Otezla® 10 mg, 20 mg and 30 mg film-coated tablets 1. NAME OF THE MEDICINAL PRODUCT: Otezla 10 mg film-coated tablets. Otezla 20 mg film-coated tablets. Otezla 30 mg film-coated tablets. 2. QUALITATIVE AND QUANTITATIVE COMPOSITION: Otezla 10 mg film-coated tablets: Each film- coated tablet contains 10 mg of apremilast. Excipient(s) with known effect: Each film-coated tablet contains 57 mg of lactose (as lactose monohydrate). Otezla 20 mg film-coated tablets: Each film-coated tablet contains 20 mg of apremilast. Excipient(s) with known effect: Each film-coated tablet contains 114 mg of lactose (as lactose monohydrate). Otezla 30 mg film-coated tablets: Each film-coated tablet contains 30 mg of apremilast. Excipient(s) with known effect: Each film-coated tablet contains 171 mg of lactose (as lactose monohydrate). For the full list of excipients, see section 6.1. 3. PHARMACEUTICAL FORM: Film-coated tablet (tablet). Otezla 10 mg film-coated tablets: Pink, diamond shaped 10 mg film-coated tablet of 8 mm length with “APR” engraved on one side and “10” on the opposite side. Otezla 20 mg film-coated tablets: Brown, diamond shaped 20 mg film-coated tablet of 10 mm length with “APR” engraved on one side and “20” on the opposite side. Otezla 30 mg film-coated tablets: Beige, diamond shaped 30 mg film-coated tablet of 12 mm length with “APR” engraved on one side and “30” on the opposite side. 4. CLINICAL PARTICULARS: 4.1
Therapeutic indications: Psoriatic arthritis: Otezla, alone or in combination with Disease Modifying Antirheumatic Drugs (DMARDs), is indicated for the treatment of active psoriatic arthritis (PsA) in adult patients who have had an inadequate response or who have been intolerant to a prior DMARD therapy (see section 5.1). Psoriasis: Otezla is indicated for the treatment of moderate to severe chronic plaque psoriasis in adult patients who failed to respond to or who have a contraindication to, or are intolerant to other systemic therapy including cyclosporine, methotrexate or psoralen and ultraviolet-A light (PUVA). Behçet’s disease: Otezla is indicated for the treatment of adult patients with oral ulcers associated with Behçet’s disease (BD) who are candidates for systemic therapy.
4.2 Posology and method of administration: Treatment with Otezla should be initiated by specialists experienced in the diagnosis and treatment of psoriasis, psoriatic arthritis or Behçet’s disease.
Posology: The recommended dose of apremilast is 30 mg taken orally twice daily, approximately 12 hours apart (morning and evening), with no food restrictions. An initial titration schedule is required as shown below in Table 1. No re-titration is required after initial titration. Table 1.
Dose titration schedule:
Day 1: AM: 10 mg; Day 2: AM:
Otezla®, the first and only oral PDE4-inhibitor on the market for patients with PSO or PsA, is well tolerated and requires no dose adjustment (except in severe renal impairment), monitoring or analytical screening.1-3,a
CHOOSE EFFICACY & SIMPLICITY1-6
APREMILAST IN PATIENTS WITH PSO or PsA with or without CARDIOMETABOLIC COMORBIDITIES1-6 in the treatment of years of EXPERIENCE9 >8
Experts consider apremilast a suitable option in the treatment of the psoriatic patient*# and presence of comorbidities1,7,8
PM: 30 mg; Day 6 & thereafter: AM: 30 mg. PM: 30 mg. If patients miss a dose, the next dose should be taken as soon as possible. If it is close to the time for their next dose, the missed dose should not be taken and the next dose should be taken at the regular time. During pivotal trials the greatest improvement was observed within the first 24 weeks of treatment for PsA and PSOR and within the first 12 weeks of treatment for BD. If a patient shows no evidence of therapeutic benefit after this time period, treatment should be reconsidered. The patient’s response to treatment should be evaluated on a regular basis. Special populations: Elderly patients: No dose adjustment is required for this patient population (see sections 4.8 and 5.2). Patients with renal impairment: No dose adjustment is needed in patients with mild and moderate renal impairment. The dose of apremilast should be reduced to 30 mg once daily in patients with severe renal impairment (creatinine clearance of less than 30 mL per minute estimated by the Cockcroft-Gault equation). For initial dose titration in this group, it is recommended that apremilast be titrated using only the AM schedule listed in Table 1 and the PM doses be skipped (see section 5.2). Patients with hepatic impairment: No dose adjustment is necessary for patients with hepatic impairment (see section 5.2). Paediatric population: The safety and efficacy of apremilast in children aged 0 to 17 years have not been established. No data are available. Method of administration: Otezla is for oral use. The film-coated tablets should be swallowed whole, and can be taken either with or without food. 4.3 Contraindications: Hypersensitivity to the active substance(s) or to any of the excipients listed in section 6.1. Pregnancy (see section 4.6). 4.8 Undesirable effects: Summary of the safety profile: The most commonly reported adverse reactions with apremilast in PsA and PSOR are gastrointestinal (GI) disorders including diarrhoea (15.7%) and nausea (13.9%). The other most commonly reported adverse reactions include upper respiratory tract infections (8.4%), headache (7.9%), and tension headache (7.2%) and are mostly mild to moderate in severity. The most commonly reported adverse drug reactions with apremilast in BD are diarrhoea (41.3%), nausea (19.2%), headache (14.4%), upper respiratory tract infection (11.5%), upper abdominal pain (8.7%), vomiting (8.7%) and back pain (7.7%) and are mostly mild to moderate in severity. The gastrointestinal adverse reactions generally occurred within the first 2 weeks of treatment and usually resolved within 4 weeks. Hypersensitivity reactions are uncommonly observed (see section 4.3). Tabulated list of adverse reactions: The adverse reactions observed in patients treated with apremilast are listed below by system organ class (SOC) and frequency for all adverse reactions. Within each SOC and frequency grouping, adverse
reactions are presented in order of decreasing seriousness. The adverse drug reactions were determined based on data from the apremilast clinical development programme and post-marketing experience. The frequencies of adverse drug reactions are those reported in the apremilast arms of the four Phase III studies in PsA (n = 1,945) or the two Phase III studies in PSOR (n = 1184), and in the phase III study in BD (n = 207) (the highest frequency from either data pool is represented in table 2). Frequencies are defined as: very common (≥ 1/10); common (≥ 1/100 to <1/10); uncommon (≥ 1/1,000 to <1/100); rare (≥ 1/10,000 to <1/1,000); not known (cannot be estimated from the available data). Table 2. Summary of adverse reactions in psoriatic arthritis (PsA), psoriasis (PSOR) and Behçet’s disease (BD) : System Organ Class, Frequency, Adverse reaction. Infections and infestations: Very Common: Upper respiratory tract infectiona; Common: Bronchitis, Nasopharyngitis*. Immune system disorders: Uncommon: Hypersensitivity. Metabolism and nutrition disorders: Common: Decreased appetite*. Psychiatric disorders: Common: Insomnia, Depression; Uncommon: Suicidal ideation and behaviour. Nervous system disorders: Very common: Headache*,a; Common: Migraine*, Tension headache*. Respiratory, thoracic, and mediastinal disorders: Common: Cough. Gastrointestinal disorders: Very Common: Diarrhoea*, Nausea*; Common: Vomiting*, Dyspepsia, Frequent bowel movements, Upper abdominal pain*, Gastroesophageal reflux disease; Uncommon: Gastrointestinal haemorrhage. Skin and subcutaneous tissue disorders: Uncommon: Rash, Urticaria; Not known: Angioedema. Musculoskeletal and connective tissue disorders: Common: Back pain*. General disorders and administration site conditions: Common: Fatigue. Investigations: Uncommon: Weight decrease. *At least one of these adverse reactions was reported as serious. aFrequency reported as common in PSA and PSOR. Description of selected adverse reactions: Psychiatric disorders: In clinical studies and post-marketing experience, uncommon cases of suicidal ideation and behaviour, were reported, while completed suicide was reported post-marketing. Patients and caregivers should be instructed to notify the prescriber of any suicidal ideation (see section 4.4). Body weight loss: Patient weight was measured routinely in clinical studies. The mean observed weight loss in PsA and PSOR patients treated for up to 52 weeks with apremilast was 1.99 kg. A total of 14.3% of patients receiving apremilast had observed weight loss between 5-10% while 5.7% of the patients receiving apremilast had observed weight loss greater than 10%. None of these patients had overt clinical consequences resulting from weight loss. A total of 0.1% of patients treated with apremilast discontinued due to adverse reaction of weight decreased. The mean observed weight loss in BD patients treated with apremilast for 52 weeks was 0.52 kg. A total of 11.8% of patients receving apremilast had observed weight loss between 5-10% while 3.8% of the patients receiving apremilast had observed weight loss greater than 10%. None of these patients had overt clinical consequences from weight loss. None of the patients discontinued the study due to adverse reaction of weight decreased. Please see additional warning in section 4.4 for patients who are underweight at beginning of treatment. Special populations: Elderly patients: From post-marketing experience, elderly patients ≥ 65 years of age may be at a higher risk of
complications of severe diarrhoea, nausea and vomiting (see section 4.4). Patients with hepatic impairment: The safety of apremilast was not evaluated in PsA, PSOR or BD patients with hepatic impairment. Patients with renal impairment: In the PsA, PSOR or BD clinical studies, the safety profile observed in patients with mild renal impairment was comparable to patients with normal renal function. The safety of apremilast was not evaluated in PsA, PSOR or BD patients with moderate or severe renal impairment in the clinical studies. Reporting of suspected adverse reactions: Reporting suspected adverse reactions after authorisation of the medicinal product is important. It allows continued monitoring of the benefit/risk balance of the medicinal product. Healthcare professionals are asked to report any suspected adverse reactions via the national reporting system: Belgium: Federal agency for medicines and health products -Vigilance Division; EUROSTATION II; Victor Hortaplein, 40/40; B-1060 Brussels; www. famhp.be; adversedrugreactions@fagg-afmps.be Luxembourg: Centre Régional de Pharmacovigilance de Nancy ; crpv@chru-nancy.fr ; Tel : +33 3 83 65 60 85 / 87 ; Fax : +33 3 83 65 61 33 or Division de la Pharmacie et des Médicaments ; Direction de la Santé à Luxembourg ; pharmacovigilance@ms.etat. lu ; Tel : +352 247 85592 ; Fax : +352 247 95615. 7. MARKETING AUTHORISATION HOLDER: Amgen Europe B.V., Minervum 7061, 4817 ZK Breda, The Netherlands. Local representative: s.a. Amgen n.v., Telecomlaan 5-7, B-1831 Diegem, phone: 02/775.27.11. 8. MARKETING AUTHORISATION NUMBER(S): EU/1/14/981/001-002. Classification of the medicine: Medicinal product subject to medical prescription. Date of revision of the short SmPC: April 2020.
have
to
to, or have a contraindication to or intolerance of, other systemic therapy, including cyclosporine, methotrexate or psoralene and ultraviolet A light (PUVA) and for the treatment of adult patients with oral ulcers associated with Behçet’s disease (BD) who are candidates for systemic therapy. #Otezla® alone or in combination with Disease Modifying Antirheumatic Drugs (DMARDs) is indicated for the treatment of active psoriatic arthritis (PsA) in adult patients who have failed to respond adequately to previous treatment with a DMARD or do not tolerate this treatment. 1. Otezla®SmPC, Summary of Product Characteristics, latest version. 2. http://riziv.be - last consultation 1st of February 2024. 3. Kavanaugh A, et al. Long-term experience with apremilast in patients with psoriatic arthritis: 5-year results from a PALACE
SYNERGETISCHE WERKING OM TE EXFOLIËREN EN DE PORIËN TE ZUIVEREN + ANTI-MICROBIËLE WERKING* [ LHA ] + [ SALICYLZUUR* ] + [ GLYCOLZUUR* ]
KALMERENDE & ANTI-INFLAMMATOIRE WERKING
VERMINDERT HYPERPIGMENTATIE [ NIACINAMIDE ]
BEWEZEN DOELTREFFENDHEID VANAF 4 WEKEN**
-20% RESTLITTEKENS
-49% RETENTIONELE LETSELS -45% ONTSTEKINGSLETSELS
PROFESSOR JOEL DORÉ
Research Director INRAE
MICROBIOTA EN DERMATOSEN, EEN SLEUTELROL
Voor het tweede opeenvolgende jaar heeft het Biocodex Microbiota Institute Ipsos de opdracht gegeven om een groot internationaal onderzoek uit te voeren onder 7.500 mensen in 11 landen om een beter inzicht te krijgen in het kennisniveau en gedrag van mensen met betrekking tot hun microbiota. Uit dit onderzoek blijkt dat het bewustzijn over het belang van het verzorgen van de eigen microbiota groeit en met de tijd duidelijker wordt, en dat mensen vooral vertrouwen op huisartsen en ziekenhuisartsen voor advies over de beste manier om voor hun microbiota (en de symbiose ervan) te zorgen.
Er zijn nog veel ontdekkingen te doen over de microbiota. Er is niet slechts één microbiota, maar meerdere die onderling verbonden zijn en elkaar beïnvloeden via het immuunsysteem en het zenuwstelsel. De spijsverteringsmicrobiota en de cutane microbiota zijn de meest bestudeerde microbiota van de mens, vooral vanwege hun mogelijke betrokkenheid bij bepaalde inflammatoire dermatosen. De darmmicrobiota (IM) kan net als de huidmicrobiota (SM) normobiose of dysbiose vertonen. Dit betekent dat de samenstelling en/of functies ervan abnormaal kunnen zijn als gevolg van veranderingen in de verhouding tussen de verschillende fyla, vaak door een vermindering in bacteriële diversiteit of rijkdom.
Het IM heeft meerdere functies. Ten eerste heeft het een metabolische functie en neemt het deel aan de spijsvertering, fermentatie, absorptie van voedingsstoffen en de synthese van metabolieten en vetzuren met een korte keten. Het speelt een rol bij het behoud van de integriteit van het darmslijmvlies en de motoriek van de spijsvertering. De immuunfunctie is betrokken bij de ontwikkeling en rijping van het spijsverteringsimmuunsysteem en moduleert aangeboren en adaptieve immuunreacties. Tot slot moduleert de darmmicrobiota het effect van geneesmiddelen door hun farmacokinetiek te wijzigen.
Tot op heden is de waarde van de darmmicrobiota goed aange-
toond bij het moduleren en verlichten van tal van inflammatoire en metabole darmpathologieën (obesitas en diabetes type 2) en neuropsychologische stoornissen (angst en depressie). Darmdysbiose is gerapporteerd bij inflammatoire dermatosen (psoriasis, atopische dermatitis, urticaria, acne, rosacea, ziekte van Verneuil). Bepaalde auto-immuunziekten (pemphigus, lupus, sclerodermie) kunnen ook worden beïnvloed door IM. In de oncodermatologie ten slotte hebben sommige onderzoeken geconcludeerd dat IM de werkzaamheid en bijwerkingen van immunotherapie voor melanoom zou kunnen veranderen. Bij atopische dermatitis is een afname van de bacteriële diversiteit in het IM aangetoond tijdens een opflakkering, die gecorreleerd is met de ernst van de ziekte zoals beoordeeld door de SCORAD-score. Veranderingen in bacteriële diversiteit en dichtheid zijn ook gedocumenteerd bij psoriasis, waarbij het profiel van het IM redelijk vergelijkbaar is met dat van IBD, obesitas en bepaalde cardiovasculaire aandoeningen, die vaak geassocieerde pathologieën zijn. Deze gegevens moeten echter met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd, rekening houdend met de diversiteit van het IM bij normale personen, de variabiliteit van de gebruikte analysetechnieken en de mogelijke veranderingen in het IM tijdens het verloop van chronische ziekten. De huidmicrobiota, waarvan de kennis snel evolueert, heeft een duidelijke invloed op het behoud van de huidhomeostase. Ze bestaat uit een commensale flora en een transiënte flora die saprofytisch kan zijn (overwegend Actinobacter en Firmicutes) of pathogeen, zoals Staphylococcus aureus (S. aureus). De fyla variëren afhankelijk van de niche. Kiemen kunnen zowel aan de oppervlakte als diep in de huid worden aangetroffen. MC is betrokken bij de aangeboren immuniteit en stimuleert ook de adaptieve immuniteit, die trager maar specifieker is, via T-lymfocyten en interleukine 17. Op deze manier worden de voordelen gedeeld tussen de gastheer en de microbiota. Een gezonde huid is gebaseerd op een balans tussen een diverse MC, een effectief immuunsysteem en de integriteit van de huidbarrière. Talrijke
“In de nabije toekomst zal modulatie van het IM zeker worden opgenomen in gepersonaliseerde therapeutische strategieën die conventionele behandelingen en behandelingen gericht op het IM combineren… … een topische benadering is ook mogelijk…”
factoren kunnen het evenwicht van de MC verstoren, wat kan leiden tot huiddysbiose, een ontregeling van de immuunreacties en chronische ontstekingen, die betrokken kunnen zijn bij bepaalde dermatologische pathologieën. Deze pathologieën zijn complex en multifactorieel.
Wat de darm-huidas betreft, zijn er overeenkomsten tussen de twee organen: groot oppervlak op het raakvlak met de externe omgeving, rijke vascularisatie en innervatie, rol in het immuunsysteem en het neuro-endocriene systeem. Er zijn veel associaties tussen bepaalde huid- en spijsverteringsaandoeningen, wat de hypothese van onderlinge verbanden versterkt: psoriasis en de ziekte van Crohn, hidradenitis suppurativa en IBD, rosacea en het prikkelbare darmsyndroom.
De verschillende mechanismen van IM-huidinteracties worden nog niet volledig begrepen, maar ze zijn zeker wederzijds. Darmdysbiose interfereert met het epitheel en het cutane immuunsysteem, terwijl cutane dysbiose ook het spijsverteringskanaal beïnvloedt. Metabolieten geproduceerd door darmbacteriën komen in de algemene circulatie terecht, kunnen de huid bereiken en ontstekingen moduleren.
In de nabije toekomst zal modulatie van het IM zeker worden opgenomen in gepersonaliseerde therapeutische strategieën die conventionele behandelingen en behandelingen gericht op het IM combineren. Er zijn talloze onderzoeken uitgevoerd bij dieren en mensen en de resultaten zijn soms heterogeen, maar er komen steeds meer therapeutische mogelijkheden naar voren. Over het algemeen combineert het mediterrane/ Kretenzer dieet alle kenmerken van een ideaal dieet voor de microbiota, wat leidt tot een grotere diversiteit aan bacteriële gemeenschappen, minder ontstekingen en een beter evenwicht in de huid, ongeacht de dermatologische aandoening. Het op de juiste manier voorschrijven van antibiotica om ervoor te zorgen dat ze correct worden gebruikt, en het coachen van patiënten over de risico’s van dysbiose die gepaard gaan met overmatig en onjuist gebruik ervan, bevordert ook de goede gezondheid van het IM. Antibiotica doden gevoelige bacteriën in de huid (zoals Cutibacterium acnes) en veroorzaken tegelijkertijd ‘gaten’ in de microbiota, die door resistente bacteriën worden opgevuld. Het resultaat is een dysbiose van de huid en een overexpressie van multiresistente bacteriën. Voorlichting, training en bewust-
making over het juiste gebruik van antibiotica en de risico’s van antibioticaresistentie zijn belangrijke pijlers om het ontstaan ervan te beheersen.
“Een topische benadering is ook mogelijk door specifieke cosmetische ingrediënten te gebruiken die zowel op huidontsteking kunnen werken als een gezonde huidmicrobiota kunnen herstellen.”
De wetenschap van het microbioom zal naar verwachting een sleutelrol spelen bij zowel diagnose als therapie.
Voor diagnose wachten we tot we het begrip normale microbiota kunnen verfijnen door robuuste biomarkers te identificeren. De vooruitgang op dit gebied is te danken aan de standaardisatie van shotgun metagenomics processen. De toekomst ziet er veelbelovend uit met de opkomst van zeer grote cohorten over de hele wereld via initiatieven zoals het MMHP en in België het Flemish Gut Project (verzameling en analyse van ontlastingmonsters van meer dan 5000 deelnemers) of in Frankrijk het French Gut. Deze initiatieven zullen de referentiedatabase vergroten van enkele tienduizenden profielen tot honderdduizenden. We verwachten ook een beter inzicht te krijgen in de bijkomende factoren die de microbiota beïnvloeden (stressfactoren, voedingsgewoonten, medicatie, enz.)
Wat de behandeling betreft, kunnen we het hebben over microbiotherapie, waarbij microbiële stammen uit de normale microbiota van gezonde mensen worden gebruikt om functies te vervullen die in het gedrang komen of ontbreken. Dit is het “nieuwe generatie probiotica” concept. Individuele stammen of combinaties van stammen worden getest in klinische onderzoeken, wat leidt tot de ontwikkeling van een geneesmiddel (er is nog geen spoor tot nu toe) of een voedingssupplement. Een aantal recente demonstraties hebben ook het concept van combo-therapie gevalideerd die zich tegelijkertijd richt op microbiota-permeabiliteit-inflammatie-oxidatieve stress. Klinische onderzoeken om het concept bij mensen te valideren zijn aan de gang bij depressie, NASH, endometriose, atopische dermatitis en ...... Dit is een glimp van een humaan-microbiele geneeskunde, waar de arts microbiota-analyse voorschrijft naast zijn huidige standaarden, waar het biologielaboratorium de benodigde biomarkers levert en waar de behandeling een microbiotherapeutische aanpak omvat om de effectiviteit van de huidige behandelingen aan te vullen en te verbeteren.
For MODERATE TO SEVERE PLAQUE PSORIASIS (for adults & children as from 6 years old (>25kg)), psoriatic arthritis, axial spondyloarthritis (radiographic and non-radiographic)1
for Today and Tomorrow
MINIMAL INFORMATIONS OF THE SPC 1. NAME OF THE MEDICINAL PRODUCT Taltz 80 mg solution for injection in prefilled pen Taltz 80 mg solution for injection in prefilled syringe 2. QUALITATIVE AND QUANTITATIVE COMPOSITION Each prefilled pen/prefilled syringe contains 80 mg ixekizumab in 1 ml. Ixekizumab is produced in CHO cells by recombinant DNA technology. For the full list of excipients, see section 6.1. 3. PHARMACEUTICAL FORM Solution for injection. The solution is clear and colourless to slightly yellow. 4. CLINICAL PARTICULARS 4.1 Therapeutic indications Plaque psoriasis Taltz is indicated for the treatment of moderate to severe plaque psoriasis in adults who are candidates for systemic therapy. Paediatric plaque psoriasis Taltz is indicated for the treatment of moderate to severe plaque psoriasis in children from the age of 6 years and with a body weight of at least 25 kg and adolescents who are candidates for systemic therapy. Psoriatic arthritis Taltz, alone or in combination with methotrexate, is indicated for the treatment of active psoriatic arthritis in adult patients who have responded inadequately to, or who are intolerant to one or more disease-modifying anti-rheumatic drug (DMARD) therapies (see section 5.1). Axial spondyloarthritis Ankylosing spondylitis (radiographic axial spondyloarthritis). Taltz is indicated for the treatment of adult patients with active ankylosing spondylitis who have responded inadequately to conventional therapy. Non-radiographic axial spondyloarthritis. Taltz is indicated for the treatment of adult patients with active non-radiographic axial spondyloarthritis with objective signs of inflammation as indicated by elevated Creactive protein (CRP) and/or magnetic resonance imaging (MRI) who have responded inadequately to nonsteroidal antiinflammatory drugs (NSAIDs). 4.2 Posology and method of administration This medicinal product is intended for use under the guidance and supervision of a physician experienced in the diagnosis and treatment of conditions for which it is indicated. Posology Plaque psoriasis in adults The recommended dose is 160 mg by subcutaneous injection (two 80 mg injections) at week 0, followed by 80 mg (one injection) at weeks 2, 4, 6, 8, 10, and 12, then maintenance dosing of 80 mg (one injection) every 4 weeks (Q4W). Paediatric plaque psoriasis (age 6 years and above) Efficacy and safety data is not available in children below the age of 6 years (see section 5.1). Available data do not support a posology below a body weight of 25 kg. The recommended dose given by subcutaneous injection in children is based on the following weight categories: Children’s body weight: Greater than 50 kg Recommended starting dose (week 0): 160 mg (two 80 mg injections) Recommended dose every 4 weeks (Q4W) thereafter: 80 mg Children’s body weight: 25 to 50 kg Recommended starting dose (week 0): 80 mg Recommended dose every 4 weeks (Q4W) thereafter: 40 mg. The pre-filled pen: Ixekizumab doses of 40 mg must be prepared and administered by a qualified healthcare professional using the commercial Taltz 80 mg/1 ml prefilled syringe. Use the Taltz 80 mg prefilled pen only in those children that require a dose of 80 mg and do not require dose preparation. The pre-filled syringe: For children prescribed 80 mg, Taltz can be used directly from the prefilled syringe. For instructions on preparation of Taltz 40 mg, see section 6.6. Doses less than 80 mg must be prepared by a healthcare professional. Taltz is not recommended for use in children with a body weight below 25 kg. Paediatric body weights must be recorded and regularly rechecked prior to dosing. Psoriatic arthritis The recommended dose is 160 mg by subcutaneous injection (two 80 mg injections) at week 0, followed by 80 mg (one injection) every 4 weeks thereafter. For psoriatic arthritis patients with concomitant moderate to severe plaque psoriasis, the recommended dosing regimen is the same as for plaque psoriasis. Axial spondyloarthritis (radiographic and non-radiographic) The recommended dose is 160 mg (two 80 mg injections) by subcutaneous injection at week 0, followed by 80 mg every 4 weeks (see section 5.1 for further information). For all indications (plaque psoriasis in adults and children, psoriatic arthritis, axial spondyloarthritis) consideration should be given to discontinuing treatment in patients who have shown no response after 16 to 20 weeks of treatment. Some patients with initially partial response may subsequently improve with continued treatment beyond 20 weeks. Special populations Elderly (≥ 65 years) No dose adjustment is required (see section 5.2). There is limited information in subjects aged ≥ 75 years. Renal or hepatic impairment Taltz has not been studied in these patient populations. No dose recommendations can be made. Paediatric population Paediatric plaque psoriasis (below a body weight of 25 kg and below the age of 6 years) There is no relevant use of Taltz in children below a body weight of 25 kg and below the age of 6 years in the treatment of moderate to severe plaque psoriasis. Paediatric psoriatic arthritis The safety and efficacy of Taltz in children and adolescents aged 2 to less than 18 years in the treatment of psoriatic arthritis (a category of juvenile idiopathic arthritis) have not yet been established. No data are available. There is no relevant use of Taltz in children below 2 years for the indication of psoriatic arthritis. Method of administration Subcutaneous use. Taltz is for subcutaneous injection. Injection sites may be alternated. If possible, areas of the skin that show psoriasis should be avoided as injection sites. The solution/the pen/the syringe must not be shaken. After proper training in subcutaneous injection technique, patients may self-inject Taltz if a healthcare professional determines that it is appropriate. However, the physician should ensure appropriate followup of patients. Comprehensive instructions for administration are given in the package leaflet and the user manual. The pre-filled syringe: Doses less than 80 mg which require dose preparation should only be administered by a healthcare professional. For instructions on preparation of the medicinal product before administration, see section 6.6. 4.3 Contraindications Serious hypersensitivity to the active substance or to any of the excipients listed in section 6.1. Clinically important active infections (e.g. active tuberculosis, see section 4.4). 4.8 Undesirable effects Summary of the safety profile The most frequently reported adverse reactions were injection site reactions (15.5 %) and upper respiratory tract infections (16.4 %) (most frequently nasopharyngitis). Tabulated list of adverse reactions Adverse reactions from clinical studies and postmarketing reports (Table 1) are listed by MedDRA system organ class. Within each system organ class, the adverse reactions are ranked by frequency, with the most frequent reactions first. Within each frequency grouping, adverse reactions are presented in order of decreasing seriousness. In addition, the corresponding frequency category for each adverse reaction is based on the following convention: very common (≥ 1/10); common (≥ 1/100 to < 1/10); uncommon (≥ 1/1,000 to < 1/100); rare (≥ 1/10,000 to < 1/1,000); very rare (< 1/10,000). A total of 8,956 patients have been treated with Taltz in blinded and openlabel clinical studies in plaque psoriasis, psoriatic arthritis, axial spondyloarthritis, and other autoimmune conditions. Of these, 6,385 patients were exposed to Taltz for at least one year, cumulatively representing 19,833 adult patient years of exposure and 196 children cumulatively representing 207 patient years of exposure. Table 1. List of adverse reactions in clinical studies and postmarketing reports. Infections and infestations: Very common: Upper respiratory tract infection. Common: Tinea infection, Herpes simplex (mucocutaneous). Uncommon: Influenza, Rhinitis, Oral candidiasis, Conjunctivitis, Cellulitis. Rare: Oesophageal candidiasis. Blood and lymphatic system disorders: Uncommon: Neutropenia, Thrombocytopenia. Immune system disorders: Uncommon: Angioedema. Rare: Anaphylaxis. Respiratory, thoracic and mediastinal disorders: Common: Oropharyngeal pain. Gastrointestinal disorders: Common: Nausea. Uncommon: Inflammatory bowel disease. Skin and subcutaneous disorders: Uncommon: Urticaria, Rash, Eczema. General disorders and administration site conditions: Very common: Injection site reactionsa a See section description of selected adverse reactions Description of selected adverse reactions Injection site reactions The most frequent injection site reactions observed were erythema and pain. These reactions were predominantly mild to moderate in severity and did not lead to discontinuation of Taltz. In the adult plaque psoriasis studies, injection site reactions were more common in subjects with a body weight < 60 kg compared with the group with a body weight ≥ 60 kg (25 % vs. 14 % for the combined Q2W and Q4W groups). In the psoriatic arthritis studies, injection site reactions were more common in subjects with a body weight < 100 kg compared with the group with a body weight ≥ 100 kg (24 % vs. 13 % for the combined Q2W and Q4W groups). In the axial spondyloarthritis studies, injection site reactions were similar in subjects with a body weight < 100 kg compared with the group with a body weight ≥ 100 kg (14 % vs. 9 % for the combined Q2W and Q4W groups). The increased frequency of injection site reactions in the combined Q2W and Q4W groups did not result in an increase in discontinuations in either the plaque psoriasis, the psoriatic arthritis or the axial spondyloarthritis studies. The results described above are obtained with the original formulation of Taltz. In a single-blinded, randomized cross-over study in 45 healthy subjects comparing the original formulation with the revised, citrate-free formulation, statistically significantly lower VAS pain scores were obtained with the citrate-free vs. the original formulation during injection (difference in LS Mean VAS score -21.69) and 10 min after injection (difference in LS Mean VAS score -4.47). Infections In the placebocontrolled period of the phase III clinical studies in plaque psoriasis in adults, infections were reported in 27.2 % of patients treated with Taltz for up to 12 weeks compared with 22.9 % of patients treated with placebo. The majority of infections were non-serious and mild to moderate in severity, most of which did not necessitate treatment discontinuation. Serious infections occurred in 13 (0.6 %) of patients treated with Taltz and in 3 (0.4 %) of patients treated with placebo (see section 4.4). Over the entire treatment period infections were reported in 52.8 % of patients treated with Taltz (46.9 per 100 patient years). Serious infections were reported in 1.6 % of patients treated with Taltz (1.5 per 100 patient years). Infection rates observed in psoriatic arthritis and axial spondyloarthritis clinical studies were similar to those observed in the plaque psoriasis studies with the exception of the frequencies of the adverse reactions of influenza and conjunctivitis which were common in patients with psoriatic arthritis. Laboratory assessment of neutropenia and thrombocytopenia In plaque psoriasis studies, 9% of patients receiving Taltz developed neutropenia. In most cases, the blood neutrophil count was ≥1,000 cells/mm3. Such levels of neutropenia may persist, fluctuate or be transient. 0.1% of patients receiving Taltz developed a neutrophil count <1,000 cells/mm3. In general, neutropenia did not require discontinuation of Taltz. 3% of patients exposed to Taltz had a shift from a normal baseline platelet value to <150,000 platelet cells/mm3 to ≥75,000 cells/mm3. Thrombocytopenia may persist, fluctuate or be transient. The frequency of neutropenia and thrombocytopenia in psoriatic arthritis and axial spondyloarthritis clinical studies is similar to that observed in the plaque psoriasis studies. Immunogenicity Approximately 9–17% of adult plaque psoriasis patients treated with Taltz at the recommended dosing regimen developed anti-drug antibodies, the majority of which were low titres and not associated with reduced clinical response up to 60 weeks of treatment. However, approximately 1% of patients treated with Taltz had confirmed neutralising antibodies associated with low drug concentrations and reduced clinical response. In psoriatic arthritis patients treated with Taltz at the recommended dosing regimen up to 52 weeks, approximately 11% developed anti-drug antibodies, the majority of which were low titre, and approximately 8% had confirmed neutralising antibodies. No apparent association between the presence of neutralising antibodies and impact on drug concentration or efficacy was observed. In paediatric psoriasis patients treated with Taltz at the recommended dosing regimen up to 12 weeks, 21 patients (18%) developed anti-drug antibodies, approximately half were low titer and 5 patients (4%) had confirmed neutralizing antibodies associated with low drug concentrations. There was no association with clinical response or adverse events. In radiographic axial spondyloarthritis patients treated with Taltz at the recommended dosing regimen up to 16 weeks, 5.2% developed antidrug antibodies, the majority of which were low titer, and 1.5% (3 patients) had neutralising antibodies (NAb). In these 3 patients, NAbpositive samples had low ixekizumab concentrations and none of these patients achieved an ASAS40 response. In nonradiographic axial spondyloarthritis patients treated with Taltz at the recommended dosing regimen for up to 52 weeks, 8.9% developed anti-drug antibodies, all of which were low titer; no patient had neutralising antibodies; and no apparent association between the presence of anti-drug antibodies and drug concentration, efficacy, or safety was observed. Across all indications, an association between immunogenicity and treatment emergent adverse events has not been clearly established. Paediatric population The safety profile observed in children with plaque psoriasis treated with Taltz every 4 weeks is consistent with the safety profile in adult patients with plaque psoriasis with the exception of the frequencies of conjunctivitis, influenza, and urticaria which were common. Inflammatory bowel disease was also more frequent in paediatric patients, although it was still uncommon. In the paediatric clinical study, Crohn’s disease occurred in 0.9% of patients in the Taltz group and 0% of patients in the placebo group during the 12week, placebocontrolled period. Crohn’s disease occurred in a total of 4 Taltz treated subjects (2.0%) during the combined placebo-controlled and maintenance periods of the paediatric clinical study. Reporting of suspected adverse reactions Reporting suspected adverse reactions after authorisation of the medicinal product is important. It allows continued monitoring of the benefit/risk balance of the medicinal product. Healthcare professionals are asked to report any suspected adverse reactions via: Belgium : Agence fédérale des médicaments et des produits de santé, Division Vigilance, Boîte Postale 97, B- 1000 Bruxelles Madou, Site internet: www.notifieruneffetindesirable.be, e-mail: adr@afmps.be. Luxembourg : Centre Régional de Pharmacovigilance de Nancy ou Division de la pharmacie et des médicaments de la Direction de la santé Site internet : www.guichet.lu/pharmacovigilance 7. MARKETING AUTHORISATION HOLDER Eli Lilly and Company (Ireland) Limited, Dunderrow, Kinsale, Co. Cork, Ireland. 8. MARKETING AUTHORISATION NUMBER(S) EU/1/15/1085/001 EU/1/15/1085/002 EU/1/15/1085/003 EU/1/15/1085/004 EU/1/15/1085/005 EU/1/15/1085/006 9. DATE OF FIRST AUTHORISATION/ RENEWAL OF THE AUTHORISATION Date of first authorisation: 25 April 2016 Date of latest renewal: 17 December 2020 10. DATE OF REVISION OF THE TEXT 12 January 2023. Detailed information on this medicinal product is available on the website of the European Medicines Agency http://www.ema.europa.eu METHOD OF DELIVERY Medicinal product subject to restricted medical prescription.
INHOUD
3 Editoriaal
Microbiota en dermatosen, een sleutelrol
Joel DORÉ
10 Zona
Preventie van gordelroos en complicaties in België: een brandede kwestie?
Nicolas DAUBY
13 Kinderdermatologie
Veel voorkomende huidsymptomen die wijzen op genordermatose
Sophie GOLSTEIN
20 Klinisch geval
Studie van een geval van eccrien poroma en literatuuroverzicht: analyse van de klinische kenmerken en het evolutief potentieel voor transformatie in porocarcinoom
De ondertekende artikels in Dermatologie Actueel vallen onder de verantwoordelijkheid van de auteurs. In geen enkel geval kan de krant verantwoordelijk voor de redactionele inhoud gehouden worden. Geen enkel artikel uit Dermatologie Actueel mag geheel of gedeeltelijk gereproduceerd worden zonder de toestemming van de uitgever.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL: Tremfya 100 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit. Tremfya 100 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde pen. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING: Tremfya 100 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit: Elke voorgevulde spuit bevat 100 mg guselkumab in 1 ml oplossing. Tremfya 100 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde pen: Elke voorgevulde pen bevat 100 mg guselkumab in 1 ml oplossing. Guselkumab is een geheel humaan immunoglobuline-G1-lambda (IgG1λ)-monoklonaal antilichaam (mAb) en wordt met behulp van recombinant-DNA-technologie geproduceerd in ovariumcellen van de Chinese hamster (CHO-cellen). FARMACEUTISCHE VORM: Oplossing voor injectie (injectie). De oplossing is helder en kleurloos tot lichtgeel. Therapeutische indicaties: Plaque psoriasis: Tremfya is gaeïndiceerd voor de behandeling van matige tot ernstige plaque psoriasis bij volwassenen die in aanmerking komen voor systemische therapie. Arthritis psoriatica: Tremfya, alleen of in combinatie met methotrexaat (MTX), is geïndiceerd voor de behandeling van actieve arthritis psoriatica bij volwassen patiënten die onvoldoende reageren op of intolerant zijn geweest voor een eerdere behandeling met een disease-modifying antirheumatic drug (DMARD). Dosering en wijze van toediening: Dit geneesmiddel is bedoeld voor gebruik onder begeleiding en supervisie van een arts met ervaring in het diagnosticeren en behandelen van aandoeningen waarvoor het geïndiceerd is. Dosering: Plaque psoriasis: De aanbevolen dosis is 100 mg via subcutane injectie in week 0 en week 4, gevolgd door een onderhoudsdosis eenmaal per 8 weken (q8w). Bij patiënten bij wie er na 16 weken behandeling geen respons is vastgesteld, dient te worden overwogen om de behandeling te stoppen. Arthritis psoriatica: De aanbevolen dosis is 100 mg via subcutane injectie in week 0 en week 4, gevolgd door een onderhoudsdosis eenmaal per 8 weken. Voor patiënten die op basis van klinisch oordeel een hoog risico hebben op gewrichtsschade, kan een dosis van 100 mg elke 4 weken (q4w) worden overwogen. Bij patiënten die na 24 weken behandeling geen respons hebben vertoond, dient te worden overwogen om de behandeling te stoppen. Bijzondere populaties: Ouderen (≥ 65 jaar): De dosis hoeft niet te worden aangepast. Er is beperkte informatie bij personen met een leeftijd van ≥ 65 jaar en zeer beperkte informatie bij personen met een leeftijd van ≥ 75 jaar. Nier- of leverinsuficiëntie: Tremfya is niet bij deze patiëntengroepen onderzocht. Er kunnen geen aanbevelingen worden gedaan omtrent de dosering. Zie Samenvatting van de productkenmerken voor verdere informatie over de eliminatie van guselkumab. Pediatrische patiënten: De veiligheid en werkzaamheid van Tremfya bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar zijn niet vastgesteld. Er zijn geen gegevens beschikbaar. Wijze van toediening: Subcutaan gebruik. Door psoriasis aangetaste huid dient zo mogelijk te worden vermeden als injectieplaats. Na een adequate training in de techniek van het subcutaan injecteren mogen patiënten Tremfya injecteren als een arts beslist dat dit aangewezen is. De arts dient echter te zorgen voor een adequate medische opvolging van de patiënten. Patiënten dienen geïnstrueerd te worden de volledige hoeveelheid oplossing te injecteren, overeenkomstig de in de doos bijgesloten ‘Instructies voor gebruik’. Zie Samenvatting van de productkenmerken voor instructies voor de bereiding van het geneesmiddel voorafgaand aan toediening. Contra-indicaties: Ernstige overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de hulpstoffen. Klinisch relevante actieve infecties (bijv. actieve tuberculose). Bijwerkingen: Samenvatting van het veiligheidsprofel: De meest voorkomende bijwerking was infecties van de luchtwegen bij ongeveer 14% van de patiënten in de klinische studies bij psoriasis en bij arthritis psoriatica. Bijwerkingen in tabelvorm: Tabel 1 toont een lijst van bijwerkingen uit klinische studies bij psoriasis en arthritis psoriatica en uit postmarketingervaring. De bijwerkingen zijn ingedeeld volgens de MedDRA systeem-/orgaanklassen en frequenties, met de volgende definities: zeer vaak (≥1/10); vaak (≥1/100, <1/10); soms (≥1/1.000, <1/100); zelden (≥1/10.000, <1/1.000); zeer zelden (<1/10.000), niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald). Tabel 1: Lijst van bijwerkingen: Systeem-/orgaanklasse: Frequentie: Bijwerkingen. Infecties en parasitaire aandoeningen: Zeer vaak: Luchtweginfecties. Soms: Herpes simplex infecties. Tinea-infecties. Gastro-enteritis Immuunsysteemaandoeningen: Soms: Overgevoeligheid. Anafylaxie. Zenuwstelselaandoeningen: Vaak: Hoofdpijn. Maagdarmstelselaandoeningen: Vaak: Diarree. Huid- en onderhuidaandoeningen: Soms: Urticaria. Rash. Skeletspierstelsel- en bindweefselaandoeningen: Vaak Artralgie. Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen: Vaak: Injectieplaatsreacties. Onderzoeken: Vaak: Transaminasen verhoogd. Soms: Neutrofielentelling verlaagd. Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen: Transaminasen verhoogd: In twee klinische fase III-studies bij arthritis psoriatica werd in de placebogecontroleerde periode het ongewenste effect transaminasen verhoogd (dit omvat ALAT verhoogd, ASAT verhoogd, leverenzym verhoogd, transaminasen verhoogd, leverfunctietest abnormaal, hypertransaminasemie) vaker gemeld in de met guselkumab behandelde groepen (8,6% in de q4w-groep en 8,3% in de q8w-groep) dan in de placebogroep (4,6%). In de loop van 1 jaar werd het ongewenste effect transaminasen verhoogd (zoals hierboven) gemeld bij 12,9% van de patiënten in de q4w-groep en bij 11,7% van de patiënten in de q8w-groep. Op basis van laboratoriummetingen waren de meeste transaminaseverhogingen (ALAT en ASAT) ≤ 3 x de bovengrens van normaal (upper limit of normal; ULN). Transaminaseverhogingen van > 3 tot ≤ 5 x ULN en > 5 x ULN kwamen weinig voor en traden in de guselkumab-q4w-groep vaker op dan in de guselkumab-q8w-groep (tabel 2). Een vergelijkbaar frequentiepatroon naar ernst en naar behandelgroep werd waargenomen tot en met het eind van de 2 jaar durende klinische fase III-studie bij arthritis psoriatica. Tabel 2: Frequentie van patiënten met post-baseline transaminaseverhogingen in twee klinische fase III-studies bij arthritis psoriatica: T/m week 24a: A1: Placebo N=370c – A2: guselkumab 100 mg q8w N=373c – A3: guselkumab 100mg q4w N=371c. T/m 1 jaarb B1: guselkumab 100 mg q8w N=373c – B2: guselkumab 100 mg q4w N=371c ALAT: >1 tot ≤3 x ULN: A1: 30,0%; A2: 28,2%; A3: 35,0%; B1: 33,5%; B2: 41,2%. >3 tot ≤ 5 x ULN: A1: 1,4%; A2: 1,1%; A3: 2,7%; B1: 1,6%; B2: 4,6%. >5 x ULN: A1: 0,8%; A2: 0,8%; A3: 1,1%; B1: 1,1%; B2: 1,1%. ASAT: >1 tot ≤3 x ULN: A1: 20,0%; A2: 18,8%; A3: 21,6%; B1: 22,8%; B2: 27,8%. >3 tot ≤ 5 x ULN: A1: 0,5%; A2: 1,6%; A3: 1,6%; B1: 2,9%; B2: 3,8%. >5 x ULN: A1: 1,1%; A2: 0,5%; A3: 1,6%; B1: 0,5%; B2: 1,6%. a placebogecontroleerde periode. b patiënten naar placebo gerandomiseerd op baseline en via crossover overgezet op guselkumab zijn niet inbegrepen. c aantal patiënten met ten minste één beoordeling na baseline voor de speciieke laboratoriumtest binnen de periode. De frequentie van transaminaseverhogingen (ALAT en ASAT) voor de guselkumab-q8w-dosis was in de klinische studies bij psoriasis, gedurende 1 jaar, gelijk aan wat werd waargenomen voor de guselkumab-q8w-dosis in klinische studies bij arthritis psoriatica. Gedurende 5 jaar nam de incidentie van transaminaseverhoging per jaar behandeling met guselkumab niet toe. De meeste transaminaseverhogingen waren ≤ 3 x ULN. In de meeste gevallen was de verhoging in transaminasen voorbijgaand en leidde deze niet tot het stoppen met de behandeling. Neutrofielentelling verlaagd: In twee klinische fase III-studies bij arthritis psoriatica werd in de placebogecontroleerde periode het ongewenste effect verlaagde neutrofielentelling vaker gemeld in de met guselkumab behandelde groepen (0,9%) dan in de placebogroep (0%). In de loop van 1 jaar werd het ongewenste effect verlaagde neutrofielentelling gemeld bij 0,9% van de met guselkumab behandelde patiënten. In de meeste gevallen was de afname van de neutrofielentelling in het bloed licht, voorbijgaand, niet geassocieerd met infectie en leidde deze niet tot het stoppen met de behandeling. Gastro-enteritis: In twee klinische fase III-studies bij psoriasis trad tijdens de placebogecontroleerde periode vaker gastro-enteritis op in de groep die werd behandeld met guselkumab (1,1%) dan in de placebogroep (0,7%). Tot en met week 264 meldde 5,8% van alle met guselkumab behandelde patiënten gastro-enteritis. De bijwerkingen van gastro-enteritis waren niet ernstig en leidden t/m week 264 niet tot stopzetting van guselkumab. De frequenties van gastro-enteritis waargenomen in klinische studies bij arthritis psoriatica in de placebogecontroleerde periode waren gelijk aan die waargenomen in de klinische studies bij psoriasis. Injectieplaatsreacties: In twee klinische fase III-studies bij psoriasis kwamen t/m week 48 bij 0,7% van de injecties met guselkumab en bij 0,3% van de injecties met placebo injectieplaatsreacties voor. Tot en met week 264 ging 0,4% van de guselkumab-injecties gepaard met injectieplaatsreacties. Injectieplaatsreacties waren in het algemeen licht tot matig in ernst; geen van deze bijwerkingen was ernstig en één van deze bijwerkingen leidde tot stopzetting van guselkumab. In twee klinische fase III-studies bij arthritis psoriatica was t/m week 24 het aantal proefpersonen dat 1 of meer injectieplaatsreacties meldde laag en iets hoger in de guselkumab-groepen dan in de placebogroep; 5 (1,3%) proefpersonen in de guselkumab-q8w-groep, 4 (1,1%) proefpersonen in de guselkumab-q4wgroep en 1 (0,3%) proefpersoon in de placebogroep. Eén proefpersoon stopte met guselkumab vanwege een injectieplaatsreactie tijdens de placebogecontroleerde periode van de klinische studies bij arthritis psoriatica. In de loop van 1 jaar was het percentage proefpersonen dat melding maakte van 1 of meer injectieplaatsreacties 1,6% in de q8w-guselkumab-groep en 2,4% in de q4w-guselkumabgroep. Over het geheel genomen was het percentage injecties geassocieerd met injectieplaatsreacties waargenomen in klinische studies bij arthritis psoriatica, in de hele placebogecontroleerdeperiode gelijk aan de percentages waargenomen in de klinische studies bij psoriasis. Immunogeniciteit: De immunogeniciteit van guselkumab werd geëvalueerd met behulp van een gevoelige, voor het geneesmiddel tolerante immunoassay. In samengevoegde analyses van fase II- en fase III-studies bij patiënten met psoriasis en arthritis psoriatica ontwikkelden zich in een periode van maximaal 52 weken behandeling bij 5% (n=145) van de met guselkumab behandelde patiënten antilichamen tegen het geneesmiddel. Van de patiënten bij wie zich antilichamen tegen het geneesmiddel ontwikkelden, had ongeveer 8% (n=12) antilichamen die als neutraliserend werden geclassificeerd, wat gelijkstaat aan 0,4% van alle patiënten die met guselkumab werden behandeld. In samengevoegde analyses van fase III-studies bij patiënten met psoriasis ontwikkelde ongeveer 15% van de met guselkumab behandelde patiënten antilichamen tegen het geneesmiddel in een periode van maximaal 264 weken behandeling. Van de patiënten bij wie zich antilichamen tegen het geneesmiddel ontwikkelden, had ongeveer 5% antilichamen die als neutraliserend werden geclassificeerd. Dit staat gelijk aan 0,76% van alle patiënten die met guselkumab werden behandeld. Er was geen verband tussen de vorming van antilichamen tegen het geneesmiddel en een lagere werkzaamheid of de ontwikkeling van injectieplaatsreacties. Melding van vermoedelijke bijwerkingen: Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden via: België: Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten, Afdeling Vigilantie, Postbus 97, 1000 BRUSSEL Madou. Website: www.eenbijwerkingmelden.be e-mail: adr@fagg.be Nederland: Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb. Website: www.lareb. nl. HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: Janssen-Cilag International NV, Turnhoutseweg 30, B-2340 Beerse, België. NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: EU/1/17/1234/001 1 voorgevulde spuit. EU/1/17/1234/002 1 voorgevulde pen. EU/1/17/1234/003 2 voorgevulde pennen. EU/1/17/1234/004 2 voorgevulde spuiten. AFLEVERINGSWIJZE: Geneesmiddel op medisch voorschrift. DATUM VAN LAATSTE GOEDKEURING VAN DE TEKST: 15/07/2022. Meer informatie is beschikbaar op verzoek.
Terugbetaald in Pso én PsA
Plaquevrije
huid
Treat Early with Tremfya
Effect op gewrichtsklachten 2
Tremfya is de eerste en enige IL-23-remmer met een manuele toediening via een voorgevulde pen, waarmee de patiënt zelf de controle heeft over de snelheid van toediening.4
Bewezen verdraagzaamheid 1-3
Tremfya® (guselkumab) is geïndiceerd voor de behandeling van matige tot ernstige plaque psoriasis bij volwassenen die in aanmerking komen voor systemische therapie 3
Tremfya is geïndiceerd voor de behandeling van actieve artritis psoriatica bij volwassen patiënten, alleen of in combinatie met methotrexaat, die onvoldoende hebben gereageerd op eerdere therapie met een ziekteverloop beïnvloedend geneesmiddel tegen reuma (DMARD) of die deze therapie niet konden verdragen3
1. Reich K et al, Br J Dermatol 2021; 185(6):1146-1159
2. McInnes IB et al, Arthritis & Rheumatology 2022; 74:475-485
3. Tremfya SmPC 2022
4. Ferris LK, et al. J Dermatolog Treat 2020;31:152–159.
Belgian dermatology days 2024: « big bang in face care: How to maintain skin cell homeostasis in rosacea
American academy dermatology 2024 San Diego 8-12 maart Florence
Reportage Het belang van dermocosmetica bij seborroïsch eczeem
Allergische contact dermatitis ter hoogte van de nagels en peri-ungeaal, geassocieerd aan nagelcosmetica An
Interactome expertise, het nieuwe onderzoeksprogramma en zijn belangrijke ontdekkingen op het gebied van seborroïsche dermatitis
Diagnose
PROF. NICOLAS DAUBY
Departement Infectieziekten, CHU Saint-Pierre, Université Libre de Bruxelles (ULB)
PREVENTIE VAN GORDELROOS EN COMPLICATIES IN BELGIË:
EEN BRANDENDE KWESTIE?
“Het doel van dit artikel is om de mogelijke complicaties van herpes zoster naast de huiduitslag, de doeltreffendheidsgegevens van het recombinante vaccin en aanbevelingen voor het gebruik ervan in België te presenteren, en ten slotte de potentiële rol van de dermatoloog in de preventie van herpes zoster door vaccinatie te belichten”
INTRODUCTIE
Gordelroos is het gevolg van reactivatie van het varicella zoster-virus (VZV). De meest voorkomende vorm is een unilaterale huiduitslag op één dermatoom. De dermatoom die het vaakst wordt getroffen is thoracaal (53%), cervicaal (20%), trigeminus (15%) en lumbosacraal (11%). Er zijn over het algemeen 3 fasen: 1) pre-eruptie: abnormaal gevoel of pijn in de huid van het dermatoom in een context van malaise, hoofdpijn 2) eruptiefase: macula die zich snel ontwikkelen tot pijnlijke blaasjes die scheuren of ulcereren en uiteindelijk genezen. De pijn kan zeer hevig zijn. 3) een post-eruptiefase waarin de pijn meer dan 4 weken kan aanhouden, met paresthesie of dyesthesie. Behandeling met aciclovir, gestart binnen 72 uur, vermindert de pijn maar heeft geen invloed op de genezing van de laesies(1). Helaas wordt in België de antivirale behandeling te laat gestart (gemiddeld 11 dagen na het begin van de symptomen)(2).
In België is er geen vaccinatieprogramma tegen waterpokken. De overgrote meerderheid van de volwassenen werd in hun kindertijd met het virus besmet en zal dus waarschijnlijk in de loop van hun leven gordelroos ontwikkelen. Er wordt geschat dat 30% van de bevolking gordelroos zal krijgen tijdens hun leven. De belangrijkste risicofactoren voor gordelroos zijn leeftijd (de incidentie is twee keer zo hoog na de leeftijd van 60 jaar vergeleken met 40 jaar), immunosuppressie als gevolg van behandeling of ziekte (vaste en hematologische kankers, auto-immuunziekten), HIV-infectie (ongecontroleerd) en diabetes(2).
De preventie van gordelroos heeft een revolutie ondergaan sinds de beschikbaarheid van een recombinant vaccin met adjuvans. Voorheen was de preventie gebaseerd op de toediening van een verzwakt levend vaccin (Zostavax ®), waarvan de werkzaamheid matig was, snel afnam na verloop van tijd en, wat belangrijk was, gecontra-indiceerd was bij immuungecompromitteerde patiënten, die ook het grootste risico liepen op herpes zoster(3).
Het doel van dit artikel is om de mogelijke complicaties van herpes zoster naast de huiduitslag, de doeltreffendheidsgegevens van het recombinante vaccin en aanbevelingen voor het gebruik ervan in België te presenteren, en ten slotte de potentiële rol van de dermatoloog in de preventie van herpes zoster door vaccinatie te belichten.
DE ERNST VAN VZV-REACTIVATIE:
MEER DAN ALLEEN HUIDUITSLAG
Naast de acute episode is de meest voorkomende complicatie van gordelroos postherpetische neuralgie, een pijn die >90 dagen na de uitbarsting aanhoudt. Het risico op postherpetische neuralgie neemt toe met de leeftijd (20% tussen 60 en 65 jaar, meer dan 30% van de gevallen na de leeftijd van 80 jaar). De pijn kan enkele maanden aanhouden en kan een complexe behandeling met antidepressiva, pregabaline of zelfs morfinederivaten vereisen. Postherpetische neuralgie heeft een grote impact op de levenskwaliteit (slaap, stemming, algemene acti-
Figuur 1: Huidsequelae na thoracale gordelroos bij een patiënt met reumatoïde artritis. De laesies zijn pruritisch en pijnlijk (naar Dominguez-Casas, J Clin Med 2024(5)).
viteit, socialisatie) en wordt vaak onvoldoende behandeld(2,4).
Naast pijn kunnen ook huidlaesies blijven bestaan, vooral bij immuungecompromitteerde patiënten (figuur 1).
Oogheelkundige gordelroos gaat vaak gepaard met ziekenhuisopname en ernstige oculaire complicaties: keratitis, uveïtis, retinitis. Chronische oculaire manifestaties kunnen voorkomen in tot 25% van de gevallen na herpes zoster(2) (figuur 2). Tot slot wijzen recente meta-analyses op een verhoogd risico op een beroerte na een episode van herpes zoster, tot een jaar na de acute episode. Dit wordt verklaard door het vermogen van het virus om ontstekingsletsels (vasculitis) in bloedvaten, waaronder de hersenen, te induceren(6,7).
Figuur 2: A) Acute manifestaties van oogheelkundige herpes zoster met maculaire uitslag, blaasjes en blepharo-conjunctivitis B) Late complicaties van oogheelkundige herpes zoster met opacificatie van het hoornvlies secundair aan neurotrofische keratitis en ernstige littekenvorming van het bovenste ooglid (naar Schaftenaar Trop Med Int Health 2015(8)).
HET RECOMBINANTE VACCIN
TEGEN GORDELROOS
Shingrix ® vaccin is een recombinant vaccin dat glycoproteïne E bevat in combinatie met een hulpstof ( AS01B). Dit adjuvans heeft het vermogen om de immuunrespons te verhogen, met name de zogenaamde cellulaire responsen (T-lymfocyten) die belangrijk zijn bij de bestrijding van VZV(2). Het vaccin is zeer effectief gebleken in het voorkomen van gordelroos (97,2% bij personen ouder dan 50 en 91,3% bij personen ouder dan 70), inclusief postherpetische neuropathie (91,2% >50 en 88,8% >70). De werkzaamheid tegen herpes zoster bij personen ouder dan 50 jaar bleef behouden tot 10 jaar na vaccinatie (81,6%). Bevredigende gegevens over de werkzaamheid zijn ook beschikbaar voor immuungecompromitteerde patiënten (mergtransplantaties, patiënten met HIV, enz.) en patiënten die lijden aan auto-immuunziekten(3,9). Met betrekking tot de veiligheid van het vaccin is er nu een aanzienlijke terugblik, vooral in de Verenigde Staten, waar sinds 2017 enkele miljoenen doses zijn toegediend. Farmacovigilantie na het in de handel brengen heeft geen zeldzame ernstige bijwerkingen vastgesteld. De belangrijkste reacties na het vaccin houden verband met de reactogeniciteit ervan (myalgie, vermoeidheid, hoofdpijn) (10). Er zijn twee doses nodig om blijvende bescherming te garanderen; de tweede dosis kan tussen 2 en 6 maanden na de eerste dosis worden toegediend.
In België beveelt de Hoge Gezondheidsraad vaccinatie aan vanaf 60 jaar, ongeacht de medische voorgeschiedenis, en vanaf 16 jaar in geval van immunosuppressie (als gevolg van een ziekte of medicamenteuze behandeling). De prijs vormt echter een grote belemmering voor het voorschrijven (€ 162 per dosis). Sinds november 2023 wordt vergoeding toegekend na een aanvraag
Aanbevelingen voor vaccinatie tegen herpes zoster in België (Hoge Gezondheidsraad, 2022)
Volwassenen ouder dan 60
• Iedere immuungecompromitteerde persoon van 16 jaar en ouder (inclusief behandeling zoals JAK-remmer, kanker, transplantatie, enz.)
Huidige terugbetaling van het gordelroosvaccin in België (juni 2024)
Eerdere solide of hematologische kanker waarvoor binnen 5 jaar behandeling nodig was
• HIV-infectie
• Hematopoëtische stamceltransplantatie of orgaantransplantatie (of kandidaat voor transplantatie)
Tabel 1: Aanbeveling voor toediening van het recombinante gordelroosvaccin (Shingrix ®) en huidige terugbetalingscriteria in België. Vergoedingsaanvragen worden online ingediend via het CIVARS-platform.
Molecuul
Abrocitinib (Cibinqo ® )
Baricitinib (Olumiant ®)
Tofacitinib (Xeljanz ®)
Upadacitinib (Rinvoq ®)
Indicatie in dermatologie
Atopische dermatitis
Peladische dermatitis
Psoriasis van de gewrichten
Atopische dermatitis
Tabel 2: lijst van JAK-remmers gebruikt in de dermatologie. Deze moleculen worden in verband gebracht met een verhoogd risico op herpes zoster.
door de voorschrijvende arts op het CIVARS-platform, voor 3 groepen: 1) een voorgeschiedenis van vaste of hematologische kanker en een actieve behandeling ondergaan binnen 5 jaar, 2) HIV-infectie, 3) transplantatie van vaste organen of merg (of transplantatiekandidaat).
WELKE ROL SPEELT DE DERMATOLOOG BIJ HET VOORKOMEN VAN GORDELROOS?
is In de praktijk kunnen dermatologen vaccinatie aanbevelen aan patiënten die een voorgeschiedenis van gordelroos hebben of die littekens van gordelroos hebben. Het risico op herhaling wordt geschat op 1-9% bij immunocompetente patiënten en tot 18% bij immunocompetente patiënten. Shingrix ® mag niet worden voorgeschreven totdat de acute episode is verdwenen (11).
De dermatoloog moet ook aandacht hebben voor patiënten die immunomodulerende behandelingen nodig hebben die zijn geïndiceerd voor de behandeling van dermatologische ziekten en die geassocieerd worden met een verhoogd risico op VZV-reactivatie. JAK-remmers worden in verband gebracht met een bijzonder hoog risico op VZV-reactivatie. Vaccinatie tegen herpes zoster met het recombinante vaccin wordt aanbevolen bij de start van deze behandeling. Tabel 2 geeft een overzicht van de JAK-remmers en hun respectievelijke indicaties in de dermatologie. Helaas terugbetaling in België nog niet beschikbaar voor deze indicatie.
Er is ook een verhoogd risico op herpes zoster bij langdurige behandeling met hooggedoseerde corticosteroïden (>2mg/kg prednison gedurende meer dan 2 weken). Ter herinnering: als algemene regel wordt aangeraden dat je, voordat je een biologische of immunomodulerende behandeling start, een specialist raadpleegt om de indicaties voor vaccins en/of de behandeling van eventuele latente tuberculose te controleren.
CONCLUSIES
Herpes zoster is een zeer veel voorkomende aandoening, waarvan de incidentie zal toenemen met de vergrijzing van de bevolking en het toenemende gebruik van immunomodulerende behandelingen zoals JAK-remmers. De last van gordelroos gaat verder dan de huiduitslag en heeft een grote impact op de levenskwaliteit van de getroffen patiënten.
Vaccinatie met een recombinant vaccin biedt langdurige bescherming na 2 doses. Dermatologen moeten een rol spelen bij het identificeren van risicopatiënten: voorgeschiedenis van gordelroos (littekens) en indicatie voor JAK-remmers voor een dermatologische indicatie. Helaas is de prijs van het vaccin een belangrijke barrière voor de acceptatie ervan.
2. Nikkels AF, Schoevaerdts D, Kauffmann F, Strubbe F, Bensemmane S. Herpes zoster in Belgium: a new solution to an old problem. Acta Clin Belg. 2024;112.
4. Drolet M, Brisson M, Schmader KE, Levin MJ, Johnson R, Oxman MN, et al. The impact of herpes zoster and postherpetic neuralgia on health-related quality of life: a prospective study. CMAJ Can Med Assoc J J Assoc Medicale Can. 9 nov 2010;182(16):17316.
5. Domínguez-Casas LC, Lasa-Teja C, Ferraz-Amaro I, Castañeda S, Blanco R. Increased Risk of Herpes Zoster in Rheumatoid Arthritis Not Only Due to JAK Inhibitors—Study of 392 Patients from Single University Center. J Clin Med. janv 2024;13(11):3121.
6. Marra F, Ruckenstein J, Richardson K. A meta-analysis of stroke risk following herpes zoster infection. BMC Infect Dis. 7 mars 2017;17(1):198.
7. Lu P, Cui L, Zhang X. Stroke risk after varicella-zoster virus infection: a systematic review and meta-analysis. J Neurovirol. août 2023;29(4):44959.
8. Schaftenaar E, Meenken C, Baarsma GS, McIntyre JA, Verjans GMGM, Peters RPH. Early- and late-stage ocular complications of herpes zoster ophthalmicus in rural South Africa. Trop Med Int Health. 2016;21(3):3349.
9. Dauby N, Motet C, Libois A, Martin C. The value of herpes zoster prevention in people aging with HIV: A narrative review. HIV Med. déc 2023;24(12):11907.
10. Tavares-Da-Silva F, Co MM, Dessart C, Hervé C, López-Fauqued M, Mahaux O, et al. Review of the initial post-marketing safety surveillance for the recombinant zoster vaccine. Vaccine. 16 avr 2020;38(18):3489500.
Het seminar kinderdermatologie van het Necker Ziekenhuis - SDPHN stelt alle deelnemers in staat om hun educatieve behoeften te herzien en de kennis en training te krijgen die ze nodig hebben, met de nadruk op praktische updates over frequente of zeldzame ziekten bij kinderen, met het constante doel om onderwerpen te behandelen die nuttig zijn voor iedereen in hun dagelijkse praktijk.
Onder de presentaties van dit jaar deelden vooraanstaande specialisten op het gebied van kinderdermatologie hun expertise over de frequente cutane tekenen die wijzen op genodermatose.
Samenvatting van de presentaties door Drs. Nathalia Bellon en Olivia Boccara, afdeling Dermatologie, CHU Necker-Enfants malades, Parijs, door Dr. Sophie Golstein.
VLEKKEN IN DE PEDIATRISCHE DERMATOLOGIE
Vlekken in de pediatrische dermatologie kunnen worden onderverdeeld in verschillende categorieën: één klein vlekje, meerdere kleine vlekjes, één grote vlek of meerdere vlekken met een “bizarre” vorm of rangschikking.
In de pediatrie worden we vaak geconfronteerd met café au lait vlekken (TCL).
Als we te maken hebben met een groot aantal kleine café au lait vlekken, enkele millimeters tot enkele centimeters groot, aangeboren of snel verworven in de eerste levensmaanden, moet naar neurofibromatose type 1 (NF1) worden verwezen.
De vragen die gesteld moeten worden zijn: wanneer moet naar neurofibromatose worden verwezen. Hoeveel vlekken moeten er aanwezig zijn, moeten we wachten tot we 6 café au lait vlekken hebben, hoe groot moeten ze zijn en op welke leeftijd? En dit is niet altijd duidelijk.
De diagnostische criteria voor NF1, herzien in 2021, staan hieronder
Diagnosecriteria voor NF1 herzien in 2021
Bij afwezigheid van een ouder met NF1 wordt de diagnose NF1 bij een persoon gesteld als ten minste twee van de volgende criteria aanwezig zijn:
Ten minste zes TCL met een diameter van meer dan 5 mm bij een prepuberaal kind en meer dan 15 mm bij een puberaal individu.
• Lentigines in de oksel- en/of liesplooien. * #
• Ten minste twee neurofibromen van elk type of een plexiform neurofibroom.
• Een glioom van het optische kanaal.
• Ten minste twee LIsch nodules geïdentificeerd door spleetlamponderzoek, of ten minste twee choroïdale afwijkingen (CA’s) - gedefinieerd als hyperreflecterende vlekken aangetoond door optische coherentie tomografie (OCT)/near-infrared (NIR) beeldvorming.
• Een botlaesie geïdentificeerd als een van de volgende: sphenoïde dysplasie**, anterolaterale kromming van de tibia of pseudoartrose van een lang bot.
Een heterozygote pathogene variant van het NF1-gen, met een allelfractie van 50% in ogenschijnlijk normaal weefsel zoals witte bloedcellen.
*: Als er alleen TCL en lentigines aanwezig zijn, is de meest waarschijnlijke diagnose NF1, maar de patiënt kan bij uitzondering een andere pathologie hebben, waaronder het Legius syndroom.
#Minstens één van de twee soorten gepigmenteerde laesies (TCL vlekken of lentigines) moet bilateraal zijn.
**Dysplasie van een sphenoïdale vleugel is geen onafhankelijk criterium in gevallen van homolaterale orbitale plexiforme neurofibromen.
Bij een kind met een ouder die voldoet aan de diagnostische criteria voor NF1 gespecificeerd in A, maakt de aanwezigheid van ten minste één criterium uit A het mogelijk om de diagnose NF1 te stellen.
Wat er veranderd is ten opzichte van eerdere criteria is dat er nu, naast Lisch noduli, die op latere leeftijd worden geïdentificeerd, Yasunari vlekken zijn, specifiek voor NF1, wat choroïdale afwijkingen zijn die eerder voorkomen dan Lisch noduli. Oogartsen moeten daarom gevraagd worden hiernaar te kijken als een kind huidvlekken heeft.
De criteria omvatten ook de aanwezigheid van een heterozygote pathogene variant van het NF1-gen.
Andere kleine tekenen, zoals anemisch hamartoom, zijn niet opgenomen in de officiële criteria.
NF1 is een genetische ziekte die autosomaal dominant wordt overgedragen.
De kinetiek van het verschijnen van laesies bij NF1 is als volgt: café au lait vlekken, plexiforme neurofibromen (die aangeboren kunnen zijn maar ook in de loop van de tijd groter kunnen worden), axillaire en/of inguïnale lentigines (of epithelia) op latere leeftijd, Lisch nodules op latere leeftijd, subcutane en vervolgens cutane neurofibromen vanaf de preadolescentie/ adolescentie en volwassenheid.
Cutane neurofibromen en café au lait vlekken
Plexiform neurofibroom van de mondbodem
Aangeboren arcuate tibia (botdysplasie)
Een grote vlek, vaak met geassocieerde kleine vlekken op de rest van het integument, niet vaak erg talrijk; dit kan een voorstellingsvorm zijn van NF1 bij een kind.
De progressie en complicaties verschillen sterk van persoon tot persoon gedurende de levensloop. Bij kinderen moet speciale aandacht worden besteed aan de groei (risico op vervroegde puberteit). Bij een daling van de staturale curve vóór de leeftijd van 8 jaar moet een röntgenfoto van de botleeftijd worden gemaakt en moet het kind worden doorverwezen naar een endocrinoloog. Dit is een van de pediatrische risico’s waarop gescreend moet worden, samen met glioom van de oogkas. NF1 predisponeert voor de ontwikkeling van tumoren, goedaardige huidtumoren zoals neurofibromen, of meer zelden kwaadaardige tumoren, bijvoorbeeld van het zenuwstelsel of zachte weefsels. Neurofibromen, vooral in hun plexiforme vorm, kunnen groot zijn en in verschillende mate functioneel ongemak of zelfs levensbedreigende aandoeningen veroorzaken. Het is belangrijk om te kijken naar eventuele leerproblemen, vooral aan het begin van de basisschool (die vaker voorkomen dan in de algemene bevolking).
Botaandoeningen kunnen aangeboren zijn, zoals een gebogen scheenbeen, of scoliose. Kinderen worden al voor de puberteit gescreend op scoliose, vanaf de leeftijd van 10 jaar, maar soms al eerder, vanaf de leeftijd van 4 tot 6 jaar. Dit zijn letsels die na verloop van tijd verschijnen, vandaar het belang van orthopedische follow-up.
Wat doen we met deze vlekjes, vanaf hoeveel vlekjes en op welke leeftijd kunnen we zeggen dat er een risico is?
Er kan eerder een diagnose worden gesteld, zonder een tweede criterium, als er meer dan 6 typische café au lait vlekken zijn bij een kind jonger dan 2 jaar. In dit geval is er een hoog risico op NF1 en dit wordt samengevat in onderstaand algoritme.
De belangrijkste differentiële diagnose in gevallen van café au lait vlekken is het Legius syndroom, dat wordt veroorzaakt door een mutatie in het SPRED1 gen. Bij dit syndroom wordt geen Lisch nodule of neurofibroom gevonden. Er kan sprake zijn van één café au lait vlek of een klein aantal café au lait vlekken. In deze gevallen moeten familieleden worden getest. Dit betekent niet dat alle patiënten met een enkel café au lait vlek moeten worden getest, maar een kind moet wel in de gaten worden gehouden op het optreden van volgende vlekken. Het is daarom raadzaam om de kinderen opnieuw te zien, en als er andere vlekken verschijnen, ook minder dan 6, zal het nodig zijn om er zeker van te zijn dat dit syndroom niet aanwezig is. Lentigines zijn eerder atypisch bij het Legius syndroom, niet noodzakelijk ovaal zoals bij NF1. Lentigines kunnen unilateraal zijn, ook bij volwassenen. Deze patiënten presenteren zich soms met macrocefalie en geassocieerde eenvoudige dysmorfie. Leer- en gedragsstoornissen kunnen aanwezig zijn. Het risico op kanker is uitzonderlijk en komt veel minder vaak voor dan bij NF1. Het Legius syndroom komt voor bij 1% van de kinderen zonder familiegeschiedenis van café au lait vlekken en ongeveer 20% van de kinderen met een familiegeschiedenis van café au lait vlekken.
Een andere differentiële diagnose is het McCune Albright syndroom, waarbij er sprake is van een groot, gekarteld café au lait vlek met onregelmatige randen. Dit syndroom predisponeert voor vroegtijdige puberteit en botfragiliteit.
Andere RASopathieën (Noonan syndroom, etc.) komen ook voor bij genodermatosen met café au lait vlekken.
Predicting neurofibromatosis type 1 risk among children with isolated café-au-lait macule. Ben-Shachar S et al. J Am Acad Dermatol. 2017 Jun;76(6):1077-1083
Aangeboren depigmentatie in de vorm van bilaterale en symmetrische “geometrische” vlekken, een frontale witte streep en meerdere TCL doen denken aan piébaldisme
Bepaalde chromosoomafwijkingen, zoals het ringchromosoom syndroom (cutis tricolor parvimaculata), kunnen leiden tot TCL en cutane dyschromie.
Het is ook belangrijk om op de hoogte te zijn van constitutieve mismatch repair (MMR) deficiëntie, die autosomaal recessief is en predisponeert voor kanker. TCL zijn atypisch of zeldzaam. In gevallen van bloedverwantschap en een voorgeschiedenis van enigszins bizarre vlekken is het belangrijk om te vragen naar een familiegeschiedenis van kanker, de ouders te onderzoeken en niet te aarzelen om patiënten door te verwijzen voor genetische tests op deze ziekte.
Wanneer er sprake is van meerdere kleine vlekjes, moeten syndromen zoals tubereuze sclerose van Bourneville (TSB) altijd overwogen worden. Bij zeer jonge kinderen kunnen er slechts 1-2 achromatische macula zijn, met een kenmerkende “lijsterbesblad” vorm. Deze laesies kunnen geassocieerd zijn met sommige TCL. Het is daarom belangrijk om hierover na te denken en een beoordeling uit te voeren. De andere cutane tekenen van BTS verschijnen later in de kindertijd. Bij kleine kinderen zijn er over het algemeen geen angiofibromen of peri-unguale fibromen.
Wanneer een gesystematiseerd hypochromatisch hamartoom wordt gevonden, afgebakend door de mediaanlijn, op een segment, is dit niet noodzakelijk syndromaal of zorgwekkend. In dit geval is de macule geïsoleerd en niet-syndromaal.
In een notendop:
Een enkele kleine vlek:
➔ Geïsoleerd: over het algemeen niet-syndromaal, wat geruststellend is.
Een enkele grote vlek:
➔ Heel vaak niet-syndromaal (bijv. achromisch hamartoom)
➔ Mogelijk syndromaal (NF1, Mc Cune Albright, enz.)
Meerdere kleine vlekjes:
➔ Mogelijk syndromaal
➔ In dit geval zijn een gedetailleerd onderzoek, evaluatie en follow-up vereist.
Meerdere vlekken met een “bizarre” vorm of rangschikking:
➔ Mogelijk syndromaal
➔ In dit geval is een nauwgezet klinisch onderzoek, evaluatie en follow-up vereist.
CONGENITALE ICHTYOSEN:
VERWARRING MET ATOPISCHE DERMATITIS OF PSORIASIS IS NIET ONGEWOON
Een andere situatie die genodermatose onthult, doet zich voor wanneer eczeem of atypische psoriasis wordt aangetroffen. Het Netherton-syndroom, dat gekoppeld is aan mutaties in het SPINK5-gen dat codeert voor het LEKTI-eiwit, wordt gekenmerkt door ichthyosiform erythrodermie en combineert eczemateuze en/of psoriasiforme ontstekingsflare-ups met een atopische achtergrond, Circumflex lineaire ichthyosis (erythe-
mateuze laesies met perifere afschilfering in de vorm van een dubbele kraag), alopecia van het haar en de wenkbrauwen, broos haar, falen in groei, moeilijkheden op school, superinfecties van de huid en slijmvliezen, uitdroging (bij baby’s). Bij onderzoek van de patiënt zijn de laesies van lineaire circumflex ichthyosis niet altijd zichtbaar.
Hoewel de symptomen over het algemeen zeer vroeg verschijnen, vanaf de eerste levensdagen, kan de diagnose later worden gesteld, in de adolescentie of zelfs op volwassen leeftijd, na enkele jaren van verkeerde diagnose.
Het moet daarom worden overwogen bij aanwezigheid van erythrodermie of ernstig, atypisch eczeem of psoriasis, vooral als het gepaard gaat met pilaire dysplasie.
Netherton syndroom wordt bevestigd door huidbiopsie (histologie en immunohistochemie tonen afwezigheid van LEKTI labeling), genetische analyse en haarmonsters. Haarmonsters kunnen normaal zijn in de eerste levensmaanden, maar als er haardysplasie is, wordt Trichorrhexis invaginata gevonden.
Ichthyosisvulgaris, te wijten aan een tekort aan filaggrine, kan zich uiten als xerose (droge huid) en atopische verschijnselen. Evenzo is X-gebonden ichthyosis, te wijten aan een steroïdsulfatasedeficiëntie, een vrij veel voorkomende vorm van ichthyosis, die wordt gekenmerkt door aanhechtende bruine schilfers die de plooien niet aantasten.
DENK
AAN EPIDERMOLYSIS BULLOSA ALS JE BULLAE OF EROSIES ZIET OP WRIJVINGSGEBIEDEN BIJ KINDEREN
Afgezien van de ernstigere gevallen van congenitale cutane aplasie met aanzienlijke huidfragiliteit vanaf de eerste levensdagen, wat snel leidt tot de diagnose erfelijke epidermolysis bullosa (HES), manifesteren de meeste vormen van HES zich door variabele huidfragiliteit in de eerste levensjaren.
De diagnose moet worden gesteld bij de aanwezigheid van gelokaliseerde bullae (phlyctenes) die vroeg in de kindertijd verschijnen, vooral op plaatsen waar druk of wrijving is, op de kruipleeftijd, bij het leren lopen, aan de voeten of bij warm weer. Miliumkorrels of nagelafwijkingen, vooral van de grote tenen, zoals ingegroeide teennagels of nageldystrofie, kunnen suggestief zijn. Bij autosomaal dominante vormen is het belangrijk om de ouders te onderzoeken, omdat het niet ongewoon is om tekenen van eerder niet gediagnosticeerde EBH te ontdekken. Als EBH wordt vermoed, moet de familie worden doorverwezen naar een referentie- of expertisecentrum voor diagnose (mogelijk op basis van huidbiopten of genetische analyse) en passende behandeling.
GEÏSOLEERDE VASCULAIRE AFWIJKINGEN DIE ONDERZOCHT MOETEN WORDEN OP ANDERE LOCATIES OF ERFELIJKE KENMERKEN
De overgrote meerderheid van de vasculaire afwijkingen is het gevolg van genetische variaties en kan daarom in de breedste zin van het woord worden beschouwd als genodermatosen. We gaan ons hier concentreren op pathologieën die aan de ene
kant uitsluitend vasculair en op de huid lijken te zijn, maar die het teken kunnen zijn van een meer algemene pathologie, met een diepere locatie in het bijzonder, of vasculaire anomalieën die aanwezig zijn in combinatie met andere symptomen en die, vanwege hun specificiteit, kunnen wijzen in de richting van een syndromale diagnose.
Als we kijken naar het gebied van vasculaire anomalieën, realiseren we ons dat de cutane vasculaire anomalieën waarbij we moeten zoeken naar een significante viscerale locatie, de multifocale vormen zijn.
Het is een beetje zoals met pigmentvlekken; als je naar café au lait vlekken kijkt, maak je je geen zorgen over 1 of 2 LCT’s; als je een veneuze malformatie hebt, maak je je geen zorgen, maar als je 15 veneuze malformaties op het lichaam hebt, moet je een syndromale pathologie vermoeden.
De tweede situatie betreft vasculaire laesies die gepaard gaan met andere symptomen, met name macrocefalie en neurologische symptomen.
Het Bean-syndroom “BRBN”
Dit is een niet-erfelijke genodermatose veroorzaakt door een somatische mutatie in het TEK-gen, die in slechts 50% van de gevallen voorkomt. Dit is een dubbele mutatie op hetzelfde allel van het gen.
De klinische verschijnselen variëren afhankelijk van hoe het gen gemuteerd is, in termen van het aantal en type mutaties en of het somatisch of kiembaan is.
Spijsverteringsschade bepaalt de prognose van dit syndroom, afhankelijk van het bijna constante hemorragische syndroom, maar van variabele intensiteit, begunstigd door de vaak belangrijke verbruikscoagulopathie (chronische verhoging van D-dimeer, matige fibrinopenie en trombocytopenie, inconstant), als gevolg van de spijsverteringsschade geassocieerd met de meervoudige cutane veneuze malformaties. Bij afwezigheid van een extern hemorragisch syndroom moet anemie als gevolg van martiale deficiëntie worden onderzocht; spijsverteringsonderzoeken moeten per geval worden besproken, waarbij de behandeling eerder medisch is (laag moleculair gewicht heparine, sirolimus) dan interventioneel, vanwege de verspreide aard van de laesies.
Glomu-veneuze misvormingen
Dit zijn blauwachtige, paarse of paarsachtige hyperkeratotische huidknobbels. Palpatie is pijnlijk en de lediging door compressie is onvolledig. Deze malformaties kunnen verspreid zijn of gegroepeerd in clusters. De betrokkenheid is cutaan en subcutaan, zonder spier- of botbetrokkenheid en er is nooit sprake van coagulopathie.
Glomuveuze misvormingen komen in families voor (autosomaal dominante transmissie met mutatie van het glomuline gen).
CM-AVM
Het meest recente voorbeeld van meervoudige vasculaire malformaties is het CM-AVM syndroom.
Meerdere capillaire misvormingen, afgerond, bleek, met een anemisch halo, aangeboren en vroeg in de kindertijd verschijnend, zijn kenmerkend voor dit syndroom.
“Vasculaire laesies kunnen gepaard gaan met andere symptomen, met name macrocefalie en neurologische symptomen.”
Er kunnen familiaire gevallen zijn, met autosomaal dominante overdracht, maar deze aandoening kan zich ook de novo voordoen, zoals alle genodermatosen. Het is het cutane teken van een aandoening die bekend staat als CM-AVM syndroom (capillaire malformatie-arterioveineuze malformatie), gekoppeld aan mutaties in twee genen: RASA1 en EPHB4, die enkele semiologische nuances vertonen en de bijzonderheid hebben, in beide gevallen, geassocieerd te zijn met arterioveneuze malformaties van de weke delen, maar vooral van het centrale zenuwstelsel in ongeveer 10% van de gevallen, wat de prognose kan beïnvloeden. Het is daarom belangrijk om deze capillaire malformaties te herkennen, omdat dit het enerzijds mogelijk maakt om een systematische screening op een cerebrale afwijking te bespreken en anderzijds om patiënten door te verwijzen voor genetische counseling, gezien de mogelijkheid van overdracht van deze afwijking en bepaalde fenotypische kenmerken die ernstig kunnen zijn.
Het risico op cerebrale arterioveneuze malformatie is altijd een reden tot bezorgdheid, maar er moet worden opgemerkt dat de meerderheid van de kinderen geen cerebrale schade heeft en het heel goed doet.
Soms worden ponctiforme telangiëctasieën gezien aan de labiale zijde, wat lijkt op de ziekte van Rendu-Osler, waarbij de telangiëctasieën klonterig zijn en de handpalm betrokken is.
Bij de ziekte van Rendu-Osler zijn de klinische manifestaties niet aanwezig bij de geboorte en treden ze later op dan bij het CM-AVM-syndroom, met name huidlaesies en epistaxis; de prognose is gekoppeld aan het bestaan van pulmonale, lever- of cerebrale arterioveneuze fistels.
VASCULAIRE LAESIES DIE
EEN SYNDROMALE DIAGNOSE
STELLEN IN COMBINATIE MET
ANDERE KLINISCHE SYMPTOMEN
De belangrijkste klinische tekenen die niet strikt dermatologisch zijn en die geassocieerd kunnen worden met vasculaire laesies
“Het is niet ongewoon dat kinderen worden doorverwezen voor capillaire malformatie en dat macrocefalie en morfologische kenmerken onopgemerkt blijven. In dergelijke gevallen zullen de dermatologische en vasculaire aandachtspunten helpen om de diagnose te richten op het MCAP-syndroom.”
zijn macrocefalie, die gepaard kan gaan met dysmorfie van het gezicht en soms neurologische tekenen die niet erg uitgesproken of specifiek zijn, zoals aandachtsproblemen, moeilijkheden op school of zeer ernstige epilepsie die moeilijk te behandelen is.
Gezichtsdysmorfie wordt gekenmerkt door een afgerond voorhoofd, een licht naar beneden gedrukte neusbrug, ogen die licht naar beneden en naar buiten staan en een licht ongebruikelijke morfologie van de neus. Samen met de macrocefalie, die niet altijd erg uitgesproken is, zijn er afwijkingen op de cerebrale beeldvorming met ventrikelverwijdingen, Chiari-malformaties (cerebellaire hernia’s), polymicrogyrie, dik corpus callosum, hemimegalencephalie, die, zeer variabel, volledig asymptomatisch of zeer symptomatisch kunnen zijn.
Deze kinderen hebben diffuse, zeer bleke, gereticuleerde capillaire malformaties, soms met distale skeletafwijkingen. Het is niet ongewoon dat kinderen worden doorverwezen voor capillaire malformatie en dat macrocefalie en morfologische kenmerken onopgemerkt blijven. In dergelijke gevallen zullen de dermatologische en vasculaire aandachtspunten helpen om de diagnose te richten op het MCAP-syndroom. Deze aandoening is gekoppeld aan een somatische, niet-erfelijke mutatie in het PIK3CA-gen. De mutatie wordt daarom gevonden door een huidbiopsie van het aangetaste gebied uit te voeren.
Pathogene somatische variant van AKT3
Deze kinderen hebben polymicrogyrie en zeer symptomatische macrocefalie met een epileptisch syndroom dat zeer moeilijk onder controle te houden is. Ze presenteren zich met de volgende dermatologische tekenen, die misschien niet op de voorgrond lijken te staan, maar wel karakteristiek zijn. Dit zijn capillaire malformaties, soms een beetje gereticuleerd, soms een beetje gaasachtig, bijna zoals cutis marmorata laesies maar zeer beperkt. Deze huidlaesies zijn specifiek; als er een biopt van wordt genomen, zal er een somatische genetische mutatie van het AKT3-gen worden gevonden.
Als er pathologisch hersenweefsel wordt verkregen, wordt dezelfde mutatie gevonden.
Cowden-syndroom (of PTEN-hamartoom- en tumorsyndroom)
Dit syndroom is bekend bij volwassenen omdat het predisponeert voor een aantal vormen van kanker. Het vertoont dermatologische tekenen zoals café-au-lait vlekken, die niet erg specifiek zijn.
Bij kinderen zijn de tekenen meer gefrustreerd en is er bijna altijd sprake van een zeer karakteristieke macrocefalie, die ook bij volwassenen blijft bestaan. Er kunnen ook multipele lipomen worden gevonden.
Kinderen worden vaak doorverwezen voor vaatafwijkingen, omdat macrocefalie vaak onopgemerkt blijft. Patiënten klagen over pijn als gevolg van intra-musculaire vaatafwijkingen, waarvan er veel zijn bij dit syndroom.
Dit syndroom is geassocieerd met een pathogene variant van het PTEN-gen en kan in families voorkomen, hoewel de novo vormen nog steeds mogelijk zijn.
Samenvattend zijn er twee hoofdgroepen van pathologieën bij vasculaire genodermatosen:
1) Pathologieën die uitsluitend cutaan vasculair van aard lijken te zijn, maar die moeten worden onderzocht op viscerale lokalisaties :
a. Meervoudige veneuze malformaties die moeten worden onderzocht op betrokkenheid bij het spijsverteringskanaal
b. Meervoudige capillaire malformaties die moeten leiden tot de diagnose CM-AVM syndroom en een zoektocht naar lokalisaties in het centrale zenuwstelsel.
2) Les Pathologieën geassocieerd met macrocefalie
a. PIK3CA spectrum –MCAP-syndroom
b. PTEN- Cowde- syndroom
c. AKT
as of December 1st, 2023
and colourless to slightly yellow.Therapeutic indications: Adult plaque psoriasis. Cosentyx is indicated for the treatment of moderate to severe plaque psoriasis in adults who are candidates for systemic therapy. Paediatric plaque psoriasis. Cosentyx is indicated for the treatment of moderate to severe plaque psoriasis in children and adolescents from the age of 6 years who are candidates for systemic therapy. Hidradenitis suppurativa (HS). Cosentyx is indicated for the treatment of active moderate to severe hidradenitis suppurativa (acne inversa) in adults with an inadequate response to conventional systemic HS therapy (see full leaflet).Psoriatic arthritis. Cosentyx, alone or in combination with methotrexate (MTX), is indicated for the treatment of active psoriatic arthritis in adult patients when the response to previous disease-modifying anti-rheumatic drug (DMARD) therapy has been inadequate. Axial spondyloarthritis (axSpA). Ankylosing spondylitis (AS, radiographic axial spondyloarthritis) Cosentyx is indicated for the treatment of active ankylosing spondylitis in adults who have responded inadequately to conventional therapy. Non-radiographic axial spondyloarthritis (nr-axSpA) Cosentyx is indicated for the treatment of active non-radiographic axial spondyloarthritis with objective signs of inflammation as indicated by elevated C- reactive protein (CRP) and/or magnetic resonance imaging (MRI) evidence in adults who have responded inadequately to non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs). Juvenile idiopathic arthritis (JIA). Enthesitis-related arthritis (ERA) Cosentyx, alone or in combination with methotrexate (MTX), is indicated for the treatment of active enthesitis-related arthritis in patients 6 years and older whose disease has responded inadequately to, or who cannot tolerate, conventional therapy (see full leaflet). Juvenile psoriatic arthritis (JPsA) Cosentyx, alone or in combination with methotrexate (MTX), is indicated for the treatment of active juvenile psoriatic arthritis in patients 6 years and older whose disease has responded inadequately to, or who cannot tolerate, conventional therapy (see full leaflet). Posology and method of administration: Cosentyx is intended for use under the guidance and supervision of a physician experienced in the diagnosis and treatment of conditions for which Cosentyx is indicated. Adult plaque psoriasis The recommended dose is 300 mg of secukinumab by subcutaneous injection with initial dosing at weeks 0, 1, 2, 3 and 4, followed by monthly maintenance dosing. Based on clinical response, a maintenance dose of 300 mg every 2 weeks may provide additional benefit for patients with a body weight of 90 kg or higher. Each 300 mg dose is given as one subcutaneous injection of 300 mg or as two subcutaneous injections of 150 mg. Paediatric plaque psoriasis (adolescents and children from the age of 6 years). The recommended dose is based on body weight (Table 1) and administered by subcutaneous injection with initial dosing at weeks 0, 1, 2, 3 and 4, followed by monthly maintenance dosing. Each 75 mg dose is given as one subcutaneous injection of 75 mg. Each 150 mg dose is given as one subcutaneous injection of 150 mg. Each 300 mg dose is given as one subcutaneous injection of 300 mg or as two subcutaneous injections of 150 mg. Table 1. Recommended dose for paediatric plaque psoriasis : Body weight at time of dosing: Recommended Dose; <25 kg : 75 mg; 25 to <50 kg: 75 mg; ≥50 kg : 150 mg (*may be increased to 300 mg). *Some patients may derive additional benefit from the higher dose. The 150 mg and 300 mg solution for injection in pre-filled syringe and in pre-filled pen are not indicated for administration to paediatric patients with a weight <50 kg. Cosentyx may be available in other strengths and/or presentations depending on the individual treatment needs. Hidradenitis suppurativa (HS) The recommended dose is 300 mg of secukinumab by subcutaneous injection with initial dosing at weeks 0, 1, 2, 3, and 4, followed by monthly maintenance dosing. Based on clinical response, the maintenance dose can be increased to 300 mg every 2 weeks. Each 300 mg dose is given as one subcutaneous injection of 300 mg or as two subcutaneous injections of 150 mg. Psoriatic arthritis For patients with concomitant moderate to severe plaque psoriasis, please refer to adult plaque psoriasis recommendation. For patients who are anti-TNFα inadequate responders (IR), the recommended dose is 300 mg by subcutaneous injection with initial dosing at Weeks 0, 1, 2, 3 and 4, followed by monthly maintenance dosing. Each 300 mg dose is given as one subcutaneous injection of 300 mg or as two subcutaneous injections of 150 mg. . For other patients, the recommended dose is 150 mg by subcutaneous injection with initial dosing at Weeks 0, 1, 2, 3 and 4, followed by monthly maintenance dosing. Based on clinical response, the dose can be increased to 300 mg. Axial spondyloarthritis (axSpA). Ankylosing spondylitis (AS, radiographic axial spondyloarthritis).The recommended dose is 150 mg by subcutaneous injection with initial dosing at weeks 0, 1, 2, 3 and 4, followed by monthly maintenance dosing. Based on clinical response, the dose can be increased to 300 mg. Each 300 mg dose is given as one subcutaneous injection of 300 mg or as two subcutaneous injections of 150 mg. Non-radiographic axial spondyloarthritis (nr-axSpA). The recommended dose is 150 mg by subcutaneous injection with initial dosing at weeks 0, 1, 2, 3 and 4, followed by monthly maintenance dosing. Juvenile idiopathic arthritis (JIA). Enthesitis-related arthritis (ERA) and juvenile psoriatic arthritis (JPsA). The recommended dose is based on body weight (Table 2) and administered by subcutaneous injection at weeks 0, 1, 2, 3, and 4, followed by monthly maintenance dosing. Each 75 mg dose is given as one subcutaneous injection of 75 mg. Each 150 mg dose is given as one subcutaneous injection of 150 mg. Table 2. Recommended dose for juvenile idiopathic arthritis : Body weight at time of dosing : Recommended dose; <50 kg : 75 mg; ≥50 kg: 150 mg. The 150 mg and 300 mg solution for injection in pre-filled syringe and in pre-filled pen are not indicated for administration to paediatric patients with a weight <50 kg. Cosentyx may be available in other strengths and/or presentations depending on the individual treatment needs. For all of the above indications, available data suggest that a clinical response is usually achieved within 16 weeks of treatment. Consideration should be given to discontinuing treatment in patients who have shown no response by 16 weeks of treatment. Some patients with an initial partial response may subsequently improve with continued treatment beyond 16 weeks. Special populations: Elderly patients (aged 65 years and over): No dose adjustment is required. Renal impairment / hepatic impairment: Cosentyx has not been studied in these patient populations. No dose recommendations can be made. Paediatric population The safety and efficacy of Cosentyx in children with plaque psoriasis and in the juvenile idiopathic arthritis (JIA) categories of ERA and JPsA below the age of 6 years have not been established. The safety and efficacy of Cosentyx in children below the age of 18 years in other indications have not yet been established. No data are available. Method of administration. Cosentyx is to be administered by subcutaneous injection. If possible, areas of the skin that show psoriasis should be avoided as injection sites. The solution in the syringe or pen must not be shaken. After proper training in subcutaneous injection technique, patients may self-inject Cosentyx if a physician determines that this is appropriate. However, the physician should ensure appropriate follow-up of patients. Patients should be instructed to inject the full amount of Cosentyx according to the instructions provided in the package leaflet. Comprehensive instructions for administration are given in the package leaflet. Contraindications: Severe hypersensitivity reactions to the active substance or to any of the excipients. Clinically important, active infection (e.g. active tuberculosis). Undesirable effects: Summary of the safety profile: see full leaflet. List of adverse reactions: ADRs from psoriasis, psoriatic arthritis and ankylosing spondylitis clinical studies as well as from post-marketing experience are listed by MedDRA system organ class. Within each system organ class, the ADRs are ranked by frequency, with the most frequent reactions first. Within each frequency grouping, adverse drug reactions are presented in order of decreasing seriousness. In addition, the corresponding frequency category for each adverse drug reaction is based on the following convention: very common (≥1/10); common (≥1/100 to <1/10); uncommon (≥1/1,000 to <1/100); rare (≥1/10,000 to <1/1,000); very rare (<1/10,000); and not known (cannot be estimated from the available data).List of adverse reactions in clinical studies1) and post-marketing experience: Infections and infestations: Very common: Upper respiratory tract infections; Common: Oral herpes; Uncommon: Oral candidiasis; Uncommon: Otitis externa. Uncommon: Lower respiratory tract infections. Uncommon: Tinea pedis. Not known: Mucosal and cutaneous candidiasis (including oesophageal candidiasis). Blood and lymphatic system disorders: Uncommon: Neutropenia. Immune system disorders: Rare: Anaphylactic reactions. Nervous system disorders: Common: Headache. Eye disorders: Uncommon: Conjunctivitis. Respiratory, thoracic and mediastinal disorders: Common: Rhinorrhoea. Gastrointestinal disorders: Common: Diarrhoea. Common: Nausea. Uncommon: Inflammatory bowel disease. Skin and subcutaneous tissue disorders: Uncommon: Urticaria. Uncommon: Dyshidrotic eczema. Rare: Exfoliative dermatitis2). Rare: Hypersensitivity vasculitis. Not known: Pyoderma gangrenosum. General disorders and administration site conditions: Common: Fatigue. 1) Placebocontrolled clinical studies (phase III) in plaque psoriasis, PsA, AS, nr-axSpA and HS patients exposed to 300 mg, 150 mg, 75 mg or placebo up to 12 weeks (psoriasis) or 16 weeks (PsA, AS, nr-axSpA and HS) treatment duration. 2) Cases were reported in patients with psoriasis diagnosis. Description of selected adverse reactions: see full leaflet. Paediatric population. Undesirable effects in paediatric patients from the age of 6 years with plaque psoriasis. The safety of secukinumab was assessed in two phase III studies in paediatric patients with plaque psoriasis. The first study (paediatric study 1) was a double-blind, placebo-controlled study of 162 patients from 6 to less than 18 years of age with severe plaque psoriasis. The second study (paediatric study 2) is an open-label study of 84 patients from 6 to less than 18 years of age with moderate to severe plaque psoriasis. The safety profile reported in these two studies was consistent with the safety profile reported in adult plaque psoriasis patients. Undesirable effects in paediatric patients with JIA. The safety of secukinumab was also assessed in a phase III study in 86 juvenile idiopathic arthritis patients with ERA and JPsA from 2 to less than 18 years of age. The safety profile reported in this study was consistent with the safety profile reported in adult patients. Reporting of suspected adverse reactions: Reporting suspected adverse reactions after authorisation of the medicinal product is important. It allows continued monitoring of the benefit/risk balance of the medicinal product. Healthcare professionals are asked to report any suspected adverse reactions via the national reporting system. Mode of delivery: Medicinal product subject to medical prescription. Marketing authorisation holder and numbers: Novartis Europharm Limited, Vista Building,
FRANCESCO MESSINA
IRCCS Policlinico San Donato, San Donato Milanese (MI) Italië
STUDIE VAN EEN GEVAL VAN ECCRIEN POROMA EN LITERATUUROVERZICHT: ANALYSE VAN DE KLINISCHE KENMERKEN EN HET EVOLUTIEF POTENTIEEL
VOOR TRANSFORMATIE IN POROCARCINOOM.
Een 75-jarige vrouwelijke patiënt zonder noemenswaardige medische voorgeschiedenis presenteerde zich met een erosieve laesie op de zool van haar linkervoet die drie jaar eerder was ontstaan. De laesie, aanvankelijk klein en onopvallend, was na een paar weken spontaan gereepithelialiseerd, maar was de afgelopen maanden opnieuw verschenen met een duidelijke toename in grootte, van ongeveer 5 mm tot bijna 2 cm in diameter. De patiënt merkte op dat de laesie er af en toe korstig uitzag, maar nooit langdurig ulcereerde.
De laesie ging niet gepaard met pijn, jeuk of bloeden. De patiente meldde echter een licht gevoel van ongemak bij langdurig lopen, wat ze toeschreef aan de positie van de laesie boven een gebied met hoge plantaire druk. Ze merkte geen snelle veranderingen op in de kleur of textuur van de laesie, hoewel deze soms roder leek na langdurig lopen.
Huidonderzoek toonde een goed afgebakende, pijnloze, roodachtige sessiele nodule van ongeveer 2 cm in diameter, gelegen in de linker plantaire regio [figuur 1]. De nodule had een licht ruw oppervlak en een stevige consistentie bij palpatie, met tekenen van milde lokale ontsteking, maar geen bewijs van regionale lymfadenopathie.
Figuur 1
Op dermoscopie werden polymorfe vaten gezien, waaronder onregelmatige lineaire structuren en glomerulaire vaten. Er waren ook witachtige gebieden die duidden op focale keratinisatie [figuur 2]. Er werd geen melaninepigment geïdentificeerd, waardoor een melanocytaire oorsprong van de laesie kon worden uitgesloten.
De nodule werd volledig geëxcideerd onder plaatselijke verdoving, zonder intraoperatieve complicaties. De laesie werd opgestuurd voor histopathologisch onderzoek, dat grote anastomoserende banden van epitheelcellen liet zien die zich diep in de dermis uitstrekten. De tumorcellen waren uniform klein, kubusvormig, met ronde kernen en matige hoeveelheden cytoplasma. Er waren kleine gebieden van centrale keratinisatie binnen de tumor, evenals zeldzame patronen van mitose, consistent met lage mitotische activiteit.
Op basis van de klinische en histologische bevindingen werd de diagnose eccrien poroma gesteld.
De patiënte werd drie maanden na excisie opnieuw onderzocht, zonder tekenen van lokaal recidief of nieuwe laesies. Ze werd gerustgesteld dat de tumor goedaardig was en blijft onder jaarlijks toezicht.
POROMEN
Epidemiologisch gezien vormen neoplasma’s van de eccriene en apocriene zweetklieren slechts 1% van alle primaire huidlaesies. Poromen worden geïdentificeerd in ongeveer 10% van deze laesies. Ze komen meestal voor bij patiënten van middelbare leeftijd en ouder, zonder duidelijke voorkeur voor geslacht. De meest voorkomende locaties voor de tumor zijn de handpalmen, voetzolen, hoofd en nek en de onderste ledematen. Er zijn echter ook minder vaak voorkomende plaatsen beschreven, zoals de oogleden en de vulva. Poroma wordt vaak een “grote
imitator” genoemd omdat het klinisch en dermoscopisch vaak kenmerken gemeen heeft met goedaardige en/of kwaadaardige huidtumoren, waardoor histopathologisch onderzoek nodig is om de diagnose te bevestigen [1, 2].
Vanuit pathogenetisch oogpunt zijn genfusies gesuggereerd als een activerende oorzaak van het tumorproces in deze laesies. Recentelijk zijn YAP1-fusies aangetoond in 93 van de 104 gevallen van poroma (85%) en in 7 van de 11 gevallen (67,6%) van porocarcinoom, waarmee de mogelijke rol van deze fusies in de tumorigenese werd onderzocht. Meer specifiek werden de YAP1-MAML2, MAML2-YAP-1, YAP1NUTM1 en WWTR1-NUTM1 fusies geidentificeerd. Bovendien werden onder de 11 onderzochte porocarcinomen de YAP1MAML2 en YAP1-NUTM1 fusies geïdentificeerd in respectievelijk 1 en 6 laesies. Dit suggereert dat poromen en porocarcinomen histogenetisch met elkaar verbonden zijn en dat een aanzienlijk deel van de porocarcinomen kan ontstaan uit de kwaadaardige transformatie van reeds bestaande poromen [3].
Eccrien poroma verschijnt als een solitaire, stevige papel, plaque of nodule, soms omgeven door een rand. Het oppervlak kan variëren van glad, glanzend en schilferig tot wratachtig en papillomateus. Door de locatie en vorm van de laesie kunnen secundaire ulceraties en erosies optreden. Poromen zijn meestal vleeskleurig, rozerood en als ze gepigmenteerd zijn, kunnen ze blauw of zelfs zwart lijken [4]. Hoewel het poroom voornamelijk de huid van de volaire regio’s aantast, zijn er ook gevallen gemeld in andere gebieden, zoals de romp, het gezicht, de vulva, de oogleden en zelfs onder de vingernagels. Deze voorliefde voor acrale oppervlakken kan worden verklaard door het feit dat de eccriene klieren daar dichter en talrijker zijn. Poromen kunnen echter ook verschijnen in gebieden met een lage dichtheid van eccriene klieren, zoals hierboven vermeld. Ze zijn meestal asymptomatisch en groeien langzaam, maar sommige patiënten melden jeuk of, in zeldzame gevallen, pijn [1,2]. Hoewel poromen in de meeste gevallen solitaire tumoren zijn, zijn er ook gevallen gemeld van meerdere laesies die in clusters voorkomen. Deze aandoening wordt gedefinieerd als eccriene poromatose en komt vaak voor bij patiënten die zijn behandeld met radiotherapie en/of chemotherapie [5,6].
Afhankelijk van de locatie van de poroïde cellen zijn er vier histopathologische varianten beschreven: eenvoudig hidracanthoom, eccrien poroom, dermale kanaaltumor en poroïde hidradenoom. Het eenvoudige hidracanthoom is volledig intraepidermaal, terwijl de dermale kanaaltumor volledig intradermaal is. Een klassiek poroom bestaat uit koorden en clusters van neoplastische cellen die verbonden zijn met de epidermis en infiltratie van de oppervlakkige dermis. Het poroïde hidrade-
Figuur 2
noom ten slotte, dat gekenmerkt wordt door een enkele nodule of een klein aantal nodules, bevindt zich in de dermis en heeft solide, cysteuze segmenten. Alle typen poromen hebben gemeenschappelijke histopathologische kenmerken, zoals de aanwezigheid van poroïde en cuticulaire cellen. Poroïde cellen lijken morfologisch op de cellen van de perifere laag van het meest distale deel van de eccriene en apocriene kanalen. Ze hebben een ronde kern en basofiel cytoplasma. Daarentegen lijken cuticulaire cellen groter met eosinofiel cytoplasma, vergelijkbaar met de luminale cellen van het canaliculaire deel van de eccriene en apocriene klieren [2,6].
Het eccriene poroma bevindt zich volledig binnen de acanthotische epidermis en ontstaat uit de perifere cellen van het intraepidermale deel van de eccriene ductus. Vanuit de lagere epidermis woekert het naar beneden in de dermis, waar het grote anastomoserende banden van epitheelcellen vormt. Vergeleken met de epidermale keratinocyten bestaat de tumor uit uniforme, kubusvormige, kleinere cellen. De cellen zijn met elkaar verbonden door intercellulaire bruggen.
De klinische diagnose van poroma eccrine kan moeilijk zijn. Vooral in gevallen die ontstaan in niet-volaire gebieden, kunnen poromen verkeerd worden gediagnosticeerd als kwaadaardig melanoom, basaalcelcarcinoom of plaveiselcelcarcinoom [7]. Dermoscopie kan helpen bij de diagnose van poromen, hoewel specifieke dermoscopische kenmerken van EP nog niet zijn beschreven. Dermoscopisch kan het overheersende vaatpatroon richting geven aan de diagnose. De meest waargenomen vaatstructuren zijn polymorf, glomerulair, blad en bloem, lineair-irregelmatig, lus of haarspeld. Van de bovenstaande kenmerken lijken blad- en bloemstructuren kenmerkend te zijn voor poromen. Bovendien lijken de vaatstructuren van poromen, in vergelijking met de arboriserende vaten die worden gezien bij basaalcelcarcinomen, minder duidelijk, wat erop wijst dat de vaten bij poromen veel dieper in de dermis liggen, wat aanwijzingen geeft voor de differentiële diagnose [2,8].
Omdat de diagnose van deze polymorfe tumor echter moeilijk te stellen is, moet, om een maligniteit niet te missen, bij elke laesie met polymorfe vaten, ulceratie en/of helderwitte structuren een biopsie worden uitgevoerd om amelanotisch melanoom, melanoommetastase en plaveiselcelcarcinoom uit te sluiten [8].
Eccrien poroma is een goedaardige tumor en excisie is curatief. Oppervlakkige laesies kunnen worden behandeld door eenvoudige chirurgische excisie, scheren of elektrochirurgie. Laesies die zich uitstrekken naar diepere lagen kunnen worden verwijderd door eenvoudige chirurgische excisie.
ECCRIEN POROCARCINOOM
Eccrien porocarcinoom is de kwaadaardige variant van eccrien poroma. Porocarcinoom is een zeldzame kwaadaardige tumor van het dermale kanaal met een incidentie van 0,004%, die vaker voorkomt op het hoofd en de ledematen. Door de aanwezigheid van squameuze differentiatie in porocarcinomacellen is de histopathologische diagnose een uitdaging en wordt het
daarom vaak verkeerd gediagnosticeerd als basaalcel- of squameuscelcarcinoom. De lage incidentie van porocarcinoom kan daarom een onderschatting zijn. Pathogenetisch is het ontstaan van de tumor niet volledig bekend, maar een case-serie uit 2021 meldde dat porocarcinomen zich in 18% tot 50% van de gevallen de novo of binnen een al bestaand poroma kunnen ontwikkelen [9]. Zoals eerder vermeld, lijkt het er in sommige gevallen op dat de aanwezigheid van YAP1-fusies in beide tumoren de belangrijkste gebeurtenis in de oncogenese kan zijn.
Men denkt dat porocarcinoom kan ontstaan uit het acrosyringium, de intraepidermale spiraalkanaal van het eccriene apparaat. Sommige studies hebben gemeld dat blootstelling aan de zon een belangrijke risicofactor is voor de tumorigenese van porocarcinoom [10]. De meest voorkomende plaatsen voor porocarcinoom zijn aan de zon blootgestelde gebieden (hoofd, nek en ledematen). Puttonen et al. vonden een negatieve correlatie tussen UV-schade en tumorinfiltrerende lymfocyten (TIL’s). De resultaten suggereren dat UV een mogelijk immunosuppressief effect heeft op de micro-omgeving van porocarcinomen[11].
Immunosuppressie kan ook een risicofactor zijn voor de ontwikkeling van porocarcinoom. Eén case-serie meldde vijf porocarcinoompatiënten met een voorgeschiedenis van immunosuppressieve geneesmiddelen of aandoeningen (dit waren niertransplantatieontvangers of patiënten met het verworven immunodeficiëntiesyndroom). Hoewel de relatie tussen blootstelling aan chemische stoffen en de ontwikkeling van porocarcinoom zeldzaam is, zijn er verschillende gevallen van deze relatie gepubliceerd, bijvoorbeeld een patiënt met chronische blootstelling aan benzeenlijm, die porocarcinoom ontwikkelde, of een geval van porocarcinoom op het been, dat zich had ontwikkeld op een litteken van een gifgasexplosie [10].
De mechanismen onderliggend aan de tumorigenese van porocarcinoom blijven slecht begrepen, omdat er maar weinig studies naar porocarcinoom zijn uitgevoerd en er maar heel weinig patiënten bij betrokken zijn. Er is gerapporteerd dat specifieke oncogene drivers, signaalroutes en ontregeling van de celcyclus betrokken zijn bij de tumorigenese van porocarcinoom. Genetische veranderingen in kankergerelateerde genen zoals TP53 (tumoreiwit p53), CDKN2A (cyclin-dependent kinase inhibitor 2A), HRAS (HRas proto-oncogene, GTPase), EGFR (epidermale groeifactor receptor) en Rb1 (Retinoblastoma 1) zijn ook gerapporteerd. Deregulatie van de MAPK (mitogen-activated protein kinase) pathway en de PI3K-AKT (phosphatidylinositol-4,5-bisphosphate 3-kinase, AKT serine/threonine kinase) pathway is gesuggereerd in andere studies [10].
Verschillende onderzoeken hebben genetische mutaties in porocarcinoom geanalyseerd met behulp van gerichte sequencing en whole exome sequencing (WES). De meest voorkomende mutaties waren voornamelijk TP53 (80%) en RB1 (60%) en HRAS (40%). Andere onderzoeken meldden overexpressie van EGFR-, PAK1- en MAP2K1-genen (mitogen-activated protein kinase 1, ook bekend als MEK1) in tumoren, beoordeeld met behulp van WES, RNA-sequencing (RNA-Seq) en vergelijkende
genoomhybridisatieanalyses. TP53, het celcyclusregulerende en tumorsuppressorgen, is de meest voorkomende plaats van genmutaties in porocarcinomen. Gedeeltelijke inactivatie van de p53-route is een belangrijke gebeurtenis in tumorigenese en tumorgroei. Mutaties in RB1 werden ook ontdekt in veel gevallen van porocarcinoom [10, 12].
De klinische presentatie van porocarcinoom omvat een vaak ulcererende endoexofytische nodule, die in sommige gevallen ontstaat over een al bestaand poroom. Het is asymptomatisch, erythemateus tot paarsachtig van kleur en meestal <2 cm. Tekenen die ons doen vermoeden dat er sprake is van kwaadaardige transformatie van een al bestaand poroma zijn spontane bloeding, jeuk, pijn, ulceratie of snelle groei in korte tijd [13]. De variabele klinische presentaties en brede differentiële diagnose plaatsen histologisch onderzoek op de voorgrond bij de diagnose van porocarcinoom. Porocarcinoom wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van poreuze basaloïde epitheelcellen met ductale differentiatie en cytologisch pleomorfisme. Daarnaast vertonen de tumorcellen nucleaire hyperchromasie en verhoogde mitotische activiteit. Vaak is er sprake van ulceratie en necrose. Hoewel de twee tumoren vergelijkbare kenmerken kunnen hebben, kunnen eccriene poromen histopathologisch worden onderscheiden van eccriene porocarcinomen door de afwezigheid van mitosen, een infiltratief groeipatroon, atypische celmorfologie, intratumorale necrose, duidelijke celdifferentiatie of vasculaire invasie. Porocarcinomen metastaseren via het lymfestelsel bij ongeveer 25% van de patiënten, met een mortaliteit van 65% tot 80% in deze gevallen. Metastasen worden het meest aangetroffen in aangrenzende lymfeklieren (57,7%), gevolgd door de luchtwegen/longen (12,8%), hersenen (9%), lever (9%), huid (5,8%), bot (3,2%), maag (0,6%) en borst (0,6%) [14]. Immunohistochemische analyse kan helpen bij de diagnose, omdat kleuring met carcinoembryonaal antigeen (CEA), epitheliaal membraan antigeen (EMA) en aanvullende histochemische kleuring met Schiff’s periodiek zuur ductale structuren kan visualiseren en zo PC kan onderscheiden van andere tumortypes. Daarnaast vertonen porocarcinomen enige expressie van CD117, en hoewel niet specifiek voor porocarcinoom, kan CD117 in moeilijke gevallen helpen porocarcinoom te onderscheiden van cutaan plaveiselcelcarcinoom [15].
Porocarcinoom, als kwaadaardige variant van poroma, heeft een hoog recidiefpercentage na excisie. Chirurgische marges die het recidiefpercentage verlagen, worden geschat op 3 tot 10 mm. Er is echter geen op bewijs gebaseerde consensus over aanbevolen excisiemarges. Lokaal recidief van porocarcinoom wordt geschat op 20% tot 35% van de gevallen, lymfekliermetastase op 20% en metastase van vaste organen op 10%. Radiotherapie kan een behandelingsoptie zijn, maar met wisselende resultaten omdat er geen klinische studies zijn die de werkzaamheid ervan bevestigen. Daarnaast kan chemotherapie met 5-fluorouracil of docetaxel worden gebruikt in gevallen van uitgezaaide ziekte of recidief [16].
CONCLUSIE
Eccrien poroma is een zeldzame goedaardige tumor afkomstig van de terminale cellen van de eccriene zweetklieren. De
klinische en dermoscopische presentatie is vaak misleidend en lijkt op verschillende andere cutane neoplasma’s, wat de diagnose aanzienlijk bemoeilijkt. Zorgvuldige beoordeling van elke verdachte laesie is daarom noodzakelijk om een verkeerde diagnose te voorkomen.
De gebruikelijke behandeling is volledige chirurgische verwijdering, maar waakzaamheid is geboden omdat tekenen zoals recidief, ulceratie, bloeding, pijn of snelle groei van de laesie kunnen wijzen op kwaadaardige transformatie in een eccrien porocarcinoom. In dergelijke gevallen is een grondige differentiële diagnose noodzakelijk.
Histopathologisch onderzoek, ondersteund door immunohistochemische technieken, speelt een cruciale rol in het onderscheid tussen poroma en eccrien porocarcinoom. Gezien de zeldzaamheid van deze tumor, de complexiteit van de klinische en dermoscopische diagnose en de mogelijkheid van maligne transformatie, wordt aanbevolen om elke verdachte nodulaire laesie te onderwerpen aan histopathologisch onderzoek, vooral bij oudere patiënten. Deze aanpak maakt het niet alleen mogelijk om een nauwkeurige diagnose te stellen, maar helpt ook om maligne progressie te voorkomen.
REFERENTIES
Sawaya, J.L.; Khachemoune, A. Poroma: A review of eccrine, apocrine, and malignant forms. Int. J. Dermatol. 2014, 53, 1053–1061 Kyrmanidou, E.; Fotiadou, C.; Kemanetzi, C.; Trakatelli, M.-G.; Trigoni, A.; Patsatsi, A.; Apalla, Z.; Lazaridou, E. Eccrine Poroma: Pathogenesis, New Diagnostic Tools and Association with Porocarcinoma—A Review. Diagnostics 2023, 13, 2689
Sekine, S.; Kiyono, T.; Ryo, E.; Ogawa, R.; Wakai, S.; Ichikawa, H.; Suzuki, K.; Arai, S.; Tsuta, K.; Ishida, M.; et al. Recurrent YAP1-MAML2 and YAP1-NUTM1 fusions in poroma and porocarcinoma. J. Clin. Investig. 2019, 129, 3827–3832.
Xu, M.; Chen, Y.; Xiong, J.; Xue, R.; Yin, J.; Yang, W. Pigmented poroma showing unique pineapple-like dermoscopic appearance with target network-like structure. Int. J. Dermatol. 2021, 60, e354–e356.
Mayo, T.T.; Kole, L.; Elewski, B. Eccrine Poromatosis: Case Report, Review of the Literature, and Treatment. Ski. Appendage Disord. 2015, 1, 95–98
Deckelbaum, S.; Touloei, K.; Shitabata, P.K.; Sire, D.J.; Horowitz, D. Eccrine poromatosis: Case report and review of the literature. Int. J. Dermatol. 2013, 53, 543–548.
Mahajan RS, Parikh AA, Chhajlani NP, Bilimoria FE. Eccrine poroma on the face: an atypical presentation. Indian J Dermatol. 2014;59(1):88e90.
Marchetti, M.A.; Marino, M.L.; Virmani, P.; Dusza, S.W.; Marghoob, A.A.; Nazzaro, G.; Lallas, A.; Landi, C.; Cabo, H.; Quiñones, R.; et al. Dermoscopic features and patterns of poromas: A multicentre observational case-control study conducted by the International Dermoscopy Society. J. Eur. Acad. Dermatol. Venereol. JEADV 2018, 32, 1263–1271.
Koh, M.; Telang, G.; Fonseca, A.; Ghanian, S.; Walker, J. Clear Cell Differentiation in Eccrine Porocarcinoma as a High-Risk Feature: Epidemiologic and Pathologic Features of Eccrine Porocarcinoma in a Single-Center Case Series. Am. J. Dermatopathol. 2021, 43, 647–652
Tsiogka A, Koumaki D, Kyriazopoulou M, Liopyris K, Stratigos A, Gregoriou S. Eccrine Porocarcinoma: A Review of the Literature. Diagnostics (Basel). 2023 Apr 16;13(8):1431.
Puttonen, M.; Isola, J.; Ylinen, O.; Böhling, T.; Koljonen, V.; Sihto, H. UV-induced local immunosuppression in the tumour microenvironment of eccrine porocarcinoma and poroma. Sci. Rep. 2022, 12, 5529
Riera-Leal, L.; Guevara-Gutiérrez, E.; Barrientos-García, J.G.; Madrigal-Kasem, R.; Briseño-Rodríguez, G.; Tlacuilo-Parra, A. Eccrine porocarcinoma: Epidemiologic and histopathologic characteristics. Int. J. Dermatol. 2015, 54, 580–586
Goto, K.; Ishikawa, M.; Hamada, K.; Muramatsu, K.; Naka, M.; Honma, K.; Sugino, T.M. Comparison of Immunohistochemical Expression of Cytokeratin 19, c-KIT, BerEP4, GATA3, and NUTM1 between Porocarcinoma and Squamous Cell Carcinoma. Am. J. Dermatopathol. 2021, 43, 781–787
Mita, H.; Takigawa, M.; Iwatsuki, K.; Tokura, Y.M.; Inoue, K.; Yamada, M. An immunohistoiogic study on eccrine gland carcinoma. J. Am. Acad. Dermatol. 1989, 20, 693–696
Mitsuishi, T.; Ansai, S.; Ueno, T.; Kawana, S. Pigmented poroid neoplasm mimicking nodular melanoma. J. Dermatol. 2010, 37, 542–544
Skowron, F.; Poulhalon, N.; Balme, B.; Touzet, S.; Thomas, L. Primary eccrine porocarcinoma: A clinicopathological study of 50 cases. Ann. Dermatol. Venereol. 2014, 141, 258–264
Risico op veneuze trombo-embolie
bij atopische dermatitis
Een onderzoek, gepubliceerd in The Journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice, uitgevoerd door een Amerikaans team op Britse gegevens uit elektronische medische dossiers (VK) beoordeelde het risico op veneuze trombo-embolie bij atopische dermatitis in een populatie die volwassenen en kinderen omvatte. In totaal werden 409.341 kinderen (<18 jaar) met atopische dermatitis (93,2% milde, 5,5% matige en 1,3% ernstige AD) vergeleken met 1.809.029 kinderen zonder AD. AD werd geassocieerd met een verhoogd risico op DVT (HR: 1,23, 95% CI 1,02-1,48) en ernstige AD werd geassocieerd met een verhoogd risico op beroerte (HR: 2,43, 95% CI 1,13-5,22) en diabetes (HR: 1,46, 95% CI 1,06-2,01). Een vergelijking van 625.083 volwassenen met AD (65,7% mild, 31,4% matig en 2,9% ernstig) met 2.678.888 volwassenen zonder AD liet zien dat AD, met name de ernstige vormen ervan, geassocieerd was met een verhoogd risico op diepe veneuze trombose (DVT) (AD: HR 1,14, 95% CI 1,11-1,18 en ernstige AD: HR 1,64, 95% CI 1,49-1,82). Volwassenen met ernstige vormen van AD hadden ook een verhoogd risico op myocardinfarct (HR 1,27, 95% CI 1,15-1,39), beroerte (HR 1,21, 95% CI 1,13-1,30), diabetes (HR 1,15, 95% CI 1,09-1,22), dyslipidemie (HR 1,11, 95% CI 1,06-1,17) en longembolie (HR 1,39, 95% CI 1,21-1,60) in vergelijking met controles zonder AD. De auteurs concluderen daarom dat atopische dermatitis, vooral in ernstige vormen, geassocieerd is met een licht verhoogd risico op cardiovasculaire risico’s en een significant verhoogd risico op veneuze trombo-embolie.
Ref: Wan J, Fuxench ZCC, Wang S, et al. Incidence of Cardiovascular Disease and Venous Thromboembolism in Patients With Atopic Dermatitis. J Allergy Clin Immunol Pract. 2023 Oct;11(10):3123-3132.e3. doi: 10.1016/j.jaip.2023.08.007.
Fototoxiciteit in de zon bij gebruik van bepaalde geneesmiddelen
Sommige geneesmiddelen kunnen (ernstige) huidreacties veroorzaken bij blootstelling aan UV-licht (afkomstig van de zon of kunstmatige lichtbronnen). Het FAGG vestigt de aandacht op veelgebruikte geneesmiddelen die een verhoogd risico inhouden, de meldingen die het FAGG heeft ontvangen en de verschillende te nemen voorzorgen. De lijst van de geneesmiddelen die fototoxisch zijn, is lang. Deze omvatten antibiotica (zoals tetracyclines - doxycycline meer dan minocycline - en quinolonen), antidiabetica (zoals hypoglykemische sulfonamiden), antimycotica (zoals itraconazol, voriconazol en, recenter, posaconazol), psychotrope geneesmiddelen (zoals fenotiazine, carbamazepine, fluoxetine en sint-janskruid), AINS (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen, systemisch (waarschijnlijk voornamelijk piroxicam) en lokaal (waarschijnlijk voornamelijk ketoprofen gel)), immunomodulatoren (zoals tacrolimus en pimecrolimus), cardiovasculaire geneesmiddelen (zoals amiodaron, fibraten, thiazidediuretica en loopdiuretica), methotrextraat en retinoïden. De bijsluiter en samenvatting van productkenmerken (SPC) geven altijd duidelijk aan wanneer een geneesmiddel dergelijke huidreacties kan veroorzaken. Van de volgende geneesmiddelen is in de afgelopen 10 jaar meer dan één keer een fotoallergische of fototoxische reactie gemeld: AINS (ketoprofen; n = 18), anti-COVID-19 vaccins (n = 24), tetracyclines (doxycycline; n = 5), antitumormiddelen (brigatinib, alectinib; n = 5), cardiovasculaire geneesmiddelen (perindopril, amiodaron; n = 4), immunomodulatoren (dupilumab, vedolizumab; n = 4), geneesmiddelen tegen longfibrose (pirfenidon; n = 3), antihistaminica (desloratadine; n = 2) en quinolonen (levofloxacine; n = 2).
Voordeel van neoadjuvante immuuntherapie bij opereerbaar stadium III melanoom
Een fase 3-studie bestond uit 423 patiënten ouder dan 16 jaar met resectabel “macroscopisch” stadium III melanoom, d.w.z. met ten minste één palpabele metastatische knoop en maximaal drie in-transit metastasen. Ze werden willekeurig toegewezen in een 1:1 ratio om twee cycli neoadjuvante IPI (80 mg) plus NIVO (240 mg) te ontvangen gevolgd door chirurgie (therapeutische lymfeklierdissectie) of om eerst chirurgie te ondergaan en vervolgens 12 cycli adjuvante NIVO te ontvangen. Patiënten in de neoadjuvante groep die een partiële respons of geen respons hadden, kregen aansluitend een adjuvante behandeling met doelgerichte therapie in geval van mutatie of nivolumab (11 cycli). Het primaire eindpunt was recidiefvrije overleving. Met een mediane follow-up van 9,9 maanden was de geschatte gebeurtenisvrije overleving na 12 maanden 83,7% (99,9% betrouwbaarheidsinterval [CI], 73,8 tot 94,8) in de neoadjuvante groep (n=212) en 57,2% (99,9% CI, 45,1 tot 72,7) in de adjuvante groep (n=211). In de neoadjuvante groep vertoonde 59,0% van de patiënten een belangrijke histologische respons, 8,0% een partiële respons, 26,4% geen respons (meer dan 50% resttumor) en 2,4% progressie, waarbij in 4,2% van de gevallen nog geen operatie was uitgevoerd. De geschatte recidiefvrije overleving na 12 maanden was 95,1% onder patiënten in de neoadjuvante groep met een belangrijke histologische respons, 76,1% onder degenen met een partiële respons en 57,0% onder degenen zonder respons. Graad 3 of hogere systemische bijwerkingen traden op bij 29,7% van de patiënten in de neoadjuvante groep en 14,7% van de patiënten in de adjuvante groep. De conclusie van deze studie is dat bij patiënten met resectabel stadium III melanoom met bruto nodale betrokkenheid, neoadjuvante behandeling met ipilimumab en nivolumab gevolgd door chirurgie en adjuvante behandeling afhankelijk van de respons resulteerde in een langere voorval-vrije overleving dan chirurgie gevolgd door adjuvante behandeling met nivolumab.
Ref: Christian U. Blank et al. Neoadjuvant nivolumab plus ipilimumab versus adjuvant nivolumab in macroscopic, resectable stage III melanoma: The phase 3 NADINA trial. ASCO 2024, Chicago, 31 mai-4 juin 2024. J Clin Oncol 42, 2024 (suppl 17), LBA2-LBA2(2024). DOI:10.1200/JCO.2024.42.17_suppl.LBA2
EXPERT IN HAAR EN HOOFDHUID
WEER IN BALANS AANBEVOLEN DOOR MEER DAN 50.000 DERMATOLOGEN1 VOORKOMT TOT 6 WEKEN TERUGKEER 3 VERWIJDERT
1 Enquête uitgevoerd door AplusA en andere partners tussen januari 2021 en juli 2021, over de dermocosmetischemarkt onder dermatologen uit 34 landen die samen meer dan 82% van het wereldwijde GDP vertegenwoordigen. 2 Consumententest op 262 deelnemers – regelmatig gebruik gedurende 2 weken - Italië. 3 Klinische studie op 45 personen na 4 weken gebruik en 6 weken onderhoud. 4 Klinische studie op 45 personen, 3x/week gebruik. Beeld komt overeen met het gemiddeld behaalde resultaat. 5 Klinische studie met follow up naar de micro-organismen die een rol spelen bij roos, 56 personen, 3x/week gebruik gedurende 4 weken.
ALS MONOTHERAPIE OF AANVULLEND BIJ MEDICATIE TE GEBRUIKEN
Door JAK-remmer geïnduceerde acne beoordeeld door een retrospectief multicentrisch onderzoek
Door middel van een retrospectief multicentrisch onderzoek in Italië evalueerden de auteurs de kliniek en het management van acneiforme laesies veroorzaakt door upadacitinib. Dossiers van patiënten ouder dan 12 jaar die werden behandeld met upadacitinib 15 of 30 mg/dag voor atopische dermatitis en die een acneiforme huiduitslag ontwikkelden, werden geanalyseerd over een periode van 1 juni 2020 tot 30 april 2023. De ernst van de acne werd beoordeeld op een schaal van 1 tot 3. Van de 290 patiënten die werden behandeld met upadacitinib in 15 centra, presenteerden 48 zich met acne op JAK-remmers, waaronder 5 met een opflakkering van al bestaande acne. De meerderheid was vrouw (58%), mediane leeftijd 27 jaar, 68% van de patiënten kreeg upadacitinib in een dosis van 30 mg/dag. Bij 77% van de patiënten traden laesies op binnen de eerste 6 maanden van de behandeling. De laesies waren mild tot matig ernstig, met uitzondering van 3 gevallen van graad 3. 98% van de laesies betroffen het gezicht en waren voornamelijk papuleus (94%), pustuleus (62%), gesloten comedonen (33%) en/of open comedonen (21%). Het patroon van de laesies was monomorf in 52% van de gevallen. Behandeling werd noodzakelijk geacht in 31% van de gevallen, waarvan 92% topische behandeling betrof (topische antibiotica (33%), benzoylperoxide (15%), cosmetische producten (15%), topische retinoïden (8%). In 8% van de gevallen werden cyclines voorgeschreven. De gemiddelde duur van follow-up met upadacitinib was 52 weken. In 25% van de gevallen vereiste deze bijwerking aanpassing van de upadacitinib-behandeling: tijdelijke onderbreking n=2, permanente onderbreking n=2, verlaging van de dosering n=7. Terugval werd waargenomen bij 3 patiënten. In deze studie identificeerden de auteurs een subgroep van patiënten die “JAK-remmer acne” ontwikkelden met een langere vertraging (>6 maanden na het starten van upadacitinib) dan in andere studies.
Ref: Clinical outcomes and management of JAK inhibitor-associated acne in patients with moderate-to-severe atopic dermatitis undergoing upadacitinib: A multicenter retrospective study. G Avallone, L Mastorino, G Tavoletti et al. J Am Acad Dermatol. 2024; 90(5):1031-1034.
Behandeling met spironolacton voor dermatologische indicaties is niet geassocieerd met hypotensie in een mono centrisch retrospectief onderzoek
In een ingezonden brief in het Journal of American Academy of Dermatology presenteert een team uit New York de resultaten van een retrospectief mono centrisch onderzoek bij 2.084 patiënten die ten minste één keer een spironolactonkuur hadden gekregen voor dermatologische aandoeningen. Patiënten van wie meer dan drie maanden geleden bloeddrukwaarden beschikbaar waren en die tijdens de follow-up minstens één keer opnieuw werden beoordeeld, werden geïncludeerd. Dat waren er 1.173. Slechts 3,1% van deze vrouwen (36) had last van hypotensie. Leeftijd, etniciteit en maximale dagelijkse dosis waren vergelijkbaar voor patiënten die wel en geen hypotensie ervaarden tijdens de behandeling (p >0,05). Bij twee van de patiënten met hypotensie werd de dosis verlaagd, terwijl één patiënt de behandeling stopzette.
Statistische analyse met lineaire regressie toonde geen verband tussen dosering, leeftijd, etniciteit, indicatie en verandering in systolische bloeddruk bij de eerste follow-up. Het wordt echter aanbevolen om de bloeddruk te meten voordat de behandeling met spironolacton wordt gestart. Regelmatige controle van de bloeddruk lijkt onnodig bij afwezigheid van orthostatische symptomen.
Ref: Hill RC, Wang Y, Shaikh B, et al. Spironolactone treatment for dermatologic indications is not associated with hypotension in a single-center retrospective study. J Am Acad Dermatol. 2024 Jun;90(6):1245-1247. doi: 10.1016/j.jaad.2024.01.057.
Doeltreffendheid van moxifloxacine als mono-antibiotische therapie voor de behandeling van hidradenitis suppurativa
Hoewel HS niet infectieus is, kunnen bacteriën de pathogenese compliceren. De doeltreffendheid van moxifloxacine in combinatie met rifampicine en metronidazol, en de doeltreffendheid van fluoroquinolonen als monotherapie voor perianale fistels, suggereren dat moxifloxacine alleen de behandeling zou kunnen vereenvoudigen met behoud van de doeltreffendheid. Deze retrospectieve cohortstudie evalueerde eindpunten bij 39 patiënten met hidradenitis suppurativa die werden behandeld met moxifloxacine 400 mg eenmaal daags als monotherapie (30,8%) of als aanvulling op hun bestaande behandeling. De mediane duur van de behandeling was 25,9 weken. In totaal vertoonde 20,5% van de patiënten een uitstekende respons, 51,3% een gedeeltelijke respons en 28,2% geen respons. Het onderzoek suggereert dat moxifloxacine HS kan behandelen door zijn antimicrobiële en immunomodulerende effecten, waaronder het blokkeren van interleukine-1α en tumor necrose factor-α. Tot de bijwerkingen behoorden duizeligheid, snelle hartslag, urticaria, maag-darmklachten en musculoskeletale pijn, maar er werd geen peesontsteking of breuk gemeld. Moxifloxacine is een gemakkelijke behandelingsoptie vanwege de dagelijkse dosering en is veelbelovend bij de behandeling van patiënten met HS; er zijn echter aanvullende onderzoeken nodig vanwege de kleine initiële inclusie.
Ref: Efficacy of Moxifloxacin as a Mono-antibiotic Therapy for Hidradenitis Suppurativa: A Retrospective Cohort Study. D Vu, M Park, R Alhusayen J Am Acad Dermatol. 2024 May 31
NATHALIE EVRARD
HOOP VOOR THERAPEUTISCHE
RESISTENTIE BIJ MELANOOM
Het team van het Laboratoire Cancer Signalling, ULiège (GIGA-institute) onder leiding van Pierre Close heeft een nieuw therapeutisch doelwit ontdekt voor de behandeling van melanoom dat resistent is tegen doelgerichte therapieën. Deze nieuwe vormen van kankerbehandeling maken gebruik van de biologische verschillen tussen tumorcellen en gezonde cellen in het lichaam. Het remmen van het VARS-enzym zou therapeutische resistentie kunnen voorkomen door tumoren die resistent zijn tegen deze doelgerichte therapieën opnieuw gevoelig te maken.
Elk jaar wordt in België bij ongeveer 3.000 mensen de diagnose van een melanoom gesteld. Gerichte therapieën zijn de behandelingsoptie voor cutane melanomen met een mutatie in het BRAF-gen. Dit gen is verantwoordelijk voor de productie van B-Raf, het eiwit dat de ontwikkeling van kanker bevordert.
“Deze mutatie wordt bij meer dan 50% van de patiënten aangetroffen”, legt Pierre Close, senior onderzoeker bij FNRS en onderzoeker bij WELBIO aan de ULiège, uit. “Hoewel doelgerichte therapieën zeer effectief zijn in het verkleinen van tumoren, ontwikkelen bijna alle patiënten die deze therapieën gebruiken een verworven of secundaire resistentie tegen deze therapieën, wat de therapeutische respons op lange termijn beperkt.
Het is daarom cruciaal om de mechanismen te begrijpen die betrokken zijn bij resistentie tegen doelgerichte therapieën om nieuwe therapeutische strategieën te ontwikkelen voor melanoompatiënten.
TRNA EN VARS
“Dankzij de analyse van de verzamelde gegevens konden we vaststellen dat de aanpassing van melanoomcellen aan een gerichte therapie gepaard ging met een herprogrammering van de eiwitsynthese”, legt Najla El Hachem uit, onderzoeker bij de Kankerstichting in het Cancer Signalling Laboratory. “We combineerden een aantal eiwit- en RNA-sequentiebenaderingen en ontdekten dat therapieresistente cellen een afhankelijk-
heid hadden ontwikkeld van bepaalde hoofdrolspelers in de eiwitsynthese, die transfer-RNA’s (tRNA’s) reguleren.” Een van deze spelers is het enzym VARS (Valyl tRNA synthetase), dat aminoacylering - het proces waarbij een aminozuur zich hecht aan tRNA - van transfer RNA’s reguleert en resistentie in melanoomcellen bevordert. Genetische remming van VARS voorkomt daarom therapeutische resistentie en resensibiliseert tumoren die resistent zijn tegen gerichte therapieën.
NIEUWE HOOP
“Deze ontdekking toont aan dat de regulatie van transfer-RNA’s een belangrijke rol speelt bij therapeutische resistentie,” vertelt Pierre Close enthousiast.
“Bovendien zou remming van VARS de werkzaamheid van doelgerichte therapieën kunnen verbeteren en de ontwikkeling van resistentie tegen behandeling kunnen beperken.
Deze resultaten zouden de ontwikkeling van nieuwe therapeutische strategieën mogelijk moeten maken. De onderzoekers zullen hun werk voortzetten om deze ontdekking om te zetten in een concrete en effectieve therapeutische optie.
REFERENTIES
Najla El-Hachem, Marine Leclercq, Miguel Susaeta Ruiz, Raphael Vanleyssem, Kateryna Shostak, Pierre-René Körner, Coralie Capron, Lorena Martin-Morales, Patrick Roncarati, Arnaud Lavergne, Arnaud Blomme, Silvia Turchetto, Eric Goffin, Palaniraja Thandapani, Ivan Tarassov, Laurent Nguyen, Bernard Pirotte, Alain Chariot, Jean-Christophe Marine, Michael Herfs, Francesca Rapino, Reuven Agami & Pierre Close, Valine aminoacyl-tRNA synthetase promotes therapy resistance in melanoma, Nature Cell Biology. https://doi.org/10.1038/s41556-024-01439-2
ALISON VAN LOON
Assistent dermatologie UZA Anwerpen
ACNE MANAGEMENT IN EEN NOTENDOP
Wanneer we een behandelstrategie voor een patiënt met acne willen opstellen zullen we ons baseren op de ernst van de acne alsook op de pathofysiologie van deze huidaandoening. De therapeutische targets waarop de behandelmogelijkheden daarbij dan gestoeld zijn omvatten folliculaire hyperproliferatie, verhoogde sebum productie, proliferatie van Cutibacterium (voorheen Propionibacterium) acnes en inflammatie. [1] Voor deze 4 mechanismen bestaan zowel topische als systemische behandelingen en de morfologie van de acne letsels tezamen met de ernst van de acne zal leiden tot een gradering van acne.
CLASSIFICATIE
Toch bestaat er geen universele beoordelingsschaal om deze ernst uit te drukken, maar we kunnen een klinische beoordeling maken aan de hand van volgende zaken:
• de hoeveelheid van visueel prominente comedonen, ontstoken papels en pustels
• de aanwezigheid van grote papels (>5mm) dan wel nodules
• de inname van meerdere lichaamsregio’s
• de aanwezigheid van verlittekening
De aanwezigheid van 1 of meer van deze criteria zal ertoe leiden dat we de acne beschouwen als een matige tot ernstige acne waarbij het aanwenden van systeemmedicatie op de voorgrond zal staan. [2] Maar ook het ervaren van psychologische moeilijkheden zal maken dat we de patiënt eerder zullen onderverdelen bij de groep van matig tot ernstige acne. Een patiëntgerichte aanpak met een actieve vraag naar de noden en het in kaart brengen van eventuele foutieve denkbeelden over bestaande therapieën
zal belangrijk zijn om tot een gewenst eindresultaat te komen. Het is daarbij de taak van de arts om de patiënt inzicht te geven in de te verwachten resultaten en nevenwerkingen, maar vooral ook om een correct gebruik toelichten.
BEHANDELING VAN MILDE ACNE
Wanneer een patiënt consulteert met kleine comedonen met of zonder de aanwezigheid van kleine papels, zonder de aanwezigheid van verlittekening en last ter hoogte van 1 lichaamszone, beschouwen we dit als milde acne en zal een topische behandeling de eerstelijnskeuze zijn. Met name zullen topische retinoïden (zoals adapalene en trifarotene) effectief zijn in de behandeling van zowel comedonen als inflammatoire papels en pustels. [2] Zeker wanneer we klinisch enkel comedonen waarnemen zal een behandeling met een topisch retinoïd als monotherapie dikwijls voldoende zijn. Indien na 3 maanden therapie de gewenste effecten uitblijven of indien bij de initiële presentatie ook papulopustulaire laesies
worden genoteerd zal de voorkeur echter uitgaan naar een combinatieproduct van een topisch retinoïd en een antimicrobieel agens zoals benzoylperoxide of clindamycine. Meerdere studies bewezen een betere efficiëntie met combinatietherapie tegenover monotherapie. [3-6] Een combinatieproduct met benzoylperoxide kan als eerste worden geprobeerd gezien er geen resistentie van C. acnes tegenover benzoylperoxide geïdentificeerd is. [7] Maar bij onvoldoende efficiëntie vormt het combinatiepreparaat met topisch clindamycine zeker een optie. Al willen we deze therapie wel beperken in tijd (3-6 maanden) om antibiotica resistentie minder in de hand te werken. Daarbij zal het interessant zijn om deze antibiotische therapie te blijven combineren met benzoylperoxide, omdat de efficiëntie van de behandeling met topisch clindamycine zal verbeteren en de ontwikkeling van antibiotica resistentie zal verminderen. [8-13] De effecten van de topische behandelingen worden best na 3-6 maanden beoordeeld en bij gunstige respons kan de combinatietherapie gestopt worden en nog overgeschakeld worden op een onderhoudsbehandeling met een topisch retinoïd als monotherapie. Dit is uiterst geschikt omwille van zijn preventieve rol bij het inhiberen van de formatie van microcomedonen en zal op lange termijn herval voorkomen. [3] Tot slot blijft counseling naar het juiste gebruik van de topische producten belangrijk om neveneffecten zoals irritatie zo veel mogelijk te vermijden. Maar ook om de compliantie hoog te houden en daarmee de beste klinische effecten te bekomen. Indien zelfs het gebruik van een combinatieproduct onvoldoende soelaas biedt voor uw patiënt, kan een systeembehandeling overwogen te worden.
BEHANDELING VAN MATIGE
TOT ERNSTIGE ACNE
Een (vroege) opstart van systeemtherapie is belangrijk bij patienten die we categoriseren onder de groep van matige tot ernstige acne. Wanneer de patiënt nodulaire letsels, grote papels, verlittekening of uitgebreide huidaantasting heeft of als hij/zij een hoge psychologische impact ervaart willen we niet wachten tot een topische therapie faalt vooraleer systeemtherapie wordt ingesteld. Mogelijkheden zijn hierbij oraal isotretinoïne, orale antibiotica en hormonale therapie (zoals orale contraceptiva en spironolactone). In geval van acne conglobata of de meer zeldzame uiting van acne fulminans zullen systemische glucocorticoïden een plaats kennen. Uitgezonderd van oraal isotretinoïne zullen de andere systeem therapieën typische gecombineerd worden met topische therapie. [14]
Voor de keuze van per orale therapie zullen we wederom rekening houden met de kliniek ( ernst en laesie-type), maar ook met patiënt karakteristieken ( o.a. leeftijd, geslacht, zwangerschapsstatus, risicofactoren voor nevenwerkingen) en de voorkeur van de patiënt. Een patiënt met een onderliggende trombofiele aandoening of een voorgeschiedenis van een trombo-embolisch event zal bv. niet in aanmerking komen om orale contraceptiva op te starten als therapie. Spironolactone en orale anticonceptie die drosperinon bevatten, zullen omwille van hun kaliumsparende eigenschappen dan weer afgeraden worden bij patiënten met nierlijden. [15]
Oraal isotretinoïne
Gezien het vermogen van oraal isotretinoïne om in te werken op de 4 belangrijke factoren van de acne pathogenese, zal dit de therapie bij uitstek zijn voor patiënten met matige tot ernstige acne. Het inhibeert de sebum secretie van talgklieren en inhibeert op deze manier ook de proliferatie van C. acnes. Daarnaast inhibeert het de comedogenese door het promoten van keratinocyten differentiatie en heeft het intrinsieke anti-inflammatoire eigenschappen. [2]
Bij ernstige, uitgebreide en nodulaire acne is er nood aan een snelle overweging en start van oraal isotretinoïne omdat deze medicatie als enige het klinisch beloop permanent kan veranderen en lange termijn remissie geeft na stop van de behandeling. Indien de nodules resulteren in sinus tracti en ernstige verlittekening en er dus gesproken wordt van acne conglobata zal bij de start gekozen worden voor een lage initiële dosis van isotretinoïne (0.5mg/kg of minder) in combinatie met systemische glucocorticoïden. [14]
Nadelig bij isotretinoïne zijn de teratogeniciteit, de neveneffecten van muco-cutane droogte en myalgieën. Maar ook de kans op hyperlipidemie en stijging van lever transaminasen met bijgevolg de nood aan labo monitoring dient uitgelegd te worden aan de patiënt. [2]
Hormonale therapie
Indien de patiënt niet wil starten met isotretinoïne zal o.a., enkel bij vrouwen (in post-menarche), hormonale therapie (om de androgene werking op de pilo-sebaceuze unit te reduceren) onder de vorm van orale anticonceptie of spironolacton een optie zijn.
Orale anticonceptie (gebaseerd op het inhibitor effect van oestrogenen op acne) zal de eerste keuze zijn boven spironolacton bij vrouwen die contraceptie wensen of andere symptomen hebben die baat hebben bij het starten met de anticonceptiepil. [16] Dit dient dan een combinatiepreparaat te zijn dat ethinylestradiol bevat gezien de antiandrogene werking van de pil vooral op deze component is gebaseerd. [17] Orale contraceptiva die enkel progestageen (zoals Norethindrone of Desogestrel) bevatten zullen niet effectief zijn en zouden acne kunnen verergeren, al hebben sommige progestagenen zoals ciproteronacetaat en drospirenon ook anti-androgene eigenschappen. Zo heeft de combinatiepil met ethinylestradiol en ciproteronacetaat een plaats bij de behandeling van therapieresistente acne, maar dient men bedacht te zijn op het verhoogd trombo-embolisch risico. Dit is dus zeker geen eerstelijns product maar adviseren we enkel aan te wenden als lokale therapie en systemische (antibiotica behandelingen) hebben gefaald. Een combinatie van ethinylestradiol en drospirenon toont in enkele gerandomiseerde trials een beperkt hoger therapeutisch succes in vergelijking met de combinatie pil die naast het ethinylestradiol norgestimaat bevatten ( als progestageen). Maar additionele kwaliteitsvolle studies zijn nodig om deze resultaten te bevestigen. [18]
Indien de patiënt orale anticonceptie wenst te vermijden of contra-indicaties heeft, kan spironolacton (50-100mg/dag) als antiandrogeen aangewend worden. Een combinatie van orale anticonceptie en spironolacton is daarnaast mogelijk en zal de therapierespons verhogen. Ook zal spironolacton-geïnduceerde onregelmatige menses verbeteren wanneer orale anticonceptie wordt toegevoegd. Bij keuze van een anticonceptiepil naast spironolacton dient men er wel op te letten om bij voorkeur geen drosperinon bevattende combinatiepil te starten gezien deze ook kaliumsparend werkt. Verder is er bij jonge gezonde vrouwen onder de 45 jaar geen labo monitoring voor kalium nodig. Wel is deze periodische monitoring aan te raden indien je spironolacton opstart bij een vrouw die ouder is dan 45, indien er inname is van andere kalium sparende medicatie of indien er een medische voorgeschiedenis is met onder andere cardiale of renale pathologie. [19-22]
Ook bij ingestelde hormonale therapie zoals anticonceptie en spironolacton zal de respons geoptimaliseerd worden indien topische therapie, met name een topisch retinoïd, hieraan geassocieerd is. Verbetering van acne onder hormonale therapie is eerder laattijdig te verwachten waardoor de effecten pas te beoordelen zijn na 3 tot 6 maanden therapie. [23]
Orale antibiotica
Tegenover isotretinoïne en hormonale therapie, is er nog de mogelijkheid om orale antibiotica aan te wenden. Deze hebben voornamelijk een plaats bij papulopustuleuze of nodulaire manifestaties van acne. Dat wil zeggen dat ze voor dit type letsels het meest effectief zijn, maar ze kunnen bij alle laesie-types wel een verbetering geven. [24]
Uit een meta-analyse van Koo et al. waarin de efficiëntie van orale contraceptiva werd vergeleken met orale antibiotica therapie besluiten we dat ze een gelijkaardige doeltreffendheid hebben en beide superieur zijn t.o.v. placebo. Toch werkt antibiotische therapie significant sneller dan orale anticonceptie, met op 3 maanden interval een duidelijk grotere reductie van het aantal acne laesies (48% versus 37%). [25]
In de FASCE trial werd therapie met Doxycycline (3 maanden 100mg/dag) dan weer vergeleken met spironolacton (6 maanden 150mg/dag). Hier noteren we geen statistisch significant verschil na 4 maanden, maar bij evaluatie op 6 maanden wel meer behandelsucces in de spironolacton groep. Het is ook hier duidelijk dat de effecten van hormonale therapie pas later zichtbaar worden. [26]
We moeten steeds bedachtzaam zijn op het in de hand werken van antimicrobiële resistentie (bij Cutibacterium acnes) en dienen dus adequaat om te gaan met het inzetten van antibiotica bij het behandelen van acne. Het gebruik van de antibiotica dient daarom bij voorkeur gelimiteerd te worden voor een periode van 3-4 maanden én er wordt aangeraden een topische behandeling met Benzoylperoxide te associëren omdat zo de ontwikkeling van antibiotica resistentie tegen Cutibacterium wordt verminderd én de behandel efficiëntie toeneemt. [8-10, 12-13] Deze combinatietherapie doelt niet op topische antibi-
otica zoals erythromycine of clindamycine (gezien antibiotica resistentie aan deze producten de efficiëntie zal verminderen).
Als je kiest voor antibiotica als systeembehandeling bij een patiënt met acne worden tetracyclines (minocycline, doxycycline, tetracycline, sarecycline) geadviseerd boven andere antibiotica zoals macroliden. [27] Deze andere antibiotica groep kan aangewend worden bij falen van tetracyclines, al wordt dan eerder geadviseerd om over te schakelen op oraal isotretinoïne.
Uit Amerikaanse bronnen merken we dat doxycycline en minocycline het gebruik van oraal erythromycine en tetracycline grotendeels hebben vervangen door een betere tolerabiliteit en de aanwezigheid van meer resistentie tegen erythromycine en tetracycline. [9,28] Daarnaast is de beschikbaarheid van tetracycline gelimiteerd in de Verenigde Staten. Er is geen evidentie voor superieure effecten van 1 antibioticum uit de tetracyline groep tegenover een ander, maar het kennen van de verschillende neveneffecten speelt een rol bij uw therapiekeuze. [29]
Zo wordt minocycline niet als 1e lijns keuze naar voren geschoven door grotere toxiciteit in vergelijking met andere tetracyclines. Minocycline is ook het enige tetracycline antibioticum dat de bloed-hersen barrière doorbreekt en kan daardoor een impact hebben op vestibulaire nevenwerkingen zoals hoofdpijn, duizelen en vertigo. Daarnaast kan het een irreversibele blauw grijze verkleuring van de huid geven en een lupus-like syndroom induceren. [30-33] Minocycline is ook fotosensibel, maar minder dan doxycycline en tetracycline. Alle tetracyclines kunnen gastro-intestinale klachten voort brengen. Inname van tetracycline op de nuchtere maag is daarom aangewezen.
De typische dosering van doxycycline is 2x100mg/dag al zijn er variaties mogelijk en lezen we bv. in de studie van Skidmore et al. dat de geïncludeerde patiënten onder behandeling met doxycycline 40mg/dag (retard tablet) meer reductie van inflammatoire laesies vertoonden dan de studiegroep die 100mg/dag of placebo innam. [34]
Binnen de groep van macroliden worden Azitromycine en Erythromycine nog gegeven. Maar toenemende antibiotica resistentie moet wel in acht genomen worden waardoor deze antibiotica een 2e keuze zijn na tetracycline antibiotica en oraal istretinoïne. Azitromycine is immers belangrijk als 1e lijns agens voor respiratoire infecties en gram positieve kokken infecties bij patiënten die allergisch zijn aan beta-lactam antibiotica. [35]
BEHANDELING VAN ACNE
BIJ ZWANGERE VROUWEN
Acne bij de zwangere patiënt of een patiënt met actieve zwangerschapswens roept vaak vragen op bij de patiënt en de behandeld arts. Niet tegenstaande dat de meeste van de hierboven genoemde therapieën gecontra-indiceerd zijn, zijn er wel degelijk mogelijkheden om uw zwangere patiënt verder te helpen.
Er is een strikte contra-indicatie voor orale en topische retinoiden, tetracycline antibiotica, spironolacton en vanzelfsprekend
voor orale anticonceptie. Dit respectievelijk omwille van de teratogeniciteit, permanente verkleuring van zich ontwikkelende tanden, feminisatie van de mannelijke foetus en het voorkomen van zwangerschap. Wat wel voorgeschreven kan worden zijn topisch of oraal erythromycine, topisch clindamycine ( doch is er ondertussen geen separaat product met solitair topisch clindamycine meer beschikbaar op de Belgische markt), topisch azelaïnezuur en per oraal azitromycine. [36,37] Sommige experten vermelden dat benzoylperoxide ook veilig kan gebruikt worden indien het slechts op beperkte lichaamszones wordt geappliqueerd. [38]
BESLUIT
Zoals reeds aangehaald zijn topische retinoïden effectief bij zowel comedogene als papulopustuleuze manifestaties van acne en kunnen we deze hanteren als een eerste keuze product bij behandeling van acne. Het zal een belangrijke pijler zijn bij zowel monotherapie als in combinatie met systemische antibiotica of hormonale therapie. Zeker wanneer een antibiotica kuur afgelopen is, zal het continueren van een topisch retinoïd de behandelrespons beter doen stand houden.
Ook de rol van benzoylperoxide is te onthouden, combinatietherapie van dit product met een topisch retinoïde of met een systemisch antibioticum zal resistentie bij Cutibacterium acnes tegengaan. Limiteer daarnaast de behandelingen met orale en lokale antitbiotica waar mogelijk tot periodes van 3 tot 4 maanden.
Partiële respons voor acne behandelingen zou op zijn minst binnen de 3 maanden zichtbaar moeten zijn, al zal het piekeffect van hormonale therapie door middel van spironolacton of de combinatiepil langer op zich laten wachten.
Bij uitgebreidere vormen van acne, zal oraal isotretinoïne de voorkeur genieten en op de meeste therapeutische mechanismen werken. Al zal de keuze en start van therapie, afhankelijk van de ernst en van de patiënt karakteristieken, steeds steunen op een open en respectvolle wisselwerking tussen patiënt en arts.
REFERENTIES
1. Williams HC, Dellavalle RP, Garner S. Acne vulgaris. Lancet 2012; 379:361.
2. Reynolds RV, Yeung H, Cheng CE, et al. Guidelines of care for the management of acne vulgaris. J Am Acad Dermatol 2024; 90:1006.e1.
3. Zhang JZ, Li LF, Tu YT, Zheng J. A successful maintenance approach in inflammatory acne with adapalene gel 0.1% after an initial treatment in combination with clindamycin topical solution 1% or after monotherapy with clindamycin topical solution 1%. J Dermatolog Treat 2004; 15:372.
4. Leyden JJ, Krochmal L, Yaroshinsky A. Two randomized, double-blind, controlled trials of 2219 subjects to compare the combination clindamycin/ tretinoin hydrogel with each agent alone and vehicle for the treatment of acne vulgaris. J Am Acad Dermatol 2006; 54:73.
5. Thiboutot DM, Weiss J, Bucko A, et al. Adapalene-benzoyl peroxide, a fixeddose combination for the treatment of acne vulgaris: results of a multicenter, randomized double-blind, controlled study. J Am Acad Dermatol 2007; 57:791.
6. Wolf JE Jr, Kaplan D, Kraus SJ, et al. Efficacy and tolerability of combined topical treatment of acne vulgaris with adapalene and clindamycin: a multicenter, randomized, investigator-blinded study. J Am Acad Dermatol 2003; 49:S211.
7. Mills OH Jr, Kligman AM, Pochi P, Comite H. Comparing 2.5%, 5%, and 10% benzoyl peroxide on inflammatory acne vulgaris. Int J Dermatol 1986; 25:664.
8. Leyden JJ, Del Rosso JQ, Webster GF. Clinical considerations in the treatment of acne vulgaris and other inflammatory skin disorders: a status report. Dermatol Clin 2009; 27:1.
9. Webster GF, Graber EM. Antibiotic treatment for acne vulgaris. Semin Cutan Med Surg 2008; 27:183.
10. Cunliffe WJ, Holland KT, Bojar R, Levy SF. A randomized, double-blind comparison of a clindamycin phosphate/benzoyl peroxide gel formulation and a matching clindamycin gel with respect to microbiologic activity and clinical efficacy in the topical treatment of acne vulgaris. Clin Ther 2002; 24:1117.
11. Eady EA, Farmery MR, Ross JI, et al. Effects of benzoyl peroxide and erythromycin alone and in combination against antibiotic-sensitive and -resistant skin bacteria from acne patients. Br J Dermatol 1994; 131:331.
12. Thiboutot D, Zaenglein A, Weiss J, et al. An aqueous gel fixed combination of clindamycin phosphate 1.2% and benzoyl peroxide 2.5% for the once-daily treatment of moderate to severe acne vulgaris: assessment of efficacy and safety in 2813 patients. J Am Acad Dermatol 2008; 59:792.
13. Lookingbill DP, Chalker DK, Lindholm JS, et al. Treatment of acne with a combination clindamycin/benzoyl peroxide gel compared with clindamycin gel, benzoyl peroxide gel and vehicle gel: combined results of two double-blind investigations. J Am Acad Dermatol 1997; 37:590.
14. Zaenglein AK, Graber EM, Thiboutot DM, et al. Acne vulgaris and acneiform eruptions. I n: Dermatology in General Medicine, 7th ed, Wolff K, Goldsmith LA, Katz SI, et al (Eds), M cGraw Hill, 2008. p.690.
15. www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2006/021676s000lbl.pdf (Accessed on M ay 13, 2009).
16. Arowojolu AO, Gallo MF, Lopez LM, Grimes DA. Combined oral contraceptive pills for treatment of acne. Cochrane Database Syst Rev 2012;:CD004425.
17. George R, Clarke S, Thiboutot D. Hormonal therapy for acne. Semin Cutan Med Surg 2008; 27:188.
18. Thorneycroft lH, Gollnick H, Schellschmidt I. Superiority of a combined contraceptive containing drospirenone to a triphasic preparation containing norgestimate in acne treatment. Cutis 2004; 74:123.
19. Shaw JC. Low-dose adjunctive spironolactone in the treatment of acne in women: a retrospective analysis of 85 consecutively treated patients. J Am Acad Dermatol 2000; 43:498.
20. Sato K, Matsumoto D, Iizuka F, et al. Anti-androgenic therapy using oral spironolactone for acne vulgaris in Asians. Aesthetic Plast Surg 2006; 30:689.
21. Loughlin J, Seeger JD, Eng PM, et al. Risk of hyperkalemia in women taking ethinylestradiol/drospirenone and other oral contraceptives. Contraception 2008; 78:377.
22. Plovanich M, Weng QY, Mostaghimi A. Low Usefulness of Potassium Monitoring Among Healthy Young Women Taking Spironolactone for Acne. JAMA Dermatol 2015; 151:941.
23. Roberts EE, Nowsheen S, Davis MDP, et al. Treatment of acne with spironolactone: a retrospective review of 395 adult patients at Mayo Clinic, 2007-2017. J Eur Acad Dermatol Venereol 2020; 34:2106.
24. Webster GF, Toso SM, Hegemann L. Inhibition of a model of in vitro granuloma formation by tetracyclines and ciprofloxacin. Involvement of protein kinase C. Arch Dermatol 1994; 130:748.
25. Koo EB, Petersen TD, Kimball AB. Meta-analysis comparing efficacy of antibiotics versus oral contraceptives in acne vulgaris. J Am Acad Dermatol 2014; 71:450.
26. Dréno B, Nguyen JM, Hainaut E, et al. Efficacy of Spironolactone Compared with Doxycycline in Moderate Acne in Adult Females: Results of the Multicentre, Controlled, Randomized, Double-blind Prospective and Parallel Female Acne Spironolactone vs doxyCycline Efficacy (FASCE) Study. Acta Derm Venereol 2024; 104:adv26002.
27. Zaenglein AL, Pathy AL, Schlosser BJ, et al. Guidelines of care for the management of acne vulgaris. J Am Acad Dermatol 2016; 74:945.
28. Leyden JJ, Del Rosso JQ, Webster GF. Clinical considerations in the treatment of acne vulgaris and other inflammatory skin disorders: focus on antibiotic resistance. Cutis 2007; 79:9.
29. Garner SE, Eady A, Bennett C, et al. Minocycline for acne vulgaris: efficacy and safety. Cochrane Database Syst Rev 2012;:CD002086.
30. Gough A, Chapman S, Wagstaff K, et al. Minocycline induced autoimmune hepatitis and systemic lupus erythematosus-like syndrome. BMJ 1996; 312:169.
31. Elkayam O, Levartovsky D, Brautbar C, et al. Clinical and immunological study of 7 patients with minocycline-induced autoimmune phenomena. Am J Med 1998; 105:484.
32. Sturkenboom MC, Meier CR, Jick H, Stricker BH. Minocycline and lupuslike syndrome in acne patients. Arch Intern Med 1999; 159:493.
33. Elkayam O, Yaron M, Caspi D. Minocycline-induced autoimmune syndromes: an overview. Semin Arthritis Rheum 1999; 28:392.
34. Moore A, Ling M, Bucko A, et al. Efficacy and Safety of Subantimicrobial Dose, ModifiedRelease Doxycycline 40 mg Versus Doxycycline 100 mg Versus Placebo for the treatment of Inflammatory Lesions in Moderate and Severe Acne: A Randomized, Double-Blinded, Controlled Study. J Drugs Dermatol 2015; 14:581.
35. Kim JE, Park AY, Lee SY, et al. Comparison of the Efficacy of Azithromycin Versus Doxycycline in Acne Vulgaris: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Ann Dermatol 2018; 30:417.
37. Leachman SA, Reed BR. The use of dermatologic drugs in pregnancy and lactation. Dermatol Clin 2006; 24:167.
38. Murase JE, Heller MM, Butler DC. Safety of dermatologic medications in pregnancy and lactation: Part I. Pregnancy. J Am Acad Dermatol 2014; 70:401.e1.
Minoxidil 5%
Sinds 1 juni 2024 is minoxidil 5% voor cutane toepassing verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift. Alle sterktes minoxidil voor cutane toepassing zijn nu zonder voorschrift verkrijgbaar (maar niet voor alle specialismen). Minoxidil wordt gebruikt voor de behandeling van alopecia androgenica. Het brengt een risico op allergische contactdermatitis en hypertrichose met zich mee. Systemische bijwerkingen zoals hypotensie en tachycardie zijn gemeld. Gevallen van hyperpilositeit als gevolg van huidcontact met derden zijn ook gemeld.
Ref.: cbip
Incidentie en factoren geassocieerd met een tweede primair invasief melanoom
Aan het onderzoek namen 19.196 Noorse inwoners deel, ouder dan 18 jaar, die tussen januari 2008 en december 2020 een eerste primair invasief melanoom hadden ontwikkeld en van wie de gegevens waren opgenomen in de Noorse kankerregistratie. Het primaire eindpunt van het onderzoek was de diagnose van een tweede invasief melanoom ten minste 30 dagen na het eerste. In totaal werd bij 19.196 mensen van 18 jaar of ouder een eerste primair melanoom gediagnosticeerd. De gemiddelde leeftijd bij diagnose van het eerste primaire melanoom was 62 jaar en 51% was vrouw. 4% van de patiënten met één primair melanoom ontwikkelde een tweede. De incidentie in het jaar na de diagnose was 16,8 (95% CI, 14,9-18,7) per 1.000 persoonsjaren, wat daalde tot 7,3 (95% CI, 6,0-8,6) in het tweede jaar en zich daarna stabiliseerde. De mediane tijd tussen het eerste en tweede primaire melanoom nam af met de leeftijd en was 37 maanden (95% CI, 8-49) bij patiënten jonger dan 40, 18 maanden (95% CI, 13-24) bij patiënten in de leeftijd van 50-59 en 11 maanden (95% CI, 7-18) bij patiënten van 80 jaar of ouder. Het tweede primaire melanoom bevond zich bij 47% van de patiënten (359 patiënten) op dezelfde plaats als het eerste primaire melanoom en bij 53% van de patiënten (407 patiënten) op een andere plaats. Het mediane interval tot het optreden van een tweede melanoom op dezelfde plaats als het initiele melanoom was 12 maanden (95% CI, 7-19) bij mannen en 22 maanden (95% CI, 11-35) bij vrouwen. De huidige aanbevelingen in Noorwegen vereisen follow-up na 3 maanden bij patiënten met stadium IA melanoom (wat het geval is voor de meeste patiënten) en regelmatige follow-up elke 6 maanden gedurende 5 jaar in het geval van stadium IB-IV. De gegevens van dit onderzoek suggereren dat verhoogde surveillance noodzakelijk is bij oudere mensen, met name mannen ouder dan 50, gedurende ten minste de eerste 3 jaar na de eerste diagnose, ongeacht de kenmerken van hun eerste melanoom.
Ref.: Ghiasvand R, Green AC, Veierød MB, Robsahm TE. Incidence and Factors Associated With Second Primary Invasive Melanoma in Norway. JAMA Dermatol. 2024 Apr 1;160(4):402-408. doi: 10.1001/ jamadermatol.2023.6251
Formule onder de loep: suikerpasta
Suikerpasta lijkt misschien een “alledaags” product, maar het biedt vaak verlichting bij ernstige en zeer vuile wonden. Vanwege de doeltreffendheid en lage kosten wordt suikerpasta regelmatig voorgeschreven door vaatchirurgen en dermatologen. Het is geïndiceerd voor de behandeling van sterk exsuderende chronische wonden die gepaard gaan met verweekte necrose of aanhangend fibrineachtig exsudaat, evenals exsuderende wonden met infectierisico (decubituswonden, veneuze ulcera, diabetische voetulcera, etc.).
Werkingsmechanisme
Lichaamswarmte doet de pasta smelten, waardoor de vloeistof door het osmotische effect wordt geabsorbeerd. We raden aan om de pasta af te dekken met een absorberende laag, eventueel gecombineerd met een vettig verband. Naast dit osmotische effect wordt een lage pH gecreëerd, wat een antibacterieel effect heeft. De lage pH zorgt er ook voor dat aan hemoglobine gebonden zuurstof gemakkelijker vrijkomt, wat granulatie en epithelisatie bevordert. Het mengsel heeft ook een deodoriserende werking.
Hoe voorschrijven?
R/Suiker 64,93 g
PEG 400 32,47 g
Gezuiverd water ad 100 g
Dt. Pasta 100 g
Suikerpasta wordt vergoed in magistrale vorm (max. 300g pasta vergoed per voorschrift), waardoor de behandelingskosten betaalbaar blijven (eigen bijdrage €1,23/50g tegen standaardtarief, €0,32/50g tegen voorkeurstarief).
Opgepast!
Er bestaat soms verwarring over welke suiker gebruikt moet worden, wat ook van invloed kan zijn op de vergoeding. Om problemen met de vergoeding te voorkomen, is het het beste om op het voorschrift het ‘type’ suiker te specificeren dat voor deze bereiding gebruikt moet worden.
De te gebruiken suiker is sacharose. Als deze grondstof niet beschikbaar is bij de groothandel, raden we aan om de sacharose te vervangen door glucosemonohydraat.
Licochalcone A en Glycerine Verzacht een irritatiegevoel, helpt roodheid te verminderen en hydrateert intensief Verzacht en hydrateert
Lichte, snel absorberende textuur
Niet vet, niet plakkerig
Lichte parfum
Laat geen vlekken op kleding
Gebruik: eén keer per dag
97%
BEVESTIGT: vermindert onzuiverheden en post-acne vlekken**
zichtbaar zuivere en egalere huid**
NIEUW
LAURA DE BRUCKER
Dermatoloog, Medisch Centrum Halle, Dermahuis Dilbeek, UZ Brussel
BELGIAN DERMATOLOGY DAYS 2024: “BIG BANG IN FACE CARE: HOW TO MAINTAIN SKIN CELL HOMEOSTASIS IN ROSACEA?”
Rosacea is een veel voorkomende dermatologische aandoening die 5% van de wereldbevolking treft. Het kan aanzienlijke psycho-affectieve gevolgen hebben, met een grote impact op de levenskwaliteit van patiënten. Het is ook een ziekte waar veel therapeutische dwaalsporen bestaan.
Op de BDD in maart 2024 werden tijdens een satellietsymposium (georganiseerd door Pierre Fabre Laboratories) nieuwe targets en oplossingen besproken om de homeostase van de rosacea-gevoelige huid op lange termijn te behouden.
DEMODEX ALS HOOFDROLSPELER
Dr. Forton (Brussel) constateert dat rosacea met papulopustels dient beschouwd te worden als een demodicosis, verwijzend naar haar artikel “Rosacea, an infectious disease: why rosacea with papulopustules should be considered a demodicosis. A narrative review.” (JEADV 2022; 36: 987-1002).
Hierbij is er klinisch in de eerste fase een folliculaire schilfering genaamd pityriasis folliculorum, al dan niet gepaard gaande met persisterend erytheem. In een tweede fase zijn er papels en pustels zichtbaar, gekend als papulopustulaire rosacea.
De argumenten die het belang van de demodexmijt staven, zijn onder andere:
I. Hoge demodexmijt densiteit wordt geobserveerd in bijna alle patiënten met papulopustulaire rosacea. Deze densiteit is even hoog als in patiënten met demodicosis en veel hoger dan in vergelijking met gezonde huid.
II. De aanwezigheid van demodexmijt stimuleert enerzijds het defensief immuunsysteem met als doel de mijt te elimineren, anderzijds zorgt het voor een immunosuppressieve actie om zijn eigen proliferatie te vergemakkelijken.
III. Het induceert een immunotolerantie, zodat de demodexmijt kan prolifereren zonder inflammatie te veroorzaken.
IV. In erythematotelangiëctatische rosacea is er een toename van vasculaire endotheliale groeifactor (VEGF), welke immunosuppressieve eigenschappen heeft door T-cel uitputting te veroorzaken. Dit ten voordele van de demodexmijt proliferatie.
V. Een topische acaricide behandeling tegen demodexmijt zoals
ivermectine en benzylbenzoaat tonen een gunstig effect op papulopustulaire rosacea.
Echter kan de demodexmijt ook zichtbaar aanwezig zijn zonder het uitlokken van inflammatoire letsels.
Flushing kan getriggerd worden door verschillende factoren die leiden tot neurogene inflammatie, namelijk UV licht, pikant eten, alcohol, warmte, stress en inspanning. Vermoed wordt dat deze triggerfactoren ook de demodexmijtproliferatie gaan stimuleren door het vrijgeven van VEGF via de neurogene inflammatie. De demodexmijt speelt dus een centrale cruciale rol, waarbij de activiteit beïnvloedt kan worden door verschillende factoren en leidt tot de klinische symptomen.
De verschillende fenotypes van demodicosis worden geïllustreerd in figuur 1.
ENERGY-BASED TOESTELLEN
ALS GOUDEN STANDAARD
Energy-based toestellen worden beschouwd als de gouden standaard voor de behandeling van rosacea, in combinatie met een correcte huidverzorging waaronder een hoge SPF protectie en indien nodig een demodex behandeling, volgens dr. Baharlou (VUB). Het doel is het behandelen van verschijnselen zoals flushing, persisterend erytheem, teleangiëctasieën, branderig gevoel, papulopustulaire opstoot, rhinophyma en/of verstoringen in het microbioom.
Er zijn verschillende soorten toestellen beschikbaar voor deze behandeling.
Figuur 1. In functie van verschillende symptomen en klinische tekens bestaan er verschillende fenotypes van demodicosis. Een uitzondering is rosacea met enkel een vasculaire component zonder folliculaire schilfering, aangezien de meeste patiënten een lage demodex densiteit vertonen. ETR = erythematotelangiëctatische rosacea; ET= erythematotelangiëctatisch; R = rosacea; PPR = papulopustulaire rosacea.
Ten eerste bestaan er vasculaire lasers, zoals pulsed-dye laser (PDL), KTP en NdYag. PDL gebruikt zichtbaar geel licht en is selectief voor oxyhemoglobine. Deze mag gebruikt worden bij alle huidtypes en heeft geen risico tot ontharing. De indicaties van PDL zijn teleangiëctasieën, persisterend erytheem en inflammatoire letsels.
Daarnaast is er het intense pulsed light (IPL) device met een golflengte tussen 540-580 nm. IPL is niet selectief voor oxyhemoglobine maar absorbeert melanine. Hierdoor is het enkel geschikt voor huidtype I-III en kan het wel ontharing veroorzaken. Dit maakt het minder geschikt voor bijvoorbeeld mannelijke patiënten in de baardregio. IPL wordt voornamelijk gebruikt voor het behandelen van flushing.
De hersteltijd bij beide soorten toestellen is 1-2 weken, waarbij tijdelijk toegenomen erytheem, oedeem en soms purpura kunnen optreden.
De nazorg omvat het vermijden van zonblootstelling gedurende 4-6 weken en het gebruik van SPF50 protectie, bij voorkeur een getinte variant. Verder is het belangrijk om de huid lokaal te koelen, warmte te vermijden en het smeren van hydraterende crèmes. Camoufleren met getinte crèmes of poeder is toegestaan.
Deze behandelingen moeten regelmatig herhaald worden tijdens de herfst-winterperiode om recidieven te voorkomen. Echter kunnen de kosten en de hersteltijd van deze lasers een beperkende factor spelen voor sommige patiënten.
In geval van een rhinophyma kan de ablatieve CO2 laser worden toegepast. Dit leidt tot resurfacing adhv het fotothermisch effect en coagulatie waarbij water de chromofoor is. De CO2 laser is geschikt voor lichtere huidtypes I-III(-IV). De genezingsperiode
is hierbij langer, variërend van tot 3-6 weken, en gaat gepaard met wondjes, korstvorming, erytheem, oedeem en purpura.
HERSTEL VAN VASCULAIRE
STABILITEIT DOOR
ANGIOPAUSINE
De angiopoietine-TIE2 receptor tyrosine kinase pathway speelt een cruciale rol in de angiogenese door het waarborgen van vasculaire stabiliteit en permeabiliteit in de huid en wordt aangeduid als de “gate-keeper of vascular quiescence”. Hierbij zorgt de binding van angiopoietine 1 (Ang-1) aan de TIE2-receptor voor een beschermend effect. Terwijl angiopoietine 2 (Ang-2) het tegenovergestelde effect teweegbrengt door destabilisatie van de bloedvaten uit te lokken na binding aan de TIE2-receptor. Volgens prof. Saurat leidt een dysfunctie in deze pathway tot vasculaire instabiliteit, wat de voornaamste oorzaak is van persisterend erytheem. Door een overgewicht aan angiopoietine 2 tov angiopoietine 1, ontstaat er vaatverwijding, inflammatie en angiogenese en leidt dit tot hypervascularisatie. Angiopausine™, afkomstig van mariadistel herstelt de vasculaire instabiliteit door te binden aan de TIE2 receptor, waardoor de binding van angiopoietine 2 aan deze receptor wordt beperkt. Recent is een topische vorm van angiopausine op de markt gebracht, met de aanbevolen applicatie van tweemaal per dag.
RESULTATEN OM DE DOELTREFFENDHEID TE BEVESTIGEN
Klinische resultaten tonen aan dat er na 2-4 weken reeds een merkbaar effect is van dit nieuwe actief, met een vermindering van erytheem, flushing en papulopustels. Bij milde vormen van rosacea kan topische angiopausine in monotherapie gebruikt worden, terwijl het bij de papulopustulaire rosacea kan gecombineerd worden met medicamenteuze behandelingen zoals ivermectine, metronidazole en tetracyclines. Deze topische dermocosmetische behandeling kan ook na laserbehandeling aanbevolen worden.
De significante verbetering in functionele klinische symptomen en chronisch erytheem is bevestigd door innovatieve instrumentele evaluaties, wat helpt om de potentiële voordelen van dit product als aanvullende dermocosmetische behandeling voor rosacea te benadrukken.
Dermatologen raden vaak dermocosmetica aan als aanvullende behandeling voor rosacea. Er is een nieuw huidverzorgingsproduct met Sylibum Marianum Angiopausine Extract (SMAE) en thermaal bronwater van Avène ontwikkeld om het comfort en de reactiviteit van de huid te verbeteren en de roodheid die optreedt bij mensen met erythematotelangiectatische rosacea te helpen verminderen.
Sylibum Marianum Angiopausine Extract (SMAE) werkt in op roodheid door de stabiliteit van huidvaatjes te verhogen, waardoor zichtbare vaatjes verminderen. Dit is een kleine revolutie, want tot nu toe hadden dermatologen geen product dat zich richtte op bloedvaatjes op een manier die angiogenese voorkomt.
AMERICAN ACADEMY DERMATOLOGY 2024 SAN DIEGO 8-12 MAART
PIGMENTSTOORNISSEN IN 2024
Consulten over pigmentstoornissen nemen voortdurend toe. Daarom was er tijdens de AAD een hele sessie aan gewijd. Dit bood de gelegenheid om een update te geven van de wetenschappelijke gegevens, symptomen en behandelingsstrategieën.
VERWORVEN PIGMENTATIE
Gebaseerd op een presentatie van Dr. Arianne Shadi Kourosh.
Verschillende factoren beïnvloeden pigmentstoornissen. Epidermaal melanine is hoger in fotodemische beschadigde huid. Het aantal melanocyten neemt af met de leeftijd, wat leidt tot fragmentaire dyschromie.
We horen momenteel veel over het “huidexposoom”, waarbij verschillende factoren een rol spelen: zonlicht, vervuiling, roken, temperatuur, voeding, stress en slaaptekort.
1) UV-straling:
UV vertegenwoordigt 5% van het totale licht. Er zijn drie soorten UV:
• UVC: 100-280nm, dat de huid niet bereikt omdat het gefilterd wordt door atmosferische ozon
• UVB: 280-315nm, die zonnebrand en pigmentatiestoornissen veroorzaakt
• UVA: 315-400nm, de meeste UV-straling die de huid bereikt. UVA, vooral UVA1, induceert de vorming van ROS (reactieve zuurstofspecies) en MMP (matrix metalloproteasen). Deze veroorzaken schade aan collageen en elastine, waardoor de collageenproductie afneemt, de ondersteuning van de huid vermindert en rimpels sneller ontstaan. Dit laat zien hoe belangrijk het is om je te beschermen tegen UVA-stralen.
3) Infraroodstraling: 740-10.000 nm, vertegenwoordigt 45% van de totale straling. 65% van deze straling bereikt de lederhuid en 10% bereikt de hypodermis. Chronische blootstelling aan infrarode stralen (hitte) op een lager niveau dan dat wat een brandwond zou veroorzaken, kan langdurige schade aan de huid veroorzaken. Ze zetten aan tot de productie van MMP 1 en 9, wat leidt tot een vermindering van de collageenproductie en de afbraak van collageen en elastine. Het lijkt erop dat infraroodstralen melanogenese activeren door de endotheline B receptor (de vasculaire component van melasma) te activeren. Deze stralen worden tegengehouden door zonneproducten met een mineraal filter
4) Andere factoren:
• Breedtegraad: één onderzoek toonde de verschillen aan tussen twee steden die 10° van elkaar liggen
- een verschil van acht jaar in rimpels
- zestien jaar verschil in hyperpigmentatie van het gezicht
- het beschermende effect van een locatie ten noorden van / ver van de evenaar
• Hoogte: voor elke extra 1000 meter stijgt het UV-niveau met 10 tot 12%.
• Vervuiling:
- afhankelijk van het ozongehalte aan de grond kan dit leiden tot de vorming van rimpels in het gezicht, uitputting van anti-oxidanten in de stratum corneum, verhoogde lipide peroxidatie en eiwitoxidatie
- microdeeltjes dringen de huid binnen: 52% meer lentigines op de wangen na blootstelling
- verkeersgerelateerde vervuiling wordt in verband gebracht met pigmentvlekken en rimpels bij blanken en Oost-Aziaten
De behandeling omvat preventie, remming van de melanineproductie, remming van de melanosoomoverdracht van de melanocyt naar de keratinocyt en behandeling van reeds aanwezige melanineaanslag.
Er zijn verschillende topische therapieën beschikbaar om hyperpigmentatie te bestrijden (Sarkar Journal Cutaneous and aesthetic surgery Jan-Mar 2013, volume 6, Issue 1).
De drievoudige combinatie werd beschouwd als de gouden standaard. Deze bestaat uit hydrochinon, retinoïde en steroiden. Het geeft betere resultaten dan hydrochinon alleen of een combinatie van twee van deze ingrediënten.
Hydrochinon induceert een omkeerbare verlichting van de huid door tyrosinase te remmen om de melanineproductie te verminderen. Er bestaat een risico op paradoxale hyperpigmentatie / ochronose (Afbeelding 1) na langdurig gebruik of hoge concentraties. Het kan irriterend zijn en is enigszins controversieel of zelfs verboden in sommige landen.
Retinoïde blokkeert de transcriptie van tyrosinase en induceert afschilfering door de celvernieuwing te verhogen (keratinocyten komen minder lang in contact met melanocyten), dus het kan nuttig zijn om reeds aanwezige melanineophopingen te elimineren. Bovendien vergemakkelijken retinoïden de epidermale penetratie en de werking van hydroquinone. Aan de andere kant kan het irriterende effect leiden tot paradoxale hyperpigmentatie.
Middelen tegen tyrosinase zijn onder andere vitamine C, azelaïnezuur, N-acetylglucosamine, zoethoutextract en cysteaminecrème.
Vitamine C kan worden gebruikt om tyrosinase te blokkeren door een wisselwerking met koper. Het wordt snel geoxideerd en is daarom instabiel. De antioxiderende werking zou een deel van de pigmentatie die verband houdt met UVB-stralen kunnen onderdrukken.
Azelaïnezuur heeft een dubbel werkingsmechanisme: het remt tyrosinase af en vermindert ROS. Het grote voordeel is bovendien dat het gebruikt kan worden tijdens de zwangerschap. N-acetylglucosamine remt de glycosylering van tyrosinase. Zoethoutextract bevat twee werkzame stoffen: glabridine, dat
tyrosinase remt, en liquirtine, dat melanine dispergeert. Cysteaminecrème bevat cysteaminehydoxychloroquide, een metaboliet van L-cysteïne, een remmer van de melaninesynthese. De zwavelachtige geur maakt het moeilijk om cosmetisch te gebruiken.
Andere bestudeerde doelwitten zijn onder andere remmers van het PAR2-enzym:
• soja: vermindert fagocytose van melanosomen door keratinocyten en vermindert de overdracht van melanine en dus pigmentatie
• Niacinamide of vitamine B3, die de overdracht van melanosomen van melanocyten naar keratinocyten voorkomt. Er is een gebrek aan bewijs voor oraal gebruik bij depigmentatie.
Oraal tranexaminezuur moet een laatste redmiddel blijven, vooral vanwege het risico op trombo-embolische voorvallen. Patiënten moeten worden gevraagd naar hun voorgeschiedenis, inclusief de aanwezigheid van een patent foramen ovale. Het is niet duidelijk of een trombo-embolisch voorval onmiddellijk na het begin van de behandeling optreedt of met de opeenstapeling van behandeltijd? De topische vorm moet nog goed worden onderzocht, maar is mogelijk veelbelovend.
Tranexaminezuur heeft een antiplasmineactiviteit die de pigmentproductie door het UV-geïnduceerde plasminogeenactiveringssysteem op keratinocyten remt. De eerste beschrijving van het effect van tranexaminezuur op melasma dateert van 1979, met milde bijwerkingen en geen trombo-embolische effecten. Het effect op melasma lijkt snel te zijn en na verloop van tijd aan te houden, maar het gebruik moet worden verlengd in gevallen van ernstige melasma. Het kan alleen worden gebruikt of in combinatie met microneedling, laser- of andere behandelingen. Over het algemeen is de gebruikte dosering 250 mg 2x/dag gedurende vier maanden. Gerapporteerde bijwerkingen zijn onder andere een opgeblazen gevoel, hoofdpijn, verstoring van het menstruatieritme en trombo-embolische voorvallen (vast te stellen aan de hand van de medische voorgeschiedenis).
Glutathion brengt te veel risico’s met zich mee om in de dagelijkse praktijk te worden gebruikt.
EEN OVERZICHT VAN DE VERSCHILLENDE SOORTEN HYPERPIGMENTATIE
Gebaseerd op een presentatie van Dr. Sandy Sharon Tsao (Harvard, Massachussets)
Met de huidige demografische veranderingen wordt geschat dat in 2050 meer dan 50% van de Amerikaanse bevolking multi-etnisch zal zijn, en hyperpigmentatieproblemen hebben een negatieve invloed op DLQI, vooral bij vrouwen en mensen onder de 35 jaar.
Voor een optimale behandeling is het belangrijk om te weten waar het pigment zich bevindt: in de opperhuid of de lederhuid of in beide. De behandeling is afhankelijk van deze locatie en zal waarschijnlijk gemakkelijker zijn als het pigment zich in de opperhuid bevindt. Het is ook belangrijk om te zien of het pigment zich in het gezicht bevindt of niet.
Wat melasma betreft, is minstens 90% van de patiënten vrouw, met een gemiddelde leeftijd van 30-34 jaar en een positieve familieanamnese in 30-64% van de gevallen. De prevalentie is hoger bij bevolkingsgroepen met een donker fototype. De belangrijkste plaats is het gezicht, gevolgd door de onderarmen. Betrokkenheid van extra-faciale gebieden komt vaak voor bij postmenopauzale vrouwen.
Bij klinisch onderzoek zijn het redelijk symmetrische pigmentvlekken met onregelmatige randen. Er zijn een aantal etiologische factoren:
• hormonaal
• vasculair
• chronische blootstelling aan zon/warmte
• genetische aanleg
Zoals bij veel pigmentaire aandoeningen moet er rekening worden gehouden met ontsteking en dus vascularisatie. Een onderzoek bij 50 Koreaanse vrouwen toonde een toename in de grootte en dichtheid van bloedvaten, een toename in VEGF (vascular endothelial growth factor) en een toename in factor VIII-gerelateerd antigeen, evenals een correlatie tussen het aantal bloedvaten en de intensiteit van pigmentatie (J Dermatol Sci 2007 May;46(2):111-6).
Dyschromie die verband houdt met fotoschade treft het gezicht of andere gebieden. Het bestaat uit erytheem met dyspigmentatie, rimpels, lentigines, teleangiëctasieën en verlies van huidelasticiteit. Het houdt verband met blootstelling aan UV-stralen (280 tot 400 nm), zichtbaar licht (400 tot 700 nm) en infrarode stralen (750 nm en meer).
Hyperpigmentatie van de voorhoofdshuid of donkere kringen is een esthetisch probleem voor de getroffen patiënten, die er vermoeider en ouder uitzien. Er zijn veel oorzaken:
• volumeverlies van de periorbitale zone en laxiteit van de huid
• hemosiderine-afzettingen, verhoogde dichtheid van onderhuidse vascularisatie
• Overmatige pigmentatie
Post-inflammatoire hyperpigmentatie (PIHP) kan bij alle fototypes voorkomen, maar komt vaker voor bij patiënten met een hoog fototype. Het ontwikkelt zich na een inflammatoir of traumatisch proces in de huid, hoewel dit inflammatoire proces vrijwel onopgemerkt kan blijven. De toename van melanine kan dermaal of epidermaal zijn, afhankelijk van het voorafgaande ontstekingsproces. Bij patiënten met een donker fototype is PIHP een van de meest voorkomende complicaties na een medische ingreep en een van de meest voorkomende klachten.
WELKE BEHANDELING?
Een zonnebrandcrème die, om effectief te zijn, enkele van de volgende stoffen moet bevatten: titaniumdioxide of zinkoxide, ijzeroxide (nog donkerder dus neutraliseert nog meer UV), SPF50 op zijn minst, antioxidanten (niacinamide, β caroteen, vitamine C en E, licochalcone A), Mexoryl 400, TriAsorB.
Het is mogelijk om make-uptechnieken te vinden om de pigmentatie te camoufleren.
Patiënten kunnen ook overwegen om orale antioxidanten te nemen: polypodium leucotomos 480mg, glutathion 250500mg, vitamine E 400-800IU, niacinamide 500mg, pycnogenol 100mg, druivenpitextract 200mg.
Er zijn ook topische verhelderende middelen.
• Hydroquinon:
- Remming van tyrosinase, wat leidt tot verminderde omzetting van dihydroxyfenylalanine in melanine
- Gevolg: resulterende vorming van misvormde melanosomen, toename van hun afbraak, remming van DNA- en RNA-synthese
- In de VS vrij verkrijgbaar in 2%, anders op voorschrift
- Verminderde werkzaamheid als het verbleken verschijnt
• Mequinol:
- Concurrerende remmer van tyrosinase voor de vorming van melanine voorlopers
- Vaak gecombineerd met tretinoïne en vitamine C
- Geen verandering van de melanocyt
- Minder effectief dan hydrochinon, maar nuttig in gevallen van ochronose secundair aan hydrochinon
• Azelaïnezuur:
- Remming van tyrosinase, DNA-synthese en mitochondriale enzymatische activiteit
- Selectieve affiniteit voor abnormale melanocyten
• Soja-eiwitten: remming van fagocytose van melanosomen door keratinocyten
• Malassezine crème:
- Indoolverbinding geproduceerd door Malassezia furfur
- Onderdrukt melanogenese zonder tyrosinaseremmer te zijn
- Tijdelijk voordeel, milde bijwerkingen
Er wordt momenteel onderzoek gedaan naar tal van andere depigmenterende middelen, waaronder: methimazol, metformine 30%, resveratrol, silymarine, thiamadol, enz.
Al deze lokale behandelingen kunnen worden gecombineerd en zelfs om de twee tot drie maanden worden afgewisseld. Hun penetratie kan worden gewijzigd door verschillende producten of door microneedling of andere methoden.
• Peelings kunnen worden gebruikt als topicale behandelingen niet meer voldoende zijn.
• β-hydroxyzuur: goed verdragen salicylzuurpeeling
• Amandelzuur: neutraliseert op zichzelf, vaak gecombineerd met een salicylzuurpeeling, wordt goed verdragen, heeft de voorkeur voor patiënten met een gevoelige huid.
De verzorging na de peeling moet duidelijk worden uitgelegd aan de patiënt. Strikte bescherming tegen de zon is vereist en de toepassing van dermocorticoïden moet worden overwogen gedurende twee of drie dagen na de peeling. De patiënt mag niet krabben aan de kleine schilfers en moet twee keer per dag een verzachtend middel aanbrengen totdat het erytheem is verdwenen.
PRP (platelet rich plasma) kan als monotherapie worden gebruikt, maar werkt bijzonder goed in combinatie met microneedling. De werking bij melasma is afhankelijk van drie pijlers:
• afgifte van PDGF: angiogenese, collageensynthese
• TGF-β1 en β-2: remming van melaninesynthese
• EGF: remming van prostaglandine 2 en tyrosinase, resulterend in verminderde melanineproductie
In het geval van acne die gepaard gaat met HPPI kunnen lokale acnebehandelingen worden gemaximaliseerd door benzoylperoxide, retinoïnezuur of azelaïnezuur voor te schrijven.
Werkzaamheid van spironolacton versus doxycycline bij matige acne bij volwassen vrouwen
De huidige internationale richtlijnen adviseren om matige tot ernstige acne te behandelen met orale antibiotica, zoals doxycycline, in combinatie met lokale retinoïden en/of benzoylperoxide. Tot op heden is spironolacton niet toegelaten voor de behandeling van acne. FASCE is een gerandomiseerd, dubbelblind, multicentrisch gecontroleerd onderzoek waaraan vrouwen ouder dan 20 jaar met matige acne deelnamen. In combinatie met benzoylperoxide 5% werden zij na randomisatie 1:1 behandeld met doxycycline 100 mg/dag gedurende 3 maanden gevolgd door 3 maanden orale placebo, om te voldoen aan de AMM, of spironolacton 150 mg/dag gedurende 6 maanden. Na 6 maanden werd dit protocol gehandhaafd voor responders en voortgezet tot de 12e maand; non-responders werden uit het onderzoek gehaald. Het primaire eindpunt van werkzaamheid was behandelingssucces, gebaseerd op AFAST-scores (Adult Female Acne Scoring Tool) op maand 4 en 6: algehele AFAST, met betrekking tot het gezicht (AFAST 1 score van 0 tot 5) en de mandibulaire regio (AFAST 2 score van 0 tot 3), en op verschillende follow-up tijdstippen, evenals het aantal inflammatoire en niet-inflammatoire laesies. Deze studie toonde aan dat de werkzaamheid van doxycycline sneller was dan die van spironolacton, met een verbetering van de acneletsels vanaf de eerste 2 maanden van de behandeling. Omgekeerd leverde behandeling met spironolacton een klinisch voordeel op na slechts 2 tot 4 maanden behandeling. De resultaten van de behandeling met spironolacton blijven echter verbeteren na de eerste 4 maanden van de behandeling, wat niet wordt waargenomen bij doxycycline. De algemene veiligheid van spironolacton en doxycycline was goed. De auteurs concluderen dat “verdere studies nodig zijn om deze resultaten te bevestigen en of spironolacton goedkeuring verdient als een effectief en veilig alternatief voor orale cyclines, en mogelijk voor isotretinoïne, bij de behandeling van acne bij vrouwen, hoewel een directe vergelijking met orale isotretinoïne nog moet worden gemaakt.”
Strategieën gericht op de huid om voedselallergie te voorkomen
In de afgelopen decennia zijn interventies gericht op het corrigeren van de disfunctie van de huidbarrière voorgesteld als een afzonderlijk of aanvullend middel om allergische sensibilisatie via de huid, en daarmee de daaropvolgende ontwikkeling van voedselallergie te voorkomen. Studies die het aanbrengen van een verzachtend middel vanaf de geboorte hebben geëvalueerd, hebben tegenstrijdige resultaten opgeleverd en meta-analyses hebben op zijn best een licht positief effect op het ontstaan van voedselallergieën aangetoond en vaak geen preventief effect. Bij nadere bestudering van de klinische onderzoeken blijkt echter dat er verschillende emolliënten werden gebruikt, wat bepaalde discrepanties tussen de resultaten van de onderzoeken zou kunnen verklaren. Bovendien verschilden de protocollen voor het aanbrengen van de emollienten ook aanzienlijk van studie tot studie. Succesvolle onderzoeken gebruikten meestal emollienten met een zure pH-waarde van 5,5, die over het hele lichaam werden aangebracht en werden gecombineerd met topische corticosteroïden op de aangetaste gebieden. Een consensus over de optimale strategie voor het herstellen van de ‘barrièrefunctie’ van de huid zou kunnen helpen om de consistentie en klinische relevantie te verbeteren. Volgens de auteurs is het redelijk om het gebruik van verzachtende middelen en de behandeling van atopische dermatitis te beschouwen als strategieën om voedselallergie te voorkomen, ook al ontbreekt het bewijs momenteel door vragen over onderzoeksmethodologieën.
Karakterisering van het microbioom in de vroege stadia van acne
Een recent onderzoek karakteriseerde het microbioom van de huid in de subklinische stadia van acne bij volwassenen en adolescenten. Vergeleken met niet-acnepatiënten hadden acnepatiënten een hogere overvloed aan Cutibacterium (72,4% versus 57,8%) en lagere overvloed aan Corynebacterium (2,8% versus 4,8%) en Streptococcus ( 1,4% versus 3,2%). De alfaen bèta bacteriële diversiteitsindices verschilden ook significant tussen de twee groepen, wat wijst op verschillen in rijkdom, uniformiteit, overvloed en fylogenetische afstand tussen de bacteriële populaties. Er werden ook verschillen waargenomen in Staphylococcus-soorten: S. capitis was overheersend in de huidmonsters van niet-acneïsche proefpersonen (46,7%), terwijl S. epidermidis de meest voorkomende Staphylococcus-soort was in de niet-lesionale huidgebieden van het voorhoofd van acneïsche proefpersonen (44,2%). De ontwikkeling van acneletsels zou daarom kunnen worden voorkomen door een huidverzorgingsproduct te gebruiken dat de cutane microbiota van het gezicht in een zeer vroeg stadium weer in balans brengt.
Ref.: Characterization of the forehead skin microbiome in the early phase of acne. M. Maître, E. Gravier, A. Simcic-Mori, C. Géniès, C. Mias, S. Alvarez-Georges, A. Noustens, K. Bouyer, S. BessouTouya, F. Carballido, H. Duplan. Pages: 3-11 | First Published: 25 July 2024.
Voordelen van monitoring op afstand in de oncologie op grote schaal bevestigd
Het artikel Implementation of a remote symptom monitoring pathway in oncology care: analysis of real-world experience across 33 cancer centres in France and Belgium, gepubliceerd op 31 juli in de Europese regionale editie van het prestigieuze wetenschappelijke tijdschrift The Lancet, gaat in op een tot nu toe weinig onderzocht aspect van de implementatie van een grootschalige monitoring op afstand in de routinezorg. Het onderzoek werd uitgevoerd in 33 ziekenhuizen in Frankrijk en België, waaronder een grote verscheidenheid aan faciliteiten: kankercentra, academische centra en particuliere centra. Van november 2021 tot augustus 2023 werden in totaal 3.015 patiënten geïncludeerd, aan wie het gebruik van de Resilience-applicatie werd aangeboden. Met dit online medische apparaat kunnen patiënten regelmatig hun symptomen rapporteren via een mobiele of webinterface, waarbij real-time waarschuwingsmeldingen voor zorgverleners worden gegenereerd in geval van ernstige of verslechterende symptomen. Resilience vertrouwt op verpleegster navigators, die een sleutelrol spelen bij het trainen van patiënten in het gebruik van de applicatie, het beheren van waarschuwingen en het geven van advies over symptoombestrijding. De applicatie geeft ook automatisch gepersonaliseerd advies op basis van de symptomen die patiënten rapporteren. De resultaten van het onderzoek tonen aan dat 94,6% van de waarschuwingen voor ernstige of verergerende symptomen die werden gemeld op Resilience leidden tot een significante verbetering twee weken nadat ze waren geactiveerd. Daarnaast zag 88,4% van de patiënten een verbetering van twee of meer punten in hun symptomen op de 5-punts PRO-CTCAE-schaal, die zich richt op hoe patiënten zich voelen. “De implementatie van dit remote monitoringpad maakte een snelle en effectieve symptoombestrijding mogelijk, met een mediane responstijd voor het zorgteam van 13 uur 41 minuten, inclusief ‘s nachts en in het weekend,” benadrukt Dr. Franzoi. Tot slot bleek dat het onderzochte telemonitoringtraject goed werd geaccepteerd door patiënten, met een wekelijkse deelname van 82%, en dat zorgverleners zeer tevreden waren, van wie 87% aangaf de integratie van deze oplossing in hun structuur goed te vinden. Ref.: Franzoi, att.all. (2024). Implementation of a remote symptom monitoring pathway in oncology care: Analysis of real-world experience across 33 cancer centres in France and Belgium. The Lancet Regional Health - Europe, 101005.
HET BELANG VAN DERMOCOSMETICA BIJ SEBORROÏSCH ECZEEM
Seborroeïsche dermatitis (SD) is een veel voorkomende chronische inflammatoire dermatose die wordt gekenmerkt door erythemateuze schilferige plekken op het gezicht en de hoofdhuid. 17 miljoen mensen lijden aan SD, dat vaker voorkomt bij vrouwen. Er bestaat momenteel geen genezing, maar het is wel mogelijk om de symptomen doeltreffend aan te pakken. Bewezen behandelingen en richtlijnen voor patiëntenopleiding en langetermijnbehandeling stellen de professionelen in de gezondheidszorg in staat om deze chronische huidaandoening doeltreffend te behandelen.
BEHANDELING
Het therapeutische arsenaal voor de behandeling van SD is zeer breed, wat waarschijnlijk samenhangt met het feit dat de etiologie van de ziekte multifactorieel en onduidelijk is. Welke behandeling ook wordt toegepast, deze zal nooit genezend werken, met min of meer snelle en ernstige recidieven afhankelijk van de behandeling. Topische producten worden het meest gebruikt. De beschikbare behandelingen voor atopische dermatitis zijn gericht op het verminderen van de proliferatie van Malassezia spp. en daardoor op het beperken van tekenen en symptomen, zoals roodheid, pruritus en schilfering, en het verminderen van de ontstekingsreactie op Malassezia spp. Bij het kiezen van een behandeling moet rekening worden gehouden met doeltreffendheid, gebruiksgemak, veiligheid en therapietrouw om het best mogelijke klinische resultaat te verkrijgen. De leeftijd van de patiënt is ook een belangrijke factor.
De eerstelijnsbehandeling bestaat uit lokale antischimmelmiddelen, maar dermocorticoïden of lokale immunosuppressiva (niet gedekt door VHB) hebben hun werkzaamheid bewezen.
DERMOCOSMETISCHE VERZORGING
Vroegtijdig ingrijpen met de juiste dermocosmetische behandelingen kan helpen om de ziekte beter onder controle te krijgen en de behoefte aan uitgebreidere farmacologische behandelingen te verminderen.
De belangrijkste actieve ingrediënten zijn:
• Zink PCA, voorkomt overmatige talgproductie
• Piroctone olamine, een hydroxaminezuur dat de synthese van ergosterol remt, het hoofdbestanddeel van de celwand van de meeste schimmels. Piroctone olamine, alleen of in combinatie met andere middelen, vermindert erytheem, afschilfering, branderigheid/prikkeling en pruritus bij patiënten met SD, met uitstekende cosmetische resultaten. Deze verschillende ingrediënten moeten worden geïntegreerd in een zintuiglijke formulering die gemakkelijk uit te smeren is om een goede therapietrouw te bevorderen.
Het gehydrateerd houden van de gezichtshuid helpt de huid te beschermen tegen invloeden van buitenaf die kunnen leiden tot ontstekingen en symptomen zoals erytheem, schilfering en jeuk. Omdat de meeste patiënten periodes van remissie en opflakkeringen doormaken, is het belangrijk om een dagelijkse huidverzorgingsroutine aan te houden tijdens periodes van remissie.
– Dermocosmetische producten bestrijden effectief de symptomen van milde tot matige seborroïsch eczeem en kunnen ook worden voorgeschreven als aanvulling op farmacologische behandelingen. –
Toleriane Kerium DS Concentraat is een dagelijks hydraterend en verzachtend gezichtsverzorgingsproduct voor de huid die gevoelig is voor seborroïsche dermatitis en seborroïsche huid. Het thermaal dermobioticum in de formule werkt in op rode schilferende plekken en heeft een antirecidief effect. Piroctone olamine heeft een zuiverende en antibacteriële werking. Zink controleert overtollig talg en lipoaminozuren kalmeren de huid intensief. Volgens de resultaten van een klinische studie (Klinische studie bij 41 deelnemers. Evaluatie door een dermatoloog na 4 weken), - 92% van de roodheid; - 92% van de schilfering; - 100% van de jeuk was verminderd na 4 weken toepassing van Kerium DS huidverzorging.
THERAPEUTISCHE
OPLEIDING
AANMOEDIGEN
Voor een optimale anti-schimmelwerking compenseert Toleriane Kerium DS Concentraat het onevenwicht in het microbioom met een micro-organisme dat gecultiveerd wordt in het Thermaal Water van La Roche-Posay: Aquae Posae Filiformis.
Het is nuttig om de patiënt de goedaardige aard van de ziekte uit te leggen, de onmogelijkheid om Malassezia uit te roeien en de doelstellingen te bepalen: het comfort en het uiterlijk verbeteren door geschikte hygiëneproducten te gebruiken en, bij ernstigere vormen, door medicatie te gebruiken. De chronische aard van de ziekte en het nut van een onderhoudsbehandeling om terugvallen te voorkomen of uit te stellen, moeten duidelijk worden begrepen. Als de impact op de levenskwaliteit aanzienlijk is en stress een uitlokkende factor is, kan psychologische ondersteuning worden aangeboden.
PROF. EM. AN GOOSSENS
Faculteit Geneeskunde KU Leuven
ALLERGISCHE CONTACT DERMATITIS TER HOOGTE
VAN DE NAGELS EN PERI-UNGEAAL, GEASSOCIEERD AAN NAGELCOSMETICA
Verschillende allergenen in nagelcosmetica liggen aan de basis van nagelbeschadigingen en eczeemletsels peri-ungeaal, de meest voorkomende zijnde (meth)acrylaten die sinds enkele jaren een wereldwijde epidemie van allergische contactdermatitis veroorzaken.
DE ALLERGENEN
De recentere introductie van langhoudende nagellakken heeft geleid tot het wijdverbreid gebruik van gelnagels en acrylnagels, met een stijging in de incidentie van sensibilisaties bij schoonheidsspecialisten, nagelstylisten en zelfs kappers die deze producten appliceren bij klanten (en meestal ook bij henzelf), alsook bij consumenten die vaak ook via internet kits voor thuisgebruik aanschaffen (inclusief een apparaat met UV- licht of meer recent LED-licht voor het uitharden van de acrylverbindingen, nl. door polymerisatie van monomeren). Voornamelijk een vrouwelijke populatie wordt hierdoor getroffen, maar dergelijke praktijken worden ook steeds populairder bij mannen, zoals bijvoorbeeld beschreven bij flamencomuzikanten in Portugal (1). Kinderen en teenagers vormen ook een risicogroep; zo werd vb. een 8-jaar oud meisje beschreven dat gesensibiliseerd was voor verschillende (meth)acrylaten en ook t-butyl-hydroquinone, een polymerisatieremmer, en aanvankelijk lesies in het peri-unguale gebied vertoonde, doch nadien een zeer ernstig handeczeem ontwikkelde toen ze de nagelgels op eigen houtje had aangebracht (2)!
De belangrijkste acrylallergenen in nagelcosmetica zijn 2-hydroxyethylmethacrylaat (2-HEMA), ethyleenglycolmethacrylaat (EGMA ), hydroxypropylmethacrylaat (HPMA) en 2-hydroxypro-
Fig.1. Peri- en subunguaal eczeem bij nagelstyliste, gesensibiliseerd voor (meth)acrylaten pylacrylaat (2-HPA), doch veel andere (meth)acrylaten vinden eveneens toepassing: van de 394 cosmetische nagelproducten op de EU-markt konden, naast 2-HEMA en HPMA, 45 ande-
Pseudo-psoriatische nagelafwijkingen tengevolge van sensibilisatie door gelnagels
re (meth)acrylaten geïdentificeerd worden in een studie van Nederlandse onderzoekers (3). Isobornylacrylaat (IBOA), de voornaamste oorzaak van allergische contactdermatitis door medische hulpmiddelen voor diabetespatiënten (glucosesensoren en insulinepompen) werd ook reeds gerapporteerd als sensibilisator in nagellijm en langhoudende nagelakken (4). Cyanoacrylaten worden voornamelijk aangewend als kleefmiddelen voor valse nagels. Er werd echter vastgesteld dat vele- zelfs de meeste - nagelcosmetica verkeerd geëtiketteerd zijn wat de juiste samenstelling betreft (3).
Terwijl sensibilisatie door acrylderivaten de laatste jaren aanzienlijk toenam, verminderde de frequentie van contactallergie voor tosylamide-formaldehydehars, een veel minder sterke sensibilisator in vergelijking met (meth)acrylaten. Andere recente allergenen in nagelcosmetica zijn adipinezuur-neopentylglycol-trimellitinezuuranhydride-copolymeer (AA) en ftaalzuuranhydride-trimellietzuuranhydride-glycolcopolymeer (PA) (5), en zelfs tosylamide-epoxyhars (dat kruisreageert met bisfenol-A-epoxyhars dat getest wordt in de basisreeks) (6). Minder frequente boosdoeners zijn benzofenones (zonnefilters), hydroquinone (inhibitor van polymerisatie) en dibutylftallaat (plasticizer) (7). Formaldehyde (nu verboden volgens de EU cosmeticawetgving) werd voorheen als contactallergeen in nagelversterkers teruggevonden, met soms ernstige nagelafwijkingen tot gevolg.
Kliniek
Wat de klinische symptomen betreft, doet zich een eczeem voor in de gebieden rondom de nagelplaat, waaronder de proximale nagelplooi en subunguaal (Fig. 1), een hyponychiale of paronychiale gevoeligheid, oedeem, erytheem, kloofvorming en paresthesie (7). Verspreiding van eczeemletsels kan plaatsvinden door overdracht van het allergeen via de handen, gewoonlijk naar het gelaat (ogen en lippen), de nek en V-hals (ectopische dermatitis) of via de lucht (airborne). Het betreffen immers vluchtige stoffen. Ernstigere gevallen, doorgaans geassocieerd met gel- en acrylmanicures, kunnen ook paronychia, verdikte
en droge nagelplaten en onycholyse omvatten (Fig. 2), inclusief hemorragische onycholyse met totale loslating van de nagels. Tevens zijn verschillende atypische gevallen van pseudo-psoriatische nagels geassocieerd met acrylaatallergie helemaal niet zeldzaam (Fig. 3) (8, 9). Daarnaast lopen nagelstylisten
Fig.4. Positieve semi-open test voor permanente nagelgel en patch tests voor multipele (meth)acrylaten bij nagelstyliste
Fig. 2. Onycholyse door sensibilisatie voor formaldehyde in nagelverharder
Fig.3.
risico op oog-, neus- en luchtwegklachten door blootstelling aan diverse chemicaliën (10).
Huidtests
Semi-open tests kunnen aangewend worden met de nagelcosmetica als zodanig (methode cf. Dermactu Dec-Jan 2024). Voor de Europese basisreeks werd toevoeging van 2-hydroxyethyl-methacrylaat (2-HEMA) in 2023 aanbevolen, een goede marker voor contactallergie voor acrylhoudende nagelcosmetica. Verder is er ook een (meth)acrylaat – kunstnagelreeks verkrijgbaar bij Chemotechnique. Echter, om teveel (sterk)positieve simultane reacties te vermijden (kruisreacties, cf. infra) kan men zich aanvankelijk best beperken tot de basisreeks (bevat ook formaldehyde) en de (meth)acrylaten geëtiketterd op de door de patiënten gebruikte producten. Enkele andere mogelijke allergenen zoals benzofenones, hydroquinones en ftallaten zijn eveneens beschikbaar.
Kruisreactiviteit
Sensibilisatie voor (meth)acrylaten heeft ernstige gevolgen vanwege kruisreactiviteit met dezelfde of analoge componenten (Fig. 4) die niet alleen in nagelcosmetica maar ook in talrijke industriële (vb. drukinkten, lijmen) en ook medische toepassingen teruggevonden worden, waaronder in de tandheelkunde, orthopedische
chirurgie, wondverbanden, chirurgische lijmen en medische hulpmiddelen voor diabetespatiënten (insulinepompen en glucose sensoren), waarbij laatstgenoemde recent ook een wereldwijde epidemie van allergische contactdermatitis veroorzaakten.
REFERENTIES
1. Alcántara-Nicolás FA, Pastor-Nieto MA, Sánchez-Herreros C, et al. (2016) Allergic contact dermatitis from acrylic nails in a flamenco guitarist. Occup Med (Lond) 66(9); 751-753.
2. Coco-Viloin M, Giordano F (2024). Severe bullous hand eczema from nail (meth) acyrlates in an 8-year-old child. Contact Dermatitis 1-3. Doi: 10.1111/cod.14577.
3. Steunebrink IM, de Groot A, Rustemeyer T (2024). Presence of 2-hydroxyethyl methacrylate (HEMA) and other (meth)acrylates in nail cosmetics, and compliance with EU legislation: An online market survey. Contact Dermatitis 90(1): 60-65.
4. Baek P, Adler BL (2024). Allergic contact dermatitis to isobornyl acrylate in a home nail glue. Contact Dermatitis Mar 12. doi: 10.1111/cod.14541. Online ahead of print.
5. Eleftheriadou V, Roche L, Bourke JF, et al (2020) Allergic contact dermatitis to non- methacrylate nail allergens in the UK. Br J Dermatol 183(4): 754-756.
6. Lee HN, Pokorny CD, Law S, et al (2002). Cross-reactivity among epoxy acrylates and bisphenol F epoxy resins in patients with bisphenol A epoxy resin. Am J Contact Dermatitis 13(3): 108-115.
7. Lipman ZM, Tosti A (2021). Contact dermatitis in nail cosmetics. Allergies 1: 225-232. https://doi.org/10.3390/allergies1040021
8. Engelina S, Shim TN (2021). Atypical cases of pseudo-psoriatic nails associated with acrylate contact allergy. Contact Dermatitis 84(5): 342-344.
9. Lahouel I, Trimeche K, Smida S, et al. (2024). Pseudo-psoriatic nail dystrophy revealing contact allergy to nail cosmetics. J Cosmet Dermatol 23(2): 706-707.
10. Kieć-Świerczyńska M, Świerczyńska-Machura D, Chomiczewska-Skóra D, et al. (2017). Screening survey of ocular, nasal, respiratory, and skin symptoms in manicurists in Poland. Int J Occup Med Environ Health 30(6): 887-869.
FOCUS
Bevorder de regeneratie van de huid terwijl je slaapt
Het circadiane ritme is een natuurlijk, intern proces dat reageert op omgevingsfactoren gedurende een periode van 24 uur. Het regelt onze biologische klok via de expressie van verschillende genen en heeft een sterke invloed op het goed functioneren van onze organen, waaronder de huid. De huid doorloopt verschillende fasen tijdens de 24-uurscyclus. Huidcellen kunnen veranderingen in natuurlijk licht waarnemen en reageren daarom verschillend afhankelijk van het tijdstip van de dag, van het activeren van de genen van de circadiane klok bij het eerste licht tot celdeling en schadeherstel ‘s nachts. Tijdens de slaap regenereert de huid, dus dit is het optimale moment om te profiteren van krachtige actieve ingrediënten.
Dankzij de formule helpt Eryfotona Night Ultra Fluid de zichtbare tekenen van opgehoopte zonneschade te herstellen en bevordert het de regeneratie van de huid:
1. DNA Nachtherstellers® Ingrediëntencomplex met, Niacinamide, Micrococcuslysaat en Diosmine. Helpt tekenen van langdurige blootstelling aan de zon te verminderen en te voorkomen.
2. Bakuchiol en allantoïne bevorderen de natuurlijke regeneratie van de huid om het aspect en de kwaliteit ervan te verbeteren en de tekenen van veroudering te verminderen.
3. Melatonine en vitamine E zorgen voor antioxiderende eigenschappen.
Dit unieke huidverzorgingsproduct is geurvrij, wordt snel geabsorbeerd, is niet-comedogeen, bevat geen minerale oliën, is dermatologisch en oftalmologisch getest en is hypoallergeen. De samenstelling minimaliseert het risico op allergieën en biedt sensoriële voordelen tijdens het aanbrengen.
INTERACTOME EXPERTISE, HET NIEUWE
ONDERZOEKSPROGRAMMA VAN
PIERRE FABRE EN ZIJN BELANGRIJKE
ONTDEKKINGEN OP HET GEBIED VAN
SEBORROÏSCHE DERMATITIS
De studie van interactomen is niet alleen het begrijpen van de opeenvolging van gebeurtenissen die plaatsvinden tijdens biologische mechanismen, maar ook om deze te koppelen aan klinische symptomen. De uitdaging voor Laboratoires Pierre Fabre & Ducray was om deze benadering uit te breiden naar de hoofdhuid, en meer specifiek naar seborroïsche dermatitis, met als doel deze pathologie beter te begrijpen en doeltreffender te behandelen.
SEBORROÏSCHE DERMATITIS (SD), EEN
CHRONISCHE INVALIDERENDE AANDOENING
Seborroïsche dermatitis is een chronische inflammatoire huidaandoening die tot 3,3% van de wereldbevolking treft(1). Van de getroffen personen lijden 7 op de 10 aan seborroïsche dermatitis in het gezicht (2). Hoewel de symptomen van persoon tot persoon verschillen en de intensiteit ervan bij elke opflakkering varieert, heeft deze aandoening een impact op de levenskwaliteit (3) vanwege het zichtbare en terugkerende karakter. Bovendien vereist seborroïsche dermatitis dagelijkse verzorging van de huid of hoofdhuid, met de noodzaak om herhaaldelijk producten aan te brengen, wat bovenop de andere ongemakken nog een mentale last toevoegt.
Het primaire letsel is niet specifiek. Het gaat om een erythemateuze, goed begrensde plaque die bedekt is met kleine, niet-klevende schilfers, soms met enkele kenmerkende elementen zoals rode, schilferende maculae aan de rand. De diagnose is eenvoudig wanneer de klassieke topografie wordt gerespecteerd: nasolabiale plooien, het gebied tussen de wenkbrauwen, externe gehoorgangen en wanneer er tevens sprake is van roos op de hoofdhuid en een mogelijke thoracale aantasting. De ernst van de letsels varieert sterk. Ze worden verergerd door emotionele stress en verbeteren in de zomer. Ze zijn matig pruritisch. Een van de oorzaken van seborroïsche dermatitis is de proliferatie van een gist van het genus Malassezia. Deze is van nature aanwezig op het huidoppervlak en vormt een integraal onderdeel van het huidmicrobioom. Er zijn momenteel veertien verschillende soorten Malassezia bekend, waarvan de Malassezia Restricta en Malassezia Globosa(4) het meest in verband worden gebracht met huidaandoeningen, waaronder seborroïsch eczeem. Het gaat om commensale organismen, maar onder invloed van verschillende factoren (pH, genetische aanleg, enz.) kunnen ze zich vermenigvuldigen en pathogeen worden. Ze veroorzaken dan ontstekingen en erytheem op het
huidoppervlak. Ciclopiroxolamine en Piroctone olamine zijn twee antifungale middelen die worden gebruikt bij de behandeling van huidinfecties, in het bijzonder seborroïsche dermatitis. DUCRAY Laboratoires Dermatologiques heeft aangetoond dat hun combinatie een synergetisch effect heeft op de remming van de proliferatie van gisten van het Malassezia-type die betrokken zijn bij de pathofysiologie van seborroïsche dermatitis. Deze gepatenteerde synergie van actieve ingrediënten is de meest doeltreffende op de markt en is 2,9X doeltreffender dan het referentiemolecule binnen de azoolderivaten (5).
HET INTERACTOOM VAN DE HUID: HET NETWERK VAN BIOLOGISCHE INTERACTIES VAN DE HUID
Een interactoom is het geheel van moleculaire interacties in een individuele cel of weefsel. De interactie-relaties in een interactoom omvatten relaties tussen het genoom, het transcriptoom, het proteoom en het metaboloom.
De studie en kennis van de huid, haar biologie en haar pathologieën is er in de loop der jaren aanzienlijk op vooruit gegaan. De invloeden (zowel extern als intern) waaraan onze huid wordt blootgesteld en die een invloed hebben op de algehele gezondheid ervan, werden tot nu toe beschouwd via een gecompartimenteerde benadering. De regulatoren van het cutane ecosysteem werden onafhankelijk van elkaar geanalyseerd: het microbioom, het exposoom (straling, vervuilende stoffen, hormonen, enz.), genetische factoren, enz. We weten nu dat alles met elkaar samenhangt en dat de huid beschouwd moet worden als een biologisch ecosysteem, rekening houdend met de factoren die haar gezondheid beïnvloeden, maar ook en vooral met het feit dat al deze elementen ook met elkaar interageren. Alle interacties en relaties die binnen dit ecosysteem van de huid plaatsvinden, vormen het interactoom van de huid. Het bestuderen van het interactoom biedt een geïntegreerde, globale aanpak die een grote vooruitgang betekent in de dermocosmetica.
Het huidinteractoom is het geheel van interacties die binnen het ecosysteem van de huid plaatsvinden onder invloed van intrinsieke factoren (genetische kenmerken en huidmicrobioom) en extrinsieke factoren (exposoom).
Geïntegreerde benadering
EXPOSOOM
MICROBIOOM
INTERACTOME
GENETISCHE
FACTOREN
EXPOSOOM
HET INTERACTOOM, EEN UNIEKE
EXPERTISE VAN HET R&D-TEAM
VAN LABORATOIRES PIERRE FABRE
Het R&D-team van Laboratoires Pierre Fabre heeft de ambitie om steeds verder te gaan in het begrijpen van huidmechanismen en heeft daarom een nieuw onderzoeksprogramma ontwikkeld: INTERACTOME EXPERTISE. Het doel is een beter inzicht te krijgen in de biologische onevenwichtigheden die aan de basis liggen van huidaandoeningen. Concreet zal dit programma het mogelijk maken om klinische aspecten te koppelen aan een niet-gerichte farmacologische analyse met behulp van “multi-omics”-technologieën. Deze farmaco-klinische studies zullen nauwkeurig alle componenten van het ecosysteem van de huid (eiwitten, lipiden, genen, microbioom, enz.) en hun interacties analyseren op zowel gezonde als pathologische huid. Duizenden gegevens zullen worden verzameld. Vervolgens zullen deze gegevens met behulp van bio-informatica worden verwerkt en geanalyseerd om een tot nog toe ongekend inzicht te krijgen in de biologische mechanismen van zowel gezonde als pathologische huid en om nieuwe therapeutische mogelijkheden te identificeren.
KELUAL DS SHAMPOO: EEN GEÏNTEGREERDE AANPAK VAN SD
Op dit moment is de kennis over de etiologie van seborroïsche dermatitis van de hoofdhuid gebaseerd op de interactie van 4 pijlers: kwantitatieve en kwalitatieve verandering van talg, dysbiose van het microbioom, verstoring van de barrièrefunctie (aanwezigheid van roos), ontstekingstatus (jeuk, roodheid). Een gerandomiseerde, open vergelijkende studie van 42 mensen met milde tot matig ernstige seborroïsche dermatitis (SQUIRE-score ≥ 20) die werden behandeld met Kelual DS heeft een dieper inzicht gegeven in SD. Het omvatte “multi-omics” analyses (lipidomics, metabolomics, metagenomics). Deze gegevens werden geïntegreerd en geïnterpreteerd met behulp van biostatistiek. De klinische resultaten bevestigen de werkzaamheid van Kelual DS Shampoo na 2 weken: -74% roos, -60% roodheid, -61% jeuk. De doeltreffendheid blijft behouden tijdens de onderhoudsfase van 8 weken (antirecidief effect).
Een studie van het microbioomgenoom toonde een hersteld evenwicht van het fungale en bacteriële microbioom aan. Na 2 weken behandeling is de schimmelpopulatie gewijzigd: de populatie van Malassezia is significant verminderd nieuwe geslachten verschijnen zoals Cladosporium, Debaryomyces en Penicillium. Op het bacteriële fylogenetische niveau neemt na 2 weken behandeling de overvloed van het geslacht Staphylococcus af, terwijl die van het geslacht Cutibacterium toenam. Daarnaast verschenen er nieuwe bacteriële geslachten zoals Stenotrophomonas en Clostridiales.
De studie van huidmetabolieten identificeerde nieuwe ontstekingsbiomarkers zoals oxylipines 9,10,13-TriHOME. Na 2 weken behandeling met KELUAL DS shampoo daalden bepaalde oxylipines (waaronder 9,10,13-TriHOME) die betrokken zijn bij het bevorderen van ontsteking (met name bij het vrijkomen van ontstekingscytokines). De afname van deze biomarkers blijft behouden tijdens de onderhoudsfase van 8 weken.
– Voor de 1e keer is de aanwezigheid van oxylipines(ontstekingsbiomarkers) en hun onderlinge afhankelijkheid van Malassezia beschreven bij seborroïsche dermatitis.
Deze ontdekking opent nieuwe therapeutische mogelijkheden die een beter begrip van de ziekte mogelijk maken. –
Dankzij Interactome Expertise en de geïntegreerde aanpak van seborroïsche dermatitis toegepast op Kelual DS shampoo, is er een eerste interactiekaart van de interactie tussen de hoofdhuid en seborroïsche dermatitis opgesteld, waarbij nieuwe biomarkers (oxylipines) zijn geïdentificeerd en nieuwe interacties tussen de hoofdhuid en het microbioom zijn ontdekt.
REFERENTIES
Klinischedoeltreffendheid Microbioom Metabolieten
VERBETERING van klinische symptomen na twee weken Schilfers Roodheid Jeuk -74% -60 % -61% ANTI-RECIDIEF EFFECT gedurende 8 weken
HERSTEL VAN HET EVENWICHT VAN HET MICROBIOOM van dysbiose naar biodiversiteit
ONTDEKKING van ontstekingsbiomarkers zoals OXYLIPINES
1. Studie Pierre Fabre Patient Centricity bij 50 552 personen in 20 landen over de hele wereld
2. Heath CR, Usatine RP. Seborrheic Dermatitis. Cutis. 2021;108(5):297-298. doi:10.12788/cutis.0388 Misery L. . Seborrheic dermatitis in children. Pediatr Pueric 2020;33(4):174-176 *** Szepietowski JC, Reich A, WesołowskaSzepietowska E, Baran E; National
3. Quality of Life in Dermatology Group. Quality of life in patients su_ ering from seborrheic dermatitis: in_ uence of age, gender and education level. Mycoses. 2009;52(4):357-363. Pärna E, Aluoja A, Kingo K. Quality of life and emotional state in chronic skin disease. Acta Derm Venereol. 2015;95(3):312-316
4. Zhijue Xu1,*, Zongxiu Wang2,*, Chao Yuan3,*, Xiaoping Liu3,*, Fang Yang1, Ting Wang2, Junling Wang2, Kenji Manabe4, Ou Qin3, Xuemin Wang3,†, Yan Zhang1 Dandruff is associated with the conjoined interactions between host and microorganisms;(4) Scientific RepoRts | 6:24877 | DOI: 10.1038/srep24877
5. Interne microbiologische studie uitgevoerd in vitro in vergelijking met Ketoconazol 2% en Ciclipiroxolamine 1,5%.
INNOVATIEF ONDERZOEK
NAAR EPIGENETICA
Genetica zou niets zijn zonder epigenetica, de fijne, complexe mechanismen die genexpressie kunnen wijzigen in functie van omgeving en levensstijl. In de afgelopen vijftien jaar is een beter inzicht verkregen in deze mechanismen, waardoor een nieuwe reeks innovaties mogelijk is geworden die het verouderingsproces van de huid kunnen helpen omkeren. Een revolutionaire weg voor de verschillende dermocosmetische merken. Beiersdorf lanceert het eerste Epigenetische Serum en effent daarmee het pad voor een revolutie in de samenstelling van huidverzorgingsproducten tegen huidveroudering onder het merk Eucerin.
GENETICA EN EPIGENETICA: NAUWE BANDEN IN BEIDE RICHTINGEN
Epigenetica bestudeert de moleculaire mechanismen die de genexpressie veranderen zonder de DNA-sequentie te veranderen. De studie van epigenetische variaties is daarom erg belangrijk voor de menselijke gezondheid. Deze wetenschap omvat verschillende soorten processen: het enten van methylgroepen op de DNA-sequentie (methylering), de wijziging van de DNA-verdichting op het niveau van histon-eiwitten (HDAC) en de synthese van niet-coderende RNA’s (microRNA’s, interfererende RNA’s, enz.) die de expressie van RNA-messengers moduleren. Er wordt geschat dat deze reeks factoren verantwoordelijk is voor 75% van de fenotypische variabiliteit, terwijl de resterende 25% aan het genotype wordt overgelaten. Maar de relaties tussen de twee zijn hecht: de invloed van een omgevingsfactor op de epigenetica is afhankelijk van de genetica, die op haar beurt beïnvloed wordt door de epigenetica. Bovendien verandert mutatie van bepaalde genen de manier waarop epigenetische regulatie werkt, terwijl defecten in epigenetische regulatie het ontstaan van mutaties in de hand kunnen werken. Hoewel de mechanismen talrijk en complex zijn, zijn de vooruitzichten interessant. Elke epigenetische modulatie die betrokken is bij een fysiopathologisch proces zou theoretisch een therapeutisch doelwit kunnen vormen. Deze kans werd in eerste instantie aangegrepen door oncologisch onderzoek: decitabine en 5-azacytidine waren de eerste geneesmiddelen tegen kanker die gericht waren op epigenetica. Geleidelijk aan worden bredere therapeutische en cosmetische gebieden bestreken door epigenetisch onderzoek.
DE ROL VAN EPIGENETICA
BIJ HUIDVEROUDERING
Huidveroudering is een zeer complex en multifactorieel proces. Lange tijd werd gedacht dat de manier waarop we verouderen uitsluitend door genetica werd bepaald. Maar epigenetisch onderzoek heeft deze hypothese consequent weerlegd. Het uiterlijk van onze huid - de algemene vitaliteit, stevigheid en
DNA-methylering
DNA-methylering is het bekendste en best begrepen epigenetische mechanisme. Methylgroepen worden toegevoegd aan specifieke locaties in DNA. In bepaalde regelgebieden van het DNA kunnen methylgroepen een “blok” vormen en het “lezen” van genen remmen, waardoor genen worden gedeactiveerd en niet tot expressie komen. Omgekeerd kan het verwijderen van methylgroepen, een proces dat bekend staat als demethylering, genen activeren, waardoor ze tot expressie kunnen komen.
rimpels - wordt beïnvloed door vele externe factoren zoals voeding, levensstijl, stress en blootstelling aan UV-straling. Deze externe factoren creëren een uniek epigenetisch patroon in de huidcode, dat de activiteit van bepaalde genen reguleert. Negatieve invloeden, maar ook veroudering zelf, kunnen daarom huidgerelateerde genen het zwijgen opleggen en ‘jeugdgenen’ deactiveren, zonder enige verandering in de genetische informatie. Aan de andere kant worden kleine chemische moleculen, bekend als methylgroepen, aan het DNA gehecht. Dit proces, bekend als DNA-methylering, kan worden omgekeerd. Er is een verband aangetoond tussen methylering van DNA CpG-paren, een kenmerk van het epigenoom, en veroudering: bij een beperkt aantal van deze paren neemt de methylering toe of af met de leeftijd. De variatie in methylering in het hele DNA kan dus worden gebruikt om een ‘epigenetische leeftijd’ te definiëren, die gecorreleerd is met de chronologische leeftijd. Bij jonge individuen maakt de gemiddelde methyleringscurve volgens leeftijd het mogelijk om de kwaliteit van hun veroudering vast te stellen. Deze resultaten zijn verrassend omdat ze werden verkregen op weefsels met een variabele levensduur. Bepaalde CpG-paren zijn georganiseerd in netwerken waarin co-methyleringen worden waargenomen, netwerken waarbij genen betrokken zijn die betrokken zijn bij het reguleren van morfogenese of celdifferentiatie. Men denkt dat deze netwerken de effectoren zijn van deze epigenetische klok.
BEIERSDORF, EEN BAANBREKEND
LABORATORIUM EN EXPERT IN EPIGENETISCH HUIDONDERZOEK
De Laboratoria van Beiersdorf voeren sinds 2008 diepgaand epigenetisch onderzoek uit: in 2010 waren ze een van de eersten die alle epigenetische veranderingen identificeerden die optreden tijdens het huidverouderingsproces (Grönniger et al., 2010). Drie jaar later, in 2013, bestudeerden ze de invloed van leeftijdsgerelateerde epigenetische veranderingen op de
genexpressie van de huid met behulp van transcriptoomsequencing (Raddatz et al., 2013). Na nog eens drie jaar werd een technologie voor het meten van de leeftijd van huidcellen ontwikkeld en gepatenteerd (Bormann et al., 2016). Deze gepatenteerde technologie genaamd ‘Age Clock’ (huidleeftijdsmeting EP 3415635 B1) heeft geleid tot de ontwikkeling van een revolutionair dermocosmetisch huidverzorgingsproduct dat kan helpen bij het herstellen van een jonger uitziende huid.
Tot nu toe hebben wetenschappers van Beiersdorf huidmonsters van meer dan 1000 mensen geanalyseerd. Per persoon werden 850.000 methyleringssites gemeten om door middel van individuele epigenetische patroonanalyse te bepalen welke van deze epigenetische markers verband houden met huidveroudering. Daarnaast heeft het epigenetica-team van Beiersdorf, dat in totaal uit ongeveer 20 interdisciplinaire specialisten bestaat, tot nu toe ongeveer 50.000 stoffen en extracten onderzocht om actieve ingrediënten voor huidverjonging te identificeren en te kwalificeren.
“Door gebruik te maken van onze wetenschappelijke expertise op het gebied van epigenetica, is ons doel niet alleen om de individuele functionaliteit van verouderende huidcellen te verbeteren, maar om huidcellen fundamenteel te verjongen”, legt Dr. Gitta Neufang, Beiersdorfs Senior Vice President voor Onderzoek en Ontwikkeling wereldwijd, uit.
10 TEKENEN VAN VEROUDERING
TERUGDRAAIEN MET EPICELLINE®.
Na meer dan 15 jaar baanbrekend onderzoek hebben wetenschappers van Beiersdorf Epicelline® ontdekt. Dit innovatieve actieve ingrediënt helpt de jeugdgenen van de huid te reactiveren en de tekenen van huidveroudering tegen te gaan, met indrukwekkende resultaten tegen huidveroudering. Epicelline is een revolutionair actief ingrediënt dat 10 zichtbare tekenen van veroudering terugdraait in slechts 4 weken(1): stevigheid, liftend effect, rimpelvermindering, gezichtscontour, hydratatie, glans, egale teint, verfijnde huidtextuur, ontspannen huid.
DE WETENSCHAP VAN ANTI-AGEING IN ACTIE BIJ LES LABORATOIRES
DERMATOLOGIQUES EUCERIN
Het nieuwe Hyaluron-Filler Epigenetisch Serum, geformuleerd met Epicelline, Hyaluronzuur, Glycine Saponin en Enoxolone, is een concentraat van verjonging en een strijd tegen huidveroudering.
“Eucerin, België ‘s nummer 1 antiverouderingsmerk in (para) apotheken (2), heeft een innovatief huidverzorgingsproduct samengesteld op basis van de wetenschap van epigenetica. Na 15 jaar onderzoek hebben Les Laboratoires Dermatologiques Eucerin ontdekt hoe ze de reactivering van de jeugdgenen van de huid kunnen stimuleren. Met 50.000 geteste actieve ingrediënten en dankzij de gepatenteerde Age Clock*-technologie hebben we de onvergelijkbare effectiviteit van Epicelline bij het corrigeren van huidveroudering ontdekt,” legt Dr. Elke Groenniger, Anti-Ageing R&D Manager, uit.
REFERENTIES
1. Klinische studies met 43 vrijwilligers en consumententest met 160 vrijwilligers
2. Gebaseerd op gegevens van IQVIA, Pharmacy & Parapharmacy, Belgische antiageing markt (OTC3 = 82D2 + 82B5 + 82B6), waarde en volume, MAT 04/2024. Meer informatie: Beiersdorf SA, Industrielaan 13b, 1070 Brussel.
* Dit artikel valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van Dermactu.
Lees dit artikel op www.dermactu.be
Draait 10 tekenen van huidveroudering terug1 Onze baanbrekende innovatie geïnspireerd door epigenetica
HYALURON- FILLER
op de behoefte van je huid
revolutionair ingrediënt - EPICELLINE® Toepassing van Epicelline remt gedeeltelijk DNA-methylering
DOKTER PIERRE FRANCES
DIAGNOSE DOOR BEELD
We werden geconsulteerd door een 56-jarige patiënt die al enkele dagen last had van korstjes en blaasjes die zich duidelijk beperkten tot het getatoeëerde gebied. Hij had een “zelfgemaakte tatoeage” op zijn rechteronderarm, die een maand eerder door een vriend was gezet. Het getroffen gebied jeukte erg. De pruritus was onlangs toegenomen toen de patiënt op vakantie ging naar de Middellandse Zee.
Er zijn een aantal punten die onze aandacht moeten trekken:
• het is een zelfgemaakte tatoeage en daarom niet noodzakelijk uitgevoerd onder legale omstandigheden (inkt van slechte kwaliteit of inkt gemaakt met niet-goedgekeurde bestanddelen);
• de laesies op de tatoeage zijn beperkt tot het gebied waar de tatoeage is gezet.
Dit is inderdaad een allergische reactie (contactdermatitis) veroorzaakt door de tatoeage-inkt.
Allergieën voor tatoeage-inkten zijn een van de meest voorkomende redenen om een dermatoloog te raadplegen. De tijd dat deze reacties optreden varieert sterk: ze kunnen zeer snel optreden (enkele uren na de sessie), maar reacties kunnen ook dagen, maanden of zelfs jaren na het aanbrengen van de tatoeage worden waargenomen. Zoals in ons geval kan de reactie verergeren bij blootstelling aan zonlicht. Er moet rekening worden gehouden met de aanwezigheid van organische en anorganische kleurstoffen en zogenaamde hulpcomponenten in de gebruikte inkten. Van de verschillende inkten die allergische reacties kunnen veroorzaken, komen rood, roze en violet het meest voor. De waargenomen reacties houden verband met de aanwezigheid van kwiksulfide (rode tatoeages), cadmiumsulfide (gele tatoeages), ijzeroxide (bruine tatoeages), kobalt (blauwe tatoeages), mangaan (paarse tatoeages) en chroom (groene tatoeages) in deze pigmenten. Allergische reacties op tatoeages met zwarte inkt zijn zeldzamer. Ze komen het vaakst voor bij patiënten die tatoeages hebben laten zetten door niet-professionelen en worden gelinkt aan een allergie voor koolstofdeeltjes. Wanneer professionals zwarte inkt gebruiken, mengen ze onoplosbare metalen met organische kleurstoffen die niet erg allergeen zijn.
OP KLINISCH GEBIED
Maculopapels of noduli worden waargenomen. Oedeem, korsten en blaasjes (eczeemachtig uiterlijk) zijn soms aanwezig. Deze formaties zijn vaak pijnlijk en jeuken soms erg. Deze verschijnselen worden veroorzaakt door een vertraagde overgevoeligheidsreactie waarbij T-lymfocyten betrokken zijn.
HISTOLOGISCH ONDERZOEK
Dit laat een lichenoïde, eczemateus of soms granulomateus uiterlijk zien. Dit onderzoek is nodig als de waargenomen laesie er granulomateus uitziet, omdat we in dit geval te maken kunnen hebben met cutane sarcoïdose.
BEHANDELING
De behandeling is complex en soms moeilijk. In eerste instantie kunnen krachtige dermocorticoïden (zoals clobetasolpropionaat) gedurende minstens 90 dagen worden gebruikt. Als deze behandeling niet aanslaat, raden sommige auteurs lokale infiltratie met corticosteroïden, mechanische dermabrasie, cryochirurgie of CO2-laserbehandeling aan. Tegelijkertijd is het ook nuttig om een antihistaminicum voor te schrijven om pruritus te verminderen. Tot slot moeten we niet vergeten de patiënt eraan te herinneren dat het niet raadzaam is om nog een tatoeage met dezelfde kleur uit te voeren vanwege vergelijkbare reacties.
REFERENTIES
1. Bouadbella S, Zizi N, Dikhaye S. Dermatite de contact à l’encre de tatouage. La Revue du Praticien 2022; 72: 530.
2. Sterling B, Nicol I, Monnier J, et al. Réaction à la couleur rouge d’un tatouage: une prise en charge complexe. Annales de Dermatologie et de Vénéréologie 2022; 2 (8): A142.
3. Kluger N, Fusade T. Complications liées à la pratique des tatouages. La Revue du Praticien 2020; 70 (3): 305-309. 4. Bagot M. Complications des tatouages: classification clinique, histologique, physiopathologique, cinétique des particules. Bulletin de l’Académie Nationale de Médecine 2020; 204 (6): 607-610.
Een crème tegen lichaamsacne
Een Amerikaans onderzoek heeft aangetoond dat ongeveer 50% van de acne-patiënten ook lichaamsacne of rompacne heeft. De meeste getroffen lichaamsdelen zijn de rug, borst en schouders.
Tot 87% van de acnepatiënten heeft ook post-acnevlekken, die enkele jaren of zelfs tien jaar kunnen aanhouden, waarbij de zon de symptomen verergert.
De DermoPure Triple Action Body Cream van Eucerin Laboratories combineert krachtige actieve ingrediënten om onzuiverheden en post-acnevlekken te verminderen en tegelijkertijd de huid te kalmeren en te hydrateren:
• Anti-vlekken: Gepatenteerd Thiamidol® vermindert zichtbaar hardnekkige post-acne vlekken en voorkomt de terugkeer ervan.
• Verzachtende en hydraterende werking: Licochalcone A verzacht het irritatiegevoel en helpt roodheid te verminderen. Glycerine hydrateert intensief.
Voor een onmiddellijk verzachtende en gehydrateerde huid en een zichtbaar gavere, egalere huid na twee weken.
Behandeling van acne en littekens
De Cleanance Comedomed Peeling van de Laboratoria Eau Thermale Avène is een crème ontworpen voor de gevoelige huid met neiging tot puistjes. In 15 dagen vermindert het de grootte en roodheid van puistjes en vermindert het de resterende vlekken bij 94% van de gebruikers. Het biedt zichtbare resultaten vanaf de eerste toepassing en bevat 13% dermatologische actieve ingrediënten, waaronder Comedoclastin™ (7%) dat onvolkomenheden voorkomt, behandelt en de talg reguleert, Retinaldehyde (0,1%) dat de huid glad maakt en hydrateert, en Glycolzuur (6%) voor zijn keratolytisch effect. Dit product wordt gebruikt als een 15-daagse kuur over het hele gezicht, in aanvulling op het Cleanance Comedomed Concentraat tegen onzuiverheden.
Shampoo en anti-jeuk spray
Jeukende hoofdhuid (pruritus) is een veelvoorkomende aandoening die wereldwijd bij ongeveer één op de twee mensen voorkomt. Het uit zich onder de vorm van tintelingen, een branderig gevoel en soms zelfs intense pijn, waardoor de levenskwaliteit van de patiënten aanzienlijk wordt aangetast. Om het beste antwoord te bieden op deze problematiek heeft Laboratoires Dermatologiques Ducray het SENSINOL gamma in een nieuw jasje gestoken. De producten bieden langdurige verlichting voor een jeukende, gevoelige en geïrriteerde hoofdhuid, met name dankzij polidocanol, een ingrediënt dat bekend staat om zijn anti-jeuk eigenschappen. De nieuwe shampoo bevat slechts 9 ingrediënten, waarvan 98% van natuurlijke oorsprong, om alle symptomen te behandelen. SENSINOL shampoo vermindert jeuk aanzienlijk vanaf het eerste gebruik, terwijl de vernieuwde en innovatieve SOS Spray jeukaanvallen onmiddellijk stopt en het gevoel van tintelingen en pijn gericht aanpakt, dankzij het Japanse mispelbladextract, een gepatenteerd actief bestanddeel dat de productie van neuro-inflammatoire mediatoren remt. Het gecombineerde gebruik van deze producten maximaliseert hun verzachtende werking en biedt een complete, langdurige verzorging voor een jeukende, gevoelige en geïrriteerde hoofdhuid. SENSINOL Shampoo en Spray worden ook aanbevolen om trichodynie te verlichten bij kankerbehandeling en ernstige haaruitval/haargroei.
De eerste balsempatch met vaselineachtige textuur
Als pionier op het gebied van huidherstel bracht de Laboratoire A-DERMA in 1993 het eerste dermocosmetische herstellende product op de markt: de Epitheliale crème. Deze crème was ook de eerste waarbij hyaluronzuur gebruikt werd om de huid actief te herstellen. Vandaag innoveert Laboratoire A-DERMA opnieuw met de uitvinding van de eerste actieve vaseline. Dit 100 % natuurlijke en microgeventileerde product biedt een complete verzorging van de beschadigde huid. Ideaal voor kloven, barstjes, scheurtjes, … voor de huid die lijdt! De EPITHELIALE A.H Ultra Balm werkt in twee fasen: een waterachtige gel en een vet verband, en een niet-occlusieve beschermende microgeventileerde beschermlaag. EPITHELIALE A.H Ultra Balm vormt op het huidoppervlak een verband dat ervoor zorgt dat de actieve ingredienten sneller in de huid dringen en de huid beter herstelt. Geschikt voor het hele gezin, zelfs voor baby’s, kan worden aangebracht op het gelaat en lichaam, lippen, tepels en uitwendige intieme zones.
Het nieuwe duo voor de huid met neiging tot rosacea en couperose
Voor de gevoelige huid die snel rood wordt, biedt het Zwitserse cosmeticamerk Louis Widmer het nieuwe duo Skinexpert Anti-roodheid. Het bestaat uit een dagverzorging die de teint in evenwicht brengt en UV-bescherming biedt, en een lichte nachtverzorging die de huid kalmeert.
Deze twee emulsies, ontwikkeld voor de gevoelige of de huid met neiging tot rosacea en couperose, verminderen effectief de roodheid van de huid dankzij actieve stoffen die de bloedvaatjes versterken.
De ingrediënten zijn onder andere Silidine, een extract van rode algen, Actibiome PE, een prebiotisch middel, Sensamone P5, een biomimetische peptide en een complex van biostimulatoren, die allemaal een doelgericht, langdurig effect hebben op roodheid door vaatwanden te versterken en bloedvaten te vernauwen.
Een compleet gamma om vlekken en onzuiverheden
te bestrijden
Om onzuiverheden en post-acnevlekken aan te pakken, heeft Eucerin DermoPure ontwikkeld, een gamma van geavanceerde en doeltreffende formules in reinigingsproducten en dagelijkse verzorging huidverzorgingsproducten aangepast aan dit huidtype.
Het DermoPure Triple Action Serum is het vlaggenschip van de Dermopure-lijn met gepatenteerde Thiamidol. Het helpt littekens na acne al na 2 weken te voorkomen en te verminderen.
Voor nog betere resultaten is het ideaal om het DermoPure Triple Action Serum op te nemen in een wellnessroutine die perfect is afgestemd op de huid met onzuiverheden, bijvoorbeeld:
• DermoPure Reinigingsgel, een ultra-effectieve reiniger,
• DermoPure Matterende Fluid, voor een 8 uur durend anti-glanseffect
• Sun Oil Control SPF 50+, en ook
• DermoPure Scrub om poriën te ontstoppen,
• DermoPure Skin K10 Renoverende Huidverzorging, die onvolkomenheden zichtbaar vermindert en de terugkeer helpt voorkomen, en tot slot
• DermoPure Kalmerende Compenserende Crème, een intensief hydraterende verzorging die speciaal is samengesteld om de huid te kalmeren die verzwakt is door uitdrogende dermatologische behandelingen en hun neveneffecten (ongemak, roodheid, droogte).
De haarschacht is samengesteld uit een fibrillair eiwit, het alfa-keratin Cystine is een uiterst belangrijk aminozuur in keratine en zorgt via de disulfidebruggen voor de stabiliteit en sterkte van de keratine in het haar.
Het werdtvastgesteld dat de groeisnelheid van de haarfollikel, de proteïnesynthese en de vezeldiameter van het haar afhankelijk waren van de in vitro beschikbare hoeveelheid cysteïne.
Een vermindering in concentratie van cysteïne in de celculturen van de haarfollikels leidde tot een dosisafhankelijke afname van
UW
CYSTIPHANE ONDERSCHEP
HAARPROBLEEM BIJ DE WORTEL
De hoogste dosis cystine*
Cystine is een essentieel aminozuur voor de synthese van keratine. CYSTIPHANE combineert deze cystine met vitamine B6, zink en arginine om de wortels van uw haar te voeden en ze kracht en vitaliteit te geven.
*2000 mg/dag voor 4 tabletten.
zowel groeisnelheid als diameter van de haarvezels.
Via een voedingssupplement kan cystine aangebracht worden, maar deze cystine wordt niet altijd op de meest efficiënte wijze vrijgegeven.
De wijze waarop de absorptie van cystine gebeurt, is dus niet voor elk supplement gelijk.2
• Supplement A geeft de hoogste beschikbaarheid van cystine na gastro-intestinale vertering van een tablet.
• Supplement B was het enige keratine bevattende supplement, deze geeft geen cystine af in de darm.
voor absorptie van cystine na gastro-intestinale verteringvan 6 voedings-supplementen op basis van cystine of keratine. De samenstelling van voedingssupplementen A-F wordt op het einde van het artikel van professor Nina Hermans weergegeven.2
Hoe hoger de dosis Cystine, hoe beter de opname1
Het belang van Cystine: de haren zijn opgebouwd uit Keratine, een proteïne rijk aan Cystine.
*Voor 4 tabletten dagelijks
Matheson
Een serum als aanvulling van neurotoxine-injecties
P-TIOX is een geavanceerd peptide anti-rimpelserum, waarvan klinisch is bewezen dat het de zichtbaarheid van 9 soorten contractierimpels vermindert. Het is geformuleerd met een geavanceerd peptidencomplex waaronder hexapeptide en dipeptide en is geïnspireerd op de werking van injecteerbare neurotoxines om het verschijnen van grote rimpels te verbeteren. Verrijkt met een complex van krachtige actieve ingrediënten: 5% PHA, 5% niacinamide en Laminaria-extract, verbetert P-TIOX ook zichtbaar de textuur en uitstraling van de huid vanaf de 1e week voor een gloweffect. P-TIOX van SkinCeuticals is door artsen getest als aanvulling op neurotoxine-injecties om rimpels in alle zones van het gezicht te behandelen, inclusief moeilijk te injecteren zones, en de kwaliteit van het huidoppervlak te verbeteren. In combinatie met neurotoxine-injecties zorgt P-TIOX voor een zichtbare correctie van de tekenen van huidveroudering met onmiddellijke en langdurige resultaten, zelfs na 3 maanden.
“P-TIOX is ideaal als aanvulling op botulinetoxine-injecties of als onderdeel van je huidverzorgingsroutine. Het is klinisch bewezen dat het de zichtbaarheid van grote contractielijnen helpt verminderen en de uitstraling van de huid verbetert dankzij een unieke synergie van peptiden en PHA,” zegt Dr. Van Riet, dermatoloog, Carpe Clinic, Antwerpen.
Een nieuwe generatie oplossing voor acne, ondersteund door microbiome science
Onlangs hebben nieuwe genomische technologieën het mogelijk gemaakt om het microbioom van de huid diepgaander te bestuderen. Recente wetenschappelijke ontdekkingen hebben aangetoond dat het IA1 fylotype van C. Acnes zeer dominant is in acnegevoelige huid, wat leidt tot een onbalans in het microbioom en een proliferatie van puistjes. Gesteund en geïnspireerd door de baanbrekende wetenschap van het microbioom, pakt Effaclar DUO+M van Laboratoires La Roche Posay puistjes en overtollig talg effectief en snel aan, dankzij Phylobioma, een revolutionair ingrediënt dat de groei van het C. Acnes IA1 beperkt om het evenwicht van de acnegevoelige huid te herstellen. Het verzacht en kalmeert de huid terwijl het overtollig talg vermindert. Niacinamide, Procerad en Posae Filiformis vervolledigen de formule voor een optimale doeltreffendheid en bieden drievoudige voordelen: anti-zwarte puntjes, anti-onzuiverheden, en anti-restlittekens.
EFFACLAR DUO+M is geschikt voor alle fototypes, voor de zeer gevoelige huid, voor ernstige onzuiverheden en vanaf 10 jaar.
De acnegevoelige huid hydrateren
CeraVe Hydraterende Oil Control Gel-Crème voor het gezicht is ontwikkeld in samenwerking met dermatologen en matteert, hydrateert en brengt de huid dagelijks in evenwicht, zelfs de acnehuid, zonder die te laten glanzen. Deze verzorging voor gezicht en hals, verrijkt met 3 essentiële ceramiden die van nature in de huid aanwezig zijn en met hyaluronzuur, herstelt en brengt de huidbarrière in evenwicht. Niacinamide, een ontstekingsremmend actief ingrediënt, kalmeert de huid en de MVE®-technologie, een echt technisch en wetenschappelijk hoogstandje, kapselt de actieve ingrediënten in en wordt langdurig afgegeven aan de huid om de hele dag door te hydrateren. 90% van de testpersonen met een gemengde/vette huid vonden dat hun huid minder glimt gedurende de dag. Geurvrije formule. Hypoallergeen. Niet comedogeen. Lichte, niet plakkerige textuur.
Ontdek wetenschappelijke kennis over huid en haar
VOED
uw kennis met de laatste wetenschappelijke ontdekkingen op het gebied van huid- en haarverzorging
ONTWIKKEL
uw vaardigheden door middel van (geaccrediteerde) training
VERSTERK
uw dagelijkse bezigheden met materiaal voor professionals of voor patiënten
