Leeuwarder Seniorenkrant 19

ROMMERT DIJKSTRA:

NIET MEER TUSSEN DE BLOEMEN, MAAR OOK NIET ACHTER DE GERANIUMS

HOGE OPLAGE! 55.000

Blijf fit en veilig Doortrappen in Fryslân!

Fietsen is fijn! Door te fietsen blijf je fit, zelfstandig en in contact met andere mensen. Doortrappen Fryslân helpt je om zo lang mogelijk met plezier en veilig te kunnen blijven fietsen.

@doortrappen.fryslan @Doortrappen.Fryslan www.doortrappen.frl

Leuke en leerzame fietsactiviteiten in de buurt

Fietsgroepen

Gezellig samen met anderen mooie routes fietsen door Fryslân.

Fiets Totaal Doortrap Dagen

Fiets samen een mooie Doortraproute en leer meer over veiliger fietsen.

Driewielfietsontdekdagen

Ontdek de voordelen van de driewielfiets en maak een proefritje.

Fietsspiegelactie

Een leuke en leerzame bijeenkomst over het gemak van fietsspiegels.

Fiets je rijk

Hoe meer fietsroutes je rijdt, hoe groter de beloning.

Nieuwsgierig naar activiteiten bij jou in de buurt? Kijk voor data op www.doortrappen.frl.

Doe je gratis mee?

beleef schiermonnikoog

Schiermonnikoog is een ideale plek voor natuurliefhebbers. Sinds 1989 is bijna het hele eiland een Nationaal Park vanwege de bijzondere natuur. Het beheer wordt uitgevoerd door Natuurmonumenten. Er is op Schier een grote variatie aan planten en dieren, maar Schiermonnikoog heeft ook veel te bieden op het gebied van historie, kunst en cultuur en actieve ontspanning.

alles is ZO verrekte duur

Geld en gezondheid houden Grouster Reinder Bruinsma fl ink in de greep. Diabetes zorgt ervoor dat hij letterlijk in een kleine wereld leeft. Sinds vorig jaar krijgt hij aOW en daarvan moet hij een dikke schuld aflossen. Hoe doe je dat in deze tijd?

Op beZOek biJ...

...jan (84) en Rinny de Vries (82). Het echtpaar verruilde vier jaar geleden hun vrijstaande woning in Grou voor een appartement in Leeuwarden. Hebben ze het er naar hun zin of missen ze het mooie uitzicht over het water en de landerijen?

Opa Op pad

Rommert Dijkstra: Niet meer tussen de bloemen, maar ook niet achter de geraniums

Er is bijna geen inwoner van Leeuwarden te vinden die niet ooit in zijn of haar leven bloemen heeft gekocht bij Blomke fan Romke. De naam is bedacht door Rommert Dijkstra (80). Hij had jarenlang een bloemenzaak tegenover de Hema aan de Nieuwestad. Zijn zoon heeft ook een bloemenzaak. Het was de vader van Rommert die ooit in de bloemen begon. Dat maakt drie generaties. Erg bijzonder en reden genoeg voor de Leeuwarder Seniorenkrant om Rommert aan het woord te laten.

Een vast onderdeel van mijn opadag is het halen van een bakkie bij Wouters, samen met julian. mijn kleinzoon bladert dan door zijn favoriete kartonboekje, ik kop de krant van die dag. Terwijl hij lurkt aan zijn bekertje rooibosthee, geniet ik iedere dinsdag van een lekkere cappuccino. julian werd laatst nota bene herkend door een veertiger die de seniorenkrant leest!

Beste lezers, 2023 is een mooi jaar voor de Leeuwarder Seniorenkrant. In april bestaan we namelijk 5 jaar! misschien is het leuk om kort iets te vertellen over het ontstaan van de krant in 2018. Ik vond het destijds jammer dat er geen krant of magazine was speciaal voor 60-plussers. Na een gesprek met schrijfster anita Terpstra besloot ik de sprong te wagen. anita schreef de content en ik zocht adverteerders. al snel bleek dat de Leeuwarder Seniorenkrant erg gewaardeerd werd. Er kwam een redactieteam en vanaf toen groeiden we alleen maar. Ondertussen zijn we toe aan editie 19. Eindredacteur Boukje Wiersma stelt ieder kwartaal samen met jeltsje, Riemie, Ritsko, Peter, koesma en annette een mooie krant samen. Niet alleen voor ouderen, maar ook voor hun kinderen, mantelzorgers en zorgprofessionals. Ik ben enorm trots op waar we nu staan.

Deze editie staat Rommert Dijkstra op de cover. U weet wel, die van Blomke fan Romke. je vindt verderop een mooi interview met deze echte Leeuwarder. Uiteraard ontbreekt het verhaal van Ritsko van Vliet, onze ‘opa op pad’, ook niet. Zijn kleinzoon julian van 14 maanden oud wordt al herkend en is hard op weg om net zo bekend te worden als zijn opa.

Vorige week was het Internationale Vrouwendag. koesma schreef een toepasselijke column die eindigt met een wijze raad voor iedere vrouw. Ook actueel, helaas, is het gesprek dat Riemie had met Reinder Bruinsma over de financiële gevolgen van het verlies van een baan in combinatie met een afnemende gezondheid.

Bovenstaand is maar een kleine greep uit de krant. Graag wens ik je veel leesplezier!

Doede Ve ema

PS:Wiljeietskwijtoverdeinhoudvandezekrant, mail ons dan gerust op info@seniorenkrant.nl. jekrijgtaltijdantwoord.

Druk Mediahuis Noord Grafisch Bedrijf

Advertenties Doede Vellema | 06 15 37 22 55 | info@seniorenkrant.nl

Website www.seniorenkrant.nl

E-mailadres info@seniorenkrant.nl

Facebook www.facebook.com/LeeuwarderSeniorenkrant

Disclaimer Ondanks alle zorg die aan deze uitgave is besteed blijven vergissingen mogelijk. Wij kunnen daar echter geen aansprakelijkheid voor aanvaarden. Auteursrecht voorbehouden. ©2023

Jeltsje de Boer Zet zich in voor het welzijn van ouderen, voorzitter van UVV Grou.

Riemie van Dijk altijd op zoek naar verhalen die raken, blijven hangen en doorverteld worden.

Ritsko van Vliet Plaatst het Leeuwarden van de jaren 50 en 60 in een persoonlijk perspectief.

Peter Teeuwen Puzzelkoning

Koesma Basdew Sociaal bewogen en maatschappelijk geëngageerd, schrijft daarover op prikkelende wijze.

Annette Bons Verzot op lezen; schrijft blogs en recensies over boeken.

Een uitgave van: Devea www.devea.nl

Boukje Wiersma Schrijft herkenbare, inspirerende verhalen met een mix van positiviteit en ontroering, eindredacteur.

coverfoto Simon van der Woude

KOM BINNEN BIJ DE FrIESE ADEL

ben je benieuwd hoe de Friese adel vroeger woonde en leefde? kom dan binnen in het statige huis Van eysinga in leeuwarden.

Huis Van Eysinga is een 18deeeuws herenhuis. Enkele kelders met kruisribgewelven dateren echter zelfs uit de late 16e eeuw. Het huis is ingericht in de neoclassicistische stijl van de Franse koning Lodewijk XVI, en gebouwd voor één van de meest aanzienlijke mannen van die tijd, Frans Julius Johan van Eysinga. Hij was grietman van

Doniawerstal en lid van de Friese Provinciale Staten.

a delijke gra N deur Het huis ademt adellijke grandeur. Aan weerszijden van de marmeren gang vind je diverse chique stijl- en ontvangstkamers. Je bewondert er prachtig origineel stucwerk, houtsnijwerk, met ornamenten versierde

plafonds, met landschappen beschilderde behangsels, marmeren vloeren, en mooie portretten van de familie.

Wandel met de audiotour het huis door, en ontdek de verhalen van de bewoners én het personeel. Uniek is dat je zelf kunt ervaren hoe de familie Van Eysinga hier woonde. Je waant je letterlijk één van hen. Je mag de kasten openen en kijken wat erin zit, en net als de familie plaats nemen aan tafel om een spelletje te spelen. Probeer de pruik van de heer des huizes of geniet in de salon van blokfluitmuziek van Händel, Beethoven en Mozart. Door de geheime deur in de eetkamer kom je in de personeelsvertrekken. In de keuken en het souterrain is het net alsof je de bedienden nog hoort lopen, en of je de boenwas nog ruikt in de poetskamer.

Ook voor de (klein)kinderen is er van alles te doen: kom kleuren, knip sil-

houet portretjes of speel een spelletje. Net zoals de kinderen Schelte en Catharina van Eysinga deden. Als je geluk hebt komen er in de keuken net verse koekjes uit de oven.

opeN iNgstijdeN

Breng jij dit rijk gedecoreerde herenhuis tot leven? Huis Van Eysinga is gelegen aan de Koningsstraat 25, en geopend op woensdag t/m zondag. Bel aan en voel je thuis! ■

Foto's: Arjan Bronkhorst

Opa Op pad MET VADER hET cAFé In

Als wij daar samen zitten te genieten, dwalen mijn gedachten vaak af naar de tijd dat ik met mijn vader en zijn vrienden op zondagmiddag ergens wat dronk. Meestal was de locatie een café, destijds ook wel tearoom, bodega, salon of uitspanning genoemd. In de jaren zestig kwamen daar nog de koffiebars bij, zoals ’t Skûtsje op de Weaze en de Pruttelpot in de Nieuwe Oosterstraat. Horecabenamingen die anno 2023 allang verdwenen zijn. Café Wouters is tegenwoordig een proeflokaal. En je kunt je onthaasten in Post Plaza, The Tosti Club of de Leeuwarder Lounge.

roddeleN iN espera N to Na de scheiding van mijn pa en zijn Duitse vrouw, woonde ik met hem op de Eewal, in huis bij opa en oma. De zondag was voor mijn grootouders in alle opzichten een rustdag. Tot 1960 was er nog sprake van een zesdaagse werkweek, dus die zevende dag was echt bedoeld om bij te komen. Daarnaast was het voor hen een rustdag met twee kerkgangen. ‘s Ochtends ging ik mee naar de Noorderkerk in de Grote Kerkstraat. Mijn vader kon dan uitslapen als hij de avond ervoor laat terug was gekomen van een optreden. In de middag gingen opa en oma naar de Oosterkerk aan het Hoeksterpad. Die kerkdienst bleef me bespaard, want dan zat ik met pa in De Plantage of het tegenoverliggende De Vrouwenpoort. rokerige locaties

met luidruchtige kerels, waar mijn vader en zijn gezelschap opvielen door hun nette kleding. Ze hadden ook ander praat dan de rest. Spraken netjes Nederlands, totdat ze de koppen bij elkaar staken om te roddelen. Dan hoorde ik een taal die ik niet verstond. Later begreep ik dat dit Esperanto was, een kunsttaal die in de 19e eeuw was bedacht door oogarts Lejmer Zamenhof. Dat was belangrijk genoeg om bij de Pasteurweg een park naar hem te vernoemen.

Door al dat gepraat werd er amper naar mij omgekeken. Ik vermaakte me met het nakijken van de biljartballen die over het laken gestoten werden. Ik mocht van de mannen aan de rand van het biljart staan en werd voorzichtig aan de kant geschoven als ik voor een carambole in de weg stond. Minder blij waren ze als ik aan de knopjes van

Ritsko van Vliet is sinds eind 2021 opa. Iedere dinsdag past hij op zijn kleinzoon Julian. Weer of geen weer: Ritsko neemt de kleine mee de stad in. Deze ommetjes brengen herinneringen naar boven aan zijn eigen kindertijd. In persoonlijke verhalen vertelt Ritsko over deze jeugdervaringen in de Friese hoofdstad van de jaren vijftig en zestig.

een vast onderdeel van mijn opadag is het halen van een bakkie bij Wouters, samen met julian. mijn kleinzoon bladert dan door zijn favoriete kartonboekje, ik kop de krant van die dag. terwijl hij lurkt aan zijn bekertje rooibosthee, geniet ik iedere dinsdag van een lekkere cappuccino. julian werd laatst nota bene herkend door een veertiger die de seniorenkrant leest!

de puntenteller zat en hun stand in de war bracht.

k a N delaars met lekkeN de kaarseN

In 1960 kreeg Leeuwarden ’t Pannekoekhuysje. De heer Blankenstein begon deze horecagelegenheid in de Grote Hoogstraat, nadat hij zijn hotel De Nieuwe Doelen had gesloten. Wij woonden om de hoek, waardoor mijn vader er ‘s avonds regelmatig een kop koffie dronk. Op zaterdagmiddag, als hij het magazijn van Van Vliet Galanterieën had opgeruimd, mocht ik mee. Hier en daar hing een petroleumlamp aan het plafond en op de tafels stonden kandelaars met lekkende kaarsen. Met mijn nagel drukte ik de rand van zo’n kaars naar binnen om het druppende kaarsvet om te leiden. Mijn vader was hier niet altijd blij mee, want de manchetten van mijn overhemdje van Van der Brul kwamen regelmatig onder het kaarsvet te zitten.

Om oma te ontlasten aten wij er soms een heerlijke pannenkoek of een broodje kroket. Als mijn vader in een goede bui was kreeg ik zelfs een kinderijsje. Eigenlijk mocht ik geen ijs, want ik had last van galbulten. Die etterden zo erg, dat het uittrekken van mijn kousen pijn deed omdat die vastzaten aan de zwerende wonden. Het was extra feest als er een papieren parapluutje in het bolletje ijs zat. Ik haalde het helemaal uit elkaar, waar-

door Chinees krantenpapier tevoorschijn kwam. In mijn fantasie las ik dan een bericht over een pekinees die van de Chinese Muur gevallen was.

Nozems iN lereN jackjes

Door de week ging mijn vader aan het eind van de middag naar de lunchroom in de kelder van V&D. Soms kwam ik daar ook naartoe, zodat oma even kon rusten. Dat was best spannend, want er zaten nozems in leren jackjes. Ik vond het wel stoer als mijn vader in zijn blauwe colbert met deze jongens in het Liwwadders aan het keuvelen was. Het was sowieso een gemêleerd gezelschap, bestaande uit onderwijzers, werkmannen en kantoorlui. Ik zag hoe mijn vader het gesprek gaande hield door iedereen erbij te betrekken. Een goocheltrucje hielp om het ijs te breken. Die interesse in andersdenkenden en vreemde culturen heb ik van hem overgenomen. Wat wil je als je als klein kind meegaat naar de salonwagen van de Marokkaanse acrobaten bij circus Krone, in Den Haag de eerste Nederlandse moskee bezoekt en theedrinkt bij Turkse gastarbeiders in Heveadorp. Mijn vader maakte van mij een wereldburger zonder dat ik het in de gaten had. Ik ben benieuwd hoe Julian later in het leven staat. Wie weet kan ik ook een steentje bijdragen aan zijn kijk op mensen. Onze uitstapjes zullen zich zeker niet tot proeflokaal Wouters beperken. ■

Meer weten over de geschiedenis van de Leeuwarder horeca?

Bezoek dan vanaf 29 april de expositie ‘Van herberg tot huiskamercafé, vier eeuwen horeca in Leeuwarden’ in het Historisch Centrum Leeuwarden.

historisch centrum Leeuwarden

Groeneweg 1

8911 EH Leeuwarden

historischcentrumleeuwarden.nl

Tekst: Ritsko van Vliet

’t Pannekoekhuysje, foto collectie HCL

R

O mm ERt D I jk S t Ra:

Niet meer tusse N de bloeme N , maar ook N iet achter de gera N iums

Er is bijna geen inwoner van l eeuwarden te vinden die niet ooit in zijn of haar leven bloemen heeft gekocht bij Blomke fan Romke. De naam is bedacht door Rommert Dijkstra (80). Hij had jarenlang een bloemenzaak tegenover de Hema aan de n ieuwestad. z ijn zoon heeft ook een bloemenzaak, bij de n oorderbrug. Het was de vader van Rommert die ooit in de bloemen begon. Dat maakt drie generaties. Erg bijzonder en reden genoeg voor de l eeuwarder Seniorenkrant om Rommert aan het woord te laten.

Rommert werd in 1942 geboren, achter het Struivingspoortje (naast de voormalige bioscoop, tegenover Fire, op de Nieuwestad). Er woonden vier families in dat straatje, vertelt hij: Van der Ley, Van Echten, Faber en Feenstra. Ze hadden allemaal veel kinderen. “Op het bleekje stond nog een huisje, dat was de wc. De ton werd naar de vuilverbranding gebracht en de inhoud als mest gebruikt.” Rommert was de jongste van elf kinderen: vijf jongens en vijf meisjes. Eén kind overleed op jonge

leeftijd. Rommerts vader handelde eerst in fruit, maar stortte zich al snel op bloemen omdat daarin minder concurrentie was. Door op straat te venten bracht hij zijn bloemen aan de man, of, waarschijnlijk eerder, aan de vrouw.

Huza REn Van BOREEl

Op de Nieuwestad zaten toen nog hotel Bellevue, bakker Weeda, drogist Biegel, manufacturenwinkel Favoriet, twee groenteboeren en V&D. Wat nu Fire is, was destijds het politiebureau. Rommert heeft een ijzeren geheugen

en noemt alle namen moeiteloos op. “Hij weet zelfs nog hoe de kinderen in zijn klas op de kleuterschool heten”, vertelt zijn vrouw Maaike (73).

Omdat het huis te klein werd, verhuisde het gezin naar de Heerestraat, waar drie cafés zaten: Mooie Juf, Frits Woldendorp en Vic Botella. Er zat ook nog een logement van Van den Berg. Een gezellige, fijne straat, aldus Rommert. Er waren altijd soldaten te vinden die in de kazerne verderop waren gevestigd. Wat hij zich ook herinnert, zijn de huzaren van Boreel, onderdeel van de Nederlandse Krijgsmacht.

“Die reden door de stad op paarden met hun hoge hoeden op. Het zag er schitterend uit.”

SpaanSE pEpERS

In de winter waren er geen bloemen en zijn vader had bedacht om da n ‘Spaanse pepers’ te gaan verkopen: wortelen die waren bewerkt met paraffine en met geel, rood en oranje werden gekleurd. Die maakte hij samen met nog twee mannen, bij duizenden tegelijk. Daar heeft Rommert nog een mooi verhaal over: “De wortelen werden gedroogd op een tak, maar ze vielen er steeds af. Een drogist gaf de tip om er analine aan toe te voegen. Zo gezegd, zo gedaan. Ondertussen was mijn moeder bonensoep aan het maken en ze had niet door dat er een potje analine op het aanrecht stond. Dat voegde ze aan de bonensoep toe. Mijn vader vertrouwde de kleur van de bonensoep niet en weigerde die te eten. De twee andere mannen deden dat wel. Niet veel later werden ze ziek.

Foto's: Simon van der Woude

Foto's Simon van der Woude

De dokter kwam erbij en concludeerde dat ze vergiftigd waren. Met de handkar werden de twee naar het stadsziekenhuis gebracht, dat naast de gevangenis De Blokhuispoort gevestigd was. Daar werd hun hun maag leeggepompt.”

herseNbloediNg

rommert ging naar de Arendstuinschool. “Het was een andere tijd, niet te vergelijken met nu. We waren aan het touwtjesspringen, voetballen, knikkeren. En jongens en meisjes met elkaar, hè. Nu zitten ze de hele tijd op hun mobiel.” Die hij zelf overigens niet heeft. Die hád hij wel, maar hij heeft hem op een dag in het water gegooid. “Dat geouwehoer de hele tijd. Ik werd gek van dat ding.” Ook heeft hij niks met computers. En van de tv snapt hij ook weinig. Geef hem maar bloemen. Of dieren. Op zijn 53e stierf rommerts vader aan een hersenbloeding. rommert was toen dertien jaar en zat in de zevende klas. Omdat zijn moeder aan huis gebonden was vanwege een gehandicapt kind, moest rommert geld gaan verdienen. Hij kreeg speciale toestemming van de burgemeester om bloemen te verkopen. In de ochtend ging hij de volksbuurten in en in de middag had hij een vaste plek in de stad. “In de volksbuurten hadden ze het minste geld, maar gaven ze het meeste. Het was altijd gezellig daar, er heerste saamhorigheid, ze ruilden eten.” Op zaterdagavond kreeg hij een paar centen van zijn moeder en ging hij naar een dancing. “Zeventien was ik toen al hoor.”

Drie van zijn broers handelden ook in

bloemen. Dan togen ze met z’n allen naar roelofarendsveen of Beverwijk om bloemen te kopen. In de avonden werkte rommert nog in pakhuis rusland, waar hij graan loste om extra geld te verdienen. Dat geld was hard nodig, want toen hij 23 was trouwde hij met Maaike, die hij had ontmoet tijdens het bloemen venten. Ze kregen twee zoons, waarvan de jongste ook in de bloemen is gegaan. In het begin had hij een plek tegenover het Gerechtsgebouw, op het Zaailand. Daar moest hij weg en hij verkaste naar de Noorderbrug.

peNsioeN rommert stond zelf jarenlang tegenover de Hema. “Je had daar ook nog Henk Norberhuis bij de V&D en diens zoon bij de C&A.” Op zijn 65e moest rommert stoppen. Dat wilde hij helemaal niet en dankzij enkele actievoerders mocht hij nog een jaar langer doorgaan van de burgemeester. romke zit beslist niet achter de geraniums. Af en toe helpt hij zijn zoon en hij biljart bij voetbalclub Nicator, de club waar hij sinds zijn zevende lid van is. Wat hij nog heel graag kwijt wil: “Ik vond Leeuwarden vroeger tien keer leuker dan nu. Je had de viskoopman, de voddenkoopman, de orgelman, de ijscoman, noem maar op. Alle ambulante handel is weg. Je hebt alleen de markt nog. Het is saai op straat. Stil. Steriel. De sfeer is weg.” Het komt de leefbaarheid en de levendigheid niet ten goede, vindt hij. Maar toch, hij is nog steeds gek op Liwwadden ■

Bijzonder Noorwegen

€1899,p.p.

Een reis naar de prachtige scherenkust en fjorden van Noorwegen. Vanaf Eemshaven varen we naar het zuiden van Noorwegen en maken we de mooiste excursies. O.a. de wandeltocht naar de ‘‘Preikestolen’’, RIB-boottocht naar zalmkwekerij en 5-sluizencruise over het Telemarkkanaal.

✔Wandeltocht Preikestolen

✔Stadswandeling Bergen

Datum:

5 juli 2023 - 11 dagen

Seniorenreis Vught

€ 689,p.p.

Tijdens deze reis ontdekken we mooie plekjes rondom Vught. We maken o.a. een rondvaart door de Biesbosch, bezoeken havenstad Antwerpen en maken een rit met de duinexpres door de Loonse en Drunense Duinen. Het hotel staat garant voor een ontvangst op zijn Brabants: warm, zeer hartelijk en volledig verzorgd.

✔ All-Inclusive

✔ Elke avond entertainment

✔ Gevarieerd programma

Datum:

30 augustus 2023 - 5 dagen

DAGTOCHTEN

Betuwe & Bloesems 11 april 2023

Tulpen Express 3 mei 2023

✔Bezoek Tulip Experience

€ 85,-

Einsteinstraat 7 | Buitenpost

T. 0511-541809

€ 95,-

Bekijk al onze reizen via www.veenstrareizen.nl of vraag onze nieuwe reisbrochure aan

“je hebt Alleen de mArkt nog. het is sAAi op strAAt. stil. steriel. de sFeer is weg.”

Ouder worden doe je samen

Wilt u zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen, met maximale regie over uw leven? Dan is Nijlânstate een perfecte plek om samen te genieten van het leven, met vele voorzieningen en sociale activiteiten

Zaterdag 18 maart van 10.00 tot 15.00 uur houden we open huis. U bent van harte welkom om sfeer te proeven en diverse appartementen te bezichtigen.

Breng een vrijblijvend bezoek aan ons OPEN HUIS!

Nijlânsdyk 73 | Leeuwarden | tel. 058 288 4488 | www.nijlanstate.nl

AIXAM CROSSOVER PREMIUM

Blijf mobiel, ook zonder autorijbewijs* Saffier blauw al vanaf € 16.299

een brommobiel is

*Voor het rijden in

• Standaard met ABS

• Achteruitrijcamera

• 15” lichtmetalen velgen

• Kunstlederen interieur met veiligheidskooi

• Connect 6,2” bluetooth multimedia systeem

• Ruime bagageruimte van 1.100 liter

Levenstestament

Het kan zomaar gebeuren: een ongeluk, een beroerte, dementie of een ernstige ziekte. Situaties waarin u geen grip heeft op belangrijke zaken zoals uw huis, uw bedrijf, uw vermogen of de zorg die u geboden wordt. Er is een mogelijkheid om zelf de regie in handen te houden: door het opmaken van een levenstestament. Niet te verwarren met een testament. Een testament maakt u om te regelen wat er gebeurt ná uw overlijden. In een levenstestament regelt u zaken voor de periode dat u nog leeft, maar zelf in uw handelen beperkt bent.

In een levenstestament wijst u één of meer personen aan die uw vertrouwen hebben.

U kunt aan deze persoon een volmacht geven om bijvoorbeeld uw vermogen te beheren en/of om uw wensen op medisch gebied kenbaar te maken. Ook kunt u in een levenstestament vastleggen dat er voor uzelf goede zorg wordt georganiseerd. Indien u deze zaken niet heeft geregeld in een levenstestament, dan is het bijna altijd noodzakelijk dat de kantonrechter wordt ingeschakeld. De kantonrechter benoemt in dat geval een mentor, bewindvoerder of curator. Uw mening zal dan niet meewegen omdat u deze niet meer kenbaar kunt maken.

Beheer van uw vermogen

U kunt een volmacht geven voor uw fi nanciële zaken. Daarbij kunt u expliciet uw wensen aangeven. Denk bijvoorbeeld aan wat er met uw huis en inboedel moet gebeuren indien u op enig moment niet meer zelfstandig kunt blijven wonen. Of aan schenkingen die u wilt doen aan uw kinderen, kleinkinderen of goede doelen. Belang rijk is hierbij dat

de gevolmachtigde goed in de gaten houdt dat u voldoende vermogen overhoudt, zodat al uw kosten betaald kunnen worden en u niets tekort komt.

Wensen op medisch gebied

Een levenstestament kan ook een medische paragraaf bevatten, waarin u een vertegenwoordiger aanwijst en eventueel uw wensen kenbaar maakt. Denk hierbij aan het al dan niet geven van toestemming voor het verrichten van medische handelingen. U kunt aangeven onder welke omstandigheden u vindt dat verder behandelen niet meer nodig is. Het is raadzaam om de keuzes die u maakt in het levenstestament met uw huisarts te bespreken.

Regel nu uw zaken voor later

In een vrijblijvend gesprek kunnen wij samen met u vaststellen welke zaken u belangrijk vindt om te regelen. Aan de hand van uw wensen stellen wij een ontwerp op van de akte, welk ontwerp u nog eens rustig kunt nalezen en aanpassen. Pas als u akkoord bent

met de inhoud van de akte, zal deze ondertekend worden. Het ondertekende document wordt geregistreerd bij het Centraal Levenstestamentenregister, zodat uw levenstestament altijd terug te vinden is. Aangezien het levenstestament is gemaakt in een notariële akte, staat vast dat u de inhoud heeft begrepen en dat u zelf heeft getekend, zonder beïnvloeding van anderen. Wij ontvangen u graag voor een vrijblijvend gesprek.

Als u zich niet of moeilijk kunt verplaatsen komen wij voor familierecht graag bij u thuis. In Leeuwarden is dat zonder extra kosten.

Bel of mail ons voor nadere informatie.

ERA Notarissen Verlengde Schrans 41 8932 NJ Leeuwarden

Telefoon: 058 2890560 E-mail: info@eranotarissen.nl

Het ministerie van justitie en veiligheid, de politie, het centrum voor criminaliteitspreventie en veiligheid (het ccv) en zes ouderenorganisaties hebben de handen ineen geslagen om voorlichting te geven over verschillende methodes van oplichting. Wij geven u graag tips om oplichting te voorkomen.

MAAK HET OPLICHTERS NIET TE MAKKELIJK!

PHISHING EN SMISHING

HOE GAAT EEN OPLICHTER TE WERK?

In een bericht (bijvoorbeeld een sms of e-mail) wordt gevraagd om te klikken op een link of om in te loggen. Die link kan bijvoorbeeld leiden naar een valse website van een bank, waarin u gevraagd wordt om uw gegevens in te vullen. Zo proberen internetcriminelen toegang te krijgen tot uw computer of persoonlijke gegevens. Deze manier om gegevens te achterhalen heet phishing (letterlijk: ‘hengelen’) als het gaat om e-mailberichten. Als dergelijke berichten via sms worden verzonden, wordt dat smishing genoemd. Met die gegevens kunnen internetcriminelen u vervolgens veel geld afhandig maken.

VALSE E-MAIL OF SMS

Ook wordt soms gevraagd om direct geld over te maken. Via deze valse berichten proberen internetcriminelen aan uw geld te komen. Het verschil tussen een nep- of een echt bericht is soms lastig te zien. Toch kunt u deze herkennen door te letten op de volgende punten:

• Gaat het om geld? Gaat het om belangrijke gegevens? Is er haast bij? Let op! Criminelen laten het lijken alsof iets heel urgent is. Dus: eerst checken, dan klikken.

• Check het e-mailadres van de afzender. Komt dat overeen met een eerdere e-mail die u van deze afzender gekregen hebt? Kijk naar de aanhef. Is deze onpersoonlijk (zoals ‘Geachte heer/ mevrouw’ of ‘Beste klant’)? Als u klant

bent bij een bedrijf, dan zouden ze uw naam wél weten.

WEBINAR

Catherine Keyl interviewde onder andere de Fraudehelpdesk over hulpvraagfraude. En de politie over phising. Deze talkshows, ook wel webinars genoemd, kunt u terugkijken op maakhetzeniettemakkelijk.nl/ senioren-en-veiligheid.

• Leg de mail naast een eerdere mail van die organisatie, waarvan u zeker weet dat die echt is. En vergelijk ze met elkaar.

WAT KUNT U ZELF DOEN?

• Klik nooit op een link van een mail die u niet vertrouwt en download geen bijlage.

• Twijfelt u? Bel dan de organisatie waar het om gaat (bijvoorbeeld uw bank) en zoek daarvoor zelf het telefoonnummer op. Gebruik niet het telefoonnummer uit de e-mail, want dit kan nep zijn.

• Gaat het om geld? Gaat het om belangrijke gegevens? Is er haast bij? Let op! Eerst checken, dan klikken.

• Controleer de link op checkjelinkje.nl.

MEER INFORMATIE?

Kijk op maakhetzeniettemakkelijk.nl

HELPDESKFRAUDE

HOE GAAT EEN OPLICHTER TE WERK?

Bij de helpdeskfraude (ook wel Tech Support Scam genoemd) gaat het er meestal om dat u zomaar gebeld wordt door iemand die zich voordoet als medewerker van een helpdesk. Deze oplichter vertelt u dat er problemen zijn op uw computer en dringt erop aan snel maatregelen te nemen om het te verhelpen en grote(re) problemen te voorkomen. De oplichter wil u natuurlijk helpen, alleen moet daar wel voor betaald worden.

Een ander voorbeeld is een pop-up in het scherm met de waarschuwing dat uw computer is geïnfecteerd met een virus en een telefoonnummer waarnaar u moet bellen.

De oplichter vraagt of u hem toegang wil geven tot uw computer om het probleem ‘op te lossen’. Vervolgens wordt dan een ongewenst programma geïnstalleerd, waardoor hij mee kan kijken met uw computer. Nadat het zogenaamde probleem is opgelost, wordt om geld gevraagd. Daarvoor moet u inloggen in uw bankomgeving. De oplichter kijkt mee en past ongezien het te betalen bedrag aan naar een veel hoger bedrag.

WAT KUNT U ZELF DOEN?

• Wordt u zomaar gebeld door een medewerker van een helpdesk? Hang op! Bedrijven als Microsoft zullen u nooit bellen en zullen ook nooit naar uw beveiligingsinstellingen en/of wachtwoorden vragen.

• Als er een pop-upvenster of foutbericht wordt weergegeven met een telefoonnummer, bel dat nummer dan niet.

• Houd uw computer up-to-date.

• Installeer een goede virusscanner

MEER INFORMATIE?

Kijk op fraudehelpdesk.nl

Beleef

schiermonnikoog is een ideale plek voor natuurliefhebbers. sinds 1989 is bijna het hele eiland een Nationaal park vanwege de bijzondere natuur. het beheer wordt uitgevoerd door Natuurmonumenten. er is op schier een grote variatie aan planten en dieren. je ziet er regelmatig een zeehond voor de kust zwemmen en in de zomer is de paarse lamsoor een lust voor het oog. maar schiermonnikoog heeft ook veel te bieden op het gebied van historie, kunst en cultuur en actieve ontspanning.

Misschien ken je Schiermonnikoog van een schoolreisje of een dagje uit in je jeugd. Dan is het zeker leuk om het eiland opnieuw te gaan verkennen. En als je er nog nooit geweest bent; Schier is echt de moeite waard om te ontdekken. Het eiland is in één dag te bekijken, maar natuurlijk kun je er ook langer blijven. Er zijn overnachtingsmogelijkheden genoeg. Een bootkaartje kost vijftien euro. Hier alvast een voorproefje van wat deze kleine parel in de Waddenzee te bieden heeft.

sVogeleiland

In de lente en in de herfst gebruiken veel trekvogels Schiermonnikoog als ‘tankstation’. Voor vogelaars is het dan ook dé plek om rond te dwalen met een verrekijker en te hopen op een zeldzame vogel. De afgelopen maanden zijn de zwarte rotgans, de bonte kraai, de taigaboomkruiper en de roodhalsgans al gesignaleerd. Op waarneming.nl kun je precies zien waar.

De monniken van Schiermonnikoog

Het eiland dankt zijn naam aan de Cisterciënzer monniken die zich in de Middeleeuwen op het eiland vestigden. Schier

Provinciegrens met Groningen

verwijst naar de grijze kleding van de monniken en oog betekent eiland. Midden in het dorp van Schiermonnikoog staat een standbeeld ter ere van de schiere monniken. Sinds een paar jaar is er weer een klooster op Schiermonnikoog. De plannen voor een nieuw te bouwen klooster zorgden voor verdeeldheid op het eiland; daarom is gezocht naar een bestaande locatie. Die is gevonden in de voormalige jeugdherberg aan de rand van het dorp. Het klooster biedt plaats aan tien monniken. In het gastenhuis kunnen zes gasten terecht die het leefritme en de gebedsdiensten van de monniken willen volgen.

Wassermann bunker en bunkermuseum

De Tweede Wereldoorlog heeft ook op Schiermonnikoog sporen achtergelaten. In 1943 werd er een bunker gebouwd; een kleine schakel in de Atlantikwall. De Atlantikwall was een ruim vijfduizend kilometer lange verdedigingslinie die Hilter tijdens de Tweede Wereldoorlog liet aanleggen om een invasie van de geallieerden tegen te houden. Het was de bedoeling om op Schiermonnikoog een radarantenne te plaatsen om vijandige vliegtuigen te kunnen detecteren. Die antenne kwam er nooit, maar de

bunker wel. De Wassermann bunker staat hoog op een duin en bovenop is een uitkijkpunt. Vanaf daar heb je een mooi uitzicht over het eiland. Het is mogelijk om de bunker van binnen te bekijken.

Ook het bunkermuseum Schlei is een bezoekje waard. En voor wie erg geïnteresseerd is in het onderwerp is er een speciale fiets- en wandelroute (verkrijgbaar bij de VVV) die je langs alle plekken voert die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog.

Wist je dat Schiermonnikoog steeds groter wordt? Door de verschillende getijden in de Waddenzee verandert de vorm van alle Waddeneilanden continu. Schiermonnikoog groeit vooral aan de oostkant aan en daarom is de grens met de provincie Groningen al een paar keer officieel verlegd. Dat was nodig omdat er anders onduidelijkheid kan ontstaan over de bevoegdheden bij calamiteiten. En zo blijft heel Schiermonnikoog Fries.

Mindervaliden

Je kunt op Schiermonnikoog veel hulpmiddelen huren voor mensen die wat minder goed ter been zijn. Laat je dus vooral niet tegenhouden als je geen kilometerslange afstanden kunt lopen of een rolstoel of scootmobiel nodig hebt. Bij fietsenverhuur Soepboer verhuren ze (elektrische) fietsen met een lage instap, (elektrische) driewielers, duofietsen en scootmobiels. En bij de strandopgangen staan rolstoel(en) die je kosteloos mag gebruiken en waarmee je veilig het strand op kunt.

Hotel Pension van der Werff

Zeg je Schiermonnikoog, dan zeg je hotel Van der Werff. Het hotel is een begrip vanwege de stijlvolle, authentieke uitstraling; het lijkt of de tijd er heeft stil gestaan. Het pand werd vroeger gebruikt als rechts- en raadhuis. Sake van der Werff maakte er een succesvol hotel van. Het is er altijd druk en gezellig. Eilandbezoekers drinken er graag een kopje koffie of thee voor €0,80 (ja, echt waar). De sfeer is lastig uit te leggen. Die moet je vooral zelf eens ervaren.

Lytje minsken

We schreven eerder in deze krant over de Miniature People van Michel Tilma, die overal in Leeuwarden te vinden zijn. Geïnspireerd op het idee van Michel heeft Schiermonnikoog nu ook een route met miniatuurpoppetjes. Ze heten de Lytje Minsken. Verspreid over het eiland staan zo’n vijftig tafereeltjes. In de haven bevindt zich een scène waarin mensen worden uitgezwaaid en welkom geheten. En natuurlijk zijn er minimonniken. Je kunt de lytje minsken zoeken aan de hand van een plattegrond. Die is te koop bij de VVV in informatiecentrum Het Baken voor drie euro. In het Baken kun je ook excursies boeken en heel veel andere informatie vinden over Schiermonnikoog.

Begraafplaats Vredenhof

Op een vredig plekje op Schiermonnikoog, verscholen in het bos, ligt de begraafplaats Vredenhof. Daar zijn de lichamen begraven van mensen die aangespoeld zijn op het eiland. Het zijn vooral soldaten uit de Tweede Wereldoorlog en in mindere mate uit de Eerste Wereldoorlog, maar ook zeelui hebben er hun laatste rustplaats gevonden. Heel vroeger werden aangespoelde lichamen in de duinen begraven. Dat was echter vanaf de negentiende eeuw verboden. In 1863 kregen zeven bemanningsleden van een Zweeds schip een graf in de buurt van het latere Vredenhof, dat in 1917 in gebruik werd genomen. Bij de ingang van de begraafplaats ligt een steen met het gedicht Fredenhaf van Lammert Wiersma. Het gedicht maakt onderdeel uit van de taalroute op het eiland. En ken je de jeugdserie uit 1983, HetgeheimvanVredenhof , nog? Het verhaal speelde zich af op en rond Schiermonnikoog.

WIJ LATEN NIET MOBIELE OUDEREN WEER ZORGELOOS LACHEN, ETEN EN SPREKEN.

HOE WE DAT DOEN

1. Op onze eerste afspraak bespreken we de wensen en maken we een kopie van het huidige gebit. Dit gebeurt buiten de mond. Deze brengen we in ons laboratorium tot leven door deze te vullen met kunststof.

‘Toen mijn pake en beppe ouder werden, kostte het steeds meer moeite om dingen te ondernemen. Helemaal omdat mijn beppe een handicap had. Het werd mij hartverscheurend duidelijk welke zorg je niet meer krijgt, wanneer je je huis (bijna) niet meer uit kunt.’

KUNSTGEBIT AAN HUIS

Zien hoe een geliefde niet de juiste zorg aan huis krijgt motiveerde mij om het heft in eigen hand te nemen. Ik begon Kunstgebit aan Huis waarmee we nietmobiele ouderen aan huis bezoeken en ze van hun kunstgebitproblemen afhelpen. Van mijn frustratie maakte ik mijn missie. Diezelfde missie deelt het hele team van Kunstgebit aan Huis. Iedere dag springen wij met plezier ons bed uit om mensen weer zorgeloos te kunnen laten lachen, eten en spreken. Een nieuw kunstgebit maken wij in slechts drie afspraken! In veel gevallen kunnen we het huidige gebit ook aanpassen of repareren en is vernieuwen niet nodig.

Dat mensen zich onzeker voelen omdat hun kunstgebit niet op zijn plek blijft, vinden wij aangrijpend om te horen. Ze spreken minder af met vrienden of familie óf mengen zich minder in een gesprek. Allemaal om te voorkomen dat het kunstgebit hen voor schut zet. Eten bij vrienden of familie durven ze niet, want wat als er een lekker stukje vlees op het menu staat dat ze niet goed kunnen kauwen?

INNOVATIEVE 3D TECHNOLOGIE

Kunstgebit aan huis maakt écht een verschil door aan huis te komen en met onze innovatieve 3D technologie is een nieuw kunstgebit in slechts drie afspraken klaar. Onze klanten krijgen weer een stukje vrijheid en sociaal leven terug dankzij een goed functionerend kunstgebit.

2. Tijdens de tweede afspraak maken we een precisie afdruk en registreren we hoe het dichtbijten gaat.

3. In het laboratorium scannen we de op maat gemaakte kopieën. Met deze informatie ontwerpen wij de nieuwe prothese. De ontworpen prothese frezen we met onze freesmachine uit een kant en klare schijf kunststof. De prothese werken we bij zodat deze op maat klaar is om bij de derde afspraak af te leveren.

Een kunstgebit of klikgebit maken met behulp van innovatieve 3D technologie zorgt voor een blauwdruk van het gebit op onze computer. Hierdoor zijn wij in staat om sneller dan ooit tevoren een kunstgebit opnieuw te maken zónder daarvoor opnieuw te happen. Ideaal als bijvoorbeeld het gebit is zoekgeraakt. Maar ook een reserve kunstgebit behoort tot de mogelijkheden, handig voor op vakantie.

ZORGELOOS ETEN, PRATEN EN LACHEN.

Mijn pake en beppe kan ik helaas niet meer helpen aan een kunstgebit. Maar wel alle pakes en beppes in Friesland en omgeving. Met plezier en aandacht helpen wij ze aan een kunstgebit in hun eigen thuisomgeving. De deur hoeven ze niet uit, maar het wordt wél goed geregeld. Zo sturen wij de nota rechtstreeks naar de zorgverzekering zodat ze hier niet naar om hoeven te kijken. Ook houden we contact na het plaatsen van een nieuw kunstgebit om te horen hoe deze bevalt. Mocht er een pijnlijk plekje zijn ontstaan dan komen we gewoon langs om deze te verhelpen. Dat ze geen pijn meer hebben en weer zorgeloos lachen, eten en spreken, dát is onze missie

Om te weten te komen of uw kunstgebit nog goed is, hebben wij een test gemaakt die u vrijblijvend in kunt vullen. Door antwoord te geven op een aantal korte vragen weet u meteen of uw kunstgebit toe is aan vervanging of niet

JELLIE VAN DEN BOSCH eigenaresse Kunstgebit aan Huis

Riemie portretteert mensen bij wie het financieel gezien geen vetpot is. Hoe is dat zo gekomen en hoe beïnvloedt het hun dagelijks leven? Waar lopen ze tegenaan en wat helpt om hun situatie draaglijker te maken?

Tekst en foto: Riemie van Dijk

ALLES IS ZO VErrEktE Duur

Geld en gezondheid houden Grouster Reinder Bruinsma flink in de greep. Diabetes zorgt ervoor dat hij letterlijk in een kleine wereld leeft. Sinds vorig jaar krijgt hij AOW en daarvan moet hij een dikke schuld aflossen. Hoe doe je dat in deze tijd?

Reinder: “Ik heb 17 jaar voor Tektronix in Heerenveen gewerkt. In die tijd heb ik bijgeleerd, me opgewerkt en kreeg ik een heel goed loon.” Maar de fabriek verhuisde naar Amerika. Na de nodige los-vast baantjes kwam Reinder terecht bij SCI in Heerenveen. “Daar zou een grote fabriek komen. Allerlei subsidies werden verstrekt, maar het bedrijf vertrok naar lagelonenlanden. Dat had niemand verwacht. Toen stonden we ineens met zijn allen op straat.” Reinder had een aantal tijdelijke banen, maar hij slaagde er niet meer in om vast werk te krijgen. “Ik heb echt heel veel gesolliciteerd. Maar ik was 55 jaar, ik was te oud.”

EigEn huis opEt En

In 2009 belandde Reinder in de bijstand; hij kwam thuis te zitten. “Met de invoering van de Participatiewet in 2015 begon voor mij de ellende. Ik heb een eigen huis, daar moest ik € 31.000,00 van opeten. En of ik dat in tien jaar terug wilde betalen. Hoe moet je dat doen in deze tijd?” Reinder is erg gehecht aan zijn huis. Het was eerst van zijn beppe en daarna van zijn ouders. In de loop van de jaren heeft hij er het nodigde aan verbeterd en alles geïsoleerd. Daar kwam vijftien jaar geleden een einde aan toen hij suikerziekte kreeg. “Het is een rare ziekte. Ik heb diabetes 1 en kreeg daar complicaties bij. Ik ben nu zo goed als slechtziend.” Reinder zat al in de bijstand en kon geen beroep doen op de WAO. Het ophogen van de AOW-leeftijd naar 67 jaar betekende nog eens 2 jaar extra bijstand. Tot overmaat van ramp kregen hij en zijn vrouw door perikelen met haar ex-man ook nog eens te maken met bewindvoering en schuldsanering. “Ik heb nachten niet geslapen. Hier zit ik de rest van mijn leven aan vast.”

DE auto rij

Dt n iEt op wat Er

Sinds vorig jaar krijgt Reinder AOW. Daarvan moet hij zijn schulden terugbetalen. Het is geen vetpot. “Alles is zo verrekte duur. Boodschappen, alles wordt duurder. Het gas gaat omhoog. Gelukkig is het hier wel warm vanwege de isolatie. Dankzij het mooie weer konden we laat de verwarming

aanzetten. En met een energiecontract dat nog tot 2025 loopt mag ik mijn handen dichtknijpen. Ik moet vierhonderd euro eigen bijdrage betalen voor de zorgverzekering door speciale schoenen die ik vanwege mijn diabetes moet dragen. Ik heb een auto die vierentwintig jaar oud is. We willen graag mijn zoon en kleinzoon die naar Zwolle zijn verhuisd bezoeken en hun huisje bekijken. Maar die auto rijdt niet op water en de benzineprijzen liegen er niet om.”

Zo wor D j E EEnZ a am Ondertussen gaat het gezichtsvermogen van Reinder meer en meer achteruit. Hij is dol op muziek, probeert zo nu en dan een melodietje op zijn instrumenten te spelen. “Ik zou hier in het dorp meedoen aan een orkestje, maar ik kan de noten niet meer lezen. Als ik barrégrepen moet doen, zit ik er naast. Fotografie was altijd een grote hobby van me. Ik heb mooie foto’s gemaakt, heb boven een verplaatsbare studio liggen, maar ik kan inmiddels niet meer zien wat er op de foto staat. Van mijn zwager heb ik ooit treinen gekregen. Die staan nu waar ze staan; daar kan ik niets meer mee.” Even een slag door het dorp maken wordt lastiger. “Die paaltjes zie ik niet in het donker. Laatst lag ik al languit.” Reinder gaat nog wel eens naar de Doarpskeamer, maar brengt meer

en meer tijd door op zijn vaste plekje op de bank in de woonkamer. “Zo word je eenzaam.”

soms hElE nacht niEt slapEn

Bij diabetes type 1 maakt het lichaam geen zelf geen insuline aan. Reinder krijgt een alarm als zijn suikerwaarden uit de bocht schieten. “Het alarm gaat piepen als het te hoog of te laag is. Soms kan ik een hele nacht niet slapen. Vannacht ben ik vier uren wakker geweest na een alarm van te lage suikers. De dokter gaat een brief schrijven of ik alsjeblieft als proefpersoon een kunstalvleesklier kan krijgen. Het duurt nog twee jaar voordat die op de markt komt. Dat red ik niet meer.“ Reinder hoopt dat hij daarna weer iets meer kan zien. “Dat ik de ondertiteling op de tv weer kan lezen of gezichten kan herkennen. Als mensen me groeten moet ik nu steeds vragen: wie ben je?”

politiEk

Zijn gezondheid en financiële situatie houden Reinder bezig. Eén van de redenen dat hij zijn verhaal wil doen is om een signaal af te geven aan de politiek. In het huidige kabinet heeft hij geen fiducie. “Die lossen niets op, gaan van crisis naar crisis. Ik ben lid van de SP en mee geweest naar Den Haag om te protesteren tegen het kabinet.” Rein heeft al eens iemand van de SP in de Eerste Kamer opgebeld. “Die was het met me eens. Maar die zei ook: zo zijn de regels. Je hebt pech.”

Reinder hoopt op een socialer kabinet na de volgende verkiezingen. ■

de KerSentuineen tiJdLOOS verhaaL

Toneelgroep Maastricht pakt met lef klassieker aan

toneelgroep Maastricht brengt opnieuw een van de grote toneelklassiekers naar het theater: de Kersentuin van anton tsjechov. a nniek Pheifer en Jeroen Spitzenberger spelen de hoofdrollen. d e regie is in handen van Michel Sluysmans. We kijken reikhalzend uit naar deze versie van d e Kersentuin, met livemuziek van multi-instrumentalist Beppe c osta.

Tsjechov’s toneelstuk komt uit 1904 en is desondanks een verhaal van alle tijden: hoe wij als mensen vasthouden aan het verleden, bang zijn voor de toekomst en soms in gevecht zijn met het nu. Daarom blijft DeKersentuinactueel, alhoewel er door regisseur Sluysmans en in de bewerking van Jibbe Willems wel wat ingrepen gedaan zijn om het stuk naar 2023 te brengen. “Ik ben, net als Michel, een Tsjechov liefhebber,” vertelt Jeroen Spitzenberger. “Michel is heel goed in staat om een complex verhaal, dat meerdere lagen heeft, te vertellen op een heldere, lichte en vanzelfsprekende manier. Klassiekers zijn bij hem in goede handen. En er is muziek van Beppe Costa, een compleet eenmansorkest. Muziek hoort bij de voorstellingen van Toneelgroep Maastricht en tilt je uit het hele realistische.”

EgbErt van HEs: JEaninE DE biquE

‘Once in a lifetime’ - concert

Zo heel af en toen verschijnt er een bijzondere ster aan de hemel van de klassieke muziek. Sopraan Jeanine d e Bique is zo’n rising star en druk bezig de grote opera en concertpodia te veroveren.

Jeanine komt zaterdag 24 juni naar Leeuwarden en dat is heel speciaal, vindt Egbert van Hes: ondernemer, Vriend van de Harmonie, initiatiefnemer van koorproject Opus en gepassioneerd muziekliefhebber. Egbert van Hes hoorde haar voor het eerst in zijn leven bij Podium Witteman en was direct verkocht. “Kippenvel,” herinnert hij zich. “Ze heeft een prachtige stem, een fabelachtige techniek en een warme persoonlijkheid."

"Ik wist direct: dit wordt één van de groten, vergelijkbaar met een grootheid als Cecilia Bartoli. Daarnaast is ze een prachtige verschijning met een warme persoonlijkheid. Blij dat ze naar Leeuwarden komt. Ze wordt overal in de wereld opgemerkt en heeft al op veel grote podia, zoals de Carnegie Hall in New York en de Royal Albert Hall in Londen gestaan en is daar meteen teruggevraagd. Het ziet er dus naar uit dat ze van een rijzende ster uitgroeit tot een gevestigde ster."

Egbert vervolgt: “Daarom ben ik zo blij dat ze in juni naar Leeuwarden komt. Dit wordt gegarandeerd een once in a lifetime concert. Bovendien heeft ze een heel breed repertoire. Naast barok zingt ze ook graag muziek van haar geboorte eiland Trinidad zoals swingende calypso. Luisteren naar Jeanine is een muzikaal feest voor de ziel!”

Jeanine de Bique, 24 juni, de harmonie, meer informatie en tickets via www.harmonie.nl.

Lef, Liefde en aandacht De Kersentuin is echt onder handen genomen, met liefde en aandacht weliswaar. Maar er is veel lef voor nodig. Zo spelen er minder acteurs. Dat heeft alles te maken met de bewerking waarin personages zijn samengevoegd en met verkorte verhaallijnen.

Jeroen Spitzenberger: “De vraag ‘waarom is het een klassieker geworden?’ stond daarin voortdurend centraal. Daar wordt dichtbij gebleven. Het goede van het stuk is bewaard gebleven, en geactualiseerd.”

Op donderdag 13 april te zien in de harmonie, meer informatie en tickets via www.harmonie.nl.

Laura h. van theater OOStPOOL

Naar de bestseller van Thomas Rueb

a ls in 2016 een jonge n ederlandse vrouw met haar twee kinderen uit het kalifaat ontsnapt, raakt iedereen in de ban van dit nieuws.

Wie is deze vrouw?

Hoe kwam ze in het kalifaat terecht?

Hoe wist ze eruit te ontsnappen? En waarom werd ze bij terugkeer in Nederland opgepakt en overgeplaatst naar de zwaarbeveiligde gevangenis in Vught?

Op zaterdag 29 april komt de veelgeprezen toneelvoorstelling

Komt EEn vrouw biJ DE DoKtEr nu in HEt tHEatEr

van Kluuns bestseller Komteenvrouwbijdedokter zijn 1,2 miljoen exemplaren verkocht. In 2009 verscheen er een film van het boek. Nu staat de toneelversie van deze aangrijpende liefdesgeschiedenis in de theaters.

Kluun is heel enthousiast over het script van Koen Caris, die ook Bonita Avenue van Peter Buwalda bewerkte. Het gaat Stijn (Xander Vledder) voor de wind, totdat de liefde van zijn leven Carmen, gespeeld door Maartje van de Wetering, de diagnose borstkanker krijgt. Terwijl zij behandeld wordt, zoekt de overspelige Stijn een uitvlucht in het nachtleven, vrouwen en een affaire. “Stijn is een uit de hand gelopen versie van mezelf,” vertelt Kluun. “En dan ook nog eens de versie van 20 jaar geleden. Ik zat niet echt te wachten op die confrontatie. Maar ik ben nog steeds trots op dat verhaal over twee dertigers die het voor de wind gaat, zondagskinderen met een zondagskind dochtertje. En dan blijkt het leven ineens niet maakbaar te zijn.”

Onder de indru K

In tegenstelling tot een aantal andere scripts die hij in de loop der jaren aangeboden kreeg, is hij over het script van Koen Caris wél enthousiast. “Je wordt als schrijver niet rijk

van zo’n theaterversie dus je moet het doen voor de eer, omdat het iets toevoegt aan het boek. En dat vond ik direct toen ik het script van Koen Caris las. Ik was er zó van onder de indruk. Kijk, Stijn wordt niet de

Laura H. naar De Harmonie. Een zeer actuele voorstelling over hoe dun de scheidslijn is tussen het maken van naïeve keuzes en het zijn van een nationaal terrorismerisico.

Op 29 april te zien in de harmonie, meer informatie en tickets via www.harmonie.nl.

meest sympathieke man op aarde gevonden, maar ik heb hem zelf gecreëerd en herken mezelf in zijn frustraties en gevoelens. Dat krijg ik nu allemaal weer op mijn bord maar dat heb ik er graag voor over. Zeker nu ik een aantal repetities heb gezien. Het raakte me enorm, al na de eerste lezing heb ik Maartje en Xander omhelsd. Het was heel spannend. Het script kon wel heel goed zijn, maar je moet maar afwachten of het ook goed gespeeld wordt.”

Op dinsdag 21 maart te zien in de harmonie, meer informatie en tickets via www.harmonie.nl.

“Stijn is een uit de hand gelopen versie van mezelf”

“Meerduidige toneelavond over ongemak en objectiviteit” - NRC

Foto: Marijke de Gruyter en Nicolien de Jong

Foto: Piek

bre N g ee N s ee N be ZO ek aa N het geb OO rtehuis va N m ata h ari aa N de k elders 33

er zijn een paar dingen die meteen aan leeuwarden doen denken, zoals de oldehove en sc cambuur. en dat geldt ook voor exotische danseres mata hari. margaretha geertruida zelle werd op 7 augustus 1876 in leeuwarden geboren, in het huis aan de kelders 33. haar vader adam had daar de hoeden- en pettenwinkel ‘in de klok’.

Het verhaal van Mata Hari is alom bekend. Ze trouwt al jong met KNILkapitein rudolph MacLeod, woont een tijdje in Nederlands-Indië en na haar scheiding wordt ze in Parijs een beroemde exotische danseres. Mata Hari staat bekend om haar talloze affaires met mannen in uniform, van verschillende nationaliteiten. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verdenken de Fransen haar van spionage en uiteindelijk wordt Mata Hari op 15 oktober 1917 gefusilleerd in de bossen bij Parijs. Of ze echt een spionne was is nooit echt duidelijk geworden. Dat mysterie heeft zeker bijgedragen aan de belangstelling die er nog steeds is voor Margaretha Zelle uit Leeuwarden.

geboortehuis

Op één van de bruggen aan de Kelders staat een beeldje van Mata Hari. Haar geboortehuis, dat er tegenover staat, was nooit te bezichtigen. In 2014 brak er een vreselijke brand uit in het huis ernaast, waarbij iemand om het leven kwam. Het pand waar meneer Zelle lang geleden een hoedenen pettenwinkel had liep schade op en ondanks diverse plannen bleef het jarenlang leeg staan.

Eric van Bijleveld is sinds 2019 eigenaar van herenmodezaak Milano Menswear, aan de andere kant van het water. “Ik keek vaak naar dat lege pand en dan dacht ik: wat zonde. Er kwamen regelmatig

toeristen bij mij in de winkel die het geboortehuis van Mata Hari zochten. Het leek me goed voor de stad als er iets moois van gemaakt zou worden”. En dus diende Eric een plan in, werd er een stichting opgericht en sinds 8 december 2022 is het huis aan de Kelders 33 dan eindelijk te bezoeken

hoedeN eN petteN m agazij N Op de deur staat ‘Mata Hari, De Mythe en meer’ en op de zijramen prijken bordjes met daarop ‘A. Zelle C. Hoeden en Petten Magazijn’. Dat laatste verwijst niet alleen naar de oorspronkelijke winkel van de vader van Mata Hari, maar ook naar de huidige bestemming. Je vindt er namelijk net als voorheen een ruime collectie met hoeden en petten. De toonbank en kassa zijn in de stijl van de negentiende eeuw. “Er zijn geen oude foto’s van de binnenkant van de winkel, alleen van de buitenkant. We moesten dus raden naar hoe het geweest zou kunnen zijn in de tijd van meneer Zelle, maar ik denk dat we aardig in de buurt zijn gekomen”, vertelt Eric.

Het geboortehuis van Mata Hari heeft meer te bieden dan alleen hoeden en petten. Je kunt er souvenirs en boeken kopen en een boekje met de stadswandeling ‘Sporen van Mata Hari’. Het achterste gedeelte is ingericht als expositieruimte voor Friese kunstenaars. Zo staan er prachtige beelden van Betty van der Woude, die als

bedrijfsleidster bijna altijd in de winkel aanwezig is. Op een groot scherm is een doorlopende videopresentatie te zien over Mata Hari en er ligt een kopie van het plakboek dat de danseres zelf bijhield van haar succesvolle optredens. Voor wie alles eens rustig in zich op wil nemen is er een klein cafégedeelte. Daar kun je genieten van een kopje koffie of thee met een Mata Haribonbon. De dranken worden geserveerd in speciaal Mata Hari servies, gemaakt door het keramiekatelier een stukje verderop.

toekomstpla NN eN

Al met al is het geboortehuis van Mata Hari zeker een bezoekje waard. Verwacht geen museum of een pand dat volledig in de oude staat is teruggebracht. Dat was niet haalbaar met de subsidie die de gemeente beschikbaar heeft gesteld. “Maar we hebben nog genoeg plannen", zegt Eric. “We zijn in gesprek met het Fries Museum. Daar staan heel veel Mata Hari items in de opslag. Het zou mooi zijn als wij daar wat van uit kunnen stallen.”

Als je een nieuwe hoed of pet nodig hebt, dan is de winkel aan de Kelders hét adres. Hoe bijzonder is het om die aankoop te doen in de oude winkel van Adam Zelle? Maar het is hoe dan ook leuk om eens binnen te lopen. Voor de historie van onze stadsgenote, leuke Mata Hari souvenirs, een koffiepauze tijdens het winkelen of het bekijken van de geëxposeerde kunst. ■

Wil je een boekje met de stadswandeling ‘ s poren van m ata h ari’ winnen t.w.v. € 9,95? m ail ons op info@seniorenkrant.nl. h et geboortehuis m ata h ari stelt een exemplaar beschikbaar en de winnaar kan het daar ophalen.

Tekst en foto’s in collage: Boukje Wiersma

Foto: Simon van der Woude

De wereld van Koesma

Tekst: Koesma Basdew.

VROUWENKRACHT

Zonder onze moeders en grootmoeders en de uitdagingen waar zij voor stonden, zouden we de betekenis van vrouwenkracht niet kennen, laat staan begrijpen. Hun strijd was overléven. Mij is geleerd dat het belangrijk is om een diploma op zak te hebben, iets van de grond af op te bouwen, hard te werken, trots te zijn op mijn afkomst en een appeltje voor de dorst te bewaren.

Wij leven naar de tradities en gebruiken van onze voorouders en gaandeweg hebben we onze eigen inzichten daaraan toegevoegd. Mijn overgrootmoeder en betovergrootmoeder waren sterke, zelfstandige vrouwen en dat zie ik terug in mijn moeder. Dat ik mijn eigen pad kan volgen, ongetrouwd alleen kan wonen en niet uitgehuwelijkt ben, mijn eigen carrière kan uitstippelen en mijn mening mag geven, is omdat ik op hun schouders mocht staan. Zij hebben mij gedragen, zij hebben mij die kracht

mee gegeven. En daar ben ik hen diep dankbaar voor. Ik probeer mijn vrouwelijke kracht op een spirituele manier vorm te geven in mijn leven. Ik sta stevig in mijn schoenen, ik geloof en volg mijn eigen overtuigingen ook als het moeilijk wordt. Voor degenen die hun stem nog niet gevonden hebben probeer ik een spreekbuis te zijn. Beetje bij beetje word ik een betere versie van mijzelf; ik ben werk in uitvoering. De vrouwen van nu hebben te maken met andere uitdagingen dan hun (groot)moeders. Met een rugzak vol handvatten en verhalen en wijsheden over vroeger, houd ik me staande in de huidige samenleving. Ik ben niet rijk als het om geld en spullen gaat. Maar ik kom uit een sterk nest. Een krachtige vrouwenlijn met veel wijsheid en dat heeft voor een innerlijke rijkdom gezorgd!

Lieve vrouwen: omarm je talenten, passie en eigenaardigheden. Vertil jezelf niet aan verplichtingen, schrap er gerust een paar.

Beschouw het als een cadeau om je eigen pad te volgen. Want voor veel vrouwen, jongedames en meisjes in de wereld is die vrijheid niet zo vanzelfsprekend. ■

DE LANTAARNOpsTEKER

We leven in een tijd waarin een lamp niet alleen met een schakelaar aan gaat, maar zelfs met onze stem. De miljoenen straatlantaarns in ons land zijn computergestuurd en gaan vanzelf branden als het donker wordt. Het is bijna niet meer voor te stellen dat straatverlichting ooit met de hand aangestoken moest worden.

Dat werd gedaan door lantaarnopstekers. Zij staken als de avond viel met behulp van een ladder of een lange stok alle straatlantaarns aan. Die werkten op kaarsen of olie en later op gas. Sommige lantaarns kon je met een katrol naar de grond laten zakken om het aansteken makkelijker te maken. ’s Ochtends maakte de lantaarnaansteker opnieuw een ronde om de lampen te doven.

Er kwam trouwens pas in de late middeleeuwen verlichting op straat: lantaarns met een kaars in een winddichte behuizing. Daarvoor waagden de meeste mensen zich in het donker niet buiten. Dat was niet echt veilig.

De Nederlandse schilder en uitvinder Jan van der Heyden, die ook de slangenbrandspuit uitvond, zorgde in 1669 voor betere straatverlichting in Amsterdam. De tweeduizend lantaarnpalen droegen zijn naam en werden later ook in Groningen, Haarlem en Den Haag geplaatst.

Lantaarnopsteker was meestal een bijberoep. Het werk leverde te weinig op om van te leven. Vaak waren het bewakers die toch al een rondje door dorp of stad maakten om te kijken of alles veilig en rustig was. Zij wisten hoe ze de kwajongens aan moesten pakken die de lampen voor de grap weer uitbliezen.

Maar het kon ook zijn dat de barbier die overdag zijn klanten knipte, in de avond lantaarnopsteker was. Zoals de barbier van het Limburgse Lutterade, die iedere avond de negen lantaarns van het dorp aanstak. Het verhaal gaat dat hij altijd zijn geit meenam op zijn route.

Het beroep is sinds de jaren vijftig volledig uitgestorven. Toen ging de allerlaatste lantaarnopsteker met pensioen. In Den Haag aan de Mallemolen staat een prachtig bronzen beeldje van Loek Bos van een lantaarnopsteker. Een mooi eerbetoon aan dit bijzondere beroep. ■

Bij Beroep

De lantaarnopsteker van Huizum, de heer J. Elsinga. (1925-1935 - foto: Historisch Centrum Leeuwarden)

In deze nieuwe serie gaan we op bezoek bij actieve ouderen die midden in het leven staan. Deze eerste keer bezocht Jeltsje het echtpaar De Vries uit Leeuwarden.

Tekst en foto: jeltsje de Boer

op bezoek bij…

jan (84) en rinny de Vries (82). hij boerenzoon, zij dochter van een ondernemer. hun ouders leefden en werkten met elkaar en ze waren beide als kind al erg zelfstandig. jan werd geen boer, maar heeft in zijn werkzame leven altijd functies bekleed die een link hadden met het boerenleven. hij schreef zelfs boeken over het onderwerp. het echtpaar verruilde vier jaar geleden hun vrijstaande woning in grou voor een appartement in leeuwarden. hebben ze het er naar hun zin of missen ze het mooie uitzicht over het water en de landerijen?

De agenda moest erbij voor het maken van een afspraak, want ze komen tijd tekort voor al hun bezigheden. Ik word gastvrij ontvangen en naar de ruime huiskamer geleid. De raampartij van de woning aan het Diaconessenpark biedt een prachtig uitzicht op de Prinsentuin en de Oldehove. Jan nam het initiatief om naar de stad te gaan. Toen r inny het appartement te koop zag staan zei ze: “Als ik dan toch naar de stad moet verhuizen, dan wil ik daar wel wonen. “We zijn verhuisd om het laatste stukje in comfort te leven”, vertelt Jan. “Ik houd ervan als de dingen geregeld zijn en besefte dat het nooit zo mooi kon blijven. Het leek me goed om een appartement te zoeken waar een van ons alleen kan wonen. We moesten wat anders, niet meer in zo’n groot huis. De laatste ronde.”

In 1968 schreef j an het gedicht De flat. Hij won er de Rely jorritsmaprijs mee.

sicht Op iN flat joun in flatgebou healwei alven it journael is dien de ljochten gean út en de klean de âlde minsken sliepe de jonge dogge it ljocht nochris op om klean en bêd en ark torjocht  to skikken  dan komt de nacht.

erVareN V erhuizers

Eerder verhuisden Jan en r inny al van Jorwert naar Grou, waar ze op diverse plekken woonden. Ze vertrokken naar Workum toen Jan daar directeur van de zuivelfabriek werd en keerden daarna terug naar Grou. Daar hebben ze nog twintig jaar gewoond. De verhuizing naar Leeuwarden was hun zevende keer inpakken en weer uitpakken. r inny maakte een indeling van wat waar moest komen te staan. Ze is gehecht aan de huizen waar ze gewoond heeft, maar ook aan het meubilair. “Het is ouder dan wij en overal zit een verhaal aan vast”. Jan heeft geen last van die nostalgisch gevoelens, maar hij bemoeide zich er niet mee. r inny pakte alle dozen in Grou in en Jan haalde ze in Leeuwarden weer leeg. rinny is nu erg blij met de stap die ze hebben genomen. “Als je wilt veranderen, doe het dan niet als je heel oud bent”, zegt ze. Ik vraag haar gekscherend wat ze heel oud vindt, ze waren zelf tenslotte al eind zeventig toen ze verhuisden. Ze moet er hartelijk om lachen. “We vinden 78 wel een bovengrens, een verhuizing wordt zwaarder naarmate je ouder wordt”, vertellen de ervaren verhuizers. “We kunnen er nu ruim van genieten.”

coN tacteN

In de flat aan het Diaconessenpark is iedereen zelfstandig. En heel verschillend. Onder de bewoners bestaat niet echt de wens om dingen met elkaar te doen. Een keer per jaar is er een gezamenlijke lunch. “Maar we vinden het maken van nieuwe contacten toch een plus van de verhuizing”, zegt r inny. “Ik wandel regelmatig in de buurt en maak er een sport van om mensen aan te kijken, te groeten en op die manier in gesprek te komen. Tijdens het joggen door de Prinsentuin had ik een leuk contact met een groep zwemmers, er werd me een keer door iemand een kop thee aangeboden en toen het Sinterklaas was had ik zelfgebakken speculaas bij me. Je hebt er zelf invloed op in hoeverre je de verbinding je met anderen aangaat.”

Jan en r inny hebben een goede band met hun drie zonen, partners en kleinkinderen. Ze spreken elkaar regelmatig. Per app en telefoon; geen verplichte bezoekjes. “We zien elkaar niet overdreven vaak, zij hebben ook dat vrije gevoel. Dat vinden we belangrijk. Wij gaan er niet vanuit dat ze voor ons gaan zorgen.”

actieF blij V eN

Actief zijn en midden in het leven staan is belangrijk voor het echtbaar. r inny heeft haar bezigheden nog in Grou: tennissen, een boekenclub, een muziekclub. “Het is geen moeten om actief te zijn, ik heb er gewoon plezier in. Het kan zo over zijn. Het grote voordeel van de verhuizing is dat ik meer ben gaan autorijden. Dat deed ik in Grou niet veel, maar nu rijd ik diverse malen heen en weer en zo onderhoud ik het beter”.

Jan is nooit ‘vrij’. Hij is altijd bezig met zijn hobby’s; besturen, lezen, schrijven en computeren. Op zijn zestigste werd hem eens duidelijk gemaakt dat hij te oud was voor een bestuur. De medebestuursleden waren net zo oud als zijn kinderen. “In de jaren daarna ben ik nog regelmatig voor besturen en commissies gevraagd en kon ik er wel om lachen. Ik heb me niet laten belemmeren door die afwijzing.”

"Als je wilt verAnderen, doe het dAn niet Als je heel oud bent”

Bewegen is belangrijk als je ouder wordt. “Op een gegeven moment bedacht ik me dat ik te weinig beweging kreeg. Daarom heb ik drie jaar geleden met mezelf afgesproken dat ik ongeveer acht kilometer per dag wil lopen. rondes in en om Leeuwarden, afwisselend door de stad en het buitengebied. En ik fiets in de stad om boodschappen te doen, want ik kook altijd. Ik deed nooit wat in huis, maar toen ik vijftien jaar geleden meer tijd kreeg, ben ik met koken begonnen en niet meer gestopt.” Jan en r inny doen ieder hun eigen ding en hoeven elkaar daarin niet te stimuleren. Ze lopen niet samen, want ze hebben beide een ander tempo en willen andere dingen zien. “We zijn beiden zelfredzaam. Dat moest ook wel want Jan had een drukke baan en ik moest me alleen goed kunnen redden”, vertelt r inny.

leV eNsmotto

In mei is het echtpaar 59 jaar getrouwd. Ik vraag wat hun levensmotto is. r inny: “Zo lang mogelijk bij elkaar blijven en leuke dingen doen.” “Bijblijven”, vindt Jan, “vooral digitaal.” Is hij nog van plan om een boek te schrijven? “Ik schrijf voor de lade; ik weet niet wie er nog belang heeft bij mijn schrijven. Maar ik zet graag mijn gedachten op papier.” Als ik vertrek is mijn conclusie dat Jan en r inny twee hartelijke, bevlogen mensen zijn, die het fijn hebben in de stad en met elkaar. ■

OUDERENSOCIETEIT ‘de remise’

op een plek in onze stad waar lang geleden nog een tramremise was gevestigd, staat thans een groot appartementencomplex, met onder andere een ouderensociëteit. de ingang zit, heel toepasselijk, in de tramstraat nummer 1. op de gang hangt een groot schilderij van hoe het er vroeger uitzag: huizen, rails, trams en alle bedrijvigheid daar omheen.

Wie lid is van de remise, kan meedoen aan verschillende activiteiten zoals koffieochtenden, wandelen, schilderen, stoelyoga, handwerken, boekenclub, computer- en Franse les. Verder is er iedere 3e zondagmiddag van de maand soos met een thema, waarbij een hapje en een drankje niet ontbreken. Ook voor niet-leden bestaat de mogelijkheid om zich aan te melden voor de zondagsoos, wanneer er nog plaatsen beschikbaar zijn.

Wil je eens komen kijken of aan een activiteit deelnemen (de eerste keer is kosteloos), dan kun

je bellen met het onderstaande telefoonnummer of mailen. En je mag gerust iemand meebrengen. Het lidmaatschap bedraagt tien euro per maand. Voor koffie/thee en deelnemen aan de activiteiten wordt een kleine bijdrage gevraagd.

Het bestuur van de remise is de laatste tijd nogal uitgedund. Wie belangstelling heeft en eens een bestuursvergadering zou willen bijwonen (één middag per maand) kan bellen met onderstaand telefoonnummer. ■

oVer de schrijVer

De meeste mensen zullen Auke Zeldenrust waarschijnlijk kennen als verslaggever/journalist van Omrop Fryslân. Hij is echter ook schrijver van de boeken De Joodse Bruiloft en Dorp achter de tralies Daarnaast is Auke docent mediawijsheid op het Christelijk Gymnasium Beyers Naudé in Leeuwarden en werkte hij mee aan exposities in het Fries Museum, het Drents Museum en paleis Het Loo. Sinds kort ligt zijn nieuwe boek Kibboets opdeklei in de winkel.

Een aantal jaren geleden doken er veertien filmrolletjes op van de kibboets aan de Harlingerweg in Franeker. Deze rolletjes zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog verstopt en bewaard gebleven. In 2020 kwamen ze in handen van het Fries Film en Audio Archief en toen ontstond er opnieuw belangstelling voor de Joodse jongeren die op het Friese platteland werkten aan hun missie: een nieuw bestaan in Palestina.

het Verhaal

In 1935 werd Ut Jodehûs, zoals de Franekers de kibboets noemden,

de remise

Tramstraat 1, Leeuwarden

Tel. (alg.): 06 - 39 77 38 39

Tel. (info bestuur): 058 - 266 96 51 secretariaatremise2022@gmail.com www.ouderensocieteitderemise.nl

BoekBeSPrekiNG kibbOets Op de klei Auke ZeldeNruST

geopend. Het doel van deze collectieve landbouwnederzetting was om jonge Joodse mensen op te leiden op agrarisch gebied, de zogenoemde 'Hachsjara'. Zodat zij na hun emigratie in Palestina een leven konden opbouwen. De meeste Joden waren immers werkzaam in de handel en hadden geen kennis van landbouw.

De diverse bewoners van de kibboets in Franeker, ook wel pioniers genoemd, werden door de jaren heen niet alleen op fi lm, maar ook op foto’s vastgelegd. Deze foto’s zijn verwerkt in het boek en geven een goed beeld van hoe men het leven leidde in het oude station aan de Harlingerweg. De pioniers waren werkzaam bij boeren in de omgeving. Het was een gemêleerd gezelschap van jonge mannen en vrouwen. Onder hen waren ook enkele Joden die uit Duitsland waren gevlucht voor het Nazi regime.

Aan het einde van de jaren dertig deed het nationalisme ook zijn intrede in Nederland en de NSB propageerde dat de oplossing voor Joden was om naar Palestina te vertrekken.

In januari 1941 moesten Joden zich echter laten registreren en werden hun vrijheden langzaam ingeperkt.

Uiteindelijk werd de kibboets op 3 november 1941 door de Grüne Polizei en de Franeker politie overvallen en ontruimd. Het overgrote deel van de bewoners belandde in Westerbork.

receNsie

In eerste instantie vond ik het boek nogal theoretisch. Er wordt uiteengezet waaraan het gedachtegoed voor de pioniers is ontleend en wat het Zionisme inhoudt. Ook wordt beschreven hoe de verschillende Joodse tradities en rites in de kibboets in ere werden gehouden ter voorbereiding op hun toekomst in Palestina.

Het verhaal boeide me meer en meer toen de bewoners werden geïntroduceerd en hun leven werd beschreven. Het is bijzonder om te lezen hoe men, door alle oorlogsellende heen, bleef geloven in een nieuw leven in Palestina. Een interessant boek, met voor mij een stukje onbekende geschiedenis.

Mooi dat hier aandacht aan wordt besteed en niet alleen in dit boek. Op 3 november 2022 is tegenover het voormalig kibboetsgebouw een namenmonument onthuld en werden de vijfentwintig kibboets bewoners die de oorlog niet overleefd hebben, herdacht. Via een link op seniorenkrant.nl is een driedelige documentaire over de Franeker kibboets te zien. ■

Tekst: annette Bons

MEEr OMZIEN Naar elkaar

bij de Voedselbank leeuwarden merken ze de impact van de economische crisis en de energiecrisis. eind 2022 steeg het aantal deelnemende gezinnen in acht weken tijd van 365 naar meer dan 500. elke dag komen er nieuwe aanmeldingen bij. We moeten meer naar elkaar omzien, vindt manager jan hubers.

een goede opleiding gevolgd, dan is de sky the limit. Maar als één van die factoren er niet is, kom je snel in de armoede.”

zo simpel ligt het N iet

Jan Hubers, één van de meer dan honderd vrijwilligers van de Voedselbank, ziet een verschuiving plaatsvinden. Ook hoger opgeleide mensen en gepensioneerden melden zich de laatste tijd. Jan ziet schrijnende gevallen voorbij komen van mensen die helemaal in de stress zitten: “Armoede doet wat met je.”

a rmoede ligt

coN tiN u op de loer

In Nederland leven meer dan een miljoen mensen onder de armoedegrens. Jan geeft regelmatig gastlessen op scholen zoals r OC Friese Poort en NHL Stenden om hier aandacht voor te vragen. “Ik praat dan over de categorie mensen die niet meer in staat is een gezond pakket voedsel voor zichzelf en hun gezin te kopen. Ze hebben alles wat ze kunnen schrappen al geschrapt. Hun kinderen gaan niet (meer) naar een vereniging, daar is als eerste op bezuinigd. Dat komt dan wel binnen bij studenten. Armoede ligt continu op de loer, vertel ik dan. Als je jong bent, gezond, vol ambitie en je hebt

Armoede is niet een kwestie van ‘eigen schuld, dikke bult’, vindt Jan. Tijdens supermarktacties spreekt hij daarom klanten aan om voor meer bewustzijn te zorgen. “Je hebt mensen die zeggen: laat ze de handen maar uit de mouwen steken en in de kassen gaan werken. Dan zeg ik: weet wat je zegt, zo simpel ligt het niet. Hoe pakt dat uit voor een vrouw van 38 jaar met chronische reumatische pijn, die geen alimentatie van haar ex krijgt en alleen voor haar zes kleine kinderen moet zorgen? En een 55-plusser is relatief duur en niet meer zo aantrekkelijk voor een werkgever.“

echt V erhoNgereN

zal N iema N d

Op dit moment bedient de Voedselbank vijfhonderd huishoudens in de gemeente Leeuwarden. Een deel daarvan bestaat uit alleenstaanden, een deel uit gezinnen met drie of vier kinderen. Jan: “Kinderen zijn gelijk het slachtoffer. Die komen met honger op school, krijgen geen eten of slecht eten. Echt verhongeren in Nederland zal niemand. Wat er wel gebeurt, is dat mensen alleen slecht en goedkoop voedsel kunnen kopen, bijvoorbeeld ongezond witbrood of het goedkoopste vlees.”

Het aandeel 55-plussers is ongeveer 12%, maar Jan ziet het aantal senioren dat een beroep doet op de Voedselbank stijgen. “Veel mensen zien dat als laatste redmiddel.” Wie -soms na lang wikken en wegen- de stap naar de Voedselbank waagt, krijgt een gesprek. In dat gesprek wordt getoetst wat iemand netto overhoudt na aftrek van alle kosten.

pakket dekt 80%

Va N de VoedselbehoeF te De Voedselbank in Leeuwarden heeft vaste uitgiftemomenten op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag tussen 11.00 en 12.30 uur. Daarnaast zijn er uitgiftepunten in Grou, Stiens en het wijkgebouw in Heechterp. “Eén keer per twee weken kunnen mensen een pakket ophalen waarmee ze voor 80% in hun voedingsbehoefte kunnen voorzien. We proberen altijd zoveel mogelijk in het pakket te stoppen: houdbare producten, verse groente en fruit voor een dag of vier. Er is voldoende. Wij zijn de gunstige uitzondering onder de Voedselbanken, omdat we dankzij onze acties aardig goed aan levensmiddelen kunnen komen. Zo zorgen supermarktacties regelmatig voor een instroom van

een paar honderd kratten houdbare producten, groente en fruit. Als het een periode even wat minder gaat, kunnen we uit onze reserves putten. Los van die buffer hebben we wel altijd een exploitatie te voeren en rekeningen te betalen.”

achter de schermeN

Achter de schermen zijn mensen van de Voedselbank dan ook continu bezig om geld binnen te krijgen. “We krijgen geen subsidie. We mogen dit oude schoolgebouw gebruiken en betalen daar een symbolische huur voor. Maar het blijft een gebouw uit de jaren zestig en hoewel de gemeente en wijzelf geïnvesteerd hebben in verduurzaming, komen de stookkosten voor rekening van de Voedselbank. We vallen onder de warenautoriteiten, die komen steekproefsgewijs langs om te controleren. Zo bewaren we ons vlees in een grote diepvriesbak die op min twintig graden moet staan. Dat zorgt voor het nodige energieverbruik.”

topje Va N de ijsberg

Jan vreest dat de Leeuwarder Voedselbank slechts het topje van de ijsberg bereikt. “In ons bestand staan 500 huishoudens, in totaal 1500 personen. Kijkend naar de gemeente Leeuwarden is dat maar 1% van het aantal inwoners. Ik heb de indruk dat er veel verborgen armoede is. Dat er mensen zijn die amper de eindjes aan elkaar kunnen knopen. Maar die toch denken: ik ga niet naar de Voedselbank, dan degradeer ik mezelf.” Om ook deze groep te bereiken heeft de Voedselbank flyers laten maken en die verspreid onder sociaal werkers in de gemeente die achter de voordeur komen. Jan ziet ook een aandeel voor ons als medemens en sluit af met de hartenkreet: “Ik hoop oprecht dat we teruggaan naar een maatschappij waarin we meer omzien naar elkaar.” ■

Tekst: Riemie van Dijk, foto's Simon van der Woude

"ik heb de indruk dAt er veel verborgen Armoede is. dAt er mensen zijn die Amper de eindjes AAn elkAAr kunnen knopen"

�n een mooie prijs!

Onder de goede inzendingen wordt weer een prijs verloot. Deze keer kun je een goedgevuld boodschappenpakket ter waarde van € 50,- winnen . Stuur de oplossing in vóór 15 april 2023 naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. de puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden. Vermeld naast de oplossing je naam, adres en woonplaats, en eventueel telefoonnummer. Vanaf 20 april 2023 zijn de oplossing en de winnaar te vinden op www.seniorenkrant.nl en op Facebook. De winnaar wordt ook bekend gemaakt in de volgende editie.

Prijspuzzel

VrouWeN

Het was 8 maart Internationale Vrouwendag. We zoeken daarom Nederlandse vrouwen die een belangrijke rol hebben gespeeld in de emancipatie. De puzzel bevat dus allemaal vrouwennamen, voor- en achternaam. Begin met de eerste en zet die op plek 1 enzovoort. Houd dezelfde volgorde aan. Als je alles goed invult, verschijnt er op de gele balk een vrouw die ook heel belangrijk is geweest, maar die je misschien niet kent. Google dan maar even. Succes!

Ruitpuzzel

Vul het schema hiernaast in. Tot aan het woord van 10 letters komt er per regel een letter bij. Daarna gaat er iedere keer weer een letter af. De volgorde van de letters kan veranderen.

1. AFKORTING VAN NEWTON

2. VOEGWOORD

3. TELWOORD

4. ONTKENNING

5. NEERSLAG

6. HOUTSOORT

7. DOEN OF IEMAND ER NIET IS

8. HEERSERS

9. DE ANDERE KANT OP

10. SAMENGAAN

11. BETROUWBAREN

12. DIE HEEFT PLEZIER

13. LEVENSKRACHT

14. MEST UITRIJDEN

15. OUDE GEWICHTSMAAT

16. LOL

17. BEPERKT VAN RUIMTE

18. LANDBOUWWERKTUIG

19. SYMBOOL VOOR ZWAARTEKRACHT

5-letterwoorden

Zet de volgende 5-letterwoorden in het raster, zodat alle woorden geplaatst kunnen worden. De laatste letter van het eerste woord is de beginletter van het tweede woord. Deze keer is het wel even puzzelen! iNzet, koper, korst, lakei, lelijk, recht, roVer, schil, sport, tapir, truck, tWist

Puzzels: Peter Teeuwen

Profi teer van slimme zorgtechnologie!

Een horloge waarmee u kunt bellen. Een medicijndoosje dat met u meedenkt. Of een slim slot op uw deur dat opengaat met een app. Steeds vaker passen we in de thuiszorg vernieuwende zorgtechnologie toe. “Zorg is en blijft mensenwerk, maar daar kan de technologie ons best een handje bij helpen”, vindt Jantine van der Schaaf, wijkverpleegkundige en projectmanager zorginnovaties bij Thuiszorg Het Friese Land.

“De vraag naar thuiszorg neemt toe. Mensen worden ouder, hebben vaker last van chronische ziektes én blijven veel langer zelfstandig thuis wonen. Tegelijkertijd blijkt het steeds lastiger om vaardige verpleegkundigen en verzorgenden te vinden die in de thuiszorg aan de slag gaan. “Om de gewenste zorg in de toekomst te kunnen blijven bieden, is technologie in de zorg noodzakelijk“, legt Jantine uit.

BEELDZORG

“Dankzij technologie kunnen we met minder zorgprofessionals toch kwalitatief hoogstaande zorg bieden. Denk aan ‘zorg op afstand’, bijvoorbeeld met beeldzorg”, vertelt Jantine. Thuiszorg

Het Friese Land past beeldzorg op kleine schaal toe. Met het project ‘Beeldzorg, de toekomst?’, onderzoekt Jantine hoe beeldzorg vaker kan worden ingezet. “Aan de hand van ervaringen van cliënten en collega’s, onderzoek ik hoe we beeldzorg kunnen uitbreiden. Zodat er steeds meer cliënten gebruik van gaan maken.”

MEEKIJKEN OP AFSTAND

Beeldzorg is niets anders dan videobellen, maar dan wel binnen een extra beveiligde omgeving. Veel ouderen bellen tegenwoordig met hun kleinkinderen; niet met de telefoon aan het oor, maar kijkend op het beeldscherm, want met beeldbellen kun je elkaar zien.

Dat werkt ook heel goed in de zorg. Met beeldzorg kan er op ieder moment van de dag contact worden gezocht met de (thuis)zorgprofessionals. Op afstand kan de verpleegkundige met een cliënt meekijken of adviseren.

THUISLEVEN

Beeldzorg is slechts één praktisch voorbeeld van technologie in de thuiszorg. “Er is natuurlijk veel meer”, zegt Jantine. “Via Thuisleven, de serviceorganisatie van Thuiszorg Het Friese Land, informeren we er regelmatig over. Ook biedt Thuisleven vaak mooie kortingen op dergelijke hulpmiddelen.” ■

JERRE betekent horen

BIJDRAGE IN DE KOSTEN

In veel gevallen krijgt u de kosten voor technologische hulpmiddelen vergoed door uw zorgverzekeraar. Neem voor meer informatie hierover contact op met uw zorgverzekeraar of een wijkverpleegkundige.

MEER INFORMATIE

Wilt u meer weten over beeldzorg, andere technologische hulpmiddelen of over Thuisleven, de service-organisatie van Thuiszorg Het Friese Land? Bel dan met 0900-8864.

Maak kennis met Evolv AI

Het kleinste oplaadbare in-het-oor hoortoestel dat kan communiceren met uw mobiele telefoon.

Automatische aanpassingen voor een realistisch en zuiver geluid in elke luisteromgeving.

Eenvoudig bellen en audio streamen via smartphone of tablet.

Onze oplaadbare hoortoestellen garanderen een hele dag hoorondersteuning.

Voorzien van slimme functies zoals valdetectie, alarmering, voice assistent, herinneringen etc.

Kom langs voor een hoortest en laat u informeren over de mogelijkheden

lOs: we dOeN het sameN

• Sportief bewegen, wekelijks of maandelijks, zoals koersbal, fi etsen, wandelen, jeu de boules;

• Ontspanning en ontmoeting iedere maand op zaterdagmiddag bij een muzikaal optreden, een theatervoorstelling, een actuele of historische lezing;

over lokale geschiedenis, gezondheidszorg, wonen, veiligheid, welzijn, leefstijl; dit alles komt aan bod. Tevens zijn vaste rubrieken opgenomen: koken met recept, puzzel, boekbespreking, gedicht, reisverslag, natuur, achtergrond bij de maandkalender. Tenslotte bevat het magazine de activiteitenagenda van de maand, alsmede belangrijke adressen met telefoonnummers. Elk nummer is geïllustreerd met fraaie foto’s.

Wat eN Voor Wie is los?

Het doel van LOS is belangenbehartiging, zinvolle informatievoorziening én ontspanning voor senioren. Lid zijn van LOS betekent actief kunnen meedoen in een sociaal netwerk van generatiegenoten om daarmee eenzaamheid en isolement te voorkomen. LOS biedt haar leden een gevarieerd aanbod en gaat daarbij uit van een zekere vrijblijvendheid, in de zin van 'alles mag en niets moet'. Bent u 50 jaar of ouder, dan is LOS ook voor u de moeite waard! Jaarlijks houdt LOS een ledenvergadering om het beleid en de plannen van de vereniging te bespreken.

belaNgeNbehartigiNg

eN dieNstVerleNiNg

LOS wil belangenbehartiging en dienstverlening voor senioren zo goed mogelijk realiseren en heeft daarover ook contact met de gemeente Leeuwarden.

Leden van LOS ontvangen korting

• bij keuring of verlenging van een rijbewijs

• bij ondernemers, zoals een tuinman, taxibedrijf

• op een aanvullende zorgverzekering van o.a. De Friesland

Deskundige vrijwilligers binnen LOS staan klaar op verschillende terrei-

nen. Sommigen kunnen u helpen bij het invullen van de jaarlijkse belastingaangifte of u informeren over recht op huur- of zorgtoeslag. Voorts kan een speciale LOS ombudsman adviseren en meewerken bij vragen en problemen rond de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Leden boven 75 jaar kunnen voor een rijbewijskeuring naar een daartoe bevoegde arts en LOS lid, worden verwezen. De dienstverlening gaat via eenvoudig persoonlijk contact, zonder ingewikkelde telefonische keuzemenu's en/of lange wachttijden.

actiViteiteN

Al vele jaren organiseert LOS met succes diverse activiteiten, zoals:

• Maandelijks een Seniorenfilm in Filmhuis Slieker en een film Klassieke Muziek op het Witte Doek in Leeuwarden/Westeinde;

• Een Kerstmiddag of Nieuwjaarsconcert op locatie in Leeuwarden;

• Reisjes en uitstapjes op een middag of hele dag met boot en/of bus naar interessante locaties in Friesland of andere Nederlandse provincies;

• Excursie, vaartocht of wandeling in en rond Leeuwarden onder leiding van een stadsgids;

• Meerdaagse cursus, onder andere op het gebied van filosofie;

• Museumbezoek in kleine groepen, georganiseerd door leden.

Kortom: LOS biedt haar leden een scala aan mogelijkheden voor actief vertier.

iNFormatiemagaziNe

Iedere maand verschijnt het kleurrijke magazine LosVast. Het magazine bevat nuttige informatie uit de vereniging. Interviews en reportages

lidmaatschap

Het lidmaatschap kost slechts 25 euro per jaar; voor samenwonenden op één adres kost het 40 euro per jaar. Bij aanmelding ontvangt u een welkomstbrief, ledenpas, machtigingsformulier en een magazine LosVast.

Aanmelden kan bij de ledenadministratie. Telefonisch (058-2668131), per email (leden@losleeuwarden.nl) of via het aanmeldingsformulier op www.losleeuwarden.nl

Tevens kunt u zich aanmelden door onderstaand strookje in te vullen en op te sturen naar het daarin genoemde adres van het LOS secretariaat.

meer informatie is te lezen op www.losleeuwarden.nl

Naam en voorletter(s): .......................................................................

Naam en vrl. partner: .......................................................................

adres + postcode:

Woonplaats

Telefoonnummer:

E-mail:

Geboortedatum ..... - ..... - ............

Geboortedatum ..... - -

Stuur deze bon op naar LOS - Sassingastins 50, 8925 JN Leeuwarden.

E-mailen kan ook op: info@losleeuwarden.nl. Kijk voor meer informatie op onze website: www.losleeuwarden.nl

los is een levendige vereniging voor senioren in de gemeente leeuwarden en omstreken

Ja, ik doe mee en word lid van LOS! Stuur mij een aanmeldingsformulier.

Leeuwarder Onafhankelijke Seniorenvereniging

Foto: Ilse Schuurmans

Het

Reparatie klaar terwijl u wacht

Havingastate 11F Leeuwarden

058 - 289 55 49

www.tandheelkundevanderkooi.nl

Losse maaltijd € 7,95 incl.bezorging/ BTW

3 maaltijden voor slechts € 15,-

Iedereen die gezond en lekker wil eten, kan bij ons terecht. Dus niet alleen ouderen, maar ook jonge mensen. Elke dag koken wij een gezonde, lekkere en gevarieerde maaltijd voor u. Traditionele Fryske stamppotten, gerechten met rijst en pasta... er is teveel om op te noemen. Ook vegetarische gerechten en dieetmaaltijden bereiden wij graag, zonder meerprijs.

Maaltijdservice aan Huis is onderdeel van de Interzorg Groep: voor al uw Thuiszorg, Woonzorg, Maatschappelijke Zorg en Maaltijdservice

Foswerterstrjitte 71 | 9172 PS | Ferwert | 088 - 5180200 | www.interzorggroep.nl

www.maaltijdserviceaanhuis.nl

Vul de antwoordkaart in en ontvang geheel vrijblijvend

3 maaltijden voor slechts € 15,- .

Normaliter kost een maaltijd € 7,95. Een maaltijd incl. nagerecht en 1x per week een voorgerecht kost € 8,50.

* Na het ontvangen van de antwoordkaart nemen wij zo snel mogelijk contact met u op over het leveren van de drie maaltijden.

✔ Ik maak gebruik van de proefactie en ontvang graag eenmalig 3 maaltijden voor slechts € 15,-

Naam:

Adres:

Woonplaats: Telefoon:

E-mail:

Postzegel niet nodig

Maaltijdservice aan Huis

Antwoordnummer 6700 9172 ZX Ferwert

oProeP geef Je Op vOOr ONS LEZERSPANEL!

De Leeuwarder Seniorenkrant is er niet alleen voor ouderen, maar ook voor hun kinderen en voor zorgmedewerkers. Wij willen graag een krant maken die al deze doelgroepen aanspreekt. Onze redactieleden doen iedere editie weer hun uiterste best om een mooie krant samen te stellen met persoonlijke verhalen en informatie waar je wat aan hebt. alleen jullie, onze lezers, kunnen bepalen of we daar in slagen. Daarom hebben we sinds kort een lezerspanel, dat met ons meedenkt over onderwerpen en feedback geeft over de inhoud van de krant.

Lijkt het jou leuk om deel uit te maken van dit lezerspanel? Mail je gegevens dan naar info@leeuwarderseniorenkrant.nl. We zullen je een paar keer per jaar per mail benaderen met een paar vragen

Op zoek naar jouw

Bij Sanisale helpen we je graag verder.