UMUR UĞURLU
Deniz Lojistiği Yöneticisi / Uzakyol Kaptanı umurugurlu@umurugurlu.com
Korona Virüsü’nün Deniz Taşımacılığına Etkileri İlk olarak 1960’lı yıllarda görülmeye başlayan Korona virüsün, Çin’in Hubei eyaleti Wuhan şehrinde ortaya çıkması sonrası mart ayında küresel bir salgın halini alması ile akciğer hastalığına neden olabilen ve tedavi edilmediğinde ağır akut solunum yolu yetersizliği sendromu gibi hastalıklara yol açan virüs, ticaret ve doğal olarak deniz ticaretini de etkilemektedir. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin’de baş gösteren ve onlarca ülkeyi etkisi altında alan salgın ile, küresel ticarete dair endişelerin artmasına neden olmuş; başta ABD ve Avrupa Birliği (AB) ülkeleri olmak üzere, dünya ticaretine yön veren ülkeler, Çin ile ticareti azaltmıştır. Korona virüsü salgınının dünyayı ilgilendirmeye başladığı zaman olan Çin’de yeni yıl tatili sonucu ülkedeki belirli yerel makamlar tatili 9 Şubat 2020’ye kadar uzatmış ve fabrikalar mart ayı başında kısmen üretime başlamıştır. Tatilin uzatılması iş günü kapsamında değerlendirilmediği için Çin’de sözleşmesi olan tarafların bildirim ve ödeme dönemlerinin etkilenmesi de kaçınılmazdır. Bu noktada Çinli şirketlerin yurt dışındaki alıcılar ile yaptığı sözleşmeler de anlaşmazlıklara neden olabilecektir. Bununla birlikte virüsün dünyaya yayılması ile tüm ülkelerdeki üretim kesintileri, karantina uygulamaları, ülkesel olağanüstü hal kararları gibi tedbirler sebebiyle iş hayatını çok kısa zaman içerisinde olumsuz olarak etkilemiştir. Küresel bir tehdit noktasına ulaşan salgın, 11 Mart 2020 itibariyle Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından “pandemi” (bölgeler ve gruplar üstü coğrafi salgın) olarak nitelendirildiği duyurulmuştur. Bunlar gerçekleşirken bir diğer önemli gelişme de Suudi Arabistan ve Rusya ham petrol üretimini kısma konusunda anlaşmaya varamamış tam tersi üretim artışı kararı almalarıdır. Bu vesile ile önce ham petrol fiyatları düşmeye başlamıştır; satırların yazıldığı anda da Brent Petrol USD.29 seviyesindedir.1 Takiben tüm borsalarda görülmemiş bir çöküntü yaşanmaya başlamıştır. Fed Newyork İmalat İndeksi mart ayında 34.4 puan düDeniz Endüstri
42
şerek -21.5 düzeyine düşmüştür. (kaynak: Bloomberg) Tüm bu ekonomik geriye düşüşler ve salgın deniz taşımacılığı hizmetinin verilmesini de etkilemektedir. Mart ayı sonu itibariyle çoğu armatör belirsizlik ve geminin beklemesinin muhtemelden fazla olabilirliği nedeniyle Çin limanlarına girmek istememekte, kurvaziyer gemiler limanlarda sıkı kontrole tabi tutularak gemide virüs tespit edilmiş ise kalkışına müsaade edilmemekte ve yolcular karantinaya tabi tutulmaktadır. Ülkelerin, belirlenmiş ülkelerden getirdiği yükler ve gemi öncelikle karantina önemlerine muhatap olmakta, fümigasyon uygulanmakta, dezenfeksiyona tabi tutulmakta, gemide bu salgından hastalanan personel varsa buna uygun gerekli önlemler alınmaktadır. Bazı ülke limanlarında kendi vatandaşı olan veya yabancı gemi adamlarının sahile çıkmasına müsaade edilmemektedir. Ülkemizda dahil olmak üzere çoğu ülkelerin liman idareleri daha öncesinde gemiye çıkmadan elektronik ortamda beyana dayalı yapılan işlemleri artık fiziki olarak kontrole tabi tutarak sürdürmektedir. Tüm bu işlemler de gemilerin gecikmesine ve para kaybetmesine neden olmaktadır. Hatta bazen geminin üzerinde anlaşılan şar-
