senioren-
me dat hij graag naar de opera ging
schoolband opgericht en organi-
tig jaar het protocol uit tijdens de
krant met zijn verhalen gevuld kan
en heb op een dag mijn oude recor-
seerde schoolfeesten in Amicitia,
Dodenherdenking. “Het is van
worden. Enthousiast vertelt hij over
der meegenomen, met een cd van
De Groene Weide en de Harmonie.”
belang dat we bij de gruwelen van
het Odensehuis (“niet de ziekte
Andrea Bocelli. Hij luistert, geniet
Na zijn examen moest hij in mili-
de oorlog blijven stilstaan, herden-
staat centraal, maar de mens”) dat
en wordt er ook rustiger van, meer
taire dienst. Zesentwintig maanden
ken. Ik draag daar graag mijn per-
samen met anderen bezig is met
aanspreekbaar.”
in plaats van de verplichte eenen-
soonlijke steentje aan bij.” In de wijk
twintig, want het was de tijd van de
Achter de Hoven, waar hij jarenlang
een pilot in de wijken Camminghaburen en Bilgaard. De pilot behelst
JONGERENCENTRA
Koude Oorlog. “De Berlijnse muur
woonde, was hij betrokken bij het
het creëren van ontmoetingsplaat-
EN PEUTERSPEELZALEN
werd gebouwd.” Eenmaal uit dienst
oprichten van verschillende coö-
sen voor mensen met beginnende
Harry is niet geboren, maar wel
ging hij voor de hoofdakte naar de
peraties op het gebied van ener-
dementie, in combinatie met
getogen in Leeuwarden. Na de oor-
kweekschool, met interesse vooral
gie, zorg en landbouw. “We liepen
andere wijkactiviteiten. “Mensen
log verhuisde hij met zijn ouders en
met dementie raken vaak in een
vier jaar oudere broer van Beetster-
sociaal isolement, maar sociale
zwaag naar Leeuwarden, waar zijn
contacten zijn belangrijk.” Posi-
vader aan de slag kon als hoofd-
tieve gezondheid, noemt Harry het.
controleur bij de melkdienst op het
“We kijken naar wat ze wél kunnen,
Zuiderplein. Hij groeide op in de
in plaats van wat ze níet kunnen.”
Bildtsestraat. Na de lagere school
“HET WOORD SAMENLEVING ZEGT HET AL: JE LEEFT SÁMEN. NIET ÓVER MENSEN PRATEN, MAAR MÉT MENSEN.”
SENIORENkrant | INTERVIEW 07 voorop, maar ondersteuning van-
MIJTER AAN DE WILGEN
uit de gemeente bleef achterwege.”
In de periode dat hij hoofdleider
Het leerde hem dat dergelijke initi-
was van De Stins, nam hij de rol
atieven alleen succes kunnen heb-
van Sinterklaas op zich, ondanks
ben als ze van onderop komen en
waarschuwingen. “Die jongeren
niet van bovenaf worden opgelegd.
maken je af, werd er gezegd.” Sin-
Welzijn, zingeving, activering,
terklaas spelen zit in mijn DNA.
mensen in hun kracht zetten, de
Mijn vader speelde ook altijd voor
regie zo lang mogelijk bij de men-
Sinterklaas. Het is een kinderfeest
sen laten: die thema’s lopen als
waar alle kinderen thuis of op
rode draden door zijn leven. “Het
school even in het zonnetje gezet
woord samenleving zegt het al: je
worden. Een positieve benadering
leeft sámen. Niet óver mensen pra-
geeft kinderen een zetje de goeie
ten, maar mét mensen.”
kant op. Het Sinterklaasfeest is
(Onderdeel van Hout van Bob)
daarom niet alleen voor kinderen, DE PLEK DIE HIJ
maar zeker ook voor opgroeiende
OF ZIJ VERDIENT
jongeren. Ik heb voor al die leef-
Als trouwambtenaar trouwde
tijden Sinterklaas gespeeld. Dat
Harry zo’n duizend paren. Toen hij
begon bij de Stins, in de Regina
begon was hij net gescheiden. “Ik
Bar, waar mijn jongeren kwamen,
was bang dat mijn scheiding een
het JOK-gebouw, in buurtcentra,
beletsel zou zijn, maar dat was
in peuterspeelzalen en als kers
gelukkig niet het geval.” Hij had er
op de taart natuurlijk dertig jaar
veel plezier in, maar het was ook
lang bij de Sinterklaasintocht van
veel werk. “Het leek wel een beetje
Leeuwarden. Samen met heel veel
op wat ik deed als uitvaartbegelei-
enthousiaste vrijwilligers, echte
der, namelijk: hoe krijg je iemand,
fans, een groots kinderfeest in de
in al zijn of haar facetten, positief
stad organiseren met aandacht
op het podium? Hoe zet je iemand
voor iedereen en de ‘gelovige’ in
op de plek die hij of zij verdient.”
het bijzonder. Vorig jaar heb ik met
Hij herinnert zich een trouwerij
Sintgelok in Tryater de mijter aan
in het Stadhouderlijk Hof, in de
de wilgen gehangen.”
100% MAATWERK! Noordvliet 181 | 058 - 212 09 72 | Leeuwarden
WWW.KASTENVANBOB.NL
Nassauzaal, op een bloedhete dag. Nadat de bruid haar jawoord had
Op zijn vijfenzeventigste begon
gegeven, wendde Harry zich tot de
Harry een eigen bedrijf, omdat hij
bruidegom met dé vraag. De brui-
regelmatig werd ingehuurd voor
degom viel flauw. Een stuk of wat
klussen. Hij noemde zijn bedrijf
vrienden kwamen aansnellen en
Tegare. Dat is Liwwadders voor
stelden Harry gerust. “Bij belang-
samen. Een beter woord voor wie
rijke emotionele beslissingen ging
Harry is, wat hij doet en waar hij
hij wel vaker onderuit, haha.”
voor staat, is er niet. ■
Hoorzorg op maat Heeft u het gevoel dat u minder goed kunt horen dan u eerst deed? Of vindt uw omgeving dat uw gehoor slechter wordt? Kom dan eens bij ons langs.
Praat mar Frysk!
Bij Hoorzorg Lousma nemen we écht de tijd om voor u de juiste hooroplossing te vinden. Kunt u niet bij ons langskomen? i Fe
ke en Lo ici usm a - u w au d
Dan komen wij bij u thuis, zonder extra kosten.
Gratis hoortest
Audiologische apparatuur
Hoortoestellen (5 jaar garantie)
Gehoorbescherming (op maat)
Maak vrijblijvend een afspraak! 🏠🏠 Pyter Jurjensstrjitte 10 (Hart van) Stiens 🕽🕽
06 39 47 00 09
✉
info@hoorzorglousma.nl
🌎🌎
hoorzorglousma.nl
08
SENIORENkrant
4 november 2023
11 maart 2024
De baan is heden
GEOPEND Winter in Leeuwarden
www.historischcentrumleeuwarden.nl
Stichting Appassionata, Apollo Ensemble en acht solisten organiseren:
‘Bach-Brockes Festival’ Beleef de vier prachtige Passies in vier historische kerken in de gemeente Leeuwarden
Zondag 18 februari 2024 – 14:30 Doopsgezinde Kerk - Leeuwarden ‘Brockes Passion’ – Georg Friedrich Händel HWV 48
Zondag 25 februari 2024 – 14:30 Sint Piterkerk – Grou ‘Brockes Passion’ – Georg Philipp Telemann TWV 5:1
Zondag 3 maart 2024 – 14:30 Redbadtsjerke – Jorwert ‘Brockes Passion’ – Reinhard Keiser
Zondag 10 maart 2024 – 14:30 Sint Genovevakerk – Jelsum ‘Johannes Passion’ – Johann Sebastian Bach BWV 245
Meer informatie en kaartverkoop: www.appassionata-leeuwarden.nl
SENIORENkrant 09
Tekst: Boukje Wiersma, foto: Simon van der Woude
OMA’S SOEP ZORGT VOOR VEEL GEZELLIGHEID Je hebt het in de supermarkt misschien wel eens gezien: Oma’s Soep. Naast de soep, die gemaakt is
hutspot op het menu en dus moe-
SOEP AAN HUIS
ten de aanwezigen uien snijden en
Stichting Oma’s Soep organiseert
wortels schoonmaken. Tijdens het
door het hele land ook Oma’s Soep-
doen van deze klusjes worden er
aan-huis dagen. Studenten gaan
volop verhalen gedeeld. Een meneer
dan bij ouderen langs om een vers
vertelt dat hij nooit zo’n koker is ge-
soepje te brengen en een praatje te
weest, al lukt barbecueën nog wel.
maken. Niet alleen de ouderen wor-
“Maar wat mijn moeder maakte was
den daar beter van, maar ook de
goed.” Dat brengt hem bij de herin-
studenten zelf. Bestuurslid Nynke
nering dat zijn moeder het zo erg
vertelt over haar ervaringen. “Het
vond dat hij tijdens zijn dienstplicht
geeft mij veel energie als ik zie hoe
naar Curaçao moest. “Myn jongen,
fijn ze het vinden dat we langsko-
helemaal fut naar de andere kant
men. Ik heb een heel goed contact
van de wereld, tjonge jonge.”
met opa Simon. Hij is opgegeven door zijn dochter. De meegebrachte
LEUKE DYNAMIEK
soep is al gauw bijzaak, het is meer
TUSSEN JONG EN OUD
een middel om in gesprek te raken.
Aan dezelfde tafel zit een mevrouw
Ik vertel over mijn wereld en hij
die druk bezig is met het schrapen
over de zijne. Ook helpen we soms
van de wortels. Dat ze meer weg-
met wat technische dingetjes. Zo
snijdt dan nodig is, deert niemand.
kan opa Simon nu de muziek op
Ondertussen kletst ze gezellig over
zijn laptop via de tv horen. Daar is
van alles en nog wat. “Wist je dat
hij erg blij mee!”
ik prinses Marijke nog eens over een drukke weg heb geholpen in
VEEL HULP
Groningen? Ik studeerde daar en
Rionne, die ook in het studenten-
Marijke was ongeveer even oud als
bestuur van de stichting zit, vertelt
ik. Ze vroeg of ik haar wilde helpen,
dat ze veel hulp krijgen van onder-
ouderen tegen te gaan. Ten minste vijftig procent van
want ze zag nogal slecht. Leuke
nemers. In de vorm van een korting
de winst wordt gedoneerd aan de Stichting Oma’s Soep.
meid hoor! Er was ook een vent
of zelfs een donatie. “Op de markt
in een gekreukelde regenjas bij.
krijgen we de groente vaak gratis. Er
Dat zal wel een beveiliger zijn ge-
zijn twee kramen die ons op vrijdag
naar authentiek recept van oma, zijn er ook nog Oma’s Pastasauzen en Oma’s Maaltijden. De opbrengst van deze producten wordt ingezet om eenzaamheid onder
E
enzaamheid onder oude-
delijkse kookmiddagen in zorgin-
weest.” Op de vraag of ze van koken
helpen. We geven dan ’s morgens
ren is een groeiend pro-
stellingen voor ouderen, zoals Ab-
houdt, vertelt ze hoe ze altijd snert
aan wat we de week erna nodig heb-
bleem. Bijna de helft van
bingahiem en Het Andere Wonen.
maakte. Goed gevuld, want “in
ben en dan staat er aan het eind van
alle ouderen in Nederland
De studenten koken met de ouderen,
snert moet vlees”. De bedoeling van
de middag een kruiwagen vol groen-
ze eten samen en doen spelletjes.
de kookdagen is dat ze veel gezel-
te voor ons klaar. Echt super!” ■
voelt zich regelmatig eenzaam. Als er door de vergrijzing meer ouderen
ligheid en plezier brengen. Dat zit
komen, zal het aantal mensen dat
GEZELLIG DRUK
hier wel goed. De jongeren luiste-
Wil je meer weten over Stichting
weinig verbinding voelt met ande-
Ik breng een bezoek aan Het An-
ren geïnteresseerd naar alle verha-
Oma's Soep of een oudere aan-
ren toenemen. De missie van Stich-
dere Wonen aan het Noordvliet,
len, stellen vragen en praten vrolijk
melden voor Oma’s Soep-aan-huis
ting Oma’s Soep is eenzaamheid
dat vooral zorg en ondersteuning
mee. Het geeft een leuke dynamiek
dagen? Neem dan contact op via
tegengaan door jong en oud samen
biedt aan mensen met dementie.
en beide partijen genieten ervan.
leeuwarden@omassoep.nl.
te brengen. In verschillende steden
Iedere maand koken de studenten
in ons land organiseren studen-
van Stichting Oma’s Soep hier een
tenbesturen van de stichting onder
lekkere maaltijd, samen met de be-
andere kookdagen. Ook in Leeuwar-
woners die dat willen. In de grote
den is Stichting Oma’s Soep actief.
gezamenlijke ruimte is het gezellig
Het Leeuwarder bestuur organiseert
druk. Aan twee tafels wordt hard
met behulp van vrijwilligers maan-
gewerkt door jong en oud. Er staat
“HET GEEFT MIJ VEEL ENERGIE ALS IK ZIE HOE FIJN ZE HET VINDEN DAT WE LANGSKOMEN”
BEZOEK DE TENTOONSTELLING DE BAAN IS HEDEN GEOPEND OVER WINTERS VAN WELEER IN LEEUWARDEN De tijd van echte winters lijkt ver-
baan aan de Bleekerstraat of de ijs-
kwam stil te liggen. De dagen wer-
De expositie is te bezoeken vanaf
leden tijd. Leeuwarden heeft ech-
baan Tjallinga van Huizum.
den korter en men verzamelde zich
4 november 2023 tot en met 11 maart
rond het schaarse licht van de pe-
2024 in het Historisch Centrum Leeuwarden, Groeneweg 1, Leeuwarden.
ter een rijke historie op het gebied van schaatswedstrijden. Zoals de
ARMOEDE EN KOU
troleumlamp en warmde de handen
hardrijderijen voor vrouwen op de
Een strenge en lange winter had
bij de kachel. ’s Nachts lag het ijs op
stadsgracht van 1805 en 1809 die
ook een keerzijde. Door een groot
de dekens.
duizenden toeschouwers trok. De in-
deel van de Leeuwarders werd bit-
ternationale schaatswedstrijd op de
tere armoede en kou geleden. Het
In de nieuwe expositie van het His-
Grote Wielen van 1885. En de barre
was voor velen een periode van
torisch Centrum Leeuwarden wordt
Elfstedentocht van 1929 met de fi-
werkeloosheid en de noodzakelijke
een beeld geschetst van alle facet-
nish op de Willemskade. De wat ou-
gang naar de armbesturen voor turf
ten die de winter(periode) met zich
dere Leeuwarders zullen nog goede
en roggebrood. Landwegen werden
meebracht voor de Leeuwarder be-
herinneringen bewaren aan de ijs-
onbegaanbaar en de scheepvaart
volking. ■
10 SENIORENkrant
Gun uzelf de voordelen van MeiJo Er kan een moment komen dat sommige dingen niet meer zo gemakkelijk gaan. Gelukkig kunt u dan een beroep doen op servicepakket MeiJo van KwadrantGroep. Wij helpen u graag met een groot aantal diensten, producten en activiteiten die u ondersteunen bij het langer en prettig zelfstandig thuis blijven wonen. De MeiJo consulent adviseert u graag over zorg gerelateerde zaken. Of maak gebruik van bijvoorbeeld maaltijden aan huis, tuinonderhoud en hulpmiddelen. Vaak gratis of met korting.
Word MeiJo pashouder vanaf € 22,00 per jaar
Scan mij
en ontvang tot 10% korting op uw aanvullende zorgverzekering bij De Friesland of Univé Tel. 088 512 1000 www.meijo.nl
U kunt weer
energietoeslag aanvragen!
Check in 10 seconden of u recht hebt op toeslag
www.leeuwarden.nl/check
Energietoeslag 2023 aanvragen kan tot 1 april 2024
SENIORENkrant | ADVERTORIAL 11
“JE KUNT HET MAAR ÉÉN KEER DOEN”
Informatie over zaken als verschillende kisten, de as verstrooiing en mogelijkheden om invulling te geven aan de condoleance of catering helpt nabestaanden om de uitvaart een persoonlijk tintje te geven. Margriet: “Stel vader was dol op ijs met slagroom, dan kunnen wij dat aan tafel uitserveren. Daardoor raken mensen in gesprek: ach, wat vond Piet dat lekker.”
PRESENTATIES OVER DE LAATSTE ZORG
Foto: Simon van der Woude
Het taboe rond de dood doorbreken loopt als rode draad door alles wat medewerkers van DELA Goutum doen. Praat erover, ga het gesprek aan, is hun motto. Reden voor DELA om presentaties te geven aan bewoners en personeel van zorginstellingen. Een uitvaart kun je maar één keer doen, dus is het zaak alles goed te doen.
W
ilma Kloosterman, medewerker Zorg & Vervoer en Margriet Zwart, uitvaartverzorger, geven alvast een inkijkje in hun werk, waarvan ze tijdens hun presentaties nog veel meer voorbeelden zullen geven. Na melding van een overlijden seint de regioassistent de afdeling verzorging en vervoer in en spreekt af wanneer de uitvaartverzorger bij de familie langskomt. Wilma en haar collega’s doen dan de eerste verzorging: wassen, aankleden, gelaatsverzorging en opbaren. In een gesprek met Margriet of een collega komt de verdere invulling van de uitvaart aan de orde. Dit levert vaak bijzondere en waardevolle momenten op. PRAAT EROVER Ga het gesprek aan, is wat Wilma en Margriet deelnemers aan hun presentaties willen meegeven. Dat start met de vraag: wat wil je? Het wensenboekje van DELA kan houvast bieden. Margriet noemt als voorbeeld een echtpaar dat het boekje besproken had tijdens hun vakantie. “Meneer maakte toen kenbaar dat hij graag een Volvo als rouwauto wilde. Toen hij overleed, kon mevrouw teruggrijpen naar het lijstje en hebben wij gehoor kunnen geven aan zijn wens.” Bewoners van zorginstellingen weten vaak niet wat er allemaal kan, weet Margriet. “Vaak willen ze er graag over praten, maar gaat de omgeving daar niet in mee. Terwijl het fijn is om het over de dood te hebben en te weten wat je wilt. Dat geeft rust en duidelijkheid.” Ze vindt het belangrijk dit gesprek ook aan te gaan met zorgpersoneel. “Die hebben iemand intensief begeleid tot aan het overlijden. Ze hebben zich gehecht aan diegene.
Maar waar gaat de overledene daarna naartoe en wat gebeurt er dan? We willen hen laten zien hoe het toegaat na het overlijden en zo het taboe eraf halen.” WIJ LATEN ALLE EMOTIES TOE Het overlijden van een naaste is altijd verdrietig, maar een goede verzorging en begeleiding helpen bij de verwerking, weten Wilma en Margriet. Inspelen op emoties van de nabestaanden, zoals ontreddering, geen woord uit kunnen brengen en boosheid, hoort bij het vak. Wilma: “We laten alle emoties toe, voor ons is ieder mens uniek. Wilt u gillen, gil; wilt u lachen, lach. Niets is ongepast. Soms leg ik even een hand op iemands schouder: we zijn er voor u. Als ik te maken heb met een compleet ontredderde familie die niet weet wat te doen, dan leg ik alles rustig uit. Het komt allemaal goed, vertrouw op ons. Neem even een kopje koffie en kom tot rust, dat is belangrijk. Als ze paniekerig zijn, geven wij een idee: zo gaan we het doen. Bij onzekerheid pakken we soms letterlijk de hand van de familie: kom maar mee. Laatst voelde ik dat een mevrouw haar hand op de mijne legde en dank u wel mevrouw zei. Dan weet ik dat ik mijn werk goed gedaan heb.” UITLEG EN INFORMATIE Uitleg over wat er tijdens het opbaren gebeurt, maakt dit gebeuren minder eng, weet Wilma. “Tegen medebewoners in een zorginstelling zeggen we wel eens: kom maar binnen hoor, we hebben geen geheimen. We gaan de ogen sluiten, wilt u dat zien? Dat vinden mensen toch wel interessant: hoe doe je dat dan? Vervolgens plaatsen we oogkapjes onder het ooglid, zodat bolling van het oog mooi blijft.”
LAATSTE REIS “We vinden het belangrijk dat de familie de laatste reis van de overledene op een waardige manier kan ervaren”, licht Margriet toe. “Als de nabestaanden tevreden zijn over hoe de overledene erbij ligt, kunnen ze het goed afsluiten. Daar is vader of moeder weer, zeggen ze als ze die in de gekozen kleding en met het haar zoals ze het gewend waren, zien. Gelaatsverzorging gebeurt bij zowel mannen als vrouwen. Als de overledene niet meer goed toonbaar is, bijvoorbeeld door blauwe plekken veroorzaakt door een val, maken wij gebruik van make-up en camouflagetechnieken. Laatst nog kreeg ik een compliment van familie dat ze zo mooi en waardig afscheid hadden kunnen nemen, omdat er na de verzorging niets meer te zien was.” Respect voor de keuze van de overledene staat voorop. Qua kleding bijvoorbeeld kan alles. Wilma: “Laatst had een dame op leeftijd een compleet roze pak aan en dat stond zó mooi. Een andere keer kiezen mensen voor hun trouwpak of de outfit van toen ze zoveel jaar getrouwd waren. Maar het kan ook in een T-shirt of joggingbroek. Een pyjama en badjas? Waarom niet? Als dat iemands wens is, dan respecteren we dat. Sokken aantrekken adviseren we wel, schoenen liever niet vanwege het milieu. Het duurt lang voordat die zijn vergaan. Bovendien steken ze uit en dat oogt niet mooi bij de opbaring.” Regelmatig ook geeft Margriet tips hoe je kleinkinderen bij de uitvaart kunt betrekken. “De dood hoort bij het leven en kinderen vinden het fijn om te helpen bij het afscheid. Bijvoorbeeld door de kist te duwen of door de kaarsjes aan te steken.” WE KOMEN GRAAG LANGS Margriet, Wilma en collega’s komen graag langs voor een presentatie aan bewoners en zorgprofessionals van geïnteresseerde zorginstellingen. Wat ze in ieder geval achterlaten zijn het wensenboekje en de brochure De laatste zorg. Het allerliefst zien ze een doorbraak in het taboe rond gesprekken over de dood. In koor: “Een uitvaart, je kunt het maar één keer doen.” Voor meer informatie of een afspraak voor een presentatie, neem contact op met Margriet Zwart via mzwart@dela.org.
Yndyk 1 | 9084 AV Goutum 058 288 3558 | www.dela.nl
12
WELZIJN | SENIORENkrant
Tekst: Boukje Wiersma, foto’s via Stichting Ambulance Wens
EEN ONVERGETELIJKE DAG MET STICHTING AMBULANCE WENS Nog één keer de zee zien. Naar de bruiloft van een kleinkind. Een laatste bezoek brengen aan een plek die speciaal is: Stichting Ambulance Wens laat al sinds 2007 wensen in vervulling gaan van mensen die terminaal ziek zijn of immobiel. Elke dag rijden de meeste van de acht ambulances in binnen- en buitenland rond voor een wens. Verpleegkundige. Verpleegkundige Hilly Sonneveld (57) uit Engelum is een van de vele vrijwilligers.
A
Hilly en Gonny bij de musical Grease.
mbulancechauffeur Kees Veldboer
aan het park aan de overkant van de straat. “Er
maken, samen met haar zussen. Gonny is begin
richtte in 2007 Stichting Ambulance
was een mevrouw uit de Hofwijck die heel graag
november overleden.”
Wens op, nadat een patiënt die hij ver-
nog een keer naar het Rengerspark wilde. Dat daar
voerde hem zijn laatste wens vertelde.
een ambulance voor uit Rotterdam moet komen is
Doordat de mensen die ze begeleidt vaak ter-
Deze zeeman wilde graag nog een keer op een
niet belangrijk. Dat die mevrouw enorm heeft ge-
minaal ziek zijn, is het werk niet altijd even
schip varen. Veldboer zorgde dat dit gebeurde en
noten, daar gaat het om.”
gemakkelijk. Hilly heeft echter drie jaar in een
dat was de eerste van vele wensen; tot nu toe zo’n
hospice gewerkt en vindt het vooral heel mooi.
twintigduizend. Op dit moment staat Kees Veld-
MEEZINGEN MET GREASE
“Het is toch prachtig dat iemand tijdens het laat-
boer jr. aan het roer van de stichting, die in Rot-
Een andere wens die Hilly zich nog goed kan her-
ste stukje van zijn leven nog zulke onbetaalba-
terdam gevestigd is. Zijn vader overleed in 2021
inneren is die van Gonny. “Zij kwam uit een heel
re herinneringen kan maken? Familieleden en
onverwacht aan een hartstilstand.
muzikaal gezin en was dol op musicals. Voor haar
vrienden maken altijd heel veel foto’s. We horen
65e verjaardag had ze kaartjes gekocht voor de
vaak dat die beelden troost geven als iemand er
NOOIT SPIJT GEHAD
musical Grease, waar ze eind oktober met haar
niet meer is.”
Hilly is nu een jaar vrijwilliger bij Stichting
vier zussen naartoe wilde gaan. Haar behande-
Ambulance Wens. Haar vriendin Michela uit Rot-
lend arts zei echter dat het verstandig was om niet
HERINNERINGEN OPHALEN
terdam ging haar jaren eerder voor en maakte
meer zo lang te wachten. Gonny had darmkanker
Aan Hilly en haar collega’s de dankbare taak om
Hilly enthousiast. “Ik werk parttime als kwaliteits-
en ging snel achteruit. Zus Ageeth meldde zich bij
te zorgen dat de patiënt zich zo comfortabel mo-
verpleegkundige in Talmastate in Heeg. Op een
Stichting Ambulance Wens en er werd geregeld
gelijk voelt tijdens de wensdag. “Ik vind het fijn
wensambulance rijdt naast de chauffeur altijd een
dat de zussen begin oktober al naar een voorstel-
om voor het welzijn van anderen te zorgen. Daar-
(IC-)verpleegkundige of verzorgende mee. Ik vol-
ling konden. Tijdens de rit met de ambulance zon-
naast krijg je tijdens zo’n dag heel snel een band
deed dus aan de eisen en het leek me mooi om dit
gen de dames liedjes uit de musical Grease. Het
met elkaar en voeren we bijzondere gesprekken.”
voor anderen te kunnen doen. Dat ik uit Friesland
was echt een feestje. In het theater bleek dat de
Michela vult aan: “Als verpleegkundige zie je de
kom is een beetje lastig, omdat de ambulances
brancard niet in de lift paste. Maar de medewer-
cliënten op hun kwetsbaarst en dat kan een groot
in Rotterdam staan en een wensdag daar begint.
kers daar stonden meteen klaar en Gonny werd
gevoel van verbondenheid geven. Onlangs bege-
Maar ik houd van autorijden. Kees jr. zei: probeer
door vier sterke mannen de trap op en af getild.
leidde ik de wens van een mevrouw van rond de
het maar. En ik heb er nooit spijt van gehad.”
Ze heeft die avond met volle teugen genoten. Ik
zeventig uit Leeuwarden die terminaal ziek was.
ben enorm blij dat ze dit nog mee heeft kunnen
Ze wilde nog graag een keer met haar gezin naar
KLEINE DINGEN Sinds ze begon is Hilly aanwezig geweest bij hele diverse wensen. “Het mooie aan Stichting Ambulance Wens is dat vrijwel alles kan. Bijna alle aangevraagde wensen worden uitgevoerd.” Vaak gaat het om hele kleine dingen, die misschien te gewoon lijken om er een speciale ambulance voor in te schakelen. Maar dat is nu juist waar het om gaat. Die simpele verlangens zoals een bezoekje
“HET IS TOCH PRACHTIG DAT IEMAND TIJDENS HET LAATSTE STUKJE VAN ZIJN LEVEN NOG ZULKE ONBETAALBARE HERINNERINGEN KAN MAKEN?
EN CULTUUR 19 SENIORENkrant | KUNST WELZIJN 13 het strand van de Noordzee. Helaas kon dit niet
RONDVAART OVER DE SEINE
Ambulance Wens in en het weekendje werd ge-
meer doorgaan vanwege haar conditie en toen
Alle wensen worden gratis vervuld. Niet alleen
regeld. Ze hebben samen genoten van een rondrit
is er besloten om naar de Waddenkust te gaan,
het vervoer en de begeleiding worden kosteloos
door Parijs in de ambulance, overnacht in een ho-
naar Lauwersoog. Daar op een terras, met uit-
geregeld, maar ook bijvoorbeeld toegangskaartjes
tel en de dag erna nog een rondvaart over de Seine
zicht over de Waddenzee, heeft zij met haar echt-
en het eten onderweg. Er mogen naast de patiënt
gemaakt. Dat is zo waardevol geweest.”
genoot, dochters, schoonzonen en kleinkinderen
nog twee familieleden of vrienden mee in de am-
herinneringen opgehaald aan vakanties en uitjes
bulance. Een wens hoeft zich niet te beperken tot
Hilly en Michela roepen mensen die een wens
naar de zee. Het was een hele bijzondere middag.
Nederland. Michela begeleidde bijvoorbeeld een
hebben, hoe klein en onbeduidend die misschien
De dag kreeg een extra lading toen we hoorden
echtpaar naar Parijs. “Het stel had een weekendje
ook lijkt, dan ook op om een aanvraag te doen. “Het
dat de volgende dag het euthanasieverzoek van
Parijs geboekt. Maar doordat mevrouw heel ziek
is echt de moeite waard en wij (en alle andere vrij-
mevrouw zou worden ingewilligd. Erg verdrietig,
was kon dat niet meer doorgaan zoals ze het ge-
willigers) doen er alles aan om er een onvergete-
maar toch ook zo mooi om mee te maken.”
pland hadden. Hun zoon schakelde de Stichting
lijke dag van te maken!” ■
Bij iedere wens ontvangt de patiënt beertje Mario. Deze knuffel is genoemd naar de zeeman van de allereerste wens. Vrijwel alles is mogelijk bij Stichting Ambulance Wens. Van het bijwonen van een uitvaart of bruiloft tot een bezoek aan een aquarium. Wil jij een wens aanvragen? Ga dan naar de website www.ambulancewens.nl en vul het aanvraagformulier in. Bellen voor meer informatie kan ook via 085-4444288
waar heb jij hulp bij nodig? Bij het spreken en schrijven?
Wij geven graag informatie en advies. Ook zijn er lessen en spreekuren. De hulp is gratis, ook als je niet lid bent van de bibliotheek!
Bij het computeren?
Bekijk wat wij voor jou kunnen doen op: dbieb.nl/helpt
Of kom eens langs! dbieb Leeuwarden, Blokhuisplein 40 (in de Blokhuispoort) maandag t/m vrijdag 8.30 - 20.30 uur zaterdag 9.00 - 17.00 uur zondag 13.00 - 17.00 uur Bellen kan natuurlijk ook: 058 - 234 77 77
Bij het regelen van dagelijkse dingen? Bij websites van de overheid?
blijf leren blijf meedoen
14 SENIORENkrant
TE KOOP Tweekamer appartementen: 212, 217, 415 en 417 Driekamer appartementen: 132 en 401 Huur appartementen: 312 en 322
k j i l r e t t e l t e “Ik li geld liggen" Besparen op je zorgverzekering? Check wat voor jou geldt
WWW.DATGELDTVOORMIJ.NL
SENIORENkrant | INTERVIEW 15 Tekst en foto 1: Ritsko van Vliet, foto suikerzakje: collectie HCL
Ter gelegenheid van de expositie Van Herberg tot Huiskamercafé is er door het Historisch Centrum Leeuwarden een stadswandeling samengesteld langs horeca van toen en nu. Voor de Seniorenkrant aanleiding om met twee eigenaren te praten over hun zaak in de jaren tachtig. In de vorige editie stond Sierk Goedemoed centraal, die van 1983 tot 1990 bar-dancing The Golden Oldies bezat. In dit nummer Otto van Gelderen, die met Theo Minnema tussen 1975 en 1986 café restaurant De Plantage bestierde.
EIGENAARDIG
DE PLANTAGE, EEN PLEK VOOR ARBEIDERS EN NOTABELEN
A
l in de jaren vijftig was de voorma-
leed met je. Na een paar consumpties stortten zij
Na De Plantage werd Van Gelderen cateringma-
lige molenaarswoning op het heu-
vaak hun hart bij je uit. Je hoorde verhalen om bij
nager bij Philips, in de volksmond beter bekend
veltje aan de Westerplantage een
je te houden of gauw te vergeten.”
als de ‘stofzuugerfabriek’. Daarna was hij jarenlang acquisiteur en reclameman. Eerst bij Adrem
theehuis. In 1975 namen Otto van
Gelderen en Theo Minnema De Plantage over
IN DE BLOTE KONT
en later met zijn eigen bureau Top*Score. Tot hij
van Andries van der Vugt. Van Gelderen had zijn
In de jaren zeventig waren er maar twee terras-
de tip kreeg om geld in stenen te steken en dat
horecaervaring al opgedaan als barkeeper-dj bij
sen in Leeuwarden. Dat van hotel-restaurant De
doet hij nog steeds. Zijn zoon Richard is uitein-
Don Quichot. Daarnaast runde hij met Minnema
Kroon aan de Sophialaan en dat van De Plantage.
delijk ook de horeca ingegaan. Boven de bar van
bar dancing The Crazy Horse Saloon en Monsi-
“Ook al was de zon na lunchtijd weg, de klanten
zijn café ‘t WAP (Willem Alexander Plein) hangt
eur, toen de bekendste gaybar van het Noorden.
bleven zitten totdat ik ze om middernacht weg
een pentekening van De Plantage. Van Gelderen:
moest sturen. Ik herinner mij nog dat we een
“Blijft er toch nog wat bewaard van een pracht-
dag hadden van bijna dertig graden. Ik sloot af
tijd die ik voor geen goud had willen missen.
en liep richting mijn huis in de Tramstraat. Hoor
De omgang met zowel de gewone man als de
ik in de verte van die zuigende natte voeten op
gegoede burger maakte deze zaak zo speciaal.
de stoep. Ik tuurde naar de overkant en zag de
Met beide groepen kon ik goed opschieten. Ik
gebroeders Verbeek met wat maten, die een half
heb daardoor veel mensenkennis opgedaan. Die
uur daarvoor nog op mijn terras zaten. Ze liepen
kennis en de daar ontstane liefde voor de stad
in de blote kont bij Rauwerda langs en zagen mijn
Leeuwarden nemen ze me nooit meer af.” ■
“VEEL VASTE KLANTEN DEELDEN LIEF EN LEED MET JE. NA EEN PAAR CONSUMPTIES STORTTEN ZIJ VAAK HUN HART BIJ JE UIT. JE HOORDE VERHALEN OM BIJ JE TE HOUDEN OF GAUW TE VERGETEN.”
verbaasde gezicht en zeiden: we binne aan ut drooglope. We hewwe swommen in ‘e fiiver fan ‘e Prînsentún.” MART SMEETS AAN DE BAR
VOOR ARBEIDERS EN NOTABELEN
Van Gelderen schudt de ene
“In De Plantage hebben we toptijden meege-
na de andere anekdote uit de
maakt, maar het was aanpoten vanaf negen uur
mouw. “Op zondagavond hadden
in de ochtend tot middernacht. We hadden alleen
we altijd de hele eerste selectie
een kleine kaart; toch moest er flink doorgepakt
van LVV Friesland binnen. Dan
worden in de keuken en achter de bar”, aldus een
zat zanger ‘Johanna’ Buiter ook
terugkijkende Van Gelderen. Café-restaurant De
aan de bar, want hij was smoorver-
Plantage was een plek voor arbeiders en nota-
liefd op de topscorer. Om zijn aan-
belen. “We hadden van alles binnen zitten. Ik
dacht te trekken zong hij zowat zijn
wilde dat de mensen uit de eenvoudige milieus
hele repertoire aan smartlappen,
zich ook bij ons thuis voelden. Uiteindelijk ben
maar de liefde bleef onbeantwoord.
ik ook maar een gewone jongen. Door de week
Zo hadden we iedere week wel een
kwamen de HTS-leraren uit de Molenstraat voor
topavond met veel vertier en dito omzet.”
hun lunchpauze langs. In de avond en in de weekenden beleefden allerlei voetbalteams daar
Hoe mooi het ook allemaal was; op het laatst
hun derde helft.” Bijzonder was ook hun band met
hadden Van Gelderen en Minnema genoeg van
de parochieleden van de Dominicuskerk. “Na de
de lange werkdagen. Ze konden het pand uitein-
zondagmis kwamen Auke Rauwerda, schoenen-
delijk goed verkopen aan een dame die daar het
man Kamsma en de IJselmuidens langs voor
Marokkaans restaurant Agadir begon. “We maak-
koffie met gebak. Als ze bleven hangen, dan
ten nog wel een klapper in het laatste jaar. In 1985
veranderde de koffie snel in iets sterkers.” Van
werd na lange tijd weer eens een Elfstedentocht
Gelderen voelde goed aan hoe je met je gasten
verreden. De hele nacht doortappen met een
contact legt. “Veel vaste klanten deelden lief en
supergezellige Mart Smeets aan de bar.”
16
SENIORENkrant
In beweging blijven met
ZekerBewegen
Wilt u vitaal en veilig ouder worden? Doe mee met ZekerBewegen, speciaal voor senioren. Binnenkort starten er weer nieuwe groepen in Leeuwarden, Stiens en Grou. Meld u aan voor één van de informatiebijeenkomsten. Lees alles over de cursus op www.bvsport.nl/zeker-bewegen en ga voor een vitale levenstijl!
Rijd jij rond met goed licht? ONTDEK WAT GOEDE AUTOVERLICHTING PRECIES IS EN HOE JE DIT ZELF CHECKT
METGOEDLICHTZIEJEMEER.FRL
SENIORENkrant | COLUMN 17
COLUMN COLUMN
De wereld van Koesma Tekst: Koesma Basdew Ouder worden is een individueel ontwikkelingsproces. Jouw persoonlijkheid, levensloop, fysieke en sociale omstandigheden zijn daarin bepalend. Het proces is voor iedereen anders en daardoor uniek. Sommige ouderen blijven tot op zeer hoge leeftijd betrokken bij de wereld om hen heen. Anderen trekken zich terug en nemen afstand. Dat kan een bewuste keuze zijn, maar er zijn ook ouderen die niet om hulp durven te vragen. Die de ander niet tot last willen zijn. Eigenlijk moeten wij dan doorvragen en onze zorg uitspreken, zonder iemand onder druk te zetten. Het is triest om te bedenken dat iemand die ooit midden in het leven stond, een mooie carrière en
DE KRACHT EN LEVENSWIJSHEID VAN SENIOREN een fijn gezin had, zich in de laatste fase eenzaam of verbitterd voelt. Bijvoorbeeld door het verlies van een partner of soms zelfs een kind. Dat vergt veel van een mens en het gaat ten koste van de levensvreugde. Gelukkig zijn er ook veel senioren die tot op hoge leeftijd zelfstandig hun leven leiden en er een feestje van maken. Er lekker opuit trekken en veel contact hebben met buren, vrienden en familie. Die reizen en cruises maken of met de camper op avontuur gaan en nieuwe plekken ontdekken. Misschien zelfs een tweede huis of zomerhuis hebben. Opa’s en oma’s die op hun kleinkinderen passen en mooie herinnerin-
gen maken of een moestuintje verzorgen. Die op dansles zitten, in een repaircafé helpen of nog politiek actief zijn. Je kunt op zoveel manieren midden in het leven staan. Hobby’s als fietsen, koken en creatief bezig zijn houden je actief. En wie mantelzorg verleent of vrijwilligerswerk doet, draagt ook nog een steentje bij aan de maatschappij. Laten we onze ouderen, die mooie parels vol levenswijsheid, niet betuttelen. We mogen respect hebben voor het lange en soms vermoeiende pad dat ze hebben afgelegd. En we moeten trots zijn op wat ze hebben bereikt en vertrouwen op wat ze zelf nog kunnen. Informeren waar ze hulp bij nodig
hebben is prima, maar hun leven overnemen niet. Dat vraagt om de juiste toon. Om geduld, inzicht, aandacht, zorg en tijd. Senioren hebben een eigen stem en het vuur brandt nog steeds in hen. Het is aan ons om die stem te horen en de kracht van die vlam te herkennen. ■
STICHTING STAP: DE DANSVLOER ALS ONTMOETINGSPLEK Stichting Stap organiseert regelmatig dansavonden met live muziek voor vijftig plussers in partycentrum ’t Haske in Joure. De dansvloer is een ontmoetingsplek voor ouderen die van dansen houden en zich in het gewone uitgaanscircuit niet (meer) zo thuis voelen. Door de mix van stijldansnummers en disco hoef je niet per se bedreven te zijn in de tango of rumba. Zo komt iedereen aan zijn trekken. uit een mix van golden oldies, met muziek van bij-
of door overlijden kwijtgeraakt. Zij kunnen dan
voorbeeld Roy Orbison, The Cats, Buddy Holly, The
via een datingsite op zoek gaan naar een nieuwe
Drifters, The Beach Boys en The Eagles. Muziek
partner, maar dat vinden ouderen vaak toch wat
die mooie jeugdherinneringen oproept; nostalgie
eng. Je moet dan iemand gaan ontmoeten waar je
pur sang. “De opbouw van een avond is meestal
nog helemaal geen beeld of gevoel bij hebt. Op een
zo dat we beginnen met wat stijldansnummers.
dansavond zie je mogelijke partners in levenden
Maar dat is natuurlijk gewoon muziek waar je van
lijve en is het allemaal veel vrijblijvender. Je danst
alles op kunt doen. Voor de echte liefhebbers van
niet met een vooropgesteld doel. Dat is een ideale
stijldansen zijn ze echter herkenbaar als foxtrot,
situatie om de ander op een ontspannen manier
quickstep, rumba, Engelse wals, cha, cha, cha of
te leren kennen. Als je elkaar dan een paar keer
De in Leeuwarden geboren Esther Kitsz is voorzit-
tango. Fijn voor cursisten van dansscholen die het
op een dansavond hebt gezien, wordt het een stuk
ter van Stichting Stap. Ze is de dochter van een
geleerde in de praktijk willen brengen. Later op de
gemakkelijker om eens een andere activiteit af te
dansleraar, dus het dansen is haar met de paple-
avond wordt er meestal meer disco gespeeld en
spreken. Ik heb heel wat liefdesrelaties én vriend-
pel ingegoten. Maar de dansavonden zijn net zo
als afsluiting ook romantische muziek.”
schappen op deze wijze zien ontstaan.” ■
nen stijldansen. “De stichting is vijfentwintig jaar
Op pagina 19 is te lezen hoe Thea en Wim elkaar
Meer weten over de dansavonden in Joure, Laren en
geleden opgericht door iemand die erg van stijl-
vonden op een dansavond van Stichting Stap. Het
Hardenberg? Kijk dan op stichtingstapswingt.nl.
dansen hield en daarom avonden organiseerde
gebeurt niet zelden dat er romances ontstaan. Toch
Stichting Stap heeft ook een Facebookpagina.
waar dat gedaan kon worden”, vertelt Esther. “De
is het niet zo dat de avonden worden georganiseerd
muziek was daar ook volledig op gericht. Nadat ik
voor singles die op zoek zijn naar een liefdesrela-
voorzitter ben geworden is dit veranderd. De band-
tie. “De dansvloer is geen datingvloer. Stellen die
jes spelen niet meer een repertoire dat geheel op
van muziek, dansen en gezelligheid houden zijn
stijldansen is afgestemd. Bezoekers vinden het
net zo welkom als singles die op zoek zijn naar
ook heerlijk om los te gaan op disconummers.”
een levenspartner. Het is juist de mix van beide
goed bedoeld voor mensen die niet zo goed kun-
die onze avonden zo gezellig en succesvol maken.” De live muziek op de Stapavonden wordt meestal
Wel vindt Esther het mooi als men elkaar vindt tij-
verzorgd door bands die zijn ingespeeld op het wat
dens het dansen. “Juist in deze leeftijdscategorie
oudere danspubliek. Het repertoire bestaat veelal
zijn veel mensen hun partner door een scheiding
“ALS JE ELKAAR DAN EEN PAAR KEER OP EEN DANSAVOND HEBT GEZIEN, WORDT HET EEN STUK GEMAKKELIJKER OM EENS EEN ANDERE ACTIVITEIT AF TE SPREKEN.”
18
BOEKBESPREKING | SENIORENkrant Tekst: Annette Bons
BOEKBESPREKING
TWEE VROUWEN, TWEE LEVENS
Onze redactie werd getipt over het
waar een moeilijk leven wachtte.
schillend levens kunnen verlopen.
de hand van die wandeling loop je
boek Twee vrouwen, twee levens,
Jelske verloor zeven van haar acht
Beide vrouwen hadden, ieder op hun
door de straten en stegen die een rol
voor- en tegenspoed in de 19e eeuw. Het is een biografie over de Friese nichten Jelske Vlaskamp (18321895) en Janke Diderika Vlaskamp (1826-1903). Schrijfster en oudmedewerker van Omrop Fryslân Aly van der Mark schreef het boek samen met Margreet Nauta en Titita van Wulfften Palthe (beide nakomelingen van Janke Diderika) en met Martha Kist (collectievormer van Tresoar).
kinderen en werd meerdere malen
eigen manier, een zwaar leven. Als
speelden in haar leven. Op Histori-
opgenomen in psychiatrische instel-
vrouw had je het destijds sowieso
sche Stadswandeling Utrecht – city-
lingen.
niet gemakkelijk. De gezondheids-
routes vind je informatie over een
zorg was slecht en de huishoude-
wandeling door het museumkwar-
Haar nicht Janke Diderika was de
lijke taken waren niet zo eenvoudig
tier in Utrecht. ■
dochter van Gerrit Arents Vlaskamp,
uit te voeren als tegenwoordig. Al
chirurgijn te Wirdum. Zij trouwde
lezende besefte ik hoe rijk we zijn.
met haar neef, de marine arts Doeke
En dan bedoel ik niet in materieel
Hellema. Haar leven stond groten-
opzicht, maar in de zin van hoe je je
deels in het teken van de zorg voor
als vrouw nu kunt ontwikkelen door
haar gezin. Ook haar bleef het ver-
de mogelijkheden die er zijn in deze
driet niet bespaard. Ze verloor net
tijd. Het boek geeft ook een inkijkje
als Jelske een aantal kinderen en
in hoe men in die jaren omging
HET BOEK
kampte met een zwakke gezond-
met patiënten in psychiatrische
Voorafgaand aan het verhaal over
heid.
instellingen, toen nog gestichten
de levens van Jelske en Janke Dide-
genoemd. Schrijnend om te lezen.
rika wordt uitgebreid beschreven uit
RECENSIE
Toch is er ook een lichtpuntje. De
welk geslacht de vrouwen stamden.
Je kunt zien dat dit boek met aan-
nakomelingen van Jelske blijken
Ze waren nichtjes, maar hun levens
dacht is gemaakt. Het is op glanzend
zich ontworsteld te hebben uit de
verliepen totaal verschillend. Jelske
papier gedrukt en de tekst is aange-
ellende van hun (over)grootmoeder.
was de zus van de beroemde Friese
vuld met mooie foto’s. De bronnen
Dat had ook anders kunnen lopen.
tuinarchitect Gerrit Vlaskamp en
waaruit is geput om de levens van
werd gezien als het zwarte schaap
de vrouwen te beschrijven zijn uit-
Tenslotte is het leuk om te ver-
van de familie. Ze raakte ongehuwd
gebreid beschreven.
melden dat de stegen en straatjes in Utrecht waar Jelske woonde,
zwanger en kwam vanwege een klein vergrijp zes maanden in de gevangenis terecht. Door haar familie werd ze verbannen naar Utrecht,
Twee vrouwen, twee levens is een interessante en prettig leesbare biografie, die goed weergeeft hoe ver-
nu behoren tot het Museumkwartier. In een apart hoofdstuk is de
Uitgever: Het Nieuwe Kanaal / ISBN: 9789492457530
‘Jelske-wandeling’ opgenomen. Aan
HOBBY OM DE HOEK IN HET JABIXHÛS Hobby om de Hoek is een stichting zonder winstoogmerk, die mensen bij elkaar brengt met dezelfde interesse die redelijk dicht bij elkaar in de buurt wonen. Dat zorgt ervoor dat ze niet in een sociaal isolement terecht komen. De stichting heeft al tientallen mensen aan nieuwe contacten geholpen. Er zijn geen verplichtingen en ook geen kosten. Op woensdag 20 december is Hobby
Aanmelden is niet nodig. Wil je van
om de Hoek te gast in het Jabixhûs
tevoren meer informatie, mail dan
aan de Vijverstraat 2 te Leeuwarden.
naar info@hobbyomdehoek.nl of bel
Iedere woensdagmiddag is daar De
06 168 117 53
Woonkamer. Dit is een wekelijkse inloop van half 2 tot half 5, waar iedereen welkom is voor een gratis kop koffie, gezelligheid en een goed gesprek. Eens in de maand is er een thema. Op 20 december presenteert Hobby om de Hoek een speciaal programma, zie de tabel hieronder.
13:30 uur - 14:30 uur
Ontvangst met koffie of thee en wat lekkers
14:30 uur - 14:45 uur
Korte inleiding over wat Hobby om de Hoek is, uitleg Hobbybuur, Buurtcontact en Belbuur
14:45 uur
Start programma
16:30 uur
Einde programma
SENIORENkrant | LEEUWARDEN 19 Tekst en foto's: Boukje Wiersma
TERUG IN DE TIJD IN DE GRUTTERSWINKEL We hebben in de gemeente Leeuwarden veel musea die de moeite waard zijn. De grote trekpleisters zoals het Fries Museum kent iedereen wel, maar er zijn ook kleinere, minder bekende pareltjes. Een daarvan is museum De Grutterswinkel in Leeuwarden.
I
n 1901 begonnen Klaas Feenstra en zijn vrouw
Rengers. Begin jaren zeventig sloot de grutterswin-
van de Feenstra’s zijn ingericht als koffiekamer.
Klaaske een grutterswinkel in de Nieuwe-
kel haar deuren. De gezusters Feenstra waren op
“We schenken er koffie en thee en we hebben
steeg. De heer Feenstra stookte in de prachtige
leeftijd en vonden het mooi geweest. Daarnaast
natuurlijk oranjekoek en andere lekkernijen. Het is
oude wijnkelder sterke drank, die gretig aftrek
kwam er steeds meer concurrentie van grotere
hier altijd gezellig; mensen komen langs om wat
supermarktketens.
te drinken tijdens het winkelen of ze spreken hier
vond. Mevrouw Feenstra ging met het winkelmeisje langs de welgestelde klanten om de boodschappen-
af met vrienden. Jong en oud weet ons te vinden.”
lijstjes op te halen. Die boodschappen werden in de
De oude grutterswinkel is nu alweer zo’n dertig jaar
winkel bij elkaar gezocht en daarna gingen de da-
een museum. Dertig vrijwilligers houden het mu-
Museum de Grutterswinkel geeft een mooi beeld
mes op pad om de bestellingen te bezorgen.
seum draaiende. Ze nemen graag de rol op zich van
van de tijd waarin de familie Feenstra leefde.
winkelbediende, serveerster en gids. De vrijwillig-
Je krijgt een inkijkje in het leven in Leeuwarden
VEEL BEKENDE KLANTEN
ster die ik spreek, vertelt met veel enthousiasme
tussen 1901 en 1973. De vrijwilligers zijn gedreven
Toen de heer en mevrouw Feenstra rond 1926 kort
over het werk dat ze nu vijf jaar doet. “Ik wilde na
en gastvrij. Het is een leuke plek voor iedereen! ■
na elkaar overleden, namen drie van hun dochters
mijn pensioen graag bezig blijven. Het is zo leuk
de winkel over. Hoewel de jongste dochter destijds
om anderen over de geschiedenis van het pand te
pas veertien jaar was, bouwden de dames de zaak
vertellen. Er ontstaan vaak hele leuke gesprekken.
van hun ouders uit tot een luxe grutterswinkel die
En ik speel ook regelmatig een beetje voor VVV,
goed aangeschreven stond. Veel bekende Leeuwar-
door bezoekers te attenderen op wat er nog meer te
ders deden er hun inkopen, zoals de ouders van
zien is in Leeuwarden.”
Mata Hari (de Zelle’s), de Van Burmania’s en baron SNOEP IN PUNTZAKJES Het eigenlijke museum is op de bovenverdieping. Daarvoor moet je een kaartje kopen. Je vindt er naast een tentoonstelling de slaapkamers van de zusters Feenstra, de dienstmeidenkamer met bedstee en het húske met ton. De benedenverdieping
INFO Museum De Grutterswinkel is geopend van dinsdag tot en met zaterdag van 10.00 – 17:00 uur. Toegang tot de expositie en de bovenverdieping kost vanaf 12 jaar € 2,50. Het museum is boven niet geschikt voor mensen in een rolstoel of met een rollator. Wel kunnen die beneden in het winkeltje rondkijken of een kopje koffie drinken. De medewerkers zijn altijd bereid om te helpen. www.grutterswinkel-leeuwarden.nl
is gratis te bezoeken. In het winkelgedeelte waan je je een eeuw terug in de tijd. Boven de authentieke toonbanken met marmeren blad hangen papieren puntzakjes en tegen de achterwand staan potten met snoepgoed. Alles wordt nog ouderwets afgewogen en in een zakje gedaan. Ook kun je in de grutterswinkel sûkerbôle, dúmkes en andere
OP ZOEK NAAR VRIJWILLIGERSWERK? Het museum is altijd blij met nieuwe vrijwilligers. Er is op dit moment ook een vacature voor een huismeester. Heb je belangstelling? Neem dan contact op via info@grutterswinkel-leeuwarden.nl.
Friese producten kopen. De vroegere woonkamers
Mail & win
Deze leuke taferelen van Leeuwarden staan in de etalage van een winkel net buiten het centrum. Weet jij de naam en het adres van deze winkel? Mail die dan naar info@seniorenkrant.nl en je maakt kans op de bundel Winternacht met drie spannende verhalen. (Hint: slijperij)
ADVERTORIALS | SENIORENkrant
20
Volledig pakket thuis ontlast mantelzorgers en directe naasten Maatwerk Cliënten die langdurig zorg nodig hebben én een indicatie hebben vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) komen in aanmerking voor het Volledig pakket thuis. Cliënten betalen een eigen Wlz-bijdrage, maar krijgen daar veel voor terug. Met Vpt gaat de reguliere zorg door, gecombineerd met een aantal extra zorgmomenten. Samen met de cliënt én hun mantelzorgers of directe naasten bekijken we wat er nog wél lukt en waar behoefte aan is. Er is daarbij vooral oog voor het welzijn van de cliënt: waar wordt iemand blij van? Soms is dat samen een spelletje spelen, maar het kan ook een wandeling zijn of samen iets lekkers klaarmaken.
Tot op hoge leeftijd in je vertrouwde omgeving blijven wonen, liefst zo comfortabel, zelfstandig en veilig mogelijk. Thuiszorg Het Friese Land komt tegemoet aan deze veelgehoorde wens met het Volledig pakket thuis. Heeft u langdurig zorg nodig (Wlz), maar wilt én kunt u graag zelfstandig in uw eigen huis blijven wonen? Met Volledig pakket thuis (Vpt), regelt Thuiszorg Het Friese Land niet alleen uw verzorging en verpleging, maar ook hulp bij het huishouden, begeleiding en welzijnsactiviteiten. We bieden met dit pakket alle zorg die u nodig hebt.
Het Volledig pakket thuis is echt van toegevoegde waarde. Daar zijn onze verzorgenden en (wijk)verpleegkundigen het over eens. U bespreekt, samen met uw mantelzorgers of directe naasten, welke ondersteuning u wenst. We bekijken daarbij wat u zelf kunt doen, wat mantelzorgers kunnen betekenen en waar onze thuiszorg medewerkers bij kunnen ondersteunen. We stemmen de zorg en begeleiding dus volledig op u af en ontlasten mantelzorgers. Zo bieden we altijd maatwerk.
Mantelzorgers ontlasten Cliënten, maar ook mantelzorgers en directe naasten reageren positief op de nieuwe dienstverlening. Dankzij Vpt voelen cliënten zich minder eenzaam. Maar het ontlast ook mantelzorgers. Een partner van een cliënt, die misschien al jaren achtereen zorg verleent, heeft ineens weer tijd om iets voor zichzelf te doen. Of mantelzorgers kunnen weer ‘gewoon even bij heit of mem’ langs, zonder dat ze daar echt iets moeten. Nieuwe collega’s Vanwege het succes van het Volledig pakket thuis, is Thuiszorg Het Friese Land hard op zoek naar nieuwe collega’s in Noord- en Midden-Fryslân. Enthousiaste en gedreven zorgmedewerkers, met een afgeronde opleiding Helpende plus. Heb jij het diploma Helpende, niveau 2, maar wil je graag de opleiding tot Helpende plus volgen? Ook dan ben je van harte welkom, wij regelen die opleiding graag voor jou. Is deze mooie functie jou op het lijf geschreven, neem dan contact met ons op.
MEER INFORMATIE
Meer informatie over Volledig pakket thuis óf over werken als Helpende Plus? Neem contact op via onze Zorgcentrale, via 0900-8864.
Aangeboden door Kunstgebit aan Huis
WIJ LATEN NIET-MOBIELE OUDEREN WEER ZORGELOOS LACHEN, ETEN EN SPREKEN.
‘Toen mijn pake en beppe ouder werden, kostte het ze steeds meer moeite om dingen te ondernemen. Helemaal omdat mijn beppe een handicap had. Hun mobiliteit ging achteruit en welke zorg je dan niet meer krijgt, werd mij hartverscheurend duidelijk. Een belangrijke stimulans voor de start van Kunstgebit aan Huis.
KUNSTGEBIT AAN HUIS Met onze mobiele praktijk komen wij bij u thuis, in verpleeghuizen, verzorgingshuizen en aanleunwoningen en helpen wij u van pijnklachten en kunstgebitproblemen af. Dit doen we door het aanpassen van het huidige kunstgebit of we verblijden u met een nieuw kunstgebit dat goed zit. Zodat u zich weer zekerder voelt en zorgeloos kunt lachen, eten en spreken.’ WAT KOST EEN KUNSTGEBIT EN WAT KRIJG IK VERGOED? Een belangrijke vraag die wij vaak horen. Een nieuw kunstgebit kost ongeveer € 1500,-
JELLIE KATTOUW - VAN DEN BOSCH eigenaresse Kunstgebit aan Huis
en wordt één keer per vijf jaar vergoed door de basisverzekering. Zorgverzekeraars waar wij een contract mee hebben vergoeden 75 % van het totaalbedrag. De overige 25 % betaalt u
Wanneer uw eigen risico voor dit jaar al op is, is het financieel aantrekkelijk om dit jaar nog een nieuw kunstgebit te nemen.
zelf. Voor het repareren of opnieuw passend maken (rebasen) van een kunstgebit is de vergoeding 90 % en de eigen bijdrage 10 %. Wanneer uw eigen risico voor dit jaar al op is, is het financieel aantrekkelijk om nog dit jaar een nieuw kunstgebit te nemen. Wij rekenen een kleine toeslag door bij u aan huis te komen.
Een eventuele extra vergoeding komt uit de aanvullende verzekering. KUNSTGEBIT IN SLECHTS 3 AFSPRAKEN Dankzij innovatieve 3D technologie maken wij een nieuw kunstgebit in slechts drie afspraken! Hoe doen we dat? 1. Op onze eerste afspraak bespreken we uw wensen en maken we een kopie van uw huidige gebit. Dit gebeurt buiten de mond. 2. Tijdens de tweede afspraak maken we een precisie afdruk in de eerder gemaakte kopie en registreren we hoe het dichtbijten gaat. 3. In ons eigen laboratorium scannen wij de afdruk en ontwerpen we het nieuwe kunstgebit op de computer. Vervolgens maken we het ontworpen kunstgebit met onze freesmachine en is het klaar om te worden geplaatst tijdens de derde afspraak.
Kijk voor de test of voor meer informatie over ons en onze zorg op: www.kunstgebitaanhuis.nl of bel met ons op telefoonnummer 06 832 521 62.
ZORGELOOS LACHEN, ETEN EN SPREKEN Mijn pake en beppe kan ik helaas niet meer helpen aan een kunstgebit. Maar met plezier en aandacht help ik graag andere pakes en beppes in Friesland. Ervaart u kunstgebit klachten en heeft u het oplossen hiervan steeds uitgesteld omdat u minder mobiel bent? Neem dan vandaag nog contact met ons op via 06 832 521 62 en wij laten u dit jaar nog zorgeloos lachen, eten en spreken.
SENIORENkrant | RELATIES 21
“GA EROP UIT, BLIJF NIET THUIS ZITTEN. WAAG DE STAP!” op Thea. “Tegen vrienden had ik al
maar even een afwachtende houding
eens gezegd: die blonde wil ik wel
aangenomen. Maar al snel raakten
hebben. Maar ik dacht ook: dat lukt
we in gesprek over van alles en nog
me toch niet. Er zijn zoveel andere
wat. Toen één van de dochters vroeg
mannen met wie ze danst.” Thea
of ik meekwam met de kerst wist ik:
hield op dat moment de boot af. “Ik
ik ben er doorheen.” Thea herinnert
had niet in de gaten dat daar iets
zich ook de datum van 19 novem-
broeide, bovendien gingen Esther en
ber 2022 nog als de dag van gister.
ik altijd samen naar huis.” Wel no-
“‘s Ochtends vierden we de verjaar-
digde ze Wim uit om ook eens naar
dag van Wim’s broer en trof ik zijn
de dansavond in Joure te gaan. Dat
hele familie. ‘s Middags gingen we
deed Wim en de tweede keer zag hij
naar de verjaardag van mijn schoon-
zijn kans schoon. “Toen ik binnen-
dochter en ontmoette Wim mijn kin-
kwam wees Thea naar mij. Ze wilde
deren.” Wim: “Het was fijn en leuk.
met me dansen.” Zullen we de laatste
Ik voelde me direct thuis.”
dans dan ook samen doen”, was zijn Hoezeer Wim al onderdeel is van
de laatste dans vaak een langzaam
haar familie, illustreert het verhaal
en romantisch nummer is.
van Thea’s tweejarige kleinzoon. “Hiervoor riep hij altijd: oma, oma!
Tekst en foto: Riemie van Dijk
WE HOREN BIJ ELKAAR! Liefde op latere leeftijd? Dat is iets dat de Friese Thea en Overijsselse Wim, beiden 76 jaar, nooit hadden verwacht. Toch gebeurde het. Ze ontmoetten elkaar op de dansvloer. Na twee jaar ‘om de hete brij’ te hebben heen gedraaid, sloeg vorig jaar september de vonk over. Inmiddels weten ze zeker: we horen bij elkaar!
D
berekenende reactie. Wim wist dat
IK BLIJF OOK SLAPEN
Toen ik laatst op hem paste en de
Hierna pakte Wim door. “Ik wil ook
deurbel ging, riep ie direct: Wim,
wel eens bij jou thuis kijken”, nodig-
Wim! Als Wim komt, sta ik op de
de hij zichzelf uit op een volgende
tweede plaats en als Wim weggaat,
dansavond. Thea vond dat span-
roept ie: mee, mee.”
nend. “Oeh, je mag best wel kijken, maar verder…? Ik vond hem wel
MOET NU MEER PLANNEN
aardig, maar wist niet wat ik moest
Ze hebben nu een Latrelatie (living
doen. Ik twijfelde aan mijzelf: wil ik
apart together). Wim: “Apart wonen
dit wel? Ik was niet van plan weer
bevalt me hartstikke goed. Door
een relatie te beginnen; ik had het
de week doe ik mijn eigen dingen.
naar mijn zin alleen”, verklaart ze
Ik ben altijd bezig, verveel me nooit.
haar reactie van toen. Ze herinnert
Ik ga naar vrienden voor een bakje
zich nog goed hoe Wim zich, voor-
koffie, ik heb mijn vogels en het voet-
zien van een bosje bloemen, meldde.
bal. Momenteel ben ik druk bezig
“Toen wist ik nauwelijks hoe ik hier
met het omzagen van bomen voor
in Friesland moest komen”, lacht
mijn houtkachel. Machtig mooi!”
Wim. “Ondertussen kan ik de route wel dromen.” Hijzelf vond deze ont-
“Het leven is nu wel anders”, vindt
at het stel elkaar vond
als je zoals ik elke zondag op zo’n
moeting helemaal niet spannend:
Thea, die een goedbezochte Bed &
is te danken aan Thea’s
avond komt, leer je elkaar wel beter
“Ik ben heel nuchter. Ik dacht: als het
Breakfast runt. “Als Wim hier op vrij-
vriendin Esther, die op
kennen. Wim en ik hadden al vaker
niets wordt, dan is dat zo.” Wel zei hij
dag komt, gaat hij zondagochtend
meerdere plaatsen in Ne-
met elkaar gedanst en een praatje
direct bij binnenkomst: “Ik blijf ook
weer naar huis vanwege de vogels. Ik
derland dansavonden organiseert,
gemaakt. Ik wist daardoor dat hij we-
slapen.” Om er snel aan toe te voe-
heb het druk met mijn B&B, ik heb al
waarop zowel alleenstaanden als pa-
duwnaar was en waar hij woonde.”
gen toen Thea het benauwd kreeg:
afspraken tot in februari. Het is soms
“Op de bank, hoor.” De bank bleef
lastig inplannen.” De reistijd, iedere
ren welkom zijn. “Esther en ik gaan al vijftien jaar samen uit. Het klikt
Na het overlijden van zijn vrouw in
echter onbeslapen, vertrouwt het
keer weer ruim honderd kilometer
heel goed tussen ons”, vertelt Thea.
2012 werd Wim op sleeptouw geno-
stel me stralend toe.
heen en weer, is ook een ding. “Het is
“Ik ging met haar mee naar een
men door een voetbalkennis. “Lijkt
dansavond in Laren, vlakbij Lochem.
het je niet iets om een keertje mee
VOOR DE KEURING
Dat is zo’n anderhalf uur rijden. Een
te gaan naar de dansavonden, vroeg
De kennismaking met de wederzijd-
WAAG DE STAP
leuke locatie waar ik veel aardige,
die. Ik wist niet eens dat het bestond.
se kinderen en familie was de vol-
Thea en Wim zien de toekomst vol
nieuwe mensen heb leren kennen.”
Eigenlijk heb ik meer met voetbal
gende stap. Wim: “Ik ben veertig jaar
vertrouwen tegemoet. “We horen bij elkaar.” Ze zijn blij dat ze de liefde
zoals het is”, stelt Wim nuchter vast.
dan met dansen. Maar ik trof er be-
getrouwd geweest en ik zou het las-
ELKAAR BETER LEREN KENNEN
kenden. Met een vrouw die daar ook
tig gevonden hebben als mijn twee
hebben gevonden. Hun advies aan
Thea is sinds 2012 alleen, maar
kwam heb ik vijf jaar een relatie ge-
dochters tegen deze relatie zouden
alleenstaande senioren: “Ga erop uit,
dat was niet de reden dat ze naar
had, maar dat is uitgegaan.”
zijn.” Thea herinnert zich de ontmoe-
blijf niet thuis zitten. Waag de stap!”
ting met Wims dochters nog goed.
de dansavonden ging. “Ik vond het niet belangrijk om een vent te krij-
DE LAATSTE DANS
“Ze kwamen alleen, zonder hun
Ze eindigen het gesprek in elkaars
gen. Misschien was ik zelfs wel een
Naarmate de tijd vorderde, raakte
mannen. Het voelde toen echt alsof
armen en dansen hun favoriete
beetje afstandelijk in die tijd. Maar
Wim best wel een beetje verkikkerd
ik gekeurd zou worden. Ik heb eerst
quickstep. ■
22
PUZZELS | SENIORENkrant
Win een mooie prijs!
Puzzels: Peter Teeuwen
Onder de goede inzendingen wordt weer een prijs verloot. Deze keer kun je een goedgevuld boodschappenpakket ter waarde van € 50,- winnen. Stuur de oplossing in vóór 6 januari 2024 naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. de puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden. Vermeld naast de oplossing je naam, adres en woonplaats, en eventueel telefoonnummer. Vanaf 8 januari 2024 zijn de oplossing en de winnaar te vinden op www.seniorenkrant.nl en op Facebook. De winnaar wordt ook bekend gemaakt in de volgende editie.
Prijspuzzel
Ruitpuzzel
GEZELLIGHEID KENT GEEN TIJD
Vul het schema hieronder in. Tot aan het woord van
Vandaag gaan we gezellige spelletjes zoeken, van vroeger. Begin met de eerste en
10 letters komt er per regel een letter bij. Daarna gaat
zet die op plek 1 enzovoort. Houd dus dezelfde volgorde aan. Als je alles goed invult,
er iedere keer weer een letter af. De volgorde van de
verschijnt er op de gele balk een woord dat hier alles mee te maken heeft. Dat is de
letters kan veranderen.
oplossing. Succes!
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1
A
E
I
M
M
P
P
P
T
2
E
E
J
L
N
O
S
3
A
E
G
O
R
S
S
T
4
A
B
D
E
G
N
N
O
R
Z
5
E
E
I
L
L
N
O
O
P
S
6
A
A
E
K
N
R
T
7
E
E
E
E
E
G
I
J
M
10
N
11
12
13
14
15
V
N
R
R
S
T
1.
ROMEINS CIJFER
2.
GEOGRAFISCHE AANDUIDING
3.
VERZADIGD
4.
TENNISTERM
5.
EREN
6.
OP EN NEER GAAN
7.
CONTACT
8.
VLIEGEND BINNENGAAN (VERLEDEN TIJD)
9.
WIJNKENNERS
10. TEVREDENHEID 11. PREHISTORISCH DIER 12. UITGEPLOZEN
1
13. LEERBEWERKING
2
14. DEEL VAN HET GEZICHT
3
15. AANBEDEN FIGUUR
4
16. METAAL
5
17. GEK
6
18. MUZIEKNOOT 19. ROMEINS CIJFER
7
5-letterwoorden Zet de volgende 5-letterwoorden in het raster, zodat alle woorden geplaatst kunnen worden. De laatste letter van het eerste woord is de beginletter van het tweede woord. Deze keer is het wel even puzzelen! LEVEN, LICHT, LOTUS, NAGEL, NOOIT, RECHT, SCHOT, TAPIR, TEKST, THUIS, TROUW, WATER
C
SENIORENkrant | NOSTALGIE 23 Tekst en foto: Jeltsje de Boer
DROMEN VAN EEN LANG EN GELUKKIG LEVEN Er was eens een meisje van wie de wieg stond in een dorp op het platteland. Blauwe ogen, krullend haar, een pleister op iedere knie. Want meisjes droegen rokjes en hadden vaak blote benen. Dan lag bij een val de knie snel open. Het meisje huppelde iedere dag naar school, waar werd geleerd maar ook gezongen, voorgelezen en gesport. In de zomer kon ze uren in het gras liggen om figuren in de wolken te fantaseren. ’s Winters werd er geschaatst. Moeder bond de houtjes onder achter het huis op de vaart en daar zette ze de eerste schreden op het ijs.
Z
bare- school. Welbehagen. Ik heb me nooit in het woord verdiept en ga het opzoeken op internet. Er zijn meerdere betekenissen in het door engelen gezongen lied Ere zij God. Ik neem me voor om in 2024 boeken over religies te lezen. Om meer inzicht te krijgen in godsdienstoorlogen. Begrijpen zal ik het nooit. VEERKRACHT Ik heb een hekel aan al het negatieve geschreeuw van mensen. Verbeter de wereld, begin bij jezelf; ik hoor het mijn moeder nog zeggen. Kijk, die engel had het goed gezien. Als iedereen dat stapje zet, zal het dan goed komen met ons? En met Moeder Aarde, Gaia? Is ze in staat om te herstellen van al die raketinslagen, landmijnen, de consumptiemaatschappij en het egoïsme van de mensheid? Ja, ik wil erin blijven geloven, zeg ik hardop. Er gebeuren ookhele goede dingen. Mensen die vrijwillig naar oorlogsgebieden gaan om te helpen. Die elkaar in dorpen en wijken voorzien van eten en opvang. Die even bij de buurvrouw langsgaan om te horen hoe het gaat. Bedrijven die een deel van de opbrengst
e had onbezorgde kinderjaren, in een
het was zo heerlijk om in een verhaal te verdwij-
schenken aan goede doelen.
beschermde wereld kon ze vallen en
nen. In ons dorp kwam wekelijks een boekenbus.
opstaan. Het was geborgen; iedereen
Wat keken we uit naar het moment dat we weer
Musicals, die worden gemaakt om mensen een
kende elkaar in het dorp en paste op el-
nieuwe boeken konden halen!
gevoel van welbehagen te geven. Hé daar is het
kaar. Alle reden voor een lang en gelukkig leven.
woord weer. Een buurmeisje dat mooi versierde
Op oudejaarsavond sneeuwde het en vader zei:
cup cakes komt brengen. En ook eentje voor zich-
ga jij even sneeuwvegen. Ondertussen gooide hij als grap een rotje op veilige afstand achter haar. Nou, dat was wel de ergste schrik van haar leven. Weer hoort ze achter zich een enorme knal en ze schrikt wakker uit haar dagdroom. ALWEER EEN OORLOGSJAAR VOORBIJ Zo, wat was ik ver terug in de tijd! Ik kijk om
“HET WAS GEBORGEN; IEDEREEN KENDE ELKAAR IN HET DORP EN PASTE OP ELKAAR. ALLE REDEN VOOR EEN LANG EN GELUKKIG LEVEN.”
zelf meeneemt, zodat ze die gezellig bij jou kan opeten. Foto’s maken, zingen, musea met mooie tentoonstellingen, kinderen die een tekening maken voor opa en oma, die op hun beurt weer oppassen en leuke dingen ondernemen. Herinneringen maken. Mijn gezicht straalt bij al deze gedachten. Ik kan zoveel goeds bedenken. Al die innovaties voor een betere wereld, bevlogen bos-
me heen en zie bombardementen op de tv.
wachters en biologen die ons over de natuur ver-
O, wat verschrikkelijk, in wat voor wereld zijn we
tellen, de egeltjes die we helpen om de winter door
beland? Wie had kunnen bedenken dat de oor-
DE RIJKDOM VAN LEZEN
te komen, mooie vogeltaarten op de tuintafels. Ik
log in Oekraïne nog steeds niet voorbij zou zijn?
Het lukte me dit jaar om een aantal maanden
ben niet meer te stoppen; er is zoveel hoop in de
Sterker nog, er is een conflictgebied bij gekomen
achter elkaar iedere week een boek te lezen. Even
veerkracht van mensen. Helemaal blij ga ik een
dat het nieuws bepaalt. En dan al die oorlogen
in een andere wereld zijn, dat is de rijkdom van
kerstmenu uitzoeken en bedenken hoe mooi ik
die ons niet eens bereiken. In wat voor wereld
lezen. Ongelofelijk dat er zoveel boeken zijn, met
het huis ga versieren met licht en kaarsen. En
leven we? Ik heb genoeg gezien en druk de tv
ieder een eigen verhaal en schrijfstijl en toch alle-
ik raak er steeds meer van overtuigd dat we nog
uit. December is een feestmaand, maar duidelijk
maal anders. Ik blijf het bijzonder vinden. Het ene
lang en gelukkig zullen leven! ■
niet voor iedereen.
boek was het andere niet, maar ik las iedere letter. Soms was er niet veel aan het verhaal, maar
LEVELS EN BOEKEN
was het boek wel heel mooi geschreven. Som-
Ik laat mijn gedachten gaan over 2023. Wat is
mige boeken hadden van mij ook prima honderd
het jaar weer snel voorbij gegaan. Het was voor
bladzijden korter gekund. Als het boek uit was
mij persoonlijk een prima jaar. Ik had me vorig
overdacht ik de inhoud en noteerde een aantal
jaar december twee doelen gesteld: duizend levels
zaken in mijn speciaal daarvoor bestemde boekje.
halen met candy crush, mijn favoriete spel en
Dingen als titel, auteur, hoofdpersonen, de mooiste
tien boeken lezen. Wow, in juli was mijn eerste
zin. Tja, mijn geheugen is niet altijd meer even
doel al bereikt en kreeg ik een kroon op mijn pro-
scherp en mijn harde schijf raakt regelmatig vol.
fielfoto. Helemaal blij was ik met het behaalde
Dus schrijf ik alles op, om te voorkomen dat ik
resultaat. Ja, ik weet het, een schril contrast met
twee keer hetzelfde boek lees. Nee zeg, er liggen
het geweld overal, maar mag het af en toe ook
nog genoeg te wachten.
even nergens over gaan? LEVEN WE NOG LANG EN GELUKKIG? Toen kon het lezen beginnen. In de zomer stond
Inmiddels is het december en wordt het tijd voor
mijn werk op een laag pitje en ik bracht uren door
de kookboeken. Ik wil dit jaar extra tijd en zorg
in onze heerlijke tuin met een boek. Het werd tijd
besteden aan het eten. Koken voor al mijn dierba-
om mijn bibliotheek uit te dunnen. Lezen en daar-
ren en uitdelen wat overblijft. Of misschien extra
na weggeven die boeken. Want dat is er de afge-
koken om te delen. ‘Vrede op aarde, in de mensen
lopen jaren bij gebleven. Als kind las ik heel veel;
een welbehagen’, zongen we als kind op de -open-
24 ACTIVITEITENAGENDA | SENIORENkrant
ACTIVITEITENAGENDA +++++++
Leeuwarden
+++++++
/// 7 TOT EN MET 31 DECEMBER
/// 21 DECEMBER
DE BAAN IS HEDEN GEOPEND – WINTER IN LEEUWARDEN
FILM NOMADLAND 14.30 uur | Slieker seniorenmiddag*
11.00 - 17.00 uur | HCL, Groeneweg 1, Leeuwarden
Film over de Amerikaanse Fern (Frances McDormand), een zestiger die na het overlijden van haar man alles achterlaat en als heuse nomade in een camper van plek naar plek trekt.
Tentoonstelling in het Historisch Centrum Leeuwarden over de winters van weleer in de stad. /// 16 EN 17 DECEMBER
KERSTMARKT BLOKHUISPOORT Vanaf 11.00 uur | Blokhuisplein 40 | Entree € 2,00 Gezellige kerstmarkt in de oude gevangenis van Leeuwarden met meer dan vijftig kraampjes, live muziek en een foodplein.
/// 24 DECEMBER
KERSTNACHT PRAAMVAREN Tussen 17.00 en 21.00 uur | Nieuwestad 71 | Prijs: € 10,00
/// 12 DECEMBER
GRIJS GEDRAAID – MAAIKE OUBOTER EN ORKEST KAMERATA ZUID
Maak een praamvaar t door de Leeuwarder stadsgrachten onder het genot van een glaasje glühwein, een beerenburgje of warme chocomel.
14.00 uur | De Harmonie | Prijs € 17,50 Singer-songwriter Maaike Ouboter zingt haar eigen Nederlandstalige nummers samen met het 22-koppige orkest Kamerata Zuid. Ook zingt ze andere bekende Nederlandse liedjes. Meezingen en -dansen mag! Kom uit je theaterstoel en beweeg onder leiding van danser en choreograaf Andrew Greenwood en klets over de mooiste muzikale herinneringen.
/// 17 DECEMBER
ADVENTSCONCERT DOOR HET VOCAAL ENSEMBLE VOCALIBRE 15.00 uur | Dorpskerk Huizum | Entree €12,50 Vocalibra uit Drachten bestaat uit 18 leden. Het koor zingt in dit decemberconcert over licht in donkere tijden. Meestal wordt er a capella gezongen, soms met begeleiding van een organist of een klein instrumentaal ensemble.
SPECIAAL VOOR OUDEREN*
+ Iedere derde donderdag van de maand vertoont Slieker een speciaal voor
senioren geselecteerde film. Een half uur voordat de film begint gaat de koffiehoek open; het is dus ook een gelegenheid om nieuwe mensen te ontmoeten.
+ Pathé heeft iedere week een 50Plus voorstelling. Meer informatie vind je op www.pathe.nl/50plusbios
/// 7 JANUARI 2024
NIEUWJAARSCONCERT FRIES KAMERORKEST 15.00 uur | WTC lounge | Toegang gratis Het Fries Kamerorkest speelt delen uit de Carmen suite van Bizet, de Coppelia suite van Delibes en de wals uit de Masquerade suite van Khachaturian.
SENIORENkrant | ADVERTORIALS VEILIGHEID 25 31
Het Ministerie van Justitie en Veiligheid, de politie, het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) en zes ouderenorganisaties hebben de handen ineen geslagen om voorlichting te geven over verschillende methodes van oplichting. Wij geven u graag tips om oplichting te voorkomen.
MAAK HET OPLICHTERS NIET TE MAKKELIJK!
HULPVRAAGFRAUDE WAT IS HET PROBLEEM? Via apps, zoals bijvoorbeeld WhatsApp of sms, communiceren we tegenwoordig veel met elkaar. Maar oplichters maken hier ook gebruik van. Ze proberen geld van u af te troggelen door zich voor te doen als een bekende van u. Hoe gaat een oplichter te werk? Bij hulpvraagfraude via WhatsApp of sms ontvangt u een bericht van een oplichter die zich voordoet als een bekende. Bijvoorbeeld als uw (klein)zoon, uw (klein)dochter of als uw vriend of vriendin. Vaak begint het met een berichtje dat de bekende een nieuw telefoonnummer heeft. Daarna volgt al snel het bericht dat diegene in de problemen zit met de vraag aan u om te helpen door middel van een betaalverzoek. WAT KUNT U ZELF DOEN? • Wees altijd alert als u om geld wordt gevraagd. Ook als u een bericht krijgt van een telefoonnummer dat bij u bekend is. • Bel altijd eerst de persoon zelf op het voor u bekende nummer. En zorg dat u een normaal gesprek met hem of haar kunt voeren. Neem er geen genoegen mee als de persoon zegt u niet te kunnen horen of dat hij/zij niet op kan nemen. Niet gebeld = geen geld. • Controleer het rekeningnummer dat de oplichter opgeeft. Komt het overeen met het rekeningnummer van de bekende? • Scherm uw social media af. Het gaat niet alleen om uw telefoonnummer, maar ook om foto’s die u openbaar heeft staan en de relaties die u heeft (bijvoorbeeld ‘vader van’).
Zo voorkomt u ook dat u gehackt wordt en iemand uw identiteit steelt om een ander op te lichten. WHATSAPP-OVERNAME Oplichters kunnen ook proberen toegang te krijgen tot uw WhatsApp-account. Ze downloaden WhatsApp op hun eigen telefoon, voeren uw telefoonnummer in als hun eigen nummer en vragen de verificatiecode op. U ontvangt dan de verificatiecode voor WhatsApp. Vervolgens neemt de oplichter contact met u op en geeft aan dat per ongeluk de verificatiecode naar u toe is gestuurd. Daarna volgt het verzoek om de verificatiecode aan hem door te geven. Om te voorkomen dat misbruik wordt gemaakt van uw WhatsApp-account kunt u tweestapsverificatie instellen. Dat is een extra beveiliging.
TWEESTAPSVERIFICATIE De tweestapsverificatie is vrij eenvoudig in te stellen in uw WhatsApp. 1. Ga in WhatsApp naar ‘Instellingen’ 2. Vervolgens naar ‘Account’ 3. Wanneer u hier ‘Verificatie in twee stappen’ aanklikt, kunt u de tweestapsverificatie inschakelen.
VIRUSSCANNER WAT IS HET PROBLEEM? Een computervirus kan gemakkelijk uw computer binnendringen. Wanneer een virus binnen is, kunnen criminelen als het ware uw computer gijzelen en informatie uit uw computer halen, zoals bepaalde persoonlijke gegevens. Ook kunnen ze meekijken met wat u typt. Dus ook uw wachtwoorden of bankgegevens. Neem daarom geen enkel risico en installeer een virusscanner. Vaak zijn deze gratis te downloaden.
UPDATES WAT IS HET PROBLEEM? U kent het vast wel. Bent u net lekker bezig op uw computer, krijgt u een melding om een nieuwe update uit te voeren. Misschien denkt u dan: dat komt later wel. Maar met een update installeert u de laatste beveiliging van een apparaat. Criminelen zijn steeds op zoek naar manieren om op uw computer of telefoon binnen te dringen. Blijf hackers dus voor door regelmatig updates uit te voeren. Zo blijft uw computer of telefoon zo goed mogelijk beveiligd. Updaten kan handmatig of automatisch. Stel het in op automatisch, dan heeft u er geen omkijken meer naar. MEER INFORMATIE? Kijk op maakhetzeniettemakkelijk.nl.
26
SENIORENkrant
Opera Spanga en Stadsschouwburg De Harmonie brengen een jubileumvoorstelling met een unieke samenwerking! De meest vrekkige persoon uit de geschiedenis keert terug naar Friesland...
DE HARMONIE
STADSSCHOUWBURG LEEUWARDEN, FRIESLAND
4 • 5 • 6 • 7 JANUARI 2024
INF ORMATIE EN KAARTVERKOOP
HARMONIE.NL
www.operaspanga.nl
� @
a
Hanze.nl/pcc
Prins Claus Conservatorium
Kerstconcert 2023
Een feestelijk programma met werken van diverse componisten, Christmas Carols en samenzang
tickets €10,reserveren via hanze.nl/kerstconcert
Zaterdag 16 december 20.00 uur Grote Kerk, Leeuwarden
w w w. t a n d h e e l k u n d e v a n d e r k o o i . n l
SENIORENkrant | PRIJSWINNAAR EN OPLOSSINGEN PUZZELS 27
Het adres voor uw kunst- en klikgebit Reparatie klaar terwijl u wacht
Winnaar puzzel
Havingastate 11F Leeuwarden 058 - 289 55 49
W
A
T
E
R I
U
P
O
A
R
T
T
E
K
S
I
H
O
C
O
I
N
L
E
V
E
E
C
H
De winnaar van de prijspuzzel van oktober is mevrouw G. JORNA UIT LEEUWARDEN. De oplossing was BIJENETER. – GEFELICITEERD! –
T O H C
H
U
I
S U T O
A
G
E
L
Stuur de oplossing van de prijspuzzel vóór 6 januari 2024 naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of per post naar: Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. De Puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden.
19
D
1 O 2 O L 3 V O L 4 L O V E 5 L O V E N 6 G O L V E N 7 V O E L I N G 8 I N V L O G E N 9 V I N O L O G E N 10 V O L D O E N I N G 11 V O G E L D I N O 12 G E V L O O I D 13 G E L O O I D 14 O O G L I D 15 I D O O L 16 L O O D 17 D O L D O 18
28
ADVERTORIAL | SENIORENkrant
Hulp voor Mantelzorgers: Wie zorgt er voor jou? Mantelzorgondersteuner Sieta: “Doordat ik zelf mantelzorger ben, ken ik ook de zorgen van een mantelzorger” Sieta is mantelzorgondersteuner bij Amaryllis. Haar taken als mantelzorgondersteuner zijn divers. Zo helpt ze bijvoorbeeld mantelzorgers bij het vinden van passende ondersteuning. Ze biedt een luisterend oor en ze helpt bij de organisatie van verschillende activiteiten voor mantelzorgers. Daarnaast is ze zelf al ruim 12 jaar mantelzorger voor haar moeder. “Mijn werk bij Amaryllis en de zorg voor mijn moeder is een bijzondere combinatie. Doordat ik zelf mantelzorger ben, ken ik ook de zorgen van de mantelzorger. Ik weet hoe intensief het kan zijn om te zorgen voor iemand die heel dicht bij je staat. Iemand die je ook op een andere manier hebt gekend.”
Steeds een beetje achteruit Sieta’s ouders waren gezond, maar gingen langzaam steeds een klein beetje achteruit. Daarom kwamen ze in een aanleunwoning in Leeuwarden wonen. Eerst gingen mijn zus en ik beiden ongeveer eens per week bij mijn ouders op bezoek. Toen werd mijn vader al snel minder en kon mijn moeder de zorg voor hem niet meer aan. Op dat moment ging mijn vader in een verzorgingstehuis wonen. Hij heeft daar ongeveer vier jaar gewoond voordat hij overleed.”
Intensieve mantelzorg “Op dat moment werd mijn moeder weduwe. Mijn zus en ik hebben er toen voor gezorgd dat ze genoeg afleiding had en dat ze haar leven weer kon oppakken. We zorgden dat ze in elk geval iedere dag een activiteit had in het verzorgingstehuis vlakbij haar woning en dat ze daar ook kon eten. Dat ging allemaal erg goed. Toen begon de coronaperiode. Er mochten vrijwel geen bezoekers meer komen in het verzorgingstehuis. Alle activiteiteten werden afgelast. Daardoor had mijn moeder ineens helemaal niets meer. Op dat moment werd de zorg voor mijn moeder erg intensief.
Mijn zus en ik zorgden er samen voor dat ze nog een beetje regelmaat had. We gingen iedere dag bij haar langs en aten met haar. Niet lang daarna kreeg mijn moeder een zware beroerte waardoor ze hersenletsel opliep. Ze was erg vaak in paniek. Ze was verdrietig omdat ze heel veel dingen niet meer zelfstandig kon doen. Op dat moment hebben mijn zus en ik besloten dat ze beter niet meer thuis kon wonen. Mijn moeder werd geplaatst in een instelling voor kleinschalig wonen, en daar woont ze nog steeds.”
Je hoeft het niet alleen te doen Voordat Sieta’s moeder in een tehuis ging wonen was de zorg intensief. In die periode vond Sieta erg veel steun bij haar zus: “Het scheelde ontzettend dat mijn zus en ik het samen konden doen. We konden goed praten met elkaar en ik hoefde daardoor niet alle beslissingen zelf te maken.” Sieta komt in haar werk als mantelzorgondersteuner ook wel eens mantelzorgers tegen bij wie het niet zo goed gaat: “Veel mantelzorgers die ik spreek hebben in het begin het gevoel dat ze alles zelf moeten doen. Ze willen de zorg zo lang mogelijk volhouden, maar denken te weinig aan zichzelf. Ik vertel ze dan dat ze de zorg beter volhouden als ze ook hulp van anderen leren aannemen: ‘Je hoeft het niet alleen te doen’.”
Je blijft altijd een emotionele zorg hebben Over wanneer je wel of niet een mantelzorger bent, zijn de meningen wel eens verdeeld. Sommige mensen vinden dat wanneer je ouders opgenomen zijn in een tehuis, je eigenlijk helemaal geen zorgen meer hebt. Sieta is het daar niet mee eens: “Je blijft altijd een zorg hebben. Misschien niet meer met de alledaagse zaken, maar wel in je hoofd. Ik
Ondersteuning voor mantelzorgers door Amaryllis
Marit, Sieta en Ingrid - Mantelzorgondersteuning Amaryllis
“Je blijft altijd een zorg hebben. Misschien niet meer met de alledaagse zaken, maar wel in je hoofd.” voel mij echt verbonden met mijn moeder. Ik heb echt het idee dat mijn zus en ik het verschil kunnen maken bij haar. Alleen bij ons durft ze haar hart uit te storten. Wij zijn altijd de eersten die door hebben hoe het nu écht met haar gaat.”
Geef je grenzen aan Sieta heeft in haar werk, en in haar tijd als mantelzorger veel belangrijke lessen geleerd: “Als mantelzorger is het belangrijk dat je je grenzen aan leert geven. Vaak willen mensen die erg ziek zijn zo weinig mogelijk veranderingen. Ze willen dan eigenlijk het liefst alleen jou. Maar als mantelzorger mag je daar soms wel streng in zijn. Jij moet overeind blijven, en jij moet ook goed blijven zorgen voor jezelf. Zorg vooral dat je wereld niet te klein wordt. Er zijn altijd mensen die hulp kunnen bieden en er zijn professionals die ook de zorg kunnen overnemen.”
Amaryllis biedt hulp aan mantelzorgers. Want al geeft u de zorg aan uw partner, familielid of vriend met liefde, het kan af en toe best zwaar zijn. Soms schiet de zorg voor uzelf er dan bij in. Het Team Mantelzorg van Amaryllis kan met u meedenken hoe het misschien anders kan. Er zijn namelijk verschillende vormen van ondersteuning waarvan u als mantelzorger gebruik kunt maken. Ondersteuning waardoor het iets makkelijker wordt om de zorg vol te houden. Heeft u vragen over mantelzorgondersteuning, wilt u een afspraak maken of op de hoogte blijven van de activiteiten voor mantelzorgers? Neem dan contact op met Amaryllis via mantelzorg@amaryllisleeuwarden.nl of 058 303 0400 of kijk op www.amaryllisleeuwarden.nl/mantelzorg.
SENIORENkrant | ADVERTORIAL 29 Zolang mogelijk zelfstandig wonen, wie wil dat nou niet? Maar wat als dat lastiger wordt vanwege je gezondheid, de toegankelijkheid van je slaapkamer, de bewerkelijke tuin of de afstand tot voorzieningen? Dan is het fijn als je een beroep kunt doen op de Seniorenconsulent van Thuiscorporatie Elkien. Wiebine de Meer adviseert graag bij het vinden van een passende woning. Als senioren verhuizen, kan ze een ander blij maken met de achtergelaten woning. Zo snijdt het mes aan twee kanten in deze tijd van woningkrapte. Foto: Simon van der Woude
WAT ALS UW HUIS OP EEN DAG NIET ZO GOED MEER BIJ U PAST?
W
iebine werkt inmid-
woning, werd afgewezen. In plaats
waar haar dochter en kleinkind wo-
gesprek wegnemen. Ze bleken al ze-
dels zes jaar bij El-
daarvan hebben ze een verhuiskos-
nen. Naar Bilgaard wilde ze per se
ventien jaar ingeschreven te staan.
kien. Sinds juni dit
tenvergoeding gekregen van de ge-
niet, dus heb ik ook huurhuizen in
Als u daar op reageert, komt u vast
jaar is ze senioren-
meente. Inmiddels zijn ze verhuisd
andere wijken voor haar op papier
bovenaan, zei ik. Wilt u nu verhuizen,
consulent en bezoekt ze senioren in
naar een huis in hetzelfde dorp met
gezet. Samen met haar dochter heeft
in het voorjaar of over een jaar? Als
heel Friesland. Huurders waarderen
een slaapkamer beneden. De licha-
ze de verschillende complexen beke-
er nu iets vrijkomt, dan pakken we
haar inzet en zeggen: wat fijn dat je
melijke beperkingen blijven, maar er
ken. Uiteindelijk heeft mevrouw gere-
gelijk door, was zijn antwoord.” Voor
bij ons thuis komt, de tijd voor ons
zijn minder zorgen. Ze zijn superblij
ageerd op een seniorenappartement
een kwiek stel van achter in de tach-
neemt, ons op weg helpt in deze di-
en opgelucht nu ze beneden kunnen
in Bilgaard. Mooi hoe dat dan kan
tig is dat nog even afwachten. “Ze
gitale wereld, naar ons luistert.
slapen en niet meer de tuin hoeven
lopen. In haar oude woning woont
hebben nu een koopwoning en wil-
doen, die hun flink op de nek zat.”
nu een jong stel uit Leeuwarden. Zij
len graag in hun eigen wijk in Leeu-
woonden al jaren in een flat en wil-
warden blijven wonen. Daar is een
NOG NIET ZO OUD, TOCH AL INSCHRIJVEN
NAAR EEN AANLEUNWONING
den groter wonen omdat ze een gezin
mooi seniorencomplex. Punt is wel
“Elkien heeft 18.500 woningen in
Ook ging Wiebine in gesprek met
wilden stichten. Een win-win situ-
dat het een populaire plek is. Ik kon
Friesland; ongeveer vijftig procent
een 92-jarige mevrouw uit Wit-
atie: beiden in een woning die past bij
zien dat mensen daar zeven tot acht
van de huurders is 55+. Nu is dat
marsum. “Haar man was twintig
hun woonwensen.”
jaar voor ingeschreven hebben ge-
echt niet oud, maar Elkien wil wel
jaar geleden overleden; ze woonde
dat mensen nadenken over de toe-
alleen. De slaapkamers en badkamer
TOCH BLIJVEN WONEN
op leeftijd, zei de man. Hij realiseerde
komst: ik woon nu hier, maar kan ik
waren boven, maar het werd steeds
WAAR IK WOON
zich toen dat het belangrijk is dat je
hier over tien jaar nog steeds (aan-
lastiger om daar te komen. Ze vertel-
Niet verhuizen blijft altijd een optie.
op tijd ingeschreven staat.”
gepast) wonen of is verhuizen be-
de: ik heb hier niets; de mensen om
Neem het verhaal van een 88-jarige
ter? Door dit te bespreken, probeer
me heen zijn allemaal aan het werk.
mevrouw die richting het centrum
SCHRIJF JE IN
ik mensen te bewegen zich nu al in
Ik heb haar eerst ingeschreven en de
van Leeuwarden wilde verhuizen,
Wiebine adviseert senioren zich in te
te schrijven als woningzoekende.
gegevens die nodig zijn geüpload bij
omdat alle voorzieningen dan in de
schrijven op www.frieslandhuurt.nl.
Zo komen ze sneller in aanmerking
de inschrijving.Sinds 2015 moeten
buurt waren. “Ik heb haar ingeschre-
“Dan ben je ingeschreven bij Elkien,
wanneer ze eraan toe zijn. We be-
we ‘passend toewijzen’. Mevrouw
ven en een lijstje gemaakt waar ze
Accolade, Woonzorg en Wonen Noord-
spreken wat de wensen zijn en waar
voelde wel wat voor een aanleun-
eventueel naartoe zou kunnen. Sa-
west Friesland. Inschrijven is gratis.
men zich zorgen om maakt. Ik laat
woning bij het verzorgingstehuis in
men met haar zus (92) is ze daar
Je moet je inschrijving wel ieder jaar
zien wat er kan en wat daarvoor no-
het dorp. Ik heb haar meegenomen
langsgereden om zich te oriënteren.
verlengen. Zo bouw je in ieder geval
dig is. Voor alle duidelijkheid: ik ben
voor een bezichtiging. Op de gang
Een paar dagen later kreeg ik een
inschrijftijd op en heb je nog wat te
niet van de betutteling; ik geloof in
in het complex kwam ze direct een
mailtje: ik heb besloten toch te blij-
kiezen, wanneer het nodig is.”
eigen regie. Ik wil de bewoners zeker
meneer tegen die ze al veertig jaar
ven wonen waar ik nu woon. Ook
niet hun huis uit praten. Maar vaak
kende. Toen ging het heel snel. Ze
goed! Ze heeft er in ieder geval over
blijven senioren zitten waar ze zit-
heeft het geluk dat er een aantal ap-
nagedacht én ze is ingeschreven als
ten, omdat dit vertrouwd is en ze de
partementen leeg staan, dus ze kan
woningzoekende. Als ze over een
mogelijkheden niet zien of weten.”
snel verhuizen. Nu gaat ze kijken
tijdje wel toe is aan een andere wo-
wat ze mee wil nemen en wat ze wil
ning, komt ze door haar inschrijving
achterlaten.”
sneller in aanmerking”.
gesprek om te zien wat passend
DICHTER BIJ (KLEIN)KINDEREN
SOMS SNEL, SOMS WACHTEN
is. “Een stel dat ik bezocht woonde
OF VOORZIENINGEN
Hoe slim het is om je in te schrijven,
al bijna veertig jaar in hun eenge-
Voor een mevrouw van 69 jaar die
ontdekte Wiebine bij een echtpaar in
zinswoning in een dorp onder de
in een eengezinswoning in Mant-
Gorredijk. “Mevrouw wilde graag ver-
rook van Leeuwarden. Beiden zijn
gum woonde, maakte Wiebine een
huizen, maar haar man had iets in
inmiddels lichamelijk beperkt. De
overzicht van passende seniorenwo-
gedachten waarvan hij dacht dat hij
WMO aanvraag die ze hadden ge-
ningen en appartementen. “Ze wilde
daar toch niet voor in aanmerking
daan voor aanpassingen aan hun
graag naar Leeuwarden verhuizen,
zou komen. Dit idee kon ik tijdens het
SLAAPKAMER BENEDEN
staan. Oei, tegen die tijd ben ik flink
Wiebine neemt echt de tijd voor het
“IK WIL DE BEWONERS ZEKER NIET HUN HUIS UIT PRATEN. MAAR VAAK BLIJVEN SENIOREN ZITTEN WAAR ZE ZITTEN, OMDAT DIT VERTROUWD IS EN ZE DE MOGELIJKHEDEN NIET ZIEN OF WETEN.”
30
SENIORENkrant
Proefactie
Loss maalt e ijd € 7
incl. b ,95 ezorg ing/ BTW
3 maaltijden voor slechts € 15,-
Iedereen die gezond en lekker wil eten, kan bij ons terecht. Dus niet alleen ouderen, maar ook jonge mensen. Elke dag koken wij een gezonde, lekkere en gevarieerde maaltijd voor u. Traditionele Fryske stamppotten, gerechten met rijst en pasta... er is teveel om op te noemen. Ook vegetarische gerechten en dieetmaaltijden bereiden wij graag, zonder meerprijs.
Maaltijdservice aan Huis is onderdeel van de Interzorg Groep: voor al uw Thuiszorg, Woonzorg, Maatschappelijke Zorg en Maaltijdservice Foswerterstrjitte 71 | 9172 PS | Ferwert | 088 - 5180200 | www.interzorggroep.nl
✃ www.maaltijdserviceaanhuis.nl Vul de antwoordkaart in en ontvang geheel vrijblijvend 3 maaltijden voor slechts € 15,- . Normaliter kost een maaltijd € 7,95. Een maaltijd incl. nagerecht en 1x per week een voorgerecht kost € 8,50.
Postzegel niet nodig
* Na het ontvangen van de antwoordkaart nemen wij zo snel mogelijk contact met u op over het leveren van de drie maaltijden.
✔ Ik maak gebruik van de proefactie en ontvang graag eenmalig 3 maaltijden voor slechts € 15,-
Naam: Adres: Woonplaats: Telefoon: E-mail:
Maaltijdservice aan Huis Antwoordnummer 6700 9172 ZX Ferwert
SENIORENkrant | VERGETEN BEROEPEN 31
DE TONNENMAN Stronttonnetjesschepper is niet het meest smakelijke ambacht in onze serie Vergeten
Tekst: Boukje Wiersma, foto's Dirk Robijn: Friesland Post dec. 1978
beroepen. Wel geeft het aan hoe luxe ons leven tegenwoordig is. Als we naar het toilet moeten, dan zitten we comfortabel en vaak zelfs nog warm ook. Het kleinste kamertje is in veel gevallen een gezellige plek met een kalender om de verjaardagen te onthouden, een tijdschrift voor een momentje rust, verhullende geurstokjes, een wasbakje met handdoekje en zacht toiletpapier met een bloemetjespatroon. Hoe anders was dat vroeger, toen er weinig meer was dan een po, een emmer of een ton. het wat gemakkelijker. Daar ging
Een benaming met een stevige
Robijn stierf in 1979, vlak nadat hij
alles gewoon op de mestvaalt.
knipoog, want Boldoot was een
gedwongen was gestopt met zijn
merk Eau de Cologne.
werk als tonnenman. Hij was toen
Later werden uitwerpselen opge-
nog maar zevenenvijftig jaar oud. ■
vangen in tonnen. Veel huizen had-
Tonnenman was een zwaar beroep,
den een ‘privaat’, waar een houten
met een groot risico om smerig te
ton onder was geplaatst. Op de foto
worden. Als de tonnenman uitgleed
zie je het húske van de Grutterswin-
over een gladde vloer of een loslig-
kel in Leeuwarden (zie ook pagina
gende traploper of de ton was net
19). De gemeente Leeuwarden
wat te vol, dan ging het wel eens
kende vanaf 1894 het wisselton-
flink mis. Je kunt je er vast wel iets
nenstelsel. De volle tonnen werden
bij voorstellen.
opgehaald door de tonnenman en In de middeleeuwen leegde men in
omgewisseld voor lege. De ton-
Ooit reden er wel een stuk of acht
de stad emmers met urine en uit-
nenman had een leren lap over de
tonnenwagens rond in Leeuwar-
werpselen in de gracht of in een
schouder, waar hij met een zwaai de
den. Maar dat werd steeds min-
open goot in de straat. Dat open riool
zware ton op plaatste. Die ton kwam
der. De laatste tonnenman in onze
werd een slokop genoemd. Deze
vervolgens op de strontkar of, als
gemeente was Dirk Robijn. Hij
manier van lozen stonk niet alleen
iemand aan het water woonde, op
haalde in de jaren zeventig nog
heel erg, het was ook slecht voor de
de strontpraam. Een strontkar werd
wekelijks de tonnen op in Leeu-
gezondheid. Op het platteland was
ook wel boldootwagen genoemd.
warden en de dorpen er omheen.
TONNENMAN DIRK ROBIJN Via een familielid van de heer Robijn kregen we een exemplaar in handen van de Friesland Post uit december 1978. Daarin stond een interview met Robijn, geschreven door Hanna Ludwig. Uniek natuurlijk en we delen graag een paar stukjes uit dit bijzondere artikel. Zo blijkt bijvoorbeeld dat de tonnenman zijn werk echt heel leuk vond. Dirk Robijn had jarenlang in het losse werk gezeten, heien en zo, toen hij twintig jaar geleden, op z’n 37e, ambtenaar in dienst van de gemeentereiniging van Leeuwarden werd. “De eerste de beste dag kwam ik onder de tonnen, en ik ben er nooit weer vandaan geweest. Het is het mooiste werk, dat je bij de reiniging kunt doen. Een en al vrijheid en je doet er ontzettend veel mensenkennis mee op. Ik zie wel vrouwen op de Nieuwstad lopen, dat zijn dan echte dames, keurig gekleed, keurig opgemaakt, maar bij hen thuis zou ik nog geen bakje thee willen aannemen.” Dirk Robijn aan het werk.
Aan Robijn wordt gevraagd of hij het werk ook vies vindt. Zijn antwoord is verrassend: “Helemaal niet. Als je baby wat in de luier doet, moet je je er ook mee redden. Nee, ik heb er nooit last van gehad. Wanneer je nou van tevoren altijd in een winkel hebt gestaan, ja, dan zul je er wel niet tegen kunnen, maar ik was zulke dingen gewend. Bij het heiwerk heb ik tot de liezen in de blauwe drek gestaan en dat was natuurlijk ook niet altijd even prettig. Natuurlijk heb ik wel eens een ongelukje, maar dan ga ik direct naar huis en onder de douche, dan kan het me ook niet schelen wat er gebeurt, de rest moet wachten. Ik zet zelf de boel in het
water. Mijn vrouw heeft er geen werk van. Ik was ook altijd zelf mijn overalls.” Dirk bleek ook humor te hebben. Op de opmerking van Hanna “Jullie beleefden natuurlijk wel eens het een en ander” zei hij gevat: “O, nou wilt u verhalen horen over struikelende tonnenmannen en zo. Even kijken, ja, op de Nieuweburen was zo’n vrouw, daar moest de ton altijd van tweehoog komen en hij was altijd te vol. Ik had haar al een keer gewaarschuwd. Ik zei: Als dit
zo doorgaat, vallen we nog een keer, u moet wel een beetje zuiniger. Jullie redden je maar, was het antwoord. Een collega van mij wordt op een gegeven moment zo kwaad, toen dat ding weer zo vol was, dat hij hem zo naar beneden trapte, twee trappen af. De ton kwam op de Nieuweburen terecht. Die gangen zagen eruit! Verschrikkelijk. Opnieuw stucadoren, nieuwe vloerbedekking. Dat heeft de gemeente nogal een paar centen gekost.”
32
SENIORENkrant
MUUR ISOLATIE
VLOER ISOLATIE
ESN ENERGIESERVICE-NOORD
DAK ISOLATIE
ZONNEPANELEN
SPECIALIST IN WONINGISOLATIE - Bespaart veel energie! - Draagt bij tot een schoner milieu! - Verhoogt het comfort! - Verlaagt de energielasten! - Zakelijk en particulier!
WWW.KOSTONNOORD.NL Laat u kosteloos informeren door een van onze adviseurs.
Koston Noord BV Rijksstraatweg 7 8814 JV Zweins Telefoon: 0517-767030 E-mail: info@kostonnoord.nl Website: www.kostonnoord.nl Informeer naar de subsidiemogelijkheden!
SENIORENkrant | DUURZAAMHEID 07 DUURZAAMHEID 33
Energieambassadeur voor Energieambassadeur voorsenioren senioren Hulp bij vragen over HetOVER verduurzamen HULP BIJ VRAGEN HET van je koopwoning VERDUURZAMEN VAN JE KOOPWONING VerzilVerlening Voor senioren met een koopwoning
“VERGEET NIET DAT VERDUURZAMEN ben HET om hun huis te verduurzamen, heeft de gemeente Leeuwarden een VAN JE WONING ZORGT oplossing: de verzilverlening. Klaas: VOOR MEER COMFORT IN “Bij de verzilverlening wordt gekeHUIS KAN INvan DEde ken naarEN de HET overwaarde woning. De lening gaat tot 80% van TOEKOMST ONGELUKKEN de WOZ-waarde van de woning. De VOORKOMEN, WAARDOOR overwaarde kun je gebruiken om te JE LANGER EN FIJNER investeren in je woning. De rente wordtIN jaarlijks bij de restschuld JE WONING KAN van de woning opgeteld. De lening wordt BLIJVEN WONEN” die geen of niet voldoende geld heb-
afgelost aan het einde van de looptijd, bij verkoop van de woning of bij overlijden van de langstlevende schuldenaar.” De gemeente isde trouwens bij de restschuld van woningniet opde enigeDe met een regeling voor seniogeteld. lening wordt afgelost aan ren,einde ook banken die, “De het van dehebben looptijd, bijmaar: verkoop regels de gemeente zijn vaakvan net van debij woning of bij overlijden
Douwe de Vries en Klaas Hofman (r.)
Hetverduurzamen zal niemand zijn ontgaan dat de energieprijzen, zoals gas, de laatste Het van je koopwoning kan een manier zijndie omvan de energiekosten tijd enorm stijgen. Het verduurzamen vanmaar je koopwoning kan een manier zijn te verminderen. Veel ouderen willen wel, worstelen met de vraag hoe ze om dat de kosten te verminderen. Veelenergieambassadeur ouderen willen wel, maar met de vraag moeten doen. Douwe de Vries, voor worstelen senioren, geeft advies. hoe ze dat moeten doen. de gemeente leeuwarden heeft daarom sinds kort een
D
energieambassadeur voor senioren: douwe de Vries. e gemeente Leeuwarden
woning verduurzamen, dan kan dat
en/of dakisolatie kan dat nog hoger
maakt sinds zeven jaar De gemeente Leeuwarden maakt gebruik van Energiecoa-
financieel gezien een behoorlijke uitstijgende daging zijn.”energieprijzen moeite
worden", weet Klaas. je energierekening en zorgen voor
sinds zes ches jaar gebruik vanhelpen Enerdie minima
om de rekeningen te betalen. Als
giecoaches die minima helpen met het verduurzamen van hun womet het hun ning. Eén verduurzamen van hen is Klaas van Hofman.
je moet rondkomen MEER COMFORT EN van je AOW en je wilt jeONGELUKKEN woning verduurzamen, MINDER
meer wooncomfort, zoals tochtVERZILVERLENING strips, led-lampen en radiatorfolie. Voor senioren met een koopwoning
woning. Energiecoaches Eén van hen is Klaas Behalve zijn erHofook man. Behalve Energiecoaches zijn Energieambassadeurs: zij ondersteu-
dan kan dat financieel gezien een Senioren willen wel verduurzamen, behoorlijke uitdaging zijn.” maar weten vaak niet hóe, geeft Dou-
er ook Energieambassadeurs: zij nen de coaches in de wijken. Zoals ondersteunen coaches de wijDouwe de Vriesde (68). Douwe in heeft een
we aan. Daarom werd besloten hem Meer coMfort en tot Energieambassadeur senioren te
ken. Eén vanin hen is Douwe Vries achtergrond techniek ende was tot (68).pensioen Douwe heeft een vastgoed achtergrond zijn directeur van
"Ditgeen kan leiden een kostenbespadie of niettot voldoende geld hebring om vanhun 10 tothuis 20%.teBij aanpassingen ben verduurzamen, aan dedewoning, zoals dubbel glaseen en heeft gemeente Leeuwarden vloer- en/of kan dat nog oplossing: dedakisolatie verzilverlening. Klaas:
ietslangstlevende ruimer dan die schuldenaar.” de banken hantede De ren. Het is laagdrempeliger.” gemeente is trouwens niet de enige met een regeling voor senioren, ook regie hebben die, maar: “De regels banken Een maken met net de Energiebij deafspraak gemeente zijn vaak iets ruiambassadeur is een laagmer dan die desenioren banken hanteren. Het drempelige en vrijblijvende manier om is laagdrempeliger.” informatie op te doen over de mogelijkheden. Binnenkort worden er in REGIE dbiebafspraak inloopspreekuren georganiseerd Een maken met de Energiewaar seniorensenioren naartoe kunnen met ambassadeur is een laaghun vragen. Het pleidooi van Douwe is drempelige en vrijblijvende manier duidelijk: “Doe wat jedoen kunt over doen.de Neem om informatie op te mozelf de regie in handen.” gelijkheden. Iedere week■is er inloopspreekuur in dbieb in Leeuwarden en Voor meer informatie ofvan contact: Stiens. Kijk op de website dbieb
hoger worden", weet Klaas. “Bij de verzilverlening wordt gekeken
https://energieloketleeuwarden.nl/ voor de tijden. Het pleidooi van Dougratis-energiecoach-aan-huis/ we is duidelijk: “Doe wat je kunt doen.
Minder ongelukken benoemen. Verduurzamen betekent Senioren willen wel verduurzamen, overigens niet alleen de woning zo
naar de overwaarde van de woning.
Neem zelf de regie in handen.” ■
in techniek en was tot zijn pensiMCL en Noorderbreedte. Onderweroen directeur vastgoed van MCL en pen als energie en verduurzaming
maar weten vaakmogelijk niet hóe, geeft kostenbesparend maken, Douwe aan. Daarom werd besloten maar ook levensloopbestendig. Een
waarde van de woning. De overwaarde
Voor meer informatie of contact:
kun je gebruiken om te investeren in
energiecoach@leeuwarden.nl of kijk
Noorderbreedte. Onderwerpen als stonden bij die zorginstellingen hoog energie en verduurzaming stonden op de agenda.
hem totGeen Energieambassadeur senitraplift. drempels. Een badkamer oren te benoemen. en slaapkamer op deVerduurzamen begane grond.
je woning. De rente wordt jaarlijks
op www.energieloketleeuwarden.nl.
bij die zorginstellingen hoog op de agenda.en Klaas raakten in gesprek Douwe
betekent overigens niet alleenarts de Maar ook: zit er een supermarkt, woning zo kostenbesparend mogeen apotheek in de buurt. “Vergeet niet
over energiearmoede onder senioDouwe en Klaas in gesprek ren: “Senioren metraakten een eigen woning
lijk het maken, maar ook levensloopbedat verduurzamen van je woning stendig. traplift. Geen drempels. zorgt voorEen meer comfort in huis en het
over energiearmoede onder senidreigen een vergeten groep te worden”, oren: “Senioren met een vertelt Douwe. “Men denkt dateigen deze
Een in badkamer en slaapkamer de kan de toekomst ongelukken op voorbeganewaardoor grond. Maar ook: en zitfijner er een komen, je langer in
woning dreigen een financiën, vergeten groep groep ‘binnen’ is qua maar te worden”, vertelt Douwe. dat is lang niet altijd het geval.“Men Vol-
supermarkt, en apotheek in de je woning kanarts blijven wonen”, vertelt buurt. “Vergeet nietkun datje het verduurDouwe. Overigens met kleine
denkt groep ‘binnen’ is gens hetdat CBSdeze is er bij 20% van de seniqua financiën, maar dat issprake lang niet oren met een eigen woning van
zamen van jeook woning zorgt voor aanpassingen geld besparen op meer comfort in huis in devoor toeje energierekening en en zorgen
altijd het geval. Volgens is armoede. Ouderen wonenhet in CBS slecht er bij 20% van de senioren metdoor een geïsoleerde woningen en krijgen
komst ongelukken zoals kan voorkomen, meer wooncomfort, tochtstrips, waardoor je en fijner je led-lampen enlanger radiatorfolie. "Ditin kan
eigen woning sprake vanmoeite armoede. stijgende energieprijzen om Ouderen wonen in slecht de rekeningen te betalen. Als jegeïsomoet
woning wonen”, vertelt leiden totkan eenblijven kostenbesparing van Douwe. Overigens kun je metaan kleine 10 tot 20%. Bij aanpassingen de
leerde woningen en krijgen door rondkomen van je AOW en je wilt je
aanpassingen ook geld besparen op woning, zoals dubbel glas en vloer-
De lening gaat tot 80% van de WOZ-
Aanpassen of verkassen?
Een belangrijke vraag voor senioren is: aanpassen of verkassen? Soms blijkt dat verkassen beter is dan verduurzamen, al is verhuizen tegenwoordig niet meer zo gemakkelijk. Er zijn immers steeds minder verzorgingstehuizen. En zo zijn er nog tal van andere vragen die leven onder deze doelgroep:
START MET €2500,- SUBSIDIE VAN DE GEMEENTE LEEUWARDEN
•Woon Waarom zou ik nog investeren in mijn woning? woning? En verdien je (als je in een slecht geïsoleerde •huishouden) Wat kan ik doen aan het klimaat? minder dan €48.625 bruto per jaar? Dan heb je misschien •recht Ik wilop desubsidie aarde beter wat kanvoor ik doen? vanachterlaten, maximaal €2.500 energiebesparende •woningmaatregelen Mijn woning energiezuinig maken is toch veel te duur? aanbiedt. die de gemeente Leeuwarden •Bijvoorbeeld Ik wil een traplift, kan ik datbodemisolatie betalen? voormaar vloerisolatie, of isolerend glas. •Op Kan ik inmanier mijn eigen blijven wonenopnueen ik steeds moeilijker deze kunwijk je jouw woning gemakkelijke manier ter been ben?en energiezuiniger maken. Voor alle voorwaarden en comfortabeler •meer Kan ik nog lenenkijk gezien leeftijd? informatie je opmijn www.leeuwarden.nl - zoek op 'subsidie •energiebesparende Ik wil verhuizen, maar waar kan ik heen? woningmaatregelen'.
34
MUZIEK | SENIORENkrant
Dit is het tweede artikel in een serie die Riemie van Dijk schrijft over senioren met een passie voor muziek. Hoe is muziek in hun leven gekomen? Wanneer, hoe en met wie maken ze muziek? Wat betekent muziek voor hen en wordt die betekenis anders naarmate ze ouder worden? Tekst: Riemie van Dijk, foto’s: Simon van der Woude / Anno Huidekoper (orkest)
DAAR ZIT MUZIEK IN Leeuwarder Mieke Welman (77 jaar) kan zich geen leven zonder muziek voorstellen. In haar jonge jaren speelde ze in verschillende orkesten. Toen haar vijf kinderen jong waren en ze het gezinsleven combineerde met werk, stond de muziek even op een lager pitje. Anno nu speelt Mieke dagelijks; onder andere in het Fries Kamerorkest.
vang eigenlijk Fries symfonieorkest
momenten. Zo kijkt ze met veel
zou moeten heten. Een kamerorkest
plezier terug op een uitwisseling
bestaat uit zo’n twintig tot vijfentwin-
met een koor uit Engeland. “We zijn
tig mensen, terwijl het orkest waar
met het hele orkest naar Londen ge-
Mieke in speelt uit vijfenveertig leden
weest, waar we gespeeld hebben met
bestaat. Mieke: “Het Fries Kamerorkest
een Engels koor. Drie weken later
heeft veel strijkers in alle groepen,
zijn ze hier naartoe gekomen en
houtblazers die twee aan twee ver-
hebben we gezamenlijk een mis van
deeld zijn over fluit, hobo en fagot,
Haydn opgevoerd. De grote kerk was
hoorns, trompet (er is een vacature) en
afgeladen!”
een paukenist.” Qua leeftijd kent het
“MUZIEK IS EEN WEZENLIJK ONDERDEEL VAN MIJN LEVEN”
N
orkest een grote diversiteit. “We hebben
60-JARIG BESTAAN
musici van twintig jaar, twee nieuwe
“Vorig jaar hebben we het 60-jarig be-
leden van een jaar of vijftig, mensen
staan van het orkest groots gevierd.
van mijn leeftijd en twee zelfs nog iets
Toen hebben we in de Harmonie ge-
ouder.” Ze repeteren elke maandag-
speeld, dat was geweldig. In Fries-
avond van 19.30 tot 22.00 uur in een
land kunnen we bijna geen locatie
ruimte van de VEC op het Zuidvliet.
vinden die passend én betaalbaar is.
Mieke: “Ik ben na afloop best wel uitge-
Dankzij onze dirigent heeft het or-
put. Onze dirigent is buitengewoon
kest een enorme ontwikkeling door-
aardig en kundig, maar eist discipline
gemaakt. Hij moedigt ons aan de
en dat moet ook.” De focus van het or-
grenzen op te zoeken. We spelen nu
kest is momenteel gericht op het
programma’s die uitdagend zijn en
nieuwjaarsconcert van 7 januari in de
waar het publiek enthousiast op rea-
Lounge van het WTC-hotel. “Een vrolijk
geert.” Reden voor Mieke om af en
adat onze fotograaf haar
zijn we vanuit Amsterdam verspreid
programma en de toegang is gratis”, is
toe weer op les te gaan. “Een instru-
met haar prachtige alt-
geraakt over het land.”
de wervende uitnodiging van Mieke.
ment bespelen vraagt veel kundig-
viool op de gevoelige plaat heeft gezet, vertelt
Mieke geanimeerd over een leven vol muziek.
HANDEN VOLGROEID Alle kinderen in het gezin waarin Mieke opgroeide kregen muziekles. “Mijn moeder was behoorlijk muzikaal. Ze speelde piano en heeft jarenlang gezongen bij een koor in Amsterdam. Net als iedere violist ben ik al op jonge leeftijd begonnen met muziekles. Toen ik groter werd ben ik overgestapt naar de altviool. In die tijd moesten je handen volgroeid zijn om altviool te kunnen spelen. In mijn studententijd heb ik in een studentenorkest gespeeld. Heel bijzonder: we repeteerden in januari en daarna deden we een tournee van tien tot twaalf concerten. We kregen vrij van de universiteit om een maand lang muziek te maken. Later in mijn studententijd heb ik nog in een strijkkwartet gespeeld. Dat kwartet bestaat nog steeds, al
heid. Als je techniek tekort schiet, FRIES KAMERORKEST
GRENZEN OPZOEKEN
kun je niet spelen.” Glimlachend:
Sinds 2002 speelt Mieke in het Fries
Mieke haar liefde voor muziek zorgt
“Brahms en Beethoven houden daar
Kamerorkest, dat vanwege haar om-
voor bijzondere ontmoetingen en
geen rekening mee.”
SENIORENkrant | MUZIEK 35
Zondag 24 december 2023 |14.00 uur | Mariakerk Bears Entree € 20,- | Kaartverkoop: www.harmonie.nl
Apollo
raan
ro, sop d e P a fi o S & le Ensemb
’ d a d i v a N z i l e ‘F voor de kerst k ie z u m k ro a Spaanse b ndig en teder u b it u , jk li te s Fee r praan en gitaa Sofia Pedro, so e Apollo Ensembl hobo ool Robert de Bree, ne Oltheten, vi h p a D en h ic ov David Rabin en, fagot Thomas Olthet rgel , klavecimbel/o en iz u h os B on Mari
VEEL STUDEREN
wordt. En soms heb ik iets meer tijd
Zeker vijf dagen per week studeert
nodig. Maar het levert ook veel ener-
Mieke anderhalf uur voor het Fries
gie op. Laatst speelden we een con-
Kamerorkest. “Van onze dirigent
cert van Mahler, waarbij een mezzo-
moeten we een stuk zestig keer be-
sopraa n zong. A l les gi ng zo
luisteren, zodat we weten hoe de an-
organisch, alsof het vanzelf ging.
dere stemmen klinken”, licht ze la-
Menig lid van het orkest raakte ont-
chend toe. Daarnaast ontvangt ze
roerd.”
www.appassionata-leeuwarden.nl
eens in de twee weken twee strijkorkesten bij haar thuis. En een keer per
GEEN ACHTERGRONDMUZIEK
drie maanden gaat ze een dag naar
“Muziek is een wezenlijk onderdeel
Amsterdam om te spelen met het
van mijn leven”, besluit Mieke. “Geen
kwartet uit haar studententijd. Trots:
achtergrondmuziek. Dat wordt een
“We spelen inmiddels al 55 jaar sa-
soort behang en dat maakt me on-
men.” Ook is ze sinds kort betrokken
rustig. Muziek, daar moet je naar
bij een barokgezelschap. “Toen we
luisteren. Of maken, dat is nog leu-
nog in Workum woonden, speelde ik
ker natuurlijk!” ■
Betuwe; Het land van Flipje
Seniorenreis Vught
in een barokorkest van Haite Pruiksma. Dat ging ik missen. Barokmuziek is totaal anders dan symfonische muziek. Van strijkers vraagt het een andere strijktechniek. Je mag de noten niet aan elkaar vast smeren en daardoor krijg je de prachtigste harmonieën. Met name Bach is daar een meester in. Ik volg nu lessen via de Bach Academie. Laatst heb ik weer een cantate gespeeld, heerlijk!” GEEST AAN DE GANG Mieke heeft een uitgesproken visie
“EEN INSTRUMENT BESPELEN VRAAGT VEEL KUNDIGHEID. ALS JE TECHNIEK TEKORT SCHIET, KUN JE NIET SPELEN.”
€ 399,p.p.
€ 789,p.p.
Een reis waarbij u op ontdekking gaat in de bijzonder mooie stad Utrecht. Maar ook ontdekken we per fiets hoe mooi de Betuwe is wanneer deze in bloei staat! En tot slot nemen we een kijkje in Appeltern adventure Gardens waar meer dan 200 showtuinen tentoongesteld staan.
Een heerlijke reis naar het zuiden van Nederland. Geniet van de warme ontvangst in ons hotel en maak mooie uitstapjes naar o.a. de Biesbosch, Den Bosch en Flipje Tiel. Daarnaast gaan we op de koffie ‘Bij Robèrt’ van Beckhoven. We sluiten de reis af met een bezoek aan de zandsculpturen in Garderen. Reden genoeg om te boeken!
✔Hofjeswandeling met gids ✔Fietstocht langs de Linge
✔ All-Inclusive ✔ Elke avond entertainment ✔ Gevarieerd programma
Datum: 10 mei 2024 - 3 dagen
Datum: 25 augustus 2024 - 5 dagen
als het om de waarde van muziek bij
DAGTOCHTEN
het ouder worden gaat. “Muziek maken is een van de beste dingen om je
Winterstation Utrecht
Veluwe wintertocht
geest aan de gang te houden. Zeker
29 december 2023
17 januari 2024
in een orkest, omdat je daar je herse-
✔Grachtenrondvaart
✔Winterse rondrit
nen op heel veel niveaus tegelijk moet laten werken. Je moet letten op
€ 99,-
Bekijk al onze reizen via
de dirigent. Je moet luisteren naar
www.veenstrareizen.nl
wat er om je heen gebeurt. Je moet
of vraag onze nieuwe reisbrochure aan
de muziek lezen en die vertalen naar motorische dingen die technisch vernuft vragen.” Dat kost de nodige energie, weet Mieke. “Ik merk dat alles tegelijkertijd doen moeilijker
€ 85,-
Einsteinstraat 7 | Buitenpost
T. 0511-541809
36
COLUMN | SENIORENkrant
COLUMN COLUMN
Tekst: Boukje Wiersma Foto: Human Forever Een paar weken geleden zag ik de documentaire Human Forever. De 24-jarige Teun Toebes en filmmaker Jonathan de Jong reisden voor de docu de hele wereld over. Ze onderzochten hoe er in andere landen met dementie wordt omgegaan en wat we van elkaar kunnen leren. Hoe kunnen wij de samenleving inrichten voor de mensen die onze aandacht zo hard nodig hebben, maar die wij zo vaak vergeten? Het resultaat is een indrukwekkende film, waarvan ik oprecht vind dat iedereen die zou moeten zien.
Wereldwijd leven er op dit moment ruim 55.000.000 mensen met een vorm van dementie. In 2030 zijn dat er 78.000.000. En in 2050 meer dan 139.000.000. De kans dat deze film ook over jouw toekomst gaat is dan ook…. 1 op 5.
VROEG OF LAAT KRIJGEN WE ALLEMAAL TE MAKEN MET DEMENTIE Met deze keiharde cijfers begint Human Forever en de boodschap is meteen duidelijk: deze film gaat over iedereen. Vroeg of laat krijgen we allemaal te maken met dementie. Omdat iemand van wie we houden de ziekte heeft of omdat we zelf ooit de diagnose krijgen. Dementie is voor mij al lang geen ver van mijn bed show meer. Ik heb ermee te maken gehad in mijn werk en mijn onlangs overleden vader leed aan de ziekte. Het boek VerpleegThuis dat Teun schreef over zijn missie om de zorg voor mensen met dementie te verbeteren, las ik precies in de periode dat mijn vader niet meer thuis kon wonen en naar een verpleeghuis ging. Daardoor maakte ik van heel dichtbij mee hoe er met je omgegaan wordt als je dementie hebt.
Teun noemt het de ‘sociale dood’. De bedoelingen zijn meestal goed en ik heb veel respect voor zorgmedewerkers, maar ook mijn vader woonde in een verpleeghuis met plastic planten, afneembare meubels en André Rieu op tv. Behalve de naaste familie kwam er zelden iemand bij hem op bezoek. Het kan anders en het moet anders. De documentaire zit vol hoopvolle voorbeelden van zorginstellingen in verschillende landen, waar de mens centraal staat in plaats van de ziekte. Toch is het Teun zelf die laat zien dat het eigenlijk heel simpel is. Hij benadert mensen met dementie gewoon als mens en maakt geen verschil tussen bewoners en zorgverleners als hij met hen praat. Er is geen betutteling en geen ongemak, maar oprecht liefdevol
contact. Als dat voor ons allemaal de norm zou zijn, dan volgt vanzelf dat we mensen met dementie serieus nemen. Dat we vragen naar hun wensen en verlangens én iets doen met het antwoord. Dan zou het geen uitzondering maar regel zijn dat vrienden en familie nog net zo vaak op bezoek komen als voor de diagnose. Het contact zal anders zijn, maar niet minder waardevol. ■
ELK KARAKTER ZIJN EIGEN MUZIEK COMPONIST OPERA SPANGA KRUIPT IN KARAKTERS MADAM SCROOGE Tot 2017 had de componist en oud-Leeuwarder Tjalling Wijnstra nog nooit muziek voor een opera gecomponeerd. Toen hij zich dat jaar verbond aan Opera Spanga, ging een lang gekoesterd verlangen in vervulling. Op 4, 5, 6 en 7 januari 2024 kunnen
Deze voorstelling is om veel rede-
hoorde ik er direct muziek bij. Muzi-
ik. En achter de computer; daar komt
liefhebbers hun hart ophalen in de
nen bijzonder. Zo zijn alle karak-
kaal en dramatisch denken vind ik
het bij elkaar. Ik moet rust in de kop
Leeuwarder Harmonie bij Madam
ters vrouwen. “Dat geeft een ander
heerlijk. Me verdiepen in de psycho-
hebben om op gang te komen. Met
Scrooge , een bijzondere variant op het klassieke kerstverhaal van Charles Dickens. Voor lezers van de Leeuwarder Seniorenkrant licht Tjalling alvast een tipje van de muzikale sluier op.
perspectief.” Zij worden bijgestaan
logie van de karakters en die heel
mooi weer doe ik daarom een slag
door het uit vier mannen bestaande
genuanceerd omzetten in klank. Ik
door de tuin of ga ik even een blokje
ensemble. “Die geven commentaar
kruip er als het ware in. Elk karak-
om met de hond. Daarna kan ik rus-
op wat er gebeurt.” Bijzonder was
ter krijgt zijn eigen muziek. Een
tig zitten.”
ook het feit dat de voorstelling in
bepaald riedeltje komt altijd weer
2022 een week voor de premiere
terug als Madam Scrooge opkomt.
Als het enigszins kan verwerkt
werd afgelast. “Corona”, verklaart
Daarin hoort het publiek: zij is hoe-
Tjalling humor en sentiment in de
Tjalling. “Alles was klaar en inge-
kig, onvoorspelbaar en grillig; een
muziek. Laatst ontdekte de pianist
studeerd toen de lockdown kwam.
misselijk stukje mens. Ook de per-
ineens dat er een stukje van Jingle
We zijn allemaal jankend naar huis
sonage Marly en de geesten hebben
gegaan. Vorig jaar is de voorstel-
hun eigen kleur. De klank van de
ling alsnog in Langelille in premiere
geest van het verleden klinkt melan-
bells verstopt zat in de muziek. Lachend: “Daar goochel ik dan een beetje mee.”
gegaan.”
cholisch; die van de geest van de toekomst zo hard als een spijker.”
PSYCHOLOGIE VAN KARAKTERS
SUBTIEL EINDE Madam Scrooge heeft meer lagen
Wat Tjalling betreft is de klassie-
STILTE IN DE KOP
dan haar manlijke evenbeeld, stelt
ker van Dickens een van de mooi-
Componeren van muziek is een bij-
Tjalling. “Ze is hoekig en hard, maar
ste verhalen ooit. Blij is hij ook met
zonder proces. Tjalling: “Soms kan
niet alleen slecht. Ze heeft ook
de dialogen die Irma Achten heeft
ik tijdenlang nadenken met een
gevoelens; we zien ook een eenzaam
geschreven. “Die schrijft echt goed.
notitieboekje op schoot, waar ik dan
mens. Bezoekers kunnen een subtiel
De tekst lijkt heel eenvoudig, maar
ideeën in opschrijf. Een andere keer
einde van de voorstelling verwach-
heeft heel veel lagen. Toen ik het las,
ga ik achter de piano zitten en speel
ten, belooft Tjalling tenslotte. ■
SENIORENkrant | FEESTGERECHT 37
RECEPT VAN EETCAFÉ SPINOZA
POMPOENROLLADE Voor wie tijdens de kerstdagen iets feestelijks op tafel wil zetten, maar geen zin heeft om uren in de keuken te staan, hebben we een fijne tip van Eetcafé Spinoza. Het restaurant geeft een kijkje in de keuken met dit simpele, maar heerlijke vegetarisch gerecht. Een mooi alternatief voor de traditionele rollade. Eet smakelijk!
Zo maak je het
• 2 tenen knoflook (fijngesneden) • 75 gram rijst • ½ theelepel piment • 75 gram zongedroogde tomaten (in kleine stukjes) • 1 handje gedroogde cranberry's • 1 handje gedroogde abrikoos (in kleine stukjes) • 150 gram spinazie (vers) • 1 theelepel tijm (gedroogd) • (olijf)olie, peper, zout en kaneel
Verhit een beetje olie in een koekenpan en fruit de ui en knoflook even aan tot deze glazig beginnen te worden. Voeg dan de blokjes pompoen toe en bak tot deze iets zachter worden. Voeg de rijst toe samen met 200 ml water en de halve theelepel piment. Laat dit ca. 5 minuten even zachtjes koken. Doe de zongedroogde tomaat vervolgens bij de rijst en pompoen in de koekenpan, samen met de gedroogde cranberry’s en stukjes abrikoos. Voeg handje voor handje de spinazie toe samen
OPROEP GEEF JE OP VOOR ONS LEZERSPANEL! De Leeuwarder Seniorenkrant is er niet alleen voor ouderen, maar ook
Pak de pompoen stevig in met aluminiumfolie en zet hem vervolgens voor 2 uur in de oven. Na de oventijd laat je de pompoen nog een kwartiertje uit de oven ingepakt in het aluminiumfolie en hierna kun je de pompoen voorzichtig uitpakken en in plakken snijden. ■ HEEFT U EEN ALLERGIE? LAAT HET ONS WETEN.
WWW.EETCAFESPINOZA.NL DINERKAART
* Waan je terug in de tijd van de ‘Koude Oorlog’ in de grootste bunker (1100M2) van de civiele verdediging in Nederland.
krant maken die al deze doelgroepen aanspreekt. Onze redactieleden doen iedere editie weer hun uiterste best om een mooie krant samen
* Het bunkercomplex is nog058-212 voor 90% intact.8911Eewal 50-52 93 93 GT Leeuwarden
te stellen met persoonlijke verhalen en informatie waar je wat aan hebt. Alleen jullie, onze lezers, kunnen bepalen of we daar in slagen. Daarom
BEK VEGA
Aangeboden door:
* Maar liefst 150 personen konden 14 dagen lang in de bunker verblijven zonder naar buiten te hoeven.
voor hun kinderen en voor zorgmedewerkers. Wij willen graag een
H
• 1 ui (gesnipperd)
Snij de pompoen in de lengte doormidden, verwijder de zaadjes en hol de pompoen goed uit met een lepel of mes tot je een ruime centimeter vruchtvlees over houdt tegen de schil zoals je kunt zien op de foto. Hou het vruchtvlees van de pompoen apart en snij dit in kleine blokjes (de zaadjes heb je verder niet nodig voor dit recept).
Schep de rijst in beide uitgeholde kanten van de pompoen en druk de helften op elkaar. Je kunt hem eventueel inbinden met wat keukentouw. Smeer de pompoen in met olijfolie en verdeel er naar smaak wat peper en zout over.
S
• 1 hele flespompoen*
Verwarm de oven voor op 180 graden boven- en onderwarmte.
Kook dit tot de rijst gaar is en al het vocht verdampt is waardoor de vulling niet te vochtig is.
L E
Wat heb je nodig?
met de tijm. Breng dit weer aan de kook en verder op smaak met peper, zout en een snufje kaneel.
* Ook is er een segment van de Berlijnse muur te bewonderen alsmede een aantal voertuigen.
hebben we sinds kort een lezerspanel, dat met ons meedenkt over onderwerpen en feedback geeft over de inhoud van de krant. Lijkt het jou leuk om deel uit te maken van dit lezerspanel? Mail je gegevens dan naar info@leeuwarderseniorenkrant.nl. We zullen je een paar keer per jaar per mail benaderen met een paar vragen.
OPENINGSTIJDEN Iedere eerste zondag van de maand van 11.00 tot 16.00 uur Daarnaast iedere woensdagmiddag van 13.30 tot 16.00 uur behalve in de maanden december en januari. In de zomermaanden extra geopend tijdens een aantal weken op woensdag, donderdag en vrijdag van 13.00 - 16.00 uur. Voor de juiste weken zie website van het museum. Burstumerdyk 1 - 9001 ZC GROU www.museumbeschermingbevolking.nl
eetcafespinoz
38
SENIORENkrant
ABD EINDEJAARSACTIE
NISSAN ARIYA
De 100% elektrische indrukwekkende coupé crossover
NU MET EXTRA VOORDEEL BIJ ABD NISSAN
100% elektrisch 306 PK 63 en 87 kWh ultradunne batterij actieradius tot 533 km (WLTP) vermogen 0-100km/u in 5,7 sec tot 1500 KG trekgewicht Kijk voor meer informatie op www.abdnissan.nl of scan de qr code ABD NISSAN ZIT NU OOK IN: LEEUWARDEN HORTENSIASTRAAT 2 TEL: 058 - 2072 000 DRACHTEN HEERENVEEN
OMLOOP 56 SKRYNMAKKER 26
TEL: 0512 - 571 671 TEL: 0513 - 633 775
ABD NISSAN DEALER OF THEYEAR
1 27 18 19 2 1 1e plaats
2e plaats
1e plaats
1e plaats
2e plaats
1e plaats
SENIORENkrant 39
Op zoek naar jouw droombadkamer? Bij Sanisale helpen we je graag verder.
Op zoek naar jouw droomkeuken? Bij Keukensale helpen we je graag verder.
Sanisale en Keukensale Leeuwarden: Zwettestraat 10, 8912 AH Leeuwarden • tel: 058 - 213 13 37 Openingstijden: maandag 13.00 - 17.30 u • dinsdag en woensdag 09.30 - 17.30 u donderdag 9:30-17:30 u / 18:30-21:00 u • vrijdag 09.30 - 17.30 u • zaterdag 09.30 - 17.00 u • zondag gesloten
*Vraag naar de voorwaarden in de showroom. De getoonde afbeeldingen worden slechts ter illustratie gebruikt en kunnen afwijken van de aangeduide producten. Er kunnen geen rechten ontleend worden over de informatie in deze advertentie.
, 0 0 €7
!
ng i t r ko
Hoge kortingen op heel veel showroom modellen!
VAN €3.199,-
VOOR €2.449,-
CUBE Supreme Inclusief 500wh accu, belt drive en nieuwste Bosch middenmotor 65 Nm.
40
SENIORENkrant
, €korting 30diverse merken nu met
pak dat voordeel
in onze winkel! tot ziens
LEEUWARDEN
Nieuwe Oosterstraat 24 T. 058 2162 496
www.kamsmaschoenen.nl