DLS 395 - juni 2020

Page 1

België - Belgique Hovenierstraat 45, 1080 Molenbeek BC 4383 P2A6269

strijd

solidariteit

socialisme

maandblad van de L i n k s e S o c i a l i s t i s c h e Pa r t i j  nr 395  juni 2020

€2

Afgiftekantoor 1081 Brussel 8 Ver. uitg. G. Cool, Hovenierstraat 45, 1080 Molenbeek

€5 steunprijs

Meer publieke middelen voor zorg afdwingen

Meer poen voor zorg A

l jaren klaagt het personeel van de volledige zorgsector over de werkomstandigheden. Met onderbezetting, lage lonen, stijgende werkdruk, steeds meer autoritair management … zijn de problemen in de sector bijzonder groot. Dit is een sector die weet dat het besparingsbeleid dramatische gevolgen heeft voor de kwaliteit van de zorg. Bij het begin van de regering-Michel kwamen nogmaals verregaande besparingen op de reeds zwaar getroffen zorgsector. Tegenover de talrijke werkonderbrekingen, stakingen en betogingen bleef het establishment minachtend onverschillig.

door Karim, delegee ACOD-Brugmann en lid van ‘De Zorg in Actie’ Zorgpersoneel is uitgeput

De Covid-19 pandemie legt de nalatigheid van de overheden in de zorgsector bloot. De besparingen van de afgelopen jaren en het feit dat niet geluisterd werd naar de bekommernissen in de sector, maakten de gevolgen van de pandemie erger. Het zorgpersoneel zet zich enorm in. Er was een nooit eerder geziene toestroom. Het uitgeputte en onderbezette zorgpersoneel moest bijzonder ernstige en complexe situaties beheren. De woonzorgcentra werden grotendeels aan hun lot overgelaten zonder apparatuur, opleiding en wekenlang zonder tests. Dit heeft geleid tot doden onder de bewoners en het personeel. Technisch gezien was het mogelijk om iedereen in de beste omstandigheden te verzorgen. Maar

dan hadden de overheden moeten luisteren naar de eisen die het zorgpersoneel al jaren verdedigt. Dat gebeurde niet en vervolgens moest datzelfde personeel opdraaien voor de gevolgen van een totaal gebrek aan voorbereiding door de overheden. Regering moet terugkomen op aanval op zorgpersoneel

Alsof de regering het nodig vond om nog wat extra zout in de wonde te strooien, kwam minister De Block met twee Koninklijke Besluiten in het kader van de volmachten. Het eerste ging over de opeising van verplegend personeel, het tweede over het delegeren van bepaalde verpleeghandelingen aan personeel dat daar niet voor opgeleid is. Het doel was om het personeelstekort op te

het ongenoegen bij het personeel beperkt was tot die KB’s vergist zich.

De opvallende actie van het personeel van het SintPietersziekenhuis in Brussel bij een bezoek van premier Wilmès, in combinatie met stakingsaanzeggingen, maakte dat de regering moest terugkrabbelen. vangen als voorbereiding op een tweede besmettingsgolf. Deze voorbereiding gebeurde door de arm van het zorgpersoneel om te wringen. Na weken van buitengewone inzet, werd dit terecht als een belediging en een vernedering ervaren. De opvallende actie van het personeel van het Sint-Pietersziekenhuis in Brussel bij een bezoek van premier Wilmès, in combinatie met stakingsaanzeggingen, maakte dat de regering moest terugkrabbelen. De toepassing van de twee KB’s is opgeschort. Dat is een eerste overwinning, maar de strijd stopt daar niet bij. Wie dacht dat

Het verzet opbouwen

Voor alle werkenden in de eerste lijn en al wie al jaren getroffen wordt door het asociale beleid, is het van cruciaal belang om vertrouwen in onze collectieve kracht te winnen. Het is mogelijk om overwinningen te boeken. De strijd voor meer publieke middelen voor gezondheidszorg en voor de sociale zekerheid, is bijzonder belangrijk. We moeten in actie gaan om op dit terrein overwinningen af te dwingen. Daartoe moeten we ons zo breed mogelijk mobiliseren, om talrijk te betogen en waar mogelijk stakingen te organiseren. Gezondheid belangt ons allen aan, zowel het personeel in de sector als de bevolking in het algemeen. Laten we bouwen aan een sterke beweging die opkomt voor meer middelen voor de zorg, betere arbeidsvoorwaarden en degelijke gezondheidszorg voor iedereen! We kunnen overwinningen bekomen als we ons organiseren. Mobiliseer mee naar de grote zorgbetoging van de actiegroep ‘De Zorg in Actie’ (La Santé en Lutte). Als het dan mogelijk en verantwoord is om te betogen, zien we elkaar op 13 september in Brussel!

Gebrek aan planning bedreigt gezondheid

Exit-strategie uit kapitalisme nodig!

Personeel uit de zorg spreekt

• Lees op pagina 3

• Lees op pagina’s 8 en 9

• Lees op pagina 5

w w w. s o c i a l i s m e . b e


2

onze mening

de

Linkse Socialist

Gezondheidscrisis maakt geen einde aan politieke crisis.

EDITO door Stéphane Delcros

“I

n het Sint-Pieters ziekenhuis groeten ze premier Wilmès niet, maar zouden ze haar uiteraard verzorgen als dit nodig is. De federale regering daarentegen groet het zorgpersoneel, maar zorgt niet voor dat personeel.” Dit bericht ging rond op sociale media. Zowel de federale overheid als die van de gewesten en de gemeenschappen zijn schuldig aan nalatigheid tegenover de noden voor en tijdens de gezondheidscrisis. Geen enkel bestuursniveau nam de nodige maatregelen. Minister Marie-Christine Marghem reageerde op de ontvangst van het personeel van het Sint-Pieters ziekenhuis door het zorgpersoneel af te doen als “verwende kinderen.” Haar liberale partijvoorzitter Georges-Louis Bouchez, nochtans een provocateur bij uitstek, zag zich verplicht om Marghem publiekelijk op de vingers te tikken. Minister De Block besefte dat het beter was om haar provoca-

tieve KB’s op te schorten. Sommigen begrijpen sneller dan anderen dat ze zich op glad ijs begeven en dat de huidige situatie explosief is. Niet de schuld van de institutionele complexiteit

Toegegeven, de processen van regionalisering en communautarisering die sinds de jaren 1970 door opeen-

Traditionele politiekers van alle niveaus maken er een potje van volgende staatshervormingen zijn opgezet, helpen niet. De kakafonie van soms verschillende analyses en aankondigingen van verschillende machtsniveaus helpt niet om de problemen op te lossen. Een crisis als deze heeft een grootschalig collectief antwoord nodig. Dat kwam er niet, overigens ook niet in landen met een eenvoudiger staatsstructuur. Het probleem is niet zozeer op welk niveau het kapitalisme wordt beheerd, maar wel het kapitalisme zelf. Geen enkele bevoegde minister en geen enkele regering kwam met een moedig beleid dat aangepast was aan de inzet. Elk van hen heeft de hete aardappel doorgestuurd met het argument dat hij of zij niet over deze of gene bevoegdheid beschikte. Dat

is niet verwonderlijk en het was zelfs een van de doelstellingen van de opeenvolgende staatshervormingen: onduidelijkheid creëren over wie nu juist verantwoordelijk is voor het asociaal beleid. Al deze niveaus hebben bevoegdheden waarmee ze iets hadden kunnen doen, zelfs indien het beperkt was. Er zijn uiteraard wel maatregelen genomen: financiële steun om bedrijven in moeilijkheden te helpen en om garanties te geven aan de banken. Daarvoor is er geen wachtlijst en gaat alles vlotjes. Maar hoe zit het ondertussen met de gratis mondmaskers voor iedereen? Waar blijven de tests voor iedereen? Waar blijven de maatregelen om de arbeidsduur collectief te verminderen zonder loon-

Een crisis als deze heeft een grootschalig collectief antwoord nodig. Dat kwam er niet, overigens ook niet in landen met een eenvoudiger staatsstructuur. Het probleem is niet zozeer op welk niveau het kapitalisme wordt beheerd, maar wel het kapitalisme zelf.

Hét beeld van de afgelopen weken: zorgpersoneel keert premier Wilmès - en bij uitbreiding het volledige besparingsbeleid - de rug toe. Foto: Collectief Krasnyi

verlies en met bijkomende aanwervingen? Waarom kwam er geen uitkering aan 100% van het loon voor tijdelijk en economisch werklozen? Waarom kwam er geen verhoging van de lage lonen en pensioenen? Als het gaat om maatregelen die nodig zijn voor de gezondheid en de bescherming van de werkenden en hun gezinnen, dan kan er zo goed als niets. De maat is vol!

Neoliberale dogma’s doorbreken

Het gevoerde beleid is geen institutionele kwestie. Het probleem is niet of deze of gene partij op een bepaald machtsniveau in de regering zit of niet. Het probleem situeert zich bij de neoliberale dogma’s die aan de basis van de traditionele politiek liggen. Deze dogma’s bepalen hoe de samenleving wordt georganiseerd op basis van winstbejag, wat uiteindelijk slechts een zeer kleine minderheid van de bevolking ten goede komt. Alle gevestigde partijen nemen deel of hebben recent deel genomen aan één of andere regering, ze hebben dus allemaal hun aandeel in de verantwoordelijkheid voor het falende beleid. Door de volmachten voor de federale minderheidsregering te steunen, hebben de meeste oppositiepartijen opnieuw aangetoond dat ze niet bereid zijn om op te komen voor een ander soort beleid. Ze zitten allemaal vast in hun oude neoliberale receptenboeken. Het zijn niet de zorgwerkers of andere boze werkenden die ‘verwende kinderen’ zijn. Die term doet eerder denken aan de grote aandeelhouders die schaamteloos hun regels opleggen aan de regeringen. Er is echter een groot potentieel om daar verandering in te brengen. Het economisch beleid moet gericht zijn op de behoeften van de meerderheid van de bevolking. De middelen hiertoe bestaan, maar het vereist het doorbreken van de huidige politiek die de middelen afleidt naar overvolle bankrekeningen van een handvol superrijken. Er is een ander soort beleid nodig: een regering die de belangen van ons allen verdedigt, die zichzelf de middelen geeft om dat te doen en wiens acties door ons allen worden gecontroleerd. Degenen die de wereld doen draaien, moeten beslissen. Het is naar een dergelijk doel dat we de woede moeten kanaliseren. Een eerste stap daartoe is een grote mobilisatie naar de grote zorgbetoging na de zomer.

Hun exit-strategie is een gevaar

V

an bij het begin liep de regering achter de feiten aan. Het waren de onderwijsinstellingen die in de week van 9 maart zelf beslisten om maatregelen te nemen. Het was bij Audi Vorst dat op maandag 16 maart een staking uitbrak om gezondheidsmaatregelen te eisen. Onder druk van de feiten - die door de werkende klasse al begrepen waren - werd op 18 maart dan toch een semi-lockdown afgekondigd door de regering. Een semilockdown, want de niet-essentiële productie bleef doorgaan.

door Michael (Gent) Het patronaat hoopte de dans nog te kunnen ontspringen, maar in de weken nadien braken nog stakingen uit bij Daikin, Carrefour, Delhaize ... om de naleving van beschermingsmaatregelen af te dwingen of een risicopremie te eisen. De semi-lockdown was in essentie een evenwichtsoefening tussen tegengestelde belangen: de winsten van het grootkapitaal versus de volksgezondheid. In dat spanningsveld trok de regering telkens opnieuw de kaart van de economische belangen. Ze maakte van de lockdown een individuele verantwoordelijkheid en terwijl kleine zelfstandigen in de horeca zwarte sneeuw zagen en de werkenden in de essentiële sectoren het beste van zichzelf gaven, bleek midden april dat 85% van de gecontroleerde bedrijven de noodzakelijke veiligheidsmaatregelen niet naleefden. De exit-strategie is in hetzelfde

bedje ziek. Die staat volledig in het teken van de heropstart van de productie voor de winsten. Wat nodig is voor een veilige heropstart, is daarbij van secundair belang. Koen Geens liet namens de regering optekenen dat mondmaskers het belangrijkste zijn om de lockdown te versoepelen, maar als er geen mondmaskers zijn, het dan maar zonder moet. Hetzelfde geldt voor de testcapaciteit. Voor hen zijn mensenlevens duidelijk niet voldoende prikkel om de vrije marktlogica in vraag te stellen en materiaal en productielijnen op te vorderen. Met of zonder maskers, met of zonder tests, ook het onderwijs zou herstarten. Niet met het oog op maximale begeleiding om schoolachterstand te beperken, maar om ouders terug aan het werk te krijgen en de toekomstige arbeidskrachten klaar te stomen. Het eerste leidde tot de aankondiging van

Het is de werkende klasse die tot grootse dingen in staat is wanneer ze haar rol in de maatschappij opneemt. Zij weet wat er nodig is en laat zich niet leiden door kortzichtig winstbejag. opvang, zodat ouders hun economische rol kunnen opnemen. De praktische invulling was van ondergeschikt belang voor Ben Weyts. Het tweede gebeurde door laatstejaars “voorrang” te geven. Zij moeten kunnen doorstromen naar de arbeidsmarkt of naar het hoger onderwijs. Eenmaal in het hoger onderwijs kunnen ze overigens gemakkelijker aan hun lot worden overgelaten, zo blijkt. Over de psychologische druk, de eenzaamheid, angst en onzekerheid achter de gesloten kotdeuren, horen we Ben Weyts immers niet. Het Grote Coronadebat van VTM en VRT op 9 mei was verhelderend. In het panel zaten naast vier professoren

ook minister De Block, minister De Croo, de gouverneur van de Nationale Bank Pierre Wunsch, Bart De Wever en Pieter Timmermans (VBO). Met andere woorden: de architecten van besparingen in de gezondheidszorg en het onderwijs, de verdedigers van precaire jobs en lage lonen. Net zoals in de GEES (Groep van Experts belast met de Exit-Strategie) worden diegenen die dag in dag uit de maatschappij draaiende houden in de zorg, het openbaar vervoer, de distributie, schoonmaak, afvalophaling, onderwijs … als werkpaarden geprezen, maar als experten weggelachen. Diegenen die daar anders over denken waren de chauffeurs van De Lijn en de MIVB. Zij weigerden het werk te hervatten zonder het beloofde beschermingsmateriaal. Of ook nog het zorgpersoneel dat het besparingsbeleid van premier Wilmès letterlijk de rug toekeerde bij haar bezoek aan het Sint-Pietersziekenhuis op 16 mei. Hun exit-strategie is er niet op gericht om de menselijke schade die de lockdown heeft aangericht, op te vangen. Het is gericht op economische belangen waarvoor de werkende klasse als proefkonijn moet dienen. De Belgische regering staat daarmee niet alleen. Wereldwijd is het beëindigen van de lock-downs een grote Russische rou-

lette onder druk van mondiale concurrentie. Een tweede golf riskeren weegt daarbij blijkbaar niet op tegen het risico op verloren marktaandeel. In de VS waren het de werknemers van General Electrics die eisten dat de productielijnen werden gebruikt om beademingsapparatuur te produceren. Het is de werkende klasse die tot grootse dingen in staat is wanneer ze haar rol in de maatschappij opneemt. Zij weet wat er nodig is en laat zich niet leiden door kortzichtig winstbejag. Het post-corona tijdperk zal ons in een diepe economische recessie werpen. Ook dan zullen de belangen diametraal tegenover elkaar staan. Ook dan zullen de kapitalistische klasse en hun politici mensenlevens op het spel zetten. De acties bij het openbaar vervoer en bij het verplegend personeel in Brussel en Wallonië tonen dat we niet zomaar over ons heen zullen laten lopen.


België

www.socialisme.be juni 2020

3

Saga rond mondmaskers

Gebrek aan planning bedreigt onze gezondheid

T

egen 4 mei zouden we allemaal een gratis mondmasker gekregen hebben. Dat was de deadline die de federale regering zichzelf had gesteld. Zoals iedereen gemerkt heeft, werd deze deadline niet gehaald. Ondanks het feit dat er ondertussen vijf ministers verantwoordelijk zijn voor mondmaskers, leidt het gebrek aan planning tot chaos. De mondmaskers zijn verplicht in bedrijven waar onvoldoende afstand kan gehouden worden en op het openbaar vervoer. Ook elders wordt het dragen ervan aanbevolen. Maar de gratis exemplaren laten op zich wachten, in enkele gemeenten zorgde het lokaal bestuur ervoor maar dat is zeker niet overal het geval. Minister

Eén van onze vijf ministers van mondmaskers heeft duidelijk nog moeite met zijn bevoegdheid. Veel ve r t rou wen we k t het niet als minister Geens niet eens weet hoe je zo’n mondmasker opzet...

Geens merkte op: “Een nationale productie op die korte termijn uitrollen, die voldoende mondmaskers voorziet voor iedereen, is niet mogelijk.” Daarom werd met een aanbesteding gewerkt. Ondertussen werd de bevolking aangemoedigd om zelf mondmaskers te naaien. Op 12 maart gingen de woonzorgcentra op slot en werden de eerste maatregelen aangekondigd. Toch duurde het tot eind april vooraleer beslist werd om iedereen van mondmaskers te voorzien. Waarom is er zo lang gewacht? Er wordt verklaard dat er onvoldoende productiemogelijkheden in ons land zijn, maar er zijn ondertussen wel private initiatieven. Zo kondigde Ontex aan dat het in Eeklo vanaf september een jaarlijkse productie van 80 miljoen chirurgische mondmaskers kan opstarten. Waarom wordt het initiatief aan private bedrijven overgelaten? Er zijn maatregelen

De lijdensweg van de mondmaskers toont het falen van dit systeem. Eis de nodige productielijnen op om een planmatige aanpak van bescherming en gezondheid mogelijk te maken! om zorgpersoneel op te vorderen, maar het opvorderen van productielijnen voor beschermingsmateriaal is blijkbaar niet mogelijk? Het is overigens opmerkelijk dat supermarkten mondmaskers mogen verkopen op een ogenblik dat er zelfs onder het zorgpersoneel nog tekorten zijn. Volgens de regering zijn er voldoende mondmaskers onderweg om de commerciële verkoop toe te laten. Voor het zorgpersoneel dat op zijn tandvlees zit, is dit nogmaals een slag in het gezicht: blijkbaar zijn er nog voorraden chirurgische mondmaskers

voorhanden in ons land, maar de regering eist die niet op om ingezet te worden in de zorg. In plaats van de maskers op te eisen, gaf de regering toe aan de chantage van de commerciële spelers. Een aanpak die vertrekt van commerciële belangen om onze gezondheid te beschermen faalt. Het zorgt voor een gebrek aan planning omdat een planmatige aanpak botst met winstbelangen. Gebrek aan bescherming vergroot het gevaar van een tweede golf van besmettingen en nieuwe lockdowns. Hetzelfde probleem stelt zich rond de ontwikkeling van een vaccin: in plaats van alle beschikbare kennis te delen, is er een concurrentieslag onder de farmabedrijven om als eerste met een vaccin op de markt te komen. Dit vertraagt de ontwikkeling en door het initiatief in private handen te laten, kunnen er nadien ook problemen komen om het vaccin snel onder de volledige bevolking verdeeld te krijgen. De lijdensweg van de mondmaskers toont het falen van dit systeem. Eis de nodige productielijnen op om een planmatige aanpak van bescherming en gezondheid mogelijk te maken!

Wie zal de crisis betalen?

D

e gezondheidscrisis gaat samen met een economische crisis. Duizenden jobs zijn bedreigd en honderdduizenden mensen verloren inkomen als gevolg van de crisis. De sociale zekerheid draait op volle toeren. De regeringen voorzien steun aan bedrijven. Maar wie zal de rekening gepresenteerd krijgen?

door Geert Cool Als het van de bazen en hun politiekers afhangt, is het antwoord op die vraag eenvoudig. Diegenen die betaald hebben voor de vorige crisis, de financiële crisis van 2008-09, moeten er nu maar opnieuw voor opdraaien. Je kan toch niet aan de grote bedrijven vragen dat ze net op dit ogenblik meer bijdragen aan de gemeenschap? Om deze boodschap wat minder scherp te stellen, wordt desnoods gezegd dat we allemaal in hetzelfde bootje zitten en het allemaal met wat minder zullen moeten doen. Dat is neoliberale propaganda die niet strookt met de werkelijkheid: we zitten niet in hetzelfde bootje en na de vorige crisis ging de meerderheid van de bevolking erop achteruit terwijl de rijksten wel nog steeds rijker werden. Na de vorige crisis lieten de opeenvolgende regeringen, in het bijzonder de rechtse regering-Michel, de werkenden en hun gezinnen een zware prijs betalen. We kregen een verhoging van de pensioenleeftijd, een indexsprong, verdere besparingen op sociale bescherming en openbare diensten … Na een gezondheidscrisis waarin de werkenden tonen wie alles doet draaien, zal een herhaling hiervan moeilijk liggen. Tenzij we de publieke opinie in slaap laten wiegen

Een vermogensbelasting kan de curve van de ongelijkheid afvlakken. Maar zolang het kapitalistische virus de wereld in zijn greep houdt, zal de tendens tot toenemende ongelijkheid steeds weer opduiken. Er is een vaccin nodig: maatschappijverandering.

natuurlijk. Het establishment is daar al volop mee bezig. Zo hoorden we een econoom pleiten voor een taks op ouderen of zagen we op VRT en VTM een ‘groot debat’ met enkel rechtse politici en naast medische experts enkel patronale woordvoerders. De enorme ongelijkheid maakt dat er een brede steun is voor het idee om de rijksten meer te doen betalen. Toch kreeg een voorstel van de PVDA voor een coronataks op de superrijken in het parlement enkel de steun van de PS. SP.a en Groen onthielden zich omdat het voorstel zogezegd ‘te snel’ was opgemaakt. Rechts stemde tegen. Op de VRT lieten ze Tom Van Grieken (Vlaams Belang) 1 mei toelichten, maar de poging van extreemrechts om zich ‘sociaal’ voor te doen reikt niet verder dan retoriek gericht op verdeeldheid. In dit parlement zal een voorstel voor een vermogensbelasting het niet halen zonder voldoende druk vanuit de samenleving. Dat vereist een campagne die de passieve steun voor een vermogensbelasting omzet in een actieve strijd om het ook effectief af te dwingen. Wij zijn voorstander van een miljonairstaks, een vermogensbelasting op de superrijken. De rechterzijde wierp ook nu in het debat op dat dit tot kapi-

taalvlucht zou leiden. Origineel is dat argument niet, maar het klopt dat de superrijken hun voorrechten niet zomaar zullen afstaan. Ze hebben een legertje fiscale specialisten ter beschikking om grote vermogens door te schuiven naar die plaats waar er het minst aan de gemeenschap moet bijgedragen worden. In 2019 vertrok vanuit ons land maar liefst 172,3 miljard euro naar allerhande belastingparadijzen. We mogen niet naïef zijn: de kapitalisten zullen er alles aan doen om niet te moeten bijdragen. Een miljonairstaks zou zeer welkom zijn, maar vereist volledige opheffing van het bankgeheim, een sluitend vermogenskadaster en de mogelijkheid om te onteigenen. Gezien hun gewicht in de maatschappij zou het absurd zijn daar niet meteen de nationalisatie van de financiële sector en de grote bedrijven onder democratische controle en beheer van de werkende bevolking aan te koppelen. Dan pas zou een miljonairstaks zijn reële betekenis krijgen: niet als illusie voor een sociaal beheerd kapitalisme, maar als overgangsmaatregel in het kader van de socialistische omvorming van de maatschappij. Een vermogensbelasting kan de curve van de ongelijkheid afvlakken. Maar zolang het kapitalistische virus de wereld in zijn greep houdt, zal de tendens tot toenemende ongelijkheid steeds weer opduiken. Er is een vaccin nodig: maatschappijverandering. Om dat vaccin te ontwikkelen, moeten we alle beschikbare strijdlust en organisatietalenten van de arbeidersklasse bijeenbrengen op basis van een socialistisch programma.

Bij ons valt niets meer te rapen! (Foto: Jean-Marie Versyp)

Neen, we zitten niet allemaal in hetzelfde bootje… • Jeff Bezos, de rijkste man ter wereld, heeft niet te klagen over de Corona-crisis. Zijn bedrijf Amazon doet het uitstekend nu er meer pakjes besteld worden. Dit heeft niet geleid tot loonsverhogingen voor het Amazon-personeel. De grote baas hield alles voor zich: Bezos werd 25 miljard dollar rijker en zag zijn vermogen aangroeien tot 138,5 miljard dollar. En dan is 14 euro per uur als minimaal basisloon niet betaalbaar in de distributiesector? • In 2019 werd een record bedrag aan militaire uitgaven gedaan. Het ging om maar liefst 1917 miljard dollar, dat is bijna een verdubbeling op 30 jaar tijd. Aan gezondheidszorg wordt slechts vier keer meer uitgegeven. Deze militaire uitgaven komen neer op 249 dollar per persoon. Hoeveel ziekenhuizen kan je bouwen met 1917 miljard dollar? Hoeveel sociale bescherming kan ontwikkeld worden? Het kapitalisme investeert liever in oorlog en vernieling, dan in vooruitgang van de meerderheid van de bevolking. • De rijken werden ook in ons land rijker. Tussen 2014 en 2017 zagen enkel de 20% rijksten hun vermogen aandikken, al de rest ging erop achteruit. Vooral jongeren, huurders, laaggeschoolden en werklozen verloren terrein. De achteruitgang van die groepen was telkens sterker dan het Europese gemiddelde. In de Covid-19 crisis zal deze tendens niet ombuigen: terwijl de superrijken zichzelf konden isoleren op hun luxe-yacht of in een ruime villa met bijhorende tuin, stonden de armsten in steeds langere rijen aan de voedselbanken aan te schuiven. Bij de voedselbanken steeg het aantal hulpzoekenden met 42%.


4

sociaal

de

Linkse Socialist

Corona stelt ongelijkheden op scherp: meer middelen voor sociaal werk nodig!

I

n maart en april werden in Antwerpen bijna de helft meer leeflonen toegekend dan de voorgaande maanden. Dat is een trend die zich ook in andere Belgische steden en gemeenten steeds duidelijker aftekent. Kinderen en jongeren in een kwetsbare positie worden zwaar getroffen door de Coronacrisis. Meer dan de helft voelt zich niet goed in zijn vel. Drie op vier heeft te weinig plaats thuis en meer dan 80% heeft het moeilijk met preteaching. Dit laatste dreigt ons nu al ongelijke onderwijs nog meer scheef te trekken. Intussen zien de voedselbanken de vraag nog meer stijgen. Het thuis blijven leidt tot heel wat spanningen. Kinderen zien meer ruzies thuis en ook huiselijk geweld neemt toe. In Mechelen bijvoorbeeld verdubbelde het aantal meldingen.

door een sociaal werker uit Antwerpen Sociaal werkers botsen op muren wanneer er simpelweg geen goede doorverwijsmogelijkheden zijn. Drempels voor gebruikers worden hoger terwijl wachtlijsten al jaren de norm zijn. Bovendien moesten heel wat sociaal werkers in onveilige omstandigheden aan het werk. Medewerkers van de CAW (Centra voor Algemeen Welzijnswerk) moesten zonder adequaat beschermingsmateriaal aan de slag in opvangcentra. Heel wat outreachende hulpverleners moesten het dagen of weken stellen zonder maskers of handgel. De kost ervan moest de sector trouwens zelf dragen. De coronacrisis legt de ongelijkheden in onze samenleving op een pijnlijke manier bloot. Bovendien zullen heel wat noden pas later zichtbaar worden. De economische depressie kan tot 59 miljoen jobs in Europa kosten. De sociale sector wijst al maanden op de problemen, maar een doortastend beleid om armoede te bestrijden blijft uit. De investering die er geen is

Eind april kondigde Vlaams minister voor Welzijn Wouter Beke een actieplan aan om een “mentale pandemie” te voorkomen. De Vlaamse regering maakt 25 miljoen euro vrij voor een actieplan rond mentaal welzijn on-

der de hashtag #zorgenvoormorgen. Sociaal welzijn is voor hen inderdaad een ‘zorg voor morgen’. Dit komt na de besparingen die in november werden aangekondigd en die naast de culturele ook de sociale sector troffen. Het steunpunt Mens & Samenleving (SAM vzw), dat ondersteuning biedt aan sociaal werkers, verloor 27% van de werkingsmiddelen. Er werd bespaard in kinderopvang, vertrouwenscentra voor kindermishandeling en op de CAW. Kritiek werd gecounterd door te zeggen dat er bespaard werd op structuren. Het waren “efficiëntieoefeningen”. Wie in de door besparingen getroffen sectoren werkt, weet beter. Ze treffen niet één of andere theoretische structuur maar wel onze arbeidsomstandigheden, onze jobzekerheid en de kwaliteit die we onze gebruikers kunnen bieden. Bij de CAW betekende dit 75 naakte ontslagen. De nieuwe ‘extra investeringen’ zijn slechts een peulenschil van wat enkele maanden eerder werd weg bespaard. Onderinvestering is al jarenlang de norm. Onze middelen werden al tien jaar niet geïndexeerd! In de meeste gevallen gaat het bovendien niet om duurzame investeringen maar eenmalige uitgaven. Om een degelijke werking uit te bouwen en banden te ont-

De Vlaamse regering maakt 25 miljoen euro vrij voor een actieplan rond mentaal welzijn onder de hashtag #zorgenvoormorgen. Sociaal welzijn is voor hen inderdaad een ‘zorg voor morgen’.

wikkelen met gebruikers is het voor sociaal werkers essentieel om op lange termijn te kunnen werken. Structurele investeringen zijn dus nodig. Een ander deel van de investeringen bestaat uit de vroegtijdige toezegging van middelen die er sowieso zouden komen. Als we de middelen willen, moeten we ervoor strijden

Strijd loont, dat toonden we eerder. Na protest werden enkele besparingen gedeeltelijk teruggetrokken, zoals bij de Zelfmoordlijn. Voor 1,8 miljoen euro besparingen op welzijnswerk werden herzien. Als we de beweging in maart hadden kunnen doorzetten, was het mogelijk om alle besparingen terug te draaien. Om het protest

door te zetten, hebben we nood aan offensieve eisen en tactieken. De terughoudende aanpak van verschillende van onze werkgevers in de mobilisatie naar vervolgbetogingen tegen de besparingsronde, toonde dat we niet op hen kunnen vertrouwen om de strijd te organiseren. Na deze gezondheidscrisis komen er enorme sociale noden: de sociale sector zal de nodige middelen moeten opeisen om deze aan te pakken. De zorgbetoging na de zomer biedt een kans voor een doorstart van de strijd van het sociaal werk. Als we front vormen met andere sectoren in actie, worden we daar zelf ook sterker van. Om te kunnen zorgen voor morgen, moeten we strijden voor meer middelen!

De strijd voor het welzijn van LGBTQI+ personen gaat voort

V

erschillende politici en regimes grijpen de gezondheidscrisis aan om allerlei (al langer geplande) asociale maatregelen door te voeren. Ze hopen dat protest uitblijft gezien onder meer de social distancing. In veel landen liggen de (vaak al beperkte) rechten en het welzijn van LGBTQ+-personen onder vuur.

door Elise (Brussel)

Rechts in de aanval

In Hongarije misbruikt Victor Orban zijn zo goed als ongelimiteerde macht om transgenders aan te vallen. In Polen probeerde de conservatieve rechtse partij ‘Recht en Rechtvaardigheid’ de lockdown aan te grijpen om een volledig verbod op abortus door te duwen. Daarnaast is er ook een wetsvoorstel dat seksuele voorlichting aan minderjarigen met celstraffen tot 3 jaar bestraft en dat homoseksualiteit met pedofilie gelijkstelt. Onder druk werd de stemming hierover uitgesteld. Elders is er een toename van geweld. In Oeganda viel de politie een LGBTQI+-opvangcentrum binnen en werden 20 mensen gearresteerd onder het mom van ‘het niet naleven van de corona-maatregelen’. Aan de start van de ramadan beschuldigde Ali Erbas, een religieuze vertegenwoordiger in Turkije, homo’s van het verspreiden van ziekten (lees ‘corona’) en het verzieken van de samenleving. In Marokko worden klopjachten georganiseerd op homoseksuele mannen na een oproep van een Turkse social media celebrity. Rechtse machthebbers zoeken steeds naar zondebokken om de aandacht af te leiden van de ongelijkheden en tekorten die de echte oorzaak van problemen zijn. Naast vluchtelingen richten sommige van die machthebbers zich ook tegen LGBTQI+-personen. Corona en asociaal beleid: een dodelijke mix

In veel landen zijn er lockdowns. Met het gekende tekort aan opvangcentra voor LGBTQI+-personen en

onvoldoende sociale woningen zijn veel LGBTQI+-personen, in het bijzonder jongeren, verplicht om 24 uur op 24 in een mogelijk vijandige/gewelddadige thuissituatie te verblijven. Huiselijk geweld neemt toe, net als zelfdodingscijfers die sowieso al hoog liggen in een LGBTQI+-fobe samenleving. In vluchtelingenopvangcentra staat de begeleiding en bescherming van LGBTQI+vluchtelingen nog meer onder druk. LGBTQI+-personen zijn oververtegenwoordigd onder daklozen: in de VS hebben jongeren 120% meer kans op dakloosheid als ze LGBTQI+ zijn. Het gebrek aan middelen voor de zorgsector, maakt dat er voor de coronacrisis al lange wachtlijsten waren voor operaties van transgender personen. Alle niet-essentiële of niet-levensnoodzakelijke gezondheidszorg is door de pandemie uitgesteld. Wachtlijsten worden nog langer. Ook de toegang tot hormonen wordt beperkt, met alle psychologische en fysieke gevolgen vandien, inclusief een verhoogde kans op blootstelling aan geweld. Strijd voor LGBTQI+ rechten en welzijn

LGBTQI+ rechten en welzijn staan wereldwijd op de helling. De coronacrisis versnelt dit proces, maar het is duidelijk dat het probleem reeds voor de verspreiding van het virus aanwezig was. Zolang er geen reële democratie is en zolang de meerderheid van de bevolking onderling moet vechten voor de kruimels die overblijven nadat de winsten naar belastingparadijzen zijn versluisd, zal een verdeel-en-heersbe-

leid ingang blijven vinden. We moeten opkomen voor de rechten van LGBTQI+-personen. Dit betekent solidariteitsacties organiseren met LGBTQI+-personen in landen waar conservatieve koloniale of religieuze wetgevingen hun geboorte als een misdaad karakteriseren. LGBTQI+-foob geweld en discriminatie bestrijden,

De strijd om middelen moet de arbeidersklasse niet onderling voeren, maar samen. betekent opkomen voor investeringen en een sociaal beleid. Wij eisen massale investeringen in gezondheidszorg, onderwijs, sociale woningen, degelijke jobs, cultuur, opvanghuizen, sociale sector ... Deze kunnen levens redden, LGBTQI+ of niet, gezondheidscrisis of niet. De strijd om middelen moet de arbeidersklasse niet onderling voeren, maar samen. En dit is mogelijk. LGBTQI+fobie is niet aangeboren. Het is een middel om de arbeidersklasse te verdelen en te verzwakken én het hangt samen met een klassensamenleving waarin het behoud van bestaande machtsrelaties samenhangt met het kerngezin en strikte gendernormen, onder meer als middel tot behoud van sociale controle en gratis reproductieve arbeid. Weg met het kapitalisme, weg met de onderdrukking, op naar echte vrijheid en welzijn.


zorg

www.socialisme.be juni 2020

5

Na het applaus, de messen in de rug, de uitputting ... de eerste overwinning!

C

ollega’s met al wat jaren op de teller voelden het instinctief aan: na het applaus zouden de figuurlijke messen in de rug volgen. En dat ging sneller dan verwacht! De politici die applaudisseerden voor ‘de redders van het vaderland’ zijn dezelfden die verantwoordelijk zijn voor de jarenlange besparingen én verwaarlozing van de zorgsector.

door een vakbondsafgevaardigde uit de sector Messen in de rug

Het plan voor het gelijktrekken van de arbeidsvoorwaarden van statutairen en contractuelen in de Gentse stadsdiensten met als ‘ongelukkig gevolg’ de inlevering van honderden euro’s vakantiegeld voor de mensen in de OCMW-rusthuizen, kan met héél veel goede wil nog als een ‘accident de parcours’ uitgelegd worden. De vakbonden lieten echter een heel ander geluid horen en stelden dat hun arm omgewrongen werd om tot een ‘akkoord’ te komen. De grote publieke verontwaar-

diging deed het stadsbestuur echter (tijdelijk?) op zijn stappen terugkomen. De Vlaamse regering met minister Beke wou flexibele en onzekere contracten toelaten in de woonzorgcentra onder het mom van het aanpakken van het personeelstekort. Concreet ging het over het verhuren van personeel via externe bedrijven aan de woonzorgcentra. Dit lost echter het personeelstekort niet op en het brengt de huidige loonen arbeidsvoorwaarden in gevaar. Maar de hoofdvogel kwam van Maggie De Block in de vorm van twee KB’s van de volmachtenrege-

ring. De uitgesproken provocatie met een KB ter opvordering van zorgpersoneel (met boetes en gevangenisstraf) was nergens voor nodig aangezien er in alle gewesten een vrijwilligersleger (mensen met een zorgdiploma die niet meteen op de vloer staan zoals bijvoorbeeld uit het onderwijs) klaar staat om in te springen waar nodig. In Vlaanderen alleen gaat het over meer dan 5000 mensen van goede wil! Een tweede KB maakte het mogelijk voor niet-bevoegde gezondheidszorgbeoefenaars om verpleegkundige handelingen te stellen. Waarom zouden verpleegkundigen nog 3 à 4 jaar moeten studeren? Dit KB volgt de logica van de industrialisering van de zorg. Zorg wordt door de aanhoudende druk van rationalisering (besparingen vermomd als ‘efficiëntiewinsten’) opgevat als een serie van opeenvolgende zuivere technische handelingen zoals aan de lopende band. Het menselijke, sociale aspect, de warme zorg, wordt hierbij vergeten.

Mentale uitputting

Dat de coronacrisis een zware mentale impact heeft op het welbevinden van het zorgpersoneel hoeft geen betoog. De resultaten van de tweede barometer (begin mei) van het online platform De ZorgSamen, die door 3.298 zorgprofessionals ingevuld werd, spreken voor zich. Meer dan de helft van de bevraagden zegt dat ze onder hoge druk staan. Klachten over vermoeidheid, concentratiestoornissen en zich niet kunnen ontspannen, zijn nog altijd merkbaar hoger dan anders. Vier keer meer mensen voelen zich ongelukkig in vergelijking met de periode voor de coronacrisis. En weinig verrassend: bijna drie keer meer mensen denkt eraan uit het beroep te stappen dan anders. Uit een onderzoek van de Antwerpse universiteit waar 1.216 verpleegkundigen, zorgkundigen en verzorgenden bevraagd werden, bleek nog steeds een gebrek aan voldoende beschermingsmateriaal én basismateriaal voor verzorging van patiënten. “Het vertrouwen in de overheden staat bij de zorgverleners op een laag pitje: de helft heeft weinig vertrouwen in de aanpak van de crisis.” (De Standaard 9 mei) Eerste overwinning na protest

Protest tijdens het bezoek van Wilmès aan het Sint-Pietersziekenhuis. Foto: Collectief Krasnyi

ZORGPERSONEEL SPREEKT Verpleegster in een ziekenhuis: “We moeten die solidariteit en het ongenoegen op de werkvloer organiseren in actie voor concrete verandering”

De gezondheidszorg is een sector die al jaren lijdt onder de kapitalistische logica. Een systematische onderinvestering zorgt dat een deel van de inkomsten uit de zakken van de patiënten moet komen en veroorzaakt een uitholling van loon- en arbeidsvoorwaarden. “Een crisis, zoals de coronacrisis nu, maakt de problemen, zoals het personeelstekort in de sector extra duidelijk. Men vertrekt vanuit het idee om zo min mogelijk kosten te maken in plaats van te vertrekken vanuit de noden. Op dit moment is er een dringende nood aan een verlaging van de werkdruk. Op mijn afdeling werkt niet de helft van het personeel voltijds, het werk is te zwaar en de uren te flexibel voor een evenwicht tussen werk en privéleven. Dat in combinatie met te lage lonen schrikt jonge mensen af om in de sector te stappen. “Wij willen arbeidsduurvermindering met behoud van loon en evenredige aanwervingen, wij willen een minimumloon van 14 euro per uur als basis. Maar daar mag het niet bij stoppen, het wordt tijd dat we afstappen van het kapitalistische systeem. Als we gratis en degelijke gezondheidszorg willen, zullen we moeten gaan naar een socialistisch systeem waarin vertrokken wordt vanuit de noden van de meerderheid van de bevolking. Daarom ben ik actief lid van de LSP.”

Opmerkelijk is dat het protest door vakbonden en beroepsorganisaties tegen o.a. de KB’s luider klonk langs Franstalige kant. De verontwaardiging onder zorgmedewerkers en vakbondsafgevaardigden in Vlaanderen was er echter niet minder om! De actie van het personeel van het Brussels Sint-Pietersziekenhuis bij het bezoek van premier Wilmès op 16 mei sloeg in als een bom. Ongetwijfeld zal “de erehaag met ruggen” één van de iconische beelden van de witte woede worden. Sinds 2019 spelen de Brusselse ziekenhuizen hun rol als motor van de witte woede. Op één of andere manier bestaat er hierover een relatieve mediaboycot in Vlaanderen. Deze keer dus niet. De dag nadien op het werk werd er over niets anders gepraat en we kunnen gerust stellen dat deze serene maar sterke actie een signaal van hoop is

We zullen de massale witte woede doordacht en met het nodige geduld, stap voor stap, op een organische manier moeten opbouwen tot een “witte tsunami.” En dit met een concreet perspectief via een actieplan dat zo breed mogelijk bediscussieerd wordt.

voor alle werknemers in de zorg. Toen MR-minister Marghem nog meer olie op het vuur goot, volgden stakingsaanzeggingen. Amper twee dagen later deelde de minderheidsregering mee dat de twee KB’s on hold werden gezet. Witte woede is coming ...

Om reële overwinningen te boeken zal er een krachtsverhouding zowel op de werkvloer als in de maatschappij moeten opgebouwd worden. We zullen de massale witte woede doordacht en met het nodige geduld, stap voor stap, op een organische manier moeten opbouwen tot een “witte tsunami.” En dit met een concreet perspectief via een actieplan dat zo breed mogelijk bediscussieerd wordt. Een burgerinitiatief zoals De Zorg in Actie/ La Santé en Lutte kan helpen om alle belanghebbenden en hun organisaties, inclusief de werknemers van de andere (onderbetaalde) essentiële diensten, te verzamelen rond gemeenschappelijke doelstellingen. De oproep voor een Grote Betoging van/voor de Gezondheidszorg na de lockdown kan rekenen op groeiende interesse aan beide kanten van de taalgrens. Allen samen! Tous ensemble! Voor een kwalitatieve gezondheidszorg voor iedereen!

Verpleegkundige in een woonzorgcentrum: “In de woonzorgcentra is er al jaren een groot ongenoegen over het gebrek aan middelen en de werkdruk”

Zes weken na het begin van de quarantaine zijn alle bewoners en personeelsleden in het woonzorgcentrum waar ik werk getest. Ondertussen waren tien bewoners overleden en zijn er nog zeven andere besmet. We kregen hulp van vrijwilligers van het Rode Kruis, thuishulp en van ambulanciers. Het leger werd ingezet om een ‘coronavleugel’ in te richten voor 16 bewoners.

“Meer dan de helft van de dodelijke slachtoffers van het virus in België zijn overleden in woonzorgcentra. Toch duurde het vier weken in de quarantaine vooraleer Vlaams minister Wouter Beke besefte, dat de sector van de woonzorgcentra niet kon beschermd worden tegen corona zonder tests, beschermingsmateriaal en zonder het personeel op te leiden, zoals dit wel werd gedaan in de ziekenhuizen.” “Vorig jaar werden in Vlaanderen 81.000 mensen opgevangen in 818 zorgcentra. Sinds 2016 is dit een Vlaamse bevoegdheid. Er was sindsdien een toename met 5000 bewoners. De nadruk kwam meer op het commerciële te liggen: het aantal woonzorgcentra in de profit-sector steeg met 40 tot 170. De persoonlijke bijdrage van bewoners steeg in dezelfde periode met 4,5 euro per dag tot gemiddeld 59,05 euro per dag, waarbij het dagbedrag varieert tussen 42 en 70 euro per dag.” “In de woonzorgcentra is er al jaren een groot ongenoegen onder bewoners en personeelsleden over het gebrek aan middelen en de werkdruk. Dit leidt onvermijdelijk tot onvoldoende zorg. De bewoners zijn steeds ouder en hulpbehoevender op het moment dat ze in een zorgcentrum gaan wonen. Dit fenomeen is al jarenlang bekend, maar de opleiding van het personeel wordt veel te traag aangepast om aan de grotere zorgbehoeften te voldoen.” “Voor de verkiezingen berekende de Ouderenraad dat tussen nu en 2025 14.700

bedden uit de woonzorgcentra moesten omgevormd worden tot zorgbedden en dat er 3600 plaatsen in de woonzorgcentra moesten bijkomen. Dit kost 255 miljoen euro. De regering-Jambon zal dit nooit willen financieren. Het betekent dat de sector nog meer in handen van commerciële bedrijven zal terechtkomen.” “Het is enkel door de witte woede te organiseren en door op straat te komen dat we onze gerechtvaardigde eisen kunnen laten horen. Dat is ook de enige manier om duidelijk te maken dat een menselijke zorg voor oudere mensen niet gegarandeerd kan worden in dit rotte systeem.”


6

op de werkvloer

de

Linkse Socialist

De Lijn zet ducttape in om chauffeurs te beschermen…

Ernstige bescherming vereist ernstige investeringen MIVB-personeel heeft gelijk: als het werk onveilig is, leg je het beter neer

M

et het opengaan van meer bedrijven en winkels en een gedeeltelijke heropstart van de scholen werd ook het openbaar vervoer opnieuw opgedreven. Veel bestaande problemen komen hiermee terug naar boven. Gecombineerd met de Covid-19 pandemie zorgt dit voor onaanvaardbare situaties voor personeel en passagiers. De directie van de MIVB wilde de gewone dienstregeling versneld terug invoeren. Tijdens de alternatieve dienst gebeurde elke wissel in de stelplaats, waarbij een nieuw voertuig werd genomen. Hierdoor was er tijd en ruimte om het binnengekomen voertuig te ontsmetten en reinigen. Een gewone dienstregeling betekent ook regelmatig wisselen op de lijn. De chauffeur moet dan naar de wisselplaats reizen en de wissel gebeurt zonder tijd om de stuurpost grondig te ontsmetten. Ook komen de gesplitste diensten terug met de normale dienstregeling. Midden mei ging een deel van het personeel over tot actie. Het werk was onveilig en dus beriep een aantal chauffeurs zich op het recht om de werkplaats te verlaten bij noodsituaties. Als de werkgever geen veilige arbeidsomstandigheden aanbiedt, kan een werkende het werk weigeren zonder daar enig nadeel van te ondervinden. Helaas weigerden de vakbonden deze actie te erkennen, wat de deur opent voor individuele tuchtmaatregelen. Deze houding is onverantwoord zowel van de directie als van de vakbondsleiding. De vakbondsverantwoordelijken zouden de actie beter erkennen en elk voorstel van akkoord eerst aan het personeel voorleggen zodat de basis erover kan stemmen. Overdrijft het personeel? Wetenschappers denken dat de metro in New York een belangrijke verspreider van Covid-19 was. Veilig openbaar vervoer is belangrijk voor personeel én reizigers!

D

e coronacrisis toont hoe rampzalig de besparingen en het gebrek aan middelen zijn voor het openbaar vervoer. In plaats van al het mogelijke te doen om het openbaar vervoer zo veilig mogelijk te maken, worden de reizigers opgeroepen om er zo weinig mogelijk gebruik van te maken en een mondmasker te dragen. Zowat elke maatregel voor het personeel kwam te laat en moest worden afgedwongen.

door een buschauffeur Sinds het begin van de lockdown op 13 maart zijn er constant dreigingen of effectieve acties geweest van het personeel. Eerst ging het om het achteraan opstappen en om niet langer geld te ontvangen op de bus. Daarna was er discussie over de reiniging van de bussen waarrond er in een stelplaats in Limburg gestaakt werd. Er waren acties rond het aflossen in de stelplaats in plaats van op de lijn in Antwerpen. Er is het gebrek aan beschermend materieel voor de technici. En er was een stakingsaanzegging naar aanleiding van de afsluiting en bescherming van de chauffeurs. Na twee maanden worden een aantal maatregelen al terug afgebouwd. Zo worden de bussen nog slechts op een aantal punten dagelijks ontsmet. De echte reiniging, buiten het uitvegen, gebeurt om de zes à acht weken! De bussen rijden rond met wat De Lijn omschrijft als een ‘afgesloten compartiment’. Klinkt mooi, maar in de praktijk gaat het om een plastic folie bevestigd met ducttape. Er is de belofte dat dit een tijdelijke oplossing is en dat er gewerkt wordt aan degelijke maatregelen, maar na ruim twee maanden is dat nog steeds niet concreet. Het is tekenend voor de staat waarin een openbare dienst als De Lijn zich bevindt. Als de directie het personeel niet kan beschermen, schuift het de verantwoordelijkheid door naar de individuele reizigers. Die moeten maar een mondmasker dragen en de handen wassen. De verplichting van een mondmasker voor reizigers op tram en bus wordt tegelijk gebruikt om de chauffeurs terug met volle voertuigen te laten rijden. Het zou logisch zijn moest er een capaciteitsuitbreiding zijn, naast een plan om alle voertuigen dagelijks (echt) te reinigen en meermaals te ontsmetten. Het zou logisch zijn dat er begeleiders, stewards en een tweede persoon op de voertuigen wordt ingezet om de reizigers te begeleiden en als sociale controle. Vandaag gebeurt dit allemaal niet. Nu de normale dienst-

verlening wordt gereden, worden terug ritten afgeschaft door een tekort aan personeel en/of een gebrek aan rijvaardig materieel. Een aantal dingen kunnen met tijdelijke maatregelen opgelost worden. Zo kunnen werkloze chauffeurs en hun materieel uit de touringcarsector ingezet worden. Maar er moet iets structureel veranderen: ernstige publieke investeringen en een noodplan voor het openbaar vervoer. Er is een plan nodig dat antwoordt op de terechte verzuchtingen van het personeel rond hygiëne en werkomstandigheden. Nu duidelijk is wie het ‘essentieel personeel’ is dat De Lijn

doet rijden, moeten ook andere eisen op tafel gelegd worden: arbeidsduurvermindering, verlaging van de pensioenleeftijd, degelijke sanitaire voorzieningen, afbouw van onderbroken diensten, … Dit moet gecombineerd worden met de eis om massaal te investeren en werkingsmiddelen te voorzien zodat de capaciteit kan opgedreven worden waar nodig en zodat het nodige personeel kan worden ingezet ter ondersteuning. Dit zal niet vanzelf gaan. In verschillende steden zijn er berichten dat er in het kader van de basisbereikbaarheid een nieuw netplan klaarligt of opgemaakt wordt voor eind 2021. Een constante daarin is dat elke uitbreiding of verbetering betaald wordt door een verschuiving van middelen, dus door het afschaffen van andere lijnen. Voor echte verbeteringen, zullen we personeel en reizigers samen moeten organiseren in een strijd voor degelijk openbaar vervoer.

Een ‘afgesloten compartiment’ voor de chauffeur.

Meer middelen nodig voor veilig en degelijk onderwijs

S

inds 15 mei wordt er in Vlaanderen terug naar school gegaan. Dat was op dat moment nog erg beperkt: enkel de eerste- en laatstejaars van het basisonderwijs en het zesde en zevende leerjaar van het secundair onderwijs kregen weer fysiek les (enkele uren per week). Op 29 mei kwamen er nog een aantal leerjaren bij en minister van Onderwijs Ben Weyts sprak de ambitie uit om uiteindelijk alle leerlingen nog een keer naar school te laten komen voor de start van de zomervakantie.

door een leerkracht

De keuze van de leerjaren is opmerkelijk. Zeker de voorkeur om laatstejaars in het secundair als eerste toe te laten, toont aan dat prestatiedruk bovengeschikt is aan gezondheid en veiligheid. Het is een poging om nog zoveel mogelijk examens en eindevaluaties te laten doorgaan alvorens leerlingen een diploma te geven. In de meeste scholen draait het daar in de praktijk

Op 22 april publiceerden we een uitgebreid standpunt geschreven door leerkrachten die lid zijn van LSP. Het artikel en een PDF-versie ervan zijn beschikbaar op: https://nl.socialisme.be/82944/

ook op uit: leerlingen krijgen fysiek les voor de vakken waarvan ze eind juni nog een examen krijgen. Tegen de beslissing om in deze omstandigheden toch nog examens te organiseren, kwam heel wat tegenwind, zowel vanuit het onderwijspersoneel als de leerlingen. Er was een open brief aan Ben Weyts waarin gesteld werd dat dit onnodige druk zet op juist die leerlingen die het financieel moeilijker hebben en door gebrek aan middelen grotere leerachterstand opgelopen hebben dan anderen. Dat klopt: in normale omstandigheden bedraagt de gemiddelde leerachterstand van een kansarme leerling al drie jaar meer dan van een kansrijke leerling. In de huidige extreme omstandigheden loopt die kloof alleen maar nog meer op. Uiteraard willen lesgevers weer lesgeven en willen de meeste leerlingen liefst terug naar school. Maar dat moet wel in veilige omstandigheden gebeuren. Die kan de Vlaamse overheid niet garanderen. Dat leidt ertoe dat er ook heel wat scholen zijn die hun deuren

De Vlaamse overheid beslist eenzijdig om de scholen terug te openen en zegt hen: ‘regel het nu maar’.

dit schooljaar toch niet meer openen. De scholen die wel open gaan, presteren een indrukwekkend huzarenstukje om de veiligheid te garanderen. Wasstraten om de handen te wassen, pleximaskers en mondmaskers, onderhoudspersoneel dat elk lokaal na elke les ontsmet … Dat zijn allemaal zaken waar de overheid niet voor gezorgd heeft, maar die wel noodzakelijk zijn om les te geven op een veilige manier. De Vlaamse overheid heeft eenzijdig de beslissing genomen om de scholen terug te openen om daarna tegen die scholen te zeggen: ‘regel het nu maar’. En de scholen kijken voor middelen (zoals handzeep, alcoholgel en zeepdispensers) naar dezelfde bron waar ze normaal al een belangrijk deel van hun middelen moeten halen: bij hun personeel, hun leerlingen en de ouders. Van de overheid valt geen tussenkomst of materiaal te verwachten. Het lijkt er sterk op dat de regering beslist heeft om te openen om toch maar te kunnen zeggen dat er weer les gegeven wordt en te vermijden dat leerlingen een diploma zouden ‘krijgen’. Om de terugkeer echt veilig en kwalitatief te laten verlopen, zal er een pak meer nodig zijn dan een ministerieel besluit. Dan zullen we massale investeringen nodig hebben in onze schoolinfrastructuur, veiligheidsvoorzieningen en werkingsmiddelen. 7% van het bbp voor onderwijs (zoals dat vroeger het geval was) zal dan een absolute minimumvereiste zijn.


geschiedenis

www.socialisme.be juni 2020

7

Uit de archieven van de klassenstrijd

Léon Lesoil (1892-1942): van oktober 1917 tot de oprichting van de Vierde Internationale

D

e eerste helft van de twintigste eeuw was een periode van oorlogen, revoluties en contrarevoluties in Europa. Deze periode bracht dan ook prominente revolutionairen voort. Om los te geraken van de heersende ideologie volstaat het niet om zich de marxistische methode en ervaring eigen te maken. Het leven zelf gooit de routine overhoop en werpt voortrekkers op in de strijd tegen al het explosieve en barbaarse wat het kapitalisme te bieden heeft. Dat was de context waarin Léon Lesoil leefde en vocht…

door Guy Van Sinoy Léon Lesoil, geboren in 1892 in een arbeidersgezin in Henegouwen, werkte vanaf zijn 13e in de fabriek terwijl hij avondschool volgde. Op 21-jarige leeftijd kon hij met zijn diploma van landmeter aan de slag in de steenkoolmijn van Châtelineau. Nadat hij om medische redenen uit militaire dienst werd ontslagen, trad hij in 1914 als vrijwilliger toe tot het Belgische leger. Dat deed hij onder invloed van de chauvinistische golf die door de arbeidersbeweging trok. Lesoil werd toegewezen aan het Korps Autos-Canons-Mitrailleuses (ACM), een nieuw korps dat met pantserwagens bewapend met kanonnen en machinegeweren vocht. Dit korps werd in oktober 1915 naar het Russische front gestuurd om te vechten tegen de Oostenrijks-Hongaarse troepen. Toen de Russische Revolutie uitbrak, stond het korps midden in de revolutionaire gebeurtenissen en dit had een grote impact op het politieke bewustzijn van Léon Lesoil. Van een patriot in augustus 1914 werd hij in oktober 1917 een sympathisant van de Bolsjewieken. In februari 1918 werd het Belgische korps na een lange reis door Siberië en langs de Stille Oceaan gerepatrieerd. Bij aankomst in de VS moesten de soldaten van het korps voor een vergadering van functionarissen verschijnen, waar voorgesteld werd om een kruistocht tegen het Bolsjewisme te voeren. Lesoil protesteerde hevig en kreeg de volgende dag bevel om de VS te verlaten. Vooraan in de strijd in België…

Bij zijn terugkeer in België sloot

De massale werkloosheid als gevolg van de economische crisis trof de mijnwerkers hard. Het kwam tot een uitbarsting met de mijnwerkersstaking van mei tot september 1932. Lesoil werd verkozen tot voorzitter van het stakerscomité van het bekken van Charleroi. Hij speelde een belangrijke rol in de staking. Lesoil zich aan bij de Belgische Werkliedenpartij (BWP), waar hij tot de linkervleugel behoort en een leidinggevende rol speelt in antimilitaristische bijeenkomsten van oud-strijders. In september 1921 nam hij deel aan het oprichtingscongres van de Communistische Partij van België (KPB). (1) Hierna zou hij een prominente rol spelen in de strijd: solidariteitscampagne tegen de honger in SovjetRusland, steun aan de stakende mijnwerkers in Charleroi en de Borinage (met de Ridders van de Arbeid) (2). Door al deze activiteiten verloor hij zijn job als landmeter en moest hij de kost verdienen als gewone mijnwerker in andere mijnen. Hij werd van de

ene koolmijn naar de andere gejaagd en moest steeds meer onzekere jobs uitoefenen (baggeren van de Samber, kolenleverancier). … en op internationaal niveau

Léon Lesoil was afgevaardigde op het Tweede Congres van de Rode Internationale van Vakbonden (Profintern) in Moskou van 19 november tot 2 december 1922. Daar vocht hij tegen Lozovsky’s standpunt over de nood aan eigen ‘rode’ vakbonden. Wellicht heeft hij ook een deel van het vierde congres van de Communistische Internationale bijgewoond, dat van 5 november tot 5 december van hetzelfde jaar werd gehouden. Van 6 tot 8 januari 1923 vertegenwoordigde hij de Ridders van de Arbeid op de internationale conferentie van Communistische Partijen van West-Europa in Essen, een conferentie die werd gehouden om te protesteren tegen de dreigende bezetting van het Ruhrgebied door de Franse en Belgische legers. Op 8 maart 1923 werd hij samen met enkele tientallen communistische leiders in ons land opgepakt. De Staatsveiligheid voerde een proces in een poging om de Belgische communisten te criminaliseren. In juni 1923 eindigde het proces met een manoeuvre van het parket: het dossier werd ongegrond verklaard en de beschuldigen gingen vrijuit. Uit de KPB met de Linkse Oppositie

In Rusland ging de Linkse Oppositie rond Leon Trotski in tegen de stalinistische bureaucratisering van de partij en de Internationale. In de KPB hebben de aanhangers van de Linkse Oppositie een meerderheid in de partij en in de leiding. Er was voor het congres van maart 1928 in Antwerpen een manipulatie van de statuten nodig om de Linkse Oppositie in een minderheid te stellen. Een paar honderd oppositieleden werden uit de KPB gezet.(3) Ze vormden de Communistische Oppositie die de kranten ‘De Communist’ en ‘Le Communiste’ publiceerden. Deze oppositie kwam ervoor op dat de KPB en de Comintern hun stalinistische koers zouden verlaten. Breuk met ultralinks, mijnwerkersstaking

“Action Socialiste Révolutionnaire” in 1936 met een edito door Léon Lesoil

In oktober 1930 breekt Lesoil, in overleg met Trotski, met de linkse stroming (Van Overstraeten, Hennaut) die de Chinese nationalist Tsjang Kai-Tsjek steunden in het gewapende conflict tussen de Sovjet-Unie en China rond de controle over een deel van de Trans-Siberische spoorlijn. Lesoil werd in een minderheid gesteld en lag aan de basis van de Linkse Communistische Oppositie dat de krant ‘La Voix Communiste’ uitbracht. De massale werkloosheid als gevolg van de economische crisis trof de mijnwerkers hard. Het kwam tot een uitbarsting met de mijnwerkersstaking van mei tot september 1932. Lesoil werd verkozen tot voorzitter van het stakerscomité van het bekken van Charleroi. Hij speelde een belangrijke rol in de staking. In de gemeenteraadsverkiezingen van 1932 werd hij verkozen in

Léon Lesoil in 1925

Trotski en Lesoil “Ik zou Lesoil ten zeerste aanbevelen: hij is een zeer serieuze en zeer betrouwbare kameraad.” (Brief van Trotski aan Victor Serge, 24 april 1936) Leon Trotski en Léon Lesoil hebben elkaar slechts twee keer ontmoet. De eerste keer was in 1932 in Kopenhagen tijdens een openbare lezing door Trotski. En in juni 1935, ten huize van Lode Polk, toen Trotski, op weg naar Noorwegen, een tussenstop in Antwerpen maakte.

Châtelineau. Medestander van Trotski

In februari 1933 nam Lesoil deel aan de voorbereidende conferentie van de Internationale Linkse Oppositie in Parijs. In december 1933 werd de Linkse Communistische Oppositie de Belgische afdeling van de Internationale Communistische Liga (bolsjewistisch-leninistisch). De radicalisering onder sociaaldemocratische arbeiders en jongeren maakte dat de trotskisten vanaf 1934 een oriëntatie op deze lagen ontwikkelden en binnen de sociaaldemocratie gingen werken. De trotskistische jongeren in ons land werden lid van de Jeune Garde Socialiste (Socialistische Jonge Wacht). De oudere militanten werkten mee aan het tijdschrift ‘Action Socialiste Révolutionnaire’ onder leiding van Walter Dauge in de Borinage. Een deel van die groep werd uit de BWP gezet en vormde in oktober 1936 de Parti Socialiste Révolutionnaire (PSR) met de krant ‘Lutte Ouvrière.’ Lesoil was de belangrijkste leider van de PSR. In september 1938 nam Lésoil deel aan het oprichtingscongres van de Vierde Internationale en werd hij verkozen in het Internationaal Uitvoerend Comité.

Arrestatie, fort van Hoei, kamp van Neuengamme

Op 22 juni 1941, aan de vooravond van de invasie van nazi-Duitsland in de Sovjet-Unie, werd Lesoil opgepakt. Na drie maanden hechtenis in het fort van Hoei werd hij gedeporteerd naar het concentratiekamp Neuengamme nabij Hamburg. Zware arbeid en ziekte (tyfus) maakten dat Léon Lesoil op 4 mei 1942 stierf. Op de begraafplaats van Châtelineau is er een grafsteen als nagedachtenis aan Lesoil. (1) Oprichting van de Communistische Partij van België op 3 en 4 september 1921 in Anderlecht, in de buurt van het slachthuis. Er was op dit congres een fusie van de Belgische Communistische Partij (opgericht in 1920 door War Van Overstraeten met ongeveer 200 leden) en de groep ‘Les amis de l’Exploité’ (onder leiding van Joseph Jacquemotte met ongeveer 300 leden). (2) Chevaliers du Travail: een strijdbare vakbond die destijds werd opgericht onder glasblazers en mijnwerkers in het bekken van Charleroi. (3) Onder meer: War Van Overstraeten, Léon Lesoil, Georges Vereeken, Charles Plisnier, Adhémar Hennaut, Lode Polk, Michel Lootens.


8

dossier

de

Linkse Socialist

Hoe ziet de wereld er straks uit? Exit-strategie uit

D

e coronacrisis versterkt de vele problemen waarmee het kapitalisme al te kampen had. De voordien reeds haperende wereldeconomie stortte zich in een crisis die alleen kan vergeleken worden met de Grote Depressie van de jaren 1930. Midden mei waren er in de VS al 36 miljoen jobs verloren gegaan en in Europa wordt verwacht dat dit aantal oploopt tot 59 miljoen. Hoe geraken we zo snel mogelijk uit deze situatie van lockdown en crisis? Dat is een vraag die niet alleen de aandeelhouders zich stellen, maar ook veel werkenden. Zij vrezen voor hun job en hun toekomst, maar ook voor hun gezondheid.

dossier door Nicolas Croes

Hun exit: massale werkloosheid, gevaar van tweede golf

I

n België werd de maand mei gekenmerkt door de aankondiging van de sociale crash bij Brussels Airlines, waar honderden jobs bedreigd zijn. Twee weken eerder wees een onderzoek van de HR-dienstengroep Acerta erop dat 18% van de Belgische werknemers vrezen hun job te verliezen als gevolg van de huidige crisis. Op 18 mei heeft een studie van de Economic Risk Management Group (ERMG) hen gelijk gegeven: bedrijven overwegen om ten minste één op de vijf tijdelijk werkloze werknemers definitief te ontslaan. Concreet betekent dit dat tot 180.000 mensen in de nabije toekomst hun job in ons land dreigen te verliezen. Daarnaast wordt een groot aantal faillissementen verwacht, vooral in de horeca (tot 20%) en de kunsten entertainmentsector (28%). In april voorspelden de Nationale Bank en het Planbureau een krimp van -8% van het Belgische BBP voor het jaar 2020. Een maand later heeft de bank BNPP Fortis de eigen prognoses naar beneden bijgesteld, waarbij nu wordt uitgegaan van een krimp met -11,1% (tegenover -7,1% in de vorige raming). De verwachte opleving in 2021 is eveneens naar beneden herzien: van 7,6% bij de vorige raming naar 4,3%. Terwijl de verschillende Europese regeringen hun exit-strategie uit de lockdow n uit rollen, waarschuwde de Europese directeur van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), Hans Klugge. Hij stelde: “Europa moet zich voorbereiden op een tweede dodelijke golf van het coronavirus in de loop

van dit jaar.” Hij benadrukte dat de verzwakking van de epidemie in Europa niet betekent dat het virus weg is. Emmanuel André, voormalig interfederaal woordvoerder, stelde terecht vast dat het besparingsbeleid problematisch is: “In België wordt al jaren bespaard op controle en preventie inzake gezondheid. We werden snel ingehaald door de epidemie omdat er te weinig geïnvesteerd was in personeel en middelen voor preventie.” Hij stelt dat de opgestapelde tekorten drastische

Tot 180.000 mensen dreigen in de nabije toekomst hun job te verliezen. Daarnaast wordt een groot aantal faillissementen verwacht, vooral in de horeca (tot 20%) en de kunst- en entertainmentsector (28%).

maatregelen als een lockdown noodzakelijk maakten: “Als er van bij het begin genoeg tests en maskers waren geweest, dan was er misschien geen lockdown nodig geweest.” Het ontbreekt niet aan aanbevelingen van de WHO die in het verleden genegeerd werden omdat ze botsten met de winstbelangen van de bedrijven en de neoliberale dogma’s. Zo werd gewaarschuwd voor het gevaar van een wereldwijde pandemie en waren er aanbevelingen over de voorbereiding hierop. Een sterke gezondheidszorg was echter niet de inzet van het beleid. Tussen 2011 en 2018 heeft de Europese Commissie in 63 gevallen lidstaten aanbevolen om bepaalde delen van de zorg te privatiseren of om de overheidsuitgaven voor zorg af te bouwen. De wijze waarop de autoriteiten in verschillende landen tot hiertoe met de situatie omgingen, zal weinig mensen geruststellen. Een alomvattend antwoord op de gezondheidscrisis, de economische neergang en de ecologische ramp vereist dat we ons ontdoen van de oogkleppen van het winstbejag op korte termijn en van een economisch model dat gebaseerd is op moordende concurrentie.

5 VOORSTELLEN IN 1. Enkel werken als het veilig is! De exit-strategie in België en elders is een gok waarbij gerekend wordt op het effect van de zomer en de snelle komst van een vaccin. In de exit-strategie ligt de nadruk op het zo snel mogelijk aan het werk gaan. De chauffeurs van de MIVB, de trams en bussen in Brussel, hebben de toon gezet door spontaan het werk neer te leggen en gebruik te maken van hun terugtrekkingsrecht omdat de voorwaarden voor een veilige uitvoering van hun werk niet vervuld waren. Ze hebben gelijk: als het werk onveilig is, leg je het beter neer! Volgens de ‘Grote Coronastudie’ van de Universiteit Antwerpen gebeurde meer dan de helft van de Covid-19 besmettingen in ons land op het werk. Toch worden nog onvoldoende maatregelen genomen. Tussen 23 maart en 30 april werden bijna duizend bedrijven gecontroleerd door de arbeidsinspectie: 75% kwam de beschermingsmaatregelen onvoldoende na. De inspectie Toezicht en Welzijn op het Werk kampt met onderbezetting: slechts 141 van de 177 functies zijn ingevuld. Op de regering en de bazen moeten we niet rekenen voor onze gezondheid!

Niemand weet beter wat nodig is om veilige arbeidsomstandigheden te garanderen dan het personeel zelf.

Niemand weet beter wat nodig is om veilige arbeidsomstandigheden te garanderen dan het personeel zelf. Hetzelfde geldt overigens voor de dreiging van sluitingen en massale afdankingen. De vakbonden mogen het initiatief niet overlaten aan de bazen en hun politici. Er moeten anticrisiscomités opgezet worden rond de vakbondsdelegaties en de Comités voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) om een offensief eisenpakket op te stellen en om de controle op de veiligheid op de werkvloer te organiseren.

2. Gratis maskers en vaccin voor iedereen! Opeising van productielijnen en nationalisatie

Als we de exit-strategie aan de bazen en hun politici overlaten, dreigt een harde crash voor onze levensstandaard. Dat zien we reeds in de luchtvaartsector waar honderden jobs bedreigd zijn. Nochtans maakte Lufthansa in 2018 maar liefst 2,8 miljard euro winst.

Geen enkele werkplek had heropend mogen worden zonder een voldoende aanbod van mondmaskers en tests. In Frankrijk eisten verenigingen van zorgpersoneel eind maart al de “opeising van productiemiddelen” voor geneesmiddelen en apparatuur. Zonder de private eigendom van de productiemiddelen in vraag te stellen, botsen we steeds op de tekorten die verbonden zijn aan de markt en het winstbejag. Deze kwestie zal zich uiteraard ook stellen als er een vaccin zal zijn. Yves Van Laethem, voorzitter van de werkgroep ‘vaccin’ van de Nationale Gezondheidsraad, stelde: “We boeken op abstracte wijze vooruitgang, in die zin dat niemand weet wanneer het eerste vaccin er komt, wat de kenmerken ervan zullen zijn … Anderzijds is het wel zeker dat er niet genoeg voor iedereen zal zijn.” Dat is schandalig! Midden mei verdedigde 11.11.11 terecht het standpunt dat een vaccin “in

het publieke domein moet geplaatst worden zodat het niet kan gemonopoliseerd worden, noch door een machtige staat, noch door een groot bedrijf.” Om dat af te dwingen, zal een sterke krachtsverhouding moeten opgebouwd worden. Bedrijven die dreigen met afdankingen moeten in publieke handen genomen worden. Bedrijven die dreigen te sluiten, te verhuizen of massale afdankingen plannen, moeten net als essentiële bedrijven die noodzakelijk zijn om te reageren op de gezondheidscrisis, onteigend en genationaliseerd worden onder democratische controle van de werkenden en de gemeenschap. Deze nationalisatie moet gebeuren zonder schadeloosstelling, tenzij op basis van bewezen behoeften. Het zijn de werkenden die de solidariteit van de gemeenschap nodig hebben, niet de superrijken die hun geld in belastingparadijzen verstoppen.


www.socialisme.be 9 juni 2020

9

kapitalisme nodig!

Een nieuw sociaal pact?

P

hilippe Donnay van het Planbureau verdedigde in de media het idee van een nieuw sociaal pact voor de heropleving rond de sociale zekerheid, in samenwerking van de sociale partners. Hij verwijst naar het sociaal pact van 1944 dat vorm gaf aan de huidige sociale zekerheid en het overleg tussen bazen en werkenden, wat onder meer leidde tot de oprichting van de Nationale Arbeidsraad in 1952. Het idee van een nieuw sociaal pact is breed verspreid: de vakbonden spraken hierover, en ook de PS. Het klopt dat de sociale zekerheid ernstig ondermijnd is. Maar we mogen niet vergeten dat het sociaal pact meteen na de Tweede Wereldoorlog het resultaat was van een bijzonder context. Het kapitalisme verloor de helft van Europa aan het stalinisme. Bovendien ontwikkelde zich een internationale krachtsverhouding die niet gunstig was voor het kapitalisme. In Fran k rijk ont wik kelde de Nationale Raad van het Verzet in 1944 een programma gebaseerd op uitgebreide nationalisaties en een stelsel van sociale zekerheid. In Groot-Brittannië won Labour de verkiezingen met 47,7% van de stemmen. De conservatieven en Churchill werden verslagen en Labour ging over tot een beleid van nationalisaties en het vestigen van sociale bescherming, onder meer met de nationale gezondheidsdienst NHS.

DE EXIT-STRATEGIE 3. Stop de werkloosheid en de onhoudbare werkdruk: collectieve arbeidsduurvermindering Het voorwendsel van de crisis wordt overal gebruikt om sociale verworvenheden van de arbeidersbeweging af te bouwen. Zo werd de zondagsrust voor het personeel in supermarkten ondermijnd. Op een ogenblik dat de werkloosheid snel dreigt toe te nemen en de werkdruk op andere plaatsen onhoudbaar is, moet de arbeidsduur niet opgedreven maar verminderd worden. Voor de crisis verdedigden zowel ABVV als ACV de eis van collectieve arbeidsduurvermindering tot 30 uur

per week zonder loonverlies en met bijkomende aanwervingen. Het wordt tijd om van sensibiliseringscampagnes over te gaan naar een offensief! De eis van arbeidsduurvermindering gaat al langer mee. Die is niet alleen een antwoord op de toenemende werkloosheid, maar is ook belangrijk voor de gezondheid van werkenden. De combinatie van werk en gezin was al moeilijk, maar tijdens de lockdown werd die helemaal onhoudbaar: hoe telewerk combineren met kinderen in huis?

4. Massaal plan van publieke investeringen in zorg, openbaar vervoer, onderwijs, cultuur … De enorme uitdagingen van de huidige historische crisis kunnen we niet overlaten aan de willekeur van de superrijken en hun politici. We moeten de beschikbare middelen gebruiken in het kader van een grootschalig investeringsplan in de gezondheidszorg, het onderwijs, het openbaar vervoer … De middelen moeten ingezet worden op basis van de sociale noden, waaronder ook de culturele sector en ontspanning. Hoe kunnen we de rijken doen betalen? De eis van een ‘miljonairstaks’ is al langer populair: de ongelijkheid nam ook voor deze crisis al ongeziene vormen aan. Op 1 mei stelde de PVDA een nieuwe versie voor in de vorm van een ‘corona-taks’ van 5% op alle fortuinen boven de 3 miljoen euro, dat wil zeggen 2% van de bevolking. LSP

is voorstander van een strijd voor een eerlijker belastingheffing, maar waarschuwt dat de superrijken zich zullen verzetten en organiseren, desnoods met kapitaalvlucht (daarvoor zijn de grenzen nooit gesloten). Deze taks zou 15 miljard euro kunnen opbrengen, wat een goede stap zou zijn maar onvoldoende om alle noden te lenigen. We kunnen de eis van een vermogensbelasting daarom best meteen koppelen aan de noodzaak van de nationalisatie van de volledige bankensector en de niet-afbetaling van de publieke schulden. Als we deze cruciale middelen niet inzetten tegen de dictatuur van de markten, is het onmogelijk om een antwoord te bieden op de vele crises (economie, gezondheid, ecologie).

5. Een andere samenleving nodig Deze crisis toont het gebrek aan planning en voorbereiding. Maar hoe kunnen we met de gemeenschap plannen wat we niet zelf bezitten? De belangrijkste sectoren van de economie (energie, farma, banken …) moeten in publieke handen komen zodat we een democratische planning kunnen opmaken. Dit type samenleving, een democratisch socialistische maatschappij, is dringend nodig. Er gaan immers heel wat alarmbellen af. Denk maar aan het feit dat voor de mens ondraaglijke temperaturen als gevolg van klimaat-

verandering dit jaar al bereikt worden, terwijl klimaatwetenschappers dit pas in 2050 hadden verwacht. De afgelopen maanden zagen we dat het de werkenden zijn die de wereld doen draaien. Het is absoluut noodzakelijk dat ze het heft in handen nemen om de mens en de planeet te bevrijden van het kapitalisme. Doe mee - sluit aan bij LSP Contacteer ons via info@socialisme.be

De sociale zekerheid die met het sociaal pact van 1944 ontstond, omvatte eerder afgedwongen ver-

Voor de superrijken is een debat over een nieuw sociaal pact gericht op de afbraak van het oude sociale pact en op een hervorming van de sociale zekerheid, zodat deze minder gunstig is voor de werkenden. worvenheden en nieuwe, die vooral vorm kregen door arbeidersstrijd in de jaren 1950 en 1960. Die strijd

dwong de bazen onder meer om meer bijdragen te betalen, via loonsverhogingen maar ook door meer bij te dragen aan de sociale zekerheid. De huidige context is fundamenteel anders. Voor de superrijken is een debat over een nieuw sociaal pact gericht op de afbraak van het oude sociale pact en op een hervorming van de sociale zekerheid, zodat deze minder gunstig is voor de werkenden. Met een regering van rechtse provocateurs, zoals die van N-VA, zou die sociale afbraak sneller op verzet van de arbeidersbeweging botsen. De PS is al jaren betrokken bij een beleid van sociale afbraak, de partij aanvaardt immers de logica van het kapitalisme. In de discussie over een nieuw sociaal pact toont PS-voorzitter Magnette dat deze koers wordt doorgezet. “Laten we pragmatisch zijn. We nemen geen ideologische positie in.” (L’Echo 19 mei).

Onze eisen afdwingen door strijd Grote zorgbetoging na de zomer

H

et Federaal Agentschap van de Schuld kondigde aan dat de publieke schulden in 2020 zullen oplopen tot 52 miljard euro in plaats van de voorziene 31 miljard euro. We kennen het scenario van het establishment: socialisering van de verliezen door grote bedrijven te ‘redden’ met het oog op een toekomstige privatisering, afdankingen, nieuwe besparingen, bijkomende aanvallen op sociale rechten, afbouw sociale zekerheid …

De bazen en hun professionele commentatoren bereiden het terrein al voor. In Het Laatste Nieuws schreef editorialist Jan Segers op 18 april reeds: “Er moet hervormd en bespaard worden, zelfs in de gezondheidszorg.” Professor Jean Hindriks van de UCL (Louvain-La-Neuve) sprak over de nood aan indexsprongen, tijdelijk niet-uitbetalen van vakantiegeld, verminderen van de pensioenen (te beginnen met de hoogste, die van de ambtenaren), loonsverla-

gingen … Niet alleen worden werkenden in de private en publieke sector tegen elkaar opgezet, er was ook het belachelijke voorstel van econoom Jan-Emmanuel De Neve voor een ‘coronataks’ die alleen ouderen zou treffen. Kortom: een sociale kaalslag waarbij werkenden tegen elkaar opgezet worden in een neerwaartse spiraal. Zij zijn hun strategie aan het uitrollen. Wij moeten ons organiseren om onze voorstellen en eisen niet alleen

op papier of in woorden te verdedigen, maar om ze effectief af te dwingen. Dat zal gebeuren door met de arbeidersbeweging gezamenlijk in actie te komen in strijd. De eerste stappen dienen zich aan: de grote zorgbetoging en de strijd voor een hoger minimumloon. Het zorgpersoneel geniet vandaag een enorm respect en gezag. Dit werd bevestigd toen de beelden van het zorgpersoneel van het SintPietersziekenhuis in Brussel viraal gingen. Ze keerden premier Wilmès de rug toe om te protesteren tegen het besparingsbeleid. De actiegroep ‘La Santé en Lutte’ (De Zorg in Actie) mobiliseert voor een grote nationale betoging, zodra de omstandigheden het toelaten (wellicht na de zomer). Deze betoging moet een trefpunt zijn voor iedereen die zich verzet tegen een beleid dat jarenlang heeft bespaard op zorg en onze ouderen heeft overgeleverd aan een commerciële logica van ouderenzorg waarin duizenden corona-doden gevallen zijn. Laten we de komende maanden gebruiken om te mobiliseren naar die zorgbetoging. Dat kan versterkt worden met delegaties van personeel uit het onderwijs, de distributiesector, openbaar vervoer, de chemische industrie … Zo kunnen we de woede bijeenbrengen en deze georganiseerd tot uitdrukking brengen. Het zou de toon zetten voor een offensief van de werkenden en hun gezinnen!

Essentieel loon voor iedereen: minimum €14/uur

D

e gezondheidscrisis heeft het personeel in de essentiële sectoren in de schijnwerpers gezet. Velen van hen komen nog niet aan een basisloon van 14 euro per uur!

De campagne die het ABVV meer dan een jaar geleden lanceerde voor minimum 14 euro per uur moet doorgezet en opgevoerd worden. Een beter loon (met een hoger minimum als basisloon) betekent een betere financiering van onze sociale zekerheid en ondersteuning van de lokale economie. Het zijn niet de werkenden die hun geld naar rekeningen in belastingparadijzen doorsluizen…

Een campagne voor minimum 14 euro per uur kan gevoerd worden aan elke supermarkt, ziekenhuis … De brede steun die er onder de bevolking is moeten we aangrijpen om deze eis kracht bij te zetten. De petitie kan daar nuttig voor zijn. Dit kan gecombineerd worden met specifieke campagnes op de werkplaats om overwinningen te boeken die inspiratie bieden voor collega’s op andere werkplaatsen.


10

Internationaal

de

Linkse Socialist

Libanon. Opstand van de hongerigen gaat ook tijdens Covid-19 crisis door

D

e lockdowns maakten een einde aan de golf van massale straatprotesten in landen als Irak, Algerije, Chili, Frankrijk en Hongkong in 2019. Libanon lijkt het eerste land te zijn waar het protest opnieuw op straat komt.

door Christian (Leuven) De lockdown van Libanon midden maart maakte een einde aan de golf van protest sinds 17 oktober 2019. Dat protest was aanvankelijk gericht tegen een reeks nieuwe belastingen die onderdeel waren van een ongekend besparingsprogramma. Het groeide al snel uit tot een veel algemener protest tegen de gevolgen van jaren van neoliberaal beleid. Op het hoogtepunt betoogden bijna twee miljoen mensen, zowat een derde van de bevolking. Het massaprotest oversteeg sectaire verdeeldheid. Economische crisis verscherpt

Al in november 2019 voorspelde de Wereldbank dat het aantal mensen dat in armoede leeft zou stijgen van 30 tot 50% in 2020. In het begin van het jaar bedroeg de werkloosheid volgens de president van Libanon 46%. In totaal verdienden twee derden van de werkenden een laag loon. Dit was voordat de lockdown de situatie nog verder verergerde. Libanon heeft het hoogste percentage vluchtelingen per hoofd van de bevolking ter wereld, waarbij alleen al de Syrische vluchtelingen een kwart van de 5,9 miljoen inwoners van het land uitmaken. Een ongelooflijke 97% van de vluchtelingen werkt in de informele sector, die goed is voor 55% van de Libanese economie. Dit brengt hen in het grootste gevaar voor het virus en de honger. Met een nationale schuldenberg, die momenteel 170% van het BBP bedraagt - één van de hoogste ter wereld - is de Libanese regering op 9 maart in gebreke gebleven op een euro-obligatie van 1,2 miljard dollar. Momenteel voorspelt het IMF dat de economie in 2020 met 12% zal krimpen, na een krimp van 6,5% in 2019. De afgelopen maanden heeft de Lira in feite twee derden van zijn waarde

Libanese betoger: “Ons protest is niet sectair, het is een klassenstrijd tegen het feit dat het Libanese volk verpletterd wordt door de armoede.” verloren. Officieel is hij gekoppeld aan de Amerikaanse dollar tegen een koers van 1.507 tegen één. Op de parallelle valutamarkt wordt de munt nu echter verhandeld tegen een koers van 4.300 tegen één. Dit heeft geleid tot een prijsexplosie. De crisis vandaag vergroot de schuldenberg. De kapitaalvlucht uit de ‘opkomende economieën’ is nu al vier keer zo groot als in de crisis van 2008-09. De Libanese staat is niet de enige die mogelijk failliet kan gaan. Wereldwijd is er een tendens van deflatie, maar in landen als Libanon is er het gevaar van inflatie en zelfs hyperinflatie. Zelfs de Verenigde Naties waarschuwen voor een hongersnood die “bijbelse proporties” kan aannemen. Terugkeer van het protest

De eerste heropleving van het protest was er op 21 april. Toen trokken betogers in grote autokonvooien door het land, waarbij de auto’s getooid waren met een Libanese vlag. Dit protest was tamelijk braaf in vergelijking met dat in Tripoli vanaf 26 april. Daar werd de avondklok aangevochten. Voorlopig gaat het om relatief kleine acties, met honderden deelnemers in plaats van duizenden. Dit is begrijpelijk te midden van een pandemie en een lock-

down. De mensen die op straat leven zijn degenen die wanhopig en/of geradicaliseerd genoeg zijn om het risico van infectie en staatsrepressie te lopen. Honger is een terugkerend thema onder de betogers. Toch blijven ze ook het aftreden van de regering eisen. Naast het corrupte en sectaire politieke systeem worden de banken gezien als verantwoordelijk voor de crisis. Het veelgelezen dagblad “L’Orient le Jour” citeerde een betoger: “Ons protest is niet sectair, het is een klassenstrijd tegen het feit dat het Libanese volk verpletterd wordt door de armoede. Het is gericht tegen het banksysteem dat verantwoordelijk is voor de verslechtering van de economische situatie.” Na vier dagen van gewelddadige confrontaties tussen betogers en veiligheidstroepen werd de regering gedwongen een economisch reddingsplan aan te nemen. De regering hoopt een lening van 10 miljard dollar te krijgen van het IMF, naast de vrijmaking van 11 miljard dollar die in 2018 is toegezegd. Dit zal echter niet gebeuren voordat er grote politieke en economische hervormingen en maatrege-

len tegen corruptie zijn doorgevoerd. Geschat wordt dat Libanon ten minste 80 miljard dollar nodig heeft om uit de benarde situatie te geraken. Dergelijke middelen zullen niet gemakkelijk te vinden zijn, vooral niet tijdens een diepe economische wereldcrisis. De door het IMF geëiste hervormingen zullen de arbeidersklasse en de onderdrukten natuurlijk niet bevoordelen. Het onvermogen van het politieke en economische systeem om de meest elementaire behoeften van de massa’s op korte termijn te verzekeren, is een recept voor de voortzetting en de groei van de protesten. Politieke taken

Het is dringend noodzakelijk om onafhankelijke organisaties van de arbeidersklasse op te bouwen, waaronder onafhankelijke, strijdbare vakbonden, zodat de arbeidersklasse de leidende rol in de beweging op zich kan nemen. Dit is van cruciaal belang om te voorkomen dat er opnieuw sectaire verdeeldheid onder de massa’s ontstaat. De arbeidersklasse heeft ook een ei-

gen politieke organisatie nodig, met een revolutionaire socialistische visie. De rampzalige situatie in Libanon toont aan dat hervorming van het huidige systeem geen optie is. Er is zelfs geen ruimte meer voor beperkte sociale vooruitgang. Werkende mensen en de onderdrukte massa’s moeten zich organiseren op hun werkplek en in hun buurt. Democratisch gekozen comités die op deze basis zijn gevormd, zijn nodig om ervoor te zorgen dat de basisbehoeften van de mensen, zoals voedsel en gezondheid, worden vervuld en om de prijzen te beheersen. Middelen en het werk moeten daartoe worden georganiseerd. De coördinatie van deze comités zou de basis kunnen vormen voor een revolutionaire grondwetgevende vergadering die het huidige sectaire en corrupte politieke systeem moet vervangen en de banken, natuurlijke grondstoffen en productiemiddelen overneemt als onderdeel van een democratisch geleide planeconomie, een socialistische economie, zodat in de behoeften van de gewone mensen wordt voorzien.

Brazilië in het epicentrum van de crisis in Zuid-Amerika

Extreemrechts beleid van Bolsonaro in impasse

M

et meer dan 15.000 doden midden mei werd Brazilië het epicentrum van de Covid-19 pandemie in Zuid-Amerika. Gezondheidsinstanties waarschuwen dat dit cijfer een onderschatting is. De reële dodentol kan tot 12 keer hoger liggen.

door Jeremy (Namen) Ondanks de omvang van de ramp blijft president Jair Bolsonaro zich verzetten tegen de maatregelen die de Wereldgezondheidsorganisatie voorstelt op vlak van preventie en lockdown. Hij voert een beleid dat het risico op een hoog aantal slachtoffers verder doet toenemen. Inzake van gezondheidsmaatregelen kwam Bolsonaro niet verder dan het aanmoedigen van het gebruik van hydroxychloroquine (een omstreden molecuul dat wordt gebruikt bij de behandeling van malaria en waarvan de effectiviteit tegen het coronavirus niet is bewezen). Het zette de minister van Volksgezondheid ertoe aan om “de handdoek in de ring te gooien.” Hij deed dit nadat de president hem dwong om een ultimatum te stellen om het testprotocol te wijzigen, tegen het advies van artsen in. Het is de tweede minister van

Volksgezondheid op minder dan een maand die ontslag neemt. Bolsonaro kwam in 2018 aan de macht na een campagne die hem voorstelde als een volks alternatief op de corrupte elite. Deze voorstelling van zaken is sindsdien grotendeels ondermijnd door rechtszaken tegen Bolsonaro en zijn familie. De affaires zorgden ervoor dat zijn populaire minister van Justitie, Sérgio Moro, ontslag nam. Bolsonaro staat steeds geïsoleerder en zoekt bondgenoten onder senatore n d ie dicht bij het bedrijfsleven staan.

Bolsonaro blijft zich verzetten tegen de maatregelen die de WHO voorstelt op vlak van preventie en lockdown. Hij voert een beleid dat het risico op een hoog aantal slachtoffers verder doet toenemen.

Het feit dat die professionele politici niet minder corrupt zijn dan tijdens de campagne van Bolsonaro tegen hen, lijkt voor de president geen probleem te zijn. Het optreden van Bolsonaro is controversieel, ook onder de kapitalisten die zich bij de opgang van Bolsonaro achter hem schaarden en die een vreedzaam sociaal klimaat nodig hebben om hun winsten veilig te stellen. Velen maken zich nu zorgen dat hij olie op het vuur giet en verwijten Bolsonaro onbeheersbaarheid. Dit verklaart waarom een dertigtal afzettingsprocedures tegen Bolsonaro zijn opgezet. De traditionele rechterzijde hoopt op basis van de politieke crisis de in 2018 verloren steun terug te winnen. In deze drievoudige gezondheids-, politieke en economische crisis kan alleen de georganiseerde arbeidersbeweging een programma verdedigen dat breekt met het kapitalisme. Onze Braziliaanse zusterorganisatie LSR (Liberdade, Socialismo e Revolução) moedigt strijd van onderuit tegen Bolsonaro aan, maar ook tegen heel de regering en het kapitalisme.


internationaal

www.socialisme.be juni 2020

11

Werkenden in de VS hard getroffen door crisis. Verzet bouwt zich op Interview met Dana White van Socialist Alternative en organisator RentStrike2020

D

e coronacrisis en de economische recessie komen hard aan bij de Amerikaanse werkende klasse. Velen zitten vast tussen de keuze tussen hun job of hun gezondheid. Het leidt tot verzet. Socialist Alternative, onze zusterorganisatie in de VS, neemt daaraan deel. Zo is er de campagne voor een huurstaking, Rent Strike 2020. We spraken met Dana White, lid van Socialist Alternative en organisator van de campagne Rent Strike 2020.

interview door Nikolas Friedrich Van waar het idee van het organiseren van huurders en van een huurstaking?

Er is weinig ervaring met het organiseren van huurders. Hoe begin je er aan?

“Meer dan 30 miljoen mensen dienden een aanvraag voor een werkloosheidsuitkering in. De werkloosheid is nu al opgelopen tot 14,7%, het hoogste niveau sinds de Grote Depressie. Wat deze situatie nog erger maakt, is dat het herstel van de grote recessie van 2008 erg ongelijk was in het voordeel van de allerrijksten. Bovenop de huidige crisis is er al lang een huisvestingscrisis in de VS. De afgelopen tien jaar is de gemiddelde huurprijs in de VS met 36% gestegen. “Er is een tijdelijk verbod op uithuiszettingen, maar dit verbod zal de komende weken en maanden verdwijnen. Hierdoor dreigen heel wat huurders uit hun huis gezet te worden. Onze verdediging mag zich niet beperken tot het juridische terrein. We kunnen ons best als huurders organiseren op stedelijk en regionaal vlak. Onder de naam Rent Strike 2020 koppelt Socialist Alternative dit aan een nationale strategie om een krachtsverhouding op te bouwen.”

“De eerste stap is om contact te maken met je buren, uiteraard met inachtneming van beschermingsmaatregelen. Mensen voelen zich enorm solidair op dit ogenblik, wat kan helpen om zich collectief te organiseren als werkenden en als huurders. Net zoals op de werkvloer is het belangrijk om een kerngroep te vinden van een paar mensen die zich willen organiseren en de basis vormen voor een comité. Dit kan de basis leggen voor grotere organisaties van huurders die doorheen strijd overwinningen kunnen boeken. “Eén van de manieren waarop we huurders begonnen te organiseren, was door het opzetten van Facebookgroepen onder de naam Rent Strike en dit in verschillende steden. Op basis van deze groepen organiseerden we regelmatig bijeenkomsten om te bespreken hoe we ons kunnen organiseren en welke tactieken we kunnen gebruiken. De gezondheidscrisis maakt het moeilijker om ons te organiseren,

maar we vonden creatieve oplossingen hiervoor. Er zijn online meetings, huurders plaatsten handgeschreven berichten op de deuren om contact te leggen met andere huurders, er werd aangeklopt bij buren terwijl activisten een mondmasker en handschoenen droegen. Hoe meer huurders we organiseren, hoe sterker we staan en hoe beter we ons de komende maanden kunnen verdedigen tegen uithuiszettingen.” Welke rol speelt socialistisch gemeenteraadslid Kshama Sawant uit Seattle in deze campagne?

“Seattle is een van de epicentra van de huisvestingscrisis. Meer dan 40% van de huurders in de stad betalen meer dan een derde van hun maandelijks inkomen aan huur. De onhoudbare huisvestingscrisis in Seattle leidde eerder al tot het ontstaan van een beweging die eist dat Amazon en andere grote bedrijven belast worden om middelen vrij te maken voor sociale huisvesting in publieke handen.

Amazon draait nu een omzet van 11.000 dollar per seconde, terwijl werkenden in Seattle groot inkomensverlies lijden en in heel wat gevallen hun huisvesting dreigen te verliezen. “Ondanks verzet door het politieke establishment, is de campagne ‘Tax Amazon’ gestaag gegroeid. Meer mensen worden zich bewust van de noodzaak van collectieve strijd om de broodnodige sociale bescherming in deze crisis af te dwingen. Amazon en grote bedrijven belasten, is daarbij essentieel. Zeker in een stad als Seattle waar bedrijven als Amazon en Microsoft steeds meer belasting-

voordelen eisen en de kosten voor het beheer van de stad aan de werkenden overlaten. “De pandemie maakt de ongelijkheid nog groter. Amazon draait nu een omzet van 11.000 dollar per seconde, terwijl werkenden in Seattle groot inkomensverlies lijden en in heel wat gevallen hun huisvesting dreigen te verliezen. Wij stellen voor om de grote bedrijven te laten bijdragen zodat we duizenden jobs kunnen creëren in de bouw van sociale en duurzame huisvesting en in de renovatie van bestaande huisvesting.” Leidt deze crisis tot een algemene kritiek op het kapitalistische systeem?

“De crisis heeft zeker getoond hoe slecht het huidige commerciële huisvestingsmodel is. Veel huurders hebben in deze gezondheidscrisis ervaren dat verhuurbedrijven zich meer zorgen maken over hun winsten dan over de bescherming van de gezondheid en veiligheid van de mensen.”

Personeel Ierse winkelketen Debenhams protesteert tegen afdankingen

D

e winkelketen Debenhams is actief in Groot-Brittannië, Ierland en Denemarken. Op de donderdag voor Pasen kregen de personeelsleden van de Ierse winkels via e-mail te horen dat ze ontslagen waren. De groep wilde sowieso herstructureren en maakt van de Covid-19 pandemie gebruik om personeel aan de deur te zetten.

door Ruth Coppinger Het personeel van Debenhams in Ierland vernam op paasdonderdag per email dat het afgedankt was. Ze zijn niet de enigen: miljoenen mensen dreigen hun job te verliezen. De bedrijven hopen dat de veiligheidsmaatregelen in het kader van de pandemie een actief verzet door het personeel en de vakbonden doorkruisen. Ze onderschatten de vastberadenheid van de werkenden die bereid zijn om te vechten als hun levensonderhoud op het spel staat. Het personeel van Debenhams is al jarenlang georganiseerd in de vakbond. Er zijn delegees in de verschillende vestigingen in het land. De vakbond Mandate kondigde aan dat het al het mogelijke zou doen om de strijd te organiseren. Naast de strijd op het syndicale terrein, hebben werknemers van Debenhams los van elkaar contact opgenomen met politieke vertegenwoordigers. Een aantal van hen contacteerde vertegenwoordigers van de Socialist Party zoals parlementslid Mick Barry in Cork of mezelf in Dublin. Het leidde tot het idee om werknemers uit verschillende vestigingen bijeen te brengen in een discussie via Zoom. Op die bijeenkomst werd beslist om een actiedag te organiseren, met inachtneming van de regels inzake social distancing.

De eerste actiedag op 22 april was een groot succes. Het personeel maakte het schandaal bekend en zette de afdankingen op de agenda. Aan één winkel waren er echter problemen. De politie dreigde de actievoerders op

te pakken. Een video van de gebeurtenissen ging viraal en versterkte de publieke steun voor het personeel. Het politie-optreden was geen toeval: het was een test voor de noodwetgeving in het kader van de gezondheidscrisis. Mick Barry was het enige parlementslid die zich expliciet tegen deze wetgeving uitsprak omwille van de nieuwe bevoegdheden voor de politie die een aanval op democratische rechten kunnen vormen. De brede steun maakte dat de politie nieuw protest een week later niet durf-

de te verbieden. Het personeel had een spandoek bij met de tekst: “Dit is een essentieel protest.” In een verklaring aan de media, zeiden twee delegees, Jane Crowe van Henry Street en Valerie Conlon van Patrick Street in Cork: “De boodschap van de werknemers tijdens deze protesten is dat er 2.000 banen op het spel staan bij Debenhams. Dat zijn duizenden mensen en gezinnen die afhankelijk zijn van ons loon. De overheid kan nu beter ingrijpen, om te investeren om mensen aan het werk te houden, in

plaats van te moeten betalen voor nog eens duizenden mensen die van sociale zekerheid afhankelijk worden.” Ze riepen het personeel van andere winkels op om hen te steunen. Er is een mythe ontstaan dat onder het kapitalisme private bedrijven in hun eentje ondergaan of overleven. Dat is verre van correct. Ze worden door de staat overeind gehouden met rechtstreekse subsidies en fiscale cadeaus. Waarom zou het ondenkbaar zijn dat de overheid in deze context investeert en de winkels overneemt? Er zou een plan kunnen worden opgesteld om de inkomsten te verhogen, ook om te diversifiëren. De afgelopen maanden heeft de staat maatregelen genomen waarvan voorheen gezegd werd dat ze niet mogelijk waren of zelfs ongrondwettelijk. Zo werd bijgedragen aan de loonkosten van bedrijven, werden uithuiszettingen verboden, waren er tussenkomsten in hypotheekbetalingen, werden private ziekenhuizen overgenomen (zij het tegen schandalig hoge tarieven). Er wordt 6,5 miljard euro uitgetrokken om bedrijven te steunen. De Socialist Party is van mening dat Debenhams en andere bedrijven die tot massale afdankingen overgaan in publieke handen moeten genomen worden. Deze bedrijven moeten democratisch beheerd worden door het personeel zelf waarbij een nieuw bedrijfsplan wordt opgemaakt. Werknemers zijn goed op de hoogte van de trends in de detailhandel, de groei van online winkelen … Zij hebben de vaardigheden en het vernuft om een weg vooruit uit te stippelen.


Covid-19 crisis verscherpt repressief migratiebeleid Actie voor regularisatie van mensen zonder papieren op 7 mei. Foto: Collectief Krasnyi

H

et neoliberaal beleid van de afgelopen 30 jaar heeft geleid tot een nooit geziene ongelijkheid. De pandemie maakt daar geen einde aan, maar verscherpt integendeel de bestaande tekorten en tegenstellingen. De Covid-19 crisis toont het onvermogen van dit systeem om tegemoet te komen aan de noden van de armsten, migranten en hun gezinnen.

door Pietro (Brussel) Op woensdag 7 mei, midden de pandemie in Malta, werden een vijftigtal schipbreukelingen teruggeduwd toen hun boot al in de zone onder jurisdictie van deze EU-lidstaat was binnengevaren. Uit een gedetailleerd onderzoek van de New York Times blijkt dat de Maltese regering drie private boten charterde om migranten op de Middellandse Zee te onderscheppen en terug te sturen naar Libië, ondanks de wereldwijde gezondheidscrisis. Deze operatie begon al in april. De Maltese regering waarschuwde dat ze niet langer kon garanderen dat schipbreukelingen zouden gered worden of dat ze op het land zouden mogen komen. Het argument daarvoor was dat alle middelen nodig waren voor de strijd tegen Covid-19. Zo ziet het Europese migratiebeleid er dus uit in tijden van corona. Dodelijk beleid van de EU

De EU-lidstaten hebben op 27 maart besloten hun militaire schepen in het kader van de operatie ‘Sophia’ in de Middellandse Zee minstens tijdelijk terug te trekken. Sinds 2015 hebben deze boten het leven van zo’n 45.000 migranten gered. Door de toename van infecties in Afrika en het Midden-Oosten zullen

migranten hun land blijven verlaten. Er is een groot risico op besmettingen in de enorme vluchtelingenkampen. In die kampen zitten mensen vaak onder erbarmelijke omstandigheden samengepakt, zonder basishygiëne of medische hulp. Een cijfer om dit te illustreren: in de Griekse kampen zitten momenteel meer dan 40.000 migranten, terwijl er officieel slechts plaats is voor 7.000 personen. Bijna een derde van de mensen in de kampen is minderjarig, aldus de UNHCR. Racisme als wapen tegen COVID

Van bij het begin van deze gezondheidscrisis was er racistische propaganda. Het leidde tot geweld tegen Chinezen of andere ‘Aziatische’ mensen in Frankrijk, Duitsland, Italië, Groot-Brittannië, Rusland, de VS en elders. Extreemrechts valt nu migranten en vluchtelingen aan met Covid-19 als excuus, vooral in Griekenland. Het virus zelf is nochtans ‘antiracistisch’: het houdt geen rekening met geslacht, religie of nationaliteit. Maatregelen op basis van dergelijke kenmerken zijn daarom in het beste geval nutteloos. Degenen die het virus gebruiken om verdeeldheid te creëren, verhinderen ons om samen te werken en om de verspreiding van het virus en

De grote aandeelhouders en bazen vullen hun zakken en leiden de aandacht daarvan af door te roepen dat vluchtelingen van ons afpakken wat er overschiet. de crisis te stoppen. Noch vluchtelingen, noch arbeiders zijn verantwoordelijk voor oorlog, klimaatverandering en armoede en het wanbeheer van de pandemie - de meest voorkomende redenen waarom mensen vluchten. ‘Illegaliteit’ wordt gebruikt voor neerwaartse spiraal

Er zijn tien jaar verstreken sinds de laatste grote sociale bewegingen van mensen zonder papieren in België. Tien jaar lang hebben opeenvolgende regeringen een onmenselijk beleid gevoerd, waardoor honderdduizenden mensen als ‘illegaal’ op ons grondgebied zijn achtergebleven. Het doel was om goedkope arbeidskrachten te voorzien voor sectoren zoals catering, logistiek, schoonmaak, bouw … Wanneer de werkloosheid in de volgende periode explodeert, zal er een enorme concurrentie zijn op de zwarte arbeidsmarkt, die de lonen onder druk zal zetten door steeds meer Belgen te laten concurreren met werkenden zon-

der papieren. Dit is een echte sociale tijdbom. Daarnaast is er de gezondheidskwestie. Volgens de schattingen van het Federaal Expertisecentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) waren er in 2015 tussen de 85.000 en 160.000 mensen zonder papieren in België. Dit betekent dat mogelijk tienduizenden mensen onder de radar van de Covid-19 testen zullen vallen, wat de effectiviteit van de exit-strategie ondermijnt. Beweging opbouwen

Asielminister Maggie De Block is niet bereid om een regularisatie door te voeren. De minderheidsregering staat zelfs negatief tegenover een tijdelijke regularisatie, onder meer uit angst omdat N-VA zich op de kwestie zou gooien. Er zal een sterke beweging nodig zijn om verandering af te dwingen. Tijdens de lockdown kwam er een oproep tot protest van activisten zonder papieren, verspreid via Migrant Libre. Er kwam ook een initiatief van de vakbonden en verenigingen die vluchtelingen ondersteunen met de campagne “Tegen het virus, regularisatie nu!” Dit zijn goede stappen naar een breder draagvlak. Ons programma

Fatsoenlijke jobs, massale overheidsinvesteringen in sociale woningbouw, onderwijs en zorg ... zijn nodig. Maar dit vereist een breuk met de winstlogica van het kapitalisme, waar de concentratie van rijkdom onder een kleine elite ellende en groeiende gezondheidsrisico’s voor de rest van de

bevolking betekent. Vorig jaar nog riep de NAVO haar lidstaten op om 2% van hun budget aan defensie te besteden. Om dichter bij dit cijfer te komen heeft onze regering 3 miljard euro gereserveerd voor nieuwe gevechtsvliegtuigen. Ze zaaien ellende en wijzen met hun beschuldigende vingers naar de slachtoffers. Het is een leugen om te zeggen dat er niet genoeg middelen zijn om de mensen een goede toekomst en goede levensomstandigheden te bieden - ongeacht hun af komst. Wat er in werkelijkheid gebeurt is dat de grote aandeelhouders en grote bazen de schatkist van de gemeenschap, de rijkdom die door ons zweet wordt gecreëerd, plunderen om alleen kruimels achter te laten. Ze vullen hun zakken en leiden de aandacht daarvan af door te roepen dat vluchtelingen van ons afpakken wat er overschiet. Zoals de slogan het zegt: ‘Het probleem is de bankier, niet de migrant.’ De regularisatie zal een massale strijd vergen. Daarin staan we sterker op basis van eenheid van alle werkenden tegen het besparingsbeleid en tegen racisme. We moeten ons verzetten tegen dit systeem dat ellende en uitbuiting voortbrengt en dat gebaseerd is op oorlog en neokoloniale plundering, waardoor zoveel mensen gedwongen worden hun regio te ontvluchten met gevaar voor eigen leven. Alleen de oprichting van een nieuwe maatschappij, een democratische socialistische maatschappij, zal het mogelijk maken om te komen tot een wereld waarin de vrijheid van verkeer reëel is en we vrij zijn van de logica van uitbuiting.

waar LSP voor staaT

D

e technische en wetenschappelijke mogelijkheden van de mens zijn nog nooit zo uitgebreid geweest. Er is nog nooit zoveel rijkdom geweest als vandaag maar die is ook nog nooit zo ongelijk verdeeld geweest. Slechts 2000 miljardairs bezitten meer geld dan 60% van de wereldbevolking. Ook in België worden de rijken steeds rijker en de armen steeds armer. Terwijl de bedrijven recordwinsten maken en speculanten hun kapitaal vermenigvuldigen wordt de neokoloniale wereld geteisterd door oorlog en hongersnood. In de ontwikkelde kapitalistische landen is het enige antwoord op werkloosheid de jacht op werklozen en werkonzekerheid. Het kapitalisme verkeert in diepe crisis maar het zijn de mensen, het milieu en de dieren die er het slachtoffer van worden. Stop de privatiseringen

Hoewel werkenden de rijkdom produceren, hebben ze niet de minste inspraak in de aanwending ervan. Heel de productie staat in functie van de winsthonger van een handvol kapitalisten. Er is nood aan betaalbare en comfortabele sociale woningen, aan meer en gratis openbaar vervoer, aan kwaliteitsvol en toegankelijk onderwijs, aan sportterreinen en recreatiecentra, aan een nationale gezondheidsdienst die gratis en publiek is, publiek wetenschappelijk onderzoek voor de strijd tegen klimaatverandering, etc. De middelen hiervoor zijn voorhanden maar worden opgeofferd aan de kapitalistische logica. Openbare diensten worden gerentabiliseerd en opgesplitst. De winstgevende delen worden verkocht aan de hoog-

ste bieder, de onrendabele worden gesloten. Er is al lang geen sprake meer van diensten. De marktlogica heeft ook in de openbare sector toegeslagen. Voortaan spreekt men van openbare bedrijven in afwachting van de volgende privatisering. a rbeidsduurvermindering en nationa lisatie

In de private sector richt de “vrije” markt een ravage aan. Alle verworvenheden worden afgebroken in naam van de competitiviteit. Arbeidscontracten aan onbepaalde duur ruimen plaats voor onderaanneming, uitzendarbeid en andere nepjobs aan laag loon. De werkdruk is onhoudbaar en zorgt, in combinatie met de groeiende gezinstaken door de afbouw van openbare diensten, voor een explosie van het aantal langdurig zieken en burnouts.

Steeds meer gezinnen leven in armoede terwijl pensioenen en werkloosheidsuitkeringen bedreigd worden door de uitholling van de sociale zekerheid. LSP/PSL iseen nationale partij die het volledig herstel van de index en een minimumloon van 2300 euro bruto verdedigt, die zich verzet tegen de afbraak van de sociale zekerheid en de uitholling van het arbeidscontract. Wij verzetten ons tegen iedere bedrijfssluiting omdat dit onder het kapitalisme enkel leidt tot werkloosheid en armoede. We staan voor de onmiddelijke invoering van een werkweek van 30 uren, zonder loonverlies, met compenserende aanwervingen en een vermindering van de werklast. Daarnaast staan we voor de nationalisatie, onder arbeiderscontrole en -beheer, van bedrijven die overgaan tot collectieve ontslagen of dreigen met delokaliseren. Een nieuwe arbeiderspartij

Tegenover besparingsbeleid en herstructureringsplannen van bedrijven stellen wij het strijdsyndicalisme: vechten voor iedere job en het behoud van alle verworvenheden. De arbeidersklasse heeft een partij nodig die deze strategie politiek kan vertalen. Zo’n partij moet openstaan voor iedereen die wil vechten tegen besparingen en de patronale logica. Een dergelijke partij moet zich verzetten tegen

iedere verdeling van werkenden, of het nu is op basis seksisme, racisme, LGBTQI+-fobie of geloof. Eenheid onder werkenden kan alleen bereikt worden op basis van gelijke rechten voor iedereen. Zo’n partij moet de strijd aanbinden tegen het imperialisme en haar oorlogen en strijden tegen de vernietiging van het milieu. Ze moet het zelfbeschikkingsrecht van Vlamingen, Walen en Brusselaars respecteren, zonder in de val te trappen van diegenen die de werkenden door communautair opbod willen verzwakken (bvb. splitsing sociale zekerheid). Ze zou moeten ageren voor de nationalisatie van de sleutelsectoren van de economie onder rechtstreekse arbeiderscontrole. Re volutie

Dit programma is enkel uitvoerbaar indien de arbeidersbeweging de macht uit handen neemt van de kleine minderheid van kapitalisten. De heersende klasse zal haar privileges echter niet zomaar afstaan. Het breken van de kapitalistische staat zal een revolutie vereisen. Daarom bouwen wij aan een revolutionaire marxistische partij. Arbeidersdemocr atie

De productie moet in functie staan van de reële behoeften van de bevolking. Ze moet georganiseerd worden via een de-

mocratisch productieplan, opgesteld en gecontroleerd door raden, samengesteld uit vertegenwoordigers van de werkenden van het bedrijf, van de nationale vakbonden en van de arbeidersregering. Alle functionarissen moet verkozen en permanent afzetbaar zijn. Zij mogen niet beschikken over een hoger loon dan het gemiddelde loon van de werkenden die zij vertegenwoordigen. Op die manier kan het wanbeheer vermeden worden zoals dit in de planeconomieën in het ex-Oostblok bestond. Voor socia lisme en internationa lisme

De socialistische revolutie breekt altijd uit op het nationale vlak, maar eindigt in de internationale arena. Arbeidersdemocratie en socialistische planning kunnen niet beperkt blijven tot één land. Het isolement van Sovjet-Rusland heeft tot haar bureaucratische degeneratie vanaf 1924 geleid. LSP/PSL maakt deel uit van International Socialist Alternative (ISA), dat actief is op alle continenten. Onze strijd in België zien wij in het kader van een arbeidersstrijd in de hele wereld voor een socialistische maatschappij.

Voor arbeiderseenheid Voor socialisme


partijnieuws

www.socialisme.be juni 2020

13

Welkom, nieuwe abonnees!

H

oe kan je een strijdblad als ‘De Linkse Socialist’ verspreiden tijdens een lockdown? Dat is niet zo evident: een groot deel van onze verspreiding gebeurt op acties, tijdens stands of deur-aan-deur. Die mogelijkheden vielen weg. Tegelijk is het tijdens een crisis van het hele systeem meer dan ooit nodig om voorstellen en analyses vanuit de arbeidersbeweging te brengen.

Get organized!

V

an 1 tot en met 6 juli organiseren de Actief Linkse Studenten & Scholieren samen met Campagne ROSA en de Linkse Socialistische Partij een zomerkamp, want als we de wereld willen veranderen dan moeten we ons organiseren! We bereiden ons daarom tijdens het zomerkamp voor op een nieuw jaar vol strijd. Naast acties en campagnes voorbereiden nemen we er ook heel wat tijd om verschillende discussies te voeren waarmee we marxistische vorming opdoen. Wie het kapitalisme wil bestrijden, moet weten hoe dat systeem werkt. Uiteraard nemen we ook tijd om te ontspannen na de lange quarantaine en een jaar vol strijd én overwinningen. Zo staan we klaar voor een drukke zomer en een strijdbaar najaar. Praktische info

• Het kamp vindt plaats in de Hoge Rielen, te Kasterlee, van 1 tot en met 6 juli. • We volgen alle aanbevelingen voor jeugdkampen op: bubbels van 50 personen, handgel en sociale afstand waar aangewezen. • Ons kamp is er voor iedereen: scholieren, studenten, werkenden … Op woensdag, donderdag en vrijdag zullen Campagne ROSA & ALS de organisatie in handen nemen en tijdens het weekend is het de beurt aan LSP, samen met ROSA & ALS. Je kan deelnemen aan het kamp voor één of meerdere dagen, maar het is zeker aan te raden om er het volledige kamp bij te zijn! • Slapen kan zowel in slaapzalen als

op de camping en tijdens het weekend wordt ook kinderanimatie en een kinderopvang voorzien! • De tarieven en een inschrijvingsformulier vind je op actieflinks.be Programma

Het volledige programma vind je op actieflinks.be. Hieronder een korte samenvatting van hoe dat programma er uit ziet. Op woensdag 1 juli gaat het terrein vanaf 11u open. Om 15u30 is er een eerste korte openingsmeeting om iedereen te verwelkomen. Er volgen vier workshops rond thema’s waar jongeren veel mee bezig zijn (kapitalistische voedselproductie, de strijd tegen extreemrechts, repressie en politiegeweld, identiteit). Tot slot is er een meeting over hoe corona de wereld heeft veranderd en hoe we onze strijd gaan organiseren. De tweede dag starten we met workshops waarin de centrale ideeën van het marxisme worden toegelicht. Na deze meer theoretische workshops koppelen we dit terug aan enkele centrale uitdagingen in de 21e eeuw. In de vooravond zijn er drie extra workshops voor wie er nog niet genoeg van heeft. De dag wordt afgesloten met een bosspel. Op vrijdag 3 juli staat activisme cen-

traal. Enkele campagnethema’s worden toegelicht en er zijn discussies over actiemethoden. We hebben ook praktische workshops met rollenspelen of nog een videosessie om enkele filmpjes te maken. De dag wordt afgesloten met een verwelkoming van de deelnemers die enkel het weekendprogramma volgen. In het weekend is het programma meer gericht op werkenden, maar uiteraard niet enkel op hen. We starten op zaterdagochtend met internationale thema’s: nieuwe linkse figuren als Sanders en Corbyn, de toekomst van de EU, het groeiende verzet tegen feminicides, de opkomst van China en de mogelijke comeback van het Keynesianisme. In de namiddag zijn er extra sessies waarbij syndicalisten per sector bijeenkomen. ’s Avonds zijn er werkgroepen waarin LSP wordt voorgesteld en is er een centrale meeting over de belangrijkste campagnes deze zomer. Na een barbecue volgt een rode cantus. Op zondag 5 juli is er ’s ochtends voor de liefhebbers een meeting over de impact van de grote depressie in de jaren 1930 op de klassenstrijd in België. Daarna gaan we in workshops dieper in op enkele centrale campagnethema’s: hoe de rijken laten betalen? Hoe opbouwen naar de zorgbetoging? Wat met internationale vrouwendag 2021? En hoe de strijd voor een hoger minimumloon voeren? In de namiddag volgt een slotmeeting en ’s avonds is er een feest. Op maandag 6 juli ruimen we alles op en keren we terug naar huis.

Lees deze zomer marxistische boeken

I

n tijden van een pandemie zal vakantie er anders uitzien. Wat is er veiliger dan in afzondering boeken te lezen? Het is goed voor je gezondheid en je steekt er nog wat van op ook. Sinds enkele jaren beschikt LSP over een eigen uitgeverij: Marxisme.be. We brachten reeds 27 titels in het Nederlands en 21 in het Frans uit. Daaronder stevige kanjers zoals Trotski’s magistrale ‘Geschiedenis van de Russische Revolutie’ in drie boekdelen, maar evengoed dunnere toegankelijke werken zoals onze laatste aanvulling: ‘Fragmenten uit de geschiedenis van opstandige klassenstrijd in België’ dat 60 pagina’s telt. Schaf in juni reeds je zomerlectuur aan. Onze webshop is bereikbaar op:

https://nl.marxisme.be/webshop/

We beslisten om volop in te zetten op een abonnementscampagne voor deze krant. Midden maart publiceerden we een eerste van twee extra edities. We begonnen aan drie campagnes om telkens 30 nieuwe abonnementen te halen: tussen de twee extra edities (16 maart en 2 april), in april en in mei. We deden het uiteindelijk beter en haalden sinds 16 maart uiteindelijk net geen 100 nieuwe abonnementen binnen. We verwelkomen deze nieuwe abonnees en uiteraard hopen we ook in juni en deze zomer ons abonnementenbestand verder op te drijven. Een abonnement is immers de meest zekere manier om deze krant in handen te krijgen. Bovendien steun je hiermee onze publicaties: het maandblad ‘De Linkse Socialist’ en website socialisme.be. In juni en deze zomer willen we nogmaals telkens 30 nieuwe abonnementen maken. Daarmee zouden we onze verspreiding vergroten en kunnen we de verdere publicatie van deze krant, ook tijdens momenten van lockdown, garanderen. Heb je nog geen abonnement? Het is nu een uitstekend ogenblik om daar verandering in te brengen! Ken je mensen in je omgeving die mogelijk geïnteresseerd zijn? Spreek hen aan via sociale media, of doe hen een abonnement cadeau. • Gewoon abonnement: 20 euro voor 12 nummers, of een doorlopende opdracht van minstens 2 euro per maand. Steunabonnement: 30 euro of meer (of een doorlopende opdracht van 5 of 10 euro per maand). • Eerst eens uitproberen? Neem een proefabonnement van 5 euro voor drie nummers. Rekeningnummer: BE31 5230 8092 5155 van ‘Socialist Press’.

Help ons door deze moeilijke tijd voor het ophalen van financiële steun

N

et zoals voor de verkoop van onze krant, zijn we ook voor het ophalen van financiële steun om onze campagnes en werking te betalen, sterk afhankelijk van activiteiten op straat en evenementen. Sinds midden maart is dat niet meer mogelijk.

Gelukkig bracht de campagne voor meigroeten heel wat steun op. We voerden die campagne tot 1 mei. Heel veel lezers en sympathisanten reageerden op deze oproep waardoor onze verwachtingen overtroffen werden. Dit stelt ons in staat om een deel van de verliezen in onze financiering in april en mei te compenseren. Er is echter niet elke maand zo’n campagne… Juni, juli en augustus zullen moeilijker zijn. Dan voeren we doorgaans heel veel campagne aan festivals, waar we onze ideeën verspreiden, in contact komen met veel mensen en ook steun ophalen voor onze campagnes in het najaar. Dit jaar zullen er geen festivals zijn en zullen we daar dus al geen steun kunnen ophalen. Nochtans zullen we wel middelen nodig hebben voor onze campagnes. We zullen waar mogelijk op straat staan, maar we kunnen in deze speciale periode ook extra steun gebruiken. Stort een eenmalige of een maandelijkse bijdrage op BE86 5230 8092 4650 (BIC TRIOBEBB) van LSP/PSL met als mededeling ‘steun’. Bedankt! Elke drie maanden willen we 12.000 euro financiële steun ophalen. Hieronder de resultaten voor de periode april-juni (stand van zaken op 23 mei). Luik-Lux: 1.505 € Bxl-W.Brab: 1.549 € Henegouwen-Namen: 586 € Vl Brab-Limburg: 401 € Antwerpen: 539 € O en W Vlaanderen: 1.300 € Nationaal: 50 €

125% 65% 65% 50% 45% 33% 3%

TOTAAL: 5.931 €

49%

Steun de strijd voor een socialistisch alternatief: stort op BE86 5230 8092 4650 van LSP met vermelding ‘steun’.

Contact / Abonnementen Meer info over de partij / Lid worden: Hovenierstraat 45, 1080 Molenbeek Tel: 02/345 61 81. E-mail:info@socialisme.be. Redactie: redactie@socialisme.be. Ook lezersbrieven zijn welkom! Abonnementen: * proefabo: 5 euro voor drie nummers, 10 euro voor zes nummers * gewoon abo: 20 euro voor twaalf nummers * steunabo: 30 of 50 euro voor twaalf nummers Of neem een doorlopende opdracht van minstens 2 euro Rekeningnummer voor abonnementen: BE31 5230 8092 5155 van Socialist Press


14

jongeren

de

Linkse Socialist

Na ongewoon schooljaar zijn gewone examens onverantwoord

D

rie op vier studenten ervaart de werkdruk dit jaar als zwaarder dan anders. De lockdown zorgde voor een golf aan extra vervangtaken, deadlines, uren zelfstudie. In juni vinden de examens gewoon plaats, ondanks de minder kwaliteitsvolle online lessen en de heel ongelijke examenkansen. Zo geven 40% van de studenten aan dat ze op hun quarantaine locatie niet eens over een stille ruimte beschikken... Het zorgt ervoor dat 28% van de studenten vrezen dat ze dit jaar niet zullen slagen.

door Frede (Brugge) De enor me ongelijk heid in het Belgisch onderwijs wordt door de coronacrisis versterkt. Niet alle studenten hebben toegang tot de nodige leermiddelen en bevinden zich in een veilige situatie. De lockdown zorgt ervoor dat veel studenten moeilijkheden ervaren om structuur aan te brengen in hun dag. Zorgen om familieleden, vrienden of de eigen gezondheid bemoeilijken de concentratie. De druk op studenten is enorm. Ieder jaar neemt het aantal eerstejaarsstudenten dat slaagt af en slechts één op drie studenten behaalt een bachelordiploma in de bedoelde looptijd. Dit jaar zien studenten die slaagkansen nog meer afnemen. Bovendien werken ook steeds meer jongeren om hun studies te betalen. Hogescholen en universiteiten besloten begin maart terecht de deuren te sluiten en over te schakelen op online onderwijs. Deze overschakeling zorgt echter vooral voor meer last op de schouders van studenten en personeel. Het voorbereiden en volgen van online lessen is veel intensiever dan een normale les. Er kunnen bovendien technische problemen zijn die het lesverloop verstoren. Grote delen leerstof worden zelfstudie, het kost de studenten veel meer tijd om die leerstof te verwerken. Studenten die vragen hebben, kunnen hun docenten via mail bereiken. Maar door een gebrek aan voldoende studiebegeleiders laat een antwoord soms dagen op zich wachten. Om praktijklessen, stages of aanpassingen in het examenrooster op te vangen, krijgen studenten allerlei vervangtaken. Die komen bovenop de

zelfstudie, weinig kwalitatieve lessen en mentale impact van de lockdown. De werktijd die vasthangt aan het aantal studiepunten per vak werd in het voorbije semester dan ook meer dan overschreden. Ondertussen wordt er verwacht dat studenten gewoon blijven doorgaan, ze mogen zich af en toe eens ontspannen maar moeten zich vooral goed voorbereiden op de examens. Online of op locatie, de examens blijven een momentopname die peilen naar het vermogen om leerstof te studeren en reproduceren. De persoonlijke ontwikkeling van studenten wordt hierbij niet in rekening gebracht. Studenten die geen rustige plek hebben om te studeren, omdat ze niet naar de bib kunnen of een slaapkamer moeten delen met familieleden bijvoorbeeld, hebben uiteraard ook geen rustige plek om hun examen af te leggen en zien hun slaagkansen grondig afnemen. Bij enkele online examens moeten studenten een 360° video maken van de kamer waarin ze het examen afleggen en hun microfoon permanent opzetten. Dat lokt terecht heel wat tegenstand op van de studenten. Veel studenten dreigen slachtoffer te worden van deze coronacrisis door het verlies van kostbare studiepunten wanneer ze niet slagen. De druk om te slagen is gigantisch: wanneer je onvoldoende studiepunten hebt, kan je een diploma hoger onderwijs immers vergeten. De sociale ongelijkheid in het hoger onderwijs neemt toe tijdens deze coronacrisis. Meer studenten zullen de dupe worden van een onderwijssysteem dat in het teken staat van de belangen van de grote bedrijven, niet van de reële

Ierland: scholieren dwingen opschorting examens af

N

a een periode van lockdown zonder lessen, is het niet evident om examens te organiseren. Jongeren staan onder enorme druk. Bij ons beslissen de scholen zelf over het houden van examens. In Ierland was er massale druk van jongeren die er uiteindelijk toe heeft geleid dat de eindexamens zijn afgelast.

door Myriam Poizat, Socialist Party (ISA in Ierland) Uit de officiële verslagen zal wellicht blijken dat de annulering van de eindexamens (Leaving Cert is het eindexamen van wat bij ons het middelbaar onderwijs is) te wijten was aan logistieke problemen. Het was een samenloop van zowel logistieke problemen (die groter werden naarmate de examens dichterbij kwamen) en het verzet van de jongeren, die maakte dat de examens uiteindelijk werden afgeschaft. Het verzet van de jongeren begon zich te organiseren rond kwesties als de toenemende geestelijke gezondheidscrisis en de bescherming van jongeren en personeel (inclusief mondmaskers, handschoenen …). De regering werd bang van hoe dit verzet zou ontwikkelen. Een online peiling onder bijna 25.000 jongeren gaf aan dat 79% voorstander was van het schrappen van de examens. Maar er waren ook eerste stappen van actieve organisatie. Zo hield parlementslid Mick Barry van de Socialist Party samen met Socialist Students een online meeting met 2500 aanwezigen, waarbij 1500 jongeren zich inschreven om deel te nemen aan een campagne die tijdens deze meeting werd voorgesteld om de druk op de regering op te voeren. De eerste actie van die campagne was zeer belangrijk: de hashtags #cancelthelc en #canceltheleavingcert werden trending in Ierland. Een dag later werden de examens geannuleerd. Als we ons organiseren en vechten, kunnen we winnen!

De examens gewoon laten plaatsvinden alsof er niets aan de hand is, mag geen optie zijn. Geen enkele student mag dit jaar buizen en zo slachtoffer worden van deze crisis! In plaats van studenten af te straffen, moet er massaal geïnvesteerd worden in studiehulp. noden van studenten. De examens gewoon laten plaatsvinden alsof er niets aan de hand is, mag geen optie zijn. Geen enkele student mag dit jaar buizen en zo slachtoffer worden van deze crisis! In plaats van studenten af te straffen, moet er massaal geïnvesteerd worden in studiehulp. Tijdens de zomervakantie gratis vrijwillige bijlessen aanbieden aan studenten is een eerste stap. Het asociale systeem van leerkredieten moet niet enkel bevroren maar ook afgeschaft worden. Investeer massaal publieke middelen in het hoger onderwijs: voor meer begeleiding, kritisch denken en zelfontplooiing van studenten!

Studenten in financiële problemen Steeds meer jongeren vrezen het einde van de maand. Sinds het begin van de lockdown verloren heel wat studenten hun job en nu zit al 45% van de jongeren in geldproblemen. Daarbovenop moet nog eens 12% van de jongeren hun eigen ouders financieel ondersteunen. En dat terwijl studeren al een voltijdse job is! Enkel met een studentenloon kunnen we financiële zekerheid voor alle jongeren garanderen en zorgen we ervoor dat het inschakelen van jobstudenten door de werkgevers er niet langer voor zorgt dat de arbeidsvoorwaarden voor gewone werkenden nog meer naar beneden gehaald worden.

Extreemrechts afgestraft in studentenverkiezingen UGent

H

et extreemrechtse KVHV probeerde bij de studentenverkiezingen aan de UGent opnieuw zitjes in de Raad van Bestuur en de Sociale Raad te behalen. In 2018 raakte Dries Van Langenhove van KVHV verkozen met 2.703 stemmen. Nu bleef KVHV-voorzitter Robin Gouwy steken op 973 stemmen, waarmee hij niet verkozen werd.

door Kenzo (Gent) Dit kwam niet door een lagere opkomst van studenten, ondanks de corona-tijden. Studentenblad Schamper meldde dat er 4% meer studenten deelnamen aan de verkiezingen in vergelijking met 2018. Hoe verloor extreemrechts zoveel stemmen aan de UGent? Van Langenhove haalde in 2018 stemmen op basis van een redelijk apolitieke en populistische campagne. Het gevaar van extreemrechts werd bovendien niet echt als reëel gezien door veel studenten. Na de Pano-reportage over Schild & Vrienden, de neonazi-club die door Van Langenhove was opgezet, werd dit beeld al drastisch omgegooid. Actief antifascistisch protest dwong extreemrechts verder in het defensief. De verkiezingsoverwinningen van het Vlaams Belang in 2018 en 2019 versterkten echter het zelfvertrouwen van extreemrechts. KVHV-Gent gebruikte dit om verder te provoceren. Zo was er de meeting met de notoire seksist Jeff Hoeyberghs eind 2019. Het verzet van studenten, met de Actief Linkse Studenten en campagne ROSA vooraan, zorgde ervoor dat het KVHV hier niet zomaar mee wegkwam. Dankzij een lakse opstelling van de UGent kwam het KVHV ervan af met slechts twee maanden schorsing. De poging om opnieuw KVHV-leden verkozen te krijgen, is mislukt. De beto-

ging na de Pano-reportage over Schild & Vrienden en de acties tegen het seksisme van Jeff Hoeyberghs en het KVHV, zorgden ervoor dat een brede laag studenten bewust was van waar KVHV voor staat.

Het maakte dat veel studenten aan de verkiezingen deelnamen om de haat van extreemrechts te stoppen. Van toegenomen zelfvertrouwen valt KVHV zo opnieuw terug in onzekerheid. Dit toont het potentieel om ook in de nabije toekomst verder acties te ondernemen tegen extreemrechts aan de UGent en andere onderwijsinstellingen. Zo kunnen we de verspreiding van haat stoppen of toch minstens veel moeilijker maken. We koppelen dit aan een programma dat antwoordt op de echte noden van studenten.

Waar extreemrechtse jongeren hun mosterd halen… Op de foto zie je Otto Van Malderen, nationaal voorzitter van NSV, tussen zijn twee broers en met Karl-Heinz Hoffmann. Die laatste lag aan de basis lag van de Duitse Wehrsportgruppe Hoffmann, een in 1980 verboden privémilitie. Een lid van die militie pleegde in 1980 een bomaanslag in München waarbij 13 doden vielen. Een ander lid schoot een joodse uitgever en zijn vrouw dood. Hoffmann zelf werd in 1984 veroordeeld tot 9 jaar gevangenisstraf. Het kostuum dat ze zichzelf aanmeten, maakt het onderliggende gedachtegoed daarom niet netjes of aanvaardbaar.


ecologie

www.socialisme.be juni 2020

Kapitalisme verwoest het milieu en leidt tot plagen

15

Extreem weer laat zich voelen: uitzonderlijke droogte

E

ind mei was er al opnieuw een probleem van aanhoudende droogte. In verschillende provincies was er een oppompverbod. Vorig jaar was er ook zo’n verbod, maar toen kwam dit er pas begin juli. Het verbod om water op te pompen, heeft gevolgen voor onder meer de landbouw. Dit kan tot stijgende voedselprijzen leiden. “Als we de hoeveelheid neerslag en de mate van verdamping bekijken, zien we dat de situatie nog wat erger is dan vorig jaar. Sinds 1901 is het nog nooit zo droog geweest,” aldus weerman Frank Deboosere. Bovendien legt de droogte nu de basis voor nieuwe hittegolven in de zomer. Vorig jaar waren er drie hittegolven en was er een warmterecord van 41,8 graden. Eens te meer komen de overheden niet verder dan individuele oplossingen: boeren mogen geen

water oppompen en iedereen moet zuinig met water omspringen. Het gaat echter om een structureel probleem. Klimaatverandering kan niet opgelost worden met een ‘individuele’ aanpak. Zoals Greenpeace opmerkte: “Als we de kern van het probleem niet aanpakken, riskeren we jaar na jaar hogere temperaturen en langere periodes van droogte, en zal het watertekort steeds nijpender worden.” Wat die kern van het probleem is, weten we ook: het kapitalistisch systeem.

Systeemverandering is nodig! Foto: Liesbeth

N

een, de pandemie is geen goede zaak voor het milieu. En neen, de ecologische crisis is niet opgelost door de uitbraak van een gezondheidscrisis. Integendeel: de gezondheidscrisis is nauw verbonden met de ecologische crisis. Vreselijke branden in Australië en een sprinkhanenplaag in Oost-Afrika domineerden begin 2020 het wereldnieuws. De klimaatvernietiging neemt wereldwijd toe. De wereldeconomie staat op de rand van een grote recessie. Nu versterken alle crisissen van het systeem elkaar.

door Bill Hopwood, Socialist Alternative (Canada) Toenemende verspreiding van virussen

Virussen bestaan in elk leven. In de meeste gevallen heeft de gastheer zijn verdediging zo ontwikkeld dat het virus geen hoge sterftecijfers veroorzaakt. Virussen kunnen echter wel van de ene soort op de andere overgaan. Mensen zijn een ideale gastheer voor een virus, omdat er veel mensen zijn en onze levensstijl het gemakkelijk maakt om het virus te verspreiden. Toen de mens dieren temde, was er een toename van ziekten die naar de mens sprongen. Het is duidelijk dat de toename van het aantal van dieren afkomstige ziekten te wijten is aan het toegenomen contact tussen mens en dier. Thomas Gillespie, een professor aan de Emory University, legt het uit: “Grote veranderingen in het landschap zorgen ervoor dat dieren hun leefgebied verliezen, wat betekent dat soorten samengepakt raken en ook meer in contact komen met de mens. Soorten die overleven veranderen hun bewegingen en vermengen zich met verschillende dieren en met de mens.” Een team van wetenschappers schreef dat “meer dan 70% van alle opkomende ziekten die mensen treffen, afkomstig zijn van wilde dieren en huisdieren …[en] ongebreidelde ontbossing, ongecontroleerde uitbreiding van de landbouw, intensieve landbouw, mijnbouw en ontwikkeling van de infrastructuur … hebben een ‘perfecte storm’ gecreëerd voor de verspreiding van ziekten van wilde dieren naar de mens.” Intensieve landbouw creëerde de ideale omstandigheden voor het voortbestaan en de verspreiding van virussen. Het Nipah-virus, dat in vleermuizen leeft maar naar varkens kan springen, barstte in 1999 in Maleisië los toen de intensieve varkenshouderij zich uitbreidde. Het doodde 105 mensen in Maleisië en sindsdien zijn er andere uitbraken geweest. De toenemende industriële productie van kippen en an-

der pluimvee heeft de uitbraken en de verspreiding van soorten vogelgriep gestimuleerd. Verder zorgt de toename van internationale handel en van intercontinentaal reizen ervoor dat de verspreiding van ziektes sneller op wereldwijde schaal gebeurt. Kapitalisme maakt het erger

Luchtvervuiling veroorzaakt long- en hartschade en is verantwoordelijk voor minstens 8 miljoen voortijdige sterfgevallen per jaar. De uitbraak van het

De sprinkhanenplaag, aangewakkerd door de klimaatverandering, dreigt in Oost-Afrika een verwoestende uitwerking te hebben op de gewassen. Inspanningen om sprinkhanenzwermen uit te roeien worden gehinderd door COVID-19. De vluchtbeperkingen vertragen de levering van pesticiden en andere vitale apparatuur. Het noordelijk halfrond staat op het punt om het bosbrandseizoen in te gaan. British Columbia in Canada had zijn eerste “uit de hand gelopen” brand een uurtje rijden ten noorden van Vancouver op 15 april. Het aanpakken van deze en vele andere gebeurtenissen zal veel moeilijker en gevaarlijker worden in een tijd van COVID. Branden produceren rookwolken en luchtvervuiling maakt ernstige ziekte en dood door COVID-19 waarschijnlijker. Wat als al overbelaste ziekenhuizen te maken krijgen met gewonden van overstromingen, branden, stormen en andere natuurverschijnselen die door de klimaatverandering zijn toegenomen?

Limburg: 23 hectare natuurgebied bedreigd

N

a jaren van protest en verzet door burgers en verschillende organisaties heeft de Vlaamse regering in volle coronatijd vrijdag haar goedkeuring gegeven voor de vestiging van industrie in het natuurgebied de Groene Delle tussen Hasselt en Lummen. In totaal dreigt 23 hectare natuurgebied verloren te gaan. Het gaat om waardevol natuurgebied met een rijke fauna en flora. Dit gebied is een natuurlijke verbinding tussen de vijvergebieden van Bolderberg en Zonhoven enerzijds, en de Demervallei en het Schulensbroek anderzijds. Zulke verbindingen zijn belangrijk voor verschillende dier- en plantensoorten. Bovendien leven in het schraal moeraslandschap zeldzame soorten.

De Vlaamse regering wil een stuk van het natuurgebied omvormen tot industriegebied. Het gaat om de zone aan het kanaal. Er zijn nochtans alternatieven op leegstaande bedrijfsterreinen. Zo is er de site van Ford Genk, die ook langs het kanaal ligt. LSP Limburg steunt de oproep van de actiegroep en van de PVDA om de goedkeuring terug te draaien en roept op tot verzet.

Meerdere rampen – één oorzaak

De VN heeft het nu over rampen van ‘bijbelse proporties’. Rampen van kapitalistische proporties is echter een betere beschrijving. Eeuwenlang heeft het kapitalisme de mensheid en de natuur als handelswaar behandeld: iets om te worden gebruikt en vervolgens weg te gooien. SARS-coronavirus in China in 2003 toonde aan dat besmette mensen die in gebieden met meer luchtvervuiling woonden, twee keer zoveel kans hadden om te sterven. Een studie in de VS stelde vast dat een “kleine toename van de langdurige blootstelling aan PM2.5 (kleine deeltjes in de atmosfeer die meer dan 4 miljoen mensen per jaar doden) leidt tot een grote toename van het sterftecijfer van COVID-19.”

De VN heeft het nu over rampen van ‘bijbelse proporties’. Rampen van kapitalistische proporties is echter een betere beschrijving. Eeuwenlang heeft het kapitalisme de mensheid en de natuur als handelswaar behandeld: iets om te gebruiken en vervolgens weg te gooien. Het kapitalisme heeft de veerkracht van de samenleving ondermijnd. Het heeft het vermogen van de natuur om schokken op te vangen misschien wel tot breekpunten afgebouwd. Als de kapitalistische klasse haar zin krijgt, zal de enorme toename van de overheidsschulden, die worden uitgegeven om de COVID-19 lockdown en de economische depressie op te vangen, worden betaald door besparingen op de overheidsuitgaven en aanvallen op de levensstandaard van de werkenden. Dat gebeurde ook na de recessie van 2008-09. Dit zou de samenleving nog kwetsbaarder maken voor de volgende pandemie en andere ontwikkelingen in de natuur die door het kapitalisme in grote rampen ontaarden. Dat is echter niet zeker. Er is een opkomende stroom van mensen die verandering eisen en zich afvragen hoe de mensheid in deze puinhoop terecht is gekomen, waarbij het kapitalisme steeds meer wordt aangewezen als hoofdoorzaak. Dit geeft ons de hoop dat we het tij kunnen keren en de wereld kunnen veranderen.

Verander het systeem!

I

ndividuele gedragsverandering volstaat niet. Dat zagen we tijdens de pandemie: er werd amper gevlogen of met de auto gereden. Maar zelfs dit volstond niet. Het probleem zit dieper.

Het kapitalisme ondergraaft zowel de menselijke arbeidskracht als de natuur, de twee bronnen van alle rijkdom. Het gebrek aan democratische planning leidt tot een enorme verspilling. Zo gaat een kwart tot een derde van het geproduceerde voedsel verloren: minstens 1,3 miljard ton per jaar! Er is een grote omslag nodig in de productie, onder meer om de 2.400 miljard dollar per jaar in hernieuwbare energie te investeren die volgens het IPCC nodig is. Deze middelen kunnen gevonden worden: waarom de 1.900 miljard dollar die jaarlijks naar wapens gaan niet in-

zetten voor een sociaal nuttig doel? Ongetwijfeld is een grote meerderheid van de bevolking daar voorstander van. Maar indien we de economische hefbomen niet in publiek bezit nemen, is er geen democratische controle en beheer mogelijk. Daarom komen we op voor de nationalisatie van de sleutelsectoren van de economie onder democratische controle van de gemeenschap. Dat moet de basis leggen om tot een rationele planning te komen waarbij de beschikbare middelen worden afgestemd op de noden en behoeften van de mens en de planeet. Dat is wat wij socialisme noemen.


strijd

solidariteit

socialisme

maandblad van de L i n k s e S o c i a l i s t i s c h e Pa r t i j  nr 395  juni 2019

€2

€5 steunprijs

De helden van de coronacrisis verdienen een heldensalaris!

Minimumloon moet naar €14 per uur Van 9,65 euro per uur kan je niet leven

O

p de moeilijkste momenten zie je wat je aan iemand hebt. Dat is ook het geval in deze gezondheidscrisis. Het sociale nut van bepaalde sectoren werd meer dan ooit duidelijk. Uiteraard was dit zo voor het zorgpersoneel, maar waar zouden we staan zonder de werkenden in de schoonmaak, transport en logistieke sector? Of die in de voedselproductie en distributie, de energiesector of het onderhoud? Topmanagers konden het zich veroorloven om in veilige afzondering te gaan, maar heel veel gewone werkenden moesten een tandje bijsteken, onder meer omdat collega’s door ziekte afwezig waren. Ze deden dit met risico om zelf besmet te geraken.

door Simon (Luik) Toch vinden we in deze essentiële sectoren vaak de slechtste werkomstandigheden en de laagste lonen. Voor veel van deze jobs komt het loon niet of amper boven het minimumloon, dat momenteel 9,65 euro per uur bedraagt of 1.340 euro netto voor een voltijdse baan. Elke werkende weet dat dit niet volstaat om een waardig leven te leiden. Rondkomen is vaak een dagelijkse strijd, zeker voor wie in een onzekere, tijdelijke of deeltijdse job zit. Voor een minimum basisloon van 14 euro per uur of 2.300 euro bruto per maand

Laagbetaalde werknemers, die essentieel zijn voor het functioneren van de samenleving, ver-

dienen beter dan deze lage lonen! Twee jaar geleden begon het ABVV met een petitie om op te roepen voor een minimumloon van 14 euro per uur. Het ACV voerde tegelijk campagne voor meer koopkracht. Het belang van dit soort campagnes is vandaag meer dan ooit duidelijk. De strijd voor een hoger minimumloon wordt in heel veel landen gevoerd. In de VS waren er de acties van ’15 Now’, een strijd die begon in de fastfoodsector en die loonsverhogingen tot 100% afdwong. Het toont hoe een strijd in een bepaald land of sector een inspiratiebron kan zijn voor heel veel andere werkenden. Met een goed georganiseerde opbouwende campagne kunnen bovendien overwinningen geboekt worden.

De crisis toont het sociaal nut van heel wat laagbetaalde jobs. Laat ons dat aangrijpen om effectief een minimumloon van 14 euro per uur af te dwingen! Campagne van onderuit opbouwen

Tot hiertoe was de campagne van het ABVV vooral beperkt tot de petitie die te vinden is op de website 14euros.be en een aantal symbolische acties. Dat was belangrijk om de eis te populariseren. Wij hebben mee handtekeningen opgehaald op onze werkplaatsen en in de wijken. Het is nodig dat de campagne geconcretiseerd wordt. Dit gebeurde bijvoorbeeld aan de Universiteit Gent waar vakbondsactivisten en andere personeelsleden samen met studenten de invoering van een minimumloon van 14 euro per uur

w w w. s o c i a l i s m e . b e

eisten voor een honderdtal personeelsleden van UGent en voor personeel dat in onderaanneming werkt. Er werden duizenden handtekeningen verzameld en er waren verschillende acties om deze eis kracht bij te zetten, waaronder de succesvolle staking van 9 maart. Dat was de grootste staking aan de UGent sinds lang en het zet grote druk op het bestuur. Om een eis af te dwingen, moeten we er actief voor strijden. Dat vraagt een brede betrokkenheid van zoveel mogelijk collega’s. Aan de UGent zien we hoe dit kan opgebouwd worden. We krijgen niets in de schoot geworpen. We kunnen enkel op onze mobilisatie rekenen om overwinningen te boeken. De crisis toont het sociaal nut van heel wat laagbetaalde jobs en er waren al de eerste stappen in de opbouw van een campagne rond een hoger minimumloon. Laat ons dat aangrijpen om een versnelling hoger te schakelen en gebruik te maken van de brede solidariteit in de samenleving om effectief een basis minimumloon van 14 euro per uur af te dwingen! Bespreek in je syndicale delegatie deze campagne, ga er actief de straat mee op onder collega’s, familie en vrienden. Kom naar de grote zorgbetoging na de zomer om ook daar deze eis te verdedigen.


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.