VOOR PSORIASIS: OP ZOEK NAAR EEN ‘PATIENT-TAILORED’ STRATEGIE
DOSSIER ZON: - SCHILDKLIERKLIER, IMMUUNTHERAPIEËN EN GERICHTE THERAPIEËN - NIEUWS EUROMELANOMA - FOTOPROTECTIE IN 2025
NAGELAANDOENINGEN: PERSPECTIEVEN VOOR ONDERZOEK EN INNOVATIEVE BEHANDELINGEN
BDD 2025 : DE TOEKOMST VAN DE DERMATOLOGIE
BIOTHERAPIEËN EN NIEUWE BEHANDELINGEN
VOOR PSORIASIS: OP ZOEK NAAR EEN ‘PATIENT-TAILORED’ STRATEGIE
DOSSIER ZON: - SCHILDKLIERKLIER, IMMUUNTHERAPIEËN EN GERICHTE THERAPIEËN - NIEUWS EUROMELANOMA - FOTOPROTECTIE IN 2025
NAGELAANDOENINGEN: PERSPECTIEVEN VOOR ONDERZOEK EN INNOVATIEVE BEHANDELINGEN
BDD 2025 : DE TOEKOMST VAN DE DERMATOLOGIE
Otezla® 10 mg, 20 mg and 30 mg film-coated tablets 1. NAME OF THE MEDICINAL PRODUCT: Otezla 10 mg film-coated tablets. Otezla 20 mg film-coated tablets. Otezla 30 mg film-coated tablets. 2. QUALITATIVE AND QUANTITATIVE COMPOSITION: Otezla 10 mg film-coated tablets: Each film- coated tablet contains 10 mg of apremilast. Excipient(s) with known effect:Each film-coated tablet contains 57 mg of lactose (as lactose monohydrate). Otezla 20 mg film-coated tablets: Each film-coated tablet contains 20 mg of apremilast. Excipient(s) with known effect: Each film-coated tablet contains 114 mg of lactose (as lactose monohydrate). Otezla 30 mg film-coated tablets: Each film-coated tablet contains 30 mg of apremilast. Excipient(s) with known effect: Each film-coated tablet contains 171 mg of lactose (as lactose monohydrate). For the full list of excipients, see section 6.1. 3.
PHARMACEUTICAL FORM: Film-coated tablet (tablet). Otezla 10 mg film-coated tablets: Pink, diamond shaped 10 mg film-coated tablet of 8 mm length with “APR” engraved on one side and “10” on the opposite side. Otezla 20 mg film-coated tablets: Brown, diamond shaped 20 mg film-coated tablet of 10 mm length with “APR” engraved on one side and “20” on the opposite side. Otezla 30 mg film-coated tablets: Beige, diamond shaped 30 mg film-coated tablet of 12 mm length with “APR” engraved on one side and “30” on the opposite side. 4. CLINICAL PARTICULARS: 4.1 Therapeutic indications: Psoriatic arthritis: Otezla, alone or in combination with Disease Modifying Antirheumatic Drugs (DMARDs), is indicated for the treatment of active psoriatic arthritis (PsA) in adult patients who have had an inadequate response or who have been intolerant to a prior DMARD therapy (see section 5.1). Psoriasis: Otezla is indicated for the treatment of moderate to severe chronic plaque psoriasis (PSOR) in adult patients who failed to respond to or who have a contraindication to, or are intolerant to other systemic therapy including cyclosporine, methotrexate or psoralen and ultraviolet-A light (PUVA). Paediatric psoriasis: Otezla is indicated for the treatment of moderate to severe plaque psoriasis in children and adolescents from the age of 6 years, and weighing at least 20 kg who are candidates for systemic therapy. Behçet’s disease: Otezla is indicated for the treatment of adult patients with oral ulcers associated with Behçet’s disease (BD) who are candidates for systemic therapy. 4.2 Posology and method of administration: Treatment with Otezla should be initiated by specialists experienced in the diagnosis and treatment of psoriasis, psoriatic arthritis or Behçet’s disease. Posology: Adult patients with psoriatic arthritis, psoriasis, or Behçet’s disease: The recommended dose of apremilast for adult patients is 30 mg taken orally twice daily. An initial titration schedule is required as shown below in table 1. Table 1. Dose titration schedule for adult patients:
Day 1: AM: 10 mg; Day 2: AM: 10 mg. PM: 10 mg; Day 3: AM: 10 mg. PM: 20 mg; Day 4: AM: 20 mg. PM: 20 mg; Day 5: AM: 20 mg. PM: 30 mg; Day 6 & thereafter: AM: 30 mg. PM: 30 mg. Paediatric patients with moderate to severe plaque psoriasis: The recommended dose of apremilast for paediatric patients 6 years of age and older with moderate to severe plaque psoriasis is based on body weight. The recommended dose of apremilast is 20 mg taken orally twice daily for paediatric patients who weigh from 20 kg to less than 50 kg, and 30 mg taken orally twice daily for paediatric patients who weigh at least 50 kg, following the initial titration schedule shown below in table 2. Table 2. Dose titration schedule for paediatric patients: Body weight of 20 kg to less than 50 kg: Day 1: AM: 10 mg; Day 2: AM: 10 mg. PM: 10 mg; Day 3: AM: 10 mg. PM: 20 mg; Day 4: AM: 20 mg. PM: 20 mg; Day 5: AM: 20 mg. PM: 20 mg; Day 6 & thereafter: AM: 20 mg. PM: 20 mg. Body weight of 50 kg or more: Day 1: AM: 10 mg; Day 2: AM: 10 mg. PM: 10 mg; Day 3: AM: 10 mg. PM: 20 mg; Day 4: AM: 20 mg. PM: 20 mg; Day 5: AM: 20 mg. PM: 30 mg; Day 6 & thereafter: AM: 30 mg. PM: 30 mg. All indications (psoriasis in adults and children, psoriatic arthritis, Behçet’s disease): No re- titration is required after initial titration. The recommended twice daily apremilast dose should be taken approximately 12 hours apart (morning an evening), with no food restrictions. If patients miss a dose, the next dose should be taken as soon as possible. If it is close to the time for their next dose, the missed dose should not be taken and the next dose should be taken at the regular time. During pivotal trials the greatest improvement was observed within the first 24 weeks of treatment for PsA and PSOR and within the first 12 weeks of treatment for BD. If a patient shows no evidence of therapeutic benefit after this time period, treatment should be reconsidered. The patient’s response to treatment should be evaluated on a regular basis. Special populations: Elderly patients: No dose adjustment is required for this patient population (see sections 4.8 and 5.2). Patients with renal impairment: Adult patients with psoriatic arthritis, psoriasis, or Behçet’s disease: No dose adjustment is needed in adult patients with mild and moderate renal impairment. The dose of apremilast should be reduced to 30 mg once daily in adult patients with severe renal impairment (creatinine clearance of less than 30 mL per minute estimated by the Cockcroft-Gault equation). For initial dose titration in this group, it is recommended that apremilast be titrated using only the AM schedule listed in table 1 and the PM doses be skipped (see section 5.2). Paediatric patients with moderate to severe psoriasis: No dose adjustment is needed in paediatric patients 6 years of age and older with mild or moderate renal impairment. In paediatric patients 6 years of age and older with severe renal impairment (creatinine clearance of less than 30 mL per minute estimated by the Cockroft–Gault equation), dose adjustment is recommended. The apremilast dose should be reduced to 30 mg once daily for paediatric patients who weigh at least 50 kg and to 20 mg once daily for paediatric patients who weigh 20 kg to less than 50 kg. For initial dose titration in these groups, it is recommended that apremilast be titrated using only the AM schedule listed in table 2 above for the appropriate body weight category and the PM doses be skipped. Patients with hepatic impairment: No dose adjustment is necessary for patients with hepatic impairment (see section 5.2). Paediatric population: The safety and efficacy of apremilast have not been established in children with moderate to severe plaque psoriasis below the age of 6 years or with a body weight less than 20 kg, or in other paediatric indications. No data are available. Method of administration: Otezla is for oral use. The film-coated tablets should be swallowed whole, and can be taken either with or without food. 4.3 Contraindications: Hypersensitivity to the active substance(s) or to any of the excipients listed in section 6.1. Pregnancy (see section 4.6). 4.8 Undesirable effects: Summary of the safety profile: The most commonly reported adverse reactions with apremilast in adults with PsA and PSOR are gastrointestinal (GI) disorders including diarrhoea (15.7%) and nausea (13.9%). The other most
Otezla®, the first and only oral PDE4-inhibitor on the market for patients with PSO or PsA, is well tolerated and requires no dose adjustment (except in severe renal impairment), monitoring or analytical screening.1-3,a
CHOOSE EFFICACY & SIMPLICITY1-6
APREMILAST IN PATIENTS WITH PSO or PsA with or without CARDIOMETABOLIC COMORBIDITIES1-6 in the treatment of years of EXPERIENCE9 >10
Experts consider apremilast a suitable option in the treatment of the psoriatic patient*# and presence of comorbidities1,7,8 TREATED WITH PATIENTS 1.000.000
commonly reported adverse reactions include upper respiratory tract infections (8.4%), headache (7.9%), and tension headache (7.2%) and are mostly mild to moderate in severity. The most commonly reported adverse drug reactions with apremilast in adults with BD are diarrhoea (41.3%), nausea (19.2%), headache (14.4%), upper respiratory tract infection (11.5%), upper abdominal pain (8.7%), vomiting (8.7%) and back pain (7.7%) and are mostly mild to moderate in severity. The gastrointestinal adverse reactions generally occurred within the first 2 weeks of treatment and usually resolved within 4 weeks. Hypersensitivity reactions are uncommonly observed (see section 4.3). Tabulated list of adverse reactions: The adverse reactions observed in adult patients treated with apremilast are listed below by system organ class (SOC) and frequency for all adverse reactions. Within each SOC and frequency grouping, adverse reactions are presented in order of decreasing seriousness. The adverse drug reactions were determined based on data from the apremilast clinical development programme and post-marketing experience in adult patients. The frequencies of adverse drug reactions are those reported in the apremilast arms of the four Phase III studies in PsA (n = 1,945) or the two Phase III studies in PSOR (n = 1184), and in the phase III study in BD (n = 207) The highest frequency from either data pool is represented in table 3. Frequencies are defined as: very common (≥ 1/10); common (≥ 1/100 to <1/10); uncommon (≥ 1/1,000 to <1/100); rare (≥ 1/10,000 to <1/1,000); not known (cannot be estimated from the available data). Table 3. Summary of adverse reactions in psoriatic arthritis (PsA), psoriasis (PSOR) and Behçet’s disease (BD) : System Organ Class, Frequency, Adverse reaction. Infections and infestations: Very Common: Upper respiratory tract infectiona; Common: Bronchitis, Nasopharyngitis*. Immune system disorders: Uncommon: Hypersensitivity. Metabolism and nutrition disorders: Common: Decreased appetite*. Psychiatric disorders: Common: Insomnia, Depression; Uncommon: Suicidal ideation and behaviour. Nervous system disorders: Very common: Headache*,a; Common: Migraine*, Tension headache*. Respiratory, thoracic, and mediastinal disorders: Common: Cough. Gastrointestinal disorders: Very Common: Diarrhoea*, Nausea*; Common: Vomiting*, Dyspepsia, Frequent bowel movements, Upper abdominal pain*, Gastroesophageal reflux disease; Uncommon: Gastrointestinal haemorrhage. Skin and subcutaneous tissue disorders: Uncommon: Rash, Urticaria; Not known: Angioedema. Musculoskeletal and connective tissue disorders: Common: Back pain*. General disorders and administration site conditions: Common: Fatigue. Investigations: Uncommon: Weight decrease. *At least one of these adverse reactions was reported as serious. aFrequency reported as common in PSA and PSOR. Description of selected adverse reactions: Psychiatric disorders: In clinical studies and post-marketing experience, uncommon cases of suicidal ideation and behaviour, were reported, while completed suicide was reported postmarketing. Patients and caregivers should be instructed to notify the prescriber of any suicidal ideation (see section 4.4). Body weight loss: Patient weight was measured routinely in clinical studies. The mean observed weight loss in adult PsA and PSOR patients treated for up to 52 weeks with apremilast was 1.99 kg. A total of 14.3% of patients receiving apremilast had observed weight loss between 5-10% while 5.7% of the patients receiving apremilast had observed weight loss greater than 10%. None of these patients had overt clinical consequences resulting from weight loss. A total of 0.1% of patients treated with apremilast discontinued due to adverse reaction of weight decreased. The mean observed weight loss in adult BD patients treated with apremilast for 52 weeks was 0.52 kg. A total of 11.8% of patients receving apremilast had observed weight loss between 5-10% while 3.8% of the patients receiving apremilast had observed weight loss greater than 10%. None of these patients had overt clinical consequences from weight loss. None of the patients discontinued the study due to adverse reaction of weight decreased. Please see additional warning in section 4.4 for patients who are underweight at beginning of treatment. Special populations: Elderly patients: From post-marketing experience, elderly patients ≥ 65 years of age may be at a higher risk of complications of severe diarrhoea, nausea and vomiting (see section 4.4). Patients with hepatic impairment: The safety of apremilast was not evaluated in PsA, PSOR or BD patients with hepatic impairment. Patients with renal impairment: In the PsA, PSOR or BD clinical studies, the safety profile observed in patients with mild renal impairment was comparable to patients with normal renal function. The safety of apremilast was not evaluated in PsA, PSOR or BD patients with moderate or severe renal impairment in the clinical studies. Paediatric patients: The safety of apremilast was assessed in a 52-week clinical trial in paediatric patients 6 to 17 years of age with moderate to severe plaque psoriasis (SPROUT study). The safety profile of apremilast observed during the study was consistent with the safety profile previously established in adult patients with moderate to severe plaque psoriasis. Reporting of suspected adverse reactions: Reporting suspected adverse reactions after authorisation of the medicinal product is important. It allows continued monitoring of the benefit/risk balance of the medicinal product. Healthcare professionals are asked to report any suspected adverse reactions via the national reporting system: Belgium: Federal agency for medicines and health products; www.famhp.be; Vigilance Division; Website: www.notifieruneffetindesirable.be; e-mail: adr@fagg-afmps.be Luxembourg: Centre Régional de Pharmacovigilance de Nancy or Division de la pharmacie et des médicaments de la Direction de la santé ; Website : www.guichet.lu/pharmacovigilance 7. MARKETING AUTHORISATION HOLDER: Amgen Europe B.V., Minervum 7061, 4817 ZK Breda, The Netherlands. Local representative: s.a. Amgen n.v., Telecomlaan 5-7, B-1831 Diegem, phone: 02/775.27.11. 8. MARKETING AUTHORISATION NUMBER(S): EU/1/14/981/001-002. Classification of the medicine: Medicinal product subject to medical prescription. Consult the price details on www.e-compendium.be Date of revision of the short SmPC: October 2024.
DR. FRANÇOISE GUIOT
DE TOEKOMST VAN DE DERMATOLOGIE IN 2025
Het congres Belgian Dermatology Days (BDD) 2025, georganiseerd door de Koninklijke Belgische Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (KBDV), vond plaats op 27 en 28 maart 2025 in het Square Brussels Meeting Centre. Onder het thema “Speed of Light Dermatology: Innovations and Breakthroughs” bracht dit evenement nationale en internationale experts samen om de recente vooruitgang op het gebied van dermatologie te verkennen. Het was ook een gelegenheid om het 125-jarig bestaan van de KBDV te vieren. Het boek geschreven door dokter Jean Andris, arts en medisch historicus, dokter Jean Goens, reeds auteur van de geschiedenis van de eerste 100 jaar, en dokter Bernard Bouffioux, secretaris van de vereniging, stond vanaf het begin van het congres in de schijnwerpers. Dit boek getuigt van het 125-jarig bestaan van de Koninklijke Belgische Vereniging voor Dermatologie en Venereologie. Talrijke dermatologen hebben er hun herinneringen en pareltjes uit hun consultaties in verzameld.
Maar hoewel het verleden in de schijnwerpers stond, waren de sessies van het programma vooral gericht op de toekomst van ons beroep. In 2025 zal de dermatologie in België een ingrijpende transformatie ondergaan onder invloed van technologische vooruitgang, demografische ontwikkelingen en hervormingen van het gezondheidszorgstelsel. De toename van chronische aandoeningen en huidtumoren, en met name melanoom, komt
bovenop de vergrijzing van de bevolking, waardoor de dermatologische structuren in het land onder druk komen te staan.
Er werden conferenties en workshops gewijd aan de nieuwste innovaties op het gebied van diagnose en behandeling, waarbij de huidige uitdagingen en nieuwe therapeutische strategieën werden belicht. Dankzij de vooruitgang in de biotechnologie is een evolutie naar precisiedermatologie mogelijk.
De identificatie van huidbiomarkers en het toenemende gebruik van gerichte therapieën (monoklonale antilichamen, cytokine-remmers, enz.) veranderen de behandeling van talrijke chronische aandoeningen, met name psoriasis en ernstige atopische dermatitis. Deze therapeutische benaderingen, die gebaseerd zijn op een beter begrip van de immunopathologische mechanismen, verbeteren de klinische respons en verminderen de systemische bijwerkingen. Bij ziekten met een inflammatoire component zijn de eerste gerichte therapieën ongeveer twintig jaar geleden op de markt gekomen. Tegenwoordig hebben we een beter inzicht in de moleculaire mechanismen die een rol spelen, waardoor we de ontregeling van de ontstekingscascade nauwkeuriger kunnen aanpakken. Bij bepaalde aandoeningen, zoals psoriasis, kan de ziekte tot 100 % onder controle worden gebracht. De meest geavanceerde – en duurste – behandelingen zijn momenteel echter voorbehouden aan patiënten met de ernstigste vormen van de ziekte. Door de restrictieve vergoe-
“De Belgische dermatologie bevindt zich in 2025 op het snijvlak van technologische innovatie en volksgezondheidsuitdagingen.”
dingscriteria hebben slechts 10 % van de patiënten toegang tot biotherapieën. Een meer holistische evaluatie van de langetermijnvoordelen van deze behandelingen is dan ook noodzakelijk.
Ook complexere ziekten, zoals de ziekte van Verneuil, profiteren van de onderzoeksinspanningen. Er valt nog veel te ontdekken: het gaat waarschijnlijk niet om één enkele aandoening en bij 40% van de patiënten spelen waarschijnlijk genetische factoren een rol. Er worden verschillende onderzoekslijnen gevolgd, bijvoorbeeld op het gebied van het microbioom. Er verschijnen steeds meer publicaties en er komen nieuwe moleculen op de markt die de levenskwaliteit van onze patiënten zullen verbeteren.
Immunotherapie heeft de prognose van melanoom ingrijpend veranderd, dat ook profiteert van de vooruitgang op digitaal gebied. Kunstmatige intelligentie (AI) stond centraal tijdens het congres. In workshops werd de rol ervan bij de opsporing van huidkanker onderzocht, met name via applicaties en hulpmiddelen voor huisartsen en dermatologen. Prof. Lieve Brochez (UZ Gent) en prof. Marjan Garmyn (KULeuven) leidden deze zeer interactieve sessies met verschillende klinische casussen.
Tijdens een sessie van de Belgian Society of Pediatric Dermatology werd de presentatie van moleculaire tests voor het identificeren en volgen van verschillende genodermatosen besproken. De Belgian Club of Dermatopathology belichtte complexe klinische casussen die het belang van de interactie tussen klinische en pathologische aspecten illustreerden.
Tijdens de presentaties benadrukten de sprekers de rol van therapeutische opvoeding, ongeacht de aandoening: de patiënt wil op de hoogte worden gehouden van de vorderingen van het onderzoek en wil ‘betrokken worden’ bij zijn behandeling. Ook bij de keuze van de te voorschrijven behandeling is een gezamenlijke beslissing essentieel, waarbij rekening moet worden gehouden met de voorkeuren en levensstijl van de patiënt. Dit is een factor die de therapietrouw bevordert.
Op organisatorisch vlak wordt het beroep geconfronteerd met een onevenwicht tussen vraag en aanbod. Het aantal praktiserende dermatologen blijft beperkt en de leeftijdsopbouw wijst op een aanzienlijke oppensioenstelling in de komende jaren. Binnen de gezondheidsautoriteiten worden discussies gevoerd over de aanpassing van de opleidingsquota en de versterkte integratie van dermatologische zorg in een interdisciplinaire aanpak waarbij huisartsgeneeskunde, verpleegkunde en klinische farmacie worden gecombineerd. Zoals professor Jo Lambert
van het UZ Gent in zijn sessie “The Future of Dermatology in Belgium” heeft uitgelegd, staat de Belgische dermatologie momenteel voor een aantal uitdagingen. “Net als bij andere specialismen hebben patiënten minder gemakkelijk toegang tot onze consultaties, de wachttijden kunnen oplopen tot 6 à 8 maanden, wat in de pers tot zeer negatieve artikelen over ons beroep heeft geleid.” Om deze uitdaging aan te gaan, stelt professor Jo Lambert verschillende oplossingen voor, waaronder efficiëntieverbetering. Efficiëntie kan hand in hand gaan met het gebruik van kunstmatige intelligentie, tools voor het opsporen van huidkanker, maar ook tools voor het opstellen van referentiebrieven of rapporten. Digitalisering is ongetwijfeld een realiteit die deel zal uitmaken van onze nabije toekomst. Samenwerking met de eerstelijnszorg is zeker ook een optie. Zo heeft het TELESPOT-project, een teledermoscopie-systeem in de eerstelijnsgezondheidszorg voor de vroege diagnose van huidkanker, inmiddels zijn doeltreffendheid bewezen bij het triëren van verdachte laesies en het verkorten van de wachttijden voor behandeling. Tegelijkertijd ontwikkelt teledermatologie zich snel, waardoor beelden en klinische gegevens kunnen worden doorgestuurd voor een later advies door een specialist. Dit model optimaliseert de patiëntenstroom, verkort de wachttijden voor consulten en verbetert de toegankelijkheid. In veel gevallen blijft een direct klinisch onderzoek echter onontbeerlijk.
“Anderzijds is voorlichting van de patiënt belangrijk”, benadrukt Jo Lambert. ”Bij huidkanker bijvoorbeeld denk ik dat we burgers meer bewust moeten maken van de mogelijkheid van zelfonderzoek, zodat ze beter begrijpen wanneer ze echt naar een dermatoloog moeten gaan. Ten slotte denk ik dat we ons moeten afvragen of dermatologen alle taken tijdens een consult moeten uitvoeren of dat we sommige taken kunnen delegeren aan bijvoorbeeld verpleegkundigen, die daarvoor een passende opleiding moeten krijgen.”
De Belgische dermatologie bevindt zich in 2025 op het snijvlak van technologische innovatie en uitdagingen op het gebied van de volksgezondheid. De toekomstige ontwikkeling ervan is gebaseerd op een doordachte integratie van digitale hulpmiddelen, een bredere toegang tot gespecialiseerde zorg en een reorganisatie die een efficiënte, rechtvaardige en wetenschappelijk onderbouwde zorgverlening garandeert.
Afspraak op 12 en 13 maart 2026 voor de BDD 2026!
45 mg vial or prefilled syringe or
90 mg prefilled syringe
NOW REIMBURSED
for
for infusion: Concentrate for solution for infusion. The solution is clear to opalescent, colourless to light yellow. The pH of the solution is 6.0. 4. CLINICAL PARTICULARS: 4.1 Therapeutic indications: Plaque psoriasis: WEZENLA is indicated for the treatment of moderate to severe plaque psoriasis in adults who failed to respond to, or who have a contraindication to, or are intolerant to other systemic therapies including ciclosporin, methotrexate (MTX) or PUVA (psoralen and ultraviolet A) (see section 5.1). Paediatric plaque psoriasis: WEZENLA is indicated for the treatment of moderate to severe plaque psoriasis in children and adolescent patients from the age of 6 years and older, who are inadequately controlled by, or are intolerant to, other systemic therapies or phototherapies (see section 5.1). Psoriatic arthritis (PsA): WEZENLA, alone or in combination with MTX, is indicated for the treatment of active psoriatic arthritis in adult patients when the response to previous non-biological disease-modifying antirheumatic drug (DMARD) therapy has been inadequate (see section 5.1). Crohn’s disease: WEZENLA is indicated for the treatment of adult patients with moderately to severely active Crohn’s disease who have had an inadequate response with, lost response to, or were intolerant to either conventional therapy or a TNFα antagonist or have medical contraindications to such therapies. 4.2 Posology and method of administration: WEZENLA is intended for use under the guidance and supervision of physicians experienced in the diagnosis and treatment of conditions for which WEZENLA is indicated. WEZENLA concentrate for solution for infusion should only be used for the intravenous induction dose in Crohn’s disease. Posology: Plaque psoriasis: The recommended posology of WEZENLA is an initial dose of 45 mg administered subcutaneously, followed by a 45 mg dose 4 weeks later, and then every 12 weeks thereafter. Consideration should be given to discontinuing treatment in patients who have shown no response up to 28 weeks of treatment. Patients with body weight > 100 kg: For patients with a body weight > 100 kg the initial dose is 90 mg administered subcutaneously, followed by a 90 mg dose 4 weeks later, and then every 12 weeks thereafter. In these patients, 45 mg was also shown to be efficacious. However, 90 mg resulted in greater efficacy (see section 5.1, table 4). Psoriatic arthritis (PsA): The recommended posology of WEZENLA is an initial dose of 45 mg administered subcutaneously, followed by a 45 mg dose 4 weeks later, and then every 12 weeks thereafter. Alternatively, 90 mg may be used in patients with a body weight > 100 kg. Consideration should be given to discontinuing treatment in patients who have shown no response up to 28 weeks of treatment. Elderly (≥ 65 years): No dose adjustment is needed for elderly patients (see section 4.4). Renal and hepatic impairment: Ustekinumab has not been studied in these patient populations. No dose recommendations can be made. Paediatric population: The safety and efficacy of ustekinumab in children with psoriasis less than 6 years of age or in children with psoriatic arthritis less than 18 years of age have not yet been established. Paediatric plaque psoriasis (6 years and older): The recommended dose of WEZENLA based on body weight is shown below (see tables 1 and 2). WEZENLA should be administered subcutaneously at weeks 0 and 4, then every 12 weeks thereafter. Table 1 Recommended dose of WEZENLA for paediatric psoriasis (body weight at the time of dosing and recommended dose):
45 mg; > 100 kg: 90 mg. To calculate the volume of injection (mL)
Crohn’s disease: In the treatment regimen, the first dose of WEZENLA is administered intravenously. WEZENLA treatment is to be initiated with a single intravenous dose based on body weight. The infusion solution is to be composed of the number of vials of WEZENLA 130 mg as specified in table 1bis (see section 6.6 for preparation). Table 1bis Initial intravenous dosing of WEZENLA: Body weight of patient at the time of dosing ≤ 55 kg: recommended dosea of 260 mg, number of 130 mg WEZENLA vials: 2. Body weight of patient at the time of dosing > 55 kg to ≤ 85 kg: recommended dosea of 390 mg, number of 130 mg WEZENLA vials: 3. Body weight of patient at the time of dosing > 85 kg: recommended dosea of 520 mg, number of WEZENLA vials: 4. aApproximately 6 mg/kg. The first subcutaneous administration of 90 mg WEZENLA should take place at week 8 after the intravenous dose. After this, dosing every 12 weeks is recommended. Patients who have not shown adequate response at 8 weeks after the first subcutaneous dose, may receive a second subcutaneous dose at this time (see section 5.1). Patients who lose response on dosing every 12 weeks may benefit from an increase in dosing frequency to every 8 weeks (see sections 5.1 and 5.2). Patients may subsequently be dosed every 8 weeks or every 12 weeks according to clinical judgement (see section 5.1). Consideration should be given to discontinuing treatment in patients who show no evidence of therapeutic benefit 16 weeks after the IV induction dose or 16 weeks after switching to the 8weekly maintenance dose. Immunomodulators and/or corticosteroids may be continued during treatment with ustekinumab. In patients who have responded to treatment with ustekinumab, corticosteroids may be reduced or discontinued in accordance with standard of care. In Crohn’s disease, if therapy is interrupted, resumption of treatment with subcutaneous dosing every 8 weeks is safe and effective. Elderly (≥ 65 years): No dose adjustment is needed for elderly patients (see section 4.4). Renal and hepatic impairment: Ustekinumab has not been studied in these patient populations. No dose recommendations can be made. Paediatric population: The safety and efficacy of ustekinumab in treatment of Crohn’s disease in children less than 18 years have not yet been established. No data are available. Method of administration: WEZENLA 45 mg vials or 45 mg and 90 mg pre-filled syringes are for subcutaneous injection only. If possible, areas of the skin that show psoriasis should be avoided as injection sites. After proper training in subcutaneous injection technique, patients or their caregivers may inject WEZENLA if a physician determines that it is appropriate. However, the physician should ensure appropriate follow-up of patients. Patients or their caregivers should be instructed to inject the prescribed amount of WEZENLA according to the directions provided in the package leaflet. Comprehensive instructions for administration are given in the package leaflet. For further instructions on preparation and special precautions for handling, see section 6.6. WEZENLA 130 mg is for intravenous use only. It should be administered over at least one hour. For instructions on dilution of the medicinal product before administration, see section 6.6. 4.3 Contraindications: Hypersensitivity to the active substance or to any of the excipients listed in section 6.1. Clinically important, active infection (e.g. active tuberculosis; see section 4.4). 4.8 Undesirable effects: Summary of the safety profile: The most common adverse reactions (> 5%) in controlled periods of the adult psoriasis, psoriatic arthritis, Crohn’s disease and ulcerative colitis clinical studies with ustekinumab were nasopharyngitis and headache. Most were considered to be mild and did not necessitate discontinuation of study treatment. The most serious adverse reaction that has been reported for ustekinumab is serious hypersensitivity reactions including anaphylaxis (see section 4.4). The overall safety profile was similar for patients with psoriasis, psoriatic arthritis, Crohn’s disease and ulcerative colitis. Tabulated list of adverse reactions: The safety data described below reflect exposure in adults to ustekinumab in 14 phase 2 and phase 3 studies in 6 709 patients (4 135 with psoriasis and/or psoriatic arthritis, 1 749 with Crohn’s disease and 825 patients with ulcerative colitis). This includes exposure to WEZENLA in the controlled and non-controlled periods of the clinical studies for at least 6 months or 1 year (4 577 and 3 253 patients, respectively with psoriasis, psoriatic arthritis, Crohn’s disease or ulcerative colitis) and exposure for at least 4 or 5 years (1 482 and 838 patients with psoriasis, respectively). Table 3 provides a list of adverse reactions from adult psoriasis, psoriatic arthritis, Crohn’s disease and ulcerative colitis clinical studies as well as adverse reactions reported from post-marketing experience. The adverse reactions are classified by system organ class and frequency, using the following convention: very common (≥ 1/10), common (≥ 1/100 to < 1/10), uncommon (≥ 1/1 000 to < 1/100), rare (≥ 1/10 000 to < 1/1 000), very rare (< 1/10 000), not known (cannot be estimated from the available data). Within each frequency grouping, adverse reactions are presented in order of decreasing seriousness. Table 3 List of adverse reactions: Infections and infestations: Common: upper respiratory tract infection, nasopharyngitis, sinusitis; Uncommon: cellulitis, dental infections, herpes zoster, lower respiratory tract infection, viral upper respiratory tract infection, vulvovaginal mycotic infection. Immune system disorders: Uncommon: hypersensitivity reactions (including rash, urticaria); Rare: serious hypersensitivity reactions (including anaphylaxis, angioedema). Psychiatric disorders: Uncommon: depression. Nervous system disorders: Common: dizziness, headache; Uncommon: facial palsy. Respiratory, thoracic and mediastinal disorders: Common: oropharyngeal pain; Uncommon: nasal congestion; Rare: allergic alveolitis, eosinophilic pneumonia; Very rare: organising pneumonia*. Gastrointestinal disorders: Common: diarrhoea, nausea, vomiting. Skin and subcutaneous tissue disorders: Common: pruritus; Uncommon: pustular psoriasis, skin exfoliation, acne; Rare: exfoliative dermatitis, hypersensitivity vasculitis; Very rare: bullous pemphigoid, cutaneous lupus erythematosus. Musculoskeletal and connective tissue disorders: Common: back pain, myalgia, arthralgia; Very rare: lupus-like syndrome. general disorders and administration site conditions: Common: fatigue, injection site erythema, injection site pain; Uncommon: injection site reactions (including haemorrhage, haematoma, induration, swelling and pruritus), asthenia. * See section 4.4, Systemic and respiratory hypersensitivity reactions. Description of selected adverse reactions: Infections: In the placebo-controlled studies of patients with psoriasis, psoriatic arthritis, Crohn’s disease and ulcerative colitis, the rates of infection or serious infection were similar between ustekinumab-treated patients and those treated with placebo. In the placebo-controlled period of these clinical studies, the rate of infection was 1.36 per patient-year of follow-up in ustekinumab-treated patients, and 1.34 in placebotreated patients. Serious infections occurred at the rate of 0.03 per patient-year of follow-up in ustekinumab-treated patients (30 serious infections in 930 patient-years of follow-up) and 0.03 in placebo-treated patients (15 serious infections in 434 patient-years of follow-up) (see section 4.4). In the controlled and non-controlled periods of psoriasis, psoriatic arthritis, Crohn’s disease and ulcerative colitis clinical studies, representing 11 581 patient-years of exposure in 6 709 patients, the median followup was 1.0 years; 1.1 years for psoriatic disease studies, 0.6 year for Crohn’s disease studies, and 1.0 years for ulcerative colitis studies. The rate of infection was 0.91 per patient-year of follow-up in ustekinumab-treated patients, and the rate of serious infections was 0.02 per patient-year of follow-up in ustekinumab-treated patients (199 serious infections in 11 581 patient-years of followup) and serious infections reported included pneumonia, anal abscess, cellulitis, diverticulitis, gastroenteritis and viral infections. In clinical studies, patients with latent tuberculosis who were concurrently treated with isoniazid did not develop tuberculosis. Malignancies: In the placebo-controlled period of the psoriasis, psoriatic arthritis, Crohn’s disease and ulcerative colitis clinical studies, the incidence of malignancies excluding non-melanoma skin cancer was 0.11 per 100 patient-years of follow-up for ustekinumab-treated patients (1 patient in 929 patient-years of follow-up) compared with 0.23 for placebo-treated patients (1 patient in 434 patientyears of followup). The incidence of non-melanoma skin cancer was 0.43 per 100 patient-years of follow-up for ustekinumab-treated patients (4 patients in 929 patient-years of follow-up) compared to 0.46 for placebo-treated patients (2 patients in 433 patient-years of follow-up). In the controlled and non-
controlled periods of psoriasis, psoriatic arthritis, Crohn’s disease and ulcerative colitis clinical studies, representing 11 561 patient-years of exposure in 6 709 patients, the median followup was 1.0 years; 1.1 years for psoriatic disease studies, 0.6 year for Crohn’s disease studies and 1.0 years for ulcerative colitis studies. Malignancies excluding non-melanoma skin cancers were reported in 62 patients in 11 561 patient-years of follow-up (incidence of 0.54 per 100 patient- years of follow-up for ustekinumab-treated patients). The incidence of malignancies reported in ustekinumab-treated patients was comparable to the incidence expected in the general population (standardised incidence ratio = 0.93 [95% confidence interval: 0.71, 1.20], adjusted for age, gender and race). The most frequently observed malignancies, other than non-melanoma skin cancer, were prostate, colorectal, melanoma and breast cancers. The incidence of non-melanoma skin cancer was 0.49 per 100 patient-years of follow-up for ustekinumab-treated patients (56 patients in 11 545 patientyears of follow-up). The ratio of patients with basal versus squamous cell skin cancers (3:1) is comparable with the ratio expected in the general population (see section 4.4). Hypersensitivity and infusion reactions: During the controlled periods of the psoriasis and psoriatic arthritis clinical studies of ustekinumab, rash and urticaria have each been observed in < 1% of patients (see section 4.4). In Crohn’s disease and ulcerative colitis intravenous induction studies, no events of anaphylaxis or other serious infusion reactions were reported following the single intravenous dose. In these studies, 2.2% of 785 placebo-treated patients and 1.9% of 790 patients treated with the recommended dose of ustekinumab reported adverse events occurring during or within an hour of the infusion. Serious infusion-related reactions including anaphylactic reactions to the infusion have been reported in the post-marketing setting (see section 4.4). Paediatric population: Paediatric patients 6 years and older with plaque psoriasis: The safety of ustekinumab has been studied in two phase 3 studies of paediatric patients with moderate to severe plaque psoriasis. The first study was in 110 patients from 12 to 17 years of age treated for up to 60 weeks and the second study was in 44 patients from 6 to 11 years of age treated for up to 56 weeks. In general, the adverse events reported in these two studies with safety data up to 1 year were similar to those seen in previous studies in adults with plaque psoriasis. Reporting of suspected adverse reactions: Reporting suspected adverse reactions after authorisation of the medicinal product is important. It allows continued monitoring of the benefit/risk balance of the medicinal product. Healthcare professionals are asked to report any suspected adverse reactions via the national reporting system: Belgium: Federal agency for medicines and health products; www.famhp.be; Vigilance Division; Website: www.notifieruneffetindesirable.be; email: adr@fagg-afmps.be Luxembourg: Centre Régional de Pharmacovigilance de Nancy or Division de la pharmacie et des médicaments de la Direction de la santé;
INHOUD
3 Editoriaal
De toekomst van de dermatologie in 2025
Dr. Françoise GUIOT 10 Science news
11 Euromelanoma
In 2025 richt euromelanoma zich op de jongere generaties
Thomas MASELIS
13 Melanoom
Laatste ontwikkelingen in de behandeling van melanoom: Schildwachtklier, immuuntherapieën en gerichte therapieën
18 Psoriasis
Biotherapieën en nieuwe behandelingen voor psoriasis: op zoek naar een ‘patient-tailoredʼ strategie
22 Nagelaandoeningen
Nagelaandoeningen: perspectieven voor onderzoek en innovatieve behandelingen
De ondertekende artikels in Dermatologie Actueel vallen onder de verantwoordelijkheid van de auteurs. In geen enkel geval kan de krant verantwoordelijk voor de redactionele inhoud gehouden worden. Geen enkel artikel uit Dermatologie Actueel mag geheel of gedeeltelijk gereproduceerd worden zonder de toestemming van de uitgever.
TERUGBETAALD OP 1 JANUARI 2025
VOOR ATOPISCHE DERMATITIS
Precisie
Bindt met hoge affiniteit aan IL-13 en remt selectief de IL-13-signalering1-5
Controle
Krachtige doeltreffendheid op week 16, behouden tot 3 jaar* met een gunstig veiligheidsprofiel6-10
Publieksprijs (incl. BTW)
2 x EBGLYSS® 250mg voorgevulde pen/spuit € 2,011.25
3 x EBGLYSS® 250mg voorgevulde pen/spuit € 3,011.47
Scan voor meer informatie over EBGLYSS®
Unieke dosering
Elke 4 weken in de onderhoudsfase10
VERKORTE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EBGLYSS®
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL: Ebglyss 250 mg oplossing voor injectie in voorgevulde spuit. Ebglyss 250 mg oplossing voor injectie in voorgevulde pen. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING: Elke voorgevulde spuit/injectiepen voor eenmalig gebruik bevat 250 mg lebrikizumab in 2 ml oplossing (125 mg/ml). FARMACEUTISCHE VORM Oplossing voor injectie. FARMACOTHERAPEUTISCHE CATEGORIE: Overige dermatologische preparaten, dermatica met uitsluiting van corticosteroïden. THERAPEUTISCHE INDICATIES: Ebglyss is geïndiceerd voor de behandeling van matig tot ernstig atopisch eczeem bij volwassenen en jongeren van 12 jaar en ouder met een lichaamsgewicht van ten minste 40 kg die in aanmerking komen voor systemische behandeling. DOSERING EN WIJZE VAN TOEDIENING: De behandeling moet worden gestart door professionele zorgverleners die ervaring hebben met de diagnose en behandeling van atopisch eczeem. Dosering: De aanbevolen dosis lebrikizumab is 500 mg (twee injecties van 250 mg) in zowel week 0 als week 2, gevolgd door 250 mg om de week subcutaan toegediend tot week 16. Er moet worden overwogen om de behandeling stop te zetten bij patiënten die na 16 weken behandeling geen klinische respons hebben vertoond. Sommige patiënten met een initiële gedeeltelijke respons kunnen verder verbeteren door de behandeling om de week voort te zetten tot week 24. Zodra klinische respons is bereikt, is de aanbevolen onderhoudsdosis lebrikizumab 250 mg elke vierde week. Lebrikizumab kan met of zonder topische corticosteroïden (TCS) worden gebruikt. Topische calcineurineremmers (TCI) kunnen worden gebruikt, maar alleen voor probleemgebieden, zoals het gezicht, de hals, intertrigineuze en genitale gebieden. Gemiste dosis: Als een dosis wordt gemist, moet de dosis zo snel mogelijk worden toegediend. Daarna dient de dosering te worden hervat op de normale geplande tijd. Speciale populaties: Ouderen (≥65 jaar): Er zijn geen dosisaanpassingen aanbevolen bij oudere patiënten (zie SKP). Nier- en leverfunctiestoornis: Er zijn geen dosisaanpassingen aanbevolen voor patiënten met een nier- of leverfunctiestoornis (zie SKP). Lichaamsgewicht: Er is geen dosisaanpassing aanbevolen voor lichaamsgewicht (zie SKP). Pediatrische patiënten: De veiligheid en werkzaamheid van lebrikizumab bij kinderen in de leeftijd van 6 maanden tot 12 jaar of jongeren van 12 tot 17 jaar met een gewicht van minder dan 40 kg zijn nog niet vastgesteld. Er zijn geen gegevens beschikbaar. Wijze van toediening: Subcutaan gebruik. Lebrikizumab wordt toegediend via subcutane injectie in de dij of buik, behalve 5 cm rond de navel. Als iemand anders de injectie toedient, kan ook de bovenarm worden gebruikt. Voor de eerste dosis van 500 mg moeten er achtereenvolgens twee injecties van 250 mg worden toegediend op verschillende injectieplaatsen. Aanbevolen wordt om de injectieplaats bij elke injectie af te wisselen. Lebrikizumab mag niet worden geïnjecteerd in huid die gevoelig of beschadigd is of blauwe plekken of littekens heeft. Een patiënt kan lebrikizumab zelf injecteren of de verzorger van de patiënt kan lebrikizumab toedienen als zijn/haar zorgverlener bepaalt dat dit geschikt is. Patiënten en/of verzorgers moeten vóór gebruik de juiste training krijgen over de toediening van lebrikizumab. Een gedetailleerde gebruiksaanwijzing vindt u aan het einde van de bijsluiter. CONTRA-INDICATIES: Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de hulpstoffen. BIJWERKINGEN: Samenvatting van het veiligheidsprofiel: De meest voorkomende bijwerkingen zijn conjunctivitis (6,9%), reacties op de injectieplaats (2,6%), conjunctivitis allergica (1,8%) en droge ogen (1,4%). Overzicht van bijwerkingen: In alle klinische onderzoeken naar atopisch eczeem kregen in totaal 1720 patiënten lebrikizumab toegediend, waarvan 891 patiënten ten minste één jaar werden blootgesteld aan lebrikizumab. Tenzij anders vermeld, zijn de frequenties gebaseerd op een groep van 4 gerandomiseerde, dubbelblinde onderzoeken bij patiënten met matig tot ernstig atopisch eczeem waarbij 783 patiënten tijdens de placebogecontroleerde periode (eerste 16 weken van de behandeling) subcutaan werden behandeld met lebrikizumab. HIeronder staan bijwerkingen die zijn waargenomen in klinische onderzoeken gerangschikt naar systeem/orgaanklasse en frequentie, waarbij de volgende categorieën worden gehanteerd: zeer vaak (≥1/10); vaak (≥1/100, <1/10); soms (≥1/1.000, <1/100); zelden (≥1/10.000, <1/1.000); zeer zelden (<1/10.000). Infecties en parasitaire aandoeningen: Vaak: Conjunctivitis. Soms: Herpes zoster. Bloed- en lymfestelselaandoeningen: Soms: Eosinofilie. Oogaandoeningen: Vaak: Conjunctivitis allergica, Droge ogen/ Soms: Keratitis, Blefaritis. Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen: Vaak: Reacties op de injectieplaats. Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen: Conjunctivitis en daaraan gerelateerde voorvallen: Tijdens de eerste 16 weken van behandeling werden conjunctivitis, conjunctivitis allergica, blefaritis en keratitis vaker gemeld bij patiënten die werden behandeld met lebrikizumab (respectievelijk 6,9%, 1,8%, 0,8% en 0,6%) in vergelijking met placebo (1,8%, 0,7%, 0,2% en 0,3%). Tijdens de onderhoudsbehandeling (16-52 weken) was de incidentie van conjunctivitis en conjunctivitis allergica bij gebruik van lebrikizumab respectievelijk 5,0% en 5,9%. Over alle klinische onderzoeken genomen, werd bij de patiënten die werden behandeld met lebrikizumab in respectievelijk 0,7% en 0,3% van de gevallen de behandeling gestaakt als gevolg van conjunctivitis en conjunctivitis allergica. Ernstige gevallen van conjunctivitis en conjunctivitis allergica traden op in respectievelijk 0,1% en 0,2% van de gevallen. 72% van de patiënten herstelde, van wie 57% herstelde binnen 90 dagen. Eosinofilie: Met lebrikizumab behandelde patiënten hadden een grotere gemiddelde toename van het aantal eosinofielen dan patiënten die met placebo werden behandeld. Bij met lebrikizumab behandelde patiënten had 20,3% een toename van het aantal eosinofielen vergeleken met 11,7% bij placebo. Over het algemeen was de toename bij de met lebrikizumab behandelde patiënten licht of matig en van voorbijgaande aard. Eosinofilie >5000 cellen/microliter werd waargenomen bij 0,4% van de met lebrikizumab behandelde patiënten en bij geen van de met placebo behandelde patiënten. Bijwerkingen van eosinofilie werden gemeld bij 0,6% van de patiënten die werden behandeld met lebrikizumab en in vergelijkbare mate bij de patiënten met een placebo tijdens de initiële behandelingsperiode. Eosinofilie leidde niet tot stopzetting van de behandeling en er werden geen eosinofilie-gerelateerde aandoeningen gemeld. Reacties op de injectieplaats: Reacties op de injectieplaats (waaronder pijn en roodheid) werden vaker gemeld bij patiënten die lebrikizumab (2,6%) kregen dan bij placebo (1,5%). De meerderheid (95%) van de reacties op de injectieplaats was licht of matig van ernst, en weinig patiënten (<0,5%) stopten met de behandeling met lebrikizumab. Herpes zoster: Herpes zoster werd gemeld bij 0,6% van de patiënten die werden behandeld met lebrikizumab en bij geen van de patiënten in de placebogroep. Alle gemelde herpes zoster-voorvallen waren licht of matig van ernst en geen enkele leidde tot permanente stopzetting van de behandeling. Veiligheid op lange termijn: De veiligheid op lange termijn van lebrikizumab werd beoordeeld in 5 klinische onderzoeken: de twee monotherapieonderzoeken (ADvocate-1, ADvocate-2) tot 52 weken en bij patiënten die zijn ingeschreven in het TCS-combinatietherapieonderzoek (ADhere) en gevolgd in een langetermijn-uitbreidingsonderzoek (ADjoin) gedurende in totaal 56 weken, en het monotherapie-onderzoek met ADore bij jongeren gedurende ook tot 52 weken. Het veiligheidsprofiel van lebrikizumab als monotherapie tot en met week 52 of in combinatie met TCS tot en met week 56 is consistent met het veiligheidsprofiel dat tot week 16 is waargenomen. Pediatrische patiënten: Jongeren van 12 tot 17 jaar oud: De veiligheid van lebrikizumab werd beoordeeld bij 372 patiënten in de leeftijd van 12 tot 17 jaar met matig tot ernstig atopisch eczeem, waaronder 270 patiënten die ten minste voor één jaar eraan werden blootgesteld. Het veiligheidsprofiel van lebrikizumab bij deze patiënten was vergelijkbaar met het veiligheidsprofiel bij volwassenen met atopisch eczeem. MELDING VAN VERMOEDELIJKE BIJWERKINGEN: Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden via: Federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten, www.fagg.be, Afdeling Vigilantie, Website: www.eenbijwerkingmelden.be, e-mail: adr@fagg.be HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: Almirall S.A., Ronda General Mitre 151, 08022 Barcelona, Spanje. FABRIKANT: Industrias Farmacéuticas Almirall S.A. Barcelona, Spanje. NUMMER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: EU/1/23/1765/001012. AFLEVERING: Op medisch voorschrift. DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST: 02/2024. BE-EBG-2500001 01/2025 * bij responders (patiënten die EASI-75 of IGA 0/1 bereikten met ≥ 2 punten vermindering zonder rescuemedicatie); p<0,001 vs. placebo in week 16.5,10 Referenties: 1. Moyle M, et al. Exp Dermatol. 2019 Jul;28(7):756–768; 2. Gonçalves F, et al. Drugs Context. 2021 Mar 30;10:2021-1-7; 3. Ultsch M, et al. J Mol Biol. 2013 Apr 26;425(8):1330–1339; 4. Okragly AJ, et al. Dermatol Ther (Heidelb). 2023 Jul;13(7):1535–1547; 5. Silverberg JI, et al. N Engl J Med. 2023 Mar 23;388(12):1080-1091; 6. Thaçi D, et al. EADV, Amsterdam, Netherlands; 25-28 September 2024, poster D1T01.2; 7. Simpson EL, et al. JAMA Dermatol. 2023 Feb 1;159(2):182–191; 8. Paller AS, et al. Dermatol Ther (Heidelb). 2023 Jul;13(7):1517–1534; 9. Guttman-Yassky E, et al. SKIN The Journal of Cutaneous Medicine, 7(6), s271. 10. SmPC EBGLYSS® (lebrikizumab), laatste beschikbare versie.
INHOUD
Focus op fotoprotectie: belangrijke informatie over zonnefilters, aanbevelingen en strategieën voor naleving 30 Focus
Optimalisatie van de behandeling van hyperhidrose 32 Focus
Consensusverklaring over Prurigo nodularis 36 Reportage
Huidkanker, het zonnespectrum en fotoprotectie
38 Reportage
Hyperpigmentatie: van zichtbaar tot onzichtbaar
40 Reportage
Vermindering van nachtelijke jeuk bij atopische dermatitis
45 Klinisch geval
Na een injectie met niet-streroïde ontstekingsremmers 46 News
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL: Aklief 50 microgram/g, crème. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING: Eén gram crème bevat 50 microgram trifaroteen. Hulpstof met bekend effect: Eén gram crème bevat 300 milligram propyleenglycol (E1520) en 50 milligram ethanol. Voor de volledige lijst van hulpstoffen, zie rubriek 6.1 van de SKP. FARMACEUTISCHE VORM: Crème. Witte, homogene crème. THERAPEUTISCHE INDICATIES: Aklief is geïndiceerd voor de cutane behandeling van acne vulgaris in het gezicht en/of op de romp bij patiënten van 12 jaar en ouder wanneer een grote hoeveelheid comedonen, papels en pustels aanwezig is. DOSERING EN WIJZE VAN TOEDIENING: Dosering: Breng eenmaal daags ’s avonds een dunne laag Aklief crème aan op de aangedane plaatsen in het gezicht en/of op de romp, op een schone en droge huid. Het wordt aanbevolen dat de arts de voortdurende verbetering van de acne van de patiënt na drie maanden behandeling beoordeelt. Speciale groepen: Ouderen: De veiligheid en werkzaamheid van Aklief bij geriatrische patiënten van 65 jaar en ouder zijn niet vastgesteld. Nier- en leverinsufficiëntie: Er is geen onderzoek verricht naar Aklief bij patiënten met nier- en leverinsufficiëntie. Pediatrische patiënten: De veiligheid en werkzaamheid van Aklief bij kinderen jonger dan 12 jaar zijn niet vastgesteld. Wijze van toediening: Uitsluitend voor cutaan gebruik. Vóór het eerste gebruik moet u de pomp voorbereiden door er een aantal keer op te drukken totdat er een kleine hoeveelheid geneesmiddel uit komt (maximaal 10 keer). Dan is de pomp klaar voor gebruik. Breng eenmaal daags ’s avonds een dunne laag Aklief crème aan op de aangetaste plaatsen in het gezicht (voorhoofd, neus, kin, linker- en rechterwang) en op alle aangetaste plaatsen op de romp, op een schone en droge huid: Eén keer pompen zou voldoende moeten zijn voor het gezicht (d.w.z. voorhoofd, wangen, neus en kin). Twee keer pompen zou voldoende moeten zijn voor het bovenste deel van de romp (d.w.z. bereikbare bovenrug, schouders en borst). Er kan nog één keer extra worden gepompt voor de midden- en onderrug indien hier acne aanwezig is. De patiënt moet aangeraden worden om contact met de ogen, oogleden, lippen en slijmvliezen te vermijden en de handen te wassen na het aanbrengen van het geneesmiddel. Aanbevolen wordt om vanaf het begin van de behandeling naar behoefte een hydraterend product te gebruiken, waarbij de huid vóór en na het aanbrengen van Aklief crème voldoende tijd moet krijgen om te drogen. CONTRA-INDICATIES: Zwangerschap (zie rubriek 4.6 van de SKP); vrouwen die zwanger willen worden; overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de in rubriek 6.1 van de SKP vermelde hulpstoffen.
afname van acne littekens*1
VERMINDERT LITTEKENS EN LAESIES BIJ ACNE†1-4
AKLIEF® is de enige acnebehandeling waarvan klinisch is bewezen dat het acne littekens met meer dan 55% en actieve laesies met 70% vermindert in 24 weken*1
TREAT*1,5
aangezien zij bijkomende irriterende effecten kunnen veroorzaken. Aklief mag niet in contact komen met de ogen, oogleden, lippen of slijmvliezen. Indien het middel in het oog terechtkomt, dient het oog meteen te worden gespoeld met een overvloedige hoeveelheid warm water. Gedurende de behandeling dient overmatige blootstelling aan zonlicht, met inbegrip van zonnebanklampen of lichttherapie, te worden vermeden. Wanneer blootstelling niet kan worden vermeden, wordt aanbevolen om op de behandelde plaatsen een breedwerkende, waterproof zonnebrandcrème met beschermingsfactor (Sun Protection Factor, SPF) 30 of hoger te gebruiken en de behandelde huid met kleding te bedekken. Dit middel bevat propyleenglycol (E1520), dat huidirritatie kan veroorzaken. Aklief bevat ook 50 mg alcohol (ethanol) per gram, equivalent aan 5% w/w. Dit kan een brandend gevoel geven op uw huid als uw huid beschadigd is. BIJWERKINGEN: Samenvatting van het veiligheidsprofiel: Lokale huidreacties zoals erytheem, schilferen, droogheid en een prikkend/branderig gevoel werden los van andere bijwerkingen verzameld als maatstaf voor lokale tolerantie. Deze huidreacties komen zeer veel voor en zijn in het gezicht licht, matig ernstig en ernstig bij respectievelijk 39%, 29,7% en 6,2% van de patiënten. Op de romp ervoer 32,9%, 18,9% en 5,2% van de patienten respectievelijk lichte, matig ernstige en ernstige reacties. De maximale ernst deed zich in het gezicht doorgaans voor in week 1 en op de romp in week 2 tot 4, en nam af bij voortzetting van het gebruik van het geneesmiddel (zie rubriek 4.4 van de SKP). De vaakst gemelde bijwerkingen zoals hieronder beschreven zijn irritatie op de plaats van aanbrengen, pruritus en zonnebrand op de plaats van aanbrengen, die voorkwamen bij 1,2% tot 6,5% van de patiënten die in klinische onderzoeken werden behandeld met Aklief crème. Overzicht van bijwerkingen: de bijwerkingen zoals gemeld in de 12-weekse vehiculumgecontroleerde fase 3-onderzoeken bij 1220 patiënten behandeld met Aklief crème (en waarvoor het percentage voor Aklief crème hoger is dan voor vehiculumcrème) worden ingedeeld naar systeem/orgaanklasse en frequentie volgens de volgende conventie: zeer vaak (≥ 1/10), vaak (≥ 1/100 tot < 1/10), soms (≥ 1/1.000 tot <1/100), zelden (≥ 1/10.000 tot < 1/1.000), zeer zelden (< 1/10.000), niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald). Algemene aandoeningen en Toedieningsplaatsstoornissen: vaak: irritatie op de plaats van aanbrengen, pruritus op de plaats van aanbrengen; soms: pijn op de plaats van aanbrengen, droogheid op de plaats van aanbrengen, verkleuring op de plaats van aanbrengen, erosie op de plaats van aanbrengen, uitslag op de plaats van aanbrengen, zwelling op de plaats van aanbrengen; zelden: erytheem op de plaats van aanbrengen, urticaria op de plaats van aanbrengen, blaasjes op de plaats van aanbrengen: Letsels, intoxicaties en verrichtingscomplicaties: vaak: verbranding door de zon; Huid- en onderhuidaandoeningen: soms: huidirritatie, acne, allergische dermatitis, erytheem; zelden: asteatotisch eczeem, seborroïsche dermatitis, branderig gevoel van de huid, huidfissuren, hyperpigmentatie van de huid; Oogaandoeningen: zelden: afschilfering van de ooglidhuid, ooglidoedeem; Maagdarmstelselaandoeningen: zelden: cheilitis; Bloedvataandoeningen: zelden: blozen. HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: Galderma Benelux B.V., Gravinnen van Nassauboulevard 91, 4811 BN Breda, Nederland. ATC Code: D10AD06 NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: BE554142 (pomp)/RVG 124058. AFLEVERINGSWIJZE: op medisch voorschrift/UR. DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST: 09/2024
afname van acne laesies*1
BIJZONDERE WAARSCHUWINGEN EN VOORZORGEN BIJ GEBRUIK: Bij het gebruik van Aklief crème kunnen erytheem, schilferen, droogheid en een prikkend/branderig gevoel worden ervaren (zie rubriek 4.8 van de SKP). Om het risico op dergelijke reacties te beperken, moet de patiënt aangeraden worden om vanaf het begin van de behandeling een hydraterend product te gebruiken en, indien nodig, de aanbrengfrequentie van Aklief crème te verlagen of tijdelijk te stoppen met het gebruik ervan. Indien zich ondanks risicobeperkende maatregelen ernstige reacties blijven voordoen, kan de behandeling worden stopgezet. Het middel mag niet worden aangebracht op snijwonden, schaafwonden, eczemateuze of door de zon verbrande huid. Net zoals bij andere retinoïden dient “waxen” te worden vermeden als methode voor ontharing van huid die met Aklief wordt behandeld. Indien zich een reactie voordoet die gevoeligheid voor een van de bestanddelen van de formule doet vermoeden, dient met het gebruik van Aklief te worden gestopt. Voorzichtigheid is geboden indien tegelijk met het geneesmiddel cosmetica of acnemedicatie met een desquamatief, irriterend of uitdrogend effect worden gebruikt, Indication: AKLIEF® (trifarotene) Cream, 0.005% is geïndiceerd voor de cutane behandeling van acne vulgaris van het gezicht en/of de romp bij patiënten vanaf 12 jaar, wanneer er veel comedonen, papels en pustels aanwezig zijn.4 BL, baseline. *Gebaseerd op het aantal acnelittekens met een topische therapie.1–3 *Aangetoond in een gerandomiseerde, split-face, dubbelblinde studie bij patiënten (leeftijd: 17-34 jaar, N=121) met matige tot ernstige acne in het gezicht, waarbij acnelittekens aanwezig waren, behandeld met AKLIEF® Cream of met medium eenmaal daags gedurende 24 weken. Het primaire eindpunt was absolute verandering ten opzichte van de uitgangswaarde (BL) in het totale aantal atrofische acnelittekens per helft van het gezicht op week 24. Andere eindpunten waren atrofische acnelittekens aantal acnelittekens, aantal acneletsels, Litteken. Global Assessment, Investigator’s Global Assessment en succespercentages. Het totale aantal atrofische acnelittekens was 11.4 BL vs. 5.4 ± 5.6 Week 24 met AKLIEF® Cream (gemiddelde procentuele verandering: 55.2%).1 Het totale aantal acneletsels was 37.3 BL vs. 11.0 Week 24 met AKLIEF® Cream (gemiddelde procentuele verandering: 70.0%).1,5 Dit onderzoek werd gesponsord door Galderma.1
References: 1. Schleicher S, et al. Trifarotene Reduces Risk for Atrophic Acne Scars: Results from A Phase 4 Controlled Study. Dermatol Ther (Heidelb). 2023;13(12):3085–3096.
(Heidelb).
4. AKLIEF 50 microgram/g cream. SmPC, September 2024. 5. Dreno, B et al. Transcriptomics analysis indicates trifarotene reverses acne-related
changes. Front in Med 2021; 8, 745822. 6. Belmontesi, M. Sequential Treatment With Topical Trifarotene and Injectable NASHA Gel in Acne Scars: A Case Series. J Drugs Dermatol. 2023;22(5):502-506
Geen echte patiënt
Hoog stadium plaveiselcelcarcinoom: Mohs chirurgie of wijde excisie
Mohs chirurgie en wijde excisie (LE) zijn de twee belangrijkste chirurgische benaderingen voor de curatieve behandeling van een PCC. In het eerste geval worden, na een horizontale doorsnede aan de basis van de tumor, meerdere opeenvolgende sneden gemaakt en onderzocht rond de omtrek totdat een gezonde marge is verkregen. Een wijde resectie wordt, zoals de naam al aangeeft, in de wijde omtrek van de tumor uitgevoerd.
Om de uitkomst te beoordelen van PCC in een vergevorderd stadium bij patiënten die werden behandeld met Mohs-chirurgie versus patiënten die werden behandeld met LE, werd een retrospectief cohortonderzoek met propensity score weighting uitgevoerd in een tertiair academisch medisch centrum in Boston, Massachusetts. Tweehonderdzestien patiënten met gevorderde PCC die tussen1 januari 2000 en 31 december 2019 werden behandeld met Mohs chirurgie of LE werden geïncludeerd. Hun gemiddelde leeftijd was 73,5 (SD 13,3) jaar; 151 (69,9%) waren mannen en 65 (30,1%) vrouwen. De mediane duur van de follow-up was 33,1 maanden (11,3-77,6 maanden). Basislijnkenmerken waren goed in balans tussen de LE en Mohs chirurgie behandelgroepen. De 3-jaars cumulatieve incidentie van ongunstige uitkomsten was hoger bij patiënten in de LE-groep dan in de Mohs chirurgiegroep voor lokaal recidief (19,8% vs. 9,6%; Hazard Ratio 2,33 [95% betrouwbaarheidsinterval 95% CI 1,39-3,92]; P = 0,001), lymfekliermetastasen (17,9% versus 11,0%; HR, 1,80 [95% CI 1,07-3,02]; P = 0,03), verre metastasen (8,4% versus 4,4%; 2,10 [95% CI 0,97-4,57]; P = 0,06), en ziektespecifieke sterfte (17,5% vs. 7,1%; HR 2,74 [95% CI 1,54-4,88]; P = 0,001).
Deze resultaten tonen duidelijk de voordelen aan van Mohs chirurgie ten opzichte van LE voor de behandeling van hoog-stadium PCC.
Ref.: Wang DM, Vestita M, Murad FG, et al. Mohs Surgery vs Wide Local Excision in Primary High-Stage Cutaneous Squamous Cell Carcinoma. JAMA Dermatol. 2025 Feb 19:e246214. doi: 10.1001/jamadermatol.2024.6214.
Psoriasis: vroege behandeling met methotrexaat kan het risico op reuma verminderen
Een recente studie beoordeelde de impact van vroege start van methotrexaat op de incidentie van artritis psoriatica bij personen met cutane psoriasis. Dit was een retrospectieve, longitudinale, enkelvoudige cohortstudie van patiënten met matige tot ernstige psoriasis (aangetast huidoppervlak ≥ 3%) die tussen 2014 en 2024 gedurende ten minste 6 maanden werden behandeld met methotrexaat. Patiënten werden verdeeld in drie groepen: (i) vroege start van methotrexaat (binnen 2 jaar na begin van psoriasis; n = 114), (ii) late start van methotrexaat (meer dan 2 jaar na begin; n = 109) en (iii) een controlegroep (topicale behandeling, fototherapie, retinoïden; n = 406). Methotrexaat werd gebruikt in een dosis van 10 tot 20 mg per week. De incidentie van artritis psoriatica werd berekend als voorvallen per 100 patiëntjaren. In totaal werden 629 patiënten gevolgd gedurende gemiddeld 13,03 jaar, wat een totale follow-up gaf van 8.498,5 patiëntjaren. In beide methotrexaat cohorten hadden patiënten ernstiger psoriasis dan in de controlegroep. Het totale risico van artritis psoriatica was 3,51 voorvallen per 100 patiëntjaren (95% CI, 3,12-3,91). Factoren geassocieerd met artritis waren: jonge leeftijd bij diagnose van psoriasis (aangepaste HR 1,18; 95% CI 1,001-1,43), ernstige psoriasis (aHR 1,26; 95% CI 1,13-1,86) en nagelbetrokkenheid (aHR 1,91; 95% CI 1,332,41). De vroege methotrexaatgroep had een significant lagere incidentie van artritis psoriatica vergeleken met de controlegroep (1,07 voorvallen/100 patiënt-jaar versus 4,45 voorvallen/100 patiënt-jaar; aangepaste HR: 0,24; p<0,001) en de late methotrexaatgroep (2,66 voorvallen/100 patiënt-jaar, aangepaste HR: 0,36; p<0,01).
Late start van methotrexaat was in mindere mate geassocieerd met een verlaging van de incidentie vergeleken met de controlegroep, met een aHR van 0,66 (95% CI: 0,51-0,89; p<0,01). Het statistisch significante verschil tussen de MTX- en controlegroep trad op bij het vijfde jaar van follow-up.
Concluderend lijkt vroege start van methotrexaat een veelbelovende aanpak om het risico op het ontwikkelen van artritis psoriatica te verminderen.
Ref.: Bar D, Lidar M, Baum S, et al. Early methotrexate treatment for psoriatic arthritis prevention in psoriasis patients - A retrospective cohort study. Joint Bone Spine. 2025 Mar;92(2):105833. doi: 10.1016/j.jbspin.2024.105833
DR THOMAS MASELIS
dermatoloog en Belgisch voorzitter van Euromelanoma
IN 2025 RICHT EUROMELANOMA ZICH OP DE JONGERE GENERATIES
Uit een nieuw onderzoek onder meer dan 4.000 jongeren in ons land blijkt dat zonbescherming nog steeds geen gezondheidsreflex is voor de jongere generaties. Gezien de verontrustende resultaten van dit onderzoek slaan het Europese netwerk van dermatologen Euromelanoma en de Stichting tegen Kanker de handen in elkaar om kinderen en jongeren bewust te maken van de preventie van huidkanker.
ZONNEBRAND, EEN DAGELIJKSE REALITEIT
Bij jongeren is het systematisch beschermen tegen de zon nog lang geen vaste gewoonte. Ondanks de vele bewustmakingscampagnes blijft het een realiteit dat een gebruinde huid voor velen nog steeds synoniem is met schoonheid. Uit een nieuwe studie van de Stichting tegen Kanker onder 12- tot 18-jarigen (Indiville, 2024) blijkt dat jongeren zich niet automatisch het hele jaar door tegen de zon beschermen. Tijdens vakanties in de zon of aan het strand wordt wel een inspanning geleverd: 69 % zegt ‘altijd’ zonnecrème te gebruiken en 64 % ‘meestal’. Maar tijdens normale buitenactiviteiten (sport, pretpark, festival...) is bescherming tegen de zon ver van automatisch: jongeren zeggen dat ze hun huid “zelden” of “nooit” beschermen. 74 % van de respondenten heeft het afgelopen jaar minstens één keer zonnebrand gehad, en voor 36 % van hen was de zonnebrand pijnlijk en intens. Een gebruinde huid blijft ook geassocieerd met het schoonheidsideaal: 31% van de jongeren vindt het belangrijk om een gebruinde teint te hebben en 16% heeft liever een zonnebrand dan zonder kleur terug te komen van vakantie.
UV-INDEX
Een andere opvallende vaststelling is dat hoewel ongeveer 30 % van de jongeren de Uv-index raadpleegt voor een buitenactiviteit, slechts weinigen hun gedrag daadwerkelijk aanpassen aan deze indicator. Nog verontrustender is dat een deel van de jongeren de index lijkt te gebruiken in strijd met het doel ervan: ze willen weten wanneer het ‘effectiever’ is om te zonnen, zelfs als dat ten koste gaat van bescherming. Is dit een verkeerd gebruik? Niet noodzakelijk. Een verkeerde interpretatie van de Uv-index of gewoon een toename van het aantal buitenshuis activiteiten zou deze trend ook kunnen verklaren. Maar het blijft een alarmsignaal dat door andere studies wordt bevestigd.
10 tot 15 % van de jongeren zou zelfs ronduit schadelijk gedrag vertonen voor hun huid, soms bewust. Dat gaat van het weigeren van zonnebrandcrème tot het kopen van oliën of sprays die het bruinen bevorderen, en van verkeerde overtuigingen zoals dat zonnebrandcrème kanker bevordert of schadelijk is voor het milieu.
DE ROL VAN HET GEZIN
Voor de meeste jongeren zijn ouders (54%) en familie (38%) de belangrijkste bronnen van informatie over huidbescherming tegen de zon. Opvallend is dat TikTok (21%) op de derde plaats komt, vóór vrienden, de huisarts of de dermatoloog. Bijna een kwart van de jongeren heeft al eens advies van een influencer opgevolgd over hoe ze zich tegen de zon kunnen beschermen. Dit advies was over het algemeen preventief van aard, maar sommige adviezen waren zorgwekkend, zoals het insmeren met olie, het gebruik van zonnebrandcrème met een lage beschermingsfactor of zich onbeschermd blootstellen aan de zon.
Voor intensieve voorlichting over de bescherming tegen de zon is meestal een multidisciplinaire aanpak en een mix van verschillende media (mondeling, schriftelijk, internet) nodig. Hierbij worden de verschillende partners die bij de zorg voor de patiënt betrokken zijn, ingeschakeld: dermatologen, kinderartsen, het gezin, maar ook de school. Door de boodschap te herhalen, zal deze beter worden opgevolgd. Logistieke hulpmiddelen zoals informatiebladen, video’s en posters versterken de boodschap.
DE CIJFERS VOOR HUIDKANKER
NEMEN EXPLOSIEF TOE
Geen enkele andere vorm van kanker is zo snel gestegen als huidkanker. In 2004 registreerde de Stichting tegen Kanker ongeveer 11.000 nieuwe gevallen van huidkanker in ons land, een cijfer dat in 2024 is gestegen tot 50.000. Een stijging van 500 % in 20
jaar Vandaag krijgt één op de zes mensen tijdens zijn leven een huidtumor.
Een verantwoordelijke houding ten opzichte van de zon is geen luxe, maar een noodzaak, vanaf jonge leeftijd. Overmatige en onbeschermde blootstelling aan Uv-straling is de belangrijkste oorzaak. Als we er vandaag voor zorgen dat jongeren hun huid goed beschermen, kunnen we later duizenden gevallen van huidkanker voorkomen. We moeten een hele generatie opvoeden. Veilig gedrag in de zon moet net zo normaal worden als handen wassen, tandenpoetsen of een helm dragen op de fiets.
— Als je op jonge leeftijd leert hoe je je tegen de zon moet beschermen, heeft dat een impact op je hele leven en is de kans groter dat je dit gedrag later voortzet. Het is belangrijk om op het schoolmilieu in te zetten. Kinderen zijn namelijk vaak op school wanneer de UV-index 3 of hoger is. Het is noodzakelijk om samen te werken met betrouwbare partners in het onderwijs, de gezondheidszorg en vrijetijdsorganisaties.—
— Het aantal gevallen van kanker zal de komende 25 jaar naar verwachting met 40% toenemen. Een ernstige zonnebrand tijdens de kindertijd verdubbelt het risico op huidkanker op volwassen leeftijd. —
DE DOELTREFFENDHEID
VAN FOTOBESCHERMING
De vooruitgang die is geboekt in het begrip van de rol die blootstelling aan zonlicht speelt bij het ontstaan van kanker, toont duidelijk aan dat een brede bescherming noodzakelijk is, die uvB-, korte en lange uvA-straling en mogelijk ook zichtbaar licht en infraroodstraling (IR) omvat. De eerste keuze voor bescherming is schaduw opzoeken, de tweede is het dragen van beschermende kleding, inclusief hoed en zonnebril. Een zonbeschermingsproduct (ZBP) moet tegenwoordig langdurig werkzaam zijn, water- en zweetbestendig, fotostabiel en een harmonieuze bescherming bieden tegen uvB- en uvA-straling, met een verschil dat niet groter mag zijn dan 3. Regelmatig en correct gebruik van een ZBP vermindert het aantal gevallen van actinische keratose, plaveiselcelcarcinomen en melanoom. Dit geldt voor de algemene bevolking, maar ook voor immuun gecompromitteerde patiënten, transplantatiepatiënten en patiënten met huidziekten. Verschillende observationele studies, cohortstudies en gerandomiseerde gecontroleerde studies hebben de voordelen van zonnebrandcrème bij de preventie van huidkanker aangetoond. Met name de incidentie van melanoom en plaveiselcelcarcinoom wordt verminderd, terwijl het effect van zonbescherming op basaalcelcarcinoom relatief minder uitgesproken is (1).
Bij correct gebruik en herhaaldelijk aanbrengen kan een zonnebrandcrème het risico op het ontwikkelen van een plaveiselcelcarcinoom (PCC) met ongeveer 40% verminderen en het risico op melanoom met 50% (2). Bij kinderen vermindert het gebruik van zonnebrandcrème de ontwikkeling van nieuwe naevi (3).
De ontwikkeling van foto protectieve producten is gebaseerd op de combinatie van chemische of minerale filters die zich op ver-
schillende golflengten richten. Andere bestanddelen (vitamines, oligo-elementen, plantenextracten, thermaal water) kunnen worden toegevoegd om de bescherming tegen oxidatieve stress te verhogen. Verschillende beperkende factoren kunnen echter de naleving verminderen en moeten worden voorkomen. De belangrijkste factor is ongetwijfeld het dwingende karakter van deze maatregelen. De gebrekkige sensoriële eigenschappen van de textuur, de kosten van de producten of tijdgebrek worden vaak genoemd als belemmeringen voor de therapietrouw (4). Voortdurende voorlichting van patiënten, met name door dermatologen, is essentieel. Een studie heeft aangetoond dat de aanbevelingen van dermatologen gepaard gingen met een hoger gebruik van zonnebrandcrème, wat het belang van voorlichting en bewustmaking bij de bevordering van fotoprotectie benadrukt (4, 5).
PROFESSIONELE SAMENWERKING
Een van de gevolgen van de toename van huidkanker en bewustmakingscampagnes is een grote druk op de afsprakenlijsten van dermatologen. Patiënten met een gevaarlijk melanoom kunnen daarom niet altijd op tijd worden onderzocht. Dat is echter cruciaal, aangezien de overlevingskans voor een vroeg stadium van melanoom meer dan 95% bedraagt, maar deze prognose snel verslechtert naarmate de tumor langer aanwezig is. Het screenen van hoog risicopatiënten en het vroegtijdig opsporen van huidtumoren bij de bevolking zonder de druk op onze overvolle agenda’s te verhogen, zijn dringende uitdagingen.
Daarom ligt de nadruk van Euromelanoma dit jaar ook op samenwerking.
Initiatieven zoals de Stichting Tegen Kanker, maar ook samenwerkingen met huisartsen en andere specialisten, en alle professionals die in contact komen met de huid, zoals verpleegkundigen, kinesisten, podologen enz. Alles wat bijdraagt aan een vroegere opsporing is welkom.
Zo kunnen AI-gestuurde detectiesystemen op foto’s of scans, zoals Spotwatch, mits correct toegepast, een vroegtijdige diagnose bevorderen. Kunstmatige intelligentie is in staat om de meest verdachte huidletsels te identificeren. Dit bespaart de dermatoloog 75 % tijd (6). AI kan ook minuscule veranderingen detecteren bij het sequentieel volgen van beelden (7).
REFERENTIES:
1. J Oncol Pharm Pract. 2025 Mar 24:10781552251327596. A review of sunscreen in the prevention of skin cancer
2. www.skincancer.org
3. Gallagher RP, Rivers JK, Lee TK et al. Broad-spectrum sunscreen use and the development of new nevi in white children: A randomized controlled trial. JAMA 2000 Jun 14 ; 283(22) : 2955-60.
4. J Dermatolog Treat. 2020 Jun;31(4):403-405. Epub 2019 Mar 19. Assessing factors affecting sunscreen use and barriers to compliance: a cross-sectional survey-based study
6. Marchetti MA, Nazir ZH, Nanda JK, Dusza SW, D’Alessandro BM, DeFazio J, Halpern AC, Rotemberg VM, Marghoob AA. Imagerie cutanée 3D du corps entier pour la détection automatisée du mélanome. J Eur Acad Dermatol Venereol. Mai 2023;37(5):945-950. doi: 10.1111/jdv.18924. Epub 2023 24 mars. PMID : 36708077.
7. Grochulska K, Betz-Stablein B, Rutjes C, Chiu FP, Menzies SW, Soyer HP, Janda M. La valeur additive de l’imagerie corporelle totale 3D pour la surveillance séquentielle des lésions cutanées : une série de cas. Dermatologie. 2022;238(1):12-17. doi: 10.1159/000517900. Epub 11 août 2021. PMID : 34380140 ; ID PMC : PMC8820426.
IN DE BEHANDELING
VAN MELANOOM: SCHILDWACHTKLIER, IMMUUNTHERAPIEËN EN GERICHTE THERAPIEËN
Huidmelanoom wordt gevreesd om zijn metastatisch potentieel en de daarmee gepaard gaande mortaliteit. Sinds een vijftiental jaar zijn de therapeutische strategieën aanzienlijk uitgebreid en verfijnd, zowel voor vroegtijdige opsporing, diagnose en de procedure van de schildwachtklier als voor de komst van nieuwe behandelingen (immunotherapieën en gerichte therapieën). Een presentatie van de sprekers Lesage, Gérard en Zehou tijdens het congres Journées Dermatologiques de Paris 2024 (JDP) belichtte de laatste ontwikkelingen in de behandeling van melanoom. Hieronder volgt een volledige update over de recente vooruitgang in de behandeling van melanoom, gebaseerd op de belangrijkste punten die tijdens het JDP-congres 2024 aan bod zijn gekomen, evenals op diverse recente studies en internationale aanbevelingen.
BELANG VAN VROEGTIJDIGE
OPSPORING EN BEHANDELING
Huidmelanoom is een bijzonder agressieve aandoening in vergelijking met andere huidtumoren, met name vanwege de neiging om snel uit te zaaien. De incidentie neemt in veel landen voortdurend toe, wat te wijten is aan verschillende factoren, waaronder blootstelling aan UV-straling, zonnebadgewoonten en de stijgende levensverwachting. Dankzij verbeterde diagnostische technieken en een grotere bewustwording bij het grote publiek is het echter mogelijk om de ziekte vroeger op te sporen en is de prognose verbeterd. Wanneer melanoom in een gelokaliseerd stadium wordt ontdekt (dunne Breslow-index, geen lymfeklierof metastasen op afstand), ligt het genezingspercentage vandaag de dag rond de 90% (of zelfs hoger).
De dermatoloog speelt een essentiële rol bij de vroegtijdige opsporing, niet alleen vanuit het oogpunt van klinisch onderzoek (systematische controle van de huid, gebruik van dermoscopie), maar ook bij de voorlichting van de patiënt over de behandeling. Dankzij preventie- en bewustmakingscampagnes raadplegen patiënten eerder een arts, waardoor de ziekte in een vroeger stadium kan worden ontdekt.
CENTRALE
ROL VAN DERMATOLOGEN
IN DE EERSTELIJNSZORG BIJ DOORVERWIJZING EN FOLLOW-UP
In de meeste gevallen vindt het eerste contact van de patiënt plaats in de praktijk van de dermatoloog, die dus een cruciale rol speelt bij de doorverwijzing naar de juiste instelling. Hij heeft met name de volgende taken:
• Een klinische diagnose stellen en, indien nodig, een eerste excisie uitvoeren met diagnostisch oogmerk.
• De noodzaak evalueren van een uitbreiding van het onderzoek (met name onderzoek naar lymfekliermetastasen) te beoordelen aan de hand van aanvullende onderzoeken (echografie, CT-scan, enz.).
• Coördineren met het ziekenhuis of het expertisecentrum dat, indien nodig, de schildwachtklierprocedure (GS) zal uitvoeren.
• Uitleggen en begeleiden van de patiënt bij het begrijpen van het zorgtraject, met name wanneer een eventuele adjuvante behandeling wordt voorgesteld.
In een tijd waarin het concept van gepersonaliseerde geneeskunde steeds meer ingang vindt (onderzoek naar specifieke bio-
markers, moleculaire signaturen, enz.), blijven dermatologen in de frontlinie staan om patiënten te informeren over belangrijke ontwikkelingen, terwijl ze voortdurend in dialoog blijven met specialisten in medische oncologie en chirurgie.
SENTINEL
LYMPH NODE PROCEDURE (SLN) OF SCHILDWACHTKLIERPROCEDURE
Geschiedenis en algemene principes van de techniek De techniek van de schildwachtklier, die aanvankelijk werd toegepast bij borstkanker en vervolgens met succes bij melanoom, is gebaseerd op de hypothese dat een eerste lymfeklier de tumor draineert. Door deze zogenaamde ‘schildwachtklier’ te identificeren, te verwijderen en histologisch te analyseren, kan de lokale verspreiding van het melanoom worden beoordeeld. Tot voor kort was de detectie van een micrometastase in deze lymfeklier vaak aanleiding voor een volledige lymfeklierdrainage. Dankzij verschillende grootschalige klinische studies (zoals MSLT-1 en MSLT-2) is de noodzaak van een volledige drainage echter in twijfel getrokken, vooral bij afwezigheid van macrometastasen.
De procedure is gebaseerd op:
1. Het injecteren van een radioactieve tracer en/of een kleurstof rond het litteken of de oorspronkelijke tumorlaesie.
2. Het gebruik van een gammasonde om de drainerende lymfeklier te lokaliseren.
3. Het chirurgisch verwijderen van de geïdentificeerde lymfeklier, gevolgd door een anatomopathologische analyse.
Deze ingreep heeft een belangrijke rol gespeeld en blijft een belangrijke rol spelen bij het bepalen van het stadium van het melanoom, omdat de aanwezigheid of afwezigheid van lymfekliermetastasen een doorslaggevende invloed heeft op de behandelingsopties, met name de adjuvante behandelingen.
Recente ontwikkelingen in de indicatie van de SLN
De afgelopen jaren zijn de indicaties voor de schildwachtklier veranderd. Voorheen werd de SLN aanbevolen voor melanomen in stadium IB of hoger (Breslow ≥ 1 mm), maar nu kan deze ook worden overwogen bij patiënten met een Breslow tussen 0,8 en 1,0 mm, afhankelijk van andere histoprognostische factoren (ulceratie, hoge mitotische index). Tegelijkertijd heeft de komst van adjuvante behandelingen – met name immunotherapie – het belang van deze procedure opnieuw gedefinieerd: bepaalde behandelingen worden geïndiceerd op basis van het klinische stadium (bijvoorbeeld voor stadium IIB en IIC) en niet langer alleen in geval van lymfeklierbetrokkenheid. SLN is dus nog steeds nuttig om de stadiëring te vervolledigen, maar het resultaat ervan is mogelijk niet langer het enige doorslaggevende criterium bij de beslissing over een adjuvante behandeling.
Bovendien benadrukken recente aanbevelingen dat er per geval moet worden overlegd in een multidisciplinair overleg (MDO). Sommige patiënten, met name oudere patiënten of patiënten met ernstige comorbiditeiten, kunnen worden vrijgesteld van de
SLN-procedure als het risico op complicaties of decompensatie van hun gezondheidstoestand te groot wordt geacht.
Praktische relevantie voor dermatologen: uitleg en begeleiding
De dermatoloog moet in staat zijn om de doelstellingen, beperkingen en mogelijke risico’s van SLN duidelijk uit te leggen:
• Hoofddoel: een betere stadiëring om de verdere therapeutische behandeling zo goed mogelijk te kunnen sturen.
• Beperkingen: een negatieve SLN garandeert niet dat er op termijn geen recidief zal optreden, en het niet uitvoeren van een SLN kan soms leiden tot het verlies van waardevolle prognostische informatie.
• Risico’s: zoals elke chirurgische ingreep kan SLN gepaard gaan met een risico op infectie of lymfoedeem (klein, maar niet te verwaarlozen).
Dermatologen spelen een essentiële rol in de eerste fase van de voorlichting: zij moeten de patiënt geruststellen, het verloop van de ingreep uitleggen, de organisatorische aspecten (poliklinische of kortdurende ziekenhuisopname) toelichten en vervolgens de overdracht naar het gespecialiseerde chirurgische team verzorgen. Bovendien moeten zij benadrukken dat, ongeacht het resultaat van de SLN, regelmatige klinische follow-up van cruciaal belang blijft voor het vroegtijdig opsporen van een eventuele terugval of een andere huidkanker.
AANVULLENDE BEHANDELINGEN
Sinds het einde van de jaren 2000 is de adjuvante behandeling van melanoom radicaal veranderd door de komst van twee belangrijke therapeutische klassen: immunotherapie en gerichte therapieën. De keuze van de behandeling hangt af van de mutatiestatus, het stadium en klinische factoren (leeftijd, comorbiditeiten, enz.). Momenteel zijn de twee belangrijkste benaderingen:
1. Immunotherapie, met name via anti-PD-1-antilichamen (pembrolizumab, nivolumab) of anti-CTLA-4-antilichamen (ipilimumab), alleen of in combinatie.
2. Gerichte therapieën, voornamelijk BRAF- en MEK-remmers (in combinatie), geïndiceerd bij patiënten met een BRAF V600-mutatie.
1. De rol van immunotherapie (anti-PD-1, anti-CTLA-4) Adjuvante immunotherapie heeft zich bewezen dankzij verschillende klinische studies die een significante verbetering van de recidiefvrije overleving en de totale overleving hebben aangetoond. Aanvankelijk was ipilimumab (anti-CTLA-4) het enige goedgekeurde middel, maar dit werd soms slecht verdragen (colitis, hepatitis, hypofysitis, enz.). De komst van anti-PD-1 (pembrolizumab, nivolumab) heeft de toxiciteit aanzienlijk verminderd, terwijl de werkzaamheid behouden bleef of verbeterde.
• Nivolumab als adjuvante behandeling: aanbevolen voor patiënten die zijn geopereerd voor melanoom in stadium IIIB, IIIC of IV, met een bevestigd voordeel in recidiefvrije overleving ten opzichte van ipilimumab.
• Pembrolizumab als adjuvante behandeling: geïndiceerd voor geopereerde stadium III-tumoren, met
resultaten die vergelijkbaar zijn met die van nivolumab wat betreft recidiefvrije overleving.
Bovendien breiden nieuwe gegevens het toepassingsgebied van adjuvante immunotherapie uit tot stadium IIB en IIC, met een verwacht voordeel wat betreft het voorkomen van recidief. Dit vormt een belangrijke uitdaging voor de liberale praktijk: het wordt cruciaal om risicopatiënten (dikte van de laesie, aanwezigheid van ulceratie, enz.) vroegtijdig te identificeren en de behandeling te coördineren met de oncoloog om een eventuele immunotherapie te bespreken, zelfs als de SLN niet altijd positief is.
1.1. Toedieningswijze en invloed op het dagelijks leven Anti-PD-1-middelen worden intraveneus toegediend, meestal om de 2, 3 of 4 weken (afhankelijk van het gekozen schema). In de meeste gevallen duurt de adjuvante behandeling een jaar. Dit houdt een aantal afspraken in het dagziekenhuis in. De dermatoloog in de particuliere praktijk moet anticiperen op mogelijke bijwerkingen op de huid, zoals huiduitslag, jeuk, vitiligo en een droge huid, en deze in de gaten houden. Bovendien kunnen systemische auto-immuunziekten (thyroïditis, colitis, hepatitis, pneumopathie) optreden. Nauwe samenwerking met de oncoloog is essentieel voor een vroege detectie en een snelle start van een symptomatische behandeling (corticosteroïden, enz.) indien nodig.
De impact op de vruchtbaarheid op lange termijn is onderwerp van discussie. Immunotherapie wordt doorgaans niet als gonadotoxisch beschreven, maar er zijn gevallen van vroegtijdige menopauze of hypogonadisme gemeld. De huidige aanbevelingen pleiten voor een persoonlijk gesprek en, indien nodig, het gebruik van vruchtbaarheidsbehoud (conservering van eicellen of sperma) bij jonge patiënten die kinderen willen.
2. De rol van gerichte therapieën (BRAF/MEK-remmers) en gepersonaliseerde geneeskunde
Ongeveer de helft van de melanomen vertoont een BRAF V600-mutatie. Wanneer deze mutatie aanwezig is, blijkt de combinatie van BRAF-remmers (bijv. dabrafenib, vemurafenib, encorafenib) en MEK-remmers (bijv. trametinib, cobimetinib, binimetinib) bijzonder effectief te zijn in een adjuvante situatie. Verschillende prospectieve studies hebben een significante vermindering van het recidiefrisico aangetoond in vergelijking met placebo bij patiënten die geopereerd zijn voor stadium III BRAF V600-gemuteerd.
Recente ontwikkelingen suggereren dat deze adjuvante behandelingen vrij snel effectief zijn, maar dat de tolerantie ervan te wensen laat. De belangrijkste bijwerkingen zijn huidreacties (hand-voetsyndroom, huiduitslag, lichtgevoeligheid), terugkerende koorts, gewrichtspijn en in sommige gevallen leverbeschadiging. Controle door een dermatoloog is daarom van cruciaal belang om de bescherming tegen zonlicht aan te passen, eventuele ontstekingsreacties van de huid te behandelen en snel tekenen van ernstigere toxiciteit te signaleren.
Daarnaast worden er strategieën voor gepersonaliseerde geneeskunde ontwikkeld voor tumoren met andere moleculaire afwijkingen (NRAS, c-KIT, NF1, enz.). Bepaalde studies (Connell-2023-Etude-nationale-evaluant-lapport-th. pdf; Nationale studie ter evaluatie van de therapeutische bijdrage van gepersonaliseerde geneeskunde bij gemetastaseerd melanoom - ScienceDirect.pdf) wijzen op een potentieel effect bij een beperkt aantal patiënten, met name wanneer moleculen worden gecombineerd die zich richten op alternatieve signaalwegen (bijv. CDK4/6-remmers, MET-remmers, enz.). Tot op heden zijn deze benaderingen nog vrij exploratief in gemetastaseerde situaties, maar in de toekomst zouden ze ook kunnen worden toegepast als adjuvante behandeling als specifieke moleculaire profielen worden geïdentificeerd die een hoog risico op recidief vertonen.
3. Nieuwe indicaties (stadia IIB–IIC) en toekomstige trends (neo-adjuvante behandelingen)
Melanomen in stadium IIB en IIC, die vroeger werden beschouwd als tussenstadia met een ‘matig’ risico, blijken een niet te verwaarlozen recidiefpercentage te hebben. De meest recente aanbevelingen nemen deze stadia op in de reeks mogelijke indicaties voor adjuvante behandeling met immunotherapie. Recente klinische studies, met name met pembrolizumab, hebben een voordeel aangetoond in de recidiefvrije overleving voor deze patiënten, terwijl het tolerantieprofiel aanvaardbaar blijft.
Tegelijkertijd is er steeds meer belangstelling voor de neo-adjuvante strategie (toediening van een medische behandeling vóór chirurgische excisie). In lopende klinische studies wordt de haalbaarheid en doeltreffendheid van immuuntherapie of neo-adjuvante gerichte therapie bij lokaal gevorderd melanoom onderzocht. Het idee is om de tumor te verkleinen en het risico op micrometastasen te verminderen om de prognose te optimaliseren. Verschillende praktijkgegevens (NEOMEL: neoadjuvante immunotherapie bij patiënten met stadium III/IV-melanoom - Franse praktijkstudie van de Groupe de cancérologie cutanée (GCC)) ondersteunen het belang van deze aanpak, met name bij patiënten met een hoge lymfeklierbelasting.
VOORUITZICHTEN EN INNOVATIES
De nabije toekomst voor vroegtijdige behandeling: uitbreiding van de indicaties, nieuwe moleculen in ontwikkeling
Het therapeutische landschap voor melanoom is voortdurend
in beweging. Er tekenen zich verschillende veelbelovende onderzoekslijnen af:
1. Dubbele immuuntherapie (anti-CTLA-4 en anti-PD-1): deze therapie wordt al bij bepaalde patiënten toegepast en verhoogt het percentage volledige respons, maar gaat gepaard met een verhoogde toxiciteit. Recente studies (Studie naar de werkzaamheid en tolerantie in de praktijk bij patiënten met gemetastaseerd melanoom die in de eerste lijn werden behandeld met ipilimumab + nivolumab versus nivolumabScienceDirect.pdf) bevestigen de superieure werkzaamheid van dubbele immunotherapie op de progressievrije overleving, maar met een hoger percentage immuungemedieerde bijwerkingen.
2. Combinatie van immunotherapie + anti-angiogene middelen (bijv. lenvatinib): voorlopige gegevens (Effectiviteit en tolerantie van de combinatie van anti-PD-1 en lenvatinib bij gevorderd melanoom - artikel 1.pdf) suggereren een bepaald voordeel bij reeds immuunresistente populaties.
3. Nieuwe moleculaire doelwitten: remming van ARID2, targeting van NF-κ B-routes, onderzoek naar specifieke remmers voor BAP1-veranderingen (Nationaal cohort dat de respons op systemische behandelingen van BAP1-gemuteerde huidmelanomen evalueert - ScienceDirect.pdf), enz.
4. Modulatie van de tumor-micro-omgeving door manipulatie van de lokale immuniteit (intralesionale injectie van oncolytische virussen, cytokines, enz.).
In de klinische praktijk kan een geleidelijke uitbreiding van de indicaties worden verwacht, zowel als adjuvans als bij metastasen, en zelfs als neo-adjuvans, op voorwaarde dat de toxiciteit beheersbaar blijft.
CONCLUSIES
Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt in de behandeling van melanoom. Vroegtijdige opsporing, mogelijk gemaakt door de waakzaamheid van dermatologen in de particuliere praktijk, blijft een essentiële pijler voor een betere prognose. De analyse van de schildwachtklier blijft essentieel om de stadiëring te verfijnen en beter te bepalen welke patiënten in aanmerking komen voor een adjuvante behandeling. De komst van nieuwe moleculen en de uitbreiding van de indicaties voor adjuvante behandeling (nu ook mogelijk voor stadium IIB-IIC) relativeren echter de rol van de SLN als enige bepalende factor voor de behandeling.
Op therapeutisch vlak hebben immunotherapie (anti-PD-1, anti-CTLA-4) en gerichte therapieën (BRAF/MEK-remmers) de prognose van veel patiënten veranderd, waardoor langere overleving en soms volledige remissie mogelijk zijn geworden. Deze behandelingen zijn echter niet zonder bijwerkingen en de dermatoloog moet in staat zijn om huidbijwerkingen (uitslag, jeuk, vitiligo...) snel te herkennen en de patiënt door te verwijzen bij tekenen van een meer systemische immuunrespons.
De vooruitzichten zijn veelbelovend: betere selectie van patiënten via moleculaire biomarkers, ontwikkeling van effectievere neo-adjuvante strategieën, combinatie van immunotherapie met
andere gerichte of locoregionale benaderingen. Door multicentrische studies bevestigde gegevens uit de praktijk bevestigen dat de behandeling van melanoom snel evolueert.
Voor de dagelijkse praktijk van dermatologen is het cruciaal om:
1. De kennis voortdurend bij te werken (screening, herziene AJCC-classificatie, SLN-indicaties, enz.).
2. De coördinatie met medisch oncologen, pathologen en chirurgen te versterken, vooral met het oog op het voorschrijven van adjuvante of neoadjuvante behandelingen.
3. Bijzondere aandacht besteden aan huidbijwerkingen, de preventie ervan en een snelle behandeling.
4. De follow-up personaliseren op basis van comorbiditeiten, leeftijd en psychosociale situatie van elke patiënt, met inbegrip van de impact op de vruchtbaarheid en het beroepsleven.
Uiteindelijk vereisen de modernisering van het zorgtraject, de integratie van moleculaire biologie en de voortdurende komst van nieuwe therapeutische protocollen een steeds nauwere multidisciplinaire samenwerking, waarin dermatologen een belangrijke schakel vormen. De uitdaging bestaat erin therapeutische doeltreffendheid, levenskwaliteit en waakzaamheid op lange termijn met elkaar te verzoenen, om de uitstekende vooruitgang in de prognose voor patiënten met melanoom te behouden.
REFERENTIES
1. Dutriaux C. Problématique du ganglion sentinelle dans le mélanome : controverse ou non pour la population des T1b ? Quand le faire ? Et que faire selon le résultat ? Réalités Thérapeutiques en Dermato-Vénérologie, 2021.
2. Annales de Dermatologie et de Vénéréologie – Traitement adjuvant du mélanome : étude comparative de survie en vie réelle à partir d’une base nationale. Résumé, vol. 140, 2024
3. Lesage C. et al. Ganglion sentinelle et traitements adjuvants du mélanome en 2024 : FMC JDP. (présentation orale, congrès JDP 2024) –
4. ESMO 2024 – Blank CU et al. Neoadjuvant ipilimumab plus nivolumab vs adjuvant nivolumab in resectable stage III melanoma (NADINA trial). NEJM, 2024.
5. Funck-Brentano E. Mélanome : des lignes de traitement en pleine évolution. Univadis (compte-rendu JDP 2024).
6. Dreno B. et al. NEOMEL : immunothérapie néoadjuvante chez les patients atteints de mélanome de stade III/IV : étude en vie réelle du GCC. Ann Dermatol Vénéréol, 2024 (résumé).
7. Mortier L. et al. Recommandations du Groupe de Cancérologie Cutanée –Mélanome 2022/2023. Ann Dermatol Vénéréol, 2023 – Algorithme SFD actualisé
8. Eggermont AM et al. Adjuvant pembrolizumab vs placebo in resected stage III melanoma: 4-year outcomes. JCO, 2023.
9. Long GV et al. Adjuvant dabrafenib plus trametinib in stage III melanoma: Updated 5-year results. JCO, 2022.
10. Marletta CE et al. MRNA-4157 (V940) plus pembrolizumab for resected highrisk melanoma. Lancet, 2023.
11. Robert C et al. Five-year outcomes of nivolumab + ipilimumab in CheckMate 067. NEJM, 2019 (10-year update at ESMO 2023).
12. Tawbi HA et al. Relatlimab and nivolumab vs nivolumab in untreated advanced melanoma (RELATIVITY-047). NEJM, 2022.
13. Quéreux G. et al. Prise en charge en vie réelle des patients atteints de mélanome stade III/IV réséqué en adjuvant. Ann Dermatol Vénéréol, 2022.
14. Institut National du Cancer (INCa). Épidémiologie des cancers de la peau, mise à jour 2024.
15. Onco-Occitanie. Référentiel mélanome cutané 2024, version novembre 2024.
16. Baroudjian B. Effets secondaires des immunothérapies du mélanome. Réalités Thérapeutiques en Dermato, 2017.
17. Hajeer AN et al. Fertility preservation and pregnancy management in melanoma patients requiring systemic therapy. J Eur Acad Dermatol Venereol, 2021.
18. Leccia MT et al. De l’infertilité à l’hyperfertilité : impact des TKI et de l’immunothérapie dans un cas de mélanome métastatique. Ann Dermatol Vénéréol, 2024 (Résumé JDP).
20. EADO 2024 Congress. Melanoma adjuvant/neoadjuvant: towards the end of sentinel node ? (Session Alexander Eggermont), avril 2024.
BIOTHERAPIEËN EN NIEUWE BEHANDELINGEN VOOR
PSORIASIS:
OP ZOEK NAAR EEN ‘PATIENT-
TAILORED’ STRATEGIE
Hoewel de behandeling van matige tot ernstige vormen van psoriasis historisch gezien gebaseerd was op conventionele systemische behandelingen (methotrexaat, ciclosporine, retinoïden) of fototherapie, die vaak slechts gedeeltelijk en tijdelijk effectief waren, heeft de introductie van biotherapieën de prognose de afgelopen vijftien jaar ingrijpend veranderd. Deze gerichte behandelingen (monoklonale antilichamen tegen TNFα, IL-12/23, IL-17, IL-23) hebben bij een groot deel van de patiënten een volledige of bijna volledige remissie van de huidklachten opgeleverd, wat vroeger onbereikbaar was. Tegelijkertijd zijn er nieuwe orale moleculen op de markt gekomen die zich richten op specifieke immunologische routes (JAK/TYK2-remmers, moleculen die zich richten op de IL-23/IL-17-as, enz.) en die een alternatief bieden voor injecteerbare biotherapieën. In deze context van snelle innovaties is het voor dermatologen van essentieel belang om op de hoogte te blijven van de nieuwste beschikbare behandelingen, hun werkzaamheid, verdraagbaarheid en optimale gebruiksstrategieën, om een gepersonaliseerde behandeling voor de patiënt te kunnen voortzetten.
OPTIMALISATIE VAN THERAPEUTISCHE
STRATEGIEËN: NAAR EEN GEPERSONALISEERDE BEHANDELING
De spectaculaire doeltreffendheid van de huidige behandelingen roept nieuwe vragen op over hoe het gebruik ervan op lange termijn kan worden geoptimaliseerd. Uit recent onderzoek komen verschillende mogelijkheden naar voren om de behandeling van psoriasispatiënten nog verder te verbeteren.
1. Vroeger en krachtiger behandelen (treat-to-target-strategie): Deskundigen benadrukken dat een vroegtijdige start met zeer effectieve behandelingen het natuurlijke verloop van psoriasis zou kunnen veranderen. Een Belgische consensus die in 2025 werd gepubliceerd, beveelt een ‘treat-to-target’-benadering aan, waarbij een minimale ziekte als therapeutisch doel wordt gedefinieerd (PASI90 of PGA 0/1, geen hinderlijke laesies, DLQI ≤1, enz.) en de behandelingen worden aangepast om dit doel te bereiken en te handhaven.
De auteurs stellen ook voor om de criteria voor toegang tot biotherapieën te versoepelen, bijvoorbeeld door slechts één mislukte conventionele systemische behandeling (in plaats van drie) te vereisen voordat een biotherapie wordt geïntroduceerd. Deze aanbeveling is gebaseerd op gegevens die erop wijzen dat vroegtijdig gebruik van de meest effectieve biotherapieën niet alleen tot vollediger remissies kan leiden, maar ook bepaalde comorbiditeiten op lange termijn kan voorkomen, met name artritis psoriatica.
Recente studies suggereren namelijk dat anti-TNF α-, anti-IL-17- of anti-IL-23-biotherapieën de incidentie van de overgang naar artritis bij patiënten met alleen psoriasis kunnen verminderen. Evenzo wordt langdurige biologische behandeling in verband gebracht met een afname van coronaire ontsteking (gemeten met de Fat Attenuation Index in angio-CT) bij psoriasispatiënten, wat wijst op een mogelijk cardiovasculair voordeel.
Vroegtijdige en voldoende intensieve behandeling zou dus de systemische prognose van psoriasis buiten de huid kunnen verbeteren.
2. Verlichting van behandelingen in remissie (doseringsverlagingsstrategieën): Aan de andere kant rijst de vraag of voortzetting van de behandeling met dezelfde dosering noodzakelijk is zodra remissie is bereikt. Er zijn studies naar verlaging van de dosis (reductiedosis) uitgevoerd bij biotherapieën van de eerste generatie (anti-TNFα, ustekinumab) en deze worden nu ook uitgevoerd bij recente anti-IL-17/23-middelen.
• Een overzicht uit 2024 inventariseert 14 studies waarin strategieën voor het verlengen van de behandelingsintervallen of het verlagen van de dosering van biotherapieën bij patiënten in stabiele remissie worden geëvalueerd
• Over het algemeen kon bij sommige patiënten met succes een geleidelijke dosisverlaging van 50% (door verlenging van het injectie-interval) worden bereikt, terwijl een adequate klinische controle gehandhaafd bleef.
• In geval van een terugval na dosisverlaging of stopzetting, leidt hervatting van de behandeling met de standaarddosis in de gepubliceerde studies doorgaans tot herstel van de oorspronkelijke respons.
• - Deze strategieën van ‘drug holiday’ of ‘dose tapering’ zijn zeer interessant om de kosten en de cumulatieve blootstelling aan biotherapieën te verminderen, maar vereisen een strenge selectie van kandidaten (goed gecontroleerde ziekte, nauwlettende follow-up) en moeten nog worden gevalideerd voor de meest recente moleculen.
3. Combinatietherapieën en aanvullende behandelingen: Een andere benadering die wordt onderzocht, is het combineren van een biotherapie met een conventionele systemische behandeling (bijvoorbeeld methotrexaat of acitretine) om een synergie te bereiken of bijzonder resistente vormen onder controle te krijgen. Een recente retrospectieve analyse vergeleek de toevoeging van methotrexaat aan een anti-IL-17-behandeling met conventionele monotherapie bij patiënten met uitgebreide psoriasis
De resultaten suggereren dat de combinatie een snellere verbetering van de laesies mogelijk maakte: gemiddelde tijd tot het bereiken van het klinische effect was 3 dagen bij biotherapie + conventionele behandeling, tegenover 6 dagen bij alleen standaardbehandeling. Bovendien was het percentage volledige remissie hoger in de combinatiegroep, zonder meldingen van onvoorziene bijwerkingen.
Een dergelijke strategie zou tijdelijk kunnen worden overwogen als inductiebehandeling bij zeer ernstige psoriasis die snel onder controle moet worden gebracht, of om een gedeeltelijk effectieve biotherapie te versterken. De combinatie van immunosuppressieve behandelingen brengt echter mogelijk meer bijwerkingen (infecties...) met zich mee en moet per geval worden beoordeeld. Omgekeerd blijft het sequentieel gebruik van meerdere biotherapieën (“switch”) in de praktijk soms noodzakelijk wanneer de werkzaamheid afneemt of bijwerkingen optreden. Uit registergegevens blijkt dat ongeveer 20% van de patiënten binnen twee jaar van biotherapie moet veranderen, meestal vanwege een onvoldoende initiële respons of een secundair verlies van werkzaamheid.
Dit switchpercentage is hoger bij patiënten met ernstigere huiden gewrichtsaandoeningen (PASI > 10, DLQI > 5). Optimalisatie is dus gebaseerd op nauwgezette follow-up en dynamische aanpassing van de behandeling aan de respons van elke patiënt, waarbij niet wordt geaarzeld om het behandelingsschema aan te passen om het doel van lage ziekteactiviteit te bereiken.
4. Veiligheid en bijzondere overwegingen: Recente studies geven ook geruststellende informatie over de verdraagbaarheid van de nieuwe therapieën. Er zijn nu gegevens beschikbaar over het gebruik van biotherapieën bij patiënten met ernstige comorbiditeiten. Een Italiaanse studie volgde gedurende 8 jaar een kleine groep psoriasispatiënten met een voorgeschiedenis van kanker (solide of hematologische) die werden behandeld met anti-TNF-, anti-IL17- of anti-IL23-biotherapie.
De resultaten ondersteunen de veiligheid en werkzaamheid van biotherapieën bij deze hoog risicopatiënten, ook in geval van recente neoplasie.
Er werd geen oncologisch recidief toegeschreven aan de behandelingen en de controle van de psoriasis verbeterde de levenskwaliteit van deze vaak complexe patiënten aanzienlijk. Hoewel voorzichtigheid geboden blijft, suggereren deze gegevens dat biotherapie na multidisciplinair overleg kan worden overwogen, zelfs bij patiënten met actieve of recente kanker, wanneer psoriasis een belangrijke bron van morbiditeit is.
Daarnaast is het gebruik van biotherapieën in de kindergeneeskunde ook toegenomen (hoewel dit hier niet in detail wordt behandeld), met nu pediatrische vergunningen voor het in de handel brengen van etanercept, ustekinumab, secukinumab en meer recentelijk ixekizumab, waardoor de behandeling van ernstige juveniele vormen is veranderd. Kortom, het algemene veiligheidsprofiel van systemische behandelingen voor psoriasis is voortdurend verbeterd: de verzamelde gegevens bevestigen een over het algemeen gunstige tolerantie op lange termijn, met een beheersbaar infectierisico onder toezicht, geen significante toename van het cardiovasculaire of neoplastische risico bij moderne biotherapieën, en mogelijk zelfs indirecte gunstige effecten door vermindering van chronische systemische ontstekingen.
DISCUSSIES
De vooruitgang van de afgelopen jaren bevestigt de centrale rol van biotherapieën en gerichte therapieën bij de behandeling van matige tot ernstige psoriasis.
Deze vooruitgang gaat echter gepaard met nieuwe uitdagingen. Een daarvan is de harmonisatie van behandelingsstrategieën in het licht van een uitgebreider therapeutisch arsenaal. Er moet worden vastgesteld dat er nog steeds verschillen bestaan tussen landen en gezondheidszorgstelsels wat betreft de criteria voor het starten van biotherapieën.
Idealiter zouden internationale aanbevelingen op basis van de huidige bewijzen moeten worden ontwikkeld om het concept ‘treat-to-target’ te integreren en een vroegere interventie met zeer effec-
tieve behandelingen aan te moedigen wanneer dat gerechtvaardigd is, om jaren van actieve, ongecontroleerde ziekte te voorkomen.
Een andere uitdaging is het personaliseren van de behandeling gedurende het hele leven van de patiënt. De concepten van dosisvermindering of intermitterende behandelingen, hoewel nog in een verkennend stadium, trachten een optimale remissie te verzoenen met een minimale blootstelling aan de behandeling. Dit komt tegemoet aan bezorgdheden over de veiligheid op lange termijn en de economische haalbaarheid. Studies tonen aan dat een dergelijke aanpak bij bepaalde patiënten in diepe remissie mogelijk is, maar dat deze begeleid en individueel moet blijven. Voorspellende instrumenten (bijvoorbeeld biomarkers voor respons of terugval) zouden zeer nuttig zijn om deze beslissingen over het verminderen van de behandeling te sturen. Het onderzoek richt zich ook op het identificeren van markers die kunnen voorspellen welke ontstekingsroute bij een bepaalde patiënt overheerst (bijvoorbeeld Th17- versus Th1-signatuur), zodat vanaf het begin de meest geschikte gerichte therapie kan worden gekozen. De opkomst van precisiedermatologie, ondersteund door ‘omics’-technologieën, is een spannend perspectief dat de slagingspercentages van behandelingen nog verder zou kunnen verbeteren door de keuze van het geneesmiddel af te stemmen op het immunologische profiel van de patiënt.
Hoewel de huidige behandelingen over het algemeen veilig zijn, moet er toch waakzaamheid blijven bestaan op het vlak van geneesmiddelenbewaking en zeldzame of langdurige bijwerkingen. Het mogelijk optreden van bijwerkingen die verband houden met immunosuppressie (opportunistische infecties, enz.) of nieuwe signalen (bijvoorbeeld een licht verhoogd risico op chronische inflammatoire darmziekten bij behandeling met anti-IL-17 of op opflakkeringen van lupus bij behandeling met anti-TNF) vereisen een voortdurende monitoring van de behandelde patiëntencohorten. Tot nu toe zijn er de afgelopen maanden geen nieuwe alarmerende signalen gemeld voor de recente moleculen, wat geruststellend is, maar voor sommige moleculen is de ervaring nog beperkt. De baten-risicobalans van het gebruik van deze behandelingen in specifieke situaties (zwangerschap, immunosuppressie, combinatie met andere behandelingen, enz.) moet verder worden gedocumenteerd.
Ten slotte blijven de kosten van biotherapieën en nieuwe moleculen een belangrijke uitdaging voor de volksgezondheid. De opkomst van biosimilars en het toenemende aantal opties kunnen een neerwaartse druk uitoefenen op de kosten, maar de financiële haalbaarheid op lange termijn van een levenslange behandeling voor een groeiend aantal psoriasispatiënten blijft een vraagteken.
Toekomstige farmaco-economische analyses zullen niet alleen de directe kosten van geneesmiddelen moeten meenemen, maar ook de indirecte baten van deze behandelingen (minder ziekenhuisopnames, hervatting van het beroepsleven, vermindering van comorbiditeiten). In dit verband zou het aantonen dat een optimale controle van psoriasis bijvoorbeeld het risico op cardiovasculaire voorvallen of functionele beperkingen op lange termijn vermindert, een argument kunnen zijn voor een breed gebruik van effectieve therapieën vanaf de eerste stadia.
CONCLUSIES
Recente ontwikkelingen in de behandeling van psoriasis bevestigen dat we voor deze ziekte in het tijdperk van gepersonaliseerde en gerichte geneeskunde zijn beland. Nieuwe generatie biotherapieën (vooral anti-IL-17 en anti-IL-23) en gerichte orale therapieën hebben de prognose van psoriasis aanzienlijk verbeterd, waardoor de meeste patiënten met matige tot ernstige vormen een vrijwel laesievrije huid kunnen krijgen, met een bevredigende tolerantie. De afgelopen zes maanden hebben extra bewijs geleverd voor de blijvende doeltreffendheid van deze behandelingen, ook bij specifieke populaties (zeer ernstige psoriasis, patiënten met comorbiditeiten zoals kanker of een hoog cardiovasculair risico), en hebben tegelijkertijd perspectieven geopend voor nieuwe benaderingen (orale IL-23-antagonisten, remming van nieuwe doelwitten zoals RORγt of IL-36). Tegelijkertijd wordt er verder nagedacht over het optimale gebruik van deze geweldige therapeutische middelen, of het nu gaat om een vroegere interventie in het ziekteverloop, het aanpassen van de behandeling aan de doelstellingen van elke patiënt of juist het verlichten van de behandeling zodra remissie is bereikt.
Samenvattend kan psoriasis, dat lange tijd als een hardnekkige chronische ziekte werd beschouwd, nu in de meeste gevallen grondig en langdurig worden behandeld dankzij de huidige biologische en gerichte behandelingen.
Dermatologen beschikken over een ongekend scala aan therapeutische opties en kunnen deze nieuwigheden in hun praktijk integreren, rekening houdend met de opkomende aanbevelingen.
Hieruit blijkt dat de uitdagingen voor de toekomst liggen in het voortzetten van een echt patiëntgerichte behandelingsstrategie (“patient-tailored”), die niet alleen gericht is op het verdwijnen van huidlaesies, maar ook op een algehele verbetering van de gezondheid en de kwaliteit van leven op lange termijn. Lopend en toekomstig onderzoek naar biomarkers voor respons, optimale combinaties of sequenties van behandelingen en nieuwe moleculaire doelwitten doet vermoeden dat we de behandeling van psoriasis in de komende jaren nog verder kunnen verbeteren en verfijnen, met als uiteindelijk doel bij sommige patiënten langdurige of zelfs definitieve remissie zonder behandeling te bereiken.
REFERENTIES:
Ferrara F et al Avancées thérapeutiques dans le psoriasis : des biothérapies aux petites molécules orales émergentes
Puig L et al. Nouvelles thérapies orales/topiques ciblées dans le psoriasis –efficacités et perspectives
Childs B et al. Updates in Psoriasis Treatments – Masterclasses in Dermatology 2024
Gyulai R. Closing the gap between possibilities and reality in psoriasis management. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2025;39(3):449-450
Wang B et al. Thérapie combinée biothérapies + conventionnels versus traitements standards dans le psoriasis en plaques
Van den Reek J et al. Dose reduction of biologics in plaque psoriasis: a review
Battista T et al. Biothérapies chez les patients psoriasiques avec antécédent de cancer : étude rétrospective sur 8 ans
Costanzo A et al. Efficacité et tolérance des biothérapies dans le psoriasis en plaques très sévère – étude en vie réelle
Giovannini K et al. Biothérapies du psoriasis et comorbidités cardiovasculaires : pas d’augmentation du risque sous inhibiteurs de TYK2
Speeckaert R et al. Recommandations pour une prise en charge durable du psoriasis en Belgique (traiter-cibler, assouplissement des critères d’accès aux biothérapies)
NAGELAANDOENINGEN: PERSPECTIEVEN VOOR
ONDERZOEK EN INNOVATIEVE BEHANDELINGEN
De afgelopen decennia zijn er nieuwe, effectievere en beter verdraagbare behandelmethoden ontwikkeld voor de meest voorkomende nagelaandoeningen, zoals onychomycose, paronychia, nagelpsoriasis en broze nagels. Een actueel overzicht van de beschikbare behandelingen en recente ontwikkelingen.
INLEIDING
Nagelaandoeningen kunnen een infectieuze, inflammatoire, metabole of traumatische oorzaak hebben. Onychomycose, of schimmelinfectie van de nagel, blijft een van de meest voorkomende aandoeningen. Dermatophyten, gisten en schimmels zijn hiervoor hoofdzakelijk verantwoordelijk. In andere gevallen verschijnen psoriasis of eczeem op de nagelplaat, wat leidt tot misvormingen, loslating of abnormale verkleuringen. Ten slotte kunnen bepaalde veranderingen, zoals broze nagels (brittle nails), meerdere oorzaken hebben, waaronder externe factoren (water, chemicaliën) of interne factoren (voedingstekorten, onderliggende aandoeningen).
De therapeutische uitdagingen variëren naargelang de oorzaak en de omvang van de nagelaandoening. Sommige patiënten kunnen lokale laesies vertonen, terwijl anderen last hebben van multifocale aandoeningen, die gepaard gaan met een hoog risico op recidieven. Ook therapietrouw is cruciaal, omdat behandelingen, met name die van onychomycose, vaak gedurende meerdere maanden moeten worden voortgezet. Onlangs zijn er nieuwe geneesmiddelen (antischimmelmiddelen, gerichte biomoleculen, innovatieve topische middelen) en fysieke technieken (laser, fototherapie) op de markt gekomen. Hierdoor is het genezingspercentage aanzienlijk verbeterd en is het risico op terugval verminderd.
ONYCHOMYCOSE
Epidemiologie en fysiopathologie
Onychomycose treft een aanzienlijk deel van de volwassen bevolking, met een prevalentie die in sommige landen meer dan 10% kan bedragen. Dermatophyten (voornamelijk Trichophyton rubrum), gisten van het geslacht Candida en soms niet-dermatofytische schimmels kunnen de nagelplaat koloniseren. Risicofactoren zijn onder meer leeftijd, vochtigheid, herhaaldelijk microtrauma, slechte voetverzorging, bepaalde beroepen (sporters, zwembad- of saunapersoneel), maar ook diabetes of immuundeficiënties.
Fysiopathologisch begint de infectie vaak aan de vrije rand of de zijplooien van de nagel. De schimmel voedt zich met keratine, wat leidt tot verdikking, verkleuring (van geelwit naar bruin) en verzwakking van de structuur. Zonder behandeling kan onychomycose zich verder ontwikkelen, wat pijn en zelfs complicaties kan veroorzaken bij immuungecompromitteerde of diabetespatiënten (risico op bacteriële superinfectie).
Klassieke behandelingen
Traditioneel wordt onychomycose behandeld met orale antischimmelmiddelen (terbinafine, itraconazol, fluconazol) of lokale middelen (amorolfine, ciclopirox). Orale middelen zijn
vaak nodig bij matige tot ernstige gevallen of wanneer meer dan de helft van de nagel is aangetast. Het succes hangt echter af van een goede therapietrouw (3 tot 6 maanden behandeling voor de vingernagels en tot 9 of zelfs 12 maanden voor de teennagels). Bijwerkingen op de lever en interacties met andere geneesmiddelen zijn belangrijke beperkingen, vooral bij patiënten die meerdere geneesmiddelen gebruiken.
Bij milde of beginnende vormen kan het gebruik van antischimmelvernis (5% amorolfine, ciclopirox) voldoende zijn, mits de nagel goed wordt voorbereid (mechanische vermindering van hyperkeratose, regelmatig vijlen). Deze nagellakken remmen de schimmelgroei en moeten meerdere keren per week gedurende enkele maanden worden aangebracht. De duur van de behandeling hangt af van de tijd die nodig is voor de volledige hergroei van de nagelplaat.
Innovaties en aanvullende therapieën
De afgelopen jaren zijn er effectievere lokale oplossingen op de markt gekomen. Zo heeft efinaconazol 10% (in oplossing) een betere penetratie door de nagelplaat aangetoond, waardoor de lokale behandeling effectiever is. Ook tavaborol, een remmer van de eiwitsynthese van schimmels, heeft het therapeutisch arsenaal uitgebreid.
Bovendien biedt de komst van fysieke technieken, zoals laser (meestal Nd:YAG 1064 nm-lasers), een niet-medicamenteus alternatief. Laserbehandelingen veroorzaken een opwarming van de nagel, wat schadelijk is voor de schimmel en doorgaans weinig bijwerkingen heeft. Studies hebben aangetoond dat laser alleen of als aanvulling op een conventionele antischimmelbehandeling kan worden gebruikt, met name in gevallen van resistentie of intolerantie voor geneesmiddelen.
Ten slotte is dynamische fototherapie (PDT) in opkomst als een andere innovatieve aanpak, waarbij een fotosensibilisator lokaal op de nagelplaat wordt aangebracht en vervolgens wordt geactiveerd door licht met een specifieke golflengte. Dit leidt tot de productie van reactieve zuurstofdeeltjes, die selectief schimmelcellen vernietigen. Het belangrijkste nadeel blijft het lokale ongemak (pijn, branderig gevoel) tijdens de bestraling, maar de voorlopige resultaten zijn veelbelovend, met name voor resistente vormen.
NAGELPSORIASIS
Mechanismen en diagnose Psoriasis is een chronische ontstekingsziekte die wordt gekenmerkt door een overmatige proliferatie van keratinocyten in combinatie met een ontregeling van het immuunsysteem. Wanneer psoriasis zich op de nagels manifesteert, kan dit verschillende symptomen veroorzaken: loslating (onycholyse), puntvormige depressies (zogenaamde ‘nagelprikken’), subunguale hyperkeratose of gekleurde vlekken (‘olieachtige’ vlekken). De differentiële diagnose omvat met name onychomycose en zelfs nageleczeem.
Topische behandelingen en lokale infiltratie
Gelokaliseerde nagelpsoriasis kan worden behandeld met topische behandelingen op basis van corticosteroïden of vitamine
D3-derivaten (calcipotriol). De doeltreffendheid blijft echter beperkt door de geringe penetratie van de werkzame stoffen door de nagelplaat. Occlusieve hulpmiddelen of het gebruik van innovatieve galenische formuleringen (in wateroplosbare oplossingen, films) kunnen deze penetratie optimaliseren.
Lokale infiltraties van corticosteroïden (bijvoorbeeld triamcinolonacetonide) onder de nagel of in de matrix kunnen effectief zijn, hoewel pijnlijk, en vereisen een nauwkeurige technische handeling om verdere loslating van de nagel te voorkomen.
Systemische therapieën en biotherapieën
Bij ernstigere vormen, of wanneer nagelpsoriasis gepaard gaat met uitgebreide huidpsoriasis of psoriatische artritis, zijn systemische behandelingen (methotrexaat, ciclosporine, orale retinoïden) of biotherapieën (anti-TNF, anti-IL-17, anti-IL-23) aangewezen. Biotherapieën, die oorspronkelijk werden ontwikkeld voor matige tot ernstige vormen van huidpsoriasis, hebben opmerkelijke resultaten opgeleverd bij nagelaandoeningen. Ze vormen nu een belangrijke optie wanneer de levenskwaliteit is aangetast of wanneer andere behandelingen niet aanslaan. Dankzij recente vorderingen in het begrip van de immunopathogenese kunnen belangrijke cytokines (IL-17, IL-23) specifieker worden aangepakt, waardoor de werkzaamheid wordt verbeterd en de bijwerkingen op lange termijn worden verminderd.
PARONYCHIA EN ANDERE NAGELINFECTIES
Paronychia, zowel acuut als chronisch, is een ontsteking rond de nagel, vaak van infectieuze oorsprong. In de acute vorm wordt een bacterie (vaak Staphylococcus aureus) aangetroffen. Dit uit zich in een pijnlijke, soms fluctuerende ontstekingsrand aan de nagel. De behandeling bestaat uit antiseptische baden, een aangepaste antibioticatherapie en, indien nodig, chirurgische drainage van het abces.
Chronische paronychie gaat vaak gepaard met een schimmelinfectie (bijv. Candida albicans) en omgevingsfactoren (vaak vochtige handen, gebruik van schoonmaakmiddelen, enz.). Het kan zich uiten in een rode vlek op de nagelplooi, soms met een lichte loslating. De behandeling is gericht op het wegnemen van de oorzakelijke factoren (het dragen van handschoenen, beschermende verzorging) en het toedienen van lokale of orale antischimmelmiddelen bij resistentie, eventueel in combinatie met corticosteroïden als de ontsteking ernstig is.
BROZE NAGELS EN ANDERE AANDOENINGEN
Broze nagels (brittle nails)
Broze nagels, gekenmerkt door breekbare, gespleten nagels, komen vrij vaak voor, vooral bij vrouwen. Er zijn verschillende oorzaken: herhaalde blootstelling aan water, oplosmiddelen, microtrauma’s (intensief gebruik van toetsenborden, bepaal-
de instrumenten), voedingstekorten (ijzer, zink, vitamines) of onderliggende aandoeningen (hypothyreoïdie, circulatiestoornissen).
De behandeling bestaat in de eerste plaats uit het wegnemen van de verergerende factoren, het aanbrengen van crèmes of oliën die de nagelplaat versterken (rijk aan ureum, essentiële vetzuren, vitamines) en eventueel het voorschrijven van voedingssupplementen (biotine, L-cystine, vitamines). Beschermende nagellakken, rijk aan silicium of keratine, verminderen ook de poreusheid van de nagel en beschermen deze.
Diverse dystrofische stoornissen
Nageldystrofie kan aangeboren, traumatisch of verworven zijn (medicijnen, systemische aandoeningen). De therapeutische aanpak is vaak symptomatisch en gericht op het verbeteren van het uiterlijk en de functionaliteit van de nagel. In sommige ernstige gevallen (bijv. pijnlijke ingegroeide nagels) kan een chirurgische ingreep (gedeeltelijke matricectomie) noodzakelijk zijn.
NIEUWE ONDERZOEKSPERSPECTIEVEN EN MOGELIJKE VERBETERINGEN
Innovatieve galenische formuleringen en vectoren
De grootste uitdaging bij topische behandelingen is de barrière die de nagelplaat vormt, waardoor de penetratie en verspreiding van de werkzame bestanddelen wordt beperkt. Dankzij de vooruitgang op het gebied van nanotechnologie (nanodeeltjes, liposomen, micro-emulsies) is een betere vectorisatie mogelijk, waardoor de behandelingsduur wordt verkort en het genezingspercentage toeneemt. Bovendien worden momenteel ‘smart patches’ geëvalueerd, die op een gecontroleerde en langdurige manier een schimmelwerend of ontstekingsremmend middel afgeven.
Immunomodulatoren en gerichte therapieën
Bij bepaalde inflammatoire of auto-immuunziekten van de nagels, zoals psoriasis of lichen planus, zouden recente ontwikkelingen op het gebied van gerichte behandelingen specifiek op de nagel kunnen worden toegepast. Moleculen die de IL-17-, IL-23- of TNF-α-routes moduleren, hebben al een opmerkelijke werkzaamheid aangetoond bij psoriatische nagelaandoeningen. Er lopen klinische studies om de beste toedieningsschema’s te bepalen en de langetermijn tolerantie te evalueren.
Gecombineerde en gepersonaliseerde behandelingsmethoden
Specialisten geven steeds vaker de voorkeur aan gecombineerde behandelingsmethoden. Zo kan bijvoorbeeld een orale antischimmelbehandeling in combinatie met laserbehandelingen de genezing van resistente onychomycose versnellen en de duur van de systemische blootstelling aan geneesmiddelen verkorten. Ook bij nagelpsoriasis kan de toevoeging van nieuwe, laag gedoseerde topische formuleringen aan een systemische biotherapie de werkzaamheid versterken en tegelijkertijd het risico op bijwerkingen verminderen.
Ten slotte wint gepersonaliseerde behandeling aan belang: elke patiënt heeft zijn eigen fysiologische en pathologische kenmerken (immuunsysteem, comorbiditeiten, levensstijl), waardoor de strategie (medisch, fysiek, chirurgisch) moet worden aangepast. Deze integrale aanpak, ondersteund door steeds nauwkeurigere klinische beslissingsalgoritmen, is in opkomst.
CONCLUSIE
De behandeling van nagelaandoeningen is de afgelopen jaren aanzienlijk verbeterd dankzij de opkomst van nieuwe antischimmelmiddelen, effectievere lokale middelen, gerichte immunomodulerende behandelingen en innovatieve fysieke technieken zoals laser- of dynamische fototherapie. Onychomycose is een goed voorbeeld van deze vooruitgang, met hogere succespercentages en een betere tolerantie in vergelijking met de strategieën van enkele decennia geleden. Toch blijven de volledige uitroeiing van de infectie, het voorkomen van recidieven en het verbeteren van de therapietrouw belangrijke uitdagingen.
Bij inflammatoire nagelaandoeningen zoals psoriasis bieden biotherapieën ook veelbelovende nieuwe perspectieven, vooral wanneer er een aanzienlijke impact is op de levenskwaliteit of wanneer er sprake is van gewrichtsbeschadiging. De kosten en de noodzaak van langdurige monitoring remmen echter nog steeds het grootschalige gebruik ervan.
Het onderzoek richt zich zowel op het verbeteren van de basiskennis (een beter begrip van de mechanismen van schimmelinfecties, nagelontsteking, enz.) als op technologische innovatie (nanogeneeskunde, biomaterialen, intelligente vectoren). De toekomst lijkt te liggen in meer gepersonaliseerde benaderingen, waarbij rekening wordt gehouden met de specifieke kenmerken van elke patiënt, en in zinvolle combinatietherapieen. Ondanks de aanhoudende moeilijkheden ziet de toekomst van de nageldermatologie er dus veelbelovend uit, met steeds effectievere en beter aangepaste behandelingen voor patiënten.
REFERENTIES Agrawal, R. et al. (2024).
Latest perspectives on fungal nail infections.
• Curtis, K.L. & Lipner, S.R. (2024).
Vitamins for the management of nail disease: A literature review.
Efficacy of onychomycosis treatment and examining the impact of pathological process duration on prevalence.
Golden Brain, 2(6).
• Han, A.H. & Sohn, D.K. (2024).
Pharmaceutical perspectives on fungal infections: An in-depth review of epidemiology and pathology of common human diseases.
Pharmaceutical Care Research, 24(1), 11–15.
• Hauck, L. (2024).
Les effets de la souche de probiotiques Propionibacterium freudenreichii sur le renforcement cutané en cas de dermatite atopique ou de mycose unguéale et de la peau.
Revue du Podologue, 20(118), 19–21.
DERMATOLOGICAL SCALP & HAIR EXPERT
AANBEVOLEN DOOR MEER DAN
VOORKOMT TOT 6 WEKEN TERUGKEER3
DAG 0 DAG 31
70.000 DERMATOLOGEN1 NA 4 WEKEN BEHANDELING BRENGT HET
VOOR/NA KLINISCH BEWEZEN4
ANTIROOS DS
SHAMPOO
1% SELENIUMDISULFIDE ANTISCHIMMELWERKING
1% SALICYLZUUR KERATOLYTISCH EFFECT
ALS MONOTHERAPIE OF AANVULLEND BIJ MEDICATIE TE GEBRUIKEN
1 Vragenlijst uitgestuurd in de dermacosmetica markt uitgevoerd door AplusA en andere partners tussen januari 2023 en mei 2023, onder dermatologen in 34 landen, wat 80% van de wereldwijde BBP vertegenwoordigt.
2 Consumententest op 262 deelnemers – regelmatig gebruik gedurende 2 weken - Italië.
3 Klinische studie op 45 personen na 4 weken gebruik en 6 weken onderhoud.
4 Klinische studie op 45 personen, 3x/week gebruik. Beeld komt overeen met het gemiddeld behaalde resultaat.
5 Klinische studie met follow up naar de micro-organismen die een rol spelen bij roos, 56 personen, 3x/week gebruik gedurende 4 weken.
FOCUS OP FOTOPROTECTIE: BELANGRIJKE INFORMATIE OVER ZONNEFILTERS, AANBEVELINGEN EN STRATEGIEËN VOOR NALEVING
Fotoprotectie is een pijler van preventie in de dermatologie en heeft tot doel de schadelijke effecten van ultraviolette straling (Uv) op de huid, met name huidkanker en fotoveroudering, te verminderen. Ondanks bewustmakingscampagnes blijven risicogedragingen (langdurige blootstelling, herhaaldelijke zonnebrand) echter bestaan, wat het belang van betere voorlichting en effectieve beschermingsmaatregelen benadrukt. Dermatologen spelen een sleutelrol bij het adviseren van fotoprotectie strategieën die zijn afgestemd op elke patiënt. Focus op organische (“chemische”) versus minerale (“fysische”) zonnefilters, specifieke aanbevelingen voor kinderen, recente technologische ontwikkelingen op het gebied van fotoprotectie middelen en klinische strategieën om de naleving en correcte toepassing van zonbeschermingsmiddelen te verbeteren.
ORGANISCHE FILTERS VERSUS MINERALE FILTERS: MECHANISMEN EN DOELTREFFENDHEID
Zonnefilters worden onderverdeeld in twee grote categorieën: organische (chemische) en anorganische (minerale)filters. Organische filters zijn koolstofverbindingen die Uv-straling met hoge energie (UvA of UvB, afhankelijk van hun specifieke absorptiespectrum) absorberen en omzetten in energie met een lagere energie (warmte of licht met een langere golflengte), waardoor huidbeschadiging wordt voorkomen. Dit mechanisme is gebaseerd op de excitatie van de elektronen van het molecuul door Uv-fotonen, gevolgd door een snelle terugkeer naar een stabiele toestand met uitstoot van onschadelijke energie. Om een breed spectrum bescherming te garanderen, combineren chemische zonnefilters doorgaans meerdere organische filters, die elk een deel van het Uv-spectrum dekken. Ze moeten ook voldoen aan criteria voor fotostabiliteit (de geëxciteerde toestand mag niet te lang aanhouden om schadelijke fotochemische reacties te voorkomen) en huidtolerantie (irriterende of fotoallergische effecten moeten tot een minimum worden beperkt). Goed samengestelde organische filters dringen lichtjes door in de hoornlaag en zijn vaak waterbestendig, maar moeten 15 minuten voor blootstelling aan de zon of het zwemmen worden aangebracht om volledig effectief te zijn, zodat ze zich kunnen hechten aan de oppervlaktelaag van de opperhuid. Mineralen (bijv. zinkoxide, titaandioxide) werken daarentegen als een fysieke barrière door de op de huid vallende UvA- en Uv-B-stralen te reflecteren en te verspreiden. Deze chemisch inerte minerale deeltjes bieden onmiddellijke fotoprotectie vanaf het moment van aanbrengen (geen activeringstijd) en hebben een uitstekend tolerantieprofiel, met weinig risico op allergie of fototoxiciteit. Bovendien prikken ze minder in de ogen en worden ze vaak aanbevolen voor de gevoelige of atopische huid. Klassieke minerale filters hebben echter ook nadelen: ze hebben een dikke textuur en de deeltjes zijn relatief groot, waardoor ze een ‘white cast’-effect geven (een wit
waas op de huid), wat de cosmetische acceptatie kan verminderen. Bovendien dringen deze deeltjes niet door in de opperhuid en zijn ze daardoor minder bestand tegen water of transpiratie, waardoor ze in een vochtige omgeving vaker moeten worden aangebracht. Vergelijkende doeltreffendheid: Wat Uv-bescherming betreft, kan een goed samengesteld scherm (mineraal of chemisch) bij correct gebruik een vergelijkbaar beschermingsniveau bereiken. Minerale filters hebben het voordeel dat ze van nature een breed spectrum bestrijken (vooral zink, dat effectief is tegen Uv-A1, Uv-A2 en Uv-B) en stabiel zijn in de zon. Organische filters maken het daarentegen mogelijk om gemakkelijk hoge beschermingsfactoren en een betere cosmetische kwaliteit (transparante, vloeibare formules) te bereiken, maar dit gaat ten koste van een complexe formule waarin verschillende complementaire moleculen worden gecombineerd. We herinneren eraan dat de veiligheid van goedgekeurde zonnefilters wel degelijk is aangetoond: de beweringen in de media over systemische toxiciteit of hormoonontregeling zijn voor de meeste toegestane filters niet bevestigd, afgezien van enkele ecologische bezwaren. In de praktijk is de combinatie van organische en minerale filters in één product gebruikelijk om de voordelen van beide soorten te combineren: zo verkrijgt men een brede, fotostabiele bescherming met minder wit effect, terwijl de concentratie van elk afzonderlijk filter wordt verlaagd om de tolerantie te optimaliseren.
FOTOPROTECTIE BIJ KINDEREN:
SPECIFIEKE AANBEVELINGEN
Zonnebescherming bij kinderen is van bijzonder belang, omdat blootstelling aan Uv-straling tijdens de kindertijd een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van huidkanker op volwassen leeftijd. De huid van kinderen is dunner en gevoeliger en vereist daarom aangepaste en voorzichtige maatregelen. Vóór de leeftijd van 6 maanden raden gezondheidsinstanties aan om alle directe blootstelling aan de zon voor zuigelingen te vermijden. Op deze leeftijd berust de bescherming tegen de zon bijna uitsluitend op fysieke middelen: schaduw zoeken, lichtgekleurde, dicht geweven
ZONNEDOSSIER
kleding dragen, hoeden met brede randen en een zonnebril met hoge beschermingsfactor.
Voor kinderen ouder dan 6 maanden is het gebruik van zonnebrandcrème aanvaardbaar en zelfs aan te bevelen als aanvulling op andere maatregelen (kleding, schaduwrijke plekken). Deskundigen raden vaak aan om bij jonge kinderen de voorkeur te geven aan minerale filters (zinkoxide, titaandioxide), omdat deze minder snel irritatie van de gevoelige huid veroorzaken en niet merkbaar door de huid worden opgenomen.
In de praktijk zijn veel ‘speciale kinderproducten’ op de markt samengesteld met ofwel puur minerale filters, ofwel organische filters die bekend staan om hun uitstekende verdraagzaamheid (zonder parfum of alcohol). Een hoge beschermingsfactor (idealiter SPF 50+) en een waterbestendige formule worden aanbevolen, aangezien kinderen gemakkelijk zwemmen en transpireren. Bovendien moeten bepaalde galenische vormen met voorzichtigheid worden gebruikt: aerosolsprays worden bijvoorbeeld afgeraden voor jonge kinderen vanwege het risico op inademing en oogcontact tijdens het aanbrengen. Als ze toch worden gebruikt, moet het product eerst in de hand van de volwassene worden gespoten en vervolgens op de huid van het kind worden aangebracht. Zonnebrandsticks kunnen handig zijn voor het gezicht (neus, jukbeenderen, oren) om te voorkomen dat de crème in de ogen loopt, maar zorg ervoor dat u alles gelijkmatig insmeert, want als ze niet goed worden uitgesmeerd, kunnen er onbeschermde plekken achterblijven. Het is van cruciaal belang om kinderen en hun ouders al vroeg de juiste maatregelen voor bescherming tegen de zon aan te leren. Speelse benaderingen, zoals de beroemde Australische campagne “Slip, Slop, Slap, Seek, Slide” (“Hoed op, crème smeren, schaduw opzoeken, zonnebril op”), moedigen kinderen al op jonge leeftijd aan om zonbescherming in hun dagelijkse routine op te nemen. Recente studies benadrukken dat de voordelen van zonbescherming al vanaf de kindertijd aan alle huidtypes moeten worden bijgebracht om misvattingen (zoals de onjuiste overtuiging dat een donkere huid geen bescherming nodig heeft) tegen te gaan. Gezinnen moeten hierbij worden betrokken: kinderen nemen vaak het gedrag van hun ouders ten opzichte van de zon over. Daarom is een gezinsaanpak (samen met de volwassenen zonnecrème aanbrengen, Uv-werende kleding voor het hele gezin dragen, enz.) belangrijk om duurzame gewoontes aan te leren.
RECENTE TECHNOLOGISCHE
INNOVATIES OP HET GEBIED
VAN FOTOPROTECTIE MIDDELEN
Op het gebied van foto protectieve middelen zijn de afgelopen jaren aanzienlijke vorderingen gemaakt, zowel wat betreft de formuleringen als de ingrediënten, om de doeltreffendheid, de verdraagzaamheid en de aantrekkelijkheid van de producten te verbeteren. Enkele recente trends zijn:
• Nanodeeltjes en cosmetische optimalisatie: De nanotechnologie van minerale filters heeft een revolutie teweeggebracht in fysieke zonnefilters. Door de deeltjesgrootte van TiO2 of ZnO te verkleinen tot nanometers, worden de formules veel transparanter op de huid, waardoor het witte effect wordt verminderd en de UV-bescherming behouden blijft. Studies bevestigen dat deze nano-deeltjes grotendeels in de hoornlaag blijven en niet in de bloedsomloop terechtkomen, omdat hun diameter (> 80 nm) te groot is om de huidbarrière te passeren. De aanvankelijke bezorgdheid over de penetratie of de mogelijke neurologische toxiciteit van deze nano-deeltjes werd niet bevestigd bij cosmetische gebruiksdoseringen. Zo bieden de ‘minerale filters van de nieuwe generatie’ een discrete breedspectrumbescherming die
geschikt is voor donkere huidtypes die tot nu toe bang waren voor een wit residu.
• Nieuwe organische moleculen en verbeterde fotostabiliteit: Het onderzoek naar innovatieve chromoforen wordt voortgezet om efficiëntere en stabielere organische filters te verkrijgen. De nieuwste generatie verbindingen, soms ingekapseld in gespecialiseerde dragers, zijn bedoeld om specifieke segmenten van het Uv-spectrum te absorberen en tegelijkertijd minder afbreekbaar te zijn door straling. Moderne formules bevatten vaak combinaties van synergetische filters: bijvoorbeeld een Uv-B-filter gekoppeld aan een fotostabiele Uv-A-filter, of een stabiliserend ingrediënt (zoals octocryleen, dat avobenzone stabiliseert) om de effectieve beschermingsduur te verlengen. Daarnaast wordt de inkapseling van organische filters in matrices (liposomen, polymeer-nano-deeltjes, enz.) onderzocht om hun directe contact met de huid te beperken (en dus irritatie te verminderen) en hun afbraak door Uv-straling te voorkomen, waardoor de algehele fotostabiliteit van het product wordt verbeterd. Deze vorderingen maken het mogelijk om hoogwaardige zonnefilters te verkrijgen die zelfs bij intense en langdurige blootstelling aan de zon een stabiele werking behouden.
• Intelligente en adaptieve formules: Het concept ‘intelligente schermen’ verwijst naar technologieën die de bescherming kunnen aanpassen of de gebruiker op innovatieve wijze kunnen informeren. Zo zijn er bijvoorbeeld Uv-kleurindicatoren ontwikkeld – in de vorm van Uv-gevoelige zelfklevende pleisters of geïntegreerd in crèmes – die van kleur veranderen wanneer de ontvangen Uv-dosis een kritieke drempel bereikt, waardoor wordt aangegeven dat het tijd is om opnieuw zonnebrandcrème aan te brengen. Deze fotochromatische middelen, die nog vrij nieuw zijn, zijn bedoeld om de naleving te verbeteren door de ‘twijfel’ over het moment van opnieuw aanbrengen weg te nemen. Bovendien worden in bepaalde experimentele formules innovatieve biofysische effecten onderzocht: een prototype bevat bijvoorbeeld specifieke TiO2-nano-deeltjes die tegelijkertijd de huid door straling afkoelen (door een deel van de infraroodstraling terug te kaatsen), waardoor een fris gevoel ontstaat en tegelijkertijd bescherming tegen de zon wordt geboden. Ander onderzoek richt zich op foto reactieve moleculen die hun filterende werking versterken onder invloed van Uv-straling of zichtbaar licht, waardoor een adaptieve bescherming tegen de omgevings-Uv-straling wordt gegarandeerd. Hoewel deze ‘intelligente’ producten zich nog in een vroeg stadium van ontwikkeling of commercialisering bevinden, illustreren ze de wens om te evolueren naar meer interactieve en op maat gemaakte fotoprotectie middelen.
• Aanvullende ingrediënten en milieueffecten: Moderne zonnebrandmiddelen bevatten vaak ook antioxidanten(vitamine C, E, niacinamide) en zelfs DNA-herstellende enzymen (zoals fotolyase) om door de zon veroorzaakte vrije radicalen te neutraliseren en sub-lesionale schade te herstellen, waardoor een extra biologische bescherming wordt toegevoegd aan de fysieke en chemische filters.
• Tegelijkertijd heeft de bezorgdheid over de ecotoxiciteit van zonnebrandmiddelen geleid tot innovaties op het gebied van milieuvriendelijkere producten. Zo worden bepaalde organische filters die om hun impact op koralen omstreden zijn (zoals oxybenzone en octinoxaat) vervangen door nieuwe “reef-friendly” moleculen of door biologisch afbreekbare minerale filters. Er worden inspanningen geleverd om de biologische afbreekbaarheid van hulpstoffen te verbeteren en duurzame verpakkingen te gebruiken. Recent onderzoek wijst op de volgende aandachtspunten: gelijktijdige verbetering van de Uv-bescherming, de fotostabiliteit, de milieu-
veiligheid en de gebruikerstevredenheid, om zo effectievere en veiligere oplossingen voor fotoprotectie te kunnen bieden voor de mens en zijn ecosysteem.
KLINISCHE STRATEGIEËN VOOR EEN BETERE THERAPIETROUW EN CORRECTE TOEPASSING
Zelfs de beste zonnebrandcrème is alleen effectief als deze correct en regelmatig wordt gebruikt. Een grote uitdaging in de dermatologische praktijk is het verkrijgen van een goede naleving van de fotoprotectie door patiënten. Verschillende recente studies wijzen op veelvoorkomende problemen: onvoldoende hoeveelheid aanbrengen, vergeten opnieuw aan te brengen, weigering van de crème om cosmetische of culturele redenen, enz.
Hieronder volgen de aandachtspunten om de situatie te verbeteren:
• Voorlichting over de hoeveelheid en de frequentie van het aanbrengen: Veel patiënten brengen slechts een fractie van de aanbevolen hoeveelheid crème aan. Doorgaans wordt 2 mg/cm2 huid aanbevolen, wat overeenkomt met ongeveer 30 ml (een ‘kleine golfbal’) voor het hele lichaam van een volwassene, of eenvoudiger gezegd een theelepel voor het gezicht en de hals. De meeste gebruikers brengen echter slechts 20 tot 50 % van deze dosis aan, waardoor de bescherming drastisch wordt verminderd. Het is daarom van cruciaal belang om praktische richtlijnen te geven (bijvoorbeeld de ‘theelepelregel’ voor het gezicht of een maatbeker voor het lichaam) en te benadrukken dat het beter is om te veel dan te weinig aan te brengen. Ook moet er systematisch op worden gewezen dat de crème bij langdurige blootstelling en na elke zwempartij of overvloedig zweten om de twee uur opnieuw moet worden aangebracht. Hoewel deze aanbevelingen algemeen bekend zijn, is het raadzaam ze tijdens elke dermatologische consultatie in de zomer of bij risicopatiënten te herhalen.
• Het juiste product voor de juiste patiënt: De patiënt zal zich beter aan de aanbevelingen houden als de zonbescherming aansluit bij zijn persoonlijke voorkeuren en behoeften. Bijvoorbeeld, bij een persoon met een donkere huid die al heeft aangegeven dat hij of zij last heeft van het wit waas van klassieke crèmes, kan het aanbieden van een getinte of minerale pigmenten rijke zonnebrandcrème (die ook beschermt tegen zichtbaar licht en de teint egaliseert) een belangrijke belemmering voor dagelijks gebruik wegnemen. Ook voor een patiënt met acne of een vette huid kan een niet-comedogene, olievrije gel of fluïde worden aanbevolen om het excuus ‘zonnebrandcrème bezorgd mij een acné-uitbarsting’ te vermijden. Sporters zullen een nevelspray of stick waarderen die gemakkelijk opnieuw kan worden aangebracht zonder dat de handen glad worden, terwijl iemand die buiten werkt misschien de voorkeur geeft aan een crème die zeer goed bestand is tegen water en zweet. Door de keuze van de zonbescherming op deze manier te personaliseren, maximaliseert de dermatoloog de kans op therapietrouw
• Vooroordelen aanpakken en corrigeren: Sommige patiënten gebruiken geen zonnebrandcrème omdat ze niet weten dat dit nodig is of omdat ze verkeerde informatie hebben gekregen. Zo moet aan mensen met een donkere huid worden uitgelegd dat zij wel degelijk risico lopen op schade door de zon – weliswaar minder op zonnebrand, maar het risico op melanoom is niet nul en vooral hyperpigmentatie (melasma, lentigines) en huidveroudering komen ook bij hen voor.
• Hulpmiddelen om de therapietrouw te bevorderen: Nieuwe technologieën bieden mogelijkheden om patiënten te begeleiden. Er bestaan mobiele apps en connected devices die herinneren wanneer de zonnebrandcrème opnieuw moet worden aangebracht
(bijvoorbeeld een timer die is gekoppeld aan de Uv-index van die dag). Een gerandomiseerde gecontroleerde studie in 2024 heeft aangetoond dat een eenvoudige dagelijkse herinnering in combinatie met een persoonlijk doel (goal-setting) die naar de patiënten wordt gestuurd, de naleving van het dagelijks aanbrengen van zonnebrandcrème aanzienlijk verbetert. Ook het gebruik van Uv-stickers (zelfklevende sensoren) die van kleur veranderen wanneer de bescherming afneemt, is effectief gebleken om gebruikers aan te zetten tot het opnieuw aanbrengen van crème voordat ze verbranden. Tijdens het consult kan de dermatoloog ook gebruikmaken van opvallende visuele hulpmiddelen, zoals een Uv-camera die beschadigde of slecht beschermde zones op het gezicht van de patiënt zichtbaar maakt. Ten slotte maakt het integreren van fotoprotectie in de verzorgingsroutine van de patient (bijvoorbeeld aanbevelen om elke ochtend na de hydraterende verzorging zonnebrandcrème aan te brengen, zelfs op bewolkte dagen) het tot een automatische handeling in plaats van een incidentele verplichting.
Door deze benaderingen te combineren – herhaalde voorlichting, advies op maat, ontrafelen van mythes en innovaties – kan de arts de naleving van de fotoprotectie door zijn patiënten aanzienlijk verbeteren. Dit is des te belangrijker voor personen met een hoog risico (voorgeschiedenis van huidkanker, fototype I-II, immuun-gecompromitteerde, kinderen, enz.), voor wie een goede bescherming tegen de zon een belangrijke preventieve rol kan spelen.
CONCLUSIE
Fotoprotectie blijft een uitdaging voor de volksgezondheid en een essentieel onderdeel van de dagelijkse dermatologische praktijk. De huidige kennis bevestigt dat regelmatig en correct gebruik van zonbescherming de incidentie van huidkanker en vroegtijdige huidveroudering vermindert. Organische en minerale filters bieden complementaire mechanismen – absorptie versus reflectie – en het is essentieel om hun respectieve voordelen te begrijpen om patiënten beter te kunnen adviseren op basis van hun profiel. Bij kinderen vereist fotoprotectie een specifieke aanpak, waarbij vroegtijdige voorlichting, prioritaire fysieke maatregelen en aangepaste zonnebrandmiddelen worden gecombineerd zodra dat nodig is. Op technologisch vlak maken de nieuwste innovaties – nano-deeltjes, nieuwe moleculen, ‘intelligente’ zonnebrandmiddelen en milieuvriendelijke formules – de weg vrij voor steeds effectievere en beter aanvaardbare fotoprotectie middelen die voldoen aan de eisen op het gebied van fotostabiliteit, esthetiek en milieuvriendelijkheid. Ten slotte vereist een betere naleving een patiëntgerichte aanpak: uitleggen, personaliseren en gebruikmaken van moderne hulpmiddelen om fotoprotectie in het dagelijks leven van iedereen te integreren. De klinisch dermatoloog blijft met zijn deskundig en actueel advies centraal staan in deze promotie van een optimale fotoprotectie, van de wieg tot op hoge leeftijd.
BIBLIOGRAFIE
• Breakell, T., Kowalski, I., Foerster, Y., et al. (2024). Ultraviolet Filters: Dissecting Current Facts and Myths Journal of Clinical Medicine, 13(10), 2986. Wang, J.Y., Patel, P., Philip, R., et al. (2024). Sunscreen Practices and Preferences of Skin of Color Patients Journal of Drugs in Dermatology, 23(6), 456–462. Rajasekar, M., Mary, J., Sivakumar, M., & Selvam, M. (2024). Recent developments in sunscreens based on chromophore compounds and nanoparticles RSC Advances, 14(4), 2529–2563.
• Silverberg, N.B., et al. (2025). Systematic review of pediatric photoprotection in children of color International Journal of Women’s Dermatology, 11(2), e077. (Article in press, accepted Jan 2025) Hacker, E., et al. (2019). UV detection stickers can assist people to reapply sunscreen Preventive Medicine, 124, 67–74. Centers for Disease Control and Prevention (2023). Sun Exposure – Sunscreens for Children. In CDC Yellow Book 2024: Health Information for International Travel (Chapter 4).
TEXTUUR
OPTIMALISATIE VAN DE
BEHANDELING VAN HYPERHIDROSE
Hyperhidrose is een chronische aandoening die gepaard gaat met een onevenredige en overmatige transpiratie. Het heeft een aanzienlijke invloed op de levenskwaliteit omdat het dagelijkse activiteiten belemmert en psychologische en sociale gevolgen heeft. Toch wordt deze aandoening nog steeds te weinig gediagnosticeerd en dus ook te weinig behandeld, terwijl er verschillende doeltreffende medische en chirurgische behandelingen beschikbaar zijn.
Volgens een presentatie van professor Pierre-Dominique Ghislain, dermatoloog - UCL Brussel
FYSIOPATHOLOGIE
De belangrijkste functie van de eccriene klieren en het zweet dat ze produceren, is het reguleren van de lichaamstemperatuur. Ze kunnen ook worden geactiveerd bij stress, lichamelijke activiteit of emoties. Ze zijn afhankelijk van het parasympatische zenuwstelsel, maar hun innervatie wordt verdeeld via de postganglionaire neuronen van het orthosympatische zenuwstelsel. De belangrijkste neurotransmitter is acetylcholine, voornamelijk via de muscarinereceptoren van het type M3. De thermoregulatie en de zweetproductie worden geregeld door de voorste hypothalamus, die voortdurend informatie ontvangt van verschillende thermoreceptoren in de huid, de ingewanden, de spieren, het ruggenmerg en de hersenstam. Als de door de thermoreceptoren doorgegeven temperatuur hoger is dan het controlepunt, reageert de hypothalamus door de eccriene klieren via de orthosympatische vezels te activeren. Het limbisch systeem en met name de cingulaire cortex zouden een rol spelen bij de regulering van transpiratie na een emotionele episode. Een verstoring van het evenwicht tussen het ortho- en parasympatische systeem dat de zweetklieren reguleert, is de oorzaak van primaire hyperhidrose. Bij hyperhidrose is geen verandering in de grootte, het aantal of de morfologie van de eccriene klieren vastgesteld, maar alleen een toename van hun zweetproductie.
PRIMAIR OF SECUNDAIR?
Hyperhidrose kan primair (idiopathisch of essentieel) zijn of secundair aan een ziekte of medicatie.
• Primaire hyperhidrose is veruit de meest voorkomende oorzaak. Het komt meestal voor in de vorm van symmetrische hyperhidrose, voornamelijk op de handpalmen, voetzolen, oksels of het gezicht. Het houdt geen verband met een medische aandoening of behandeling. Het kan worden veroorzaakt door stress (fysiek, emotioneel, thermisch) of spontaan en onverwacht optreden. Hyperhidrose verdwijnt tijdens de slaap. Vaak komt het voor in de familie, wat wijst op een genetische oorzaak.
IMPACT VAN HYPERHIDROSE
Hyperhidrose kan een grote impact hebben op de levenskwaliteit van patiënten door fysiek ongemak en sociale ongemakken te veroorzaken die kunnen leiden tot isolatie en depressie. Hyperhidrose heeft ook gevolgen voor het be-
Primaire lokale hyperhidrose
• Gelokaliseerd en bilateraal
• Geen oorzaak
Sinds 6 maanden of ten minste 2 kenmerken:
- Symmetrisch
- Min. 1 episode per week
- Begin van de puberteit
- Familiegeschiedenis
- Beperkt tot activiteiten gedurende de dag
- Niet gedurende de slaap
- Secundaire hyperhidrose is een minderheid van de oorzaken van hyperhidrose en kan een metabole, neurologische, endocrinologische of genetische oorzaak hebben of verband houden met het gebruik van geneesmiddelen (zie kader 2).
In tegenstelling tot primaire hyperhidrose kan secundaire hyperhidrose ook tijdens de slaap aanhouden.
(Niet-volledige) lijst van oorzaken van secundaire hyperhidrose
Ontwenning van middelen (alcohol, cocaïne, opiaten)
Psychiatrisch
• Angststoornis
roepsleven, met een verminderde efficiëntie en sociale en emotionele gevolgen. Meer dan 50% van de patiënten met deze aandoening wacht meer dan 10 jaar voordat ze voor het eerst een arts raadplegen, en vaak doen ze dat als bijkomend probleem tijdens een consult.
Lokale hyperhidrose is niet alleen een cosmetisch probleem, maar een echt probleem dat soms ernstige sociale en professionele hinder veroorzaakt.
DIAGNOSE
De etiologische diagnose van hyperhidrose vereist een zorgvuldig onderzoek en een klinisch onderzoek. Het is belangrijk om vast te stellen onder welke omstandigheden hyperhidrose optreedt, welke lichaamsdelen worden aangetast, of er bijverschijnselen zijn, of er medicijnen worden gebruikt en natuurlijk of er onderliggende aandoeningen zijn. Er bestaan kwalitatieve en kwantitatieve
methoden, maar deze worden meestal gebruikt in klinische studies of bij de follow-up van een behandeling. Op kwalitatief vlak bestaat de Minor-test uit het aanbrengen van een alcoholische jodiumoplossing en vervolgens maïszetmeel op de verdachte zones. Het verschijnen van zweet veroorzaakt dan een blauwe verkleuring van de aangetaste zones. Op kwantitatief vlak bestaat gravimetrie uit het gedurende een bepaalde tijd op een lichaamsdeel leggen van een filterpapier met een bekend gewicht en afmetingen. Het filterpapier wordt vervolgens gewogen en de zweetproductie wordt berekend in mg/min. De meest gebruikelijke methoden zijn gebaseerd op de klachten van de patiënt en de ernst van de symptomen, beoordeeld aan de hand van de HDSS (Hyperhidrosis Disease Severity Scale) en de DLQI (Dermatology Life Quality Index).
BEHANDELING
De behandeling van secundaire hyperhidrose bestaat uit het behandelen van de onderliggende oorzaak, terwijl de behandeling van primaire hyperhidrose afhankelijk is van de ernst en de plaatsen waar het optreedt.
1. Levensstijl
De eerste stap in de behandeling is het herhalen van de maatregelen voor een gezonde levensstijl: vermijd of verminder factoren die hyperhidrose veroorzaken of verergeren (thermische prikkels, alcohol, koffie, enz.), pas technieken toe om stress te beheersen (ontspanning, yoga, enz.), verblijf indien mogelijk in een koele en geventileerde omgeving, draag loszittende kleding van natuurlijke materialen, moedig het scheren van de oksels aan, enz.
2. OTC-oplossingen
Antitranspiratiemiddelen kunnen als eerste behandeling worden gebruikt bij alle vormen van hyperhidrose, behalve bij gegeneraliseerde vormen. Het belangrijkste middel is aluminiumchloride. De werking van aluminiumzouten zou te danken zijn aan een verstopping van de zweetklieren of zelfs een atrofie van de afscheidende cellen. De belangrijkste bijwerking is lokale irritatie. Het moet ‘s avonds op een schone huid worden aangebracht en de volgende ochtend worden afgewassen. In het begin moet het dagelijks worden aangebracht, daarna kan de frequentie worden verminderd naargelang de doeltreffendheid en de tolerantie. Er is veel discussie geweest over het risico op Alzheimer of borstkanker door blootstelling aan aluminium. De meest recente studies hebben geen significant verband aangetoond tussen deze aandoeningen en aluminiumchloride.
3. Systemische behandelingen
Anticholinergica zoals oxybutinine of glycopyrronium verminderen de transpiratie, maar hun bijwerkingen maken ze in de praktijk zeer beperkt bruikbaar. Veel voorkomende bijwerkingen zijn een droge mond, gezichtsstoornissen, urineretentie en constipatie, waardoor een langdurige behandeling niet mogelijk is. Deze behandeling is gecontra-indiceerd bij patiënten met glaucoom, neuromusculaire aandoeningen, inflammatoire darmziekten, tachyarythmie of een voorgeschiedenis van of predisponerende factoren voor urineretentie. Clonidine (alfa-2-agonist) wordt ook gebruikt, maar kan arteriële hypotensie, sedatie en een droge mond veroorzaken.
4. Botulinetoxine
De behandeling van lokale hyperhidrose door middel van meerdere injecties met botulinetoxine in de oksels en handpalmen zorgt voor een goede controle van het zweten gedurende meerdere maanden en heeft een uitstekend veiligheidsprofiel. Botulinetoxine vermindert de zweetafscheiding door de afgifte van acetylcholine in de zenuwuiteinden die de eccriene zweetklieren innerveren te remmen. De zweetreductie houdt 3 tot 6 maanden aan (soms slechts 6 weken) en verbetert de levenskwaliteit. Bijwerkingen van deze behandeling zijn zeldzaam en van voorbijgaande aard. Deze omvatten: pijn op de injectieplaats, verminderde kracht in de arm, tijdelijke hyperhidrose. Er moet worden opgemerkt dat het lichaam antistoffen tegen botulinetoxine kan aanmaken. De beperkende factor van de behandeling blijft de kostprijs.
5. Mechanische behandelingen Iontoforese bestaat uit het blootstellen van de handen en/of voeten aan een gelijkstroom die wordt overgebracht door onderdompeling in water. Deze techniek kan een mechanische obstructie van de zweetklieren of een storing in de koppeling tussen stimulus en afscheiding veroorzaken. Deze methode is gecontra-indiceerd bij zwangerschap, bij dragers van een pacemaker, prothese of metalen intra-uterien apparaat. Huiddroogheid, erytheem of huiduitslag (zeldzaam) kunnen worden gemeld. De techniek wordt toegepast door dermatologen, maar er zijn ook apparaten voor persoonlijk gebruik verkrijgbaar. In eerste instantie wordt één sessie van ongeveer twintig minuten per week uitgevoerd, daarna worden de sessies afhankelijk van de effectiviteit en de tolerantie verder uitgespreid.
MiraDry is een technologie die werkt met een systeem dat ultrakorte golven op een diepte van 3 mm in de oksels gebruikt om alleen de zweetklieren, maar ook de haarzakjes te behandelen. De energie wordt afgegeven aan het huid-vetweefsel.
6. Chirurgische behandelingen Lokale chirurgische ingrepen (hydrocurage, ...) om hyperhidrose onder controle te krijgen, kunnen worden geprobeerd als andere behandelingen niet effectief zijn.
Onder algemene verdoving zorgt thoracale sympathectomie voor een volledige stop van de transpiratie van het bovenlichaam. Deze methode, waarbij de ganglia van de sympathische keten worden doorgesneden met een clip of door elektrocoagulatie onder algemene verdoving, is voorbehouden aan ernstige vormen en heeft weinig effect op het zweten van de voeten. De anhidrose die door de ingreep wordt veroorzaakt, kan leiden tot ernstige droge huid en compenserend overmatig zweten van het onderste deel van het lichaam, wat de levenskwaliteit kan beïnvloeden.
Beslissingsboom voor de behandeling van axillaire hyperhidrose
Ref: Idiopathische axillaire hyperhidrosis: Deze richtlijn is tot stand gekomen op initiatief van Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie
7. Nieuwe behandelingsoptie
Glycopyrronium is sinds kort verkrijgbaar in crèmevorm voor de lokale behandeling van ernstige primaire axillaire hyperhidrose bij volwassenen (samenvatting van de SPC). Dit anticholinergicum bestond al in inhalatievorm als mono- of combinatietherapie voor de behandeling van COPD, in orale vorm voor de behandeling van sialorroe en in injecteerbare vorm voor anesthesie of aan het levenseinde om de secretie te verminderen. Glycopyrronium in crèmevorm vermindert overmatige transpiratie door in te werken op de muscarinereceptoren, en meer bepaald op de M3-receptoren (4 keer selectiever voor M3-receptoren), waardoor er minder bijwerkingen optreden.
Volgens een studie vermeld in de SPC is glycopyrroniumcrème na 29 dagen bij volwassenen met ernstige axillaire hyperhidrose effectiever dan placebo op bepaalde criteria: vermindering van de zweetproductie (primair eindpunt) en verbetering van een score voor de kwaliteit van leven (secundair eindpunt). Een open verlengingsstudie van 72 weken concludeert dat het percentage responders (verbetering van ten minste 2 punten op een score die de transpiratie meet) hoger is bij glycopyrronium dan bij placebo (secundair beoordelingscriterium).
De tolerantie van dit nieuwe geneesmiddel is goed.
Hoewel het om een cutane toediening gaat, kunnen anticholinerge effecten niet worden uitgesloten, maar deze zijn zeldzaam en van voorbijgaande aard (de belangrijkste is een droge mond). Er moet ook rekening worden gehouden met de contra-indicaties van anticholinergica. Deze innovatieve behandeling wordt gedurende de eerste 4 weken eenmaal daags, bij voorkeur ‘s avonds, gelijkmatig op elke oksel aangebracht. Vanaf de 5e week kan de frequentie van de toepassing worden verminderd tot 2 keer per week, afhankelijk van de vermindering van de okseltranspiratie. Voortzetting van de behandeling is noodzakelijk om het effect op primaire axillaire hyperhidrose te behouden.
CONSENSUSVERKLARING OVER PRURIGO NODULARIS
Gebaseerd op de mening en ervaring van de volgende experts: Prof. Dr. Tom Hillary (UZ Leuven), Prof. Dr. Farida Benhadou (Erasme Ziekenhuis), Prof. Dr. PierreDominique Ghislain (UCL Saint-Luc), Prof. Dr. Jan Gutermuth (UZ Brussel), Prof. Dr. Julie Leysen (UZ Antwerpen), Prof. Dr. Arjen Nikkels (CHU de Liège), Prof. Dr. Hilde Lapeere (UZ Gent).
Prurigo nodularis (PN) is een zeldzame, chronische huidaandoening die wordt gekenmerkt door de combinatie van intense, invaliderende pruritus en de aanwezigheid van meerdere, harde, hyperkeratotische nodules. Een typisch aspect van de ziekte is de intense en vaak hardnekkige jeuk, die leidt tot veelvuldig krabben en een vicieuze jeuk-krabcyclus. Hoewel de exacte etiologie van PN onduidelijk blijft, wordt het vaker waargenomen bij patiënten met atopische dermatitis. Andere geassocieerde aandoeningen zijn chronische nierziekte, neuropsychiatrische aandoeningen of infecties. Het aantal patiënten met de ziekte in België wordt geschat op ongeveer 0,07%.
De intense en vaak onophoudelijke jeuk van PN kan de levenskwaliteit van patiënten ernstig aantasten. Veel mensen hebben last van slaapstoornissen, angst, depressie en sociaal isolement, voornamelijk door de pruritus, maar ook door de zichtbaarheid van de nodules en het ongemak dat ze veroorzaken. De jeuk bij PN wordt vaak beschreven als een van de ergste van alle ziekten, waardoor de patiënt aanhoudend krabt waardoor de huidlaesies verergeren en de cyclus van jeuk en huidbeschadiging wordt verergerd, wat uiteindelijk leidt tot littekenvorming.
De diagnose van PN is voornamelijk een klinische diagnose, maar in sommige gevallen kan een biopsie een andere diagnose uitsluiten. PN wordt geclassificeerd op basis van het aantal aanwezige nodules. Bij milde ziekte zijn er meestal minder dan 20 nodules, bij matige ziekte 20 tot 100 en bij ernstige ziekte meer dan 100 nodules. Het is echter belangrijk op te merken dat het aantal nodules niet altijd correleert met de intensiteit van de jeuk of de mate van impact op de levenskwaliteit. Sommige patiënten met minder nodules kunnen extreme pruritus ervaren, terwijl anderen met veel nodules misschien een minder ernstige jeuk melden.
De behandeling van PN bestaat uit het uitsluiten van een onderliggende oorzaak en als die gevonden/aanwezig is, deze op de juiste manier aanpakken. De behandeling van PN richt zich primair op het verminderen van de prurituscomponent en secun-
dair op de hyperkeratotische nodules. Traditionele therapieën omvatten topische of intralesionale corticosteroïden, antihistaminica, fototherapie of systemische immunosuppressiva. Deze behandelingen falen echter vaak of zijn gecontra-indiceerd bij patiënten met chronische ziekten (bijv. lever/nier) of infecties, waardoor patiënten wanhopig achterblijven.
In de afgelopen jaren hebben biologicals nieuwe mogelijkheden voor de behandeling van PN geïntroduceerd. Dupilumab, een IL-4/13 receptorantagonist, heeft een significante effectiviteit laten zien in het verminderen van jeuk en het verbeteren van huidlaesies bij PN-patiënten. Meer recentelijk is aangetoond dat nemolizumab, een IL-31 receptorantagonist, zich richt op een belangrijke mediator van pruritus. Dit belooft een veelbelovende aanpak te zijn voor het verminderen van jeuk bij PN.
Placebo gecontroleerde, gerandomiseerde studies hebben zowel voor dupilumab als nemolizumab positieve resultaten getoond bij de behandeling van PN. Echter hun werkingsmechanismen en klinische effecten verschillen. Dupilumab heeft een bredere immunomodulerende werking en kan gunstiger zijn bij PN geassocieerd met atopische dermatitis. Nemolizumab lijkt, door het rechtstreeks remmen van IL-31 signalering - een veronderstelde belangrijke regulator in pruritus sensatie - een meer gericht antipruritisch effect te bieden, wat een bredere PN patiëntenpopulatie ten goede kan komen. Dankzij het andere werkingsmechanisme kan nemolizumab een alternatieve optie zijn naast de huidige beschikbare behandelingen.
VERGOEDINGSCRITERIA EN VOORGESTELDE WIJZIGINGEN
In België wordt dupilumab momenteel alleen terugbetaald voor PN-patiënten met meer dan 100 nodules, waardoor de toegang tot een effectieve behandeling wordt beperkt voor veel mensen met minder nodules (bv. 20 - 100), van wie de levenskwaliteit evenzeer wordt aangetast door de aanhoudende pruritus. Aangezien de ziektelast en jeukintensiteit niet alleen worden bepaald door het aantal nodules, sluit deze beperking een aanzienlijk
Figuur 1: Een 24-jarige patiënte met een jeukintensiteit van 8/10 op de NRS-schaal en een 8-jarige geschiedenis van therapieresistente PN (falen op topische therapieën, cryotherapie, intralesionale corticosteroïden, UVB-lichttherapie en ciclosporine). Vanwege de gelokaliseerde aard van de nodules voldoet de patiënte niet aan de drempel van 100 nodules en komt daarom niet in aanmerking voor de huidige terugbetaalde biologicals in België, ondanks de ernst en therapieresistentie van haar aandoening.
aantal patiënten uit die baat zouden hebben bij de behandeling. Wanneer een ziekte adequaat wordt behandeld, treden er minder complicaties op, wat leidt tot lagere kosten voor de gezondheidszorg en een lagere financiële last voor de samenleving.
Wij pleiten voor de introductie van nemolizumab als behandelingsoptie voor PN-patiënten met meer dan 20 nodules. Dit zou een waardevolle behandelingsoptie zijn voor patiënten met matige ziekte die mogelijk niet in aanmerking komen voor een doelgerichte behandeling in België, maar toch aanzienlijke pruritus en een verminderde levenskwaliteit hebben. Dit wordt geïllustreerd door een casus van een patiënt uit de praktijk (zie figuur 1)
Het uitbreiden van de toegang tot nemolizumab zou helpen om een onbeantwoorde behoefte in het behandelingslandschap van PN aan te pakken en de resultaten voor deze patiëntenpopulatie te verbeteren
Classificatie op basis van het aantal nodules alleen volstaat niet om de ware ziektelast weer te geven. Nieuwere biologicals zoals nemolizumab bieden een veelbelovende en veilige aanvulling op behandelingsstrategieën en uitgebreidere terugbetalingscriteria zouden de patiëntenzorg in België aanzienlijk kunnen verbeteren.
LED-apparaten voor
thuisgebruik,
een effectieve optie voor de behandeling van acne
Er is een systematische review (PRISMA-normen) met meta-analyse uitgevoerd om de beschikbare gegevens over de veiligheid en werkzaamheid van LED-apparaten voor thuisgebruik bij de behandeling van acne samen te vatten.
Alle gerandomiseerde klinische onderzoeken die de werkzaamheid van een draagbaar of thuisgebruik apparaat met rode en/of blauwe LED’s evalueerden en absolute of procentuele veranderingen in het aantal laesies of Investigator’s Global Assessment (IGA) rapporteerden, werden geïncludeerd. In totaal namen 216 deelnemers tussen 12 en 50 jaar met milde tot matige acne deel aan deze onderzoeken. De golflengten voor blauw licht varieerden van 414 tot 445 nm en voor rood licht van 630 tot 670 nm. De duur van de onderzoeken varieerde van 2 dagen tot 12 weken.
Verbetering met LED
Vergeleken met controles hadden patiënten die met LED werden behandeld een significante verandering in het aantal ontstekingslaesies (45,3%; 95% betrouwbaarheidsinterval [95% CI]: 25,1% tot 65,5%; I2 = 43,2%; n = 5 studies), niet-inflammatoire laesies (47,7%; 95% CI: 18,0% tot 77,4%; I2 = 83,22%; n = 4), IGA (45,7%; 95% CI: 29,1% tot 62,4%; I2 = 54,85%; n = 4).
Rode, blauwe en gecombineerde golflengteapparaten waren effectief, met respons na 4 tot 12 weken. Geen van de onderzoeken rapporteerde ernstige bijwerkingen. De weinige patiënten die bijwerkingen ondervonden, klaagden over milde droogheid, erytheem, ongemak of pijn tijdens de luminotherapie.
De resultaten van deze systematische review suggereren dat draagbare of thuis gedragen rode en/of blauwe LED-apparaten veilig en effectief zijn voor de behandeling van acne vulgaris. Er werd een significante vermindering van het aantal inflammatoire en niet-inflammatoire laesies waargenomen, evenals een duidelijke verbetering van IGA, bij mensen die werden behandeld met rode en/of blauwe LED-apparaten in vergelijking met controles. De bijwerkingen waren gunstig, met minimale irritatie of ongemak.
Het gordelroosvaccin kan beschermen tegen dementie
Eerdere onderzoeken hebben een verband gesuggereerd tussen vaccinatie tegen gordelroos en een verminderd risico op dementie. Deze studies waren echter onderhevig aan een belangrijk feit: mensen die gevaccineerd werden, namen vaak een gezondere levensstijl aan, inclusief dieet en lichaamsbeweging, twee factoren die een sterke invloed hebben op het risico op dementie, maar die zelden geregistreerd worden in medische registers. Om dit te omzeilen, hebben onderzoekers gebruik gemaakt van een ‘natuurlijk experiment’ dat gekoppeld is aan de vaccinatiestrategie die in 2013 in Wales werd aangenomen. In die tijd werd het verzwakte levende gordelroosvaccin volgens precieze criteria aangeboden: alleen mensen die op 1 september precies 79 jaar oud waren, konden het vaccin een jaar lang krijgen, terwijl mensen van 80 jaar of ouder permanent werden uitgesloten. Door personen die net voor en na deze sluitingsdatum de leeftijd van 80 jaar hadden bereikt met elkaar te vergelijken, was het mogelijk om het werkelijke effect van het vaccin duidelijk te isoleren. Deze studie analyseerde de medische dossiers van 280.000 volwassenen tussen 71 en 88 jaar, zonder beginnende dementie. De onderzoekers besteedden speciale aandacht aan mensen die de kritische leeftijd van 80 jaar naderden. Gedurende zeven jaar kreeg ongeveer de helft van de mensen die in aanmerking kwamen het vaccin, vergeleken met bijna niemand van de mensen die niet in aanmerking kwamen. Het vaccin verminderde de incidentie van gordelroos met 37%, in lijn met eerdere klinische onderzoeken. In 2020, op de leeftijd van 86 of 87 jaar, hadden gevaccineerde personen 20% minder kans op dementie dan niet-gevaccineerde personen, een effect dat vooral duidelijk was bij vrouwen, mogelijk gekoppeld aan immuunverschillen tussen de geslachten. De precieze mechanismen zijn echter nog onbekend.
A natural experiment on the effect of herpes zoster vaccination on dementia
Veelbelovende
resultaten bij
de uitroeiing van bedwantsen met ‘terre de Sommières’
Het doel van de studie van Oumarou et al. was het evalueren van de bedwantsensterfte met ‘terre de Sommières’, groene klei, talk en natriumbicarbonaat in vergelijking met siliciumdioxide, diatomeeënaarde van een ongediertebestrijdingsbedrijf, diatomeeënaarde voor de conditionering van beddengoed en diatomeeënaarde uit een supermarkt. De onderzoekers evalueerden de effectiviteit van deze verschillende producten in het laboratorium, in petrischalen, door permanente blootstelling, korte blootstelling (10 min), horizontale overdracht en het afstotende effect op twee kolonies bedwantsen te testen.
In het algemeen toonden drie producten werkzaamheid voor korte en permanente blootstelling: ‘terre de Sommières’ (75-100% werkzaamheid), siliciumdioxide (100% werkzaamheid) en diatomeeënaarde van een ongediertebestrijdingsbedrijf (65-100% werkzaamheid). Aan de andere kant bleken diatomeeënaarde voor strooiselverzorgers en diatomeeënaarde uit een supermarkt, groene klei, talk en natriumbicarbonaat niet effectief. Wat betreft horizontale overdracht varieerde de effectiviteit van siliciumdioxide van 95 tot 100% bij D10, die van diatomeeënaarde van een ongediertebestrijdingsbedrijf van 85 tot 95% en die van ‘terre de Sommières’ van 55 tot 70%.
Ref.: Oumarou HA, Hima HT, Berenger JM et al. Bed bug control with various dusts: Efficacy comparison between silicon dioxide, diatomaceous earth, and Sommières earth. Parasite 2024; 31: 41.
BEVESTIGT: VERMINDERT
GEPATENTEERD* THIAMIDOL
Reduceert donkere vlekken effectief
MELKZUUR + DEXPANTHENOL
Exfolieert op milde wijze en ondersteunt het herstellend vermogen van de huid
HYALURONZUUR
Hydrateert langdurig
1ste RESULTATEN ZICHTBAAR OP DONKERE ZONES VANAF 2 WEKEN ***
HUIDKANKER, HET ZONNESPECTRUM
EN FOTOPROTECTIE
Een beter begrip van de mechanismen van door het zonnespectrum veroorzaakte carcinogenese heeft geleid tot een optimalisering van de fotoprotectie. Hoewel beperking van de blootstelling en beschermende kledij voorop blijven staan, is het voorschrijven van breedspectrum zonneproducten onontbeerlijk. Ontmoeting met Florence Bourlond, dermatoloog, Luxemburg.
HOE EVOLUEERT HET AANTAL KANKERGEVALLEN IN BELGIË?
De cijfers spreken voor zich. Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in België (40% van alle kankers). Volgens schattingen krijgt één op de vijf mensen ermee te maken voor zijn 75ste. Volgens de Stichting tegen Kanker is het de enige vorm van kanker die de afgelopen twintig jaar zo sterk is toegenomen. Jaarlijks worden in België 46.000 nieuwe gevallen van huidkanker vastgesteld. Het aantal gevallen is gestegen van 11.373 in 2004 tot 45.642 in 2019, een stijging van 400% in 15 jaar tijd. Deze explosieve toename van huidtumoren treft alle leeftijdsgroepen, ook jongeren tussen 16 en 25 jaar.
WAT ZIJN DE MEEST VOORKOMENDE HUIDKANKERS?
Hoewel melanoom bekend staat als de meest agressieve vorm van huidkanker, blijft het de minst voorkomende vorm in België. Volgens cijfers uit 2020 vertegenwoordigt basaalcelcarcinoom –dat vaker voorkomt na de leeftijd van 45 jaar – bijna 70% van de huidkankers in België. Plaveiselcelcarcinoom – dat vaker voorkomt bij mensen van 60 jaar en ouder – is verantwoordelijk voor bijna 20% van de gevallen. Hoewel deze vormen van kanker minder agressief zijn en betere genezingskansen bieden, komen ze vaker voor bij werknemers die langdurig buiten werken. Uit een studie van de Stichting tegen Kanker blijkt dat mensen die langdurig worden blootgesteld aan Uv-straling 77% meer kans hebben dan de algemene bevolking om plaveiselcelcarcinoom te ontwikkelen. Hun risico op het ontwikkelen van basaalcelcarcinoom stijgt met 43%.
HOE VALT DEZE EXPLOSIEVE TOENAME
VAN HUIDKANKER TE VERKLAREN?
Ten eerste is de levensverwachting gestegen. Huidkanker ontstaat meestal op latere leeftijd, waardoor mensen pas op middelbare leeftijd of ouder de ziekte krijgen. Blootstelling aan de zon tijdens de kindertijd of jeugd kan 20, 30 of 40 jaar later leiden tot huidkanker.
Ten tweede is onze houding ten opzichte van blootstelling aan de zon volledig veranderd. We reizen meer en onze bestemmingen liggen verder weg. Bovendien zorgt georganiseerde screening voor een vroegere diagnose.
DERMATOLOGEN STAAN IN DE FRONTLINIE VAN DE PREVENTIE. WELK ADVIES GEEFT
U UW PATIËNTEN?
Fotobescherming begint in de eerste plaats met het strikt naleven van de blootstellingsuren en het dragen van kleding die goed beschermt tegen de zon. De vooruitgang die is geboekt in het begrip van de rol van zonnestraling bij het ontstaan van kanker, toont duidelijk aan dat een brede bescherming tegen Uv-b-, korte, lange en extra lange Uv-a-straling noodzakelijk is. Tegenwoordig hebben we een breed scala aan zonbeschermingsmiddelen die we onze patiënten kunnen aanbieden. Maar bepaalde huidtypes zijn op bepaalde momenten in het leven nog kwetsbaarder voor zonnestraling. Hiermee moet rekening worden gehouden bij de keuze van de verzorging. Ook bepaalde huidaandoeningen vereisen maximale bescherming met een factor 100. Patiënten met hyperpigmentatie, acne of allergieën hebben eveneens aangepaste verzorging nodig.
Hoewel 79% van de mensen weet dat blootstelling aan de zon gezondheidsproblemen kan veroorzaken en 61% denkt dat bescherming zelfs bij bewolkt weer nuttig is, gebruikt slechts 23% dagelijks een zonnebrandcrème. Dit cijfer geeft aan hoe belangrijk bewustwording is. Kinderen en adolescenten moeten de belangrijkste doelgroep van onze boodschap zijn. Een goede bescherming tegen Uv-straling is een belangrijke volksgezondheidskwestie. Voorlichting over de zon aan de bevolking via onze adviezen, maar ook via campagnes ter preventie van risico’s van de zon, zijn complementair om het gedrag van de bevolking te verbeteren.
HOE BELANGRIJK IS DE GALENICA IN UW ADVIES?
Er zijn steeds meer galenica en de tijd van dikke, witte crèmes is voorbij. We kunnen dus rustig de vorm adviseren die het meest in de smaak valt en ervoor zorgen dat het product regelmatig wordt aangebracht. Een onaangename textuur die niet geschikt is, is de belangrijkste reden waarom patiënten hun zonbescherming niet vernieuwen. Over het algemeen zijn crèmes of fluïden die zeer geschikt zijn voor het gezicht minder geschikt voor het lichaam, waar mensen de voorkeur geven aan de smeerbaarheid van melk of olie. Voor een acnegevoelige huid kunnen we denken aan texturen die glans tegengaan. En niet te vergeten de stick, een handige en effectieve vorm voor onderweg.
ANTHELIOS UVMUNE 400 ANTI-PIGMENTATIE FLUÏDE SPF50+: ALTIJD EEN STAP VOORUIT
IN ZONBESCHERMING
Elk jaar zet La Roche-Posay zijn missie voort om mensen bewust te maken van de gevaren van Uvstralen, innovatieve breedspectrum zonneproducten te ontwikkelen die geschikt zijn voor alle huidtypes en elke leeftijd, en te laten zien hoe gemakkelijk deze producten kunnen worden geïntegreerd in de dagelijkse huidverzorgingsroutine. In 2025 slaat La Roche-Posay een nieuw hoofdstuk open in de strijd tegen hyperpigmentatie met de introductie van een revolutionaire innovatie die optimale bescherming tegen Uv-b- en ultralange Uv-astralen combineert met een zeer effectieve verbetering van hyperpigmentatie in een krachtige formule die is getest en bewezen op alle huidtypes.
MEXORYL ® 400: EEN REVOLUTIE IN DE BESCHERMING TEGEN DE GEVAARLIJKSTE UV-STRALEN La Roche-Posay, het door dermatologen meest aanbevolen huidverzorgingsmerk ter wereld (1), lanceerde in 2022 zijn grootste revolutie op het gebied van Uv-bescherming in 30 jaar met de introductie van ANTHELIOS UVMUNE 400, geformuleerd met het meest effectieve zonnefilter: Mexoryl ® 400. Deze biedt een effectieve bescherming voor alle huidtypes en alle fototypes met dezelfde onzichtbare, ultralichte en sensoriële textuur.
Mexoryl ® 400 is de enige zonnefilter op de markt die de huid beschermt tegen Uv-a-stralen tussen 380 en 400 nm, waardoor een optimale bescherming tegen Uv-stralen en de schade die deze veroorzaken wordt geboden. De verschillende formules van ANTHELIOS UVMUNE 400 helpen de huid te beschermen tegen oxidatieve stress, pigmentvlekken, DNA-schade, schade door fotopollutie en symptomen van fotoveroudering zoals rimpels, verlies van elasticiteit en oneffenheden.
Pigmentvlekken kunnen zeven tot tien keer zo talrijk worden door herhaalde blootstelling aan de zon, met name aan ultralang Uv-a die de genexpressie beïnvloeden, wat tot verschillende verschijnselen kan leiden, waaronder pigmentvlekken (2). In 2025 breidt La Roche-Posay zijn ANTHELIOS UVMUNE 400-assortiment uit met: ANTHELIOS UVMUNE 400 ANTI-PIGMENTATIE FLUÏDE SPF50+
Deze verzorging is een combinatie van twee gepatenteerde actieve bestanddelen van La Roche-Posay:
• Mexoryl 400: de meest effectieve zonnefilter tegen Uv-stralen
• Melasyl: deze unieke, meervoudig gepatenteerde molecule is een revolutie in de strijd tegen hyperpigmentatie. Het is het eerste actieve bestanddeel dat de voorlopers van melanine in een zeer vroeg stadium van het proces van overproductie van melanine onderschept, voordat ze zichtbaar worden op de huid.
ANTHELIOS UVMUNE 400 ANTI-PIGMENTATIE FLUIDE SPF50+ vermindert pigmentvlekken en voorkomt dat ze terugkomen. Het is getest op alle huidskleuren en heeft een uitstekende klinische werking op 3 parameters: de uitstraling van de huid, de gelijkmatigheid van de teint en de intensiteit en zichtbaarheid van pigmentvlekken.
ANTHELIOS UVMUNE 400 ANTI-PIGMENTATIE
FLUÏDE SPF50+ vermindert de intensiteit en zichtbaarheid van pigmentvlekken met 20% en zorgt voor een egalere teint met 21% na 2 maanden (3)
Zeer hoge breedspectrum bescherming tegen Uv-a-/Uv-b- en ultralange Uv-a.
Voorkomt en vermindert door Uv-stralen veroorzaakte pigmentvlekken.
Zeer krachtige resultaten op pigmentvlekken vanaf 2 maanden (3)
-20% minder intense en minder zichtbare pigmentvlekken
+ 21 % egalere teint
In 85% van de gevallen worden hardnekkige pigmentvlekken verminderd (4)
Het Anthelios UVMUNE 400-assortiment voldoet aan alle behoeften van uw patiënten. Alle verzorgingsproducten hebben de kenmerkende textuur van La Roche-Posay, die onzichtbaar, ultralicht en aangenaam is in dagelijks gebruik. De producten zijn getest op gevoelige en zelfs zonintolerante huid. Ze zijn bestand tegen water, zand en zweet en prikken niet in de ogen dankzij de Netlock-technologie.
REF:
1. Marktonderzoek naar huidverzorging uitgevoerd door AplusA en andere partners tussen januari 2023 en mei 2023 onder dermatologen in 34 landen, die samen meer dan 80% van het mondiale bbp vertegenwoordigen
2. Short- and long-term effects of UV radiation on the pigmentation of human skin, journal of investigative dermatology symposium proceedings, volume 14, issue 1, 2009 - Sergio G. Coelho, Wonseon Choi, Michaela Brenner, Yoshinori Miyamura, Yuji Yamaguchi, Rainer Wolber, Christoph Smuda, Jan Batzer, Ludger Kolbe, Shosuke Ito, Kazumasa Wakamatsu, Barbara Z. Zmudzka, Janusz Z. Beer, Sharon A. Miller, Vincent J. Hearing
4. Klinische score bij 41 deelnemers met hardnekkige pigmentvlekken
HYPERPIGMENTATIE:
VAN ZICHTBAAR TOT ONZICHTBAAR
Hyperpigmentatie van het gezicht is een groot esthetisch probleem voor de betrokken patiënten. Hoewel het hoofddoel van de behandeling het verminderen van zichtbare vlekken is, is hyperpigmentatie een complexer verschijnsel: melanineophopingen kunnen zich ook in de onderste lagen van de opperhuid verbergen en niet altijd zichtbaar zijn (onzichtbare vlekken). Hoewel ze aanvankelijk onzichtbaar zijn, kunnen ze zichtbaar worden, vooral onder invloed van Uv-straling of hormonale veranderingen. Isobutylamido-thiazolyl-resorcinol (ITR) of Thiamidol®, een tyrosinase-remmer ontwikkeld op basis van menselijke tyrosinase, heeft zowel in vitro als in vivo zijn doeltreffendheid aangetoond bij het verminderen van zichtbare en niet-zichtbare tekenen van hyperpigmentatie.
BIOLOGISCHE MECHANISMEN
De vorming van onzichtbare hyperpigmentvlekken is het gevolg van een verhoogde activiteit van melanocyten, melanine producerende cellen in de diepste laag van de opperhuid. Herhaalde blootstelling aan UV-straling veroorzaakt oxidatieve stress en activeert cellulaire signaalwegen die melanogenese bevorderen. In dit stadium kan de pigmentatie nog diffuus verspreid of diep gelokaliseerd zijn, waardoor de vlekken niet zichtbaar zijn voor het blote oog, hoewel ze al aanwezig zijn in de diepe lagen van de huid.
DETECTIEMETHODEN
UV-fotografie is een effectieve techniek om subklinische hyperpigmentatievlekken te identificeren. Uit een onderzoek bleek dat 28,3% van de Japanse patiënten zeer subtiele epidermale melasma had, die niet zichtbaar was bij natuurlijk licht, maar wel detecteerbaar was met UV-fotografie(1) . Bovendien kan UV-beeldvorming delen van het gezicht, zoals de oogleden, die vaak worden vergeten bij het aanbrengen van zonnebrandcrème, zichtbaar maken, waardoor het risico op pigmentvlekken toeneemt(2). Vroegtijdige behandeling, met inbegrip van adequate bescherming tegen de zon en regelmatige controle, is essentieel om te voorkomen dat deze vlekken zich ontwikkelen tot zichtbare pigmentvlekken(3).
– Sommige vlekken zijn met het blote oog zichtbaar, maar andere blijven onzichtbaar in natuurlijk licht en kunnen alleen worden waargenomen met behulp van UV-licht of Multi spectrale camera’s. Deze ‘onzichtbare vlekken’ zijn vaak vroege tekenen van pigmentstoor-
nissen en weerspiegelen de huidbeschadiging die is opgebouwd onder invloed van extrinsieke factoren zoals ultraviolette straling, vervuiling of chronische micro-ontstekingen. –
THIAMIDOL®: EEN DERMATOLOGISCHE
DOORBRAAK ONTWIKKELD DOOR
BEIERSDORF
Thiamidol® (isobutylamido-thiazolyl-resorcinol) is een selectieve remmer van menselijke tyrosinase, een belangrijk enzym dat betrokken is bij de biosynthese van melanine, het pigment dat verantwoordelijk is voor pigmentvlekken. Thiamidol® is een effectief, veilig en goed verdraagbaar alternatief voor traditionele depigmenterende middelen zoals hydrochinon (4).
Het is ontdekt en gepatenteerd door Beiersdorf, de Duitse farmaceutische groep die eigenaar is van het merk Eucerin, na intensief onderzoek waarbij meer dan 50.000 kandidaat-moleculen zijn getest. De onderzoekers van Beiersdorf hebben Thiamidol® opgenomen in een reeks dermatologische verzorgingsproducten onder de merknaam Eucerin Anti-Pigment, bedoeld voor de behandeling van pigmentstoornissen zoals melasma, zonnevlekken en post-inflammatoire hyperpigmentatie.
– Dankzij Thiamidol® (5), het gepatenteerde actieve ingrediënt, brengt Eucerin ook zijn expertise in de verzorging van post-acne merken. Thiamidol® (6) vermindert pigmentvlekken aanzienlijk en voorkomt dat ze terugkomen. –
EFFECTIVITEIT VAN THIAMIDOL®
OP ONZICHTBARE VLEKKEN
Van oktober tot december 2023 werd een monocentrische, observationele pilootstudie (7) uitgevoerd om de effectiviteit van een verzorgingsproduct met Thiamidol® op onzichtbare pigmentvlekken op de huid te evalueren. Deze vlekken, die met het blote oog niet zichtbaar zijn, werden gedetecteerd met behulp van UVA-fotografie, waarbij gebruik werd gemaakt van een speciale aangepaste Canon EOS-5D Mark III-camera en een Canfield VISIA CR-gezichtsbeeldvormingssysteem. Aan het onderzoek namen 25 vrouwen (gemiddelde leeftijd 50,72 jaar) deel. Ze volgden gedurende 8 weken tweemaal daags een verzorgingsroutine: ‘s ochtends een serum en een crème met SPF 30, ‘s avonds een serum en een nachtcrème. Er werden foto’s genomen aan het begin, na 4 weken en na 8 weken. De onzichtbare vlekjes werden geïdentificeerd door middel van een analyse door een deskundige en software, waarbij de UVA-foto’s werden vergeleken met klassieke klinische foto’s.
De resultaten tonen een significante vermindering van onzichtbare vlekjes na 8 weken: de mediane waarde van ΔITA
(Individual Typology Angle – kwantificering van de huidskleur) daalde met 17% (p < 0,001), met een verbetering bij 88% van de deelnemers. De MASI-score, die de ernst van de pigmentatie beoordeelt, daalde ook significant, zowel voor zichtbare vlekken (standaardbeelden) als voor onzichtbare vlekken (UVA-beelden). De vermindering van onzichtbare pigmentatie was het meest uitgesproken in de eerste 4 weken. De conclusies van deze studie tonen dus aan dat een verzorgingsroutine met Thiamidol® de ernst van “onzichtbare vlekken” effectief kan verminderen.
– Het aanpakken van de melanineproductie bij de bron met producten op basis van Thiamidol® lijkt veelbelovend voor de behandeling van niet alleen zichtbare hyperpigmentatie, maar ook subklinische melanineophopingen die na verloop van tijd kunnen ontstaan. –
DE ANTI-VLEKKENROUTINE VAN
LABORATOIRES DERMATOLOGIQUES
EUCERIN
Anti-Pigment Serum Duo Een unieke formule:
• Thiamidol® vermindert effectief pigmentvlekken en voorkomt dat ze terugkomen
• Licochalcone A vermindert tekenen van ontstekingen
• Hyaluronzuur hydrateert de huid intensief
Het Serum heeft een lichte, niet-vette textuur en dringt diep door in de huid om zichtbare en onzichtbare vlekken effectief te verminderen.
Resultaten:
• Vermindert alle soorten pigmentvlekken als gevolg van blootstelling aan de zon, hormonale invloeden, acne en huidveroudering
• Langdurig egale teint
• Eerste resultaten zichtbaar na 2 weken (8) en na 1 week in combinatie met de nieuwe Reinigingsgel (9)
• Huid ziet er jonger uit.
Nieuw: Anti-Pigment Reinigingsgel exfolieert en hydrateert de huid.
De formule
• 2% AHA: zachte exfoliatie dankzij Melkzuur en Glycolzuur
• Gluco-glycerol: hydraterend middel, verbetert de vochtverdeling in de huid en versterkt de huidbarrière
• Zonder zeep, alcohol of parfum.
Deze verzorging exfolieert de huid en bereidt deze optimaal voor op de werking van Thiamidol® in het Anti-Pigment Serum Duo. Resultaten
• Vermindering van bruine vlekken vanaf 1 week bij gebruik in combinatie met het Anti-Pigment Serum Duo (9)
• Onmiddellijk stralende teint
• Egalere teint
Alle Eucerin-verzorgingsproducten zijn verkrijgbaar in (para) farmacies en online.
REFERENTIES
1. Dermatol Surg. 2004 Jun;30(6):881-6; discussion 886.doi: 10.1111/j.15244725.2004.30257.x. Study of the incidence and nature of “very subtle epidermal melasma” in relation to intense pulsed light treatment.
2. PLoS One. 2017 Oct 2;12(10):e0185297.doi: 10.1371/journal. pone.0185297. Collection 2017. UV imaging reveals facial areas that are prone to skin cancer are disproportionately missed during sunscreen application
3. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2017 Sep:31 Suppl 5:18-21. doi: 10.1111/ jdv.14411.New data on hyperpigmentation disorders
4. J Invest Dermatol. 2019 Aug;139(8):1691-1698.e6. doi: 10.1016/j. jid.2019.02.013. Epub 2019 Feb 27. Effective Tyrosinase Inhibition by Thiamidol Results in Significant Improvement of Mild to Moderate Melasma
7. 33rd EADV Congress 2024 AMSTERDAM E-poster number: P2964
8. Klinische evaluatie, 42 vrouwen, 12 weken
9. Instrumentale test, 64 vrijwilligers
VERMINDERING VAN NACHTELIJKE JEUK BIJ
ATOPISCHE DERMATITIS
Gebaseerd op het BDD 2025 symposium van het Laboratoire A-Derma met medewerking van dr. Valerie Reynaert, dermatoloog, UZ Brussel.
Klinisch wordt pruritus gedefinieerd als een subjectieve, onaangename sensatie die de drang oproept om te krabben. Het is een bron van aanzienlijk ongemak en kan de kwaliteit van leven sterk aantasten. De herstellende en verzachtende Exomega Control Nachtcrème, ontwikkeld door het Laboratoire A-Derma, is een innovatieve verzorging die inspeelt op recent ontdekte pruritusmediatoren. Deze crème belooft de nachtelijke jeuk effectief te verminderen.
NIEUWE INZICHTEN IN PRURITUS
De fysiopathologie van pruritus is complex en wordt veroorzaakt door een breed scala aan chemische mediatoren en mechanismen. De sensorische component begint in de huid, passeert de dorsale ganglia en wordt uiteindelijk verwerkt in het centrale zenuwstelsel. De pathogenese van jeuk omvat zowel histaminerge als niet-histaminerge routes en wordt gemedieerd via twee hoofdgroepen van receptoren: G-eiwitgekoppelde receptoren en transiënte receptorpotentiaalkanalen (TRP-kanalen).
In de huid wordt jeuk voornamelijk doorgegeven via niet-gemyeliniseerde C-vezels en dun gemyeliniseerde Aδ-vezels. De interactie tussen het immuunsysteem en het zenuwstelsel speelt een cruciale rol in de modulatie van jeuktransmissie op huid-, ruggenmerg- en hersenniveau.
Onder de vele bekende pruritogenen zijn Th2-cytokinen — waaronder interleukine-4 (IL-4), interleukine-13 (IL-13) en interleukine-31 (IL-31) — bijzonder belangrijke mediatoren. Deze geven hun signalen door via de Janus-kinase (JAK)-routes, die inmiddels als veelbelovende aangrijpingspunten voor nieuwe behandelingen tegen jeuk worden beschouwd.
Recent onderzoek wijst bovendien op de rol van het opioïde systeem als krachtige modulator van jeuktransmissie. Hierbij dragen verhoogde μ-opioïde activiteit en verminderde κ-opioïde activiteit bij aan de ontwikkeling van chronische jeuk (1)
DE ROL VAN DE JAK/STAT-PATHWAY BIJ
ATOPISCHE DERMATITIS
Atopische dermatitis is een van de meest kenmerkende aandoeningen waarbij pruritus optreedt (2). Jeuk is een essentieel diagnostisch criterium en komt frequent voor — zowel overdag als ’s nachts. Interleukine-31 (IL-31) is een sleutelcytokine in het ontstaan van jeuk; de IL-31-receptor (IL-31Rα) is aanwezig op sensorische neuronen. Thymisch stromaal lymfopoëtine (TSLP) kan de jeukreactie indirect versterken door activering van Th2-cellen, wat leidt tot een verhoogde productie van IL-31, IL-4 en IL-13. Daarnaast kan TSLP ook direct jeuk induceren via de expressie van TSLP-receptoren op C-vezels (1) .
Door remming van de JAK/STAT-signaalroute, met name via JAK1, kan de signaaloverdracht van cruciale jeuk-veroorzakende cytokines zoals IL-4, IL-13, IL-31, TSLP en IL-22 effectief worden onderdrukt. Dit maakt JAK-remmers tot een veelbelovende therapeutische benadering bij de behandeling van atopische dermatitis.
OORZAKEN VAN PRURITUS
Fysiopathologische gegevens tonen aan dat pruritus een functioneel symptoom is dat frequent voorkomt bij diverse huidaandoeningen, zoals urticaria (netelroos), eczeem en huidparasitaire infecties. Pruritus kan echter ook secundair optreden bij niet-dermatologische aandoeningen, waaronder:
• Systemische ziekten: zoals cholestase, nierinsufficiëntie, hematologische aandoeningen, hyperthyreoïdie en HIVinfectie;
• Geneesmiddelgebruik;
• Idiopathische oorzaken, zoals huidxerose (droge huid) en ouderdom;
• Neuropathische of psychogene oorzaken.
Daarnaast komen gemengde vormen vaak voor. Ongeacht de oorzaak treedt pruritus meestal ‘s avonds op en varieert de intensiteit. De ernst kan klinisch worden geëvalueerd aan de hand van vragen over de impact op slaap en dagelijks functioneren, en via observatie van krablaesies (zoals excoriaties, eventueel met superinfectie, en tekenen van chronisch krabben zoals lichenificatie) (3)
IMPACT VAN JEUK
Jeuk heeft aanzienlijke gevolgen voor het sociale, professionele en schoolleven van patiënten, en beïnvloedt bovendien de slaapkwaliteit. Bij patiënten met atopische dermatitis komt jeuk voor bij circa 87% van de gevallen, en wordt de kwaliteit van leven bij vrijwel alle patiënten (100%) negatief beïnvloed (4). De literatuur rapporteert een prevalentie van nachtelijke pruritus van ongeveer 65% (5)
CIRCADIAAN RITME EN JEUK
Bij het merendeel van de patiënten — inclusief kinderen (6,7) — neemt de intensiteit van jeuk toe tijdens de eerste uren van de slaap. Dit fenomeen benadrukt de invloed van circadiane ritmes op pruritus. Tijdens de eerste slaapfase (N1), de lichtste fase, is de kans op jeuk het grootst, omdat de patiënt nog niet in diepe slaap verkeert. Ook tijdens de REM-slaap, waarin dromen plaatsvinden, kan jeuk optreden. Een studie toonde aan dat nachtelijke pruritus in alle slaapstadia kan voorkomen, met een piek in stadium N1 en de laagste frequentie in de diepere stadia. Interessant is dat uit onderzoek blijkt dat niet de jeuk zelf, maar het krabgedrag patiënten wakker maakt (8) .
Verschillende fysiologische factoren, gereguleerd door het circadiaans ritme, dragen bij aan nachtelijke pruritus. Zo stijgen ‘s nachts de huidtemperatuur en het trans-epidermaal vochtverlies, wat jeuk kan verergeren. Bovendien daalt de productie van endogene corticosteroïden in de avond en nacht, als gevolg van het negatieve feedbackmechanisme van de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as. Deze daling leidt tot een afgenomen onderdrukking van ontstekingsprocessen, wat de jeukintensiteit ‘s nachts mogelijk verhoogt. Bij patiënten met nachtelijke pruritus is ook een verstoring van het circadiaans patroon van prostaglandinen vastgesteld. Prostaglandine E2 (PGE2), dat de jeukrespons versterkt, neemt ’s nachts toe. Daarnaast speelt een ontregeling van cytokine-afgifte mogelijk een rol: cytokinen zoals IL-2, IL-8 en IL-31 zijn betrokken bij het ontstaan van pruritus. Met name IL-2 blijkt ’s nachts verhoogd te zijn, waarschijnlijk als gevolg van de lage nachtelijke cortisolspiegels, die normaal gesproken de IL-2-productie onderdrukken. Ook wordt gesuggereerd dat een verstoorde circadiane afgifte van opioïden bijdraagt aan nachtelijke jeuk. Tot slot speelt het gebrek aan externe prikkels en afleiding ’s nachts een rol; dit kan leiden tot piekeren, stress en een verhoogde jeukperceptie (8,9)
NACHTELIJKE JEUK:
EEN VERERGERENDE FACTOR
Nachtelijke jeuk verstoort niet alleen de slaap, maar heeft ook een directe negatieve invloed op het dagelijks functioneren en de algemene gezondheid van zowel volwassenen als kinderen. Daarnaast kan nachtelijk krabgedrag de jeuk en het eczeem verergeren, wat leidt tot een vicieuze cirkel van irritatie, beschadiging van de huid en toenemende pruritus (9)
WELKE BEHANDELING IS NODIG?
Pruritus speelt een centrale rol in het in stand houden van huidletsels bij atopische dermatitis en bevordert het chronisch ontstekingsproces. Een effectieve behandeling van jeuk helpt dus niet alleen de symptomen te verlichten, maar ook om inflammatoire opflakkeringen te beperken en de aandoening beter onder controle te houden.
De aanpak vereist een multimodale behandeling, afgestemd op de onderliggende oorzaak van de jeuk. Verschillende farmacologische klassen met immunomodulerende en/of neuromodulerende eigenschappen maken deel uit van het therapeutisch arsenaal en kunnen afhankelijk van de ernst en oorzaak worden ingezet.
Daarnaast vormen emolliënten en een aangepaste huidverzorgingsroutine een onmisbaar onderdeel van de behandeling. Deze producten moeten zorgvuldig worden samengesteld:
• met een minimum aan actieve ingrediënten;
• zonder irriterende of allergene additieven, zoals geurstoffen of conserveermiddelen, om verdere huidirritatie en verergering van de jeuk te voorkomen.
Een geïntegreerde aanpak — waarbij farmacologische therapie wordt gecombineerd met goede huidverzorging — is essentieel voor een succesvolle behandeling van pruritus bij atopische dermatitis (9) .
HET
ANTWOORD
VAN A-DERMA: EXOMEGA CONTROL NACHT, VERZACHTEND EN HERSTELLEND TEGEN NACHTELIJK KRABBEN
Tot nu toe was er geen enkel verzorgingsproduct dat een oplossing bood voor nachtelijk krabben. Exomega Control Nacht, herstellend en emolliërend tegen nachtelijk krabben, vult deze leegte op met
een hoogwaardige, geurvrije formule die voor 97% uit ingrediënten van natuurlijke oorsprong bestaat.
Een voedende crème met een romige textuur die de hele nacht door werkt.
Dit verzorgingsproduct biedt een synergetische werking op 2 niveaus om nachtelijke jeuk te verminderen:
• Via de ontstekingsroute door de kracht van Rhealba®-haver: deze plant bevat flavonoïden die een anti-Cox2-werking hebben aangetoond (10) en saponinen die de secretie van cytokines Il-13, 4, 2 remmen (11)
• Via de JAK STAT + pathway door een natuurlijk Helichrysum-extract: deze inheemse plant uit Madagaskar, geproduceerd door de Malagassische dochteronderneming van de Laboratoria Pierre Fabre en gecertificeerd “For Life”, levert een extract op met een krachtige werking tegen krabben, dat de fosforylering van het STAT-eiwit kan remmen, een sleutelfactor in ontstekingsprocessen als reactie op IL31. Door deze fosforylering te moduleren, vermindert Helichrysum de expressie van ontstekingsbevorderende genen, wat kan helpen bij het afzwakken van de cellulaire signalen die pijn en ontsteking veroorzaken. Deze regulatie heeft ook invloed op de zenuwuitgroei (nerve sprouting), een situatie waarbij zenuwuiteinden overgroeien in ontstekingslaesies. Door deze afwijkende zenuwgroei tegen te gaan, zou helichrysum een neuroprotectieve en analgetische rol kunnen spelen (12) .
Het betreft een monocentrische, open, niet-placebogecontroleerde klinische studie waarbij 21 vrouwen met milde tot matige AD werden opgenomen. Het was een onderzoek in drie fasen, waarbij de patiënten in de eerste fase een smartwatch droegen die de jeuk en de kwaliteit van hun slaap mat. In de tweede fase brachten ze het product aan en werd de jeuk gemeten door de smartwatch. In de derde fase werd alleen het product aangebracht. De resultaten van de jeukscore en de metingen van de smartwatch laten indrukwekkende resultaten zien:
➣ Nachtelijk krabben is verminderd, waardoor de slaap 2 keer zo rustgevend is en 2 keer minder slapeloosheid optreedt (13)
➣ 87% van de proefpersonen voelt zich al na 7 dagen gebruik uitgerust (13)
Exomega Control Nacht, een innovatief en doeltreffend product dat ‘s nachts jeuk tegengaat, is het eerste verzorgingsproduct dat gebruik maakt van nieuwe werkingsmechanismen die zich richten op de moleculen die verantwoordelijk zijn voor nachtelijk krabben.
REFERENTIES
1. Sutaria N. et al. J Am Acad Dermatol 2022 Jan;86(1):17-34.
2. Williams HC, et al.Br J Dermatol. 1994;131:406-416
3. Roh YS. et al. J Am Acad Dermatol 2022;86(1):1-14
4. Legat FJ et al. Front. Med. 2021; 8:644760
5. Yosipovitch G. et al. Int J Dermatol . 2002 Apr;41(4):212-6.
6. Sang X. et al. Acta Derm Venereol . 2024 Aug 5:104:adv35427
7. Cheng BT et al. Ann Allergy Asthma Immunol. 2022 May; 128(5): 603–605.
8. Lavery MJ et al. Int J Mol Sci . 2016 Mar 22;17(3):425.
9. Patel T. et al. Acta Derm Venereol 2007; 87: 295–298.
10. In-vitro-evaluatie van Rhealba-haverextract (2 mg/ml) op de arachidonzuurcascade. Meting van de remming van cyclo-oxygenase 2 (COX2).
11. In-vitro-onderzoek om de remmende werking van Rhealba-haverextract (30 μg/ml) op het pro-inflammatoire cytokine TH2 te evalueren.
12. In-vitro-onderzoek om het effect van helichryse-extract in aanwezigheid van IL31 gedurende 30 minuten op sensorische neuronen na 24 uur te beoordelen.
13. Theunis J. et al. Poster at EADV 2024. Amsterdam
Vroege start van hydroxychloroquine bij cutane lupus erythematosus om progressie naar systemische lupus erythematosus (SLE) te voorkomen
Progressie van cutane lupus erythematosus (CLE) naar systemische lupus erythematosus (SLE) blijft een belangrijke klinische uitdaging, met geïdentificeerde risicofactoren maar zonder vastgestelde preventieve strategie. In een longitudinale studie van 286 opeenvolgende patiënten met geïsoleerde SLE (volledig cohort) die werden behandeld met HCQ (n=186) of topische corticosteroïden/calcineurineremmers (n=100) werd onderzocht of vroege start van hydroxychloroquine (HCQ) het risico op progressie van CEL naar SLE vermindert. Progressie naar SLE werd gedefinieerd volgens de 2019 classificatiecriteria van de European League Against Rheumatism en het American College of Rheumatology. Progressie werd waargenomen bij 4,8% van de patiënten in de HCQ-groep en 27% van de patiënten in de topische corticosteroïden/topische remmers groep (p<0,001). Vroege start van HCQ-therapie was geassocieerd met een 87% verlaging van het risico op SLE in de loop van de tijd (hazard ratio: 0,13, 95% CI: 0,06-0,27, p<0,001), consistent over alle niveaus van ernst van de CEL en initiële positieve en negatieve antinucleaire antilichaamtiters. Ernstige SLE met schade aan doelorganen kwam ook significant minder voor in de HCQ-groep (hazard ratio: 0,16, 95% CI: 0,19-0,86, p = 0,003).
De auteurs concluderen dat vroegtijdige behandeling met HCQ beschermende effecten heeft aangetoond tegen progressie naar SLE en ondersteunen het gebruik van HCQ als voorkeursstrategie bij de behandeling van CEL om systemische schade te voorkomen.
Ref.: Bar D, Baum S, Segal Z et al. Early Initiation of hydroxychloroquine in cutaneous lupus erythematosus to prevent progression to systemic lupus erythematosus: A long-term followup study. J Am Acad Dermatol 2025 Feb 25:S0190-9622(25)00361-5. doi: 10.10
Tattoo-inkt: verhoogd risico op huidkanker en lymfoom
In een case-control onderzoek toonde individuele analyse een verhoogd risico op huidkanker, ongeacht de oppervlakte die door de tatoeage wordt bedekt. Vergeleken met mensen zonder tatoeages neemt het risico op huidkanker (van alle typen behalve basaalcelcarcinoom) met 62% toe bij mensen met tatoeages (HR 1,62 [95% CI: 1,08 tot 2,41]). Het risico lijkt zelfs nog hoger wanneer de tatoeage groter is dan de grootte van een hand (HR 2,37 [1,11 tot 5,06]).
In deze studie ontwikkelen de auteurs de hypothese dat inktafzettingen interageren met naburige weefsels, waardoor de celproliferatie toeneemt en het risico op kanker dus toeneemt. Het mechanisme is gebaseerd op een immunologische reactie, die bijvoorbeeld al bestudeerd is bij anaplastisch grootcellig lymfoom, een zeldzaam type T-cel lymfoom dat kan ontstaan na borstimplantaten. De auteurs merken op dat deze route niet noodzakelijkerwijs te maken heeft met specifieke stoffen in de inkt, ook al voegt de aanwezigheid van een kankerverwekkende stof een risico-element toe. Ze zijn daarom van mening dat de preventieve werking van Europese beperkingen (REACH), die het gebruik van bepaalde pigmenten en mogelijk kankerverwekkende stoffen verbieden en bedoeld zijn om de blootstelling aan een lange lijst van bekende of vermoede kankerverwekkende verbindingen te verminderen, mogelijk minder effectief is dan eerst werd gedacht. Afgezien van het precieze mechanisme van het mogelijke verband tussen tatoeages en kanker, moeten andere vragen nog worden opgehelderd, zoals de veiligheid van de laserprocedures die worden gebruikt om tatoeages te ‘wissen’: door de inktdeeltjes kleiner te maken, neemt hun migratiepotentieel nog verder toe en men kan zich afvragen waar deze deeltjes terechtkomen.
Ref.: Clemmensen SB, Mengel-From J, Kaprio J, et al. Tattoo ink exposure is associated with lymphoma and skin cancers - a Danish study of twins. BMC Public Health. 2025 Jan 15;25(1):170. doi: 10.1186/s12889-025-21413-3.
ADAS7: een score om de activiteit van atopische dermatitis te beoordelen
De Atopic Dermatitis Activity Score 7 (ADAS7) is een innovatief nieuw scoringsinstrument om de ernst en de activiteit van atopische dermatitis (AD) in de tijd te beoordelen. ADAS7, gevalideerd op een cohort van 100 AD-patiënten, toonde een goede correlatie met de SCORing Atopic Dermatitis (SCORAD) en maakte beoordeling van de ziekteactiviteit over een langere periode mogelijk, waarbij onderscheid werd gemaakt tussen patiënten met gecontroleerde AD, ongecontroleerde AD met aanhoudende ernstige symptomen en ongecontroleerde AD met fluctuerende activiteit. In overeenstemming met de aanbevelingen van de Harmonizing Outcome Measures for Eczema (HOME) groep, is ADAS7 een door patiënten gerapporteerde score die discussies over lange termijn ziektebeheer en therapeutische aanpassingen in de context van opkomende therapieën vergemakkelijkt.
Ref.: De Greef, Axel. ADAS7: een score voor de beoordeling van de activiteit van atopische dermatitis.In: L’Atopic Dermatitis Activity Score 7 (ADAS7) is een nieuw, innovatief scoringsinstrument voor het beoordelen van de ernst en de ac, Vol. 28, no.1, p. 8-10 (2025)
INDICATIE
Ernstige vormen van acne die resistent zijn tegen adequate standaardbehandelingen met systemische antibacteriële stoffen en topische therapie.
Verkrijgbaar in verpakkingen van 30, 60 en 100 capsules
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL: Isotiorga 10 mg en 20 mg zachte capsules KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING: Isotiorga 10 mg: elke zachte capsule bevat 10 mg isotretinoïne. Isotiorga 20 mg: elke zachte capsule bevat 20 mg isotretinoïne. Hulpstoffen met bekend effect: Elke zachte capsule van 10 mg bevat: ongeveer 147 mg sojaolie [geraffineerde sojaolie, gehydrogeneerde sojaolie en gehydrogeneerde plantaardige olie (sojaolie, type II)], tot 5 mg sorbitol en minder dan 1 mg ponceau-rood 4R (E-124). Elke zachte capsule van 20 mg bevat ongeveer 294 mg sojaolie [geraffineerde sojaolie, gehydrogeneerde sojaolie en gehydrogeneerde plantaardige olie (sojaolie, type II)], tot 7 mg sorbitol en minder dan 1 mg zonnegeel FCF (E-110). FARMACEUTISCHE VORM: Capsule, zacht. Isotiorga 10 mg: violet, maat 3, ovale zachte capsules. De lengte van de capsule is ongeveer 11,1 mm en de breedte is ongeveer 6,8 mm. Isotiorga 20 mg: gebroken wit tot crème, maat 6, ovale zachte capsules. De lengte van de capsule is ongeveer 13,8 mm en de breedte is ongeveer 8,1 mm. THERAPEUTISCHE INDICATIES: Ernstige vormen van acne (zoals nodulaire of conglobate acne of acne met risico op blijvende littekenvorming) die resistent zijn tegen adequate standaardbehandelingen met systemische antibacteriële stoffen en topische therapie. Het product is bestemd voor volwassenen, met inbegrip van jongeren tot 18 jaar en ouderen. DOSERING EN WIJZE VAN TOEDIENING: Dosering: Isotiorga mag alleen worden voorgeschreven door of onder supervisie van artsen die ervaring hebben met het gebruik van systemische retinoïden bij de behandeling van ernstige acne en die volledig op de hoogte zijn van de risico’s van een therapie met isotretinoïne en de vereiste controles. De capsules moeten een- tot tweemaal daags met voedsel worden ingenomen. Pediatrische patiënten: Isotiorga mag niet worden gebruikt voor de behandeling van prepuberale acne en wordt niet aanbevolen bij kinderen jonger dan 12 jaar wegens een gebrek aan gegevens over werkzaamheid en veiligheid. Volwassenen, inclusief jongeren tot 18 jaar en ouderen: De behandeling met isotretinoïne moet worden gestart met een dosis van 0,5 mg/kg per dag. De therapeutische respons op isotretinoïne en sommige van de bijwerkingen zijn dosisafhankelijk en variëren van patiënt tot patiënt. Dit maakt individuele aanpassing van de dosering tijdens de therapie noodzakelijk. Voor de meeste patiënten varieert de dosis van 0,5-1,0 mg/kg per dag. De remissie- en recidiefpercentages op lange termijn hangen nauwer samen met de totale toegediende dosis dan met de duur van de behandeling of met de dagelijkse dosis. Gebleken is dat er na een cumulatieve behandelingsdosis van 120-150 mg/kg geen substantieel bijkomend voordeel te verwachten valt. De duur van de behandeling zal afhangen van de individuele dagelijkse dosis. Een behandelingskuur van 16-24 weken is gewoonlijk voldoende om remissie te bereiken. Bij de meeste patiënten is de acne na één behandeling volledig verdwenen. In geval van een definitieve terugval kan een nieuwe kuur met isotretinoïne worden overwogen met dezelfde dagelijkse dosis en cumulatieve behandelingsdosis. Aangezien een verdere verbetering van de acne tot 8 weken na het stopzetten van de behandeling kan worden waargenomen, moet een nieuwe kuur pas worden overwogen nadat ten minste deze periode is verstreken. Patiënten met een gestoorde nierfunctie: Bij patiënten met ernstige nierinsufficiëntie moet de behandeling met een lagere dosis (bv. 10 mg/dag) worden gestart. De dosis moet dan worden verhoogd tot 1 mg/kg/dag of tot de patiënt de maximaal verdraagbare dosis krijgt (zie rubriek 4.4 van de volledige SKP). Patiënten met intolerantie: Bij patiënten die een ernstige intolerantie voor de aanbevolen dosis vertonen, kan de behandeling met een lagere dosis worden voortgezet, met als gevolg een langere therapieduur en een hoger risico op terugval. Om bij deze patiënten voor zover mogelijk het maximale effect te behalen, dient de behandeling te worden voortgezet met de hoogste dosis die wordt verdragen. Wijze van toediening: Oraal gebruik. CONTRA-INDICATIES: Isotiorga is gecontra-indiceerd bij vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven (zie rubriek 4.6 van de volledige SKP). Isotiorga is gecontraindiceerd bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd tenzij aan alle voorwaarden van het Programma ter voorkoming van zwangerschap is voldaan (zie rubriek 4.4 van de volledige SKP). Isotiorga is ook gecontra-indiceerd bij patiënten met overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de hulpstoffen. Isotiorga bevat geraffineerde sojaolie, gehydrogeneerde plantaardige olie en gehydrogeneerde sojaolie. Daarom is Isotiorga gecontra-indiceerd bij patiënten die allergisch zijn voor pinda’s of soja. Isotiorga is ook gecontra-indiceerd bij patiënten met leverinsufficiëntie, met sterk verhoogde lipidenspiegels in het bloed, met hypervitaminose A, die gelijktijdig behandeld worden met tetracyclines (zie rubriek 4.5 van de volledige SKP). BIJWERKINGEN: Sommige bijwerkingen van het gebruik van isotretinoïne zijn dosisgebonden. De bijwerkingen zijn over het algemeen omkeerbaar na wijziging van de dosis of stopzetting van de behandeling; sommige kunnen echter aanhouden nadat de behandeling is stopgezet. De volgende symptomen zijn de meest gemelde bijwerkingen van isotretinoïne: droge huid, droge slijmvliezen, bijvoorbeeld van de lippen (cheilitis), het neusslijmvlies (epistaxis), en de ogen (conjunctivitis). Tabel van bijwerkingen: In de onderstaande tabel wordt de incidentie van de bijwerkingen aangegeven, berekend op basis van gecombineerde klinische proeven bij 824 patiënten en van post-marketinggegevens. De bijwerkingen worden hieronder vermeld per klasse van orgaansystemen (SOC) volgens MedDRA en per frequentiecategorie. Frequentiecategorieën worden als volgt gedefinieerd: zeer vaak (≥1/10), vaak (≥1/100 tot <1/10), soms (≥1/1.000 tot <1/100), zelden (≥1/10.000 tot <1/1.000), zeer zelden (<1/10.000), onbekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald). Binnen elke frequentiegroep en SOC worden de bijwerkingen weergegeven in volgorde van afnemende ernst. Infecties en parasitaire aandoeningen: Zeer zelden: Infectie met grampositieve (mucocutane) bacteriën. Bloed- en lymfestelselaandoeningen: Zeer vaak: Trombocytopenie, anemie, trombocytose, verhoogde bezinkingssnelheid van rode bloedcellen; Vaak: Neutropenie; Zeer zelden: Lymfadenopathie. Immuunsysteemaandoeningen: Zelden: Anafylactische reacties, overgevoeligheid, allergische huidreactie. Voedings- en stofwisselingsstoornissen: Zeer zelden: Diabetes mellitus, hyperurikemie. Psychische stoornissen: Zelden: Depressie, verergering van depressie, agressieve neigingen, angst, stemmingswisselingen; Zeer zelden: Zelfmoord, zelfmoordpoging, zelfmoordneiging, psychotische aandoening, abnormaal gedrag. Zenuwstelselaandoeningen: Vaak: Hoofdpijn; Zeer zelden: Benigne intracraniële hypertensie, convulsies, slaperigheid, duizeligheid. Oogaandoeningen: Zeer vaak: Blepharitis, conjunctivitis, droge ogen, geïrriteerde ogen; Zeer zelden: Papiloedeem (als teken van goedaardige intracraniële hypertensie), cataract, kleurenblindheid (gebrekkig kleuren kunnen zien), contactlensintolerantie, corneale troebelheid, verminderd nachtzicht, keratitis, fotofobie, visuele stoornissen, wazig zien. Evenwichtsorgaan- en ooraandoeningen: Zeer zelden: Verminderd gehoor. Bloedvataandoeningen: Zeer zelden: Vasculitis (bijvoorbeeld Wegener’s granulomatosis, allergische vasculitis). Ademhalingsstelsel-, borstkas- en mediastinumaandoeningen: Vaak: Nasofaryngitis, epistaxis, droog neusslijmvlies; Zeer zelden: Bronchospasme (vooral bij patiënten met astma), heesheid. Maagdarmstelselaandoeningen: Zeer zelden: Inflammatoire darmziekten, colitis, ileitis, pancreatitis, gastro-intestinale bloedingen, hemorragische diarree, misselijkheid, droge keel (zie rubriek 4.4 van de volledige SKP). Lever- en galaandoeningen: Zeer vaak: Verhoogde transaminase (zie rubriek 4.4 van de volledige SKP); Zeer zelden: Hepatitis. Huid- en onderhuid-aandoeningen: Zeer vaak: Pruritus, erythemateuze huiduitslag, dermatitis, cheilitis, droge huid, plaatselijke schilfering, kwetsbare huid (kans op wrijvings-trauma); Zelden: Alopecia; Zeer zelden: Acne fulminans, verergerde acne (opflakkering van acne), erytheem (gezicht), exantheem, haaraandoeningen, hirsutisme, nageldystrofie, paronychia, lichtgevoeligheid, pyogeen granuloom, hyperpigmentatie van de huid, meer zweten; Onbekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald): Erythema multiforme, Stevens-Johnson-syndroom, toxische epidermale necrolyse. Skeletspier-stelsel- en bindweefsel-aandoeningen: Zeer vaak: Artralgie, myalgie, rugpijn (vooral bij kinderen en adolescenten); Zeer zelden: Artritis, calcinose (verkalking van ligamenten en pezen), voortijdige fusie van epifyse, exostose, (hyperostose), verminderde botdichtheid, peesontsteking; Onbekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald): Rhabdomyolyse, Sacro-iliitis. Nier- en urinewegaandoeningen: Zeer zelden: Glomerulonefritis; Onbekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald): Uretritis. Voortplantingsstelsel- en borstaandoeningen: Onbekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald): Seksuele disfunctie waaronder erectiestoornissen en verminderd libido, gynaecomastie, vulvovaginale droogheid. Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen: Zeer zelden: Granulatieweefsel (verhoogde vorming van), malaise. Onderzoeken: Zeer vaak: Verhoogde triglyceridewaarden in het bloed, verlaagde high-density-lipoproteïne; Vaak: Verhoogde cholesterolwaarden in het bloed, verhoogde glucosewaarden in het bloed, hematurie, proteïnurie; Zeer zelden: Verhoogde creatinefosfokinasewaarden in het bloed. Melding van vermoedelijke bijwerkingen: Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden via: Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten - www.fagg.be - Afdeling Vigilantie: Website: www.eenbijwerkingmelden.be - e-mail: adr@fagg-afmps.be HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: Laboratoires Bailleul S.A., 14-16 Avenue Pasteur, L-2310 Luxembourg, LUXEMBURG NUMMERS VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: Isotiorga 10 mg zachte capsules: BE596071; Isotiorga 20 mg zachte capsules: BE596080 AFLEVERINGSWIJZE: Geneesmiddel op medisch voorschrift. DATUM VAN
Toename van gevallen van mazelen
Mazelen doet opnieuw op grote schaal de ronde in België. Tot half maart werden 69 gevallen van mazelen gemeld, waarvan 47 in Vlaanderen, 11 (7 bevestigde gevallen en 4 verdachte gevallen) in Wallonië en 11 in Brussel. Van deze gevallen hielden er 20 verband met een verblijf in het buitenland, met name in Marokko (N=14). Net als in Marokko en andere landen circuleert in België vooral genotype B3 (23/30 gevallen met bekend genotype). Dit genotype is ook aangetroffen in afvalwater in Brussel. Elk vermoeden van mazelen moet zo snel mogelijk worden gemeld, zonder te wachten op laboratoriumbevestiging.
Het aantal gemelde maar uiteindelijk uitgesloten verdachte gevallen is een maat voor de gevoeligheid van het surveillancesysteem. Het “discard rate” per 100.000 inwoners is momenteel 2,0 in Vlaanderen, 1,2 in Brussel en 0,3 in Wallonië.
Op weg naar het einde van de papieren bijsluiter
De Europese farmaceutische wetgeving wordt momenteel herzien met het oog op de invoering van elektronische bijsluiters. De overgang van papieren naar elektronische bijsluiters wordt overwogen. Het staat de lidstaten vrij om de invoering (in fasen) te bepalen, afhankelijk van bijvoorbeeld de manier waarop geneesmiddelen worden verstrekt, met een onmiddellijke start voor ziekenhuismedicijnen. Patiëntenverenigingen, ziekenfondsen en vakbonden van artsen en apothekers stellen dat “de papieren bijsluiter onmiddellijke toegang biedt tot betrouwbare informatie, die essentieel is voor een veilig gebruik van geneesmiddelen”. Volgens hen zou vervanging door een digitale bijsluiter (ePI) de informatievoorziening over geneesmiddelen afhankelijk maken van toegang tot internet, smartphones en digitale vaardigheden. Dit zou een directe impact hebben op ouderen, mensen met een handicap, mensen met een laag inkomen en mensen die in afgelegen gebieden wonen. Volgens een representatief onderzoek dat in 2022 werd uitgevoerd door Testaankoop, zoekt slechts één op de tien mensen online informatie over een geneesmiddel, terwijl 80% liever de papieren bijsluiter raadpleegt en deze wil houden, zelfs als er een QR-code beschikbaar is. De organisaties zijn ook van mening dat het afschaffen van papieren bijsluiters de kosten en praktische lasten (afdrukken, inkt en internetgebruik) van de farmaceutische industrie naar apothekers en patiënten zou verschuiven.
Lasergeïnduceerde huidreacties bij de ziekte van Koebner
Lasers veroorzaken gecontroleerde thermische schade en aangezien dit nu veelvoorkomende procedures zijn, is het legitiem om te vragen wat de gevolgen van deze schade zijn bij patiënten met een voorgeschiedenis van dermatosen die risico lopen op de ziekte van Koebner. De meest gebruikte lasers zijn die voor ontharing (alexandriet, Nd:YAG) en ablatieve lasers (CO2, erbium).
De auteurs verzamelden Pubmed artikelen tot april 2024 met de trefwoorden “post laser” OF “laser-geïnduceerd” EN “Koebner”. Ze maakten onderscheid tussen echte Koebner-verschijnselen, twijfelachtige Koebner-verschijnselen en pseudo-Koebners.
Echte Koebners
Ze worden voornamelijk waargenomen bij vitiligo en psoriasis na laserontharing, waarbij één geval van psoriasis na laserontharing op de benen MTX-vereiste. Fototype 4 patiënten zijn vatbaarder voor deze reacties. Er was één geval van lichen sclerosus en één geval van reactieve collagenose.
Twijfelachtige Koebner’s
Voorbeelden zijn vasculitis, ecseem en eruptieve keratoacanthomen. Herhaalde sessies van gepulseerde kleurstoflasers om vlakke angiomen te behandelen kunnen plaatselijk eczeem (Meyersons fenomeen) veroorzaken en er zijn 8 gevallen van eruptieve KA beschreven.
Pseudo-Koebner
Verschijnen van wratten na ablatieve laserbehandeling in het gezicht (2 gevallen).
Resultaten:
• Type laser: laserontharing veroorzaakt meer echte Koebner-reacties zoals psoriasis en vitiligo, terwijl ablatieve laserresurfacing vaker keratoacanthomen veroorzaakt.
• Invloed van het doel van de laser: vasculaire lasers veroorzaken eczeem, terwijl de vernietiging van haarzakjes door alexandrietlasers diepere reacties in de lederhuid veroorzaakt en daardoor een groter trauma.
• Aantal sessies: De eerste paar sessies veroorzaken eruptieve KA, terwijl voor het opwekken van een eczeemreactie meerdere PCL-sessies nodig zijn, waarbij een geleidelijke ontsteking optreedt.
Een gedetailleerde medische beoordeling voorafgaand aan de laserbehandeling is essentieel om risicopatiënten te identificeren. Lasertoepassing op actieve laesies moet worden vermeden en patiënten moeten worden gecontroleerd op initiële bijwerkingen, zoals erytheem, die vooraf kunnen gaan aan een Koebner-reactie.
Ref.: Laser-Induced Koebner-Related Skin Reactions: A Clinical Overview Karampinis E, Georgopoulou KE, Goudouras G, Lianou V, Kampra E, Roussaki Schulze AV, Zafiriou E... Medicina (Kaunas). 2024 Jul 20;60(7):1177.
KLINISCH GEVAL
NA EEN INJECTIE MET NIET-STEROÏDE ONTSTEKINGSREMMERS
KLINISCH GEVAL:
73-jarige man met een urticaria-achtige uitslag 72 uur na injectie met niet-steroïde ontstekingsremmers.
Geen bekende allergieën in de voorgeschiedenis.
Diffuse jeuk, voornamelijk trunkulaire uitslag, spontaan verdwenen binnen 10 dagen onder behandeling met antihistaminica, Dexeryl (of equivalent).
Deze maand vindt u uw nieuws online op www.dermactu.be U kunt ook de laatste exemplaren integraal raadplegen of contact met ons opnemen! Tot dan?
Professor Jan Gutermuth (UZ Brussel) is benoemd tot voorzitter van de Koninklijke Belgische Vereniging voor Dermatologie en Venereologie, als opvolger van professor Véronique del Marmol. Deze overdracht betekent een voortzetting van het wetenschappelijk en klinisch engagement binnen de Belgische dermatologie. Prof. Gutermuth staat bekend om zijn expertise op het gebied van immunodermatologie en klinische dermatologie en brengt een innovatieve visie mee die gericht is op de integratie van nieuwe technologieën in de dermatologische praktijk. Zijn mandaat sluit aan bij het werk van prof. Del Marmol en biedt een antwoord op de nieuwe uitdagingen op het gebied van onderzoek, opleiding en toegang tot zorg.
KLEINE ADVERTENTIES
Een unieke kans – Hoogwaardige apparatuur tegen gereduceerde prijzen
Wij bieden, te koop of in huurkoop, een selectie van professionele apparatuur aan voor schoonheidsbehan delingen, die in Italië door 21 Équipements vervaardigd zijn, tegen zeer gunstige voorwaarden (ongeveer een kwart van de huidige waarde).
Deze machines zijn perfect onderhouden, zijn gebruikt voor professionele opleidingen en bieden nog steeds een optimaal gebruikspotentieel.
Beschikbare apparaten:
• Cryo 21 – Een echte lichaams- en gezichtssculptuur, met zichtbare resulta ten vanaf de eerste sessie.
Arctik 21 – Een innovatieve technologie die afslanken en verstevigen combineert, met een krachtige werking op het silhouet.
• Chromo Ios 21 – Combineert chromotherapie en lichttherapie voor een natuurlijk resultaat op het vlak van esthetiek en psychisch welzijn. Het apparaat beschikt over 18 voorgeprogrammeerde behandelingen, met de mogelijkheid om gepersonaliseerde behandelingen samen te stellen.
Apparaten die in de esthetische sector bekend staan om hun bewezen resultaten.
Wij hebben voor en na foto’s, klinische resultaten en rendabiliteitstabellen ter beschikking die de toegevoegde waarde van elke technologie aantonen.
Wij kunnen (tegen betaling) opleidingen geven door ervaren trainers voor het gebruik van elk apparaat. Dit aanbod is een unieke kans voor specialisten in dermatologie, esthetische geneeskunde of plastische chirurgie die hun zorgaanbod willen uitbreiden met hoogwaardige technologieën tegen lagere kosten.
Contact: 0475 23 43 02
?
UN GREENFEE OFFERT POUR UN GREENFEE ACHETÉ
(valable uniquement sur réservation du lundi au jeudi sur présentation de ce bon)
Offre non cumulable et valable une fois par personne jusqu’au 31 décembre 2025
Zin om het domein van Golf de L'Empereur te (her)ontdekken?
EEN GRATIS GREENFEE
BIJ AANKOOP VAN EEN GREENFEE
(alleen op reservering van maandag tot en met donderdag op vertoon van deze bon)
Aanbieding niet cumuleerbaar en één keer geldig per persoon tot 31 december 2025
DOMAINE DU GOLF DE L’EMPEREUR
GOLF - HOTEL - RESTAURANT
DOMAINE
DU GOLF DE L’EMPEREUR
31 rue Emile François 1474 Ways (Genappe) - Belgique
GOLF - HOTEL - RESTAURANT
Tél. +32 67 77 15 71
31 rue Emile François 1474 Ways (Genappe) - Belgique
info@golfempereur.com
Tel. +32 67 77 15 71
info@golfempereur.com
www.golf-empereur.com
www.golf-empereur.com
Niet-glanzend effect tot 12u lang*
❙ Zeer hoge UVA/UVB bescherming
❙ Ultralichte formule, plakt niet
❙ Licochalcone A - Bescherming tegen de effecten van blauw licht
❙ Niet comedogeen
❙ Helpt de talgproductie te reguleren voor een langdurig anti-glans effect
❙ Ook als aanvulling op dermatologische behandelingen OIL
