Otezla® 10 mg, 20 mg and 30 mg film-coated tablets 1. NAME OF THE MEDICINAL PRODUCT: Otezla 10 mg film-coated tablets. Otezla 20 mg film-coated tablets. Otezla 30 mg film-coated tablets. 2. QUALITATIVE AND QUANTITATIVE COMPOSITION: Otezla 10 mg film-coated tablets: Each film- coated tablet contains 10 mg of apremilast. Excipient(s) with known effect: Each film-coated tablet contains 57 mg of lactose (as lactose monohydrate). Otezla 20 mg film-coated tablets: Each film-coated tablet contains 20 mg of apremilast. Excipient(s) with known effect: Each film-coated tablet contains 114 mg of lactose (as lactose monohydrate). Otezla 30 mg film-coated tablets: Each film-coated tablet contains 30 mg of apremilast. Excipient(s) with known effect: Each film-coated tablet contains 171 mg of lactose (as lactose monohydrate). For the full list of excipients, see section 6.1. 3. PHARMACEUTICAL FORM: Film-coated tablet (tablet). Otezla 10 mg film-coated tablets: Pink, diamond shaped 10 mg film-coated tablet of 8 mm length with “APR” engraved on one side and “10” on the opposite side. Otezla 20 mg film-coated tablets: Brown, diamond shaped 20 mg film-coated tablet of 10 mm length with “APR” engraved on one side and “20” on the opposite side. Otezla 30 mg film-coated tablets: Beige, diamond shaped 30 mg film-coated tablet of 12 mm length with “APR” engraved on one side and “30” on the opposite side. 4. CLINICAL PARTICULARS: 4.1
Therapeutic indications: Psoriatic arthritis: Otezla, alone or in combination with Disease Modifying Antirheumatic Drugs (DMARDs), is indicated for the treatment of active psoriatic arthritis (PsA) in adult patients who have had an inadequate response or who have been intolerant to a prior DMARD therapy (see section 5.1). Psoriasis: Otezla is indicated for the treatment of moderate to severe chronic plaque psoriasis in adult patients who failed to respond to or who have a contraindication to, or are intolerant to other systemic therapy including cyclosporine, methotrexate or psoralen and ultraviolet-A light (PUVA). Behçet’s disease: Otezla is indicated for the treatment of adult patients with oral ulcers associated with Behçet’s disease (BD) who are candidates for systemic therapy.
4.2 Posology and method of administration: Treatment with Otezla should be initiated by specialists experienced in the diagnosis and treatment of psoriasis, psoriatic arthritis or Behçet’s disease.
Posology: The recommended dose of apremilast is 30 mg taken orally twice daily, approximately 12 hours apart (morning and evening), with no food restrictions. An initial titration schedule is required as shown below in Table 1. No re-titration is required after initial titration. Table 1.
Dose titration schedule: Day 1: AM: 10 mg; Day 2: AM:
20
Otezla®, the first and only oral PDE4-inhibitor on the market for patients with PSO or PsA, is well tolerated and requires no dose adjustment (except in severe renal impairment), monitoring or analytical screening.1-3,a
CHOOSE EFFICACY & SIMPLICITY1-6
APREMILAST IN PATIENTS WITH PSO or PsA with or without CARDIOMETABOLIC COMORBIDITIES1-6 in the treatment of years of EXPERIENCE9
PM: 30 mg; Day 6 & thereafter: AM: 30 mg. PM: 30 mg. If patients miss a dose, the next dose should be taken as soon as possible. If it is close to the time for their next dose, the missed dose should not be taken and the next dose should be taken at the regular time. During pivotal trials the greatest improvement was observed within the first 24 weeks of treatment for PsA and PSOR and within the first 12 weeks of treatment for BD. If a patient shows no evidence of therapeutic benefit after this time period, treatment should be reconsidered. The patient’s response to treatment should be evaluated on a regular basis. Special populations: Elderly patients: No dose adjustment is required for this patient population (see sections 4.8 and 5.2). Patients with renal impairment: No dose adjustment is needed in patients with mild and moderate renal impairment. The dose of apremilast should be reduced to 30 mg once daily in patients with severe renal impairment (creatinine clearance of less than 30 mL per minute estimated by the Cockcroft-Gault equation). For initial dose titration in this group, it is recommended that apremilast be titrated using only the AM schedule listed in Table 1 and the PM doses be skipped (see section 5.2). Patients with hepatic impairment: No dose adjustment is necessary for patients with hepatic impairment (see section 5.2). Paediatric population: The safety and efficacy of apremilast in children aged 0 to 17 years have not been established. No data are available. Method of administration: Otezla is for oral use. The film-coated tablets should be swallowed whole, and can be taken either with or without food. 4.3 Contraindications: Hypersensitivity to the active substance(s) or to any of the excipients listed in section 6.1. Pregnancy (see section 4.6). 4.8 Undesirable effects: Summary of the safety profile: The most commonly reported adverse reactions with apremilast in PsA and PSOR are gastrointestinal (GI) disorders including diarrhoea (15.7%) and nausea (13.9%). The other most commonly reported adverse reactions include upper respiratory tract infections (8.4%), headache (7.9%), and tension headache (7.2%) and are mostly mild to moderate in severity. The most commonly reported adverse drug reactions with apremilast in BD are diarrhoea (41.3%), nausea (19.2%), headache (14.4%), upper respiratory tract infection (11.5%), upper abdominal pain (8.7%), vomiting (8.7%) and back pain (7.7%) and are mostly mild to moderate in severity. The gastrointestinal adverse reactions generally occurred within the first 2 weeks of treatment and usually resolved within 4 weeks. Hypersensitivity reactions are uncommonly observed (see section 4.3). Tabulated list of adverse reactions: The adverse reactions observed in patients treated with apremilast are listed below by system organ class (SOC) and frequency for all adverse reactions. Within each SOC and frequency grouping, adverse
Experts consider apremilast a suitable option in the treatment of the psoriatic patient*# and presence of comorbidities1,7,8
reactions are presented in order of decreasing seriousness. The adverse drug reactions were determined based on data from the apremilast clinical development programme and post-marketing experience. The frequencies of adverse drug reactions are those reported in the apremilast arms of the four Phase III studies in PsA (n = 1,945) or the two Phase III studies in PSOR (n = 1184), and in the phase III study in BD (n = 207) (the highest frequency from either data pool is represented in table 2). Frequencies are defined as: very common (≥ 1/10); common (≥ 1/100 to <1/10); uncommon (≥ 1/1,000 to <1/100); rare (≥ 1/10,000 to <1/1,000); not known (cannot be estimated from the available data). Table 2. Summary of adverse reactions in psoriatic arthritis (PsA), psoriasis (PSOR) and Behçet’s disease (BD) : System Organ Class, Frequency, Adverse reaction. Infections and infestations: Very Common: Upper respiratory tract infectiona; Common: Bronchitis, Nasopharyngitis*. Immune system disorders: Uncommon: Hypersensitivity. Metabolism and nutrition disorders: Common: Decreased appetite*. Psychiatric disorders: Common: Insomnia, Depression; Uncommon: Suicidal ideation and behaviour. Nervous system disorders: Very common: Headache*,a; Common: Migraine*, Tension headache*. Respiratory, thoracic, and mediastinal disorders: Common: Cough. Gastrointestinal disorders: Very Common: Diarrhoea*, Nausea*; Common: Vomiting*, Dyspepsia, Frequent bowel movements, Upper abdominal pain*, Gastroesophageal reflux disease; Uncommon: Gastrointestinal haemorrhage. Skin and subcutaneous tissue disorders: Uncommon: Rash, Urticaria; Not known: Angioedema. Musculoskeletal and connective tissue disorders: Common: Back pain*. General disorders and administration site conditions: Common: Fatigue. Investigations: Uncommon: Weight decrease. *At least one of these adverse reactions was reported as serious. aFrequency reported as common in PSA and PSOR. Description of selected adverse reactions: Psychiatric disorders: In clinical studies and post-marketing experience, uncommon cases of suicidal ideation and behaviour, were reported, while completed suicide was reported post-marketing. Patients and caregivers should be instructed to notify the prescriber of any suicidal ideation (see section 4.4). Body weight loss: Patient weight was measured routinely in clinical studies. The mean observed weight loss in PsA and PSOR patients treated for up to 52 weeks with apremilast was 1.99 kg. A total of 14.3% of patients receiving apremilast had observed weight loss between 5-10% while 5.7% of the patients receiving apremilast had observed weight loss greater than 10%. None of these patients had overt clinical consequences resulting from weight loss. A total of 0.1% of patients treated with apremilast discontinued due to adverse reaction of weight decreased. The mean observed weight loss in BD patients treated with apremilast for 52 weeks was 0.52 kg. A total of 11.8% of patients receving apremilast had observed weight loss between 5-10% while 3.8% of the patients receiving apremilast had observed weight loss greater than 10%. None of these patients had overt clinical consequences from weight loss. None of the patients discontinued the study due to adverse reaction of weight decreased. Please see additional warning in section 4.4 for patients who are underweight at beginning of treatment. Special populations: Elderly patients: From post-marketing experience, elderly patients ≥ 65 years of age may be at a higher risk of
complications of severe diarrhoea, nausea and vomiting (see section 4.4). Patients with hepatic impairment: The safety of apremilast was not evaluated in PsA, PSOR or BD patients with hepatic impairment. Patients with renal impairment: In the PsA, PSOR or BD clinical studies, the safety profile observed in patients with mild renal impairment was comparable to patients with normal renal function. The safety of apremilast was not evaluated in PsA, PSOR or BD patients with moderate or severe renal impairment in the clinical studies. Reporting of suspected adverse reactions: Reporting suspected adverse reactions after authorisation of the medicinal product is important. It allows continued monitoring of the benefit/risk balance of the medicinal product. Healthcare professionals are asked to report any suspected adverse reactions via the national reporting system: Belgium: Federal agency for medicines and health products -Vigilance Division; EUROSTATION II; Victor Hortaplein, 40/40; B-1060 Brussels; www. famhp.be; adversedrugreactions@fagg-afmps.be Luxembourg: Centre Régional de Pharmacovigilance de Nancy ; crpv@chru-nancy.fr ; Tel : +33 3 83 65 60 85 / 87 ; Fax : +33 3 83 65 61 33 or Division de la Pharmacie et des Médicaments ; Direction de la Santé à Luxembourg ; pharmacovigilance@ms.etat. lu ; Tel : +352 247 85592 ; Fax : +352 247 95615. 7. MARKETING AUTHORISATION HOLDER: Amgen Europe B.V., Minervum 7061, 4817 ZK Breda, The Netherlands. Local representative: s.a. Amgen n.v., Telecomlaan 5-7, B-1831 Diegem, phone: 02/775.27.11. 8. MARKETING AUTHORISATION NUMBER(S): EU/1/14/981/001-002. Classification of the medicine: Medicinal product subject to medical prescription. Date of revision of the short SmPC: April 2020.
in adult patients who have failed to respond to, or have a contraindication to or intolerance of, other systemic therapy, including cyclosporine, methotrexate or psoralene and ultraviolet A light (PUVA) and for the treatment of adult patients with oral ulcers associated with Behçet’s disease (BD) who are candidates for systemic therapy. #Otezla® alone or in combination with Disease Modifying Antirheumatic Drugs (DMARDs) is indicated for the treatment of active psoriatic arthritis (PsA) in adult patients who have failed to respond adequately to previous treatment with a DMARD or do not tolerate this treatment. 1. Otezla®SmPC, Summary of Product Characteristics, latest version. 2. http://riziv.be - last consultation 1st of February 2024. 3. Kavanaugh A, et al. Long-term experience with apremilast in patients with psoriatic arthritis: 5-year results from a PALACE
NIEUW MEXORYL 400 ZONNEFILTER,
HET MEEST EFFECTIEVE UV-FILTER TEGEN DE MEEST VERRADERLIJKE UV-STRALEN*.
WETENSCHAPPELIJKE INNOVATIE
NIEUW UV FILTER MEXORYL 400
UV FILTER ABSORPTIE SPECTRUM
Absorptiepiek
ANTHELIOS UVMUNE 400 HELPT TE BESCHERMEN TEGEN CELSCHADE DOOR DE ZON, OXIDATIEVE STRESS.
VERBETERT DE HUIDKWALITEIT.
BREEDSPECTRUM BESCHERMING TEGEN UVB, UVA, ULTRA-LANGE UVA
MIGREERT NIET IN DE OGEN
VOOR DAGELIJKS GEBRUIK EN BIJ BLOOSTELLING AAN DE ZON OOK GETINT VERKRIJGBAAR.
Absorptiepiek mexoryl 400 bij 385nm
THOMAS MASELIS
Dermatoloog, Tienen
EUROMELANOMA: 25 JAAR BEWUSTMAKING
Het Europese netwerk van dermatologen Euromelanoma, aanwezig in 33 landen, heeft zijn 25e preventiecampagne tegen huidkanker gelanceerd.
Deze campagne was, is en blijft in de eerste plaats een preventiecampagne van dermatologen gericht op de hele bevolking, met als hoofddoel alle soorten huidkanker zo snel mogelijk en in een zo vroeg mogelijk stadium op te sporen en te behandelen, en ook op langere termijn de exponentiële groei van deze kankers te verminderen of zelfs om te keren.
Ter herinnering: geen enkele andere vorm van kanker is in België zo snel in frequentie gestegen als huidkanker. In 2004 registreerde de Belgian Cancer Registry ongeveer 11.000 nieuwe gevallen van huidkanker in ons land, een cijfer dat zou stijgen tot 50.000 tegen 2024 - een stijging van 500% in 20 jaar. Vandaag de dag krijgt één op de zes mensen tijdens zijn leven een huidtumor. Het groeiende aantal huidkankerpatiënten in ons land heeft drie belangrijke oorzaken. Naast een langere levensverwachting en een grotere blootstelling aan UV-stralen, spelen ook “immunosuppressiva” een rol.
Als er één essentiële boodschap is die ik met deze bewustwordingscampagne wil overbrengen, dan is het wel dat als je eenmaal een eerste huidkanker hebt gehad, het risico op een tweede zeer reëel is: 12% van deze patiënten krijgt een recidief. Als we kijken naar de drie meest voorkomende vormen van huidkanker, stijgt dit risico tot 40% binnen drie jaar voor basaalcelcarcinoom en 30% binnen vijf jaar voor plaveiselcelcarcinoom. Melanoompatiënten hebben tien keer zoveel kans om een nieuw melanoom te ontwikkelen. Dit betekent niet alleen dat steeds meer Belgen elk jaar huidkanker krijgen, maar ook dat steeds meer Belgen het voor de tweede keer krijgen. Een recente Spaanse studie heeft aangetoond dat er geen verschil is in zonveilig gedrag tussen mensen met en zonder een voorgeschiedenis van huidkanker, ondanks het hogere risico bij mensen die al een dergelijke kanker hebben
gehad. Een studie als deze laat zien dat er nog een lange weg te gaan is op het gebied van preventie.
Het is daarom bijzonder belangrijk om deze patiënten te controleren en hen bewust te maken van de noodzaak van regelmatige zelfcontrole. Deze 25e campagne “Live & Learn + Learn to Live” richt zich op deze groep patiënten en wil een positieve en gezonde houding aanmoedigen.
Om onze screeningscampagnes te intensiveren, hebben we dit jaar besloten om samen te werken met beroepsverenigingen die vaak naar de huid “kijken”, zoals fysiotherapeuten, thuisverpleegkundigen, kappers, enz. Natuurlijk mogen en kunnen zij geen diagnose stellen, maar door deze regelmatige en unieke blik kunnen zij hun klanten wijzen op verdachte vlekjes en hen aanmoedigen om een specialist te raadplegen.
In haar nieuwe campagne roept Euromelanoma 2024 op tot betere fysieke en psychologische ondersteuning voor patiënten
na de diagnose. Depressie en angst komen vaak voor bij melanoompatiënten, zelfs na behandeling. Onvoldoende ondersteuning en de angst voor herhaling zijn dan ook de factoren die de grootste impact hebben op de gezondheid en levenskwaliteit van patiënten.
Zoals Isabelle Merckaert, psycho-oncoloog bij het Instituut Jules Bordet, uitlegt, weten degenen die met deze ziekte zijn geconfronteerd dat de psychologische impact van de diagnose zeer gevarieerd kan zijn. De aankondiging van een diagnose is vaak een keerpunt in iemands leven: er is het ervoor en het erna. En we hopen dat de nasleep het beste zal zijn. Op het moment van de diagnose kunnen alle emoties die vooraf aanwezig waren samenkomen: gevoelens van onbegrip, verbazing, soms verbijstering, onrechtvaardigheid... de patiënt heeft de indruk dat de tijd heeft stilgestaan en er valt een stilte in de spreekkamer van de arts. Angst, zelfs angst, komt daarna, en/of woede, verdriet, verdriet... de patiënt ervaart een ware emotionele wervelwind. Het voelen van deze vele en gevarieerde emoties is normaal. Soms zijn ze comfortabel, soms ongemakkelijk, maar ze zijn noodzakelijk en nuttig omdat ze ons in staat stellen te reageren op wat er gebeurt”. Onco-psychologen zijn opgeleid om patiënten te helpen zich aan te passen aan de nasleep, opnieuw te leren hoe te leven en heel snel van onzekerheid naar hoop te gaan.
Dit jaar was Euromelanoma ook een gelegenheid om ‘het recht om vergeten te worden’ onder de aandacht te brengen. Patienten die lijden aan een chronische ziekte of behandeld zijn voor kanker kunnen in de problemen komen wanneer ze een schuldsaldoverzekering moeten afsluiten voor een hypotheek (of zakelijke lening). Bij het toekennen van een dergelijke verzekering informeert de verzekeraar namelijk naar de gezondheidstoestand van de lener, en als deze gezondheidstoestand aanleiding geeft tot bezorgdheid over hoe lang hij of zij zal overleven - en dus over zijn of haar vermogen om de lening volledig terug te betalen - kan de polis worden geweigerd of verhoogd met aanzienlijke extra premies. Voor deze mensen, die bekend staan als “substandaard gezondheidsrisico’s”, kan de toegang tot eigendom van onroerend goed erg moeilijk, zo
niet onmogelijk worden. Verschillende Europese landen hebben stappen ondernomen om de toegang tot schuldsaldoverzekeringen voor deze mensen te vergemakkelijken. Professor Françoise Meunier, oprichtster van het Europese initiatief ‘Ending Discrimination against Cancer survivors’, strijdt er al tien jaar voor dat het hebben en overleven van kanker geen levenslange straf is, gezien de uitdagingen die financiële discriminatie met zich meebrengt bij het verkrijgen van leningen en verzekeringen. Ze pleit daarom voor de ontwikkeling en implementatie van zowel nationale als Europese wetgeving om te voorkomen dat overlevenden van kanker financiële diensten geweigerd worden of ongerechtvaardigde toeslagen moeten betalen. Dergelijke wetgeving bestaat in België sinds 2019 (en is van kracht sinds 2020), met een geleidelijke verkorting van de tijd na het einde van de behandeling die nodig is om het recht om vergeten te worden te verkrijgen als er geen recidief is geweest. Wat melanoom betreft, is de wachttijd na het einde van de behandeling in sommige gevallen teruggebracht tot één jaar voor excisie van een in situ melanoom. Voor invasief melanoom is de wachttijd in België acht jaar tot 1 januari 2025 en vijf jaar vanaf januari 2025, net als voor alle andere vormen van kanker.
Ter herinnering: naar analogie van het stripverhaal “Dirk” van gastro-enteroloog dr. Colemont, dat laat zien hoe darmkanker gemakkelijk kan worden opgespoord, hebben we in 2023 een stripverhaal gepubliceerd met de titel “Sunny Side Up: De zon, een gevaarlijke vriend”. Dit verhaal leest als een verhaal, maar probeert deze generatie de essentiële elementen van zelfonderzoek en correct gedrag ten opzichte van UV-stralen uit te leggen, met als doel correcte maar toegankelijke en aantrekkelijke informatie te geven. Er zijn tekeningen over zelfcontrole, dermatologisch onderzoek en behandeling zodra een verdachte nevus is gediagnosticeerd.
Ons doel is vooral preventie voor iedereen en dus de strijd tegen huidkanker winnen, samen met de patiënt, alle kankerpreventieorganisaties zoals de Stichting tegen Kanker en natuurlijk jullie dermatologen, die een centrale rol spelen in de behandeling en preventie van alle huidkankers.
De ondertekende artikels in Dermatologie Actueel vallen onder de verantwoordelijkheid van de auteurs. In geen enkel geval kan de krant verantwoordelijk voor de redactionele inhoud gehouden worden.
Geen enkel artikel uit Dermatologie Actueel mag geheel of gedeeltelijk gereproduceerd worden zonder de toestemming van de uitgever.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL: Tremfya 100 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit. Tremfya 100 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde pen. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING: Tremfya 100 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit: Elke voorgevulde spuit bevat 100 mg guselkumab in 1 ml oplossing. Tremfya 100 mg oplossing voor injectie in een voorgevulde pen: Elke voorgevulde pen bevat 100 mg guselkumab in 1 ml oplossing. Guselkumab is een geheel humaan immunoglobuline-G1-lambda (IgG1λ)-monoklonaal antilichaam (mAb) en wordt met behulp van recombinant-DNA-technologie geproduceerd in ovariumcellen van de Chinese hamster (CHO-cellen). FARMACEUTISCHE VORM: Oplossing voor injectie (injectie). De oplossing is helder en kleurloos tot lichtgeel. Therapeutische indicaties: Plaque psoriasis: Tremfya is gaeïndiceerd voor de behandeling van matige tot ernstige plaque psoriasis bij volwassenen die in aanmerking komen voor systemische therapie. Arthritis psoriatica: Tremfya, alleen of in combinatie met methotrexaat (MTX), is geïndiceerd voor de behandeling van actieve arthritis psoriatica bij volwassen patiënten die onvoldoende reageren op of intolerant zijn geweest voor een eerdere behandeling met een disease-modifying antirheumatic drug (DMARD). Dosering en wijze van toediening: Dit geneesmiddel is bedoeld voor gebruik onder begeleiding en supervisie van een arts met ervaring in het diagnosticeren en behandelen van aandoeningen waarvoor het geïndiceerd is. Dosering: Plaque psoriasis: De aanbevolen dosis is 100 mg via subcutane injectie in week 0 en week 4, gevolgd door een onderhoudsdosis eenmaal per 8 weken (q8w). Bij patiënten bij wie er na 16 weken behandeling geen respons is vastgesteld, dient te worden overwogen om de behandeling te stoppen. Arthritis psoriatica: De aanbevolen dosis is 100 mg via subcutane injectie in week 0 en week 4, gevolgd door een onderhoudsdosis eenmaal per 8 weken. Voor patiënten die op basis van klinisch oordeel een hoog risico hebben op gewrichtsschade, kan een dosis van 100 mg elke 4 weken (q4w) worden overwogen. Bij patiënten die na 24 weken behandeling geen respons hebben vertoond, dient te worden overwogen om de behandeling te stoppen. Bijzondere populaties: Ouderen (≥ 65 jaar): De dosis hoeft niet te worden aangepast. Er is beperkte informatie bij personen met een leeftijd van ≥ 65 jaar en zeer beperkte informatie bij personen met een leeftijd van ≥ 75 jaar. Nier- of leverinsuficiëntie: Tremfya is niet bij deze patiëntengroepen onderzocht. Er kunnen geen aanbevelingen worden gedaan omtrent de dosering. Zie Samenvatting van de productkenmerken voor verdere informatie over de eliminatie van guselkumab. Pediatrische patiënten: De veiligheid en werkzaamheid van Tremfya bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar zijn niet vastgesteld. Er zijn geen gegevens beschikbaar. Wijze van toediening: Subcutaan gebruik. Door psoriasis aangetaste huid dient zo mogelijk te worden vermeden als injectieplaats. Na een adequate training in de techniek van het subcutaan injecteren mogen patiënten Tremfya injecteren als een arts beslist dat dit aangewezen is. De arts dient echter te zorgen voor een adequate medische opvolging van de patiënten. Patiënten dienen geïnstrueerd te worden de volledige hoeveelheid oplossing te injecteren, overeenkomstig de in de doos bijgesloten ‘Instructies voor gebruik’. Zie Samenvatting van de productkenmerken voor instructies voor de bereiding van het geneesmiddel voorafgaand aan toediening. Contra-indicaties: Ernstige overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de hulpstoffen. Klinisch relevante actieve infecties (bijv. actieve tuberculose). Bijwerkingen: Samenvatting van het veiligheidsprofel: De meest voorkomende bijwerking was infecties van de luchtwegen bij ongeveer 14% van de patiënten in de klinische studies bij psoriasis en bij arthritis psoriatica. Bijwerkingen in tabelvorm: Tabel 1 toont een lijst van bijwerkingen uit klinische studies bij psoriasis en arthritis psoriatica en uit postmarketingervaring. De bijwerkingen zijn ingedeeld volgens de MedDRA systeem-/orgaanklassen en frequenties, met de volgende definities: zeer vaak (≥1/10); vaak (≥1/100, <1/10); soms (≥1/1.000, <1/100); zelden (≥1/10.000, <1/1.000); zeer zelden (<1/10.000), niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald). Tabel 1: Lijst van bijwerkingen: Systeem-/orgaanklasse: Frequentie: Bijwerkingen. Infecties en parasitaire aandoeningen: Zeer vaak: Luchtweginfecties. Soms: Herpes simplex infecties. Tinea-infecties. Gastro-enteritis Immuunsysteemaandoeningen: Soms: Overgevoeligheid. Anafylaxie. Zenuwstelselaandoeningen: Vaak: Hoofdpijn. Maagdarmstelselaandoeningen: Vaak: Diarree. Huid- en onderhuidaandoeningen: Soms: Urticaria. Rash. Skeletspierstelsel- en bindweefselaandoeningen: Vaak Artralgie. Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen: Vaak: Injectieplaatsreacties. Onderzoeken: Vaak: Transaminasen verhoogd. Soms: Neutrofielentelling verlaagd. Beschrijving van geselecteerde bijwerkingen: Transaminasen verhoogd: In twee klinische fase III-studies bij arthritis psoriatica werd in de placebogecontroleerde periode het ongewenste effect transaminasen verhoogd (dit omvat ALAT verhoogd, ASAT verhoogd, leverenzym verhoogd, transaminasen verhoogd, leverfunctietest abnormaal, hypertransaminasemie) vaker gemeld in de met guselkumab behandelde groepen (8,6% in de q4w-groep en 8,3% in de q8w-groep) dan in de placebogroep (4,6%). In de loop van 1 jaar werd het ongewenste effect transaminasen verhoogd (zoals hierboven) gemeld bij 12,9% van de patiënten in de q4w-groep en bij 11,7% van de patiënten in de q8w-groep. Op basis van laboratoriummetingen waren de meeste transaminaseverhogingen (ALAT en ASAT) ≤ 3 x de bovengrens van normaal (upper limit of normal; ULN). Transaminaseverhogingen van > 3 tot ≤ 5 x ULN en > 5 x ULN kwamen weinig voor en traden in de guselkumab-q4w-groep vaker op dan in de guselkumab-q8w-groep (tabel 2). Een vergelijkbaar frequentiepatroon naar ernst en naar behandelgroep werd waargenomen tot en met het eind van de 2 jaar durende klinische fase III-studie bij arthritis psoriatica. Tabel 2: Frequentie van patiënten met post-baseline transaminaseverhogingen in twee klinische fase III-studies bij arthritis psoriatica: T/m week 24a: A1: Placebo N=370c – A2: guselkumab 100 mg q8w N=373c – A3: guselkumab 100mg q4w N=371c. T/m 1 jaarb B1: guselkumab 100 mg q8w N=373c – B2: guselkumab 100 mg q4w N=371c ALAT: >1 tot ≤3 x ULN: A1: 30,0%; A2: 28,2%; A3: 35,0%; B1: 33,5%; B2: 41,2%. >3 tot ≤ 5 x ULN: A1: 1,4%; A2: 1,1%; A3: 2,7%; B1: 1,6%; B2: 4,6%. >5 x ULN: A1: 0,8%; A2: 0,8%; A3: 1,1%; B1: 1,1%; B2: 1,1%. ASAT: >1 tot ≤3 x ULN: A1: 20,0%; A2: 18,8%; A3: 21,6%; B1: 22,8%; B2: 27,8%. >3 tot ≤ 5 x ULN: A1: 0,5%; A2: 1,6%; A3: 1,6%; B1: 2,9%; B2: 3,8%. >5 x ULN: A1: 1,1%; A2: 0,5%; A3: 1,6%; B1: 0,5%; B2: 1,6%. a placebogecontroleerde periode. b patiënten naar placebo gerandomiseerd op baseline en via crossover overgezet op guselkumab zijn niet inbegrepen. c aantal patiënten met ten minste één beoordeling na baseline voor de speciieke laboratoriumtest binnen de periode. De frequentie van transaminaseverhogingen (ALAT en ASAT) voor de guselkumab-q8w-dosis was in de klinische studies bij psoriasis, gedurende 1 jaar, gelijk aan wat werd waargenomen voor de guselkumab-q8w-dosis in klinische studies bij arthritis psoriatica. Gedurende 5 jaar nam de incidentie van transaminaseverhoging per jaar behandeling met guselkumab niet toe. De meeste transaminaseverhogingen waren ≤ 3 x ULN. In de meeste gevallen was de verhoging in transaminasen voorbijgaand en leidde deze niet tot het stoppen met de behandeling. Neutrofielentelling verlaagd: In twee klinische fase III-studies bij arthritis psoriatica werd in de placebogecontroleerde periode het ongewenste effect verlaagde neutrofielentelling vaker gemeld in de met guselkumab behandelde groepen (0,9%) dan in de placebogroep (0%). In de loop van 1 jaar werd het ongewenste effect verlaagde neutrofielentelling gemeld bij 0,9% van de met guselkumab behandelde patiënten. In de meeste gevallen was de afname van de neutrofielentelling in het bloed licht, voorbijgaand, niet geassocieerd met infectie en leidde deze niet tot het stoppen met de behandeling. Gastro-enteritis: In twee klinische fase III-studies bij psoriasis trad tijdens de placebogecontroleerde periode vaker gastro-enteritis op in de groep die werd behandeld met guselkumab (1,1%) dan in de placebogroep (0,7%). Tot en met week 264 meldde 5,8% van alle met guselkumab behandelde patiënten gastro-enteritis. De bijwerkingen van gastro-enteritis waren niet ernstig en leidden t/m week 264 niet tot stopzetting van guselkumab. De frequenties van gastro-enteritis waargenomen in klinische studies bij arthritis psoriatica in de placebogecontroleerde periode waren gelijk aan die waargenomen in de klinische studies bij psoriasis. Injectieplaatsreacties: In twee klinische fase III-studies bij psoriasis kwamen t/m week 48 bij 0,7% van de injecties met guselkumab en bij 0,3% van de injecties met placebo injectieplaatsreacties voor. Tot en met week 264 ging 0,4% van de guselkumab-injecties gepaard met injectieplaatsreacties. Injectieplaatsreacties waren in het algemeen licht tot matig in ernst; geen van deze bijwerkingen was ernstig en één van deze bijwerkingen leidde tot stopzetting van guselkumab. In twee klinische fase III-studies bij arthritis psoriatica was t/m week 24 het aantal proefpersonen dat 1 of meer injectieplaatsreacties meldde laag en iets hoger in de guselkumab-groepen dan in de placebogroep; 5 (1,3%) proefpersonen in de guselkumab-q8w-groep, 4 (1,1%) proefpersonen in de guselkumab-q4wgroep en 1 (0,3%) proefpersoon in de placebogroep. Eén proefpersoon stopte met guselkumab vanwege een injectieplaatsreactie tijdens de placebogecontroleerde periode van de klinische studies bij arthritis psoriatica. In de loop van 1 jaar was het percentage proefpersonen dat melding maakte van 1 of meer injectieplaatsreacties 1,6% in de q8w-guselkumab-groep en 2,4% in de q4w-guselkumabgroep. Over het geheel genomen was het percentage injecties geassocieerd met injectieplaatsreacties waargenomen in klinische studies bij arthritis psoriatica, in de hele placebogecontroleerdeperiode gelijk aan de percentages waargenomen in de klinische studies bij psoriasis. Immunogeniciteit: De immunogeniciteit van guselkumab werd geëvalueerd met behulp van een gevoelige, voor het geneesmiddel tolerante immunoassay. In samengevoegde analyses van fase II- en fase III-studies bij patiënten met psoriasis en arthritis psoriatica ontwikkelden zich in een periode van maximaal 52 weken behandeling bij 5% (n=145) van de met guselkumab behandelde patiënten antilichamen tegen het geneesmiddel. Van de patiënten bij wie zich antilichamen tegen het geneesmiddel ontwikkelden, had ongeveer 8% (n=12) antilichamen die als neutraliserend werden geclassificeerd, wat gelijkstaat aan 0,4% van alle patiënten die met guselkumab werden behandeld. In samengevoegde analyses van fase III-studies bij patiënten met psoriasis ontwikkelde ongeveer 15% van de met guselkumab behandelde patiënten antilichamen tegen het geneesmiddel in een periode van maximaal 264 weken behandeling. Van de patiënten bij wie zich antilichamen tegen het geneesmiddel ontwikkelden, had ongeveer 5% antilichamen die als neutraliserend werden geclassificeerd. Dit staat gelijk aan 0,76% van alle patiënten die met guselkumab werden behandeld. Er was geen verband tussen de vorming van antilichamen tegen het geneesmiddel en een lagere werkzaamheid of de ontwikkeling van injectieplaatsreacties. Melding van vermoedelijke bijwerkingen: Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden via: België: Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten, Afdeling Vigilantie, Postbus 97, 1000 BRUSSEL Madou. Website: www.eenbijwerkingmelden.be e-mail: adr@fagg.be Nederland: Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb. Website: www.lareb. nl. HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: Janssen-Cilag International NV, Turnhoutseweg 30, B-2340 Beerse, België. NUMMER(S) VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: EU/1/17/1234/001 1 voorgevulde spuit. EU/1/17/1234/002 1 voorgevulde pen. EU/1/17/1234/003 2 voorgevulde pennen. EU/1/17/1234/004 2 voorgevulde spuiten. AFLEVERINGSWIJZE: Geneesmiddel op medisch voorschrift. DATUM VAN LAATSTE GOEDKEURING VAN DE TEKST: 15/07/2022. Meer informatie is beschikbaar op verzoek.
Terugbetaald in Pso én PsA
Plaquevrije
huid
Treat Early with Tremfya
Effect op gewrichtsklachten 2
Tremfya is de eerste en enige IL-23-remmer met een manuele toediening via een voorgevulde pen, waarmee de patiënt zelf de controle heeft over de snelheid van toediening.4
Bewezen verdraagzaamheid 1-3
Tremfya® (guselkumab) is geïndiceerd voor de behandeling van matige tot ernstige plaque psoriasis bij volwassenen die in aanmerking komen voor systemische therapie3
Tremfya is geïndiceerd voor de behandeling van actieve artritis psoriatica bij volwassen patiënten, alleen of in combinatie met methotrexaat, die onvoldoende hebben gereageerd op eerdere therapie met een ziekteverloop beïnvloedend geneesmiddel tegen reuma (DMARD) of die deze therapie niet konden verdragen3
1. Reich K et al, Br J Dermatol 2021; 185(6):1146-1159
2. McInnes IB et al, Arthritis & Rheumatology 2022; 74:475-485
3. Tremfya SmPC 2022
4. Ferris LK, et al. J Dermatolog Treat 2020;31:152–159.
Klinische casussen vormen een essentieel onderdeel van de uitwisseling van kennis op medische congressen. Casusverslagen bieden een unieke kans om zeldzame of ongebruikelijke klinische manifestaties te onderzoeken, die diagnostische en therapeutische uitdagingen met zich meebrengen. Het jaarlijkse congres “Belgian Dermatology Days 2024” in Brugge bood een stimulerend platform voor de presentatie van diverse klinische casussen op het gebied van dermatologie. Dit artikel geeft een analyse van de meest intrigerende en informatieve klinische casussen die tijdens het evenement werden gepresenteerd en benadrukt hun relevantie voor de dagelijkse klinische praktijk en dermatologisch onderzoek.
A TINY ACNE AND GIANT PROBLEM
Yseult Senterre (CHU Luik) opende de vergadering met een casusverslag van een 49-jarige man die al twee jaar last had van acneiforme laesies op zijn hoofdhuid en gezicht. Hij had geen medische of chirurgische voorgeschiedenis en had al verschillende antibioticakuren ondergaan zonder succes. Isotretinoïne in hoge dosis werd geprobeerd met bevredigende resultaten. De patiënt heeft echter een eigenaardig gezichtskenmerk, wat de dermatoloog ertoe aanzette om een diepgaand onderzoek in te stellen. Hij had een vergrote neuswortel en onderlip en alopecia. Tijdens de anamnese vertelt de patiënt dat hij zijn trouwring al drie jaar niet meer kan dragen en dat hij sinds zijn twintigste vier schoenmaten groter is geworden. Als gevolg hiervan wordt de patiënt doorverwezen naar endocrinologie voor een hormonaal onderzoek, waaronder een glucosetolerantietest, evaluatie van de schildklierfunctie en MRI van de hypofyse.
Bloedanalyse onthult verhoogde niveaus van groeihormoon en IGF1.
Het is belangrijk om te onthouden dat GH-secretie onder bepaalde omstandigheden paroxysmaal is, zoals bij lichamelijke inspanning, wat de interpretatie ervan complex kan maken.
Daarom wordt de IGF1-test gebruikt om de diagnose te stellen. De glucosetolerantietest wordt gebruikt om de GH-secretie te beoordelen na orale toediening van glucose. Bij gezonde mensen moeten de GH-spiegels na 1 tot 2 uur laag of niet detecteerbaar zijn. Bij patiënten met acromegalie blijven de GH-spiegels daarentegen verhoogd na de test. Bovendien toont een MRI van de hypofyse de aanwezigheid van een groot adenoom.
Acromegalie is een hormonale aandoening die wordt gekenmerkt door een overproductie van groeihormoon, herkenbaar aan biologische markers. De belangrijkste oorzaak is over het algemeen een hypofyseadenoom dat een teveel aan groeihormoon genereert, wat leidt tot de waargenomen symptomen.
Acromegalie is een zeldzame ziekte, met een incidentie van ongeveer 3 tot 4 gevallen per 1 miljoen mensen per jaar, en wordt vaak pas laat gediagnosticeerd, tot 10 jaar na het verschijnen van de eerste symptomen.
Op systemisch niveau uit acromegalie zich door verschillende veranderingen zoals botverdikking, hypertrofie van spieren en vitale organen en verhoogde glucose- en lipidenniveaus in het bloed. Huidverschijnselen worden toegeschreven aan overmatige stimulatie van huidcellen door IGF1 en GH. Deze interacties leiden tot structurele veranderingen en een ophoping van glycosaminoglycanen, wat verdikking van de huid veroorzaakt, vooral in het gezicht, de handen en de voeten. Hyperactiviteit van de talg- en zweetklieren leidt tot een vette huid die gevoelig is voor transpiratie. Hyperpigmentatie, hypertrichose en hyperhidrose zijn ook veel voorkomende symptomen van deze aandoening. Minder vaak kunnen ook aandoeningen zoals acne, acanthosis nigricans, cutis verticis gyrata en psoriasis worden waargenomen. Acne vulgaris, hoewel wijdverspreid, is het resultaat van meerdere endogene en exogene factoren, waaronder overproductie van androgenen, GH, IGF1, insuline, CRH en glucocorticoïden. Als gevolg hiervan kan het aanwezig zijn bij personen met acromegalie.
De diagnose acromegalie wordt bevestigd door een glucosetolerantietest. Als het resultaat positief is, wordt een MRI van de hypofyse uitgevoerd om de aanwezigheid van een adenoom op te sporen.
Tot de behandelingsmogelijkheden behoren operatieve verwijdering van de tumor, medicamenteuze behandeling met somatostatine-analogen, GH-receptorantagonisten en, in zeldzamere gevallen, dopamineagonisten, en adjuvante radiotherapie.
Tot slot wordt acromegalie zelden gediagnosticeerd door dermatologen, omdat patiënten over het algemeen geen dermatoloog raadplegen voor deze specifieke symptomen. Het verschijnen van acne op volwassen leeftijd is echter een frequente reden voor consultatie en de dermatoloog moet op de hoogte zijn van deze zeldzamere diagnoses, indien nodig een hormonale work-up uitvoeren en de patiënt mogelijk doorverwijzen naar een endocrinoloog.
THE SHAR-PEI SCALP
De klinische casus die Dr. Yousra El Kaderi (CHU St. Pierre) presenteerde, vertelt het verhaal van een 51-jarige patiënte die op consult kwam voor een congenitale nevus van de hoofdhuid die recent in omvang was toegenomen. Het werd steeds pijnlijker, onwelriekend en prikkelend, en brengt een alopecia met zich mee. Deze patiënte, die al enkele jaren werd behandeld voor depressie, kwam voor het eerst bij ons op consult. Klinisch onderzoek toonde een grote massa die het grootste deel van de hoofdhuid bedekt, gekenmerkt door grote huidplooien die gepaard gaan met niet-cicatriciële alopecia en gebieden met hyperpigmentatie. Er zijn ook plukjes haar tussen de plooien, impetiginisatie en palpabele bilaterale cervicale adenopathie. Een geïndureerde, gehyperpigmen -
teerde en heterogene nodule in de occipitale regio trekt in het bijzonder de aandacht van de dermatoloog. Dermoscopische beeldvorming toonde significante heterogeniteit met een witte en blauwe waas. De initiële diagnose was giant congenital nevus met secundaire cutis verticis gyrata, hoewel de aanwezigheid van een verdachte nodulus ook invasief melanoom suggereerde.
Er werd een volledig onderzoek uitgevoerd, waaronder een excisiebiopsie, hersenscan, PET-scan, bloedonderzoek en bacteriële uitstrijkjes. De bloeduitslagen waren geruststellend, terwijl het uitstrijkje positief was voor MRSA. Histopathologisch onderzoek toonde diepe melanocytaire proliferatie van de dermis, geassocieerd met grote gebieden van fibrose. Immunohistochemie bevestigde de homogeniteit van de markeringen. De resultaten van de hersenscan en PET-scan toonden een infiltratieve huidlaesie in het rechter hemicranium die precies overeenkwam met de congenitale nevus.
De uiteindelijke diagnose was congenitale intradermale cerebriforme nevus met secundaire cutis verticis gyrata. Histopathologie sloot melanoom formeel uit. De patiënt kreeg twee opties aangeboden: chirurgische excisie of nauwgezette follow-up met MRSA-decontaminatie.
Cutis verticis gyrata is een zeldzame aandoening die wordt gekenmerkt door hypertrofie en hyperlaxiteit van de huid waarbij plooien worden gevormd die doen denken aan de gyri van de hersenschors. Er zijn drie hoofdvormen van deze aandoening: primair essentieel, primair niet-essentieel en secundair (zie onderstaande tabel). Cerebriforme intradermale naevus is een reusachtige melanocytaire naevus die aangeboren is of tijdens de eerste levensweken verschijnt, voornamelijk op de hoofdhuid, en de vorm heeft van een cutis gyrata. Er is een risico op transformatie in melanoom (4%), waardoor nauwlettende controle of chirurgische excisie in gevorderde, symptomatische gevallen gerechtvaardigd is.
Cutis verticis gyrata zijn klassiek ingedeeld in drie verschillende vormen:
Vormen van cutis verticis gyrata
Primair essentieel
Primaire niet essentieel
Secundair
WHO WANT’S A KISS?
Dr. Céline Dandoy (ULB) presenteerde het intrigerende geval van een 31-jarige patiënt met een voorgeschiedenis van de ziekte van Crohn en splenectomie. Deze patiënt consulteert voor een terugval van zijn ziekte van Crohn, na het vrijwillig staken van zijn infliximab-behandeling. Na ziekenhuisopname en herintroductie van remicade werd een significante verbete-
Geassocieerde pathologieën
Een goedaardige aandoening die voornamelijk voorkomt bij mannen in de puberteit. Deze vorm wordt gekenmerkt door een symmetrische rangschikking van huidplooien zonder bijbehorende aandoeningen.
Hoewel ook symmetrisch, wordt deze vorm geassocieerd met ernstigere neurologische en oogheelkundige aandoeningen, zoals intellectuele beperkingen, epilepsie en blindheid.
Deze zeldzamere vorm is meer variabel en asymmetrisch. Het wordt meestal in verband gebracht met hormonale, oncologische of inflammatoire factoren, of met lokale tumoren zoals cerebriforme intradermale nevi.
ring van de symptomen waargenomen. Kort na ontslag uit het ziekenhuis ontwikkelde de patiënt echter huidlaesies waarvoor hij opnieuw moest worden opgenomen en een dermatologisch consult nodig was.
De waargenomen huidlaesies zijn meervoudig, waaronder diffuus over het lichaam verspreide ontstekingsabcessen, confluente ulceraties en pustels op de lippen, macrocheilitis, hypertrofische gingivitis en ulceraties en pustels op het gehemelte. Deze laesies, die van infectieuze oorsprong kunnen zijn, gerelateerd aan de ziekte van Crohn of secundair aan behandeling, vormen een diagnostische uitdaging. Huidbiopten toonden een neutrofielenrijk dermaal ontstekingsinfiltraat zonder granulomen. Microbiologische resultaten zijn negatief.
Nadat de infectieuze oorsprong was uitgesloten, werd de diagnose gesteld van huidlaesies secundair aan chronische inflammatoire darmziekte (IBD), meer specifiek vegetatieve pyoderma pyostomatitis en aseptisch abcess syndroom. Initiële behandeling met orale corticosteroïden en cyclosporine leidde tot een tijdelijke verbetering van de symptomen, maar al snel volgde een recidief. Door over te stappen op ustekinumab en te stoppen met ciclosporine verbeterden de spijsverteringssymptomen, maar de huidsymptomen hielden aan, wat leidde tot totale colectomie, waardoor de huidlaesies verbeterden door de ontstekingsoorzaak te behandelen.
Tijdens follow-up consulten kwamen de huidsymptomen terug, ondanks de introductie van cyclosporine. Deze werd gestaakt en vervangen door Filgotinib, een JAK1-remmer, wat resulteerde in volledige remissie van de huidsymptomen.
Dermatologische manifestaties van IBD:
Pyostomatitis vegetans is een zeldzame neutrofiele ontstekingsaandoening die vaak voorkomt in combinatie met chronische inflammatoire darmziekten (IBD), met name hemorragische rectocolitis (HDR). De aandoening komt meestal voor bij mannen, met een man/vrouw-verhouding van 3:1, en treedt meestal op rond de leeftijd van 30 jaar, vaak tijdens een actieve fase van de spijsverteringsziekte. De laesies verschijnen aanvankelijk als geelachtige tot grijsachtige pustels, die zich ontwikkelen tot erosies met een typisch «slakkenspoor»-uiterlijk en kunnen alle delen van het mondslijmvlies aantasten. Wanneer huidlaesies samengaan met mucosale laesies, wordt de term pyoderma pyostomatitis vegetans gebruikt.
De belangrijkste differentiële diagnoses zijn infecties en bulleuze aandoeningen. Bevestiging van de diagnose is vaak moeilijk, maar negatieve microbiologische monsters en immunofluorescentietests kunnen helpen bij het stellen van de diagnose. Histologisch is een ontstekingsinfiltratie rijk aan neutrofielen en eosinofielen, vaak geassocieerd met bloedhypereosinofilie, typisch. Behandelingsopties omvatten het gebruik van orale corticosteroïden in combinatie met immunosuppressieve therapieën zoals anti-TNFα middelen. Chirurgie is ook een mogelijke behandeling.
Het aseptisch abcessensyndroom is een zeldzame neutrofiele dermatose die vaak geassocieerd wordt met een chronische inflammatoire darmziekte, hoewel ook andere factoren een rol kunnen spelen. De aandoening kan verschillende organen aantasten, maar heeft een specifiek tropisme voor de milt. Uit de voorgeschiedenis van de patiënt blijkt dat hij splenectomie onderging vanwege aseptische abcessen en niet vanwege een
infectie zoals eerder werd vermoed. Klinisch wordt het aseptisch abcessensyndroom gekenmerkt door koorts, gewichtsverlies, buikpijn en de aanwezigheid van chronische, terugkerende huidabcessen. Huidbiopten onthullen meestal een ontstekingsinfiltraat rijk aan neutrofielen, terwijl infectieus onderzoek negatief blijft. De diagnose wordt ook overwogen als er geen reactie is op antibiotica, maar wel snelle verbetering op corticosteroiden. De behandeling is daarom voornamelijk gebaseerd op het toedienen van corticosteroïden, eventueel gecombineerd met immunosuppressiva.
Samengevat boden de klinische casussen die werden voorgesteld tijdens de conferentie van de Belgische Dermatologiedagen in Brugge een fascinerend inzicht in de uitdagingen waarmee de dermatologie wordt geconfronteerd. Deze casestudies benadrukten de diversiteit van dermatologische aandoeningen, van routinematig tot complex. Ze benadrukten ook het belang van kennisdeling en multidisciplinaire samenwerking voor een optimale patiëntenzorg. Deze presentaties stimuleerden de reflectie over nieuwe diagnostische en therapeutische benaderingen en versterkten ons streven naar uitmuntendheid op het gebied van dermatologie.
BIBLIOGRAFIE
Dandoy, C. (2024). Who want’s a kiss? Belgian Dermatology days. Brugge. Kaderi, Y. E. (2024). The Shar-Pei scalp. Belgian Dermatoloy Days. Brugge. Senterre, Y. (2024). A tiny acne and giant problem. Belgian Dermatology Days. Brugge.
DOKTER MARIE DE BROQUEVILLE
Assistent
dermatologie, UCL
ENKELE PARELTJES VAN DE BELGISCHE
DERMATOLOGIEDAGEN 2024
In dit artikel verkennen we een selectie van kleine klinische casussen die professor Baeck tijdens de Belgian Dermatology Days presenteerde tijdens de beroemde QUIZZ waarmee het congres wordt afgesloten. Deze casussen bieden een boeiende kijk op zeldzame huidmanifestaties, lastige diagnoses en innovatieve behandelingen, terwijl ze de lezers uitnodigen om de leuke kant van de medische dermatologie te ontdekken. Bereid je voor om geïntrigeerd, verbaasd en misschien zelfs geamuseerd te worden door deze fascinerende klinische illustraties.
De eerste klinische casus belicht de geschiedenis van een 43-jarige man die ons consulteerde voor een ulcererende nodulaire laesie die drie maanden geleden op zijn rechterkuit verscheen. Onlangs waren deze knobbeltjes niet alleen gegroeid maar ook uitgezaaid. Zijn medische voorgeschiedenis omvat een harttransplantatie, waarvoor hij immunosuppressiva slikt, chronisch nierfalen en atriumfibrilleren.
Bij deze klinische presentatie worden verschillende differentiële diagnoses overwogen, waaronder leishmaniasis, atypische mycobacteriële infectie, diepe mycose of neoplasie. In eerste instantie worden een biopsie en bacteriologische analyses uitgevoerd. De biopsie toont een dicht ontstekingsinfiltraat en de aanwezigheid van vertakte filamenten, terwijl de microbiologische analyses specifieke witte stervormige kolonies laten zien. Er werd vervolgens een PET-scan gemaakt die hypermetabolisme in het femur liet zien. De diagnose van gedissemineerde nocardiose werd toen gesteld.
Nocardiose is een zeldzame infectie die gelokaliseerd of verspreid kan zijn, met een bijzonder tropisme voor de longen en
die vaak voorkomt bij immuungecompromitteerde patiënten. De ziekte kan via de luchtwegen of huid worden overgedragen. De ziekte manifesteert zich vaak als nodulaire laesies met een sporotrichoïd patroon. De diagnose wordt bevestigd door een bacteriologische kweek. De initiële behandeling bestaat uit langdurige sulfamethoxazol-trimethoprimtherapie
Concluderend kan gesteld worden dat nocardiose een breed spectrum van cutane manifestaties heeft en onopgemerkt kan blijven. Het is belangrijk op te merken dat culturen lang kunnen duren en dat niet alle filamenten noodzakelijkerwijs van mycotische oorsprong zijn.
Het tweede casusverslag betreft het verhaal van een 40-jarige patiënte met een ulceratie op het rechterbeen na een val. De laesie wordt gekenmerkt door zijn breedte, duidelijke afbakening en actieve bloeding. Deze patiënte had eerder een amputatie van haar linkerbeen ondergaan als gevolg van osteïtis die
aanvankelijk het gevolg was van een posttraumatisch ulcus. Ze krijgt momenteel transfusies vanwege ernstige bloedarmoede van onzekere etiologie. Bloeduitslagen toonden geen CRP, hemoglobine 4,6 g/dl en bacteriologische uitstrijkjes waren steriel. Differentiële diagnoses waren onder andere plaveiselcelcarcinoom, pyoderma gangrenosum en diepe mycose. Biopsie toonde aspecifieke ulceratie met epidermale hyperplasie, dermale fibrose en een polymorf ontstekingsinfiltraat. Uit de voorgeschiedenis bleek ook dat de patiënt een borderline persoonlijkheid had.
Gezien dit klinische beeld wordt de diagnose Lasthénie de Ferjol syndroom gesteld.
Het Lasthénie de Ferjol syndroom is een psychosomatische aandoening die wordt gekenmerkt door bewuste en herhaalde verminking, soms resulterend in ernstige microcytaire ijzergebreksanemie. De diagnose van deze aandoening is vaak moeilijk en de tijd die nodig is om tot een juiste diagnose te komen kan aanzienlijk lang zijn. Het is cruciaal om het te overwegen in aanwezigheid van de volgende elementen:
• Ernstige en refractaire ijzergebrek microcytaire anemie, waarvan de etiologie onduidelijk blijft.
• Ulceraties met atypische kenmerken.
• De aanwezigheid van een onderliggende psychiatrische pathologie.
De volgende klinische casus betreft een 8 maanden oud meisje dat door haar ouders naar de kliniek werd gebracht vanwege diffuse hypertrichose die al een maand aanwezig was. Deze presentatie suggereert verschillende mogelijke diagnoses, zoals weerwolvenziekte, Cornelia de Lange syndroom, bijnierhyperplasie of etnisch hirsutisme. Zorgvuldig klinisch onderzoek toonde geen tekenen van vroegrijpe puberteit of andere afwijkingen die overeen zouden kunnen komen met een specifiek genetisch syndroom. De resultaten van het hormonale bloedonderzoek waren binnen de normale grenzen, net als de echo van de bijnieren. Bij verder onderzoek werd ontdekt dat de moeder minoxidil gebruikte om esthetisch invaliderende alopecia androgenetica te behandelen.
Een interessante anekdote: in Spanje zijn verschillende gevallen van “weerwolfbaby’s” vastgesteld bij kinderen die omeprazol
gebruikten. De gezondheidsautoriteiten onthulden dat de doosjes omeprazol eigenlijk minoxidil bevatten.
Het meisje in kwestie had diffuse hypertrichose als gevolg van blootstelling van haar moeder aan minoxidil. Dit is een uitsluitingsdiagnose. De symptomen van hypertrichose verbeterden aanzienlijk zodra het contact met minoxidil werd gestopt.
De volgende klinische casus belicht de symptomen van een 58-jarige man die al een jaar lang leed aan aanhoudende pijnlijke erytrodermie, die gepaard ging met artralgie. Ondanks behandeling met topische en systemische corticosteroïden en verschillende immunosuppressiva zoals methotrexaat, cyclosporine en hydroxychloroquine bleef de huiduitslag refractair. Er werden verschillende diagnoses overwogen, waaronder door geneesmiddelen veroorzaakte huiduitslag, cutaan T-cellymfoom, atopische dermatitis of bindweefselziekte. Huidbiopsie toonde kenmerken die passen bij dermatomyositis. De resultaten van bloedonderzoek, EMG en PET-scan gaven echter geen uitsluitsel.
Een jaar later bevestigden positieve serologische tests voor anti-TIF1gamma antilichamen de diagnose dermatomyositis. Therapeutische behandeling bleek moeilijk, omdat de huidsymptomen vaak resistent bleken tegen behandeling. Orale corticosteroïden worden over het algemeen voorgeschreven als eerstelijnsbehandeling, gevolgd door cortisonsparende middelen zoals antimalarialen, azathioprine, methotrexaat, mycofenolaatmofetil, IV-immunoglobulinen, rituximab en orale anticalcineurines. Apremilast kan ook off-label worden gebruikt voor recalcitrante vormen van de ziekte.
Concluderend benadrukt dit geval het belang van herhaalde serologische tests, vooral als een klinische presentatie een vermoedelijke diagnose suggereert.
In de volgende klinische casus vertelt professor Baeck het verhaal van een 48-jarige patiënt die al 15 jaar last had van erythema-squameuze plekken die zich geleidelijk verspreidden. Ondanks de aanvankelijke diagnose eczeem werd geen verlichting verkregen met dermocorticoïden en fototherapie. Er werd geen bijzondere voorgeschiedenis gerapporteerd.
Op basis van foto’s werden verschillende diagnoses overwogen, waaronder cutis verticis gyrata, lepromateuze lepra, sarcoïdose
en cutaan T-cellymfoom. Biopsie toonde een perifolliculair T-cel infiltraat, met positieve kleuring voor CD3, CD8, CD20 en CD30. PET-scan toonde hypermetabolisme in het gezicht geassocieerd met meerdere supra- en infradiafragmatische adenopathieën. De diagnose pilotropische mycosis fungoides met mucinose werd vervolgens vastgesteld, met de aanwezigheid van de T-kloon in de huid en het bloed. Helaas vertoonde de patiënt een beperkte respons op de verschillende behandelingen en overleed.
Pilotropische mycosis fungoides wordt gekenmerkt door een verhoogde ernst en resistentie tegen behandeling, wat leidt tot een slechte prognose. In de vroege stadia is het moeilijk te onderscheiden van klassieke mycosis fungoides. Infecties zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij deze patiënten.
Concluderend, dit laatste klinische geval belicht de geschiedenis van een 37-jarige patiënt met diffuse hyperkeratotische laesies sinds haar kindertijd, geassocieerd met ectropion en anhidrosis, wat leidde tot sociaal isolement. Behandeling met acitretine werd geprobeerd zonder resultaat. Biopsie toonde hyperplastische epidermis, wat wees op lamellaire ichthyosis.
Lamellaire ichthyosis is een zeldzame autosomale aandoening die wordt veroorzaakt door een mutatie in transglutaminase 1 op chromosoom 14. Bij de geboorte vertonen de patiënten vaak een litteken. Bij de geboorte zien patiënten er vaak uit als een collodiumbaby, vergezeld van erytrodermie. Aanbevolen behandelingen zijn orale retinoïden, keratolytica en emollientia. Meer recentelijk is dupilumab naar voren gekomen als een effectieve behandelingsoptie.
Tot slot boden de fascinerende klinische casussen die professor Baeck presenteerde op de Belgische Dermatologiedagen een boeiend inzicht in de diversiteit en complexiteit van dermatologische pathologieën. Van diagnostische perplexiteit tot innovatief therapeutisch management, deze casussen illustreerden het belang van een multidisciplinaire aanpak en klinische waakzaamheid in de dermatologische praktijk. Ze benadrukten ook de constante evolutie van kennis en behandelingen op dit gebied. Deze presentaties stimuleerden nieuwsgierigheid en reflectie en boden een waardevolle leer- en verrijkingsmogelijkheid voor alle professionals in de gezondheidszorg die betrokken zijn bij de zorg voor dermatologische patiënten.
BIBLIOGRAFIE
Baeck, M. (2024, 22 mars). QUIZ Dermatology BDD 2024 [Diapositives].
as of December 1st, 2023
and colourless to slightly yellow.Therapeutic indications: Adult plaque psoriasis. Cosentyx is indicated for the treatment of moderate to severe plaque psoriasis in adults who are candidates for systemic therapy. Paediatric plaque psoriasis. Cosentyx is indicated for the treatment of moderate to severe plaque psoriasis in children and adolescents from the age of 6 years who are candidates for systemic therapy. Hidradenitis suppurativa (HS). Cosentyx is indicated for the treatment of active moderate to severe hidradenitis suppurativa (acne inversa) in adults with an inadequate response to conventional systemic HS therapy (see full leaflet).Psoriatic arthritis. Cosentyx, alone or in combination with methotrexate (MTX), is indicated for the treatment of active psoriatic arthritis in adult patients when the response to previous disease-modifying anti-rheumatic drug (DMARD) therapy has been inadequate. Axial spondyloarthritis (axSpA). Ankylosing spondylitis (AS, radiographic axial spondyloarthritis) Cosentyx is indicated for the treatment of active ankylosing spondylitis in adults who have responded inadequately to conventional therapy. Non-radiographic axial spondyloarthritis (nr-axSpA) Cosentyx is indicated for the treatment of active non-radiographic axial spondyloarthritis with objective signs of inflammation as indicated by elevated C- reactive protein (CRP) and/or magnetic resonance imaging (MRI) evidence in adults who have responded inadequately to non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs). Juvenile idiopathic arthritis (JIA). Enthesitis-related arthritis (ERA) Cosentyx, alone or in combination with methotrexate (MTX), is indicated for the treatment of active enthesitis-related arthritis in patients 6 years and older whose disease has responded inadequately to, or who cannot tolerate, conventional therapy (see full leaflet). Juvenile psoriatic arthritis (JPsA) Cosentyx, alone or in combination with methotrexate (MTX), is indicated for the treatment of active juvenile psoriatic arthritis in patients 6 years and older whose disease has responded inadequately to, or who cannot tolerate, conventional therapy (see full leaflet). Posology and method of administration: Cosentyx is intended for use under the guidance and supervision of a physician experienced in the diagnosis and treatment of conditions for which Cosentyx is indicated. Adult plaque psoriasis The recommended dose is 300 mg of secukinumab by subcutaneous injection with initial dosing at weeks 0, 1, 2, 3 and 4, followed by monthly maintenance dosing. Based on clinical response, a maintenance dose of 300 mg every 2 weeks may provide additional benefit for patients with a body weight of 90 kg or higher. Each 300 mg dose is given as one subcutaneous injection of 300 mg or as two subcutaneous injections of 150 mg. Paediatric plaque psoriasis (adolescents and children from the age of 6 years). The recommended dose is based on body weight (Table 1) and administered by subcutaneous injection with initial dosing at weeks 0, 1, 2, 3 and 4, followed by monthly maintenance dosing. Each 75 mg dose is given as one subcutaneous injection of 75 mg. Each 150 mg dose is given as one subcutaneous injection of 150 mg. Each 300 mg dose is given as one subcutaneous injection of 300 mg or as two subcutaneous injections of 150 mg. Table 1. Recommended dose for paediatric plaque psoriasis : Body weight at time of dosing: Recommended Dose; <25 kg : 75 mg; 25 to <50 kg: 75 mg; ≥50 kg : 150 mg (*may be increased to 300 mg). *Some patients may derive additional benefit from the higher dose. The 150 mg and 300 mg solution for injection in pre-filled syringe and in pre-filled pen are not indicated for administration to paediatric patients with a weight <50 kg. Cosentyx may be available in other strengths and/or presentations depending on the individual treatment needs. Hidradenitis suppurativa (HS) The recommended dose is 300 mg of secukinumab by subcutaneous injection with initial dosing at weeks 0, 1, 2, 3, and 4, followed by monthly maintenance dosing. Based on clinical response, the maintenance dose can be increased to 300 mg every 2 weeks. Each 300 mg dose is given as one subcutaneous injection of 300 mg or as two subcutaneous injections of 150 mg. Psoriatic arthritis For patients with concomitant moderate to severe plaque psoriasis, please refer to adult plaque psoriasis recommendation. For patients who are anti-TNFα inadequate responders (IR), the recommended dose is 300 mg by subcutaneous injection with initial dosing at Weeks 0, 1, 2, 3 and 4, followed by monthly maintenance dosing. Each 300 mg dose is given as one subcutaneous injection of 300 mg or as two subcutaneous injections of 150 mg. . For other patients, the recommended dose is 150 mg by subcutaneous injection with initial dosing at Weeks 0, 1, 2, 3 and 4, followed by monthly maintenance dosing. Based on clinical response, the dose can be increased to 300 mg. Axial spondyloarthritis (axSpA). Ankylosing spondylitis (AS, radiographic axial spondyloarthritis).The recommended dose is 150 mg by subcutaneous injection with initial dosing at weeks 0, 1, 2, 3 and 4, followed by monthly maintenance dosing. Based on clinical response, the dose can be increased to 300 mg. Each 300 mg dose is given as one subcutaneous injection of 300 mg or as two subcutaneous injections of 150 mg. Non-radiographic axial spondyloarthritis (nr-axSpA). The recommended dose is 150 mg by subcutaneous injection with initial dosing at weeks 0, 1, 2, 3 and 4, followed by monthly maintenance dosing. Juvenile idiopathic arthritis (JIA). Enthesitis-related arthritis (ERA) and juvenile psoriatic arthritis (JPsA). The recommended dose is based on body weight (Table 2) and administered by subcutaneous injection at weeks 0, 1, 2, 3, and 4, followed by monthly maintenance dosing. Each 75 mg dose is given as one subcutaneous injection of 75 mg. Each 150 mg dose is given as one subcutaneous injection of 150 mg. Table 2. Recommended dose for juvenile idiopathic arthritis : Body weight at time of dosing : Recommended dose; <50 kg : 75 mg; ≥50 kg: 150 mg. The 150 mg and 300 mg solution for injection in pre-filled syringe and in pre-filled pen are not indicated for administration to paediatric patients with a weight <50 kg. Cosentyx may be available in other strengths and/or presentations depending on the individual treatment needs. For all of the above indications, available data suggest that a clinical response is usually achieved within 16 weeks of treatment. Consideration should be given to discontinuing treatment in patients who have shown no response by 16 weeks of treatment. Some patients with an initial partial response may subsequently improve with continued treatment beyond 16 weeks. Special populations: Elderly patients (aged 65 years and over): No dose adjustment is required. Renal impairment / hepatic impairment: Cosentyx has not been studied in these patient populations. No dose recommendations can be made. Paediatric population The safety and efficacy of Cosentyx in children with plaque psoriasis and in the juvenile idiopathic arthritis (JIA) categories of ERA and JPsA below the age of 6 years have not been established. The safety and efficacy of Cosentyx in children below the age of 18 years in other indications have not yet been established. No data are available. Method of administration. Cosentyx is to be administered by subcutaneous injection. If possible, areas of the skin that show psoriasis should be avoided as injection sites. The solution in the syringe or pen must not be shaken. After proper training in subcutaneous injection technique, patients may self-inject Cosentyx if a physician determines that this is appropriate. However, the physician should ensure appropriate follow-up of patients. Patients should be instructed to inject the full amount of Cosentyx according to the instructions provided in the package leaflet. Comprehensive instructions for administration are given in the package leaflet. Contraindications: Severe hypersensitivity reactions to the active substance or to any of the excipients. Clinically important, active infection (e.g. active tuberculosis). Undesirable effects: Summary of the safety profile: see full leaflet. List of adverse reactions: ADRs from psoriasis, psoriatic arthritis and ankylosing spondylitis clinical studies as well as from post-marketing experience are listed by MedDRA system organ class. Within each system organ class, the ADRs are ranked by frequency, with the most frequent reactions first. Within each frequency grouping, adverse drug reactions are presented in order of decreasing seriousness. In addition, the corresponding frequency category for each adverse drug reaction is based on the following convention: very common (≥1/10); common (≥1/100 to <1/10); uncommon (≥1/1,000 to <1/100); rare (≥1/10,000 to <1/1,000); very rare (<1/10,000); and not known (cannot be estimated from the available data).List of adverse reactions in clinical studies1) and post-marketing experience: Infections and infestations: Very common: Upper respiratory tract infections; Common: Oral herpes; Uncommon: Oral candidiasis; Uncommon: Otitis externa. Uncommon: Lower respiratory tract infections. Uncommon: Tinea pedis. Not known: Mucosal and cutaneous candidiasis (including oesophageal candidiasis). Blood and lymphatic system disorders: Uncommon: Neutropenia. Immune system disorders: Rare: Anaphylactic reactions. Nervous system disorders: Common: Headache. Eye disorders: Uncommon: Conjunctivitis. Respiratory, thoracic and mediastinal disorders: Common: Rhinorrhoea. Gastrointestinal disorders: Common: Diarrhoea. Common: Nausea. Uncommon: Inflammatory bowel disease. Skin and subcutaneous tissue disorders: Uncommon: Urticaria. Uncommon: Dyshidrotic eczema. Rare: Exfoliative dermatitis2). Rare: Hypersensitivity vasculitis. Not known: Pyoderma gangrenosum. General disorders and administration site conditions: Common: Fatigue. 1) Placebocontrolled clinical studies (phase III) in plaque psoriasis, PsA, AS, nr-axSpA and HS patients exposed to 300 mg, 150 mg, 75 mg or placebo up to 12 weeks (psoriasis) or 16 weeks (PsA, AS, nr-axSpA and HS) treatment duration. 2) Cases were reported in patients with psoriasis diagnosis. Description of selected adverse reactions: see full leaflet. Paediatric population. Undesirable effects in paediatric patients from the age of 6 years with plaque psoriasis. The safety of secukinumab was assessed in two phase III studies in paediatric patients with plaque psoriasis. The first study (paediatric study 1) was a double-blind, placebo-controlled study of 162 patients from 6 to less than 18 years of age with severe plaque psoriasis. The second study (paediatric study 2) is an open-label study of 84 patients from 6 to less than 18 years of age with moderate to severe plaque psoriasis. The safety profile reported in these two studies was consistent with the safety profile reported in adult plaque psoriasis patients. Undesirable effects in paediatric patients with JIA. The safety of secukinumab was also assessed in a phase III study in 86 juvenile idiopathic arthritis patients with ERA and JPsA from 2 to less than 18 years of age. The safety profile reported in this study was consistent with the safety profile reported in adult patients. Reporting of suspected adverse reactions: Reporting suspected adverse reactions after authorisation of the medicinal product is important. It allows continued monitoring of the benefit/risk balance of the medicinal product. Healthcare professionals are asked to report any suspected adverse reactions via the national reporting system. Mode of delivery: Medicinal product subject to medical prescription. Marketing authorisation holder and numbers: Novartis Europharm Limited, Vista Building,
PROF. NICOLAS DAUBY
Departement Infectieziekten, CHU Saint-Pierre, Université Libre de Bruxelles (ULB)
DE ZIEKTE VAN LYME IN DE DERMATOLOGIE IN VRAAG
INTRODUCTIE
De ziekte van Lyme of Lyme borreliose is een zoönose die endemisch voorkomt in Noord-Amerika en Europa. De ziekte wordt veroorzaakt door een groep spirocheten van de Borrelia sp. familie, overgebracht door beten van teken van de ixodes familie die besmet zijn met de bacterie. Het dierlijke reservoir in Europa is groot en bestaat voornamelijk uit wilde zoogdieren (herten, knaagdieren) en vogels. Mensen die risico lopen op de ziekte van Lyme zijn daarom degenen die blootgesteld zijn aan wilde dieren (regelmatige wandelaars, boswachters, jagers of mensen die in de buurt van endemische gebieden wonen). Mensen zijn toevallige gastheren; er is geen overdracht van mens op mens.
De ziekte van Lyme kan worden onderverdeeld in verschillende stadia, elk met zijn eigen goed gekarakteriseerde klinische manifestaties: vroege (erythema migrans, lymfocytoom, begin in dagen-weken), gedissemineerde infectie (neuroborreliose, carditis, begin in weken-maanden) en late lokale infectie (artritis, chronische atrofische acrodermatitis, begin in maanden-jaren)(1).
In België is de incidentie van erythema migrans, een vroege vorm van de ziekte van Lyme, het hoogst in Vlaanderen, gevolgd door Wallonië (voornamelijk de provincies Waals-Brabant, Namen en Luxemburg) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest(2). Er is een duidelijk seizoenspatroon, met een piek van het aantal gevallen in de zomer (60,5% van de gediagnosticeerde gevallen tussen juni en augustus), waarbij vooral mensen tussen 60 en 69 jaar worden getroffen.
Sinds enkele jaren circuleert er veel onjuiste of misleidende informatie over de diagnose en behandeling van de ziekte van Lyme, die zowel patiënten als zorgverleners treft, die vaak machteloos staan tegenover de druk van patiënten. In sommige landen is er letterlijk sprake van een (chronische) Lyme-industrie, waarbij patiënten fortuinen uitgeven aan behandelingen die niet gebaseerd zijn op wetenschappelijk bewijs en vaak charlatanisme zijn(3,4).
Het is daarom belangrijk dat professionals in de gezondheidszorg zich goede praktijken eigen maken bij de diagnose en behandeling van de ziekte van Lyme, in lijn met nationale en Europese aanbe-
velingen(5). In dit artikel bespreken we de belangrijkste mogelijke manifestaties van de ziekte van Lyme in de dermatologie en hun diagnostisch en therapeutisch beheer, evenals manieren om te reageren op verkeerde informatie over deze ziekte.
WAT ZIJN DE MOGELIJKE DERMATOLOGISCHE VERSCHIJNSELEN VAN DE ZIEKTE VAN LYME?
In Europa zijn er drie mogelijke dermatologische manifestaties van de ziekte van Lyme: in een vroeg stadium erythema migrans en lymfocytoom, en in een laat stadium chronische atrofische acrodermatitis.
Erythema migrant
Dit is de meest voorkomende laesie in het beginstadium, beginnend als een macule of papule en evoluerend naar een erythemateuze laesie met een duidelijk centrum, of niet. De laesie verschijnt enkele dagen of weken na de tekenbeet. De gemiddelde grootte op het moment van de diagnose is 5 centimeter. Geassocieerde algemene symptomen zijn mogelijk (artralgie, spierpijn, koorts) maar niet systematisch. Een laesie die enkele uren na een tekenbeet verschijnt, is geen erythema migrans maar waarschijnlijk een overgevoeligheidsreactie op de beet. Als de ziekte onbehandeld blijft, kan ze zich ontwikkelen tot verspreide vormen (carditis, artritis, meningo-encefalitis)(5).
Lymphocytoom
Dit is een pijnloze, purperrode laesie die meestal bij kinderen in de oorlel wordt aangetroffen, maar ook in de tepel of het scrotum. De laesie kan maandenlang aanhouden en zonder behandeling is progressie naar gedissemineerde vormen mogelijk. Het anatomopathologische uiterlijk is typisch en de serologie is vaak positief.
Chronische atrofische acrodermatitis
Dit is een late vorm van de ziekte, die jaren na de infectie kan optreden; de voorgeschiedenis omvat vaak een voorgeschiedenis van erythema migrans. Het uit zich als een paarsachtige verkleuring van de huid, die overgaat in huidatrofie. Aanvankelijk kan er lokaal oedeem aanwezig zijn (figuur 3). Deze laesies gaan vaak gepaard met perifere neuropathie.
WANNEER (NIET) SEROLOGIE
AANVRAGEN VOOR DE ZIEKTE VAN LYME?
In het geval van erythema migrans wordt serologie niet aanbevolen. Ten eerste zal het slechts in 50% van de gevallen positief zijn; ten tweede zal het de aanbevolen behandeling niet veranderen, d.w.z. behandeling met antibiotica (zie volgende vraag).
Serologie wordt aanbevolen voor alle gedissemineerde of late stadia: carditis, meningo-encefalitis, gezichtsverlamming, artritis en, op het gebied van dermatologie, chronische atrofische acrodermatitis.
De aanbeveling is om een aanpak in 2 stappen te gebruiken: ELISA gevolgd door bevestiging door immunoblot(7). Het kan nuttig zijn om contact op te nemen met het laboratorium om er zeker van te zijn dat deze strategie is gevolgd.
De aanbevelingen zijn duidelijk over de niet-indicaties van serologische tests. Het heeft geen zin om een serologische test uit te voeren bij aspecifieke symptomen van de ziekte van Lyme (chronische vermoeidheid, geheugenproblemen, gewrichtspijn) of een tekenbeet zonder symptomen die wijzen op de ziekte van Lyme(7). De positief voorspellende waarde van serologie zal afnemen als de pre-test waarschijnlijkheid laag is, en het risico op een vals-positief zal dus toenemen. Tot slot heeft het geen zin om een serologische test uit te voeren na een antibioticabehandeling voor de ziekte van Lyme. Serologie kan jarenlang positief blijven en omgekeerd kan een patiënt die vroegtijdig wordt behandeld seronegatief worden.
Figuur 3 A) Unilateraal oedeem van het rechterbeen met B) bleekrode verkleuring bij een 60-jarige man die in zijn vrije tijd paddenstoelen plukt, wat wijst op een chronische atrofische acrodermatitis. Lyme-serologie was positief (ELISA en Western Blot). De laesie ging volledig achteruit na behandeling met doxycycline (overgenomen uit Manz, 2021(6)).
Figuur 1: typische erythema migrans laesie (bron Wikipedia Commons)
Figuur 2: Lymphocytoom van het oor bij een kind (bron Wikipedia Commons)
Diagnose
Erythema migrans en Lymfocytoom
Antibioticum
Doxycycline
Kind (>8 jaar) 4mg/kg/dag in 2 doses
volwassenen 200 mg in 2 doses
Amoxicilline
Kind (<8 jaar): 50 mg/kg/j in 3 doses (max 500mg/dosis)
Volwassenen 1500 mg/j in 3 doses
Chronische atrofische acrodermatitis
Duur
10 dagen(doxycycline)
14 dagen (amoxicilline)
Doxycycline 200 mg in 2 doses (volwassenen) 3-4 weken
Tabel 1: Aanbevolen antibioticabehandelingen en duur voor dermatologische vormen van de ziekte van Lyme
HOE WORDT DE ZIEKTE VAN LYME
BEHANDELD EN HOE
LANG?
De beslissing om een geval van de ziekte van Lyme te behandelen is gebaseerd op een combinatie van epidemiologische factoren (gemelde tekenbeet of blootstelling aan wilde dieren) en klinische factoren (erythema migrans of lymfocytoom), of in combinatie met een serologische test (carditis, meningitis, chronische acrodermatitis). De antibiotische behandeling van de ziekte van Lyme is goed gestandaardiseerd. Poliklinische behandeling is gebaseerd op amoxicilline of doxycycline. Uitgedijde vormen van de ziekte worden meestal in een klinische setting behandeld met ceftriaxon, waarbij een advies voor infectieziekten wordt aanbevolen. De duur van de behandeling is ook goed gestandaardiseerd en wordt weergegeven in tabel 1. Er is geen reden om de behandeling langer dan aanbevolen te laten duren: herstel is de norm na een goed beheerde antibioticakuur. Het is mogelijk dat aspecifieke symptomen aanhouden na de antibioticakuur; dit staat bekend als het post-Lyme syndroom, vergelijkbaar met andere postinfectieuze syndromen(8). Langdurige behandeling met antibiotica heeft bij dit type syndroom geen gunstig effect(4).
HOE WEERSTAND BIEDEN AAN
VERKEERDE INFORMATIE EN DRUK VAN PATIËNTEN?
Helaas is er veel verkeerde informatie, voornamelijk online en op sociale netwerken, over de chronische «ongeneeslijke» ziekte van Lyme. Deze informatie wordt soms verspreid door beïnvloeders of publieke figuren, maar ook door zelfbenoemde experts op het gebied van de ziekte van Lyme die «Lyme klinieken»(4) runnen.
Privélaboratoria bieden tests aan die niet wetenschappelijk gevalideerd zijn en die vaak tegen zeer hoge prijzen aan patiënten in rekening worden gebracht. Artsen schrijven langdurige behandelingen voor (maanden of zelfs jaren), waarbij ze verschillende antibiotica combineren die geen enkel effect hebben op de bacteriën die verantwoordelijk zijn voor de ziekte van Lyme. Deze strategieën zijn niet gebaseerd op wetenschappelijk bewijs(4).
Het is belangrijk om rationeel te blijven en de nationale en internationale aanbevelingen voor de behandeling van de ziekte van Lyme op te volgen. De klinische verschijnselen van de ziekte van Lyme zijn al tientallen jaren bekend en de indicaties voor serologische tests zijn gevalideerd door wetenschappelijke verenigingen bestaande uit tientallen experts(7). Langdurige
behandelingen voor zogenaamde «chronische Lyme» hebben geen klinisch voordeel aangetoond en zijn geassocieerd met een aanzienlijk risico op directe toxiciteit (bijv. allergie, katheterinfectie met bacteriëmie) of indirecte toxiciteit (verandering van de microbiota), naast de kosten die vaak door de patiënt worden gedragen. Er zijn sterfgevallen gemeld bij patiënten die ten onrechte de diagnose «chronische Lyme» kregen en langdurig met antibiotica werden behandeld(9). Bovendien kan het label «chronische Lyme» in verband worden gebracht met een gemiste diagnose van een auto-immuun- of ontstekingsziekte(10).
CONCLUSIES
De dermatologische manifestaties van de ziekte van Lyme zijn beperkt en goed gekarakteriseerd; erythema migrans is de meest voorkomende manifestatie. De diagnose ziekte van Lyme mag alleen worden gesteld bij blootstelling aan wilde dieren. Serologie is nuttig in gevallen van lymfocytoom of chronische atrofische acrodermatitis, maar niet in gevallen van erythema migrans. Antibioticabehandeling zorgt in alle gevallen voor genezing; zelfs als de symptomen aanhouden, heeft het geen zin om de antibioticabehandeling te verlengen.
2. Geebelen L, Van Cauteren D, Devleesschauwer B, Moreels S, Tersago K, Van Oyen H, et al. Combining primary care surveillance and a meta-analysis to estimate the incidence of the clinical manifestations of Lyme borreliosis in Belgium, 2015–2017. Ticks Tick-Borne Dis. 1 avr 2019;10(3):598-605.
3. Glauser W. Combatting Lyme disease myths and the “chronic Lyme industry”. CMAJ Can Med Assoc J. 7 oct 2019;191(40):E1111-2.
4. Auwaerter PG, Bakken JS, Dattwyler RJ, Dumler JS, Halperin JJ, McSweegan E, et al. Antiscience and ethical concerns associated with advocacy of Lyme disease. Lancet Infect Dis. sept 2011;11(9):713-9.
5. Stanek G, Fingerle V, Hunfeld KP, Jaulhac B, Kaiser R, Krause A, et al. Lyme borreliosis: Clinical case definitions for diagnosis and management in Europe. Clin Microbiol Infect. 1 janv 2011;17(1):69-79.
7. Dessau RB, van Dam AP, Fingerle V, Gray J, Hovius JW, Hunfeld KP, et al. To test or not to test? Laboratory support for the diagnosis of Lyme borreliosis: a position paper of ESGBOR, the ESCMID study group for Lyme borreliosis. Clin Microbiol Infect. 1 févr 2018;24(2):118-24.
8. Geebelen L, Lernout T, Devleesschauwer B, Kabamba-Mukadi B, Saegeman V, Belkhir L, et al. Non-specific symptoms and post-treatment Lyme disease syndrome in patients with Lyme borreliosis: a prospective cohort study in Belgium (2016–2020). BMC Infect Dis. 28 sept 2022;22(1):756.
9. Marzec NS. Serious Bacterial Infections Acquired During Treatment of Patients Given a Diagnosis of Chronic Lyme Disease — United States. MMWR Morb Mortal Wkly Rep [Internet]. 2017 [cité 24 mars 2024];66. Disponible sur: https://www. facebook.com/CDCMMWR
10. Kobayashi T, Higgins Y, Samuels R, Moaven A, Sanyal A, Yenokyan G, et al. Misdiagnosis of Lyme Disease With Unnecessary Antimicrobial Treatment Characterizes Patients Referred to an Academic Infectious Diseases Clinic. Open Forum Infect Dis. 1 juill 2019;6(7):ofz299.
FLORENCE BOURLOND
Afdeling Dermatologie, Luxemburg
AMERICAN ACADEMY OF DERMATOLOGY 2024 SAN DIEGO 8-12 MAART
FIBROSERENDE FRONTALE ALOPECIA, EEN ECHTE THERAPEUTISCHE UITDAGING
Gebaseerd op een presentatie van Docteur Maria Hordinsky
De Fibroserende frontale alopecia (FFA) is een therapeutische uitdaging met een grote impact op de levenskwaliteit van patiënten. AAD wijdde een hele sessie aan dit onderwerp.
PATHOFYSIOLOGIE VAN FRONTALE
FIBROSERENDE ALOPECIA (FFA)
Gebaseerd op een presentatie van dr. Maria Hordinsky
Lichen planus pilaris (LPP) en frontale fibroserende alopecia hebben gemeenschappelijke histologische kenmerken, zodat FFA beschouwd kan worden als een variant van LPP.
Bij FFA zien we bij klinisch onderzoek progressieve haaruitval in het frontotemporale gebied met een lineaire verdeling. Betrokkenheid bij de wenkbrauwen is niet ongewoon. Temporale en frontale aders kunnen prominent of depressief zijn. Prominente, vleeskleurige papels verschijnen regelmatig op de wangen, kin of slapen.
Bij trichoscopie kunnen folliculaire hyperkeratose en perifolliculair erytheem worden gezien.
Bij microscopisch onderzoek ziet de patholoog een perifolliculair lymfocytair infiltraat en fibrose rond het infundibulum en de isthmus pilar.
Sinds de eerste beschrijving van FFA door Kossard in 1994 wordt een hormonale oorsprong vermoed. Hij beschreef zes gevallen, allemaal postmenopauzale vrouwen. Maar deze hypothese is nog niet bewezen. Bepaalde symptomen worden geassocieerd met een ernstige vorm. Gensequencingstudies hebben geen verschil aangetoond tussen FFA, CCCA (central centrifugal cicatricial alopecia) en lichen planus pilaris (LPP). Andere etiologieën worden momenteel onderzocht: gebruik van topicals, waaronder zonneproducten, neurogene ontsteking, enz.
— 60% van de patiënten met FFA en 80% van de patiënten met LPP hebben ontstekingen in klinisch niet-aangetaste gebieden. —
DIAGNOSE EN BRUIKBARE SCORES
Gebaseerd op een presentatie van Dr. Isabella Doche (Sao Paulo)
Het is belangrijk om het onderzoek naar FFA voort te zetten, omdat de pathofysiologie onduidelijk blijft. Er zijn bijvoorbeeld gevallen beschreven bij mannen, waarbij alle fototypes zijn aangedaan.
Er zijn drie klinische patronen beschreven: lineair, diffuus of pseudofringe. Een van de sterke punten van de diagnose is het zien van geïsoleerde haren in het fibrotische gebied. Het is mogelijk om overlappende vormen van verschillende patronen te hebben. De intensiteit van erytheem en afschilfering is niet gerelateerd aan de ziekteactiviteit. Dermoscopie onthult de afwezigheid van een folliculair ostium.
Bij mannen heeft 70% alopecia van de baard en verlies van bakkebaarden. 20 tot 30% van de patiënten heeft occipitale alopecia: de trichoscopische en microscopische kenmerken zijn die van typische FFA. Er kan ook sprake zijn van betrokkenheid buiten het hoofd: haarverlies op het lichaam, oksels en pubis in tot 50% van de gevallen.
Gezichtspapels kunnen aanwezig zijn in ongeveer 20% van de gevallen (waarschijnlijk onderschat); dit zijn gelige of vleeskleurige laesies met een verandering in de huidtextuur.
Depressie van de gezichtsaderen kan ook worden gezien, voornamelijk aan de zijkant van het voorhoofd maar mogelijk ook in het centrale gebied.
Hyperpigmentatie komt soms voor, vooral bij patiënten met donkere fototypes, in het gezicht, de nek en plooien. Hypo -
pigmentatie is vooral aanwezig op het voorhoofd of boven de wenkbrauwen en lijkt op vitiligo. De aanwezigheid van laesies in het gezicht (inclusief papels) wordt geassocieerd met een grotere impact op de DLQI.
Er bestaan nauwkeurige diagnostische criteria voor FFA. Minstens 4 criteria zijn essentieel om de diagnose te bevestigen.
Klassieke FFA:
• Terugwijkende haarlijn met verlies van folliculaire ostia (2 punten)
EN
• Compatibel biopt in het aangetaste frontale of temporale gebied of wenkbrauwen (2 punten)
• Ten minste 50% verlies van wenkbrauwen (zonder gelijktijdig haarverlies) (1 punt)
• Perifolliculair erytheem van de voorste hoofdhuid (1 punt)
• Hyperkeratose / perifolliculaire afschilfering van de voorhoofdhuid (1 punt)
Vermoedelijke FFA:
• - Terugwijkende haarlijn zonder verlies van ostia (1 punt)
• - Compatibel biopt in het aangetaste frontale of temporale gebied of wenkbrauwen (2 punten)
• - Gedocumenteerde afwezigheid van vellushaar in het aangetaste frontale of temporale gebied (1 punt)
THERAPEUTISCH BEHEER
Gebaseerd op een presentatie van Dr. Sergio Vano-Galvan (Madrid)
Afhankelijk van het stadium van de ziekte wordt de behandeling aangepast. Eerst en vooral dringen we erop aan om geassocieerde factoren te vermijden. Zodra er ontstekingsverschijnselen zijn, worden ontstekingsremmende behandelingen voorgeschreven en esthetische behandelingen kunnen ermee worden gecombineerd.
• Dutasteride heeft een ontstekingsremmende activiteit en een antifibrose-effect. Het induceert DHEA, is een PPARγ agonist en vermindert het xenobiotische metabolisme van oestrogenen. Deze verschillende acties zorgen voor een beter begrip van de positionering van dutasteride in FFA, dat de meest effectieve therapie was met een dosisafhankelijk effect.
• Orale isotretinoïne is een goede behandeling voor gezichtspapels en de soms daarmee gepaard gaande rosacea.
• Orale minoxidil in lage dosis zou een veelbelovende therapie kunnen zijn, mogelijk in combinatie met eerdere behandelingen om de haardichtheid te verhogen.
Evaluatie van brepocitinib bij patiënten met alopecia met littekens
Een fase 2A placebogecontroleerde studie evalueerde brepocitinib, een remmer tegen TYK2/JAK1, bij alopecia met littekens. Het primaire eindpunt was de verandering in TH1-markers (CCL5, INF-gamma, CXCL10, STAT1) op hoofdhuidbiopten in laesiegebieden tussen het begin van de studie en weken 24 en 48. Het secundaire eindpunt was klinische werkzaamheid op weken 24 en 48. Op week 24 en 48 toonde brepocitinib een verbetering in ontstekingsbiomarkers vergeleken met placebo in de laesionale hoofdhuid. Op week 48 werd een vermindering in alle ernstscores waargenomen voor de verschillende pathologieën. Er werden geen nieuwe veiligheidssignalen waargenomen.
De auteurs concluderen dat brepocitinib een verbetering laat zien in de ernstscores van alopecia met littekens en een vermindering in de expressie van ontstekingsmarkers. Grotere, langdurige klinische studies zijn nodig om deze resultaten te bevestigen.
• PRP (platelet rich plasma) vermindert de ontsteking van de FFA.
• Lokale of orale anti-JAK middelen zijn beschreven en tapinarof crème wordt momenteel onderzocht.
• Haarimplantaten hebben geen blijvend effect, maar de meeste patiënten zijn over het algemeen tevreden
• Het doel van de behandeling is om de ontsteking te verminderen, progressie te voorkomen en de esthetiek te verbeteren.
• Cosmetica moeten alleen worden “ afgeraden “ bij patiënten met FFA die niet verbeteren onder een goed beheerde behandeling.
Om de behandelingen samen te vatten:
1) Behandelingen om ontsteking te verminderen:
• milde ontsteking: topisch pimecrolimus of dermocorticoïd 1-2x/week
• matige ontsteking: intra-lesionaal triamcinolon 4mg/ml 1x/3 maanden of anti-malaria of PRP
• Intense ontsteking: intra-lesionale +/- systemische corticosteroïdtherapie of antimalariamiddelen of doxycycline of ploglitazon (of anti-JAK?).
2) Behandeling om ziekteprogressie te voorkomen:
• dutasteride 0,5mg 5-7x/week (of 3x/week)
• finasteride 2,5-5mg/dag
3) Behandeling om de esthetiek te verbeteren:
• indien gezichtspapels: isotretinoïne 5-10mg/dag
• hoofdhuid / wenkbrauw micropigmentatie
• minoxidil 2%-5% of orale minoxidil
• capillaire implantaten, capillaire prothesen
• bij huidatrofie: PRP
• ND:YAG-laser voor gezichtsaderen
Update over behandelingsmogelijkheden voor cutane lupus erythematosus
Cutane lupus erythematosus (CLE) omvat dermatologische manifestaties die onafhankelijk van systemische lupus erythematosus (SLE) kunnen voorkomen of gelijktijdig kunnen optreden. Ondanks vooruitgang in de classificatie van CLE blijft het moeilijk om precieze criteria voor subtypen vast te stellen vanwege overlappende presentaties en de moeilijkheid om de symptomatologie te onderscheiden. De huidige behandelingen omvatten preventieve maatregelen (bescherming tegen de zon, stoppen met roken, het risico op fotosensibilisatie in de gaten houden, etc.), farmacologische maatregelen, topische therapieën en systemische benaderingen. In gevallen van beperkte huidbetrokkenheid zijn topische corticosteroïden of calcineurineremmers de eerstelijnsbehandeling. De enige goedgekeurde systemische behandelingen zijn hydroxychloroquine en cortison. Andere antimalaria (chloroquine, quinacrine), immunosuppressiva zoals methotrexaat en mycofenolaatmofetil, orale retinoïden, thalidomide en lenalidomide worden off-label voorgeschreven. In een recent overzicht gepubliceerd in The Journal of Dermatology bekeken onderzoekers Xie et al. het huidige landschap van ECL-behandeling en -onderzoek. Verschillende klassen van cutane lupusgeneesmiddelen richten zich op verschillende pathways, waardoor de behandeling kan worden afgestemd op het ontstekingsprofiel van de lupuspatiënt en de resultaten kunnen worden verbeterd. Veelbelovende doelgerichte therapeutische geneesmiddelen zijn onder andere anifrolumab (anti-type 1 interferon), deucravacitinib (allosterische tyrosinekinase 2-remmer), litifilimab (plasmacytoïde dendritische celgerichte therapie) iberdomide (een thalidomide-analoog en nieuw middel in de CELMoDs-Cereblon E3 Ligase Modulator ligand-targeting cereblon klasse) en belimumab (B-cel gerichte therapie).
“De huidige behandelingsmogelijkheden voor CEL zijn bijzonder ontoereikend en vereisen vaak een escalatie van de behandeling zonder voldoende controle van de ziekteactiviteit. Dit hiaat in het beheer heeft een aanzienlijke impact op de levenskwaliteit van patiënten en geeft aan dat er dringend behoefte is aan meer optimale behandelingen”, aldus de auteurs. “Naarmate veelbelovende behandelingen voor cutane lupus opkomen, is het van cruciaal belang om de urgentie te benadrukken van huidgerichte therapeutische resultaten en de implementatie van gevalideerde maatregelen om de therapeutische werkzaamheid in klinische onderzoeken te beoordelen (CLASI of de Cutaneous Lupus Activity Investigator Global Assessment (CLA-IGA)).
Ref.: Xie L, Lopes Almeida Gomes L, Stone CJ, et al. An update on clinical trials for cutaneous lupus erythematosus. J Dermatol. 2024 Mar 15. doi: 10.1111/1346-8138.17161.
Doeltreffendheid van nemolizumag bij nodulaire prurigo
De pathofysiologie van prurigo is slecht begrepen, maar er is aangetoond dat neuronen overgevoelig zijn voor het pruritusproces en chronische ontstekingsroutes activeren. Met name interleukine 31 wordt 50 keer meer getranscribeerd in biopten van nodulaire prurigo dan in gezonde huid en speelt een belangrijke rol in jeuksignalering, epidermale veranderingen en fibrose. OLYMPIA 2 is een gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde klinische studie van fase III om de werkzaamheid en veiligheid van nemolizumab monotherapie versus placebo te evalueren bij patiënten van 18 jaar of ouder met nodulaire prurigo na een behandelingsperiode van 16 weken. De studie beoordeelde ook de farmacokinetiek en immunogeniciteit van nemolizumab versus placebo. Aan het onderzoek namen 274 patiënten met matige tot ernstige nodulaire prurigo deel. In totaal kregen 183 patiënten nemolizumab en 91 een placebo. Ongeveer 78,8% van de patiënten had topische behandelingen gekregen en 58,8% had systemische behandelingen gekregen, voornamelijk antihistaminica (38%), corticosteroïden (20,8%) en immunosuppressiva (19%). Gemiddeld evolueerde de prurigo al 8-9 jaar. Op week 16 vertoonde een significant hoger percentage patiënten in de nemolizumab-arm dan in de placebo-arm een respons op pruritus (56,3% versus 20,9%) en een respons op IGA (37,7% versus 11,0%), met aangepaste verschillen van respectievelijk 37,4 en 28,5 procentpunten (p<0,001 voor beide vergelijkingen). Er werden ook voordelen waargenomen voor alle vijf belangrijke secundaire eindpunten, met aangepaste verschillen variërend van 18,8 tot 33,4 procentpunten in het voordeel van nemolizumab (p<0,001 voor alle vergelijkingen). Andere secundaire eindpunten wezen ook op grotere verbeteringen in de nemolizumabgroep dan in de placebogroep voor aanvullende aspecten van huidlaesies, door de patiënt gerapporteerde pruritus, slaapstoornissen, frequentie en intensiteit van pijn, algehele beoordeling van de ziekte en behandeling, gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven en symptomen van angst en depressie. Het aantal bijwerkingen was vergelijkbaar in beide groepen, 61,2% in de nemolizumab-groep versus 52,7% in de placebogroep. Eén patiënt ontwikkelde pemphigoid in de nemolizumab-arm. De meest voorkomende bijwerkingen in de nemolizumab-groep waren hoofdpijn en opflakkeringen van atopische dermatitis (5,5% van de gevallen vs. 0%), die als mild werden beschouwd.
“Chronische jeuk is verreweg het lastigste symptoom voor patiënten met nodulaire prurigo en wordt vaak slecht onder controle gehouden. Het feit dat nemolizumab het potentieel heeft om zowel jeuk als huidlaesies snel te verbeteren, is een belangrijke innovatie,” merkt Dr. Shawn Kwatra op, hoofdauteur van de review.
Ref.: Kwatra SG, Yosipovitch G, Legat FJ; OLYMPIA 2 onderzoekers. Fase 3-onderzoek met nemolizumab bij patiënten met prurigo nodularis. N Engl J Med 2023; 389(17):1579-89
EXPERT IN HAAR EN HOOFDHUID
WEER IN BALANS AANBEVOLEN DOOR MEER DAN 50.000 DERMATOLOGEN1 VOORKOMT TOT 6 WEKEN TERUGKEER 3 VERWIJDERT
1 Enquête uitgevoerd door AplusA en andere partners tussen januari 2021 en juli 2021, over de dermocosmetischemarkt onder dermatologen uit 34 landen die samen meer dan 82% van het wereldwijde GDP vertegenwoordigen. 2 Consumententest op 262 deelnemers – regelmatig gebruik gedurende 2 weken - Italië. 3 Klinische studie op 45 personen na 4 weken gebruik en 6 weken onderhoud. 4 Klinische studie op 45 personen, 3x/week gebruik. Beeld komt overeen met het gemiddeld behaalde resultaat. 5 Klinische studie met follow up naar de micro-organismen die een rol spelen bij roos, 56 personen, 3x/week gebruik gedurende 4 weken.
ALS MONOTHERAPIE OF AANVULLEND BIJ MEDICATIE TE GEBRUIKEN
Kan zwangerschap de progressie van een auto-immuunziekte versnellen?
Een prospectieve cohortstudie heeft geprobeerd antwoorden op deze vraag te geven. De studie omvatte 208 vrouwen in het eerste trimester van hun zwangerschap. In alle gevallen waren er discrete symptomen of biologische afwijkingen die wezen op een autoimmuunziekte. De mogelijke progressie van de ziekte naar een symptomatische of progressieve vorm werd onderzocht aan het einde van een follow-up van vijf jaar, op basis van zowel klinische als biologische gegevens. Het risico op een dergelijke ongunstige uitkomst werd gekwantificeerd met behulp van multinomiale logistische regressie, met meervoudige aanpassingen voor de belangrijkste potentiële verstorende factoren. Aan het einde van de follow-up hadden 81 deelnemers (38,9%) geen nadelige klinische of biologische veranderingen. In iets meer dan een kwart van de gevallen (n=53; 25,5%) traden echter symptomen en biologische tekenen op, wat wees op het begin van een niet gekarakteriseerde auto-immuunziekte. Bij 74 deelnemers (35,6%) was het klinische en biologische beeld kenmerkend voor een definitieve chronische reumatische aandoening, waarbij autoantistoffen in sommige gevallen (maar niet altijd) een precieze etiologische diagnose mogelijk maakten: zogenaamde ongedifferentieerde connectivitis (n=43), systemische lupus erythematosus (n=5), syndroom van Sjögren (n=3), antifosfolipidensyndroom (n=3) en verschillende auto-immuunziekten (n=12). De mediane tijd vanaf inclusie in het onderzoek, in dit geval het eerste trimester van de zwangerschap, tot de definitieve diagnose werd geschat op 28 maanden (interkwartielafstand = 18-42). Progressie naar een definitieve auto-immuunziekte trad op bij 47% (48/102) van de vrouwen die een of meer zwangerschappen hadden na de zwangerschap die aanleiding gaf tot inclusie in het onderzoek, vergeleken met 24,5% (26/106) die geen zwangerschappen hadden, wat een aangepaste odds ratio gaf van 4,9 (95% betrouwbaarheidsinterval 95% CI = 2,4-10). Het optreden van pre-eclampsie tijdens de eerste of volgende zwangerschappen verhoogde het risico in kwestie, onafhankelijk van de andere variabelen, met de corresponderende aangepaste odds ratio geschat op = 4,3 (95% CI = 1,2-14,8).Verdenking van auto-immuunziekte aan het begin van of tijdens een zwangerschap is een prognostisch element waarmee rekening moet worden gehouden. Het risico op het ontwikkelen van een bevestigde, progressieve of definitieve auto-immuunziekte lijkt hoog, vooral in het geval van terugkerende zwangerschappen of pre-eclampsie tijdens de zwangerschap.
Ref.: Beneventi F et al: Impact of pregnancy on progression of preclinical autoimmune disorders: a prospective cohort study. Rheumatology (Oxford). 2022; geavanceerde publicatie online 7 november. doi: 10.1093/rheumatology/keac637.
Lidocaïne + tetracaïne crème (Pliaglis®)
De combinatie van lidocaïne en tetracaïne, twee lokale anesthetica, is nu verkrijgbaar in crèmevorm (Pliaglis®) voor lokale cutane anesthesie voorafgaand aan dermatologische procedures (samenvatting van de RCP). Het bestond al in pleistervorm (Rapydan®). Deze nieuwe combinatie bevat anesthetica in hogere doses dan Emla® en is voorbehouden voor gebruik bij volwassenen voor dermatologische ingrepen. Het mag nooit met de vingers worden aangebracht, maar met een plat instrument. Contact met de ogen moet worden vermeden (risico op beschadiging van het hoornvlies).
Stopzetting van het in de handel brengen: miconazol orale gel (Daktarin® gel oromuq.)
Miconazol orale gel (Daktarin® gel oromuq.) is niet langer verkrijgbaar. Volgens BAPCOC is het een eerste keus behandeling voor spruw bij kinderen ouder dan 6 maanden en stomatitis bij immunocompetente volwassenen. Nystatine orale suspensie is een alternatief:
Orofaryngeale candidiasis
Zuigelingen tussen 1 maand en 2 jaar: 4 x daags 1 tot 2 ml (100.000 tot 200.000 IE) gedurende maximaal 1 week nadat de laesies zijn verdwenen.
• Kinderen ≥ 2 jaar en volwassenen: 4 x daags 4 tot 6 ml (400.000 tot 600.000 eenheden) gedurende maximaal 1 week nadat de laesies zijn verdwenen.
Magistrale bereiding is een alternatief.
Beperkte beschikbaarheid van bleomycine
Sinds 5 maart 2024 is Sanofi Bleomycine 15.000 IE beperkt leverbaar. In afwachting van de terugkeer op de markt van een voldoende hoeveelheid van het geneesmiddel (geschat op 2 maart 2025), herinneren de experten van het FAGG aan het belang van het gebruik van bleomycine in de indicaties die in het vergunningsdossier zijn gespecificeerd en benadrukken zij het belang van een rationeel gebruik van de voorraden die zijn voorbehouden voor indicaties waarvoor bleomycine essentieel is, bijvoorbeeld de ziekte van Hodgkin, testiculaire carcinomen, de voortzetting van een behandeling in uitvoering. Voor informatie over mogelijke alternatieven en substituties raden de experts aan om de relevante klinische richtlijnen voor de behandeling van solide tumoren en hemato-oncologie te raadplegen. Bijvoorbeeld de richtlijnen van de European Society for Medical Oncology (ESMO).
Dermatologen bevestigen: vermindering van pigmentvlekken bij
van hun patiënten bij gebruik van de Anti-Pigment routine.1 97%
***
* Gebaseerd op IQVIA gegevens, Apotheek & Parafarmacie, Belgische anti-vlekken markt (82B4 : Anti-vlekken producten voor het gezicht), waarde en volume, MAT 10/2023. Meer informatie: Beiersdorf NV, Industrielaan 13b, 1070 Brussel.
** Gepatenteerd Thiamidol in Frankrijk, België en Nederland.
1 Klinisch studie, 457 vrijwilligers, 97% significante resultaten, gebruik van de routine (Serum Duo, Dagcrème SPF 30, Nachtcrème), 12 weken, onderzoek in 11 Europese landen.
2 Klinisch studie, 23 vrouwen, 8 weken dagelijks gebruik van de Anti-Pigment routine (Serum Duo, Dagcrème SPF 30, Nachtcrème). Individuele resultaten kunnen variëren.
Voor Na 8 weken 2
FLORENCE BOURLOND
Afdeling Dermatologie, Luxemburg
AMERICAN ACADEMY OF DERMATOLOGY 2024 SAN DIEGO 8-12 MAART
WAT IS NIEUW IN INFECTIEZIEKTEN?
Met het oog op de heropleving van tal van infectieziekten werd tijdens een hele sessie op de AAD de balans opgemaakt van de opkomst van nieuwe pathologieën en de actualisering van behandelingen.
NA MPOX, ALASKAPOX
Gebaseerd op een presentatie van Dr. Stephen K Tyring (Texas)
In de VS is 1% van de mensen die besmet zijn met Covid overleden, het hoogste percentage ter wereld. 0,1% van de gevallen die geïnfecteerd waren met Mpox zijn overleden, bijna allemaal immuungecompromitteerden, waaronder onbehandelde HIV-positieve patiënten met een laag CD4. Het is interessant om op te merken dat er kleine verschillen zijn tussen Mpox in de 20e en 21e eeuw 20e
Meerdere laesies (100-1000) Weinig laesies (1-20)
Symptomen vóór tekenen Tekenen vóór symptomen Papels-puisten/blaasjes-korsten/zweren Kan beginnen als zweer/ korst
De verschillende beschikbare behandelingen zijn onder andere tecovirimat en cidofovir. Preventie bestaat uit het vermijden van contact met besmette mensen en vaccinatie.
Een andere kleine epidemie is beschreven in Alaska en staat nu bekend als Alaskapox. De symptomen lijken op die van andere pokkenvirussen en de diagnose wordt bevestigd door PCR. Mogelijke behandelingen zijn cidofovir, brincidofovir en tecovirimat. Vectoren zijn knaagdieren of andere kleine zoogdieren.
Er duiken ook nieuwe virussen op door de opwarming van de aarde: vogelgriep, coronavirus, Congo/Crimees hemorragisch koortsvirus, Hendravirus, Marburgvirus, Nipahvirus, Respiratoir Syncytieel Virus, enz.
EEN NIEUWE MYCOSE
Gebaseerd op een presentatie van Dr. Aditya K Gupta (Universiteit van Toronto)
Een opkomende mycose, Trichophyton indotinae, zorgt voor enorme therapeutische problemen.
Deze mycotische infectie wordt wereldwijd gemeld en zal zich waarschijnlijk snel verspreiden door intercontinentaal reizen. Het eerste geval in de VS werd beschreven in 2017.
Risicofactoren zijn een lange vertraging in de diagnose, recente internationale reizen, immunosuppressie (leeftijd, diabetes), contact met bevuilde materialen (gedeeld linnengoed, voorwerpen) en contact met dieren (knaagdieren, honden).
Bij klinisch onderzoek kan de infectie het gezicht, het lichaam of de plooien aantasten. Ze is vaak uitgebreid en pruritisch
Er is vaak een dubbelzijdige afschilfering. Soms worden papels, pustels of zelfs een meer eczemateus uiterlijk gezien.
Minder vaak wordt de hoofdhuid aangetast of, nog zeldzamer, de nagels. Trichophyton indotinae heeft dus een voorkeur voor de huid in plaats van het haar of de nagels, omdat deze dermatofyt minder keratolytisch is dan de andere. Mogelijk heeft het een tropisme voor bepaalde weefsels, vooral de huid van de romp en de liesplooien, maar dit moet nog worden onderzocht.
Voor de cultuur is het niet eenvoudig om T. indotinae te onderscheiden van T. mentagrophytes of T. interdigitale. Moleculaire testing met genomische sequencing zijn daarom noodzakelijk. Deze Trichophyton is resistent tegen terbinafine, wat gekoppeld is aan een bepaalde mutatie (Phe397Leu > Ala448Thr) die deze resistentie geeft.
Voor de behandeling moet altijd een combinatie van systemische (Gupta et al. 2024. Ingediend) en topische middelen worden gebruikt.
Huidinfectie
Itraconazol 200mg/d > 4-8 weken
Itraconazole pulse
200mg 2x/d 7d daarna 21dOFF
> 2-3 pulsen
Fluconazole 150-300mg/week > 4-8 weken
Voor topische behandelingen (Gupta et al. 2023. AJCD. 24(6):927-38):
• Ciclopirox olaminecrème ten minste 4-6 weken
• Ketoconazolcrème ten minste 4-6 weken
• Voriconazol 1% of 2% crème ten minste 4-6 weken
Momenteel worden er ook stammen geïdentificeerd die resistent zijn tegen terbinafine en tegen itraconazol of fluconazol... In deze gevallen van meervoudige resistentie kan voriconazol (off-label) of posiconazol (off-label) worden voorgeschreven, maar het is belangrijk dat deze therapieën actief/beschikbaar blijven voor hun oorspronkelijke indicaties.
Biologische monitoring wordt aanbevolen voor beide therapieën:
• CBC, elektrolyten, nieren, lever D0-J14 dan 1x/maand
• Voor onderhoud 1x/3 maanden
• Initieel oogheelkundig onderzoek bij abnormaal gezichtsvermogen of na een maand behandeling (voriconazol)
NIEUWE ONTWIKKELINGEN
IN PEDIATRISCHE INFECTIEUZE DERMATOLOGIE
Gebaseerd op een presentatie van Dr. Sheila Fallon Friedlander, San Diego
Bij kinderen is een Covid19-infectie minder ernstig, behalve bij MIS-CI (multi-inflammatoir syndroom). Dit is een overmatige ontstekingsreactie van het lichaam. Kinderen jonger dan vijf jaar die in de VS sterven aan Covid maken 0,1% van de Covid-doden uit, terwijl ze ongeveer 6% van de bevolking uitmaken en 90% van deze kinderen positief getest is. Kinderen zouden een uitstekende nasale immuunrespons hebben en een systemische respons waarbij minder «slechte» cytokinen vrijkomen, en ze zouden ook een betere immuunrespons op lange termijn hebben (Wimmers F et al Cell 2023).
De Covid-epidemie zou hebben geleid tot een secundaire epidemie: een mazelenuitbraak, omdat vaccinaties werden uitgesteld of genegeerd van ongeveer 2020 tot 2022.
Teeninfectie
> 12-16 weken
> 3-4 pulsen
Meerdere maanden
Mazelen is een acute virale aandoening van de luchtwegen. Patiënten krijgen eerst prodromale symptomen: koorts, malaise, hoest, coryza en conjunctivitis. De huiduitslag verschijnt ongeveer 14 dagen na blootstelling, op het hoofd, de schouders, knieën en tenen. De patiënt is al besmettelijk vier dagen voordat de uitslag verschijnt en tot vier dagen daarna. Een van de tekenen waar je op moet letten is de aanwezigheid van Koplickvlekken, meestal op de tweede kies, maar deze zijn niet altijd zichtbaar.
Op de eerste dag zijn discrete Koplickvlekken en het begin van de huiduitslag te zien, maar na drie dagen wordt de huiduitslag groter en morbilliform. Mazelen is waarschijnlijk de meest besmettelijke infectieziekte: één besmet persoon kan negen tot tien anderen in zijn omgeving besmetten. Een zeldzame complicatie op lange termijn is subacute scleroserende panencefalitis. Deze ontwikkelt zich zeven tot tien jaar na de besmettelijke episode. Men denkt dat het risico hoger is bij patiënten die voor hun tweede levensjaar mazelen hebben gehad.
Het spectrum van schimmelinfecties zal de komende jaren waarschijnlijk veranderen, niet in het minst door de opwarming van de aarde, die de ontwikkeling van schimmels zal stimuleren. Om zich aan te passen aan hogere temperaturen, hebben schimmels hun temperatuurtolerantie verhoogd. Hun mutatiesnelheid neemt toe bij stijgende temperaturen, waardoor ze resistenter worden tegen onze behandelingen.
Candida auris werd in 2009 voor het eerst beschreven in Japan. Het is moeilijk te identificeren, weerstaat meerdere therapieën (44-100% resistentie tegen fluconazol) en kan dodelijk zijn (Du H et al PLoS Pathog 2020 Oct). In tegenstelling tot Candida albicans koloniseert Candida auris voornamelijk de huid en is het bestand tegen temperaturen van meer dan 40 graden, hoewel het ook op plastic oppervlakken blijft bestaan. Het aantal infecties is in een jaar tijd verdrievoudigd. Het treft zeer zieke, immuungecompromitteerde patiënten, met een sterftecijfer van 30 tot 72%. Oregano-olie kan een therapeutisch alternatief zijn.
Trichophytonviolaceum veroorzaakt niet-squameuze alopecia, dus de eerste gedachte is syfilitische alopecia (gele stippen met onderliggend erytheem, perifolliculaire hyperkeratose, fijne witachtige afschilfering, afgebroken of zigzaggend haar). Griseofulvine is de eerstelijnsbehandeling.
Trichoscopie kan helpen bij de differentiële diagnose van trichophytische ringworm (curvilineair en monomorf) versus microsporische ringworm (rectilineair) (Mercilene Meneses et al J Am Acad Dermatol 2023 Jan;88(1):166-7).
Twee behandelingen voor molluscum contagiosum zijn goedgekeurd door de FDA: cantharidin en berdazimer gel.
Bij het alphagal syndroom worden patiënten gebeten door een teek en vervolgens, na weken of zelfs maanden, als ze een product eten dat afkomstig is van een zoogdier, kunnen ze 2 tot 6 uur na het eten van het vlees symptomen ontwikkelen: urticaria, gastro-intestinale symptomen waaronder buikpijn.
INFECTIEZIEKTEN IN MIDDEN- EN ZUID-AMERIKA
Gebaseerd op een presentatie van Jose Dario Martinez (Monterrey, Mexico)
Larva migrans:
De incubatietijd is vijf tot vijftien dagen. Besmetting vindt plaats door contact met hondenuitwerpselen, vooral op stranden wanneer patiënten op blote voeten lopen of op het zand liggen zonder handdoek eronder. Er zijn «epidemieën» tijdens vakantieperiodes. Het klinisch onderzoek is stereotiep: kruipende eruptie, 1-2 cm progressie per dag, ernstige pruritus (afbeelding 1). De eerstelijnsbehandeling was albendazol 400mg/d gedurende 3 tot 5 dagen, gevolgd door ivermectine 200µg/kg. Ethylchloridespray kan worden toegepast als er slechts één of twee laesies zijn. Dermocorticoïden kunnen worden voorgeschreven om pruritus te kalmeren.
Afbeelding 1
Tungosis:
Tungosis wordt overgebracht door een vlo, de kleinste ter wereld (1mm), het gebied met de hoogste prevalentie is in Haïti, gevolgd door het Caribisch gebied en Brazilië. De infectie wordt opgelopen door direct contact wanneer de patiënt met blote voeten of sandalen op besmette grond of stranden loopt. Klinisch onderzoek toont een erythemateuze papel met een zwart punctiform centrum waaruit de eitjes worden uitge-
scheiden. Meestal is er een enkele laesie, die op een wrat lijkt, op de voeten (periunguaal, zool, tenen). Complicaties kunnen superinfectie en tetanus zijn.
De behandeling bestaat uit het volledig verwijderen van alle vlooien met een naald of curette, het aanbrengen van vloeibare stikstof, tetanusprofylaxe, topische ivermectine en orale of topische antibioticatherapie.
Myiase:
Dit is een infectie veroorzaakt door vliegenlarven (Dermatobia hominis), met een incubatietijd van één tot drie maanden. De huidlaesies lijken op steenpuisten. De patiënt voelt een gevoel van beweging en heeft vaak pijn, dit na een vakantie in Belize of Zuid-Mexico. De diagnose kan worden gesteld met echografie, dermoscopie of zelfs een CT-scan. Reizigers naar endemische gebieden moeten worden geadviseerd om insectenwerende middelen (DEET) aan te brengen en geschikte kleding te dragen.
In geval van infectie moet vaseline of een andere vettige substantie op de bovenkant van de steenpuist worden aangebracht. Plaatselijke ivermectine 1%, ivermectine per os 200µg/kg kan worden voorgeschreven en indien nodig kan de steenpuist operatief worden verwijderd.
Dit is een wijdverspreide tropische ziekte die wordt overgedragen door een vlieg. De incubatietijd is één tot twee maanden. De diagnose wordt gesteld door PCR. In Mexico is de vector Lutzomyia olmeca en de parasiet Leishmania mexicana. De meest voorkomende klinische vorm is een zweer. De behandeling bestaat uit glucantime, eenmaal daags intra-musculair geïnjecteerd tot genezing.
Andere behandelingen zijn amfotericine B en miltefosine. Voor L.mexicana kan de behandeling intra-lesionaal of systemisch zijn; voor L.braziliensis of L.panamensis moet de behandeling systemisch zijn.
De behandeling moet systemisch zijn als:
• Risico op het ontwikkelen van meerdere huidlaesies
• Falen van lokale behandeling
• Afhankelijk van het aantal, de grootte en de locatie van de laesies
• Lymfatische verspreiding
De patiënt heeft uitslag in een febriele context. De risicogebieden zijn Mexico, Colombia en Brazilië. De ziekte wordt overgedragen door een tekenbeet en is potentieel dodelijk.
De vectoren zijn ofwel hondenteken (Dermacentor variabilis) of houtteken (D.andersoni). De belangrijkste vorm van de ziekte is vasculitis.
Leeftijd jonger dan 10 jaar is een risicofactor voor ongunstige uitkomsten, waarbij in 15% van de gevallen de dood optreedt in de eerste weken van de ziekte. Bij volwassenen zijn de risicofactoren voor sterfte mannelijk geslacht, leeftijd boven de 40, Afro-Amerikaanse afkomst, G6PDH-deficiëntie en alcoholisme.
De incubatietijd bedraagt twee dagen tot twee weken. Patienten presenteren zich met koorts, hoofdpijn en spierpijn. 40% kan zich niet herinneren door een teek gebeten te zijn. Ze hebben een maculopapulaire uitslag met purpurische acrale
betrokkenheid die gepaard gaat met buikpijn, misselijkheid, braken en artralgie.
De triade van koorts + acrale betrokkenheid + hoofdpijn bij terugkeer van vakantie zou deze diagnose moeten suggereren. Aanvullende tests kunnen trombocytopenie, leukopenie of leukocytose, verhoogde GOT en GPT, hyponatriëmie of zelfs cerebrale vasculitis op MRI aantonen.
De diagnose is gebaseerd op de voorgeschiedenis en het klinisch onderzoek van de patiënt en op PCR voor Rickettsia rickettsii
Leptospirose:
Het wordt veroorzaakt door de spirocheet Leptospira interrogans. Het reservoir zijn knaagdieren en ratten, die met hun urine water, voedsel of grond besmetten. Besmetting van de mens treedt op wanneer verwonde huid wordt blootgesteld aan besmet water. Risicofactoren zijn onder andere blootsvoets lopen, baden, zware regenval of overstromingen.
De meeste patiënten zijn asymptomatisch. De incubatietijd is ongeveer twee weken. De ernstige vorm staat bekend als de ziekte van Weil en treft slechts ongeveer 1% van de geïnfecteerde patiënten: aseptische meningitis, uveïtis, longbloeding en multi-orgaanfalen. Tijdens de acute leptospiraemische fase hebben patiënten last van hoofdpijn, koorts en koude rillingen, misselijkheid en braken, buikpijn, myalgie en kuitpijn. Ze kunnen ook geelzucht, petechiën, purpura of oculair erytheem hebben.
De eerstelijnsbehandeling is oraal doxycycline. Daarna kan azitromycine of amoxicilline worden voorgeschreven. Als ziekenhuisopname nodig is, is de belangrijkste behandeling IV-ceftriaxon.
Histoplasmose:
Dit is een systemische mycose veroorzaakt door Histoplasma capsulatum. Reizigers (VS, Mexico, Brazilië, Argentinië) hebben meestal een beperkte longconditie. Ze hebben koorts, droge hoest en hoofdpijn. Risicofactoren zijn immunodepressie, HIV en kinderen.
Besmetting vindt plaats door inademing van deeltjes afkomstig van uitwerpselen, vooral in het geval van grot- of bouwplaatsverkenners. Huidbetrokkenheid wordt over het algemeen alleen gezien bij immuungecompromitteerde patiënten.
De diagnose wordt klinisch gesteld met behulp van direct onderzoek, kweek en serologie.
Voor milde tot matige vormen is de behandeling oraal itraconazol; voor ernstige vormen IV-amfotericine B.
Coccidioidimycose:
Dit is een systemische mycose veroorzaakt door Coccidioides spp of C.immitis (Californië, Arizona) of C.posadii (VS, Mexico, Latijns-Amerika), gelinkt aan het inademen van sporen op vervuilde grond in (half)woestijngebieden. Risicofactoren zijn immunodepressie, zwangerschap en diabetes. Risicovolle activiteiten: bouw, ecotoerisme, jacht.
De primaire vorm (5% van de gevallen) houdt verband met traumatische inenting van de ledematen of het gezicht. Het gaat om een zweer of gom.
De secundaire vorm (komt vaker voor) wordt via de lucht overgedragen. Gelokaliseerde lymfeklieren (nek, oksels, liesplooien)
leiden tot de vorming van koude abcessen of tandvlees. Erythema nodosum kan volgen.
Huidbiopsie is pathognomonisch met de aanwezigheid van bolletjes met endosporen.
Voor milde tot matige vormen is de behandeling gebaseerd op het toedienen van fluconazol (800mg/d) of itraconazol (400mg/d) als tweedelijnsbehandeling. Bij ernstige vormen wordt fluconazol of amfotericine B gebruikt.
Lobomycose:
Het wordt veroorzaakt door een schimmel, Lacazia loboi, die de huid en onderhuidse weefsels aantast. De ziekte volgt op traumatische inenting, met een zeer lange incubatietijd (één tot twee jaar). De risicogebieden zijn Brazilië (Amazonegebied) en Mexico. De diagnose wordt bevestigd door Grocott-kleuring van een huidbiopt. De eerstelijnsbehandeling is chirurgische excisie. Systemische behandelingen zijn niet erg effectief en moeten mogelijk worden gecombineerd met cryotherapie. Een artikel heeft de effectiviteit aangetoond van behandeling voor lepra tegen lobomycose (American Journal of Tropical Medicine and Hygiene 2020;104(2):634-9).
Sporotrichose:
Het is een onderhuidse mycose die het diepe deel van de huid aantast. In tropische gebieden (Mexico, Brazilië, Peru) is het een endemische mycose en een hoog risicogebied voor reizigers en migranten. Inoculatie volgt op een trauma met een plant of bloemen. Er zijn twee verschillende klinische vormen: cutaan (minder vaak voorkomend, chancre of wratachtige zweer) en lymfocutaan (klassieke vorm, lymfatische verspreiding). De diagnose wordt bevestigd door een kweek. Eerstelijnsbehandeling is gebaseerd op itraconazol 100-200mg gedurende drie tot zes maanden; tweedelijnsbehandeling is terbinafine 250mg/d. Voor ernstige (gedissemineerde) vormen moet amfotericine B worden voorgeschreven.
Mycetoma:
Dit is een ziekte die de onderhuidse weefsels aantast en soms tot diep in de spieren, botten of inwendige organen reikt. Klinisch onderzoek toont een zwelling, abces of fistel. De meeste gevallen (84%) zijn gelokaliseerd op de voeten en handen, en sommige op de romp of billen. Deze mycose is endemisch in India, Soedan, Brazilië en Mexico. Het kan worden verworven door boeren, immigranten of vluchtelingen (Ann Bras Dermatol 2018;93(1):8-18).
Het is een verwaarloosde tropische ziekte die te wijten kan zijn aan een bacteriële infectie (Nocardia brasiliensis) resulterend in actinomycetoma of mycose (Madurella mycetomatis) resulterend in eumycetoma. In beide gevallen is de klinische presentatie vrij gelijkaardig en is de toegangsweg traumatische inoculatie op vervuilde grond of hout. De behandeling verschilt. Voor actinomycetoma is de eerstelijnsbehandeling een combinatie van sulfamethoxazol/trimethoprim + amikacine of amoxicilline/clavulaanzuur. Indien nodig kunnen rifampicine, dapsone, doxycycline, netilmycine, imipenem en linezolid worden toegevoegd. De behandeling moet zes tot twaalf maanden worden gegeven.
Lepra:
Het wordt veroorzaakt door infectie met Mycobacterium lepromatosis of leprae. Bij klinisch onderzoek worden knobbeltjes of verdovende plekken gezien. Het is een chronische en progressieve ziekte. Er zijn ongeveer 200 gevallen per jaar in de Verenigde Staten en wereldwijd meer dan 200.000 nieuwe gevallen per jaar, waarvan 85% in India, Brazilië of Indonesië. M.lepromatosis leidt tot de lepromateuze vorm van lepra of de diffuse vorm, waarbij de diffuse vorm een grotere mortaliteit veroorzaakt. PCR wordt gebruikt om de diagnose te stellen. De behandeling voor lepromateuze lepra (multibacillair) is dapsone, rifampicine of clofazimine. Voor tuberculoïde (pauci bacillaire) lepra is de behandeling dapsone of rifampicine.
Ziekte van Chagas:
Deze wordt veroorzaakt door Trypanosoma cruzi, met Triatoma dimidiata/infestans als vector. Mexico en Midden- en Zuid-Amerika zijn endemische gebieden; vermijd het slapen in huizen gemaakt van riet, aarde of bakstenen gemengd met zand. De ziekte ontwikkelt zich tussen een week en twee maanden na blootstelling. Patiënten kunnen palpebrale oedeem ontwikkelen, bekend als Het teken van Romana. De meeste patiënten blijven de rest van hun leven asymptomatisch (maar wel geïnfecteerd). 20-30% ontwikkelt chronische symptomen twee tot drie maanden na infectie, waaronder hartschade (ventriculaire aritmie, progressieve cardiomyopathie). Ze kunnen ook slokdarm- of colonmotiliteitsstoornissen hebben.
Tijdens de actieve fase kunnen parasieten worden opgespoord (PCR) in het bloed. Benznidazol of nifurtimox moet worden voorgeschreven.
SOA
Als afsluiting van deze sessie vestigde Dr. Theodore Rosen (Texas) onze aandacht op de huidige hoge prevalentie van syfilis. Er zijn 2,5 miljoen gevallen van seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) per jaar in de VS. Er zijn dus meer nieuwe gevallen van SOA’s dan nieuwe gevallen van diabetes. 25% van de tieners krijgt een SOA, wat het belang van seksuele voorlichting onderstreept.
De leeftijdsgroep 15-24 jaar is goed voor 53% van de nieuwe SOA’s. Eén op de twee seksueel actieve Amerikanen zal op 25-jarige leeftijd een SOA hebben. Meer dan 50% van de Amerikanen zal in zijn leven minstens één SOA oplopen. Veel medische specialismen zijn betrokken bij SOA’s, waarbij de dermatoloog een centrale rol speelt in de diagnose, aangezien de meeste patiënten een cutane manifestatie zullen hebben (Afbeelding 2).
In 1999 stelde de CDC een plan op om syfilis in de VS uit te bannen, maar sinds 2000 is syfilis alleen maar toegenomen... Californië heeft het hoogste syfilispercentage in de VS, wat waarschijnlijk te maken heeft met de grote gemeenschap van homoseksuele mannen (MSM).
Tussen 2017 en 2021 zien we ook dat vrouwen steeds meer vertegenwoordigd zijn in de geïnfecteerde populatie. In 2020 en 2021 is er een duizelingwekkende toename van het aantal gevallen. In 2022 is het aantal gevallen in de Verenigde Staten gestegen van 32.000 naar 38.000. Tegelijkertijd nemen de ge-
vallen van congenitale syfilis enorm toe (McDonald R MMWR 2023;doi:10.15585).
Alle genitale laesies moeten worden beschouwd als syfilis totdat het tegendeel is bewezen. Vaak is het de patiënt die er ons doet aan denken door zijn verhaal over een risicovolle seksuele ontmoeting.
Differentiële diagnose (niet exhaustief) van genitale ulcera.
Seksueel overdraagbaar Niet seksueel overdraagbaar
Syfilis Lichen planus
Herpes Ziekte van Behçet
Chancroïd Calciphylaxie
Granuloma inguinale Vasculitis
Lymfogranuloma venereum Pyoderma gangrenosum
Prik Bijwerking van medicatie
Amoebe Traumatische
Leishmaniasis Plasmacel erosie
Tuberculose Neoplasie
Syfilitische chancre is extra-genitaal in 5% van de gevallen: lip > tong, rest van de mond.
Syfilitische alopecia komt voor bij 3 tot 7% van de patiënten. In het secundaire stadium kan syfilitische cytolyse met geelzucht optreden; dit is een spirocheet.
In het geval van gelijktijdige chancre laesies en secundaire syfilis laesies is dit zeer indicatief voor een HIV co-infectie.
Afbeelding 2
INNOVATIE ANTIROUGEURS
ANGIOPAUSINETM
INNOVATIEF GEPATENTEERD ACTIEF BESTANDDEEL
FRANCESCO MESSINA1
IRCCS Policlinico San Donato, San Donato Milanese (MI) Italië
BASOSQUAMEUS CARCINOOM: EEN ZELDZAAM KLINISCH GEVAL
SAMENVATTING
Het Basosquameus carcinoom (BSC) is een zeldzame en agressieve huidneoplasie met kenmerken van zowel basaalcelcarcinoom als plaveiselcelcarcinoom. Wij presenteren de casus van een patiënt met een voorgeschiedenis van talrijke niet-melanocytaire carcinomen van de huid, die zich presenteerde met een huidknobbel in de rechter thoracale regio. Bij histopathologisch onderzoek werd de diagnose basosquameus carcinoom gesteld. Deze casus benadrukt het belang van een nauwkeurige differentiële diagnose en tijdige behandeling van atypische huidlaesies.
INLEIDING
Het basosquameus carcinoom is een zeldzame en agressieve huidneoplasie die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van histologische kenmerken van zowel basaalcelcarcinoom als plaveiselcelcarcinoom. Het wordt geschat op ongeveer 1-2% van alle niet-melanoom huidkankers. De klinische presentatie
kan variëren en kan een diagnostische en therapeutische uitdaging vormen.
KLINISCH GEVAL
Een 72-jarige man, die eerder meerdere chirurgische excisies had ondergaan om basaalcelcarcinomen (BCC’s) op verschillende plaatsen te verwijderen, presenteerde zich met een nieuwe pijnloze huidknobbel in de rechter thoracale regio, die hij al enkele maanden opmerkte (afbeelding 1). Bij lichamelijk onderzoek was de nodule ulcererend, ongeveer 2 cm in diameter, hard van consistentie en vastgehecht aan de onderliggende huid. Bij dermoscopie vertoonde de nodule ulceraties, ongestructureerde witachtige gebieden, schilfers en aspecifieke vaten (afbeelding 2).
Na geïnformeerde toestemming van de patiënt werd de huidknobbel met veiligheidsmarges geëxcideerd. Histopa -
thologisch onderzoek toonde basosquameus carcinoom, gekenmerkt door de aanwezigheid van tumorcellen met morfologische kenmerken van zowel basaalcelcarcinoom als plaveiselcelcarcinoom. De excisiemarges waren vrij van tumorcellen. Bovendien toonde verdere analyse van het specimen minimale tumorinfiltratie in het omringende weefsel, wat duidt op een vroeg ziektestadium.
Vervolgens werd een echografie van de lymfeklieren uitgevoerd, met negatieve resultaten. Bij de volgende controle was er geen lokaal recidief, maar werden er twee BCC’s geïdentificeerd op de rechterschouder en de linkerwang. Deze laesies werden vervolgens geëxcideerd en de histologische diagnose bevestigde de aanwezigheid van BCC’s zonder squameuze component.
DISCUSSIE EN LITERATUUROVERZICHT
De eerste beschrijving van SBC werd gepubliceerd in 1894 door Beadles, die het classificeerde als een speciaal type ulcus, een laesie met kenmerken van zowel BCC als SCC die moeilijk te onderscheiden waren. De term “basosquameus carcinoom” werd vervolgens geïntroduceerd door Montgomery in 1929 om een laesie aan te duiden waarvan hij dacht dat deze zich in een overgangsstadium tussen basaalcelcarcinomen en plaveiselcelcarcinomen bevond (1).
Basosquameus carcinoom is een zeldzame en controversiële huidneoplasie, waarvan het ontstaan en de pathogenese niet volledig worden begrepen. Sommigen hebben gesuggereerd dat deze laesies het gevolg zijn van botsingen tussen verschillende primaire BCC’s en CSC’s, anderen hebben gepostuleerd dat ze een keratineproducerende variant van BCC’s zijn, terwijl sommigen ze hebben beschouwd als verschillende carcinomen met kenmerken van zowel BCC’s als CSC’s (2). Een meer recente en algemeen geaccepteerde theorie is dat SBC ontstaat uit een BCC dat squameuze differentiatie ondergaat als gevolg van genetische veranderingen. Volgens de richtlijnen van het National Comprehensive Cancer Network lijken SBC’s qua metastatisch vermogen meer op CSC’s dan op BCC’s. Daarom wordt in deze gevallen klinische en pathologische correlatie aanbevolen en hebben patiënten mogelijk een ander behandelings- en follow-upprotocol nodig dan BCC-patiënten (3).
EPIDEMIOLOGIE EN KLINISCHE
KENMERKEN
De incidentie van SBC varieert tussen 1,7% en 2,7%. Het klinische uiterlijk is bijzonder ambigu, zonder waarneembare verschillen met een typisch BCC (3). In feite is een persisterende nodule die zich uiteindelijk ontwikkelt tot een ulcus de meest karakteristieke klinische presentatie van BCC. De meest voorkomende anatomische locaties zijn de aan de zon blootgestelde delen van het hoofd en de nek, goed voor 82-97% van de gevallen, waarbij vooral de neus en de oren worden aangetast. Minder vaak komt CBS voor op de romp en de ledematen. Met name Fitzpatrick huidtypes I-II en een hoge blootstelling aan ultraviolette (UV) straling zijn belangrijke risicofactoren voor de ontwikkeling van CBS. Ouderen hebben een grotere kans om deze neoplasie te ontwikkelen: personen ouder dan 70 jaar
vertegenwoordigen 34,4% van alle gevallen van SBC, met een duidelijk overwicht van mannen (1).
DIAGNOSE VAN BASOSQUAMEUS CARCINOOM
Detectie en klinische diagnose van deze huidtumor blijven moeilijk vanwege de zeldzaamheid en aspecifieke presentatie, vaak gekenmerkt door de aanwezigheid van een snelgroeiende roestrode ulceratie (3). Seborrhoeïsche keratose, hyperkeratotische actinische keratose, de ziekte van Bowen, BCC, invasief SCC en amelanotisch melanoom zijn enkele voorbeelden van aandoeningen die in de differentiële diagnose moeten worden opgenomen (1-3).
Op dermoscopisch onderzoek heeft BSC kenmerken die overlappen met zowel BCC als SCC.
Volgens een onderzoek gepubliceerd in het British Journal of Dermatology (4), zijn de meest voorkomende dermoscopische kenmerken van BSC onder andere fuzzy tree-trunk vascularisatie (73%), meestal gelokaliseerd in de periferie van tumoren, evenals keratinemassa’s (73%) en witachtige gebieden zonder structuur (73%). Andere vaak waargenomen dermoscopische kenmerken zijn oppervlakkige schilfers (68%); ulceratie of korstvorming van bloed (68%); witte structuren zoals bultjes, cirkels en lijnen (64%); en grijsblauwe bolletjes (59%). Slechts 27% van de SBC-gevallen had pigmentatiekenmerken die leken op BCC, zoals meerdere bruine stippen en esdoornbladvormige gebieden. Een ander onderzoek door Acay et al. (5) bevestigde dat SBC dermoscopisch wordt gekarakteriseerd door polymorfe of monomorfe vascularisatie geassocieerd met BCC, gecombineerd met tekenen van keratinisatie.
Line-field confocal optical coherence tomography (LC-OCT) is een veelbelovende nieuwe techniek die de niet-invasieve herkenning van SBC zou kunnen ondersteunen door de gelijktijdige detectie van kenmerken die geassocieerd worden met BCC en CSC. Het gebruik van LC-OCT zou niet alleen nuttig kunnen zijn in de diagnostische setting, maar ook bij follow-upbewaking voor vroegtijdige identificatie van recidieven. Er zijn echter grotere onderzoeken nodig om de effectiviteit in deze context te valideren (2).
HISTOLOGISCHE KENMERKEN
VAN BASOSQUAMEUS CARCINOOM
Diepe biopsie met histologisch onderzoek blijft de standaard referentiediagnostische methode voor BSC (3). Histologisch wordt BSC gedefinieerd als een neoplasie met drie verschillende zones: een zone van BCC, een zone van CSC en een overgangszone tussen de twee. De meeste auteurs beschouwen de overgangszone als weefsel dat een differentiatiefase tussen BCC- en CSC-cellen laat zien, in plaats van simpelweg een gebied met atypische BCC-cellen. In SBC bestaat de BCC-zone uit basaloïde cellen met klein cytoplasma en grote, uniforme, bleke kernen. In CSC daarentegen zijn er ophopingen van polygonale plaveiselcellen met overvloedig eosinofiel cytoplasma, grote kernen met prominente nucleoli en frequente mitose. Deze
aggregaten van plaveiselcellen bevinden zich meestal binnen basaloïde eilandjes (3,6).
De belangrijkste entiteiten om rekening mee te houden in de differentiële histologische diagnose van SBC zijn een collisietumor en een keratiniserend BCC. In het geval van een botsingstumor moeten de gebieden van BCC en CSC twee volledig afzonderlijke laesies zijn die naast elkaar liggen zonder overgangszone. In het geval van een keratiniserend BCC is er abrupte keratinisatie in het centrum van een nodulaire BCC-laesie zonder herkenbare tussenliggende gebieden van plaveiselcellen. Helaas komt een onjuiste histopathologische diagnose vaak voor, vooral wanneer een oppervlakkig biopt is genomen (6).
PATHOGENESE
Veel auteurs hebben voorgesteld dat de overgang van basaalcelcarcinoom naar basosquameus carcinoom het gevolg is van epigenetische modificaties. De etiopathogenese van dit proces blijft een complex en bediscussieerd onderwerp, met de mogelijke betrokkenheid van verschillende spelers, zoals SMO-remmers, activering van transcriptionele inductoren zoals c-FOS, en daaropvolgende mutaties zoals ARID1A. Preklinische studies lijken te bevestigen dat remming van SMO de overgang van basaalcelcarcinoom naar basosquameus carcinoom kan induceren door bevordering van c-FOS activering van de EGFR/ RAS/MAPK pathway (1,2).
BIOLOGISCH GEDRAG EN PROGNOSE
In tegenstelling tot BCC heeft SBC een agressiever biologisch gedrag dat bijna vergelijkbaar is met dat van CSC.
Deze agressiviteit wordt gekenmerkt door een dynamischer lokale tumorgroei en een verhoogd risico op recidief en metastase. Als gevolg hiervan worden deze kenmerken geassocieerd met een slechtere prognose in vergelijking met klassiek BCC (3,7).
In één onderzoek (8) was het lokale recidiefpercentage van SBC na brede chirurgische excisie maar liefst 45%, bijna het dubbele van dat van BCC en SCC. In een ander onderzoek waarin Mohs micrografische chirurgie werd uitgevoerd, daalde het lokale recidiefpercentage voor SBC tot 4-9%, maar bleef hoger dan voor BCC (0,64%) en SCC (1,2%). Het metastatisch potentieel van SBC varieert tussen 4 en 8,4%, wat vergelijkbaar is met dat van SCC. Verder is gerapporteerd dat 40% van de patiënten met de diagnose CBS een tweede huidneoplasie had. Dit percentage is significant hoger dan bij andere niet-melanoom huidkankers (9). Om deze reden moeten patiënten met SBC nauwlettend in de gaten worden gehouden.
BEHANDELING VAN BASOSQUAMEUS CARCINOOM
Er zijn momenteel geen goedgekeurde gestandaardiseerde behandelingsrichtlijnen voor de behandeling van BSC. De zeldzaamheid van deze tumoren en het gebrek aan solide literatuurgegevens zijn de meest redelijke verklaringen voor het huidige scenario. Desondanks zijn er verschillende behandelingen gebruikt, met wisselende doeltreffendheid. Oppervlakkige methoden zoals curettage en elektrodesiccatie zijn in het verleden gebruikt, maar worden niet als eerstelijnsbehandeling beschouwd vanwege het hoge recidiefpercentage (1,2).
Chirurgische technieken
Net als bij BCC en SCC is de eerstelijnsbehandeling voor BC chirurgische excisie, maar de chirurgische marges moeten ruimer zijn dan bij laag-risico BCC vanwege het infiltratieve groeipatroon van deze tumor. Daarnaast wordt aanbevolen om de chirurgische excisie te laten volgen door beoordeling van lymfeklieren en verre metastasen, en natuurlijk door nauwkeurige klinische follow-up voor recidief en metastasen (3, 7-8).
Volgens recente onderzoeken is Mohs micrografische chirurgie de beste chirurgische optie voor SBC, omdat het geassocieerd wordt met een lager recidiefpercentage dan brede chirurgische excisie. Er blijven echter een aantal logistieke en budgettaire hindernissen bestaan, zoals het onvermogen om preoperatief ideale kandidaten te selecteren (d.w.z. de klinische diagnose SBC in plaats van BCC te stellen) in de dagelijkse klinische praktijk en de hogere kosten van Mohs-chirurgie in vergelijking met chirurgische excisie (2).
Er is een voortdurende controverse over de vraag of schildwachtklierbiopsie routinematig moet worden aangeboden voor SBC’s om vroegtijdige diagnose van occulte nodale metastasen, stadiering en behandeling van subklinische nodale ziekte mogelijk te maken. Er is gesuggereerd dat een tumorgrootte groter dan 2 cm, evenals lymfatische en perineurale invasie, belangrijke factoren zijn bij het vaststellen van micrometastasen in de schild -
BASOSQUAMEUS CARCINOOM
wachtklier. Aangezien de metastasering van BC nog steeds lager is dan die van kwaadaardig melanoom of Merkelcelcarcinoom, wordt routinematig gebruik van deze techniek voor SBC niet algemeen aanbevolen (10).
Radiotherapie
Verschillende auteurs hebben adjuvante radiotherapie voorgesteld voor SBC in specifieke scenario’s, zoals wanneer positieve chirurgische marges re-excisie van de tumor verhinderen of in gevallen van lokale lymfekliermetastasen. De American Society of Radiation Oncology beveelt aan postoperatieve radiotherapie te overwegen bij klinisch of radiologisch duidelijke bruto perineurale verspreiding.
Conventionele en doelgerichte farmacologische behandeling
Bij BCCs die niet in aanmerking komen voor locoregionale therapieën, kunnen doelgerichte therapie, immunotherapie en, in zeldzame gevallen, chemotherapie worden voorgesteld. Er moet rekening worden gehouden met de voorgeschiedenis van de patiënt, comorbiditeiten, leeftijd, primaire en lymfeklierlocaties, symptomen en prevalentie van BCC- of SCC-gedrag. In enkele gevallen van lokaal gevorderd en gemetastaseerd BCC is palliatieve chemotherapie gebruikt (adriamycine, cisplatine, carboplatine, paclitaxel) (1,7).
Sonic hedgehog-remmers (HHI’s) hebben de behandeling van BCC getransformeerd met opmerkelijke resultaten. Er zijn echter weinig gegevens beschikbaar voor BCC, wat leidt tot controverse over de behandeling. Vismodegib en sonidegib, goedgekeurd voor metastatisch of lokaal gevorderd BCC, vormen een dilemma bij de behandeling van SBC. Sommige onderzoeken suggereren een verhoogd risico op het ontwikkelen van plaveiselcelcarcinoom met vismodegib, maar andere onderzoeken weerleggen dit (2). Recente casusverslagen suggereren de werkzaamheid van vismodegib bij de behandeling van moeilijk behandelbare SBC’s, met regressie van laesies in plaats van transformatie in zuivere plaveiselceltumoren (11). Door bijwerkingen moet het geneesmiddel soms echter worden gestaakt. Sonidegib, goedgekeurd voor lokaal gevorderd recidiverend BCC, is werkzaam gebleken in zowel agressieve als niet-agressieve subtypen van BCC. Met name neoadjuvante behandeling met sonidegib resulteerde in complete laesierespons in één klinisch geval (12). Verder onderzoek is nodig, maar Hedgehog-remmers bieden een veelbelovende eerstelijns behandelingsoptie voor SBC.
Immuuncheckpointremmers, waaronder anti-CTLA4, anti-PD1 en anti-PDL-1 antilichamen, worden vaak gebruikt bij de behandeling van verschillende vormen van huidkanker, zoals melanoom, SCC, BCC en Merkelcelcarcinoom (1). Met name het anti-PD1 cemiplimab is veelbelovend gebleken bij de behandeling van HHI-resistente of intolerante SBC. Combinatietherapie met cemiplimab en HHI’s heeft ook significante klinische voordelen en langetermijnresponsen laten zien bij gevorderd synchroon BCC/CSC. Hoewel PD-L1-remmers zoals pembrolizumab en nivolumab zijn gebruikt bij gevorderd
metastatisch BCC en SCC, zijn er beperkte gegevens over hun werkzaamheid bij gevorderd SBC (13).
CONCLUSIE
Basosquameus carcinoom is een zeldzame en agressieve huidneoplasie die een nauwkeurige diagnose en tijdige behandeling vereist. Het is een controversiële entiteit onder de niet-melanoom huidkankers, omdat het kenmerken deelt met basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom. Het is belangrijk om deze diagnose te overwegen bij de evaluatie van atypische huidlaesies, vooral bij patiënten met een voorgeschiedenis van huidcarcinomen. Dermoscopie en LC-OCT bieden de mogelijkheid voor een nauwkeurigere diagnose door kenmerken zichtbaar te maken die onzichtbaar zijn voor het blote oog, maar de definitieve diagnose is afhankelijk van histologie.
Het gebrek aan gestandaardiseerde behandelingsprotocollen voor BSC vraagt om prospectieve onderzoeken waarin verschillende opties worden vergeleken om tot een consensus te komen over de ideale behandeling, waaronder chirurgische benaderingen waaronder ruime excisie en Mohs micrografische chirurgie, het gebruik van schildwachtklierbiopsie, waarover nog steeds discussie bestaat, radiotherapie en farmacologische behandeling. Nieuwe vooruitzichten voor behandeling met sonische hedgehog-remmers en checkpoint-remmers zouden een alternatieve oplossing kunnen bieden voor lokaal gevorderde gevallen van niet-resectabele of moeilijk te behandelen SBC.
REFERENTIES
1. Fotiadou C, Apalla Z, Lazaridou E. Basosquamous Carcinoma: A Commentary. Cancers (Basel). 2021 Dec 6;13(23):6146
2. Murgia G, Denaro N, Boggio F, Nazzaro G, Benzecry V, Bortoluzzi P, Passoni E, Garrone O, Marzano A. Basosquamous Carcinoma: Comprehensive Clinical and Histopathological Aspects, Novel Imaging Tools, and Therapeutic Approaches. Cells. 2023 Nov 30;12(23):2737
3. Garcia C., Poletti E., Crowson A.N. Basosquamous carcinoma. J. Am. Acad. Dermatol. 2009;60:137–143
4. Giacomel J., Lallas A., Argenziano G., Reggiani C., Piana S., Apalla Z., Ferrara G., Moscarella E., Longo C., Zalaudek I. Dermoscopy of basosquamous carcinoma. Br. J. Dermatol. 2013;169:358–364.
5. Akay B.N., Saral S., Heper A.O., Erdem C., Rosendahl C. Basosquamous carcinoma: Dermoscopic clues to diagnosis. J. Dermatol. 2016;44:127–134
6. De Stefano A., Dispenza F., Petrucci A.G., Citraro L., Croce A. Features of biopsy in diagnosis of metatypical basal cell carcinoma (basosquamous carcinoma) of head and neck. Otolaryngol. Pol. 2012;66:419–423. doi: 10.1016/j. otpol.2012.06.002
7. Tan C.Z., Rieger K.E., Sarin K.Y. Basosquamous carcinoma: Controversy, advances, and future directions. Dermatol. Surg. 2017;43:23–31
8. Volkenstein S., Wohlschlaeger J., Liebau J., Arens A., Lehnerdt G., Jahnke K., Neumann A. Basosquamous carcinoma-A rare but aggressive skin malignancy. J. Plast. Reconstr. Aesthetic Surg. 2010;63:e304–e306
9. Ciążyńska M., Sławińska M., Kamińska-Winciorek G., Lange D., Lewandowski B., Reich A., Pabianek M., Szczepaniak K., Hankiewicz A., Ułańska M., et al. Clinical and epidemiological analysis of basosquamous carcinoma: Results of the multicenter study. Sci. Rep. 2020;10:1–8. doi: 10.1038/s41598-020-72732-x
10. Kagakia D., Zapandioti P., Tryspiannis G., Grekou A., Tsoutsos D. Sentinel lymph node metastasis in primary cutaneous basosquamous carcinoma. A crosssectional study. J. Surg. Oncol. 2018;117:1752–1758.
11. Sahuquillo-Torralba A., Llavador-Ros M., Caballero-Daroqui J., Botella-Estrada R. Complete response of a locally advanced basosquamous carcinoma with vismodegib treatment. Indian J. Dermatol. Venereol. Leprol. 2019;85:549–552.
12. Dika E., Melotti B., Comito F., Tassone D., Baraldi C., Campione E., Mussi M., Venturi F. Neoadjuvant treatment of basosquamous carcinomas with Sonidegib: An innovative approach. Exp. Dermatol. 2023;32:2038–2039
13. Gambichler T., Stricker I., Neid M., Tannapfel A., Susok L. Impressive response to four cemiplimab cycles of a sonidegib-resistant giant basosquamous carcinoma of the midface. J. Eur. Acad. Dermatol. Venereol. 2022;36:e490–e492
INNOVATIE IN DE HYPERPIGMENTATIE
VAN DE HUID
Een pigmentatie van het gezicht en de hals komt vaak voor bij vrouwen en houdt verband met genetische, endogene (hormonen) en exogene (cosmetica, UV-stralen, vervuiling, medicatie) factoren. Melasma en postinflammatoire hyperpigmentatie zijn de meest voorkomende vormen van dyschromie. Beide gaan gepaard met een hoge psychologische belasting van de ziekte. Om deze last nog zwaarder te maken, is de noodzaak voor behandeling chronisch en zijn de resultaten vaak suboptimaal in de ogen van de patiënt. Een succesvolle behandeling is afhankelijk van een juiste diagnose, voorlichting van de patiënt en een weloverwogen therapeutische aanpak. Deze laatste is vaak multimodaal van opzet en omvat zonbescherming en depigmenterende cosmetica, topische en systemische medicatie en, in sommige gevallen, procedurele ingrepen.
HYPERPIGMENTATIE, EEN WERELDWIJD GROEIENDE AANDOENING
La Roche-Posay heeft het eerste wereldwijde epidemiologische onderzoek naar pigmentstoornissen gepubliceerd (1). De resultaten, verkregen uit onderzoek bij 48.000 mensen in 34 landen, tonen aan dat pigmentstoornissen wereldwijd veel voorkomen onder de algemene bevolking en dat ze een grote impact hebben op de levenskwaliteit. 62% van de dermatologen wordt geraadpleegd voor pigmentstoornissen en tegen 2040 zal 2/3 van de mensen problemen ondervinden met pigmentvlekken.
De studie benadrukt het gebrek aan informatie over het belang van fotoprotectie.
PERSOONLIJKE BEHANDELING
Dr. David Njoo, dermatoloog, Nederland, Hengelo, besprak in een presentatie de pathogenese, klinische en histopathologische gegevens en behandelingsopties voor de verschillende hyperpigmentatiestoornissen.
Actinische of seniele lentigos zijn goedaardige melanocytaire proliferaties die vooral een
esthetisch probleem vormen. Ze verschijnen op delen van het lichaam die meestal aan daglicht worden blootgesteld, zoals de handrug, het gezicht - vooral het voorhoofd en de kale delen van de schedel - en het decolleté. Er zijn geen ontstekingsverschijnselen.
Het doel van de behandeling is om overtollig pigment te elimineren, waarbij cosmetica een beperkte rol speelt. De eerstelijnsbehandeling is een specifieke pigmentlaser, met IPL, CO2 laser en N2 als alternatieven.
Melasma is een multifactoriële huidziekte; blootstelling aan de zon, hormonale variaties en genetische aanleg worden beschouwd als de belangrijkste etiologische factoren. De vlekken waaruit melasma bestaat, zijn verspreid over het gezicht (voorhoofd, wangen, slapen, bovenlippen, kin), hebben een onregelmatige contour en een ongelijkmatige kleur die varieert van okergeel tot blauw of zwart. Melasma kan in zeer korte tijd verschijnen, in de orde van tientallen minuten bij daglicht. De letsels zijn epidermaal (een toename van pigmenttoename in alle lagen van de opperhuid) en dermaal (beschadiging van het basaalmembraan, toename en activering van mestcellen en bloedvaten). Tabel -1 geeft een overzicht van de behandeling van melasma. Hoewel tal van topische en systemische therapeutische middelen en niet-farmacologische procedurele behandelingen zijn overwogen bij de behandeling van melasma, hebben de algemeen beschikbare behandelopties verschillende beperkingen, waaronder onvoldoende klinische werkzaamheid, risico op terugval en een hoog percentage bijwerkingen.
Verschillende farmacologische en niet-farmacologische behandelingsopties bij de behandeling van melasma.
Post-inflammatoire hyperpigmentatie is een reactief proces als gevolg van een melaninetoename of een abnormale verdeling van melanine secundair aan inflammatoire huidaandoeningen, dermatologische therapieën en externe prikkels. Histologisch zijn er afwijkingen in de epidermis en de dermis: ontstekingsreactie, verhoogde melaninesynthese en diffusie naar de dermis. Het klinisch
beloop is chronisch en onvoorspelbaar. Als eerste stap moeten de onderliggende ontstekingscondities worden onderzocht en behandeld. De daaropvolgende behandeling is gericht op het remmen van de pigmentproductie en het elimineren van overtollig pigment in de epidermis en dermis, zonder het basaalmembraan aan te tasten, door middel van topische en systemische behandelingen en technologische procedures (gepulseerde laser (595 nm), intens gepulseerd licht, microneedling met radiofrequentie, enz.)
BEHANDELING
De behandeling van hyperpigmentatie bestaat eerst en vooral uit zonpreventie en het voorschrijven van een zonneproduct dat UVB- en UVA-stralen aanpakt. De meeste moleculen die in depigmenterende cosmetica worden gebruikt, richten zich op tyrosinase (afremming). Er worden veel moleculen aangeboden: niacinamide, tretinoïne, azelaïnezuur, kojizuur, vitamine C, arbutine, resveratrol, glabridine, viniferine, thiamidol, tranexaminezuur …. De verschillende moleculen in depigmenterende behandelingen werken op verschillende niveaus en daarom moeten ze gecombineerd en/of afwisselend worden gebruikt. Er kunnen ook verschillende orale behandelingen worden voorgesteld: tranexaminezuur, 500 mg per dag, vitamine C 1000-1500 mg per dag, glutathion: 500 mg tweemaal per dag, pycnogenol 50-75 mg per dag, polypodium leucotomos 240 mg 2 x per dag, melatonine 3 mg per dag.
De belangrijkste uitdagingen bij de behandeling van pigmentstoornissen zoals melasma en postinflammatoire hyperpigmentatie zijn de weerstand tegen behandeling, de neiging tot recidief na behandeling en het risico op verergering van hyperpigmentatie met veel behandelingsmethoden.
— Omdat hyperpigmentatie zo’n complex en moeilijk te behandelen probleem is, is het essentieel om een uitgebreide huidverzorgingsroutine en systematische UV-bescherming te gebruiken om de best mogelijke resultaten te behalen. —
MELASYL™, EEN ECHTE INNOVATIE
Melasyl™ is het resultaat van 18 jaar onderzoek en innovatie door L’Oréal. Deze unieke, nieuwe, gepatenteerde molecule betekent een revolutie in de strijd tegen hyperpigmentatie en werkt anders dan traditionele actieve ingrediënten. Melasyl is het eerste actieve ingrediënt dat melaninevoorlopers onderschept in een zeer vroeg stadium van het melanineoverproductieproces, voordat ze zichtbaar worden op de huid.
• MELA B3: een innovatieve oplossing voor hyperpigmentatie gekoppeld aan de werking van MELASYL™
• MELA B3 is ontwikkeld in samenwerking met vooraanstaande dermatologen en pigmentatie-experts zoals professoren Thierry Passeron en Andrew Alexis en is geïnspireerd op het Kligman trio.
• MELA B3 combineert Melasyl™, een innovatief ingrediënt tegen pigmentvlekken en 10% niacinamide; vitamine B3 helpt irritatie te verminderen en versterkt de huidbarrière door essentiële lipiden te leveren voor een goede werking.
• MELA B3 combineert vijf essentiële werkingen: kalmeren, de huid vernieuwen, exfoliëren, beschermen tegen antioxidanten en het onderscheppen van melaninevoorlopers.
• MELA B3 is klinisch bewezen effectief op alle fototypes en verschillende pigmentvlekken, zelfs de meest hardnekkige. Na een behandeling van 1 week vond 71% van de vrouwen dat hun teint egaler was en 80% vond dat hun huid er helderder uitzag. Na een behandeling van 2 weken vindt 69% van de vrouwen dat hun pigmentvlekken lichter zijn en vindt 83% dat hun teint egaler is (2). Mela B3 vermindert aanzienlijk het risico op terugval (3)
Het cijfer: 85 %
VAN HARDNEKKIGE PIGMENTVLEKKEN ZIJN NA 8 WEKEN GECORRIGEERD
REFERENTIES:
1. Wereldcongres Dermatologie 2023. Pigmentstoornissen, preventie, impact op levenskwaliteit, sociaal stigma. Resultaten van de eerste grote internationale studie. T.Passeron (Frankrijk) and all.
3. Klinische studie bij 73 vrouwen, 2 weken doeltreffendheid tegen terugval, na 8 weken toepassing van het product.
4. Klinische studie: 41 vrouwen met hardnekkige vlekken.
ZONNEPRODUCTEN: NIEUWIGHEDEN
PROF. EM. AN GOOSSENS
Faculteit Geneeskunde KU Leuven
NIEUWIGHEDEN
IN DE FORMULATIE VAN ZONNEPRODUCTEN
Preventiestrategieën om schade door de zon op zowel korte als lange termijn te voorkomen (Fig. 1-3) omvatten verschillende fotoprotectiemaatregelen zoals op zoek gaan naar schaduw, een hoed en beschermende kleding dragen (dichtgeweven en liefst donkere kledij), buitenactiviteiten vermijden tijdens de piekuren, de zonexpositie-tijd beperken, alsook regelmatige applicatie (elke twee uur en in voldoende mate) van een breedspectrum zonbeschermend product.
1. NOOD AAN EFFICIËNTERE EN VEILIGERE ZONNEPRODUCTEN
Alhoewel de werkzaamheid en de cosmetische eigenschappen de voorbije jaren aanzienlijk zijn verbeterd en reeds enkele studies aantoonden dat een breedspectrum zonbescherming de ontwik- keling van bepaalde voorlopers van, en huidkankers effectief kan tegenhouden, dient er nog meer ingezet worden op het verminde- ren van biologische effecten zoals DNA-schade, onderdrukking van het immuunsysteem, alsook het genereren van vrije radicalen [Reactive Oxygen Species (ROS)] (1-3). Een verder gevorderd inzicht in de biologische en klinische effecten van straling met een langere golflengte heeft aangetoond dat de langste en minst energieke golflengten van het UV-spectrum (UVA I, 340-400 nm), blauw licht (420-490 nm) en zichtbaar licht (tot 700 nm) eveneens bijdragen aan schade door zonlicht, zoals melasma en andere pigmentstoornissen waardoor vooral jongere volwassenen met een donker huidtype getroffen worden. Zelfs infrarood A draagt bij tot huidveroudering en productie van ROS (4, 5).
Anorganische en organische UV-filters kunnen echter ongunsti- ge gevolgen hebben voor de veiligheid van zowel de menselijke gezondheid als het milieu. Huidpenetratie van bepaalde zonnefilters houden risico’s in, UV-absorptie kan de fo-
Ook de langste en minst energieke golflengten van het UV-spectrum (UVA I, 340-400 nm), blauw licht (420-490 nm) en zichtbaar licht (tot 700 nm) dragen bij aan schade door zonlicht, zoals melasma en andere pigmentstoornissen.
Fig. 1. Zonverbranding door UVB-straling
toactiviteit van organische filters verhogen, wat resulteert in het genereren van schadelijke ROS. Verder werden enkele veelgebruikte organische UV-filters zoals ethylhexyl triazon in verschillende in het water levende organismen teruggevonden en werden andere zonnefilters in bepaalde gebieden verboden omwille van schade aan het koraalrif (1-3), wat aanleiding geeft tot bezorgdheid over hun potentiële impact op het milieu.
Deze vragen omtrent de veiligheid van bepaalde zonneproducten, zowel lokaal (verschillende nevenreacties op de huid) als systemisch (potentiële mutageniciteit/carcinogeniciteit en hormoonverstoring), en de milieuvriendelijkheid of ‘ecotoxi-
ZONNEPRODUCTEN: NIEUWIGHEDEN
citeit’ versterken dus de nood aan een kritische toxicologische beoordeling van zonnefilters (en metabolieten) en een nog betere baten-risicoverhouding, d.w.z. (foto)stabiliteit maar tevens gemakkelijke afbreekbaarheid in het milieu (2, 3).
Dit alles heeft wetenschappers en bedrijven ertoe aangezet om te zoeken naar efficiëntere en veiligere zonnefilters en inovatieve moleculen, alsook nieuwe technologieën (4-9). Het beperken van de concentraties van UV-filters door integratie van zogenaamde ‘boosters’ voor de zonbeschermingsfactor (SPF), alsook de ontwikkeling van nieuwe vehikels als dragers van de zonnefilters, waardoor hun huidpenetratie kan worden verminderd, blijken hiertoe een effectieve strategie te zijn (4, 6). In dit artikel wordt ingegaan op deze nieuwigheden die tot opmerkelijke veranderingen in de samenstelling van zonneproducten hebben geleid, maar ook op de kritiek op het door de wetgeving voorgeschreven beoordelingssysteem van zonbeschermende producten (5).
2. KLASSIEKE ORGANISCHE ZONNEFILTERS
Het ideale zonneproduct dient een combinatie te bevatten van filters tegen UVB (vb. PABA-derivaten of cinnamaten), filters met UVA2-absorptie (vb. butyl methoxydibenzoylmethaan) en filters die beschermen tegen UVA1-golflengten die pas recent werden toegevoegd aan de lijst van toegelaten zonnefilters in Europa (Annexe VI, laatste update: 19/02/2024) (4).
• Octocryleen werd voorheen vaak gebruikt, als UVBabsorberende filter en ook voor zijn stabiliserende werking op foto-onstabiele filters zoals ethylhexyl methoxycinnamaat en butyl methoxydibenzoylmethaan. Deze werd echter recent geweerd omwille van (foto)sensibiliserende effecten (Fig. 4).
• Andere groepen filters werden in de EU goedgekeurd omwille van hun filtergrootte, dat het risico op huidpenetratie minimaliseert, en omwille van een lage graad van lichtgevoeligheid. Deze omvatten moleculen met maximale UVB-absorptie zoals ethylhexyl triazon, isoamyl p-methoxycinnamaat en 4-methylbenzylideenkamfer, deze met UVA-absorptie zoals terephthalylideen dicamfersulfonzuur, en breedband-filters zoals dometrizoltrisiloxaan, bemotrizinol en bisoctrizol.
• Zo is methyleen bis-benzotriazolyl tetramethylbutylfenol een fotostabiele breedspectrum zonnefilter, die eveneens bescherming biedt tegen blauw licht (cf. infra).
Het ideale zonneproduct dient een combinatie te bevatten van filters tegen UVB, filters met UVA2-absorptie en filters die beschermen tegen UVA1-golflengten die pas recent werden toegevoegd aan de lijst van toegelaten zonnefilters in Europa.
3. NIEUWE ORGANISCHE FILTERS
VOOR BESCHERMING TEGEN
HOGERE GOLFLENGTEN
Het heeft meer dan 10 jaar geduurd om nieuwe organische moleculen toe te voegen aan de lijst van goedgekeurde zonnefilters in de EU die een verbeterde UVA-fotobescherming bieden, meer specifiek door te beschermen tegen hogere golflengten rond en boven 400 nm. Hun ontwikkeling is het resultaat van recent onderzoek naar de effecten van zichtbare straling met hoge energie (HEVR), nl. hyperpigmentatie van de huid, evenals oxidatieve stress, immunomodulatie, veranderde hydratatieniveaus en zelfs schade van cellulair DNA. HEVR komt overeen met golflengten boven 380 nm, inclusief blauw licht tot 450 nm (4):
• In 2020 werd de UVA1-type filter, genaamd methoxypropylaminocyclohexeenylideen ethoxyethylcyaanacetaat (MCE) toegelaten. Deze thermostabiele filter vermindert hyperpigmentatie, immunosuppressie en fotoveroudering.
• Een volgende zonnefilter, in 2021 toegevoegd, betreft
Fig. 2. A. en B. Huidveroudering door langdurige blootstelling aan zonlicht
Fig. 3. Huidkanker door langdurige zonblootstelling (spinocellulair carcinoom)
Nieuwe technologieën en specifieke toevoegstoffen beschermen tegen inductie van vrije radicalen en tegen infraroodstraling, en beperken de huidpenetratie van zonnefilters.
fenyleen bisdifenyltriazine die, vanwege zijn onoplosbaar- heid in hydrofiele en lipofiele media, aanleiding geeft tot aggregaten in dispersie boven 100 nm, met als gevolg dat de huidpenetratie ervan zeer laag is. Zijn absorptiespectrum bereikt een limiet van significante efficiëntie tot 450 nm. De doeltreffendheid ervan tegen HEVR en de werkzaamheid tegen oxidatieve DNA-schade en generatie van donkere cyclobutaan-pyrimidinedimeren (CPD’s) werd aangetoond in combinatie met een commerciële UVA en UVA/UVB fil- terformulering.
• Bis-(diethylaminohydroxybenzoyl)piperazine met een absorptieband van 350–425 nm werd toegelaten in 2022, samen met de nanovorm ervan (wat het totaal aantal EUtoegelaten zonnefilters op 34 brengt). Gecombineerd met klassieke zonnefilters wordt de in vivo fotobescherming tegen pigmentatie verbeterd.
• Andere nieuwe organische zonnefilters zijn nog in ontwikkeling, waarbij de aandacht naar veiligheid, stabiliteit en milieuvriendelijkheid gaat. vb. blokkerend ingrediënten voor blauw licht.
4. ANORGANISCHE FILTERS
Anorganische zonnefilters zijn veel minder vaak aanwezig dan de organische in de goedgekeurde lijsten van diverse internationale instellingen, en waren tot nu toe voornamelijk gebaseerd op twee elementen die al sinds de oudheid cosmetisch worden gebruikt: TiO2 en ZnO. Vanwege hun lage cosmetische aanvaardbaarheid werd hen slechts een secundaire rol toebedeeld, nl. voor zonbescherming bij kinderen of patiënten met lichtgevoeligheid voor organische filters, of in formulaties met combinaties van organische filters. Het genereren van schadelijke ROS door sommige organische zonnefilters wordt echter bespoedigd door de fotokatalytische activiteit van TiO2 en in mindere mate Zn0 (6), een effect dat verminderd wordt door toevoeging van vb. silicium of Al. Deze minerale filters hebben onlangs wel een belangrijke nieuwe status gekregen voor gebruik, alleen of in combinatie met andere filters (4).
• Wat de ecologische aspecten betreft, zowel TiO2 als ZnO in de niet-nanovormen (meer dan 100 nm) worden aanbevolen en opgenomen als onderdeel van “ocean safe” en “rifveilige” zonnefilters. Sinds de jaren ’90 werden zij gebruikt in nanovorm waarbij recente EU-regelgeving een minimale deeltjesgrootte vaststelt en het gebruik ervan in spuitbussen verbiedt.
• Hun breed absorptiespectrum is een ander kenmerk waarvoor minerale filters in aanmerking komen voor veelvuldig gebruik: samen met klassieke organische filters kan een absorptiespectrum worden bereikt dat beide zichtbaar en UV-licht omvat. Terwijl de nano- en microvormen van TiO2 verminderde fotoprotectie bieden in UVA1 en zichtbaar licht, is dat niet het geval voor nanovormen van zinkoxide.
• Een zonneproduct met een potentieel beschermend effect tegen blauw licht bestaat uit zinkoxide (ZnO), titaniumdioxide (TiO2) en een trimethylolhexyllacton-crosspolymeer (4).
• Een nieuwe generatie van ZnO-gebaseerde zonnefilters lijkt aan te komen, zoals vb. een ZnO nanodiamand composiet, een complex dat als zodanig UV (290-400nm) absorbeert, beduidend minder ROS genereert dan de conventionele ZnOformuleringen, geen zichtbare film achterlaat en de huid niet penetreert (9).
• Omwille van fotoveroudering en onesthetische hyperpigmentatie verergerd door HEVR, is er een toename van het gebruik van getinte zonneproducten. Deze formuleringen bestaan uit een mengsel van ijzeroxides (Fe2O3) en TiO2, moleculen die functioneren als filters voor zichtbaar en UV licht, waarbij verschillende huidskleuren worden nagebootst met behulp van een combinatie van verschillende oxidatietoestanden van ijzeroxide, variërend van geel tot rood of zelfs heel donker bruin. Getinte zonneproducten zijn niet alleen populair geworden als buiten- maar ook als binnenzonwering door bescherming tegen blauw licht van verschillende elektronische apparaten en kunstlicht, hoewel deze straling minimaal is in vergelijking met zonblootstelling.
• Recent werd ook een veelbelovende, efficiënte en veilige magnesium- en aluminiumhoudende booster ontwikkeld die in combinatie met een organische triazine filter de SPF kon verdubbelen (6).
5. NIEUWE TECHNOLOGIEËN EN TOEVOEGSTOFFEN, ALSOOK NIET EU-TOEGELATEN UV-FILTERS OM DE WERKZAAMHEID EN VEILIGHEID VAN ZONNEPRODUCTEN TE VERBETEREN
5.1. Nieuwe technologieën en toevoegstoffen (4)
• Bescherming tegen inductie van vrije radicalen of ‘ROS’ (Reactive oxygen species): topisch aangebrachte antioxidanten voorkomen de vorming van ROS veroorzaakt door exogene UV-straling, houden fotoschade en ontstekingen onder con- trole (8) en hebben een gunstige invloed op fotodegradatie van zonnefilters. Voorbeelden zijn vitaminen B3, C en E, polyfenolen zoals vb. curcumine, co-enzyme Q10, liponzuur, resveratrol, catechines, silymarine en melatonine (cf. infra). Hun lage oplosbaarheid in water, slechte stabiliteit en lage huid permeatie worden in recente formuleringen verminderd door gebruik gemaakt van nanodeeltjes waarin ze worden geïncludeerd. Combinatie van antioxidanten en UV-filters in nanodragers kan zo op synergetische wijze de fotoprotectieve activiteit van de huid verbeteren.
• Bescherming tegen infrarood: organische en anorganische filters worden ook aangewend ter bescherming tegen de effecten van nabij-infraroodstraling (NIR). De zorgen over de gevolgen van de klimaatverandering en de stijging van de gemiddelde zomertemperaturen hebben de belangstelling voor fotobescherming tegen golflengten met een hogere calorische waarde doen toenemen. Zo werden zogenaamde ‘koelfilters’ ontwikkeld, nl. hydrogels met een driedimensionaal netwerkstructuur en hoog watergehalte, waarin hyaluron- en looizuur met een breed UV-spectrumbescherming vervat zitten. Polyolen zoals xylitol worden toegevoegd die de huidtemperatuur met 6,6 ℃ al na 5 min. langdurig verlagen.
Deze hydrogels hebben een hydraterend, antioxiderend en verkoelend effect, en hechten uitstekend aan de huid.
• Vermijden van huidpenetratie: zo heeft de ontwikkeling van geschikte dragers grote implicaties voor optimale efficiëntie, nl. stabiliteit, homogene UV-filterverdeling, evenals vermindering van de huidpermeabiliteit van zonnefilters. De veiligheid wordt verhoogd door het gebruik van polysaccharide structuren om hydrogels te vormen, door nanotechnologie aan te wenden om hydrogels te genereren afgeleid van benzofuroazepine om moleculen te omhullen, of door het gebruik van cellulose nanokristallen die de werkzaamheid van filters verhoogt door hun huidpenetratie te minimaliseren. Alginaat microdeeltjes zijn effectief in het vergroten van de fotostabiliteit van ethylhexyl methoxycinnamaat. Cyclodextrinen zijn polysacchariden die worden gebruikt als inclusiecomplexen; inkapselingtechnieken bieden nieuwe, veilige en milieuvriendelijkere oplossingen en zijn vergelijkbaar met deze gebruikt in talrijke formuleringen die al op de markt zijn, zoals methacrylaatpolymeren (PMMA). Een andere techniek om huidpenetratie te voorkomen is de creatie van nieuwe kristallijne structuren door het smelten en emulgeren van filteragglomeraten. Technologieën gebaseerd op semikristallijne polymeren, zoals de combinatie van alkylacrylaat/ hydroxyethylacrylaat-copolymeer (netlock technologie), kunnen filters in de formulering stabiliseren en zorgen voor een langere werking op de huid. Een andere type SPF-boosters zijn op synthetische polymeren gebaseerde materialen, zoals polydopaminen en styreen/acrylaten-copolymeren (6).
5.2. Niet toegelaten UV-filters (cf. EU Annexe VI) Er zijn momenteel enkele fabrikanten die niet goedgekeurde UV-filters toevoegen, die op het etiket van ‘minerale’ zonneproducten beschreven worden als stabilisatoren (5). Deze componenten verhogen de UVB- en UVA II-absorptie van een mineraal zonneproduct zonder een concentratie aan minerale UV- filter nodig te hebben die een witte film achterlaat, of zonder de limiet te overschrijden van maximaal toegestane concentraties van goedgekeurde chemische zonnefilter(s). Aan deze cosmetische ingrediënten worden cf. de EU-wetgeving verschillende eigenschappen toebedeeld:
• Voorbeelden zijn diethylhexyl syringylidenemalonaat (huidbeschermend), capryloyl salicylzuur (huidconditionerend), tridecyl salicylaat (antistatisch, huidconditionerend) en butyloctylsalicylaat (haar- en huidconditionerend, solvent) die deel uitmaken van dezelfde salicylaatfamilie als de goedgekeurde chemische UV-filters homosalaat en ethylhexyl salicylaat, alsook ethylferulaat (huidconditionerend), een analoog van de chemische UV- filter ethylhexyl methoxycinnamaat. Dit zijn echter zonnefilters waarvan huidpenetratie aangetoond werd. Deze resultaten suggereren dan ook dat gebruikers, bezorgd
Verschillende natuurlijke substanties zijn potentiële kandidaat zonnefilters vanwege hun hoge fotoprotectieve werkzaamheid (vaak naast een uitgesproken antioxyderend vermogen), beschouwd als additieven en “boosters” in de formulatie van zonneproducten.
(contactallergie)
over mogelijke nadelige gevolgen van chemische filters op hun gezondheid en/of het milieu, onnauwkeurig geëtiketteerde minerale en chemische zonneproducten die te hoge concentraties aan chemische filters bevatten, zullen vermijden. Evenzo kunnen regelgevende agentschappen eisen dat alle bekende of redelijkerwijs veronderstelde chemische UV-filters als zodanig worden geïdentificeerd op product-etiketten, of zelfs weggelaten indien het handelt over niet-goedgekeurde chemische UV-filters.
6. NATUURLIJKE BRONNEN VAN
ZONNEFILTERS TEGEN UV EN ZICHTBAAR LICHT
“Groene” benaderingen voor de ontwikkeling van lokale fotobeschermende stoffen hebben de afgelopen jaren veelbelovende bevindingen opgeleverd (4). Momenteel zijn er geen natuurlijke organische zonnefilters opgenomen in de lijsten met de door de internationale regelgevende instanties goedgekeurde filters. Hoewel verschillende van dergelijke verbindingen potentieel kandidaat-zonnefilters zijn vanwege hun hoge fotoprotectieve werkzaamheid (vaak naast een uitgesproken antioxiderend vermogen), worden de meeste van deze stoffen beschouwd als additieven en fungeren ze als boosters in de formulatie (4):
• ‘Mycosporine-like amino acids’ (MAA’s), geïsoleerd uit schimmels en een verscheidenheid aan mariene organismen, absorberen golflengten die zeer vergelijkbaar zijn met ethylhexyl methoxycinnamaat en butyl methoxydibenzoylmethaan, zijn thermisch stabiel onder verschillende omstandigheden en fotostabiel bij zeer hoge UV-stralingsdoses. MAA’s veroorzaken geen fototoxiciteit noch fotoallergie. De belangrijkste beperking voor het gebruik ervan vormt de hoeveelheid gezuiverde stof nodig, zodat ook fotostabiele synthetische analogen met verschillende maximum golflengten werden geproduceerd. Shinorine, opgenomen in het genoom van de cyanobacterium Fischerela s., wordt massaal geproduceerd. Scytonemin, een zeer overvloedig pigment in cyanobacteriën, en scytonemin-3a-imine, afgeleid van Scytonema hoffmani na blootstelling aan hoge doses zonnestraling, worden onderzocht voor mogelijk gebruik als UV-filter tegen zeer lange
Fig. 4. Positieve patch test
voor octocryleen
Een nieuwe etikettering van gecommercialiseerde zonneproducten zou consumenten moeten toestaan onderscheid te maken tussen hoge en lage niveaus van bescherming tegen UVB, UVA en zichtbaar licht.
UVA-golflengten en HEVR.
• Flavonoïden zijn polyfenolmoleculen en veelbelovende natuurlijke zonnefilter-kandidaten, met name quercetine en vooral rutine. Lignine, het de meest voorkomende flavonoïde in de natuur, is een andere kandidaat groene zonnefilter. De lage oplosbaarheid en de donkere kleur van lignine worden vermeden door gebruik van hoog-geordende lignine nanodeeltjes en de ontwikkeling van een methode om verdonkering van lignine te voorkomen. Silymarine, een polyfenol verkregen verkregen uit de mariadistel Silybum marianum, samengesteld uit verschillende flavonoïden zoals silybin, silydianine en silychristine, waarvan de UV- straling absorptiecapaciteit toeneemt in combinatie met TiO2 en ZnO. De transformatie ervan in nanodeeltjes vergroot de oplosbaarheid en maakt deze een sterke kandidaat als UV-blokker.
• Eén van de natuurlijke stoffen met booster potentieel, voor zowel orale als lokale toepassingen is het extract van de varen Polypodium leucotomos, rijk aan niet-flavonoïde catecholisch verbindingen (benzoaten en cinnamaten zoals cafeïnezuur en het derivaat ferulinezuur). Het beschermt ook tegen immunosuppressie en hyperpigmentatie veroorzaakt door HEVR.
• Andere natuurlijke producten omvatten schimmel- of bacteriële melaninen, vb. toevoeging van melanine afgeleid van Amorphotheca resinae aan een zonnefilter verhoogt de SPF- waarde, vertoont antioxidantactiviteit vergelijkbaar met die van ascorbinezuur maar groter dan die van gereduceerd glutathion. Pseudomonas sp. bevat bacterieel melanine, het 5,6-dihydroxyindool2-carboxylzuur (DHICA), dat typische eumelanine eigenschappen bezit, met een fotoprotectief effect tegen UVB straling.
• Ook groene koffieolie en stilbenen van sparrenschors worden als SPF-boosters vermeld (6)
7. ALTERNATIEVEN VEREIST
VOOR DE ETIKETTERING VAN
ZONNEPRODUCTEN
Voor UVA bestaat er geen maatregel-equivalent aan de UVBSPFs voor zonnebrand, in plaats daarvan werd het concept van breedspectrum bescherming ontwikkeld, en de zonbeschermingsformulaties werden aangepast om golflengten tot ten minste het UVA-bereik te verstrooien of te absorberen. Er zijn echter talloze zorgen geuit met betrekking tot het voorgeschreven beoordelingssysteem (5). Deze omvatten de vaak misleidend hoge in vivo SPF-aanduidingen en de slecht begrepen en willekeurig breedspectrum aanduiding die zeer weinig begeleiding biedt voor consumenten over de mate van UVA-bescherming, nl. minimum UVA- beschermingsfactor die 1/3 van de SPF bedraagt, en een kritische golflengte van 370 nm (golflengte beneden dewelke 90% straling geabsorbeerd wordt) (document 2006/247/EC), waarbij voor de in vivo tests een hoeveelheid van 2 mg/cm2 huidapplicatie gehanteerd wordt (1, 2). Deze tekortkomingen worden nog versterkt door de feit dat het huidige SPF-ratingsysteem consumen-
ten misleidend grote verschillen voorstelt tussen SPF 20, 30 of 50, vooral gezien het feit dat de gewoonlijk aangebrachte hoeveelheden zonnebrandcrème het gelabelde niveau van bescherming niet behalen. Betekenisvolle UVA- beschermingsclassificaties zijn veel moeilijker te construeren, gezien de actiespectra voor de verschillende vertraagde bijwerkingen en interacties tussen verschillende betrokken delen van het UV-spectrum, inclusief UVB, onbekend zijn. Nieuwe etikettering zou een einde moeten maken aan zinloze SPF-oorlogen en consumenten toestaan onderscheid te maken tussen hoge en lage niveaus van bescherming tegen UVB, UVA en zichtbaar licht in de gecommercialiseerde producten. Bezorgde gebruikers of hun adviserende artsen zouden dan specifieke zonneproducten kunnen selecteren of aanbevelen, op basis van specifieke doelstellingen voor de korte en lange termijn zonbescherming.
CONCLUSIES
Zeer recent werden veel innovaties gezien in de ontwikkeling van nieuwe moleculen en formuleringen die zowel de veiligheid als de werkzaamheid van zonbeschermende producten verhogen, waaronder veelbelovende stoffen die nog steeds in onderzoek zijn. Nieuwe zonnefilters die een evenwichtige fotobescherming bieden tegen iedere vorm van schadelijke zonnestraling zijn al beschikbaar, met een betere bescherming tegen hyperpigmentatie, immunosuppressie en fotoveroudering, terwijl nieuwe dragers de huidpenetratie ervan verminderen. Zonnefilters en antioxidanten op nanobasis hebben vele voordelen: UV-filters van nanoformaat kunnen de ongunstige witachtige kleur van grove metaaldeeltjes vermijden en aan een breed UV-spectrum weerstaan. In het geval van antioxidanten verbeteren de nanodragers de fotostabiliteit, huidpenetratie en fotoprotectie. Het uitvoeren van klinische onderzoeken om inzicht krijgen in de geoptimaliseerde dosering, werkzaamheid en veiligheid van nanoformuleringen is echter noodzakelijk. Natuurlijke producten zijn beloftevol voor het voorkomen van huidbeschadiging, waarbij veelbelovende fotoprotectieve moleculen geproduceerd werden, die alleen of gecombineerd met minerale zonnefilters, kunnen worden aangewend. Een kritische toxicologische beoordeling zowel van zonnefilters als toevoegstoffen, zoals vb. de niet-toegelaten zonnefilters die aangewend worden als boosters, blijft echter een noodzaak.
REFERENTIES
1. Goossens A. Veiligheden, tolerantie van zonnefilters in de praktijk. Dermactu 2020; 176 mei/juni: 14-6.
2. Goossens A. Veiligheid en tolerantie van zonnefilters in de praktijk. Skin 2020; 24(3): 30-4.
3. Goossens A. Filtres solaires: efficacité, toxicité et allergie. In: Progrès en Dermato-Allergologie. Anvers (2022). John Libbey Eurotext. pp. 115-130.
4. Aguilera J, Tamara Gracia-Caza T, Gilaberte Y. New developments in sunscreens. J Photochem Photobiol 2023; 22: 2473–82.
5. Tuchayi SM, Wang Z, Yan J, Garibyan L, Bai X and Gilchrest BA. Sunscreens: Misconceptions and Misinformation. JID 2023;143: 1406-11.
6. Chen L, Wang J, Wu X, et al. Boosting the effectiveness of UV filters and sunscreen formulations usin photosable, non-toxic inorganic platelets. Chem. Commun 2024; 60: 1039-42.
7. Rajasekar M, Mary J, Sivakumar M, Selvam M. Recent developments in sunscreens based on chromophore compounds and nanoparticles. RSC Adv. 2024; 14: 2529-63.
8. Lin C-H, Lin M-H, Chung Y-K, et al. Exploring the potential of the nano-based sunscreens and antioxidants for preventing and treating skin photoaging. Chemosphere 2024; 347 (140702): 1-19.
9. Bai X, Yan J, Gilchrest BA. Next-generation Zinc oxide-based sunscreens: molecular characteristics and advantages. JID 2024; 144: 430-4.
TRIASORB™, BESCHERMING MET ULTRABREED SPECTRUM
Door hoogenergetisch zichtbaar blauw licht aan te pakken, nemen de Laboratoires Pierre Fabre een sprong in de toekomst van fotoprotectie. TriAsorB™ is de eerste zonnefilter met als eigenschappen: het schadelijke deel van het zonnespectrum absorberen en reflecteren, waaronder UVB, korte UVA, lange UVA maar ook hoogenergetisch zichtbaar blauw licht (400-450nm).
UVA, UVB EN BLAUW
LICHT…
Wetenschappers erkennen al lang de rol van UVB- en UVA-stralen bij de ontwikkeling van zonnebrand, huidkanker en fotoveroudering. Meer recentelijk heeft nieuw wetenschappelijk onderzoek de schadelijke invloed van zichtbaar hoogenergetisch blauw licht op huidcellen aangetoond.
“Met het hoogenergetisch zichtbaar blauw licht hebben we een nieuwe vijand van de huid ontdekt. Deze schadelijke golven dringen nog dieper door in de huidlagen, tot in de hypodermis. Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat dit blauwe licht leidt tot de vorming van schadelijke vrije zuurstof radicalen die alle bestanddelen van huidcellen aantasten: lipiden, proteïnen en DNA. Blauw licht werkt ook in op het pigmentatiegen en stimuleert de activiteit van melanocyten. Daardoor verergert het bepaalde dermatosen die verband houden met de werking van melanine, zoals zwangerschapsmasker of postinflammatoire hyperpigmentatie. Maar bovenal zijn de schadelijke effecten van dit blauwe licht cumulatief en kan de schade op lange termijn toenemen, vandaar de absolute noodzaak, in termen van volksgezondheid, om ons er vanaf zeer jonge leeftijd en gedurende het hele leven tegen te beschermen,” zegt Daniel Redoules, doctor in de wetenschappen, wetenschappelijk directeur van Eau Thermale Avène.
– Om de effecten van blauw licht op de huid te bestrijden, hebben de Laboratoires Eau Thermale Avène een revolutionaire nieuwe technologie ontwikkeld: de TriAsorB filter, geïnspireerd op de natuurlijke fotobeschermende kracht van melanine. –
TRIASORB, EEN ECHTE
TECHNOLOGISCHE
INNOVATIE
Melanine is verantwoordelijk voor de natuurlijke fotoprotectie van de huid. Het beschermt tegen zonnebrand, fotoveroudering en huidkanker. Het beschermt ook tegen hoogenergetisch zichtbaar blauw licht. TriAsorB™ biedt de huid, geïnspireerd door deze unieke manier van werken, een zeer brede en doeltreffende fotoprotectie en reflecteert het schadelijke deel van het zonnespectrum, waaronder UVB-, korte UVA- en lange UVA-stralen, maar ook hoogenergetisch zichtbaar blauw licht.
DOELTREFFENDHEID, VEILIGHEID EN ECO-VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE FORMULE
De nieuwe TriAsorB™ filter is een organische molecule die in bepaalde formules verspreid zit. Deze unieke technologie garandeert de veiligheid van de filter. Dankzij TriAsorB™ is het Laboratoire Eau Thermale Avène erin geslaagd het aandeel filters in zijn nieuwe zonneverzorging Intense Protect SPF50+ met ongeveer 10% te verminderen, met behoud van de hoge beschermingskwaliteiten.
De nieuwe TriAsorB™ filter is volledig in lijn met de Concious Care-aanpak van Laboratoires Pierre Fabre. Nuttig, doordacht en ethisch, met als doel actieve ingrediënten te formuleren die steeds meer rekening houden met de huid en het milieu. Dit is een uitzonderlijke en uiterst zeldzame gebeurtenis,” merkt Daniel REDOULES op. Vier jaar werk en 30 toxicologische studies werden gewijd aan het bewijzen van de veiligheid van de filter. TriAsorB™ is ultraveilig en blijft op het huidoppervlak zitten, gezond of beschadigd. Vandaag de dag is Pierre Fabre de tweede cosmeticafabrikant ter wereld die zijn eigen zonnefilter heeft ontwikkeld. Na 20 jaar onderzoek hebben we een belangrijke innovatie in fotoprotectie bedacht. De TriAsorB™-filter is ook te vinden in Eau Thermale Avène SUNSIMED KA, speciaal ontwikkeld voor de huid die vatbaar is voor Actinische Keratosen, SUNSIMED PIGMENT, voor de huid die vatbaar is voor pigmentstoornissen, Eau Thermale Avène Cicalfate+ SPF 50+ Multi-Protective Repair Cream en Ducray MELASCREEN Protective Anti-Spot Care SPF50+.
95% van celschade veroorzaakt door blauw licht
Naast UV is HEV blauw licht geïdentificeerd als een katalysator voor huidveroudering. Met het gepatenteerde TriAsorB™ filter dat beschermt tegen HEV blauw licht, garanderen de nieuwe ULTRA FLUID zonneproducten optimale preventie tegen fotoveroudering.
REFERENTIE
Kwantificering van DNA-schade (cyclobutaan pyrimidine dimeren, CPD) door LC/ MS-analyse (vloeistofchromatografie/massaspectrometrie) na acute blootstelling aan UV-stralen.
MINI-SYMPOSIUM BELGIAN CONTACT AND ENVIRONMENTAL DERMATITIS GROUP (BCEDG)
17 FEBRUARI 2024 (VUB CAMPUS JETTE)
Samenvatting van een klinische casus (Em. Prof. An Goossens)
De ‘Scratch-patch test’: een methode om de huidpenetratie van grote moleculen te verbeteren
Sofie Stappers, Ella Dendooven, Olivier Aerts. Dermatologie UZA: ‘If the drugs itch, you may need to SCRATCH!
Patchtests met systemisch toegediende geneesmiddelen worden beschouwd als een waardevol en veilig hulpmiddel om de oorzaak van een cutane bijwerking te identificeren en ook hulp te bieden bij de keuze van een potentieel veiliger alternatief. Soms doen er zich echter valsnegatieve reacties voor, voornamelijk op hoogmoleculaire haptenen die minder goed in de hoornlaag kunnen binnendringen. De ‘Scratch-patch test’, waarbij een patch test met het te onderzoeken geneesmiddel aangebracht wordt op een huidoppervlak dat bekrast werd met een steriele naald (1) vormt een goed alternatief. Deze methode werd reeds met succes toegepast in gevallen van contactallergie voor topische geneesmiddelen zoals oogheelkundige preparaten en voor het onderzoek van systemische, zelfs ernstige geneesmiddelenerupties.
Dit wordt geïllustreerd aan de hand van het geval van een 79-jarige man die een drugeruptie met eosinofilie en systemische symptomen (DRESS; RegiSCAR-score >5) ontwikkelde 12 weken na de start van een behandeling met imatinib (Glivec®) voor chronische myeloïde leukemie (CML).
Gezien de grote chemische structuur van imatinib werden 3 maanden later zowel patch- als scratch-patch tests uitgevoerd met 10-% verdunningen in vaseline met imatinib, alsook met verschillende alternatieven van dezelfde geneesmiddelenklasse, nl. nilotinib, asciminib, en bosutinib. Enkel de scratch-patch test met imatinib reageerde duidelijk positief op dag 2 (+) en dag 4 (+), die histopathologisch dezelfde kenmerken als de huidbio-
psie van de huideruptie weergaf, wat de relevantie ervan verder ondersteunde. De drie alternatieve geneesmiddelen testten negatief. De testprocedure gaf geen aanleiding tot bijwerkingen, behalve een (interessante) reactivatie van het Varicella Zoster-virus (VZV) dat zich op de rug klinisch manifesteerde als een klassieke gordelroos.
Een graduele toediening met asciminib, het structureel meest verschillende alternatief, werd goed verdragen zodat de patiënt succesvol zijn behandeling voor CML kon hervatten. Voor zover ons bekend is dit het eerste casusrapport van een ernstige drugeruptie, d.w.z. DRESS, waarbij met succes de schuldige en een veiliger alternatief geïdentificeerd werden via de ‘Scratch patch-test methode.
REFERENTIE
1. Dendooven E, Goossens A, Aerts O. Patch testing patient’s own products: a practical overview for clinicians. Current Allergy & Clinical Immunology 2023; 36 (2): 1-7.
INNOVERENDE HUIDVERZORGING VOOR IEDEREEN
HET BELANG VAN CERAMIDEN IN GEZONDE HUID
De lipiden bilaag bestaat voor ongeveer 50% uit CERAMIDEN1,2. Deze bilaag is noodzakelijk om een effectieve huidbarrière te behouden, voor een goede waterhuishouding in het stratum corneum.
Een combinatie van 3 huideigen, essentiële ceramiden, die de in de huid aanwezige ceramiden aanvullen, om zo droge huid te verzachten en de huidbarrière te versterken.
M VE TECNOLOGIE™
Een revolutionair afgifte systeem welke hydraterende ingrediënten laag voor laag afgeeft voor een langdurige hydratatie. Houdt de huid langdurig zacht en comfortabel3,4
CERAVE HEEFT EEN BREDE PRODUCTRANGE PASSEND BIJ VERSCHILLENDE INDICATIES (O.A LICHTE TOT MATIGE ATOPIE, SENIELE XEROSE, ALLE SOORTEN DROGE HUID (BIJV.
1. Sahle FF, Gebre-Mariam T, Dobner B, Wohlrab J, Neubert RH. Skin diseases associated with the depletion of stratum corneum lipids and stratum corneum lipid substitution therapy. Skin Pharmacol Physiol. 2015;28(1):42-55. 2. Del Rosso JQ. Repair and maintenance of the epidermal barrier in patients diagnosed with atopic dermatitis: an evaluation of the components of a body wash-moisturiser skin care regimen directed at management of atopic skin. J Clin Aesthet Dermatol. 2011;4(6):45-55. 3. Lynde CW, Andriessen A, Barankin B, et al. Moisturisers and ceramide-containing moisturisers may offer concomitant therapy with benefits. J Clin Aesthet Dermatol. 2014;7(3):18-26. 4. Draelos ZD. The effect of ceramidecontaining skin care products on eczema resolution duration. Cutis. 2008;81(1):87-91.
MINI-SYMPOSIUM BELGIAN CONTACT AND ENVIRONMENTAL DERMATITIS GROUP (BCEDG)
17 FEBRUARI 2024 (VUB CAMPUS JETTE)
Samenvatting van een klinische casus (Em. Prof. An Goossens)
Ernstige type-I allergische reactie op bijenpollen als kruisreactie met Ambrosiapollen (Jolien Kessels, Martine Grosber: ‘Let It Be(e)’. Dermatologie, UZ, VUB). (An Goossens Prize)
Een 27- jarige vrouw, met een medische geschiedenis van een maagbypassoperatie en een positieve atopische anamnese voor astma, e czeem als kind , alsook een seizoensgebonden rhinoconjunctivitis, ontwikkelde een onmiddellijk-type allergische reactie (gegeneraliseerde urticaria, kortademigheid, angio-oedeem en misselijkheid) bij inname van een vrij verkrijgbaar voedingssupplement met bijenpollen. Priktests toonden een type I- allergie voor bijenpollen, alsook voor berken-, kruiden- en graspollen aan (specifieke IgE’s ook positief), waardoor de jaarlijkse hooikoortssymptomen verklaard werden.
In een publicatie van 32 gevallen van anafylaxie door bijenproducten (1) werd de helft daarvan veroorzaakt door bijenpollen, waarbij alle patiënten seizoensgebonden rhinoconjunctivitis vertoonden, vooral te wijten aan Ambrosia (Compositae-familie), analoog aan dit geval. Een onderliggend tweestap mechanisme werd voorgesteld: een type I-sensibilisatie voor wind-getransporteerde pollen van Compositae-planten, die kruis-reageren met insecten-getransporteerde bijenpollen en vervolgens bij inname anafylaxie veroorzaken.
Bijenproducten worden steeds populairder en kunnen allergische reacties uitlokken. Vooral laattijdige allergische reacties o.v.v. contacteczeem op bijenwas en voornamelijk propolis zijn gekend (Fig. 1), doch artsen moeten zich ervan bewust zijn dat eetbare bijenpollensupplementen onmiddellijk-type reacties kunnen uitlokken en formeel gecontra-indiceerd zijn bij patiënten met seizoensgebonden klachten, waarbij Ambrosia-allergie het grootste risico vormt. Bovendien dient
opgemerkt dat een maagbypassoperatie het ontstaan van voedingsallergie bevordert.
REFERENTIE
1. Jarlot-Chevaux S, Dumond P, Tscheiller S, Pirson F, Renaudin JM. Anaphylaxie alimentaire aux produits de la ruche: à propos de 32 cas déclarés au Réseau d’Allergo-Vigilance®. Revue Française d’Allergologie. 2022;62(2):158-165.
Fig. 1. Contactallergie voor propolis
Droge huid met neiging tot ATOPISCH ECZEEM
ONDER CONTROLE
PRURITUS SCORE* -59% SCORAD*
+69% SLAAPKWALITEIT** -95%
3 VOEDENDE TEXTUREN
Gelaat & lichaam
Vanaf de geboorte
Droge huid met neiging tot ATOPISCH ECZEEM NIET ONDER CONTROLE
PRURITUS SCORE VANAF 10 MIN -42% HUIDONGEMAK SCORE VANAF 10 MIN
1e oorzaak van AD, van -42%
69% van de patiënten VERMINDERT DE STRESS
1 HYBRIDE TEXTUUR
Gelaat & lichaam
Getest op atopische oogleden
Vanaf de geboorte
ECZEMANET.BE: WAARDEN, EEN MISSIE: BETER
LEVEN MET ECZEEM
Atopische dermatitis (AD), of chronisch eczeem, is een aandoening waarvan slechts één op de vijf Belgen op de hoogte is, hoewel ze een grote impact kan hebben op de levenskwaliteit van de patiënten.
Eczemanet is een vereniging van patiënten die lijden aan atopische dermatitis en eczeem. Haar doel is om informatie te verstrekken en mensen bewust te maken van de ziekte.
Gunter Van Dyck, voorzitter van Allergienet, legt uit.
WIE ZIT ER ACHTER ECZEMANET.BE?
Allergienet werd opgericht in 2008. Wij zijn een belangenvereniging voor patiënten die lijden aan allergische, atopische of urticariële aandoeningen. We hebben een aparte afdeling opgericht specifiek voor atopische dermatitis onder de naam eczemanet.be Voor netelroospatiënten bieden we urticaria. be. aan.
WAT ZIJN JULLIE DOELSTELLINGEN?
Ons doel is een forum te bieden waar mensen met eczeem in België gemakkelijk met elkaar in contact kunnen komen om hun ervaringen te delen en een luisterend oor te vinden. Wij vechten voor een grotere erkenning van de last van de ziekte, wij steunen en helpen patiënten en hun families en waar nodig verdedigen wij de belangen van mensen met atopisch eczeem. Wij informeren ook het grote publiek over atopisch eczeem en geven voorlichting aan patiënten. Op onze website verzamelen we zoveel mogelijk informatie over de ziekte en de meest gestelde vragen van patiënten. Hygiëne en verzorging van de atopische huid zijn uiteraard een zeer belangrijk onderwerp. Andere missies zijn het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek naar de oorzaken en nieuwe behandelingen, en het vertegenwoordigen van de belangen van eczeempatiënten bij de gezondheidsautoriteiten, bedrijven en andere organisaties die zich bezighouden met gezondheid.
— Door te communiceren en te informeren over de ziekte en door patiënten en hun families te steunen, kunnen we bijdragen aan de verbetering van hun levenskwaliteit. Onze missie is krachtig: Informeren, Voorlichten, Ondersteunen. We willen dat patiënten hun eigen gezondheid in handen nemen. —
WELKE CONCRETE ACTIE ONDERNEMEN
JULLIE MET PATIËNTEN?
Wij organiseren informele contacten tussen patiënten en beantwoorden persoonlijke hulpvragen. Af en toe organiseren wij
ook kleinschalige bijeenkomsten waar mensen hun ervaringen over het leven met atopische dermatitis kunnen delen. Daarnaast organiseren we jaarlijkse het evenement ‘Dag van het Eczeem’ waar we interessante sprekers vragen om hun ervaringen en inzichten met ons patiënten te delen of om met ons in discussie te gaan. Ons evenement is natuurlijk ook een uitgelezen kans om patiënten, zorgverleners en andere actoren met elkaar in contact te brengen.
HOE WERK JE SAMEN MET DE PIERRE FABRE GROUP?
Als toonaangevend bedrijf binnen de dermatologie met specifieke producten voor mensen met atopisch eczeem delen wij eenzelfde missie, het leven van mensen met eczeem beter maken. Vanuit deze doelstellingen kunnen we vaak rekenen op de steun van Pierre Fabre Group, zo hebben we recent samengewerkt om ons boekje ‘Kriebel het draakje’ te vertalen naar het Frans maar ook om dit te verdelen naar onze gezamenlijke doelgroep. De steun van Pierre Fabre Group maakt dat we een veel groter publiek kunnen bereiken en is voor iedereen een win-win maar vooral voor de patiënt.
Doe mee aan een van de golfwedstrijden die worden georganiseerd door Swings for Lives ten bate van de Justine Henin Foundation. De grote finale vindt plaats op 20 september op Golf de La Bruyère, in aanwezigheid van Justine Henin. Dankzij de deelname van vele golfers kon Swings for Lives vorig jaar een cheque van 20.000 euro overhandigen aan de Stichting ter ondersteuning van haar vele projecten, in het bijzonder het Gym&JoY-project in het Grand Hôpital van Charleroi. Kom langs en schrijf je in! Informatie: www.swingsforlives.be
PRÉSENTENT LA 3 ÉDITION DE
PRÉSENTENT LA 3 ÉDITION DE
SWINGS FOR LIVES
SWINGS FOR LIVES
PRÉSENTENT LA 3E ÉDITION DE
PRESENTEREN DE 3E EDITIE VAN
AU PROFIT DE LA FONDATION JUSTINE HENIN
PRÉSENTENT LA 3E ÉDITION DE
PRÉSENTENT LA 3E ÉDITION DE
AU PROFIT DE LA FONDATION JUSTINE HENIN
SWINGS FOR LIVES
SWINGS FOR LIVES
PRÉSENTENT LA 3E ÉDITION DE
SWINGS FOR LIVES
SWINGS FOR LIVES
SOUS LE PARRAINAGE · D’ADRIEN DUMONT DE CHASSART
AU PROFIT DE LA FONDATION JUSTINE HENIN
AU PROFIT DE LA FONDATION JUSTINE HENIN
SOUS LE PARRAINAGE · D’ADRIEN DUMONT DE CHASSART
AU PROFIT DE LA FONDATION JUSTINE HENIN 02.06.24 I GOLF DE RIGENÉE 30.06.24 I GOLF LA BRUYÈRE
FINALE 20.09.24 I GOLF LA BRUYÈRE AVEC LA PARTICIPATION EXCEPTIONNELLE DE JUSTINE HENIN
Ultieme bescherming tegen lange UVA-stralen
De nieuwe Anthelios UVMUNE 400 oil Control cream-gel SPF 50+ van de Laboratoires La Roche-Posay biedt ultieme bescherming tegen ultra-lange UVA-stralen, beschermt tegen huidbeschadiging met een dry-touch finish voor een matterend effect. De formule, die ultra-bestendig is tegen water, transpiratie en zand, is gebaseerd op de nieuwe UV-filter Mexoryl 400 die beschermt tegen de onmerkbare en schadelijke UVA-stralen met ultra-lange duur [380-400nm]*, die 30% uitmaken van de UV-stralen die onze huid het hele jaar door bereiken.
De AirliciumTM -technologie levert matterende microdeeltjes die onmiddellijk overtollig talg absorberen en de bronnen van glans (talg, zweet, vocht) onder controle helpen houden, zodat de huid er dag na dag minder vet uitziet. Lichte textuur met een onzichtbare finish. Niet vet. Geen witte vlekken. Ultrabestendige bescherming tegen water, transpiratie en zand.
Zonbescherming, make-upbasis
en bescherming tegen blauw licht
De Ultra lichte Fluid Hydro Protect SPF 50+ van de Laboratoires Eucerin is ideaal voor dagelijkse bescherming tegen de zon, omdat de ultralichte textuur met een onzichtbare finish de huid beschermt zonder een wit laagje achter te laten.
Het kan ook worden gebruikt als make-upbasis, want naast de hoge beschermingsfactor bevat de formule hydraterende actieve ingrediënten zoals hyaluronzuur, NMF ( Natuurlijke Hydratatiefactoren) en glycerine om de huid te voeden.
De zonneproducten van Eucerin bieden meer dan alleen klassieke bescherming omdat ze op meerdere niveaus werken: ze combineren UVA/UVB-filters voor een zeer hoge bescherming en neutraliseren vrije radicalen die worden veroorzaakt door UV- en HEV-licht, ook bekend als blauw licht.
Een innovatieve oplossing voor de geïrriteerde huid
De innovatieve Cicalfate+ Crème SPF 50+ van Eau Thermale Avène is speciaal ontwikkeld om te voldoen aan de behoeften van de geïrriteerde of beschadigde huid die wordt blootgesteld aan UV-stralen en blauw licht. Dankzij het [C+-Restore]™ herstellend complex en het TriAsorB™ fotobeschermingssysteem biedt deze crème maximale bescherming tegen UV-stralen en blauw licht, terwijl het herstelproces van de huid wordt versneld. Het bevordert snel en effectief herstel, vermindert rode vlekken en voorkomt het risico op hyperpigmentatie.
Het ECDC is bezorgd over de toename van ziekten die door vaccinatie kunnen worden voorkomen
Het aantal gevallen van mazelen en kinkhoest neemt toe in de Europese Unie, zo blijkt uit gegevens die het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) heeft gepubliceerd in het kader van de Europese week van de vaccinatie.
“Het is ontmoedigend om te zien dat, ondanks tientallen jaren van goed gedocumenteerde gegevens over de veiligheid en werkzaamheid van vaccins, Europese landen nog steeds worden geconfronteerd met ziekten die door vaccinatie voorkomen hadden kunnen worden”, maakt de directeur van het ECDC, Dr Andrea Ammon, zich zorgen.
Het aantal gevallen van mazelen en kinkhoest begon in 2023 te stijgen en deze trend heeft zich sindsdien in verschillende EU-lidstaten voortgezet. Tussen maart 2023 en eind februari 2024 werden ten minste 5.770 gevallen van mazelen geregistreerd, waarvan ten minste 5 met dodelijke afloop. Mazelen is een zeer besmettelijke ziekte die een hoge vaccinatiegraad van ten minste 95% van de bevolking vereist om de keten van overdracht te onderbreken”, aldus Andrea Ammon. Sinds medio 2023 is ook een toename van het aantal gevallen van kinkhoest gemeld in verschillende landen van de EU en de Europese Economische Ruimte (EER). Voorlopige gegevens wijzen op een meer dan 10-voudige toename van het aantal gevallen in 2023 en 2024 vergeleken met 2022 en 2021, wijst het ECDC erop. Pasgeborenen en zuigelingen, die nog te jong zijn om volledig gevaccineerd te worden, lopen een verhoogd risico om ernstige vormen van deze ziekten te ontwikkelen en zelfs om te overlijden. Daarom is het volgens het ECDC essentieel om zich aan het vaccinatieschema te houden. Vaccinatie tijdens de zwangerschap kan ook bijdragen aan een betere bescherming van zuigelingen.
Veelbelovende vaccins tegen huidkanker
Het farmaceutisch bedrijf Moderna hoopt in 2025 een vaccin tegen huidkanker op de markt te kunnen brengen. Bijzonder is dat ook andere vormen van kanker bestreden kunnen worden met zo’n gepersonaliseerd vaccin op basis van mRNA. Aan een onderzoek naar dit vaccin namen 157 huidkankerpatiënten deel van wie de kankercellen al waren uitgezaaid. Nadat hun tumoren waren verwijderd, kregen sommigen van hen het vaccin. “De onderzoekers gaven een groep patiënten de combinatie van de standaard immunotherapiebehandeling en het gepersonaliseerde kankervaccin. Ze vergeleken deze combinatie met een groep die alleen het geneesmiddel voor immunotherapie kreeg”, vertelt Evelien Smits, hoogleraar immunologie aan de Universiteit Antwerpen. De patiënten werden drie jaar lang gevolgd. “De resultaten zijn veelbelovend. Mensen die de combinatie kregen, hadden de helft minder kans op herval of overlijden.” Het risico op overlijden en terugkeer na ablatie, om precies te zijn, daalde met 49%. Het risico op verspreiding van de ziekte daalde met 62%. De onderzoekers zijn nu begonnen aan een grootschalig onderzoek waarin ze 1000 patiënten behandelen. In totaal nemen 14 landen deel aan deze nieuwe onderzoeksfase, waaronder België.
FOCUS
Eryfotona AK-NMSC: veel meer dan zonbescherming
Voor elke zichtbare actinische keratose zijn er tot 10 subklinische laesies in een nabijgelegen gebied die nog niet zichtbaar zijn en die het kankerveld vormen. Het is daarom belangrijk om het hele subklinische kankerveld te behandelen om nieuwe laesies in het betreffende gebied te voorkomen.
Eryfotona AK-NMSC vermindert en verbetert het subklinische kankerveld dat geassocieerd wordt met actinische keratose (AK) en niet-melanoom huidkanker (NMSC). Eryfotona bevat DNA-repairsomen (in liposomen ingekapseld fotolyase) die 45% van de schade door de zon herstellen, naast de schade die ons lichaam niet op natuurlijke wijze kan herstellen. Eryfotona verdubbelt dus het herstellend vermogen van de huid. Het legt een beschermende film op de huid (UVB 109, UVA 39) die het ontstaan van nieuwe laesies voorkomt. Bij mensen die bijvoorbeeld een behandeling voor actinische keratose (AK) hebben ondergaan, is aangetoond dat Eryfotona de kans op herhaling na 6 maanden halveert.
Eryfotona AK-NMSC van ISDIN Laboratories is geïndiceerd voor de preventie en adjuvante beschermende behandeling van actinische keratose en andere vormen van niet-melanoom huidkanker. De Fusion Fluid textuur zorgt voor een snelle absorptie en voelt licht aan.
Wereldwijde epidemiologie van actinische keratose
Actinische keratose (AK) is een van de meest voorkomende diagnoses bij oudere dermatologische patiënten. De belangrijkste risicofactoren voor deze precancereuze laesie zijn leeftijd en blootstelling aan de zon, vooral bij fototype I of II. KA kan spontaan verdwijnen, blijven bestaan of, wat nog zeldzamer is, zich ontwikkelen tot een plaveiselcelcarcinoom, waarbij de kans op een dergelijke kwaadaardige ontwikkeling minder is dan 1% per laesie per jaar. Een systematisch literatuuroverzicht in mei 2022 in Embase, MEDLINE, Web of Science en Google Scholar probeerde de wereldwijde prevalentie van AK te bepalen. Van de 65 artikelen die door de full-text selectie kwamen, rapporteerden er 60 over de prevalentie. Een meta-analyse van deze studies resulteerde in een wereldwijd prevalentiecijfer van 14% [95% betrouwbaarheidsinterval (CI) 14-15]. Als we bedenken dat de wereldbevolking ongeveer 8 miljard mensen telt, hebben 1,1 miljard mensen KA, wat aanzienlijk is maar een overschatting kan zijn, omdat de meerderheid van de studies is uitgevoerd in niet-Hispanic blanke populaties. Door de grote heterogeniteit van de beschikbare onderzoeken is het niet mogelijk om de risicofactoren nauwkeuriger te specificeren. Toch lijkt het erop dat een hoge blootstelling aan UV-stralen, zoals bij buitenwerkers of sporters, geassocieerd is met een hogere prevalentie van AK.
Ref.: George CD, Lee T, Hollestein LM, et al. Global epidemiology of actinic keratosis in the general population: a systematic review and meta-analysis. Br J Dermatol. 2024 Mar 15;190(4):465-476. doi: 10.1093/bjd/ljad371.
Laserontharing en pilonidale cyste
De wedren naar kankervaccins
Na Covid-19 is oncologie het nieuwe slagveld voor laboratoria die gespecialiseerd zijn in mRNA-vaccins. Bij Moderna worden momenteel drie therapeutische vaccins klinisch getest in de oncologie. De meest geavanceerde is een geïndividualiseerde neoantigene behandeling op basis van mRNA - of mRNA-4157 (V940) - momenteel in fase III-onderzoek als adjuvante behandeling (na excisie) in combinatie met pembrolizumab (Keytruda) van MSD voor melanoom en niet-kleincellige longkanker met risico op recidief. In december 2023 kondigden Moderna en MSD aan, na een follow-up van 3 jaar, dat de combinatie van hun gepersonaliseerde vaccin met Keytruda het risico op recidief of overlijden met 49% verminderde in vergelijking met Keytruda alleen bij patiënten met hoog-risico melanoom na volledige resectie, en het risico op afstandsmetastasen of overlijden met 62% verminderde. Dit gepersonaliseerde vaccin wordt ook onderzocht voor verschillende andere solide tumoren: adjuvant melanoom (fase II), alvleesklierkanker, niet-kleincellige longkanker en maagkanker (fase I). “In de komende vijf jaar is Moderna van plan om tot 15 nieuwe producten te lanceren op het gebied van infectieziekten, latente virussen, oncologie en zeldzame ziekten, om te voldoen aan grote onvervulde behoeften, om tot 50 nieuwe kandidaten in klinische studies te hebben en om door te gaan met het evalueren van mRNA voor nieuwe toepassingsgebieden”, merkt Arnaud Chéret op, medisch directeur van Moderna Frankrijk.
Een Pilonidale aandoening wordt geassocieerd met de aanwezigheid van haar in de bilspleet. Het wordt gekenmerkt door acute ontstekingsuitbraken die kunnen leiden tot chronische wonden en de vorming van fistels, waarvoor antibiotische behandeling of chirurgie nodig is. Pilonidale aandoeningen recidiveren in ongeveer 33% van de gevallen, waarbij 80% van de recidieven binnen een jaar na de eerste behandeling optreedt. Deze recidieven zorgen voor veel stress bij de patiënten. De standaardbehandeling bestaat uit het verwijderen van haar met scheermesjes of crèmes en een strikte hygiëne van het aangetaste gebied. De therapietrouw van patiënten met deze preventieve maatregelen blijft echter laag en tegen deze achtergrond is laserontharing (LT) voorgesteld als mogelijke behandelingsoptie.
Een nieuw gerandomiseerd monocentrisch onderzoek vergeleek het effect van LE in combinatie met standaardzorg versus standaardzorg alleen op de frequentie van recidieven van pilonidalis bij adolescenten en jongvolwassenen. De studie omvatte patiënten tussen 11 en 21 jaar die ten minste één episode van pilonidalis hadden gehad. Ze werden 1:1 gerandomiseerd in twee groepen met of zonder LE: de controlegroep kreeg advies over het verbeteren van de hygiëne en het verwijderen van haar uit de bilspleet, hetzij chemisch (ontharingscrème) of mechanisch (scheren). De interventiegroep kreeg ook elke 4 tot 6 weken laserontharing, in totaal 5 sessies.
Het primaire eindpunt was het percentage recidieven van pilonidalis na één jaar, waarbij recidieven werden gedefinieerd als het verschijnen van een nieuw abces, folliculitis laesies of fistel waarvoor antibiotische behandeling, chirurgische incisie en drainage of excisie nodig was. Secundaire eindpunten waren onder andere het aantal dagen per jaar dat de patiënt (en/of zijn/ haar verzorger) niet in staat was om zijn/haar gebruikelijke activiteiten uit te voeren als gevolg van pilonidalisziekte en verschillende gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven (HRQoL) en tevredenheid met de zorg scores.
Ref.: Minneci PC, Gil LA, Cooper JN, et al. Laser Epilation as an Adjunct to Standard Care in Reducing Pilonidal Disease Recurrence in Adolescents and Young Adults: A Randomized Clinical Trial. JAMA Surg. 2024 Jan 1;159(1):19-27. doi: 10.1001/jamasurg.2023.5526.
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL: Myconail 80 mg/g medische nagellak. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING: Een gram medische nagellak bevat 80 mgciclopirox. Hulpstof met bekend effect: 10 mg cetostearylalcohol/g oplossing. Hulpstoffen: ethylacetaat, ethanol (96%), cetostearylalcohol, hydroxypropyl-chitosan, gezuiverd water. FARMACEUTISCHE VORM: Medische nagellak. Heldere, kleurloze tot lichtgelige oplossing. THERAPEUTISCHE INDICATIES: Milde tot matige schimmelinfecties van de nagels veroorzaakt door dermatofyten, gisten en schimmels, zonder betrokkenheid van de nagelmatrix/lunula. Myconail 80 mg/g medische nagellak is geïndiceerd voor gebruik bij volwassenen. DOSERING EN WIJZE VAN TOEDIENING: Dosering: Pediatrische patiënten: De veiligheid en werkzaamheid van Myconail bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar zijn nog niet vastgesteld. Er zijn geen gegevens beschikbaar. Wijze van toediening: Cutaan gebruik. Voor lokaal gebruik op de vingernagels, teennagels en direct aangrenzende huid (perionychium, hyponychium).Tenzij anders is voorgeschreven, wordt Myconail nagellak aangebracht in een dunne laag één keer per dag op de aangetaste nagel(s) na zorgvuldig wassen en drogen van de nagels. De medische nagellak moet over het gehele nageloppervlak, 5 mm van de omliggende huid en indien mogelijk onder de vrije rand van de nagel worden aangebrach. Myconail nagellak moet ongeveer 30 seconden drogen. De behandelde nagels mogen niet worden gewassen gedurende ten minste zes uur, daarom wordt aanbevolen om de nagellak ’s avonds voor het slapen gaan aan te brengen. Nadien kan de normale hygiënische verzorging worden hernomen. Myconail nagellak hoeft niet te worden verwijderd met een oplosmiddel of schuurmiddel (zoals nagel vijlen); het is voldoende om de nagels te wassen. In het geval van onbedoelde verwijdering van de nagellak door wassen, kan Myconail nagellak weer opnieuw worden aangebracht. Regelmatig knippen van de rand van de nagel en verwijdering van losse delen, wordt aanbevolen. De behandeling dient te worden voortgezet tot volledige mycologische en klinische genezing wordt bereikt en een gezonde nagel opnieuw is aangegroeid. Gewoonlijk is de behandelingsduur van vingernagels ongeveer 6 maanden terwijl het voor teennagels 9-12 maanden is. Controle door schimmelkweek mag pas 4 weken na het eind van de behandeling ingezet worden om interferentie
van kweekresultaten te voorkomen door mogelijke resten van de werkzame stof. Omdat het een lokale behandeling betreft, is er geen andere dosering nodig voor speciale patiëntengroepen. Als de aandoening ongevoelig is voor behandeling met Myconail nagellak en/of er is een uitgebreide betrokkenheid van een of meer vinger-en teennagels, zal aanvullende orale behandeling overwogen moeten worden. CONTRA-INDICATIES: Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor één van de hulpstoffen. Kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar door onvoldoende ervaring bij deze leeftijdsgroep.
Myconail
CICLOPIROX 80MG/G
SCHIMMELNAGEL ?
1e wateroplosbare medische nagellak
• Ciclopirox 80 mg/g
Breed-spectrum anti-mycoticum
• Hydroxypropyl-chitosane (HPCH)
Bevordert de penetratie van ciclopirox
Milde tot matige schimmelinfecties van de nagels (tot 75% van het nageloppervlak, bij in totaal maximaal 5 nagels (inclusief teennagels en/of vingernagels) zonder aantasting van de nagelmatrix/lunula (witte, halve maantje van de nagel).
BIJWERKINGEN :
De frequentie van voorkomen van bijwerkingen wordt als volgt uitgedrukt: zeer vaak (≥ 1/10), vaak (≥ 1/100 tot <1/10), soms (≥ 1/1.000 tot <1/100), zelden (≥ 1/10.000 tot <1/1.000), zeer zelden (<1/10.000), niet bekend (kan niet worden geschat op basis van de beschikbare gegevens).
Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen: Zeer zelden: erythema, schilfers, brandend gevoel en jeuk op de toedieningsplaats. Niet bekend: uitslag, eczeem, allergische dermatitis, ook buiten de toedieningsplaats. (Voorbijgaande) nagel verkleuring (deze reactie kan ook worden toegeschreven aan de schimmelnagelziekte zelf). Melding van vermoedelijke bijwerkingen: Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden via het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten, Afdeling Vigilantie, Galileelaan 5/03, 1210 BRUSSEL / Postbus 97, 1000 BRUSSEL, Madou - Website: www.eenbijwerkingmelden.be - e-mail: adr@fagg.be HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: Laboratoires Bailleul S.A., 10-12, Avenue Pasteur, 2310 Luxemburg, Luxemburg NUMMER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: BE425363 AFLEVERINGSWIJZE: Geneesmiddel niet op medisch voorschrift. DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST: 11/2022
NIEUW: EEN FORMULE TEGEN HYPERPIGMENTATIE SPECIAAL VOOR HET LICHAAM
Hyperpigmentatie is een onderwerp dat veel aandacht krijgt in de dermatologie en cosmetologie vanwege de prevalentie en de impact op de huid.
Hyperpigmentatie wordt gekenmerkt door het donkerder worden van bepaalde delen van de huid door overmatige melanineproductie en kan door verschillende factoren worden veroorzaakt: blootstelling aan de zon, hormonale veranderingen zoals tijdens de zwangerschap of de menopauze, aandoeningen zoals acne of eczeem (die kunnen leiden tot overmatige melanineproductie, wat resulteert in donkere vlekken of plekken) en ook huidlaesies, zoals snijwonden of brandwonden, of de resultaten van ontharing (scheren of laserbehandeling) of reactie na een dermatologische behandeling (chemische peeling of andere) die kan leiden tot een verhoogde melanineproductie als onderdeel van het genezingsproces.
Het valt niet te ontkennen dat hyperpigmentatie een aanzienlijke invloed kan hebben op iemands zelfvertrouwen en levenskwaliteit.
Het begrijpen van de oorzaken van hyperpigmentatie en het zoeken naar de juiste behandeling kan daarom helpen om de algehele gezondheid en het uiterlijk van de huid te verbeteren. Door de onderliggende factoren die bijdragen aan hyperpigmentatie aan te pakken en gerichte huidverzorgingsproducten of behandelingen te gebruiken, kunnen mensen met hyperpigmentatie een egalere huidskleur krijgen en zich zelfverzekerder en beter in hun vel voelen.
DE OPLOSSING VAN
EUCERIN: THIAMIDOL1
Na meer dan 10 jaar onderzoek en ontwikkeling door Eucerin, waarbij 50.000 verschillende ingrediënten werden getest, bleek één ingrediënt effectiever dan de andere voor de huid met neiging tot hyperpigmentatie: het gepatenteerde Thiamidol1
“Thiamidol1 is zeer effectief in het remmen van menselijke tyrosinase, een enzym dat betrokken is bij de productie van melanine. We pakken hyperpigmentatie dus echt bij de bron aan”, zegt Dr. Gitta Neufang, Senior Vice President Research & Development bij Beiersdorf.
Dit krachtige actieve ingrediënt werkt direct tegen de melanineproductie en is Eucerin’s gepatenteerde hoofdingrediënt. Het is klinisch bewezen dat het hyperpigmentatie vermindert en helpt voorkomen dat pigmentvlekken opnieuw verschijnen.
Eucerin biedt al vele jaren gezichtsverzorgingsproducten die zijn ontwikkeld om bruine vlekken te verminderen. Deze formules, waaronder het Anti-Pigment Duo Serum en de Anti-Pigment Dagcrème SPF 30, zijn nu gevestigde namen in de verzorging tegen hyperpigmentatie.
Maar tot nu toe was er slechts een beperkt assortiment anti-hyperpigmentatieformules speciaal voor het lichaam. Eucerin wil deze leemte nu opvullen met de Anti-Pigment Lichaamscrème voor Specifieke Zones.
EEN INNOVERENDE FORMULE VOOR HET LICHAAM
Het exclusieve, gepatenteerde hoofdingrediënt Thiamidol1 is het actieve ingrediënt dat wordt gebruikt in alle producten in het Eucerin Anti-Pigment assortiment. Wetenschappelijk onderzoek heeft bewezen dat dit unieke ingrediënt hyperpigmentatievlekken vermindert en voorkomt dat ze opnieuw verschijnen.
ANTI-PIGMENT, HET GAMMA
VOOR PIGMENTVLEKKEN
Pigmentvlekken kunnen ook het gevolg zijn van hormonale schommelingen. Zo heeft 10 tot 25% van de vrouwen die de pil gebruiken ermee te maken, maar ook 10 à 15% van de zwangere vrouwen kan een zogenaamd zwangerschapsmasker hebben. Dit masker uit zich in relatief grote, donkere zones met onregelmatige vorm op het gezicht en de armen.
Het Anti-Pigment Serum Duo vermindert donkere vlekken zichtbaar en voorkomt de terugkeer ervan. De formule met gepatenteerd Thiamidol¹, Licochalcone A en Hyaluronzuur maakt de huid soepel. De teint oogt egaler, natuurlijker en stralender en de huid is gladder.
ZONNEBESCHERMING DIE OOK DONKERE VLEKKEN AANPAKT
Ten slotte is ook de zon een factor die hyperpigmentatie en nieuwe vlekken doet ontstaan. Het gezicht wordt continu blootgesteld aan de zon en heeft dus een dagelijkse zonnebescherming nodig. Wanneer de huid pigmentvlekken vertoont is het belangrijk om een adequaat beschermend product te gebruiken om het ontstaan van nieuwe vlekken te helpen voorkomen en de al aanwezige vlekken te beschermen.
Daarom biedt Eucerin een gamma zonneproducten dat zich specifiek tot vlekken richt. Het gamma Eucerin Pigment Control bevat naast gepatenteerd Thiamidol¹, Licochalcone A en Glycyrrhetinezuur ook UVA/UVB-filters om door de zon veroorzaakte hyperpigmentatie te helpen voorkomen en te verminderen.
Er is ook een zonneproduct in de vorm van een getinte gel-crème verkrijgbaar, om te beschermen tegen pigmentvlekken en ze te camoufleren.
Bijna 98% van de gebruikers rapporteerde een vermindering van bruine vlekken. 2
De resultaten zijn al zichtbaar na twee weken gebruik 3 en de verbetering wordt bevestigd naarmate de crème langer wordt gebruikt. 4
Anti-Pigment Lichaamscrème voor Specifieke Zones is ook samengesteld met krachtige actieve ingrediënten die elk op hun eigen manier werken om pigmentvlekken te verminderen. Naast Thiamidol1 bevat de crème nog andere krachtige ingrediënten, waaronder:
• Melkzuur en Dexpanthenol om de huid zachtjes te exfolieren en het natuurlijke vermogen tot zelfregeneratie te ondersteunen.
• Hyaluronzuur om de huid te voeden en duurzaam te hydrateren voor een stralende en egale huid.
Eucerin biedt hiermee een gerichte oplossing voor alle huidproblemen.
1 Gepatenteerd Thiamidol (EP2 758 381B1) Frankrijk, België en Nederland
2 Zelfevaluatie, 2 toepassingen per dag gedurende 8 weken, 41 proefpersonen
3 Klinische studie, 42 proefpersonen, 2 toepassingen per dag
4 Zelfevaluatie, 2 toepassingen per dag gedurende 8 weken, 41 proefpersonen
Een van de populairste producten in de Verenigde Staten van Cerave eindelijk in België
CeraVe, een van de nummer 1 aanbevolen huidverzorgingsmerken in de Verenigde Staten, heeft de lancering van haar nieuwe Advanced Repair Ointment in de Benelux aangekondigd. Dit is de eerste keer dat een van de bestverkopende producten van het merk in de VS wordt uitgebreid naar de rest van de wereld. De gemakkelijk aan te brengen occlusieve formule, verrijkt met 3 essentiële ceramiden, hyaluronzuur en petrolatum, beschermt en verzacht onmiddellijk de droge, ruwe huid, terwijl het ook het vocht in de huid vasthoudt en de huidbarrière helpt te herstellen. De huidbeschermende zalf vormt een beschermend laagje op de huid, helpt het natuurlijke vocht in te sluiten en verzacht tegelijkertijd de droge tot zeer droge en ruwe huid. De zalf is geschikt vanaf de leeftijd van één maand en kan worden gebruikt op het gezicht, lichaam, handen, voeten en lippen. Deze formule is hypoallergeen en geschikt voor mensen met een gevoelige huid.
Aanpak van seborroïsche dermatitis: 2 dermatologische innovaties
Seborroïsche dermatitis is een chronische inflammatoire huidaandoening die 3,3% van de wereldbevolking treft. Van de getroffen personen vertonen 7 op de 10 personen de aandoening ook in het gezicht. Wanneer seborroïsche dermatitis de kop opsteekt, tast dit de levenskwaliteit van de patiënten op verschillende niveaus aan. Laboratoires Dermatologiques Ducray heeft de KELUAL DS Kalmerende Crème en Reinigingsgel opnieuw geformuleerd, twee belangrijke referenties voor de behandeling van de huid die gevoelig is voor seborroïsche dermatitis met symptomen als roodheid, schilfering en jeuk. Beide formules bevatten nu een synergetische combinatie van gepatenteerde actieve ingrediënten: ciclopiroxolamine en piroctone olamine. Een duo dat reeds welgekend is dankzij de gelijknamige shampoo Kelual DS. Wist u trouwens dat de Reinigingsgel nu ook klinisch getest en goedgekeurd is voor de indicatie van de behandeling van pytiriasis versicolor? Met de snelste en krachtigste werking op de markt worden de Kelual DS-producten onmisbaar bij de aanpak van seborroïsche dermatitis.
Revitaliserende Aquagel-crème
Laboratoires Dermatologiques Avène innoveren met Aquagel-crème Hyaluron Activ B3, speciaal ontwikkeld om de rijpere huid te revitaliseren. Deze nieuwe textuur is een uitbreiding op het bestaande Hyaluron Activ B3 gamma. Vanaf het eerste gebruik is de huid reeds voller en stralend, en na slechts 15 dagen is de huid steviger en zijn rimpels zichtbaar verminderd. Dankzij de lichte textuur en bloemige geur vormt het de perfecte make-upbasis.
De behandeling van alopecia androgenetica
bij mannen en vrouwen(1)
Zichtbaar resultaat vanaf de 3de of de 4de maand* bij gebruik op lange termijn(1)
Maakt de haren niet vettig
NAAM VAN HET GENEESMIDDEL: Minoxidil Biorga 2 % oplossing voor cutaan gebruik - Minoxidil Biorga 5 % oplossing voor cutaan gebruik. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING: Minoxidil Biorga 2 % bevat als werkzame stof 20 mg/mL minoxidil. Minoxidil Biorga 5 % bevat als werkzame stof 50 mg/mL minoxidil. Hulpstof met bekend effect: Ethanol, Propyleenglycol. Hulpstoffen: 96 % ethanol, propyleenglycol, gezuiverd water. FARMACEUTISCHE VORM: Oplossing voor cutaan gebruik. THERAPEUTISCHE INDICATIES: Minoxidil Biorga is aangewezen bij de behandeling van alopecia androgenetica. DOSERING EN WIJZE VAN TOEDIENING: Toepassing op de huid. ENKEL VOOR VOLWASSENEN. Dosering: Een dosis van 1 mL dient tweemaal daags te worden aangebracht op de hoofdhuid, te beginnen met het midden van de te behandelen zone. Deze dosis moet gerespecteerd worden, ongeacht de grootte van de te behandelen zone. De totale dagdosis mag de 2 mL niet overschrijden. Met de vingertoppen het product uitstrijken zodat de volledige te behandelen zone bedekt is (zie Wijze van toediening). Bij patiënten waarbij een cosmetisch onvoldoende haargroei wordt waargenomen met de 2 % oplossing of bij patiënten waar een snellere haargroei is gewenst, kan de 5 % oplossing worden voorgeschreven. Speciale populaties: De veiligheid en werkzaamheid van Minoxidil Biorga bij patiënten jonger dan 18 jaar en bij patiënten ouder dan 65 jaar zijn niet vastgesteld. Wijze van toediening: De wijze van toediening is afhankelijk van de gebruikte applicator. Verstuiver: Dit systeem is aangewezen wanneer grote plekken dienen behandeld te worden. 1. Verwijder de dop van het flesje. - 2. Richt het pompje naar het midden van de te behandelen plek, verstuif 1 maal en strijk het product met de vingertoppen uit zodat de volledige te behandelen zone bedekt is. Herhaal deze procedure 6 maal om een dosis van 1 mL toe te dienen (met andere woorden, 7 verstuivingen in totaal). Vermijd inhalatie van het verstoven product. - 3. Spoel de verstuiver en/of applicator en plaats de dop terug op het flesje na gebruik. Verstuiver uitgerust met applicator: Dit systeem is aangewezen wanneer kleine plekken dienen behandeld te worden of onder nog aanwezig haar. 1. Verwijder de dop van het flesje. - 2. Verwijder het bovenste gedeelte van het pompje. Bevestig de applicator en druk stevig aan. - 3. Handel vervolgens op dezelfde wijze als beschreven voor de verstuiver. Voor en na toepassing van de oplossing, zorgvuldig de handen wassen. Enkel aanbrengen wanneer haar en hoofdhuid volledig droog zijn. Niet toepassen op andere lichaamsdelen. Contact met de ogen of andere gevoelige slijmvliezen vermijden.
* Resultaten variëren van persoon tot persoon. (1) SKP Minoxidil Biorga 5% voor cutaan gebruik (2) Bron Redpharma 02/2021
CONTRA-INDICATIES : Overgevoeligheid voor de werkzame stof of voor een van de hulpstoffen. Minoxidil Biorga mag niet aangebracht worden op geïnfecteerde huid, op plaatsen aangetast door psoriasis, ernstige zonnebrand of ernstige verwondingen, gezien het risico van verhoogde absorptie. BIJWERKINGEN: De dermatologische bijwerkingen zijn van eenzelfde aard en ernst bij patiënten behandeld met 5 % of 2 %, de incidentie is groter bij gebruik van de 5 % oplossing. De bijwerkingen en hun frequentie worden hieronder vermeld volgens de gegevensbank MedDRA per systeem/orgaanklassen en frequentie. De frequenties worden als volgt gerangschikt: zeer vaak (≥1/10); vaak (≥1/100 tot <1/10); soms (≥1/1.000 tot <1/100); zelden (≥1/10.000 tot <1/1.000), zeer zelden (<1/10.000), niet bekend (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald). Immuunsysteemaandoeningen: Frequentie niet bekend: allergische reacties, waaronder angio-oedeem (gevoeligheid, rhinitis, kortademigheid, rash, algemene roodheid, gezwollen gezicht). Zenuwstelselaandoeningen: Soms: prikkelingen, neuritis, hoofdpijn, duizeligheid, licht gevoel in het hoofd, vertigo. Oogaandoeningen: Gezichtsstoornissen waaronder een verminderd
Minoxidil Biorga 5%
3 x 60ml: 42,00 € 60ml: 25,86 €
visueel waarnemingsvermogen, irritatie van het oog. Evenwichtsorgaan- en ooraandoeningen: Soms: oorontsteking (meer bepaald externe otitis). Hartaandoeningen: Enkele gevallen van pijn ter hoogte van de borst, hartkloppingen, onregelmatige hartslag en bloeddrukschommelingen zijn gemeld. Ademhalingsstelsel-, borstkas-, mediastinumaandoeningen: Soms: kortademigheid. Lever- en galaandoeningen: Het is mogelijk dat afwijkingen van de biologische leverwaarden optreden. Huid- en onderhuidaandoeningen: De meest waargenomen bijwerkingen zijn goedaardige huidreacties: lokale irritatie met in het bijzonder desquamatie, roodheid, dermatitis, droge huid, hypertrychosis (op afstand), branderig gevoel, jeuk, huiduitslag en eczeem. Zeldzame bijwerkingen: allergische contactdermatitis, folliculitis, alopecia (haarverlies) en seborroe. Door de aanwezigheid van ethanol: frequent topisch gebruik kan irritatie en droogheid van de huid veroorzaken. Door de aanwezigheid van propyleenglycol: risico op contacteczeem. Enkele gevallen van onregelmatige haargroei zijn gemeld. Verhoogde haaruitval kan optreden door het effect van minoxidil dat haren uit de telogeen fase vervangt door haren in de anageen fase (oude haren vallen uit en worden vervangen door nieuwe haren). Deze tijdelijke verhoogde uitval treedt in het algemeen op 2 tot 6 weken na het begin van de behandeling en verdwijnt na enkele weken (dit is een eerste teken van werkzaamheid van minoxidil). Algemene aandoeningen en toedieningsplaatsstoornissen: Soms: zwakte, zwelling, smaakverandering, sexuele dysfunctie. Er moet echter opgemerkt worden dat deze medische verschijnselen, meer bepaald deze die zeldzaam voorkwamen, gemeld werden zonder dat men uitdrukkelijk de verantwoordelijkheid van de behandeling kon vaststellen. Melding van vermoedelijke bijwerkingen: Het is belangrijk om na toelating van het geneesmiddel vermoedelijke bijwerkingen te melden. Op deze wijze kan de verhouding tussen voordelen en risico’s van het geneesmiddel voortdurend worden gevolgd. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden via: België: Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten, Afdeling Vigilantie, Galileelaan 5/03, 1210 Brussel of Postbus 97, 1000 BRUSSEL, Madou Website: www.eenbijwerkingmelden.be - e-mail: adr@fagg. be Luxemburg: Centre Régional de Pharmacovigilance de Nancy,
Meer dan 75% van de patiënten behandeld met een Minoxidil 5% oplossing gebruiken Minoxidil Biorga 5%(2)
Bâtiment de Biologie Moléculaire et de Biopathologie (BBB), CHRU de Nancy – Hôpitaux de Brabois, Rue du Morvan, 54 511 VANDOEUVRE LES NANCY CEDEX - Tél.: (+33) 3 83 65 60 85 / 87 - E-mail: crpv@chru-nancy.fr of Direction de la Santé, Division de la Pharmacie et des Médicaments, 20, rue de Bitbourg, L-1273 Luxembourg-Hamm - Tél.: (+352) 2478 5592 - E-mail: pharmacovigilance@ ms.etat.lu - Link pour le formulaire: hiips://guichet.public.lu/fr/entreprises/sectoriel/sante/medecins/notification-effets-indesirables-medicaments.html HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: Laboratoires Bailleul S.A., 10-12, Avenue Pasteur, L-2310 Luxembourg, Luxemburg. NUMMERS VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN: Minoxidil Biorga 2 %: BE365504 - Minoxidil Biorga 5 %: BE365513 AFLEVERINGSWIJZE: Minoxidil Biorga 2 %: Geneesmiddel niet op medisch voorschrift - Minoxidil Biorga 5 %: Geneesmiddel op medisch voorschrift. DATUM VAN HERZIENING VAN DE TEKST: 06/2022. DATUM VAN GOEDKEURING VAN DE TEKST: 08/2022
EUCERIN SUN PROTECTION HYDRO PROTECT SPF 50+
Bescherm verder dan UV licht met het lichtste gevoel
❙ ULTRALICHTE FLUID
• Trekt snel in
• Zeer hoge UVA/UVB bescherming
❙ ANTI-OXIDANTE BESCHERMING1
• Ter ondersteuning van DNA-herstel
• Met Hydro-Tech Complex voor +25% meer hydratatie2
