jaargang
85
nr. 10, oktober 2013
C O NSUDE L 速
internationaal magazine voor de bakkerij-en zoetwarenbranche
Chocolade Esthetische beelden bepaalden in de loop van de jaren het luxe imago van chocolade.
consudel ➜ in dit nummer Verder in dit nummer: Mijlpaal Lekkerland
6
Cheetos met Pepsi smaak
12
Strakke broeken, dunnere verpakkingen
16
Chocolaterie Burger maakt efficiencyslag
10
Een klein jaar geleden verhuisde Chocolaterie Burger in Middelburg naar de overzijde van de straat. “De winkel is nu kleiner en heeft geen etalage meer”, vertelt eigenaar Anthony Burger.
Cargill past verkoopteam cacao & chocolade aan 27 “Wij gooien echt de luiken open”
38
Belangstelling voor bananen
41
Vaste rubrieken: Voorwoord 4 Handel Actueel
6
Promoties & Introducties
12
Industrie Actueel
16
Pick & Mix
26
Mens(en)werk 28 Column VBZ
34
Toeleveranciers Actueel
40
Nieuw: Cucu, de praline die je uitdaagt!
14
Visser Zoetwaren in Beilen verzorgt sinds juli de Nederlandse verkoop en de verdeling van Cucu. Dit is een praline, met een verhaal. Het merendeel van de jaaromzet realiseert de Drentse groothandel met de chocoladeverkoop.
“Het verschil zit ‘m vaak in de details”
22
Het project om alle winkels aan te passen is afgerond. Verder investeerde de Brabantse Chocolatier Boulanger in het eigen pand, nieuwe transportmiddelen en de productie. Het zijn signalen dat het de familieonderneming voor de wind gaat.
Decoraties voor de final touch
24
Met publicitair stille trom opende februari dit jaar het zogenoemde Decoration Inspiration Lab van Barry Callebaut in Zundert de deuren. Ondanks de mediastilte (Consudel is de eerste die binnenkijkt), liep het vanaf dag één storm. “Ik zit tot en met januari 2014 volgeboekt”, zegt patissier en chocolatier Jurgen.
“Chocolade is geweldig, je kunt er alles van maken”
36
Hij rolde toevallig in het vak, kon nog geen spuitzak vasthouden en ambieerde dat ook nooit. Toch runt Leo van der Maale een zeer succesvol chocoladebedrijf. “Ik ben flexibel, weet hoe de markt werkt en verzin steeds weer nieuwe dingen”, zegt hij. “Daar zit mijn kracht.”
“Wij timmeren alles dicht in het belang van de klant”
44
Directeur Theo van Rossum van Cormac Industrial uit Lelystad leidt niet een doorsnee agenturenbedrijf. Terwijl collega’s zich toeleggen op procesmachines óf verpakkingsmachines, zitten bij hem beide specialiteiten in het pakket. 2
Dorpsweg 25, 3257 LB Ooltgensplaat Tel: 0187-631844, Fax: 0187-632519 E-mail: info@ruitersbakkerij.nl, www.ruitersbakkerij.nl
3
consudel ➜ voorwoord
Knappe prestaties
C O NSUDE L ®
Consudel is een uitgave van Consudel BV Postbus 122 5750 AC Deurne Tel. 0031-(0)493-321415 Fax 0031-(0)493-320111 Consudel België Postbus 1097 2300 Turnhout info@consudel.nl www.consudel.nl Redactie Dirk Bosman Alex van Hoof (hoofdredacteur) Heidi Klijsen Sara Terburg Sanne van der Most Secretariaat/administratie Silvia Hartman, Willem Brandts en Kristel de Braak Vormgeving Leon van Loon Grafisch Vormgever Drukwerk PreVision Eindhoven Abonnementen/Subscriptions Nederland: 97 euro per jaar (exclusief 6% BTW) België: 99 euro per jaar (BTW is verlegd) All other countries: 169 euro (note: price difference is the result of higher postage and banking charges) Abonnementskosten zijn inclusief portokosten/ subscriptions include postage Losse nummers/seperate issues: 10 euro plus portokosten/plus portage Opzeggingen dienen drie maanden voor het einde van de abonnmentstermijn schriftelijk bij de uitgever binnen te zijn. In andere gevallen wordt het abonnement voor de periode van een jaar verlengd.
desector sterke troefkaarten die snoep en snacks ontberen. De afstand met verschillende bakkerijproducten is geringer. Natuurlijk zijn er bedreigingen, zoals het groeiende gebrek aan cacaobonen. Verder is de markt van cacaoverwerkers sterk geconsolideerd en is het daarom te hopen dat de cacaobusiness van ADM niet in handen komt van de huidige twee dominante partijen. Een geruststelling is dat Barry Callebaut aangeeft geen interesse te hebben en een overname van Cargill waarschijnlijk door de anti-kartelautoriteiten wordt tegengehouden. Een andere knappe prestatie van de industrie is ten slotte de inkapseling van het thema kinderarbeid. Weliswaar blijft dit hete hangijzer voortdurend op de agenda, maar de toename van fairtrade en UTZ chocolade onderstreept dat de sector de maatschappelijke discussie niet uit de weg gaat. Dat is een groeiproces. Jaren terug stonden de tv-camera's van het kritische programma ‘Keuringsdienst van Waarde’ voor de poorten van de chocoladefabriek van Barry Callebaut in het Belgische Wieze. Of het bedrijf zich even wilde verantwoorden over slavernij op cacaoplantages. De managers van de fabriek wilden de pers wel te woord staan, maar vanuit het hoofdkantoor kwam de opdracht ‘géén commentaar geven’. Tegenwoordig is er veel meer transparantie. Ook dat is winst. Alex van Hoof Hoofdredacteur
Ja, ik abonneer mij op Consudel voor 97 euro per jaar (10 nummers, exclusief BTW), België 99 euro. Yes, I want to subscribe to Consudel, all other countries 169 euro (10 editions) Bedrijf/organisatie/company: Naam: Functie/job: Verzendadres:/send to:
Betaling/payement Na ontvangst van de factuur op de volgende bankrekening: 14.38.52.779 ten name van Consudel BV, Deurne
Woonplaats/city: Postcode/postal code: Factuuradres/send invoice to:
Postcode/postal code:
Woonplaats/city:
✁
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden vermenigvuldigd zonder voorafgaande uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.
4
Het is een uitstekende prestatie van de gehele chocoladesector: de opinie van consumenten is positief te beïnvloeden, want de gezondheidsstatus van chocolade is buiten twijfel verheven. Met dank aan de wetenschap die de onweerlegbare bewijzen verzamelde. Wat in de prille ontstaansfase begon als ‘voeding van de goden gegeven aan de mensheid’, ontwikkelde zich gaandeweg tot onder meer een lekkernij die positief is voor lijf en leden. Niet voor niets plaatste Droste begin twintigste eeuw een afbeelding van een verpleegster op de befaamde cacaoblikken. De combinatie van cacaopoeder met melk beloofde heilzaam, impliceerde de succesvolle boodschap. Jaren later erodeerde dit gezondheidsimago om - relatief kort geleden- wereldwijd zeer sterk op te veren, dankzij de ondersteunende wetenschappelijke bewijzen. In de bovengenoemde ontwikkeling bleef het verwennende karakter altijd overeind. Chocolade is een luxe indulgence. Betaalbaar voor iedereen, maar met een chique uitstraling. Een vaak gebruikt succesvol voorbeeld is het Nestlé merk After Eight. Ook in de schappen van discounters vinden we deze terug, terwijl het chocolademintje voor iedere sociale klasse een stijlvolle dinerafsluiting blijft. Een ander voorbeeld is de cover van deze uitgave: de chocoladesector kiest voor dit soort beelden om daarmee de elegante beeldvorming te ondersteunen. Met de harde gezondheidsfeiten in de hand én de chique uitstraling, bezit de chocola-
Tel. telephone: Fax: E-mail: Fax deze bon naar: 0031 (0)493-320111 Please fax to: 0031 (0)493-320111 Of stuur naar/send to: Consudel BV, Postbus 122, 5750 AC Deurne
IJskoud warmte genot TURBOTEMPER
®
Het beste tempereersysteem wereldwijd. Betrouwbaar · Kwaliteitsverbeterend · Winstverhogend
België: BVBA René Stevens Lange Kroonstraat 73 · 2530 Boechout Tel +32 (3) 827 17 86 · Fax +32 (3) 830 52 26 E-Mail: info@stevens-rene.be
Nederland: Technisch Bureau A. P. Benier B.V. Hoge Langendijk 21 · 4706 PX Roosendaal Tel +31 (165) 53 74 54 · Fax +31 (165) 55 68 64 E-Mail: h.benier@benier.info
SOLLICH KG · Uw chocolade - en zoetwarenspecialist Siemensstraße 17-23 · 32105 Bad Salzuflen · Duitsland Telefon +49 5222 950-0 · Fax +49 5222 950-300 E-Mail: info@sollich.com · www.sollich.com
5
handel ➜ actueel
Mijlpaal Lekkerland Onlangs opende bij Shell Tholen in Slagharen de twintigste Punto Panino bakery. Punto Panino is het Italiaans ogende verse broodjes-concept van Lekkerland en bedoeld voor onder meer tankstations, kiosken en convenience stores. “Wij kozen bewust voor een grote bakery met veel zitgelegenheid”, zeggen Eric en Marloes Tholen, eigenaren van het station. “Het moet een echte ontmoetingsplaats worden.” Ulrich Knieling, directeur inkoop
en trade marketing bij Lekkerland: “Deze Punto Panino in Slagharen is een van de mooiste van Nederland! Samen met Piacetto, ons verse koffieconcept, is dit een complete on-the-go foodservice oplossing van Lekkerland, met veel ruimte voor eigen ondernemerschap. Daarnaast heeft het zoveel aantrekkingskracht op consumenten dat het de hele shopomzet ten goede komt.” Op de foto de bakery in Slagharen.
De gemiddelde netto bedrijfswinst van de Nederlandse supermarkten lag in 2012 zes procent lager dan in 2011. Zo wist de supermarktondernemer twee jaar geleden nog gemiddeld 161.000 euro winst te boeken, maar daalde dit in 2012 naar 152.000 euro. De belangrijkste oorzaak van deze winstdaling is de forse stijging in personeelskosten. Gemiddeld nam deze kostenpost met 6,5 procent toe ten opzichte van 2011. Hiernaast raakten de zelfstandige supermarkten vorig jaar meer dan twee procent marktaandeel kwijt aan filiaalbe-
drijven, discounters en de online bestelservice. Dit blijkt uit de jaarlijkse Bedrijfsvergelijking Levensmiddelendetailhandel van Deloitte. Bij de middelgrote supermarkten met een weekomzet tussen de 150.000 en 225.000 euro was de winstdaling het grootst. Hier leverde men gemiddeld bijna dertig procent van de winst in en kwamen de supermarkten onder de streep uit op 127.000 euro. Vooral de forse stijging in personeelskosten zorgde voor een gemiddelde netto winstdaling van zes procent. “Deze opvallende groei van personeels-
Hogere personeelskosten
6
kosten is het gevolg van loonsverhogingen in de supermarktbranche en van hogere sociale lasten als gevolg van veranderde wetgeving. Helaas hebben de supermarkten onvoldoende productiviteitsstijging weten te realiseren om deze kostenpost te compenseren. Alleen de supermarkten in de omzetcategorie tot 75.000 euro hebben daadwerkelijk kunnen besparen op hun personeelskosten. Zij zien dit terug in een gemiddelde winststijging van 23,6 procent”, aldus Paul Op Heij, partner bij de branchegroep Retail van Deloitte.
Waarde
(bron: Nielsen)
actueel ➜ handel
Food Totaal Drug totaal Food/Drug totaal MAT-1 MAT Trend MAT-1 MAT Trend MAT-1 MAT Trend wk 32 12 wk 32 13 wk 32 12 wk 32 13 wk 32 12 wk 32 13
Omzet in Euro x 1.000
Totaal Chocolade 465.992 472.177 101 38.430 39.556 103 504.422 511.733 101 Totaal Suikerwerken 454.876 453.035 100 49.190 47.418 96 504.066 500.453 99 Totaal Pinda's en Noten 285.453 308.127 108 252 483 192 285.705 308.610 108 Totaal Droge Snacks 508.382 517.992 102 1.698 2.308 136 510.079 520.301 102 Totaal Biscuits/koeken 799.435 797.421 100 10.708 11.921 111 810.143 809.342 100 Totaal Z&S 2.514.137 2.548.752 101 100.277 101.686 101 2.614.414 2.650.438 101 Totaal Chocolade 465.992 472.177 101 38.430 39.556 103 504.422 511.733 101 Bite Sizes 56.850 52.822 93 3.136 2.199 70 59.986 55.021 92 Candybars 99.475 99.134 100 7.787 8.417 108 107.262 107.551 100 Bonbons en Chocolaatjes 91.772 91.911 100 14.052 15.052 107 105.824 106.963 101 Repen en Tabletten 146.322 159.516 109 4.838 6.243 129 151.160 165.758 110 Seizoen 71.573 68.793 96 8.618 7.647 89 80.191 76.440 95 Totaal Suikerwerken 454.876 453.035 100 49.190 47.418 96 504.066 500.453 99 Drop 92.715 94.247 102 8.858 8.151 92 101.573 102.398 101 Snoep 196.434 197.499 101 11.749 11.991 102 208.182 209.491 101 Keelverzorgers 28.849 28.149 98 11.144 10.629 95 39.993 38.778 97 Frismakers 43.846 45.695 104 6.625 6.570 99 50.471 52.265 104 Kauwgom 93.032 87.445 94 10.815 10.076 93 103.847 97.521 94 Totaal Pinda's en Noten 285.453 308.127 108 252 483 192 285.705 308.610 108 Zoete Melanges 23.104 25.669 111 94 148 157 23.198 25.817 111 Noten en Pinda's (Zoet) 15.390 16.191 105 1 1 70 15.391 16.192 105 Noten (Gemengd en Melanges) 59.197 70.241 119 44 104 235 59.241 70.345 119 Noten (Pinda's Dop) 8.752 10.197 117 0 1 900 8.752 10.197 117 Noten (Single) 93.643 96.078 103 113 230 203 93.756 96.308 103 Pinda's (Regulier) 34.645 36.613 106 0 0 34.645 36.613 106 Pinda's (Gecoat) 50.721 53.138 105 0 0 50.721 53.138 105 Totaal Droge Snacks 508.382 517.992 102 1.698 2.308 136 510.079 520.301 102 Chips 227.439 235.284 103 975 770 79 228.414 236.055 103 Corn chips 28.533 30.050 105 3 3 129 28.536 30.054 105 Extruded snacks 109.164 111.194 102 612 934 153 109.776 112.128 102 Kroepoek 31.387 32.289 103 0 0 31.387 32.289 103 Popcorn 9.886 10.405 105 7 14 188 9.893 10.419 105 Pretzels 10.731 11.347 106 7 129 1888 10.737 11.475 107 Rijstzoutjes 28.958 25.859 89 77 153 198 29.035 26.013 90 Sticks 9.094 7.882 87 0 0 9.094 7.882 87 Zoute en kaas biscuits 53.191 53.682 101 17 305 1826 53.208 53.986 101 Totaal Biscuits/koeken 799.435 797.421 100 10.708 11.921 111 810.143 809.342 100 Trommelbiscuits 55.864 54.580 98 124 72 58 55.988 54.652 98 Alledaagse Koekjes 102.220 104.750 102 502 1.062 212 102.722 105.812 103 Koekjes met chocolade 92.795 99.441 107 481 1.588 330 93.276 101.029 108 Cake 63.434 67.533 106 6 7 115 63.440 67.540 106 Kinderkoekjes 47.259 43.401 92 699 1.174 168 47.958 44.575 93 Fijne koekjes 79.196 78.723 99 130 101 78 79.326 78.824 99 Grote Koeken 140.970 141.068 100 42 42 100 141.011 141.110 100 Tussendoortjes 138.369 132.217 96 6.413 5.144 80 144.782 137.361 95 Reform / Sport 5.786 6.217 107 532 578 109 6.318 6.795 108 Seizoen 73.543 69.489 94 1.779 2.153 121 75.322 71.643 95
7
handel ➜ actueel
Omzet
(bron: Nielsen)
Food Totaal Drug totaal Food/Drug totaal MAT-1 MAT Trend MAT-1 MAT Trend MAT-1 MAT Trend wk 32 12 wk 32 13 wk 32 12 wk 32 13 wk 32 12 wk 32 13
Volume in kg x 1.000
8
Totaal Chocolade 60.480 59.807 99 4.414 4.384 99 64.894 64.191 99 Totaal Suikerwerken 72.629 71.617 99 5.023 4.918 98 77.652 76.535 99 Totaal Pinda's en Noten 38.203 39.016 102 21 37 177 38.224 39.053 102 Totaal Droge Snacks 83.651 84.603 101 174 309 178 83.825 84.913 101 Totaal Biscuits/koeken 171.942 169.279 98 2.030 2.240 110 173.972 171.518 99 Totaal Z&S 426.905 424.322 99 11.662 11.888 102 438.566 436.210 99 Totaal Chocolade 60.480 59.807 99 4.414 4.384 99 64.894 64.191 99 Bite Sizes 8.290 7.335 88 389 282 72 8.679 7.617 88 Candybars 14.283 14.098 99 938 1.019 109 15.220 15.117 99 Bonbons en Chocolaatjes 10.053 9.754 97 1.212 1.315 108 11.265 11.069 98 Repen en Tabletten 19.124 20.562 108 581 722 124 19.706 21.284 108 Seizoen 8.729 8.057 92 1.295 1.048 81 10.024 9.105 91 Totaal Suikerwerken 72.629 71.617 99 5.023 4.918 98 77.652 76.535 99 Drop 21.526 21.670 101 1.484 1.383 93 23.011 23.053 100 Snoep 38.844 37.852 97 2.023 2.089 103 40.867 39.941 98 Keelverzorgers 3.626 3.672 101 622 618 99 4.248 4.289 101 Frismakers 4.965 4.955 100 476 454 95 5.442 5.409 99 Kauwgom 3.668 3.469 95 417 374 90 4.085 3.843 94 Totaal Pinda's en Noten 38.203 39.016 102 21 37 177 38.224 39.053 102 Zoete Melanges 1.770 1.760 99 11 17 147 1.781 1.776 100 Noten en Pinda's (Zoet) 2.720 2.668 98 0 0 63 2.720 2.668 98 Noten (Gemengd en Melanges) 6.298 6.783 108 3 7 224 6.301 6.790 108 Noten (Pinda's Dop) 1.895 2.215 117 0 0 764 1.895 2.215 117 Noten (Single) 7.350 7.139 97 6 13 207 7.357 7.152 97 Pinda's (Regulier) 8.345 8.533 102 0 0 8.345 8.533 102 Pinda's (Gecoat) 9.826 9.918 101 0 0 9.826 9.918 101 Totaal Droge Snacks 83.651 84.603 101 174 309 178 83.825 84.913 101 Chips 42.045 43.373 103 98 101 103 42.143 43.474 103 Corn chips 5.214 5.612 108 0 0 130 5.215 5.613 108 Extruded snacks 13.597 13.927 102 65 107 164 13.663 14.034 103 Kroepoek 3.589 3.498 97 0 0 3.589 3.498 97 Popcorn 2.347 2.424 103 1 1 145 2.347 2.425 103 Pretzels 2.991 3.028 101 0 39 11777 2.991 3.067 103 Rijstzoutjes 4.573 3.973 87 7 15 222 4.580 3.988 87 Sticks 2.161 1.623 75 0 0 2.161 1.623 75 Zoute en kaas biscuits 7.133 7.146 100 2 46 2316 7.135 7.192 101 Totaal Biscuits/koeken 171.942 169.279 98 2.030 2.240 110 173.972 171.518 99 Trommelbiscuits 19.678 19.336 98 15 8 51 19.693 19.343 98 Alledaagse Koekjes 25.401 25.276 100 111 269 243 25.512 25.545 100 Koekjes met chocolade 17.125 17.988 105 52 230 445 17.177 18.218 106 Cake 15.026 15.349 102 0 0 110 15.026 15.350 102 Kinderkoekjes 6.736 6.153 91 90 161 178 6.826 6.314 92 Fijne koekjes 13.491 13.328 99 17 12 72 13.507 13.340 99 Grote Koeken 35.976 35.568 99 3 3 95 35.979 35.570 99 Tussendoortjes 21.254 20.219 95 1.067 884 83 22.321 21.104 95 Reform / Sport 430 459 107 33 35 105 463 494 107 Seizoen 16.826 15.602 93 642 638 99 17.468 16.241 93
9
handel ➜ special chocolade
Chocolaterie Burger Een klein jaar geleden verhuisde Chocolaterie Burger in Middelburg naar de overzijde van de straat. “De winkel is nu kleiner en heeft geen etalage meer”, vertelt eigenaar Anthony Burger.
“Het grote voordeel van de verhuizing is dat ik op zondagen met mooi weer niet naar de winkel moet om de chocolade in de etalage af te schermen van de zon.” En zo voerde hij nog enkele veranderingen door met als doel: een efficiëntere bedrijfsvoering. Overigens is de reden niet de crisis. “Nee, want wij ervaren dat een doosje bonbons er altijd wel af kan.” Het betrof niet de eerste verhuizing voor de chocoladezaak. Chocolaterie Burger is een familiebedrijf, Anthony’s vader Adriaan nam de toenmalige Verkadewinkel in 1950 over. Jaren daarna liet Adriaan aan De Korte Delft een nieuwe winkel bouwen en verhuisde later nog eens, naar een groter pand aan de overkant van de straat. Eind jaren ’80 begon zoon Anthony Burger in het leegstaande pand een tabakszaak. Sinds dit jaar is hij eveneens eigenaar van de chocolaterie. “Vroeger woonden mijn ouders, zussen en ik boven de winkel. Uit school moesten we - voor we mochten spelen -, meehelpen. Alleen op zondag hadden we wat tijd met het hele gezin”, blikt hij terug. Ook hij maakt nu veel uren, maar dat hoort bij retail meent hij. “Of mijn kinderen me op willen volgen, weet ik niet. Mijn dochters hebben nu wel allebei een bijbaantje in de zaak.” De ondernemer bestempelt het vak van winkeleigenaar als veelzijdig. “Je moet van veel markten thuis zijn. Ik manage vooral, fungeer als personeelsfunctionaris en spring indien nodig bij achter de toon-
“Ik manage vooral, fungeer als personeelsfunctionaris en spring indien nodig bij achter de toonbank”, zegt chocoladeondernemer Anthony Burger.
bank. Nog een zaak erbij? Nee, dat ben ik niet van plan. Het is nu behapbaar en ik wil tijd houden om op het strand te liggen.”
Losse bonbons
Nadat zijn ouders zich uit de chocolaterie terugtrokken, besloot hij een aantal zaken te veranderen, te beginnen met de pandenruil. “De donkere plafonds in de chocolaterie, de houten kozijnen en kastjes en de LED-verlichting in de toonbank, die bedacht ik. Het is nog niet helemaal hoe het zijn moet; de verlichting kan beter. We zijn goed op weg.” Opvallend zijn de themaverpakkingen in Delfts blauw, net als die van de firma Origineel Zeeuws. “Zij gebruiken geregeld de Zeeuwse knoppen uit de traditionele klederdracht in producten en op verpakkingen. Deze zijn gewild bij Zeeuwen en toeristen. Naast de chocolade, verkopen we Zeeuwse koekjes en Lebkuchen, een typisch Duits eindejaarsproduct.” Burger heeft veel vaste Duitse klanten die vaak al decennialang bij hem kopen.
Martinez
10
De samenwerking met Martinez ontstond in de jaren ‘60. “Dit loopt prima. Hun bonbons zijn van topkwaliteit met kwaliteits ingrediënten zoals chocolade van Barry Callebaut. Bovendien is de prijs goed”, somt Burger op. Het assortiment voorverpakte
special chocolade ➜ handel
maakt efficiencyslag De toonbank met bonbons bleef. Het grootste deel van de zaak is echter gevuld met voorverpakte, geprijsde producten. “Met losse bonbons en originele verpakkingen proberen we ons te onderscheiden. De kleinere winkel is een terugkeer naar de core business: losse chocolade van Martinez.”
artikelen bestaat onder andere uit tabletten, spekjes met chocolade, musketflikken en pindarotsjes van Dragee en Ringers’ Import. Van Brauer zijn er verpakte chocoladeartikelen. Ook doet hij zaken met P&T uit Cadzand. “We produceren niet zelf. Mijn vader maakte een tijd pindarotsen, maar tegenwoordig moet je aan veel eisen voldoen dus laat ik dat over aan de experts.” Ieder seizoen heeft hij wel een leuk product in het schap, zoals nu herfstbonbons in de vorm van maiskolfjes en eikeltjes. Hardlopers zijn praline- en slagroomvullingen. “Martinez werkt niet met crèmevullingen, maar wel met bijvoorbeeld echte hazelnootvullingen.”
Familiebedrijf In 2005 trad Anthony Burger toe tot de VOF van zijn inmiddels 87-jarige - vader en na de verhuizing in 2013 nam hij het roer helemaal over. Zijn moeder ging tien jaar eerder met pensioen. Burger volgde een retailopleiding met stages in Duitsland en de VS. Na zijn dienstplicht in 1986 begon hij een tabakszaak die later veranderde in een Primera zaak.
DE KRACHT VAN EENVOUD Meer etage automatisch rijzen, bakken, koelen, vriezen of combinaties hiervan
DIJKO TUNNEL WAGEN SYSTEEM • • • • • • • •
Aanzienlijke ruimte besparing. Het gesloten systeem kan tot 18 etages bevatten voor een absoluut minimum aan benodigde vloerruimte. Kosteneffectief. Vergeleken met conventionele rijskasten, tunnelovens, spiraalkoelers en -vriezers, kan dit systeem u 50% of meer besparen. Ideaal voor producten met langere rijs- en baktijden. Flexibel. Geschikt voor een breed scala aan brood en banket producten. Onderhoudsvriendelijk en hygiënisch. In het systeem bevind zich een absoluut minimum aan bewegende delen. Volledige automatisering met laad- en losstations alsmede het insnijden van deegproducten. Capaciteitsuitbreiding eenvoudig mogelijk door het toevoegen van modules. Informeer wat Dijko voor U kan betekenen.
OVENS - MACHINES
DIJKO OVENS BV - Dr. Hub van Doorneweg 44 - 5026 RA TILBURG (The Netherlands) Tel. +31 (0)13-5942211 - Fax. +31 (0)13-5942212 - info@dijko.com - http://www.dijko.com
11
handel ➜ promoties en introducties
Mediabestedingen Bruto mediabestedingen top 10 adverteerders Koek en Zoetwaren Bedragen in € x 1.000 wk 1 t/m 32 2013 Totaal 58.838 1 Smiths Food Group 12.084 2 Perfetti Van Melle 7.183 3 Mondelez International 6.683 4 Storck 5.530 5 Mars Nederland 5.461 6 Cloetta 3.288 7 Concorp Brands 2.536 8 Intersnack Nederland 2.370 9 Kellogg's Nederland 2.367 10 Ferrero 2.322 Bruto mediabestedingen top 10 merken Koek en Zoetwaren Bedragen in € x 1.000 wk 1 t/m 32 2013 Totaal 58.838 1 LAY'S 8.751 2 M&M 4.213 3 MENTOS 3.656 4 MILKA 3.344 5 SPORTLIFE 3.112 6 NIBB-IT 3.065 7 PRINGLES 2.367 8 CHIO 2.347 9 TIC TAC 2.322 10 SMINT 2.309 Bruto mediabestedingen Voedings- en Genotmiddelen en Koek en Zoetwaren per categorie, week 1 t/m 32 2013 en 2012 Bedragen in € x 1.000 wk 1 t/m 32 2013 wk 1 t/m 32 2012 % verschil Voedings- en Genotmiddelen 489.795 503.600 -2,7% Totaal 57.932 60.214 -3,8% Suikerwerken 22.452 19.424 15,6% Droge snacks 18.485 22.928 -19,4% Chocolade 10.060 11.074 -9,2% Biscuits en Koeken 6.810 5.628 21,0% Noten 125 1.160 -89,2%
De overzichten zijn gebaseerd op een registratie door Nielsen van de mediabestedingen. Hierbij wordt uitgegaan van de bruto tarieven ofwel de prijzen die op de tarievenkaart staan. Daarbij wordt geen rekening gehouden met onder meer kortingen en barters. De werkelijke mediabestedingen (= netto mediabestedingen) kunnen dan ook lager zijn. De bruto mediabestedingen geven feitelijk de mediadruk weer. Kijk voor meer informatie over Nielsen op www.nl.nielsen.com of neem contact op via information-nl@nielsen.com of 0031 (0)20 – 398.8777 12
Cheetos met Pepsi smaak
In Japan verscheen recent een naar Pepsi smakende Cheetos variant. Dat lijkt niet opzienbarend, maar toch is dit opvallend. In het bij uitstek zoute snacksegment is een zoete (Pepsi) introductie opmerkelijk. De snackdochter van PepsiCo Frito-Lay, meldt dat er vooralsnog geen plannen zijn om de nieuwkomer buiten Azië op de markt te brengen. Volgens sommigen is dit echter een kwestie van tijd. Een zoutreductie bij snacks realiseren zonder smaakverlies, is een zeer lastige opgave. Wellicht eenvoudiger is het om consumenten meer vertrouwd te maken met andere snacksmaken, in het bijzonder zoet. In dit licht lijkt de Japanse Cheetos introductie op een vingeroefening van Frito-Lay om te kijken hoe de markt hierop reageert. Bovendien staat Japan te boek als een vrij innovatieve markt met consumenten die snel nieuwe, verrassende smaken oppikken en deze al dan niet weer laten vallen. De baas van PepsiCo Indra Nooyi, liet eerder weten dat het bedrijf de grenzen tussen snacks en frisdranken wil vervagen. Het programma ‘Power of One’ moet daartoe bijdragen. Een Cheetos met Pepsi- smaak lijkt hier prima Probeert Frito-Lay de Japanse binnen te passen. consument te laten wennen aan zoete snacks?
Chocolade niche
De Belgische chocolatier Godiva brengt in de Verenigde Staten deze herfst voor het eerst zogenoemde mooncakes op de markt. Het gaat om een niche; de mooncakes zijn vooral geliefd onder Chinese en Vietnamese bevolkingsgroepen in Noord-Amerika. Gewoonlijk zijn de cakejes gevuld met lotuszaden of gedroogd fruit, maar Godiva maak hier – natuurlijk – chocolade van. De verwennerij komt in een luxe geschenkverpakking en karakteristieke mooncake-vorm; het figuur dat symbool staat voor de eenheid van familie. Overigens zijn de nieuwe exemplaren vooralsnog bij vijftig van de in totaal honderd Godiva vestigingen in de Verenigde Staten beschikbaar. De prijs is vijftig dollar voor een doos met daarin chocolade mooncakes met vullingen als vloeibare granaatappel, gekarameliseerde hazelnoten en sojanoten. De melkchocolades bezitten vullingen van abrikoos en perzik ganache.
Mooncakes van Godiva zijn vooral bedoeld voor Aziatische consumenten. Ze verschenen recent voor het eerst op de markt in de Verenigde Staten.
promoties en introducties ➜ handel
Vic, Boo & Toby
Kellogg Company opende september jongstleden in de Belgische plaats Leuven een nieuw R&D-centrum. De locatie is gevestigd in gebouwen van de universiteit en biedt werk aan twintig wetenschappers. Deze specialisten gaan zich richten op nieuwe, innovatieve snacks. Wereldwijd beschikt de voedingsproducent, die van oudsher gespecialiseerd is in ontbijtgranen maar steeds vaker snacks op de markt brengt, nu over acht van dergelijke onderzoekscentra. Sinds eind 2010 heeft het bedrijf een leerstoel aan de KU Leuven. In het Belgische Mechelen staat één van de mondiaal twee Pringles-fabrieken. Kellogg nam vorig jaar voor 2,7 miljard dollar Pringles over van Procter & Gamble. Hierdoor groeide het bedrijf uit tot de tweede grootste snackfabrikant achter PepsiCo. Het ambitieuze Starbucks brengt onder een eigen fancy label een
De Belgische chocoladeproducent Belfine ontwikkelde voor de herfstperiode en Halloween enkele nieuwe holfiguren. Voor wat betreft Halloween gaat het om de chocoladelolly’s met pompoen ‘Vic’ en spookje ‘Boo’. De chocolade komt van duurzame cacaobonen uit Madagaskar. ‘Dit geeft een licht rode, warme kleur en bepaalt het unieke karakter van onze chocolade’, meldt Belfine. Toby is de naam van de eekhoorn lolly; een vernieuwing binnen de herfstportfolio.
Als precisie zwaar weegt, kiest u de zwaargewicht onder de wegers
range snackrepen op de markt. Deze zogenoemde Evolution Harvest repen verschenen onlangs op de Amerikaanse markt. Is er succes, dan volgt een Europese uitrol. De snackrepen zijn te koop in de Starbucks koffiezaken en in de supermarkten van Whole Foods. De introductie onderstreept de doelstelling van Starbucks om ook te groeien in verpakte voedingsmiddelen. Daartoe past bijvoorbeeld de eerder overname van de Amerikaanse bakkerijketen La Boulange.
Als we het over exact wegen en doseren hebben, dan kunt u op Multipond rekenen. Wij maken uw belofte aan de consument waar. Tot op één honderdste gram nauwkeurig
IN H O U
250 g
D
en
in de juiste mix van ingrediënten. De multihead weegautomaten van Multipond zijn 100% betrouwbaar.
Multipond past iedere weegautomaat aan op het af te wegen product. Samen met u kunnen wij een maatoplossing ontwikkelen waarmee u veel tijd en geld bespaart. Wij maken waar wat we beloven, al 25 jaar ! Als ook ú snel en precies wilt wegen en doseren, bel dan +31 (0)40 262 80 90 voor een afspraak of een uitgebreide presentatie.
S N E L ,
P R E C I E S ,
M U L T I P O N D
Boven Zijde 10, Postbus 28024, NL-5602 JA Eindhoven, T +31 (0) 40 26 28 090, F +31 (0) 40 26 28 099, info@multipond.nl, www.multipond.com
13
handel ➜ special chocolade
Nieuw: Cucu, de praline die je uitdaagt! Visser Zoetwaren in Beilen verzorgt sinds juli de Nederlandse verkoop en de verdeling van Cucu. Dit is een praline met een verhaal. Het merendeel van de jaaromzet realiseert de Drentse groothandel met de chocoladeverkoop. Het standaardassortiment bestaat uit wel tweeduizend artikelen. Negentig procent hiervan is op voorraad. In een modern en uiteraard gekoeld bedrijfspand op een industrieterrein praten wij met mededirecteur Marinus Oldenkamp. Samen met Bert Werners is hij eigenaar van Visser Zoetwaren. Het bedrijf bestaat inmiddels 26 jaar en startte als bakkersgroothandel gericht op chocoladeproducten. “De zaken gaan erg goed”, vertelt Oldenkamp met een tevreden en overtuigende blik in zijn ogen. “Als het om chocolade gaat, dan zijn luxe bonbons bij ons echte hardlopers. Voor wat betreft suikerwerk vormen Koei“In de toekomst willen wij landelijk actief worden”, zeggen Marinus Oldenkamp (links) en Bert Werners van Visser Zoetwaren.
endrop de omzetmaker. Ook verhandelen wij veel kruidenlikeur. Wij onderscheiden ons met unieke en onderscheidende (regionale) producten, die wij met regelmaat zelf ontwerpen en in de markt zetten. Door deze manier van werken, weten wij ook in deze economisch mindere tijd onze omzet goed op peil te houden. Flexibiliteit en klantvriendelijkheid zijn trefwoorden die van toepassing zijn op Visser Zoetwaren. Producten die niet scoren, saneren we. ”
Omzetpieken
Bij Visser Zoetwaren hebben ze te maken met vier omzetpieken in een jaar: Pasen, Herfst, Sint en Kerst. “Voor het eerst verkopen wij dit jaar fairtrade chocoladeletters. Steeds meer klanten vragen hiernaar. Dit heeft ongetwijfeld te maken met consumenten die de herkomst van ingrediënten en dus ook van chocoladeproducten willen weten. Regionale producten vinden bij ons trouwens ook gretig aftrek. Veel mensen willen tegenwoordig graag iets uit de provincie waar ze vandaan komen. We hebben een uitgebreid assortiment regioproducten voor vrijwel alle Nederlandse provincies. “
Displays
Visser Zoetwaren is vooral actief boven de lijn Den Haag en Nijmegen. “We werken met drie vertegenwoordigers en twee chauffeurs met veertiendaagse bezorgroutes. De vertegenwoordigers bezoeken dagelijks klanten: bakkers, delicatessenwinkels, VVVen boerderijwinkels. Sinds kort zijn wij actief in supermarkten 14
special chocolade ➜ handel
Cucu Cucu is een biologische en fairtrade praline gemaakt door het Belgische Belvas. Cucu deel je in twee gelijke stukken. Je kiest elk een deel. Wie het stuk treft met de noot binnenin, is de pineut en vindt in het doosje een briefje met daarop een tekst met een grappige opdracht.
en benzinestations met chocolade- en suikerwerkdisplays. Hardlopers zijn de melkpakken en melkbussen met koeiendrop, die je makkelijk even weg zet in je auto”, aldus de directeur.
Mooi concept
Terug naar Cucu. Oldenkamp kwam via e-mail in contact met de Belg Jean Micheal Maertens die eveneens een groothandel bezit. “Ze waren op zoek naar een verkoper en verdeler van Cucu in Nederland. Wij dus! Wij verkopen de gevulde bonbon landelijk. Cucu is een mooi concept, want de luxe gevulde bonbon die je in tweeën kunt delen heeft uitstraling. De lekkernij zit in een aansprekende verpakking, voorzien van mooie kleuren en smaakt heerlijk. De bonbon is daarnaast erg geschikt om samen met iemand iets gezelligs te doen, want in het doosje vind je telkens een andere opdracht. Hierdoor verwachten wij zeker herhalingsaankopen. Cucu leent zich uitstekend voor de toonbankverkoop bij benzinestations en supermarktcounters. Wij bieden de vernieuwing ook aan bestaande klanten aan. Voor Cucu wordt de komende tijd veel promotie gemaakt via social media als Twitter en Facebook. Op de Facebookpagina komen allerlei filmpjes. Ook start er een promotiecampagne in diverse vakbladen. De adviesverkoopprijs bedraagt 1,45 euro per stuk.”, besluit de ondernemer.
HENK KOENEN v.o.f. Den Bulk 5 5126 PW Gilze - NL t. +31(0)161-452516 e. info@henkkoenen.nl w. www.henkkoenen.nl
mouleren | tempereren | glaceren | drageren | doseren | truffels en meer 15
industrie ➜ actueel
Grotere doelgroep Met Airheads Bites probeert Perfetti Van Melle in de Verenigde Staten een nieuwe doelgroep te bereiken: oudere consumenten. Het concern is in het land feitelijk actief met twee merken: het internationale Mentos en lokale Airheads. Naast de relatieve nieuwkomer Airheads Bites, introduceerde de onderneming Airheads Xtreme. Deze vernieuwingen illustreren volgens ceo Mehmet Yuksek van Perfetti Van Melle USA, dat
Lindt & Sprüngli investeert de komende jaren ruim 160 miljoen euro in enkele fabrieken om aan de groeiende vraag vanuit opkomende markten te voldoen. Het gaat om locaties in Duitsland, Frankrijk, de Verenigde Staten en Zwitserland. In de Verenigde Staten telt het bedrijf twee productievestigingen; in New Hampshire voor de Lindt merken en eentje in San Francisco voor dochterbedrijf Ghirardelli. De investeringen zijn bedoeld voor het gehele assortiment, maar in het bijzonder voor de seizoensproducten. Want deze plussen vooral vrij sterk. Overigens neemt het aantal medewerkers eveneens gestaag toe. In de eerste zes maanden dit jaar bijvoorbeeld met 737 fulltime medewerkers naar 8187 in totaal. Het bedrijf verwacht de omzet over het lopende boekjaar te verhogen met tussen de zes à acht procent. De Europese meel & bakkerijmarkt wordt door onderzoeker Food For Thought (FFT) becijferd op jaarlijks 126 miljard euro in retailwaarde. Het gaat daarbij om acht productgroepen: meel voor de retail, knäckebröd, industrieel gebak, vriesvers gebak, biscuits, verse pasta en droge pasta. FFT telde de data uit 22 Europese landen bij elkaar op. In volume betreft het 53 miljard kilo. Broodproducten en biscuits domineren, want deze twee zijn goed voor zeventig procent van de omzet, aldus de onderzoekers. Daarna volgt vriesvers gebak. Ook de Noord-Amerikaanse is gelijktijdig berekend. In de Verenigde Staten, Mexico en Canada gaat het om een retailwaarde van 46 miljard euro. De omvang in volume is 28 miljard kilo.
16
20120039 Prefamac AD consudel_v2.indd 1
het land tot de topprioriteiten van het bedrijf behoort. Die ambitie verklaart ook de recente verhuizing naar een groter distributiecentrum in Hebron (Kentucky). In deze plaats maakt Perfetti Van Melle Airheads, terwijl Mentos vanuit Nederland wordt geïmporteerd. Het mondiale lollymerk Chupa Chups behoort al enige tijd niet meer tot het Amerikaanse portfolio. Plannen voor een herintroductie zijn er niet.
Een sterk merk van Perfetti Van Melle in de Verenigde Staten is naast Mentos, Airheads.
Feestelijke opening De officiële inwijding is achter de rug. De reuzenkaneelstok, prijkend voor de deur bij Holland Foodz in Oosterhout, is medio september feestelijk in gebruik genomen als suikersilo. Tijdens de opening daalden acrobaten van het dertig meter hoge gevaarte af. De reuzenstok vormt een eerbetoon aan de Oosterhoutse Kaneelstok, het oud-Hollandse snoepgoed dat sinds 1894 in de Noord-Brabantse plaats wordt gemaakt. Het reuzenexemplaar staat sinds deze zomer als een landmark in de buurt van de A27, waar de stok van verre is te zien. “Sinds kort is het gevaarte ook ’s avonds verlicht. Als in de herfst de bladeren vallen, is hij van veraf goed zichtbaar,” zegt directeur Jan Harm Spijkervet van Holland Foodz. In de dertig meter hoge silo slaat de fabriek 50.000 kilo suiker op, die gebruikt wordt voor het vervaardigen van de kaneelstokken. De Oosterhoutse burgemeester Stefan Huisman verrichtte de officiële openingshandeling. De Oosterhoutse kaneelstok van dertig meter hoog staat bij Holland Foodz voor de deur in de ‘snoeptuin’.
13/02/12 12:21
Mega-investeringen op een rijtje In welke regio’s investeren de grotere zoetwarenproducenten? Vooral in Azië en Midden-Amerika. Wie de cijfers van de laatste vijf jaren erbij pakt, constateert dat Mondelez, Ferrero, Mars, Hershey, Nestlé en Barry Callebaut onder meer China uitkozen voor omvangrijke financiële injecties. In totaal gaat het voor wat betreft deze zes multinationals om wereldwijd 39 nieuwe fabrieken en uitbreidingen van bestaande locaties over de periode 2009 - 2013. Azië is goed voor achttien grote investeringen, gevolgd door acht in Midden-Amerika. In Noord-Amerika komt de teller uit op vier, in West-Europa op drie. Van de multinationals is Barry Callebaut het actiefste in de laatste vijf jaar. Het bedrijf investeerde in nieuwe productiecapaciteiten in Brazilië, Mexico, Chili, Japan, Turkije, Zweden, Canada en Indonesië. Binnenkort opent Barry Callebaut een fabriek in Turkije (Eskisehir) waarin 16 miljoen dollar is gestoken. De meest omvangrijke uitgave van Mars tot nu toe betrof een fabriek in Rusland waar 107 miljoen dollar naar toe ging. Deze vestiging opende in juni 2010 de deuren. Later dit jaar of begin 2014 is een fabriek in Topeka (Verenigde Staten) operationeel. Hier gaat het om 250 miljoen dollar. Noemenswaardig zijn verder een extra productielijn voor Twix in een bestaande Egyptische fabriek en een geheel nieuwe plant in Saoedi-Arabië.
Mondelez & Hershey
In India investeerde Mondelez in twee fabrieken. Meest recent is de aangekondigde bouw van een nieuwe locatie in het zuidoosten van India die 2020 operationeel is en waarin het bedrijf 163 miljoen steekt. Het gaat om een chocoladeplant. Ook voor de koekjesdivisie trekt het concern geld uit. Medio volgend
actueel ➜ industrie
Hershey heeft 300 miljoen dollar geïnvesteerd in het moderniseren van een bestaande fabriek in West Hershey waar onder meer veel melkchocolade wordt gemaakt. Dagelijks verwerkt de fabriek ongeveer één miljoen liter melk.
jaar moet de grootste koekjesfabriek in de wereld – gelegen in Mexico – gaan produceren. De hoogte van de investering is 350 miljoen dollar. Verder breidt Mondelez voor 85 miljoen dollar de capaciteit van een Chinese fabriek (Suzhou) uit. Vooralsnog richtte Hershey zich op één flinke uitgavenpost. Een half jaar geleden opende het concern op feestelijke wijze de uitgebreide chocoladefabriek in West Hershey waardoor de capaciteit van de in 1991 gebouwde fabriek is verdubbeld. De benodigde injectie komt uit op 300 miljoen dollar. Er zijn berichten dat Hershey een nieuwe fabriek in Azië overweegt, waarschijnlijk in China. De bestaande locatie in het land – een joint venture met Lotte – zit aan de grenzen van de capaciteit.
Nestlé & Ferrero
Dankzij de overname van de Chinese zoetwarenfabrikant Hsu Fu Chi in 2010, steeg het aantal fabrieken van Nestlé in een keer met vier. Iets later volgde de opening van een 136 miljoen dollar kostende vestiging in Dubai die moet uitgroeien tot de derde grootste KitKat fabriek in de wereld. Ferrero legt de focus op drie regio’s zoals Turkije, waar twee weken terug een fabriek
startte met de productie van Nutella en Kinder en die een investering vergde van 120 miljoen dollar. Sinds enige tijd maakt het concern chocolademerken in een Russische fabriek waarin 267 miljoen dollar is gestoken. Noemenswaardig is verder een Mexicaanse fabriek (190 miljoen dollar) waar later dit jaar de lijnen beginnen te draaien. In de planning staat ook nog een vestiging in India.
Kauwgom
Overigens wijst een onderzoek van Leatherhead Food Research uit dat de kauwgomproductie zich meer en meer concentreert in Zuid- en Midden-Amerikaanse landen. China volgt op de voet. Weliswaar zijn de Verenigde Staten momenteel nog de grootste kauwgommarkt in retailwaarde en vindt er de meeste productie plaats, maar het zwaartepunt verschuift gestaag naar onder meer Brazilië, Mexico en China. De Braziliaanse kauwgommarkt is volgens het onderzoek 825 miljoen dollar groot en wordt gedomineerd door het merk Trident van Mondelez. Recent ondertekende het bedrijf een marketingdeal met een waarde van 45 miljoen dollar voor promotiemogelijkheden tijdens het wereldkampioenschap voetbal in 2014 en de Olympische Spelen in 2016.
Prefamac NV • Industriezone Zolder-Lummen 1058 • Dellestraat 11 - 11A, B-3560 Lummen, België • info@prefamac.com • www.prefamac.com
20120039 Prefamac AD consudel_v2.indd 2
17
13/02/12 12:21
industrie ➜ actueel Een kans in de zeer concurrerende Nederlandse markt: fairtrade chocolade. Die niet verrassende slotsom trekt ook analist Leatherhead Food Research in een onderzoek over de Nederlandse zoetwarenmarkt. Een reden voor een verdere groei van duurzame chocolade, is dat dit segment in vergelijking met andere West-Europese landen nog relatief gering is. Sowieso is de gemiddelde chocoladeconsumptie met 5,4 kilo per hoofd van de bevolking per jaar lager dan bijvoorbeeld Zwitserland (11,9 kilo) en Groot-Brittannië met 9,5 kilo. Naast fairtrade chocolade, tipt Leatherhead Food bonbons en suikervrije zoetwaren als kanshebbers voor succes. Globaal gesteld liggen er in ons land nadrukkelijk mogelijkheden voor producenten van premium zoetwaren, aldus de onderzoekers die de Nederlandse zoetwarenmarkt (exclusief bakkerijproducten) ramen op 1,6 miljard euro; 11,9 procent meer dan in 2008. Daarvan nam chocolade in 2012 740 miljoen euro voor zijn rekening, gevolgd door suikerwerk met 672 miljoen euro en kauwgom met 192 miljoen euro. Nog wat data uit het rapport: Mars is koploper met 24 procent marktaandeel binnen chocolade, gevolgd door Nestlé met 20 procent en Mondelez met 16 procent.
Strakke broeken, dunnere verpakkingen De verklaring is nieuw: zeer strakke jeans, die onder tieners in zwang zijn, vormen óók een verklaring voor de dalende kauwgomomzet in West-Europa en de Verenigde Staten. De meeste kauwgomverpakkingen passen niet goed in de zakken van de strakke broeken, meldde onlangs een analist van marktonderzoeker Euromonitor. Naast strakke broeken, is natuurlijk de economische crisis een reden voor de tegenvallende omzetten, net als de hevigere concurrentie van andere categorieën, zoals mints. Om in te spelen op de ‘skinny’ jeans, ontwikkelen fabrikanten de laatste tijd dunnere verpakkingen, stelt Euromonitor vast. Die trend vindt overigens vooral in de Verenigde Staten plaats waar de twee dominante partijen ieder een aparte markttactiek hanteren. Mondelez International (Trident en Stride) legt de nadruk op het functionele kauwgomaspect
zoals mondhygiëne en nadrukkelijk niet op het emotionele vlak. De baas van Mondelez International Irene Rosenfeld, ziet er niets in en karakteriseerde laatstgenoemde aanpak als ‘een beetje te esoterisch’. De typering slaat op de strategie van Wrigley die enige weken terug de Orbit Extra ondersteunde met een nieuwe tv-commercial op de Amerikaanse buis waarbij ‘emotionele momenten’ tussen vader en dochter te zien waren. De payoff van de reclame: ‘Sometimes the little things last the longest’. Deze wat gevoelsmatige benadering vormt een duidelijk afscheid van de Wrigley aanpak om de functionele kauwgomeigenschappen te belichten. “We maken een omslag om zodoende de categorie te laten groeien en een bredere doelgroep aan te spreken”, verklaarde een manager van het concern in de media.
Holland Ingredients nieuw pand, nieuwe locatie - natuurlijke kleuren in beweging
“WIJ BAKKEN GEEN ZOETE BROODJES”
Karmijnzuur Annatto Safflower Curcumine Carbon Black Paprika Oleoresins Fruitconcentraten en purees Levering vanaf 1 kg tot 500 kg verpakking
• arbeidsrecht - ontslagkwesties, reorganisaties, zieke werknemers, arbeidsvoorwaarden • familie- en jeugdrecht - echtscheidingsbemiddeling, alimentatie, omgangsregelingen • bestuursrecht - conflicten met de gemeente, bestemmingsplannen, bezwaar en beroep Ketelskamp 8, 7942 KG Meppel, Nederland Tel: +31 (0) 522 241 291 vanos@hollandingredients.nl Winkelcentrum Woensel 81a • 5625 AD Eindhoven • T +31 (0)40-7600700 www.brabantsemeesters.nl • info@brabantsemeesters.nl
18
www.hollandingredients.nl
Dezelfde machines, meer output? Vraag het de experts
Nederland: Verduyn bv, www. verduyn.nl, tel. +31(0)235290240 BelgiÍ: H&C Verduyn bvba, www.hcverduyn.be, tel. +32(0)36501150 foto Š Bosch packaging technology bv
19
industrie ➜ actueel Synergie-effecten: Hermans Investments is zowel eigenaar van Jamin als van MultiVlaai. Een samenvoeging ligt dan voor de hand. Dat vond laatst plaats bij MultiVlaai Utrecht Overvecht waar een Jamin shop-in-shop model wordt getest. Een stuk noordelijker, in het Groningense Hoogezand, is de zaak omgedraaid: in een Jamin speciaalzaak huisvest een MultiVlaai concept. Op deze wijze wordt de landelijke dekking verbeterd. De testperiode loopt tot de zomer 2014. Op dit moment is nog niet bekend of er meer van deze pilot stores volgen. Beide formules hebben op dit moment elk 110 vestigingen. De vier grootste zoetwarenbedrijven in de Verenigde Staten trokken in 2012 acht procent meer uit voor lobbywerkzaamheden in Washington dan een jaar daarvoor. In totaal investeerden Mars, Nestlé, Mondelez en Hershey tien miljoen dollar in hun Amerikaanse lobby. Belangrijkste agendapunten waren vorig jaar een herziening van de suikerpolitiek en een verbetering van de handelsrelaties met Rusland. Mondelez bijvoorbeeld had voor laatstgenoemde doelstelling 150.000 dollar over, terwijl genetisch gemodificeerde ingrediënten eveneens op de campagneagenda stonden.
Hogere prijzen cacaoboter De prijzen voor cacaoboter blijven oplopen. Mede vanwege een toenemende vraag vanuit Azië verdubbelden de prijzen de laatste zes maanden bijna, terwijl de vraag stijgt en het aanbod achterblijft. Een gevolg zijn hogere eindprijzen. Nestlé laat weten dat een prijsstijging ‘het laatste redmiddel’ is. Mondiaal zal de zoetwarenvraag naar cacaoboter dit jaar uitkomen op ongeveer 7,4 miljoen ton. Dat is twee procent meer dan in 2012. In waarde gaat het wereldwijd om 110 miljard dollar, zo berekent onderzoeker Euromonitor International. Ter vergelijking: in 2009 bedroeg de vraag 6,9 miljoen ton. De groei komt vrijwel volledig op het conto van opkomende markten in Azië en Midden- en Zuid-Amerika. Daarnaast vindt er de laatste tijd voorraadvorming in West-Europa en de Verenigde Staten plaats om in te spelen op het komende feestseizoen in december. Bedrijven die nu nog geen leveringscontracten voor de ko-
mende maanden hebben afgesloten, zijn het meest kwetsbaar, aldus Euromonitor. Een andere verklaring voor de prijsgroei is het overaanbod van cacaopoeder. De cacaoboon vormt zoals is bekend, de bron van boter en poeder. De behoefte naar premiumproducten laat de vraag naar cacaoboter stijgen, die naar poeder blijft achter. Vandaar dat cacaoverwerkers met grote hoeveelheden poeders zitten waardoor ze de capaciteit naar beneden toe bijstellen met als gevolg een geringer aanbod van cacaoboter. De zogenoemde ‘boter-ratio’ wordt gebruikt om de prijs vast te stellen. Momenteel ligt die ratio op 2,9 in de Verenigde Staten; nog geen twee jaar geleden was dit 1.0. Bovendien stegen in die periode de prijzen van cacaobonen. Volgens Euromonitor bezitten cacaoverwerkers momenteel een sterke onderhandelingspositie waarbij ze op termijn afnemers wellicht gaan dwingen om naast cacaoboter, ook poeder af te nemen.
De moederonderneming van Steenland Chocolate, het Duitse Halloren, behaalde over de eerste zes maanden van het boekjaar 2013 een omzetplus van 20,7 procent naar 37,7 miljoen euro. De winst voor belasting daalde echter met 300.000 euro naar 720.000 euro. Het concern wijst als oorzaak vooral op de gestegen grondstofkosten. Ondanks de winstdaling is topman Klaus Lellé optimistisch over de rest van het jaar. Hij verwacht dat de totaalomzet boven de honderd miljoen euro uitkomt. Bovendien zal het operationele resultaat hoger uitvallen dan over 2012; toen bedroeg dit twee miljoen euro. De tweede grootste Britse biscuitfabrikant Burton’s (op nummer 1 staat United Biscuits) staat officieel sinds kort te koop. Min of meer tegelijkertijd presenteerde het concern de cijfers over 2012. De EBITDA van Burton’s steeg met 24 procent naar bijna 41 miljoen euro, de omzet daalde echter met 3 procent tot dik 390 miljoen euro. Burton’s moet volgens de huidige eigenaars – Duke Street Capital, Apollo Global Management en de Canadese Imperial Bank of Commerce -, ongeveer 500 miljoen euro opleveren. Burton’s is in het Verenigd Koninkrijk vooral bekend met de merken Wagon Wheel biscuits en Jamie Dodgers. Ook maakt de onderneming koekjes voor Cadbury. Ongeveer 85 procent van de omzet boekt het concern in Groot-Brittannië. Ierland is de grootste exportmarkt, gevolgd door Frankrijk. Ook de Verenigde Staten, Canada en Scandinavië vormen exportregio’s. Dankzij intensievere samenwerkingen met grote retailers als Walmart, Carrefour en Loblaws neemt de buitenlandse omzet toe.
20
De prijzen voor cacaoboter blijven oplopen.
Naar een hoger niveau Mondelez International gaat intensief samenwerken met Twitter. Laatstgenoemde gaat teams formeren die de marketingafdeling van de zoetwarenproducent ondersteunen bij het verwerken van consumentendata. Het gaat vooralsnog om een samenwerking in Groot-Brittannië, de Verenigde Staten, India en Brazilië. Twitter levert daarbij real–time analytische gegevens over de wijze waarop consumenten de website gebruiken. Verder krijgt Mondelez kortingen voor advertenties op Twitter en de mogelijkheid om nieuwe
producten via het medium aan te kondigen. De vice president Global Media van Mondelez Bonin Bough, laat in een Amerikaans vaktijdschrift weten dat de samenwerking met Twitter de marketing van het concern naar een ‘hoger niveau’ brengt voor wat betreft analytische duiding. Een citaat: ‘Our recent real-time marketing activities across brands like Oreo, Cadbury Dairy Milk, Wheat Thins and Trident have shown tremendous promise. We truly believe that real-time engagement can drive business growth.’
Your Final Touch
Jouw kers op de taart? Daar zorgt Chocolate MastersTM voor. Breng unieke creaties tot leven met ons divers assortiment van chocolade en marsepein decoraties. Ontdek hoe we textuur, smaak en kleur aan jouw meesterwerk kunnen toevoegen met de fijnste Belgische chocolade!
Aalstersestraat 122 - 9280 Lebbeke-Wieze - Belgium De Ambachten 35 - 4881XZ Zundert - The Netherlands hello@chocolate-masters.com - www.chocolate-masters.com
Chocolate MastersTM is een merk van
21
industrie ➜ special chocolade
“Het verschil zit ‘m Het project om alle winkels aan te passen is afgerond. Verder investeerde de Brabantse Chocolatier Boulanger in het eigen pand, nieuwe transportmiddelen en de productie. Het zijn signalen dat het de familieonderneming voor de wind gaat. “Jaarlijks schrijven we zwarte cijfers. Het succes komt echter niet aanwaaien. We moeten er harder aan trekken dan voorheen”, zegt Riny Bogers.
Vader en zoon Bogers: “We richten ons op ambachtelijke kwaliteit, hoewel we op industriële schaal produceren. In de fabriek staan bijvoorbeeld vier chocoladetanks van vijf ton en twee van tien ton. Daarin zit chocolade van Barry Callebaut of van Cargill. Het is verstandig om twee chocoladeleveranciers te hebben. Verreweg de meeste chocolade kopen we echter wel in bij Barry Callebaut.”
Riny Bogers? Dat is toch de directeur van het 32 medewerkers tellende Boulanger uit Etten-Leur die vier jaar geleden – ook in Consudel – officieel afstand nam en de directiefunctie overdroeg aan zijn zoon Danny. “Dat klopt”, zegt de 69-jarige Riny Bogers nu. “Insteek was om het rustiger aan te doen. Vanwege persoonlijke omstandigheden bij mijn zoon Danny, ondersteun ik hem bij de zakelijke dagelijkse business. Het gaat om een tijdelijke situatie, uiteindelijk zal er voor mij meer vrije tijd ontstaan.” Bij die officiële overdracht vier jaar geleden, meldde opvolger Danny Bogers meer tijd en energie te steken in de commercie. Hij zegt nu: “Gezien de daarna volgende privégebeurtenissen kwam dit niet goed uit de verf. De doelstelling staat nog steeds. Op termijn wil ik de ambitie invullen. De plannen daartoe zijn gemaakt.”
Gezonde onderneming
22
Zo op het eerste oog zou een dergelijke situatie kunnen leiden tot stilstand. Daarvan blijkt echter geen sprake. Danny Bogers: “Gemiddeld genomen investeren we jaarlijks enkele tonnen in de zaak, we zijn een zeer gezonde onderneming. We merken alleen dat met wat meer inspanning we nog meer uit de markt zouden kunnen halen. Dat komt er helaas nu niet van.” Waar zou die extra moeite zich in kunnen vertalen? In bijvoorbeeld een ISM deelname. “Het leeuwendeel van de omzet boeken we in Nederland, hoewel er buiten de landsgrenzen voor ons mogelijkheden liggen. Neem de piekwerkzaamheden in oktober, november en december: we zijn in deze maanden altijd blij dat we niet óók nog eens een ISM moeten voorbereiden. De werkdruk is al zeer hoog. Echter…, bezoeken we eind januari en begin februari de beurs in
special chocolade ➜ industrie
vaak in de details” Keulen, dan denken we steevast: ‘Goh, hier moeten wij toch eigenlijk ook aan meedoen’. Zo gaat het al jarenlang, zonder dat er iets verandert”, zegt vader Bogers. Danny vult aan: “Verder zijn er nog vele Nederlandse speciaalzaken waar we met wat extra aandacht een voet tussen de deur kunnen krijgen. We bezitten daarvoor een uitgekiend assortiment.”
Chocoladeletter
Dat portfolio van bonbons is trouwens verrijkt met een fraai herfstassortiment. Een andere noviteit is een chocoladeletter met pralinévulling die Boulanger nu voor het eerst voert. Noemenswaardig is verder de recente afronding van de winkelvernieuwing. De vier eigen winkels ondergingen een metamorfose en zijn aangepast aan de eisen van deze tijd: een warme uitstraling, sfeervol en uitnodigend. Daarnaast is het kantoor in Etten-Leur onder handen genomen en verschenen er bijvoorbeeld mooi ogende vitrinekasten inclusief een nieuw receptiemeubel en vloerbekleding.
“Tegenwoordig bellen we op het einde van het jaar de business to business klanten na met de vraag of ze weer een bestelling willen plaatsen”
Boulanger
“Chocolaterie Boulanger werd opgericht door mijn zwager en schoonzuster Hans en Leny Bakker”, zegt Riny Bogers. “Dat was in 1969 in Roosendaal.” In de keuken van de woning vond de kleinschalige bonbonproductie plaats, terwijl de voorkamer dienst deed als winkel. De onderneming groeide en Boulanger opende een tweede winkel in Bergen op Zoom. Later volgde een derde in Breda. “Mijn vrouw is vanaf de beginperiode werkzaam in de winkel te Roosendaal. Bovendien ben ik ook vanaf die periode bij Boulanger betrokken, in 1979 kwam ik in dienst als commercieel medewerker”. Het aantal winkels (onder meer in Helmond en Maastricht) nam verder toe, net als de productiecapaciteit. In 2001 nam Riny Bogers de onderneming van zijn zwager over. Vier jaar terug werd zoon Danny de directeur en eigenaar.
Mouleermachine
Andere ontwikkelingen betreffen de aanschaf van een nieuwe vrachtwagen en machine-investeringen, zoals een mouleermachine van BTC/Hacos en detectieapparatuur. Kortom, de familie Bogers houdt de onderneming bij de tijd. “Gelukkig hebben we de mogelijkheden om jaarlijks aanzienlijk in het bedrijf te investeren. Zo eenvoudig als vroeger gaat de verkoop echter niet meer”, vertelt Riny. Hij licht toe: “Tegenwoordig bellen we op het einde van het jaar alle business to business klanten met de vraag of ze weer een bestelling willen plaatsen. Voorheen ging dit vanzelf, nu is meer initiatief van onze zijde vereist. Dat is geen probleem, vooral een vaststelling.”
Nieuwe verpakkingen
De veranderingen bij Boulanger komen ook tot uitdrukking in minder opvallende zaken: het gaat vaak om de details, weten vader en zoon Bogers. “Neem bijvoorbeeld onze nieuwe verpakkingen en de doorzichtige chique ogende draagtas met daarop het Boulanger embleem.”, zegt Danny Bogers die een groeiende consumentenvraag naar pure chocolade met een hoog cacaogehalte signaleert. “Alle berichtgeving over opvallende smaakcombinaties zoals peper en chocolade ten spijt; wij zien zoiets niet terug in de markt. Wel blijft de vraag naar betaalbare kwaliteit hoog, en dat vormt ons segment. Want hoewel we verschillende productielijnen tellen, vindt er nog handwerk plaats, zoals het uitslaan van de bonbons. Supermarkten vormen daarom voor ons niet het geschikte verkoopkanaal, wel de speciaalwinkels. Daar proef ik tevredenheid over onze kwaliteit. Trouwens, ook onze medewerkers hebben het bij Boulanger prima naar hun zin. Het verloop bij ons is zeer minimaal.” 23
industrie ➜ special chocolade
Decoraties voor Met publicitair stille trom opende februari dit jaar het zogenoemde Decoration Inspiration Lab van Barry Callebaut in Zundert de deuren. Ondanks de mediastilte (Consudel is de eerste die binnenkijkt), liep het vanaf dag één storm. “Ik zit tot en met januari 2014 volgeboekt”, zegt patissier en chocolatier Jurgen Koens van dit unieke centrum. Het genoemde unieke zit ‘m in het gegeven dat de in NoordBrabant gelegen locatie de enige in zijn soort binnen Barry Callebaut is. Weliswaar telt het concern verschillende Chocolate Academies, maar daar worden cursussen aan vaklieden gegeven. Het Decoration Inspiration Lab is een plek waar chocoladebedrijven van klein tot groot, inspiratie kunnen opdoen. Dat ligt gezien de naamgeving voor de hand, toch dekken de aanduidingen decoration & inspiration niet de hele lading. “We willen klanten inspireren, decoratie-ideeën aanreiken, en dat reikt verder dan een chocolade-
Met aandacht, precisie en toewijding: Jurgen Koens van het Decoration Inspiration Lab aan het werk. Sofie De Lathouwer: “Het Lab is bedoeld voor iedereen die beroepsmatig met chocolade bezig is.”
versiering voor bijvoorbeeld een taart of gebakje”, zegt Jurgen Koens. Ook de mogelijkheden van een crunchy bite voor een chocoladecoating kunnen aan bod komen, net als vraagstukken over de productie, de afwerking, vormgeving, recepturen, de productstructuur én de combinaties van chocolade met andere ingrediënten.” Marketing directeur FM West Europa bij Barry Callebaut, Sofie De Lathouwer, vult aan: “Het Lab is niet alleen bedoeld voor kleine en grote chocoladeondernemingen, maar eveneens voor bakkers, patissiers, ijssalons en koks. Kortom, iedereen die beroepsmatig met chocolade bezig is.”
Out-of-the box
Waarop speelt het Lab in? In principe op de toenemende vraag naar meer gepersonaliseerde chocoladeproducten ofwel het realiseren van uniciteit. “Wij zetten samen met onze klanten de chocoladepuntjes op de I: waar menigeen stopt met creëren, daar gaan wij verder”, vertelt Koens. Hij verduidelijkt: “Stel…, je werkt al jaren 24
special chocolade ➜ industrie
de final touch
bij een grote producent van ijsjes. Op een gegeven moment is je blikveld verengd en zijn nieuwe mogelijkheden niet zo snel zichtbaar. Wat wij dan pogen te doen, is inspiratie aan te reiken. Populair gezegd: out-of-the box denken te stimuleren en haal- en betaalbare oplossingen aan te dragen.” Volgens De Lathouwer draait het bij de inspiratie om de afwerking, de unieke ‘final touch’. “Daar is in de markt veel vraag naar.”
“Wij zetten samen met onze klanten de chocoladepuntjes op de I: waar menigeen stopt met creëren, daar gaan wij verder” Productielijn
Om een bezoek aan het Lab geslaagd te maken, is wel wat voorwerk vereist; een taak voor Jurgen Koens. Hij belt of bezoekt een klant en stelt vervolgens precies vast wat het vraagstuk en de wen-
sen zijn. Op basis van die informatie gaat hij vooraf aan de slag, zodat er tijdens het daadwerkelijke bezoek – dat een gehele dag kan beslaan - over mogelijke concrete resultaten kan worden gesproken. “Het gaat daarbij om uitkomsten die in de productieomgeving van de klant zijn toe te passen. Op een grote productielijn zijn per slot van rekening minder handelingen mogelijk, dan bij een patissier die veel handwerk verricht.”
Nieuwe grenzen
Het Decoration Inspiration Lab is een groot succes, melden Koens en De Lathouwer. Onder meer vele grote en kleine chocoladebedrijven brachten een bezoek. “Wat mij tot nu toe opviel? Een aspect is dat een artisanale chocolatier iets creëert en dan gaat terugdenken: hoe kan ik het maken? In de voedingsindustrie daarentegen bestaat veel meer behoefte aan het aanreiken van ideeën, het creatieve proces is begrensd geraakt. Gezamenlijk gaan we dan aan de slag om nieuwe grenzen te verkennen. Opvallend is dat vooral vanuit de voedingsindustrie verbazing ontstaat over de vele chocoladedecoraties”, besluit Koens.
25
industrie ➜ pick & mix
Daskalidès Daskalidès en de Belgische branchegenoot Leonidas delen dezelfde achtergrond: beide bedrijven zijn opgericht door de uit Griekenland afkomstige familie Daskalidès. Een belangrijke spilfunctie in de ondernemingen is weggelegd voor de in 1922 en in het toenmalige Constantinopel (Istanbul) geboren Griek Jean Daskalidès. De familie van Jean vlucht in 1923 – als hij één jaar oud is - naar de Belgische plaats Gent om zo te ontkomen aan de Turkse moordpartijen in Istanbul. Het gezin voegt zich bij Leonidas Daskalidès; de oom van Jean die tien jaar eerder de wijk naar Gent nam. In deze plaats beginnen de ouders van Jean in 1931 een banketwinkel. Bovendien legt het echtpaar zich toe op de productie van pralines dan wel bonbons. Later maken deze onder Leonidas en Daskalidès naam en faam. Jean werkt op de achtergrond in de chocoladezaak en ontwikkelt tegelijkertijd vele andere talenten (zie kadertekst). Pas in 1970 neemt hij officieel het roer over bij Leonidas, negen jaar later eveneens bij Daskalidès. Vanaf 1985 verovert hij hiermee ook de internationale markten en groeit Daskalidès
Wie zijn de grondleggers van zoetwarenbedrijven, wat is de geschiedenis van ondernemingen in onze branche en waarom groeien sommige merken uit tot iconen? In deze rubriek belichten we in vogelvlucht de historie van een zoetwarenondernemer, een bedrijf of merk. In deze chocoladespecial de Belgische chocoladeproducent Daskalidès waarin het Duitse Halloren recent een groot belang nam. De onderneming is nu feitelijk een zusterbedrijf van het Nederlandse Steenland Chocolate, een ander onderdeel van Halloren.
uit tot een referentie in de chocoladebranche. De zoon van Jean, Alexandre, trekt de kwaliteitsfilosofie door met als gevolg de in 1987 prestigieuze Laurier D'Or de la Qualité bekroning. In 2004 neemt branchegenoot Bouchard samen met de Belgische Sea-Invest holding het bedrijf over. Twee jaar later vindt een productiesamenvoeging en verhuizing plaats naar een nieuwe, grote fabriek in
Jean Daskalidès 1922 – 1992 Jean Daskalidès is een man met diverse gaven. In de oorlogsjaren leidt hij een jazzorkest genaamd The Blue Swingers. Daskalidès speelt er zelf de tweede trompet. Om de Duitsers te misleiden, geeft de in het verzet actieve Belg Vlaamse titels aan Amerikaanse jazznummers. In 1944 studeert hij in Gent af als ingenieur in de voedingswaren. Enige tijd daarna begint de vrijmetselaar aan een studie geneeskunde. In die periode is hij schijnbaar onvermoeibaar: hij volgt les aan de universiteit, werkt in het ouderlijk bedrijf, doceert aan een middelbare en paramedische school, en is inmiddels vader van twee kinderen. Als latere gynaecoloog voert Daskalidès als een van de eerste abortussen uit die in deze periode in België verboden zijn. Er volgt een veroordeling.Op zijn zestigste bouwt Daskalidès nog een gloednieuwe pralinefabriek in Gent. In die periode aanvaardt hij de opdracht om het noodlijdende vrijzinnige ziekenhuis Institut Moderne in Gent te redden. Een andere passie van Jean Daskalidès is film. Als amateurfilmer registreert hij tijdens de Tweede Wereldoorlog clandestien een Duitse razzia vanaf het balkon van het ouderlijk huis. Een droom komt in vervulling wanneer hij in 1972 als schrijver en regisseur debuteert met Kalvariestraat 6 rue du Calvarie, een speelfilm waarin de Franssprekende Gentse bourgeois wordt geportretteerd. In het midden van de jaren '70 sticht Daskalidès het Gentse productiehuis Daska Films, dat tweewekelijks lokale nieuwsreportages brengt. Zijn passie voor film vertaalt zich ook in de financiering van een leergang Film aan de Universiteit Gent.
Vervlogen Tijden
26
Leonidas Voor de Tweede Wereldoorlog stichtte Léonidas Kestekides verschillende tearooms in België. De eerste filialen kwamen in Blankenberge, Brussel en Gent. In 1985 begon de internationale expansie onder toenmalig directeur Jean Daskalidès. De naam Leonidas is afkomstig van de oprichter van het bedrijf, Leonidas Kestekides. Toen Kestekides' neef Basile Kestekides het bedrijf van Leonidas overnam, noemde hij de onderneming uit eerbetoon Leonidas. Het bedrijf boekte in 2012 een omzet van zeventig miljoen euro en een bedrijfswinst van 6,45 miljoen euro. Meer dan de helft de inkomsten wordt gerealiseerd op de piekmomenten rond Kerstmis en Pasen. Ongeveer een vijfde van de omzet komt uit de export. Het bedrijf, gevestigd in Anderlecht, telt 360 werknemers.
Gent. Recent kocht de Duitse chocoladeonderneming Halloren een belang van vijftig procent in Bouchard/Daskalidès. Halloren spreekt over een ‘strategische samenwerking’. De Belgische onderneming Bouchard/Daskalidès biedt werk aan zeventig mensen en behaalt een omzet van ongeveer vijftien miljoen euro. Het bedrijf exporteert naar ruim vijftig landen. Het concern hoopt de komende jaren door te groeien op de Nederlandse markt. De ambitie is in ieder geval om voor 2014 een landelijke dekking te hebben van ongeveer negentig verkooppunten.
pick & mix ➜ industrie
Cargill past verkoopteam cacao & chocolade aan Veranderende klantenvragen én een groeiende cacao- en chocoladebusiness vormen de grondslag voor Cargill om het salesteam (cacao & chocolade) aan te passen. De 75 medewerkers tellende, uitgebreide afdeling valt sinds kort onder de verantwoordelijk van Emiel van Dijk. De Nederlandse sales- en marketing directeur stuurt de activiteiten in de gehele wereld aan, exclusief Noord- en Zuid-Amerika.
Wat is het voordeel van de nieuwe sales & marketingstructuur in vergelijking met de voorgaande situatie? “Onze regionaal werkende salesmensen zitten nu dichter op de huid van klanten en kunnen sneller vragen beantwoorden. Een voorbeeld: voorheen hadden we salesmedewerkers voor verschillende producten binnen de cacao & chocolade business. Denk daarbij aan een salesdeskundige specifiek voor cacaoboter, iemand gericht op enkel cacaopoeder, alleen vloeibare chocolade of vullingen. Nu is er voor de klant één aanspreekpunt voor alle productlijnen van onze gehele cacao- en chocoladeactiviteiten. We kunnen hierdoor wensen en behoeften adequater vertalen naar oplossingen.” De voordelen lijken logisch, waarom nu de aanpassing? “Bij Cargill werken we voortdurend aan het verbeteren van contacten met de markt. De laatste jaren zijn bovendien de behoeftes van klanten veranderd, bijvoorbeeld met betrekking tot duurzaamheid, innovatie en risico management. Is er hierover een vraag, dan is deze nu bij één salesmanager van Cargill neer te leggen en ontstaat er meer efficiëntie. Een andere verklaring voor de salesaanpassing, is onze groeiende cacao- en chocoladebusiness. Om dicht bij de markt te blijven, was een aanpassing noodzakelijk.” Hoe dicht zitten de salesmanagers nu bij hun klanten? “We werken met zeven regionaal geclusterde teams, zoals één voor Duitsland en Oostenrijk. De regio Noordwest-Europa bestaat uit de Benelux, Scandinavië, Ierland en Groot-Brittannië. De salesmede-
De nieuwe sales- en marketing directeur van de Cargill business unit Cocoa & Chocolate Emiel van Dijk (bovenste rij, derde van links) met de verschillende regionale salesmanagers. Voorheen werkte Van Dijk als sales & marketing directeur bij de businessunit Refined Oils Europe van Cargill. Daarvoor zat hij voor het Amerikaanse bedrijf in Maleisië en Singapore waar hij zich eveneens met oliën bezighield.
werkers bezitten volop kennis over een bepaalde regio. Overstijgt een vraag het gebied - een Nederlandse fabrikant die bijvoorbeeld exporteert naar China - dan vindt er binnen Cargill overleg plaats met collega’s in China.” Hoe groter de onderneming, hoe groter de afstand tot de markt en klanten? “Dat vind ik niet. Intern vindt er veel afstemming plaats, zodat we snel oplossingen voor klanten weten te realiseren. We bezitten daartoe een zogenoemd Productline Managementteam. Deze deskundigen stemmen wensen en behoeften vanuit de markt intern af. Is er een vraag, dan bekijkt dit team bijvoorbeeld de mogelijkheden binnen de productie, om een voorbeeld te noemen.”
Verhuizing Begin dit jaar is het management van de cacao & chocolade businessunit van Cargill in Wormer verhuisd naar een vestiging in Schiphol. Dat geldt eveneens voor de business unit Refined Oils (plantaardige oliën) en de crush producten (soja). Eerstgenoemde zat voorheen in Schiedam, laatstgenoemde in Amsterdam. “De drie activiteiten vinden vanaf Schiphol plaats. Een voordeel is dat we bijvoorbeeld een klantenvraag over chocolade en een plantaardige olie eenvoudiger kunnen beantwoorden: we zitten met de drie business units fysiek bij elkaar in één pand en dat maakt de onderlinge communicatie een stuk eenvoudiger”, zegt Emiel van Dijk. 27
industrie ➜ pick & mix
Mens(en)werk
Derk de Vries (48) volgt maart volgend jaar de met pensioen gaande Maarten Jan Dek op als directeur bij SSZ Benelux. De Vries is overigens deze maand begonnen bij het SSZ, en wel als interim-manager bij de Belgische afdeling. De manager bij SSZ België Peter Jan Lucas, is bij het studiecentrum vertrokken en gaat verder als zelfstandig consultant. De Vries studeerde bedrijfskunde aan de Wageningen Universiteit en werkte daarna in de verkoop en marketing bij verschillende bedrijven, zoals Kraft Foods. Hij zat een aantal jaar in de Benelux directie. Als managing director Kraft Foods Nederland was hij onder meer verantwoordelijk voor de integratie van LU, Cadbury en Kraft. Zijn laatste functie was internationale marketingdirecteur bij Continental Bakeries. Tim Cofer (44) gaat voor Mondelez International een groot aantal regio’s aansturen. Het gaat om Azië, Oost-Europa, het Midden-Oosten en Afrika. Cofer volgt de eind dit jaar met pensioen gaande Pradeep Pant (59) op. Tim Cofer is momenteel de president van Mondelez in Europa. Hij wordt opgevolgd door Hubert Weber (51) die momenteel verantwoordelijk is voor de koffiebusiness van het concern in Europa. Eerder (2008 – 2010) was Weber de hoogste baas bij Kraft Foods Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. Na veertig jaar trouwe dienst gaat de president van Kellogg North America Brad Davidson, met pensioen. Hij ging in de jaren zeventig van de vorige eeuw voor Kellogg aan de slag. Een andere functiewijzi-
ging is die van Paul Norman, de president van Kellogg International. Hij is benoemd tot Chief Growth Officer en legt zich vooral toe op groeistrategieën voor de diverse productcategorieën en innovaties. Norman wordt qua verantwoordelijkheden opgevolgd door de huidige baas van Kellogg Europe Snacks, Chris Hood. De functies van president Kellogg North America en Kellogg International vervallen echter. De Noord-Amerikaanse en Internationale activiteiten rapporteren direct aan ceo John Bryant. De aanpassingen zijn vanaf 1 oktober ingegaan. Recent is Robert Torck (54) de eerstverantwoordelijke bij Lorenz Snack World Deutschland. Torck was de ceo bij de Belgische chocoladeproducent Leonidas. Hij kwam echter geregeld in conflict met de Griekse aandeelhouders van het concern. Voor zijn periode bij Leonidas stuurde hij de Franse activiteiten van Intersnack aan. Dirk Jacxsens is sinds juli de ceo bij Leonidas. De 36-jarige van Storck afkomstige Thomas Lieske is benoemd tot verkoopdirecteur bij Mars Food in Duitsland. Hij legt verantwoording af aan Cyrille Balmes. Lieske volgt Rudolf Fischer op die uit eigen beweging is opgestapt. Multipond breidt het team in Eindhoven uit met Jos van Ganzewinkel. Hij houdt zich bezig met de activiteiten Verkoop & Project. Van Ganzewinkel bezit een uitgebreide ervaring op het gebied van metaaldetectie-, weeg-, etiketteer- en verdringerpomp- projecten in de food industrie en werkte de afgelopen 25 jaar bij Safeli-
Vrouwen aan de top Het aantal vrouwelijke commissarissen bij beursgenoteerde bedrijven is het afgelopen jaar zo snel opgelopen, dat het tijdig halen van streefcijfers zelfs in zicht komt. Het aantal vrouwen in de Raden van Bestuur blijft met nauwelijks één op de twintig echter zeer laag. Dat blijkt uit de jaarlijkse Dutch Female Board Index. Volgens onderzoeker en hoogleraar corporate governance (Universiteit Tilburg) Mijntje Lückerath, is na zeven jaar ploeteren nu duidelijk vooruitgang te zien. Voor het eerst heeft meer dan de helft van de 85 in Amsterdam genoteerde Nederlandse nv's
28
ten minste één vrouwelijke commissaris of bestuurder. Als dat zo doorgaat, wordt het Europese quotum van minimaal vier op de tien vrouwelijke commissarissen over vijf
Voor het eerst heeft een meerderheid (62 procent) van de beursfondsen nu één of meer vrouwen in de Raad van Bestuur of Raad van Commissarissen. De stijging komt vooral door de forse toename van het aantal vrouwelijke commissarissen; dit cijfer nam toe met twintig.
ne (Mettler Toledo), Zomerdam en Spin Pompen. Joost Sliepenbeek is aan de slag gegaan als financieel topman bij afvalverwerker Van Gansewinkel. De voormalige financieel directeur en directievoorzitter van C1000 was korte tijd ook lid van de Raad van Bestuur van Jumbo. Op 1 januari vertrok Sliepenbeek bij C1000, waar hij werd opgevolgd door Niels Onkenhout. Bestuursvoorzitter Aalt Dijkhuizen stopt op 1 maart 2014 bij Wageningen UR. Hij heeft er dan drie termijnen van vier jaar op zitten. Dijkhuizen (1953) kan terugzien op een periode waarin de positie van Wageningen UR aanzienlijk is versterkt, laat de universiteit weten. “Het aantal studenten is meer dan verdubbeld en al acht jaar achtereen komt de universiteit in de Nationale Studentenenquête als beste van Nederland uit de bus,” meldt het persbericht. Het is nog niet bekend wie Dijkhuizen gaat opvolgen. De Raad van Toezicht start daartoe zo snel mogelijk de procedure op. De Nederlander Frans Muller treedt begin november in dienst als ceo van de Belgische supermarktorganisatie Delhaize. Hij volgt Pierre-Olivier Beckers op, die sinds 1999 het bedrijf aanstuurde. Muller maakte eerder deel uit van de hoofddirectie van het Duitse Metro-concern. Daarvoor was hij onder meer de baas van Makro in Nederland. Nils Weigelt is benoemd tot marketingdirecteur bij Wrigley Deutschland. Hij volgt Philip Soukup op die het concern na drie jaar verlaat.
jaar gehaald. DE Master Blenders, DSM, Unilever en Wessanen voldoen nu al aan de Brusselse norm, die in 2020 gehaald moet zijn.
Groot, groter, grootst Vorig jaar kwam er zand in de motor. De omzetgroei van de vijftig grootste producenten van consumentengoederen die hun jaarverslag publiekelijk uitbrengen, vertraagde in 2012 in vergelijking met een jaar eerder. Dat blijkt uit een rapportage van onderzoeker OC&C Strategy Consultants. De stagnatie vindt vooral in Europa plaats, terwijl de grootste plussen in Afrika worden geboekt. In totaal behaalt de top vijftig maar liefst zeventig procent van de omzettoename in Amerika (noord en zuid), Azië en Afrika, elf procent komt uit Europa. Groeistrategieën worden bepaald door productvernieuwingen, efficiëntere distributie en overnames, aldus de marktvorser. Een ontwikkeling is verder dat de multina-
Dobla App
Dobla komt met een gratis app om het decoreren van taarten en desserts toe te lichten. Verder zijn er recepten en andere tips te vinden. “Maar de app heeft meer. Je vindt er ook het verhaal achter de producten. Zo kun je de werkwijze van internationale topkoks op de voet volgen. Op interactieve wijze maak je kennis met speciale technieken en verrassende manieren om te decoreren”, meldt Dobla. Het handigheidje is te vinden onder het zoekwoord Dobla en te downloaden in de App Store.
tionals zich meer en meer richten op opkomende markten en minder op Europa. Een andere uitkomst is dat de operationele winstmarge gemiddeld genomen zich in 2012 (ten opzichte van 2011) verbeterde
pick & mix ➜ industrie van 15,8 naar 16,2 procent, ondanks de geringere omzetgroei van slechts gemiddeld 1,3 procent in Europa. De in omzet 25 grootste bedrijven gericht op consumenten zijn:
Positie Bedrijf Omzet 2012* Operationele Veranderring winstmarge** 2011/2012 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Nestlé, US
98.353 16 Gelijk
Procter & Gamble, US 83.680 18
Unilever, UK/NL
PepsiCo, US
Coca-Cola, US
AB-InBev, BE
JBS, BR
Mondelez, US
Archer Daniels Midland, US
Tyson Foods, US
Philip Morris, US
L’Oréal, FR
Danone, FR
Gelijk
65.998 14
65.492 14
47.890 24
39.758
37.253
34 4
35.015 15 Gelijk
34.715
33.278
2
4
Gelijk
Gelijk
31.377 44 Gelijk
28.885 17 Gelijk
26.835 13
BAT, UK
24.075 40
Japan Tobacco, JP
23.324 23
Heineken Holding, NL 23.639 21
Asahi Breweries, JP
Kirin Breweries, JP
Kraft Foods, US
Altria Group, US
19.408
19.346
7
8
Gelijk
Gelijk
18.339 15
17.350 43
Colgate Palmolive, US 17.085 23
Diageo, UK
SAB Miller, UK
17.057 33 Gelijk
16.713 37
24
General Mills, US
16.658 16
25
Kimbery Clark, US
16.103 14
* Bedragen zijn gebaseerd op omzetten in de gehele retail in miljarden Amerikaanse dollars exclusief BTW ** Operationele winstmarge ofwel ROS (return on sales) geeft de verhouding tussen winst en omzet aan. Een operationele winstmarge van tien procent bijvoorbeeld staat gelijk aan tien eurocent winst bij een omzet van één euro
De digitale chocoladegids van Dobla.
De ranglijst is gebaseerd op publiekelijk gemaakte jaarverslagen. Vandaar dat bijvoorbeeld Mars (33 miljard dollar omzet) ontbreekt.
29
industrie ➜ pick & mix Het productschap Margarine Oliën en Vetten (MVO) houdt eind dit jaar op te bestaan. Met de Sociaal Economische Raad (SER) en het ministerie van Economische Zaken werkt de organisatie aan een soepel afbouwtraject. Vorig jaar besloot het kabinet dat de product- en bedrijfschappen in de huidige vorm ophouden te bestaan. De taken van de schappen die geen publiek belang dienen, zal het bedrijfsleven zelf moeten uitvoeren, zo vindt de regering. Insteek is om alle product- en bedrijfschappen formeel op 1 januari 2015 te beëindigen, Productschap MVO besloot echter om een jaar eerder de strekker eruit te trekken om zo de nieuw op te richten private Ketenorganisatie voor Oliën en Vetten in staat te stellen om taken en medewerkers over te nemen. Koekjesbakkerij Veldt heeft een gezond koekje ontwikkeld. Directeur Kees Pater kwam tijdens een congres in contact met gezondheidsmanager Mike Lie-A-Lien uit een netwerk van bedrijven die investeren in de duurzame inzetbaarheid van medewerkers. De ontmoeting zorgde voor de samenwerking. Ter plekke ontstond het idee voor het gezonde medewerkerskoekje. Op 10 september jongstleden presenteerde Kees Pater het meel- en botervrije koekje ‘Energy for All’ tijdens het congres ‘Beter werken, langer werken’. Overigens is Pater een initiatiefnemer van het project Pay it Forward, waarbij voorlopers op het gebied van duurzame inzetbaarheid hun kennis en ervaring doorgeven aan andere bedrijven. Barry Callebaut heeft van de Europese Commissie groen licht gekregen voor zijn gezondheidsclaim van Acticoa. Het is de eerste keer dat een chocoladeproduct een dergelijke claim krijgt toegewezen, meldt het Zwitserse bedrijf. Callebaut mag van Europa claimen dat producten onder het label Acticoa gezond zijn voor hart & bloedvaten. De claim heeft betrekking op flavanolen in de chocolade. Callebaut heeft bewezen dat een dagelijkse inname van 200 mg flavanolen de elasticiteit van de bloedvaten bevordert en zo een goede bloedsomloop stimuleert.
30
Koninklijke inspectie Het Brabantse LogoChoc trekt de aandacht van koningin Maxima. Het bedrijf, gespecialiseerd in (bedrijf)logo’s van chocolade, maakte in opdracht het nieuwe Orion gebouw van Wageningen Universiteit in chocolade geheel na. Maxima opende begin september het voor 2600 studenten bedoelde pand en inspecteerde daarbij de kleinere chocoladeversie. Bij de toelichting kreeg de koningin ook informatie over de chocoladecreatie. Het pand, alle ramen, gevelplaten, ingangen, openingen en dakconstructie zijn op schaal nagebouwd met chocolade. De gevels van het chocolade pand bestaan uit melkchocolade. De details van witte- en pure chocolade. Het chocolade Orion pand maakte LogoChoc volledig met de hand.
Overnametwijfels Vraagtekens onder analisten na de definitieve aankoop van de Aziatische cacao- en chocoladeleverancier Petra Foods door Barry Callebaut. Voor 860 miljoen dollar kochten de Zwitsers het concern waardoor Barry Callebaut de mondiale leidende positie verder versterkt en de omzet toeneemt naar ruim 6,4 miljard dollar. Dat zijn mooie cijfers, maar analisten fronsen de wenkbrauwen over de hoogte van de overnamesom en het feit dat de cacaodivisie van Petra Foods verlieslijdend is. Vandaar dat ceo Jürgen Steinemann van Barry Callebaut in de financiële pers tekst en uitleg gaf. “Ik belde vijf collega ceo’s die recent allemaal voedingsacquisities in Azië hebben gedaan. Weet je wat ze zeiden”, vertelde Steinemann in de Financial Times. “Je hebt het syndroom van de volwassen markt. Heb je een groeiende markt die jaarlijks met tussen de vijf tot tien procent toeneemt, dan betaal je een hogere rekening in vergelijking met een markt waarin je alleen kunt groeien door een percentage bij de concurrent weg te halen. In die zin voel ik mij heel comfortabel over de overname”, meldde de baas van Callebaut die verwacht dat de vraag in Azië naar cacaopoeder de komende vijf tot tien jaar met tussen de vijf tot negen procent plust. De huidige tegenvallende winstgevendheid bij Petra Foods is te wijten aan een stevige prijsdaling als gevolg van een mondiale overcapaciteit.
ADM
Overigens reageerde Steinemann recent op de mogelijke verkoop van de cacao- en chocoladebusiness van ADM. Hij liet in de media
weten dat er vanuit Barry Callebaut geen interesse daarvoor bestaat. Er zijn teveel overlappende activiteiten, is de verklaring. De andere dominante partij op de markt Cargill, zou de boeken van ADM hebben ingekeken, maar een daadwerkelijk bod ligt niet voor de hand. Een acquisitie door Cargill zou op veel verzet stuiten van de diverse anti-kartelautoriteiten. Sommige marktkenners denken dat het Olam concern uit Singapore een bod gaat uitbrengen. Een ander scenario is dat de verschillende cacaoactiviteiten van ADM in losse onderdelen worden verkocht.
Speculaasfeestje!
De kinder- en verjaardagsfeestjes die de komende tijd in het Nederlands Bakkerijmuseum plaatsvinden, staan volledig in het teken van één van de oudste Hollandse lekkernijen: speculaas. De verjaardagsfeestjes zijn in principe te boeken op woensdag en zaterdag. In overleg zijn andere dagen mogelijk. Kinderen steken tijdens de feestjes vooral zelf de handen uit de mouwen, getooid in een bakkersschort en een bakkersmuts. Onderdeel van het festijn is het maken en versieren van een eigen speculaaspop onder leiding van een vakbekwame bakker. De verjaardagsfeestjes zijn geschikt voor kinderen van vier tot en met twaalf jaar en duren circa anderhalf uur. Het Nederlands Bakkerij Museum bevindt zich aan de Kerkhofstraat 13 in Hattem. Info: www.bakkerijmuseum.nl
Bellen met KitKat software Wij lenen de naam, en als dank daarvoor plaatsen we een bestelling van vijftig miljoen KitKat repen. Zo zou je samengevat de deal tussen Google en Nestlé kunnen bestempelen. Google doopt het nieuwe Android besturingssysteem met de aanduiding KitKat. Nestlé meldt in de media bijzonder tevreden te zijn met deze naamgeving. Inmiddels prijkt er al een beeld van het Android KitKat-logo op Googles hoofdkwartier. Ook Hershey is natuurlijk zeer blij, want de onderneming bezit voor de Noord-Amerikaanse markt de licentierechten van KitKat. Sterker, Google trok een half jaar geleden eerst Hershey aan de mouw met de vraag of ze de naam KitKat mochten gebruiken. Op zich is de ‘zoete keuze’ van Google niet nieuw. In 2009 bracht het technologieconcern de Android Cupcake versie op de markt, een paar jaar later gevolgd door de Android Jelly Bean. Nu dus de KitKat variant. Hoeveel Google aan Hershey en Nestlé overmaakt, is niet duidelijk. Los van het geld, zijn zowel Hershey en Nestlé ook in hun sas met de doelgroep van het besturingssysteem voor mobiele telefoons: die bestaat uit jonge consumenten. “Er is ook een link met onze
pick & mix ➜ industrie
De nieuwste versie van het mobiele besturingssysteem Android heet Kitkat. Eerdere versies van Android kregen ook al zoetwarennamen, zoals Cupcake en Jelly Bean, maar niet eerder werd een andere merknaam aan het programma verbonden.
reclameslogan ‘Give me a break’, omdat consumenten een moment van rust pakken als ze even hun mobiele telefoon uit de broekzak halen”, vertelde recent een Hershey-manager in een Amerikaanse krant. Nestlé grijpt de lancering van het besturingssysteem aan om min of meer tegelijkertijd in negentien landen speciale KitKat repen op de markt te brengen, zoals in Australië, Brazilië, Duitsland, Japan, de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Rusland. Volgens de berichten hoort Nederland daar niet bij. De verpakkingen van de repen verwijzen de consument overigens door naar de web-
BANKETFABRIEK
“HET SLUISJE” B.V.
site android.com/kitkat waar prijzen zijn te winnen. “Dit is geen deal voor geld”, zei John Lagerling van Android global partnerships tegen de BBC. “We wilden iets leuks en onverwachts doen.” Het verbinden van beide merknamen brengt risico's met zich mee. Slechte prestaties van het ene merk stralen af op het andere merk. Maar dat risico willen de twee bedrijven graag nemen. “Je kan tien keer een rondje lopen rond het zwembad en je afvragen of het water warm of koud is, of je kunt zeggen: let’s jump”, aldus Patrice Bula, hoofd marketing van Nestlé, tegen de BBC.
n o o GewGoed!
• Herderlaan 12 • 3851 BD Ermelo • Nederland • Tel.: +31(0)341-55 20 16 • Fax: +31(0)341-56 11 44 • www.sluisjebanket.com • e-mail: info@sluisjebanket.com •
920051_SLUISJE_adv_195x135.indd 1
31
12-01-2009 8:11:2
industrie ➜ pick & mix
Lastig vraagstuk Wetenschappers discussiëren geregeld over allerlei stellingnames, maar dat veel suiker, zout en vetten in voeding tot gezondheidsproblemen leiden staat bij iedereen buiten kijf. Ondanks die glasheldere conclusie, blijft de suiker, zouten en vetten inname veel te hoog. Vandaar dat de Europese Unie extra geld steekt in onderzoeksprogramma’s om oplossingen te vinden voor het hardnekkige probleem. Zo richt het in 2012 begonnen programma TeRiFiQ zich zowel op een daling van vet en sodium, en op vet en suiker in kaas, bakkerijproducten en kant-en-klaarmaaltijden. Wetenschappers juichen de inspanningen toe, maar verklaren ook dat de sleutel voor het vraagstuk in handen is van de consument. Desondanks wordt er langs alle wegen gewerkt aan voedingskundige oplossingen, zoals het voor de gek houden van onze smaakpupillen die zo gewend zijn aan vet, suiker en zouten. Een beloftevolle techniek bijvoorbeeld is om een zeer dun laagje zout over het oppervlak van chips te sproeien. Het mondgevoel blijft hetzelfde, maar de uiteindelijke zoutinname
daalt. Voor wat betreft vet verwachten onderzoekers veel van cryo kristallisatie waarbij bevroren vet in een substantie wordt gespoten waardoor een veel uniformere verdeling ontstaat en er minder vet nodig is. Dit schijnt echter een kostbare techniek te zijn.
Teleurgesteld
Ondanks alle positieve ontwikkelingen, laat de Consumentenbond weten teleurgesteld te zijn over de zoutreductie in veel levensmiddelen. De Consumentenbond vroeg fabrikanten en retailers om een
reactie op het zout in hun producten, en kreeg daarbij soms opvallende antwoorden. Zo was volgens Jumbo/C1000 een weegschaal fout afgesteld waardoor er teveel zout in het brood van de supermarktketens terecht was gekomen. Overigens gaat de Consumentenbond zelden in op het ingewikkelde karakter van de problematiek. Vetten, zouten en suikers zijn wel te vervangen, maar het smaakprofiel verandert daardoor te veel waardoor de consument ze links laat liggen en toch blijft zoeken naar de vet-, zout- en suikerrijkere varianten.
Drie bedrijven werken momenteel samen om toelating te krijgen op de Europese markt voor kauwgom met medicinale marihuana. Het gaat om Medical Marijuana Inc., Canipa Holdings Drive Dixie X en CanChew Gum. Is eenmaal de EU-goedkeuring rond,
Buyers & Sellers of Used Production and Packaging Machinery for the Chocolate & Confectionery Industries
32
dan de kauwgom verkocht worden aan mensen met bijvoorbeeld chronische pijnen. Nigeria investeert in nieuwe, meer ziektebestendige cacaoplanten die al na twee jaar vruchten kunnen opleveren. Hierdoor moet de productie in twee jaar tijd maar liefst verdubbelen tot 500.000 ton. Nigeria is de
Contact us for all your used equipment requirements, and when you have machinery available for sale.
vierde grootste cacaobonenleverancier ter wereld. “We
www.raymondtravel.co.uk info@raymondtravel.co.uk
cacao producerende provincies uitdelen. Het gaat om
Raymond Travel Machinery Ltd Haybarn House, 118 South Street Dorking, Surrey, RH4 2EU, United Kingdom Tel. +44-(0)1306-743-780 Fax. +44-(0)1306-743-764
baas van het Cocoa Research Institute van Nigeria.
gaan acht verschillende cacao variëteiten in veertien exemplaren die binnen achttien maanden volwassen zijn en vruchten kunnen dragen”, vertelde recent de Een ander doel is om cacaoboeren te trainen in het verbeteren van de oogstkwaliteit.
White chocolate meets dairy caramel in our latest innovation Caramel Equilibre from Cargill
Caramel Equilibre is the only chocolate that blends Belgian white chocolate with real dairy caramel in one timeless and unique product. Be inspired to make every day extra special, and create a guaranteed hit that will delight the tastebuds of every generation. If you’d like to request a sample, contact your account manager or email cocoa_chocolate@cargill.com
www.cargill.com 33
industrie ➜ column
‘Eten met een glimlach’ Belangrijk voordeel van chocolade is ongetwijfeld het feit dat - net als koffie en thee - dit een genotmiddel is, dat velen als onontbeerlijk beschouwen. Discussies rondom voeding en gezondheid met stakeholders van onze branche hebben slechts zelden betrekking op echt vermeende negatieve zaken rondom chocolade. Tja…, natuurlijk wel de gevoeligheid van cacao als (niet)duurzame grondstof, maar dit zorgt bij de consument veelal niet voor een negatieve beeldvorming. Chocolade bezit in zoetwarenland een relatief hoge prijs in vergelijking met koek, banket en de snoepcategorie. Ook kenmerkend: het is een product met zeer grote wereldwijde spelers, ongelofelijk veel midden- en kleinbedrijven, maar ook een productcategorie met veel mystieken. Zo worden zin en onzin aan elkaar gekoppeld over vermeende gezondheidsaspecten van cacao. Of dat ook voor chocolade geldt én in welke mate, wordt niet altijd even duidelijk gemaakt. Wij hebben een paar jaar terug TNO onderzoek laten doen naar wereldwijd vergaard wetenschappelijk bewijs op het gebied van mogelijke gezondheidsaspecten van cacao. De mystieken die vanuit de cacaowereld worden gepubliceerd, zijn
Ton Baas, directeur VBZ
bevestigd. Mogelijke effecten op de bloeddruk, het welzijn en een gezondere huid zijn in het TNO rapport genoemd. De mystiek zit hem overigens in het proces van cacaoverwerking, meer specifiek het fermentatieproces. Want veel van de goede eigenschappen ondergaan een verandering tijdens dit op zichzelf al mystieke proces. En hoe beter de fermentatie beheerst wordt, hoeveel beter de gezonde stofjes bewaard blijven. Chocolade wordt ook steeds meer gemeengoed in opkomende markten, zoals India, Pakistan en China. Rusland boekt eveneens een gezonde groei, mede dankzij grote aanbieders, met soms lokale smaakaanpassingen. Onvergetelijk vind ik het bezoek in Hongarije aan een - van Heineken afkomstige - chocoladespecialist, die een zeer trendy winkel in Boedapest opende naast een al even eigentijdse productie-unit tegen de winkel aan: topkwaliteit chocolade en zeer hoog in de markt gepositioneerd met een voor dat land ongekend hoog geprijsd assortiment. Zijn groei lijkt onbegrensd, want het spiksplinternieuwe pand leek alweer te klein voor de markt. Het is fantastisch om te zien hoeveel talent zijn weg vindt in de chocoladeverwerking; onder het genot van een lekker likeurtje liep hij leeg over zijn passie. Passie op het allerhoogste niveau gebaseerd op vakmanschap maar ook echt liefde voor het vak. En gelukkig ook nog gecertificeerde herkomst! Mooi vak hebben wij toch! 34
Van der Pol maakt de beste basis voor al uw bakkerijproducten. -
Veel besparen met HD- Flexo?
Specialist in producten op maat Compleet roomboter assor�ment Uitgebreid assor�ment basisdegen Bake-off producten
HD-Lithografie
Wij zorgen voor hoge kwaliteit, goede service en zijn exibel. Van der Pol denkt met u mee en s�muleert nieuwe ontwikkelingen.
De hoogste kwaliteit uit slechts vijf kleuren!
HD-FLEXODRUKKERIJ
D. van der Pol en Zonen B.V.
De Kroon 21, 4261 TW Wijk en Aalburg Postbus 1, 4260 AA Wijk en Aalburg Tel. +31 (0)416 692785 Fax. +31 (0)416 693228 Info @vdpol.nl / www.vdpol.nl
Interesse? Bel:(0318) 550 333
www.viv.nl 35
industrie ➜ special chocolade
“Chocolade is geweldig, je kunt er alles van maken” Hij rolde toevallig in het vak, kon nog geen spuitzak vasthouden en ambieerde dat ook nooit. Toch runt Leo van der Maale een zeer succesvol chocoladebedrijf. “Ik ben flexibel, weet hoe de markt werkt en verzin steeds weer nieuwe dingen”, zegt hij. “Daar zit mijn kracht.”
Leo van der Maale van Lagosse: “De zaken gaan goed, achteroverleunen is er echter niet bij.”
“Chocolade is hartstikke leuk, omdat je er alles van kunt maken”, weet Van der Maale inmiddels. “Veel investeringen zijn niet nodig om als zelfstandig ondernemer aan de slag te gaan.” Vanuit die gedachte ruilde hij 23 jaar geleden zijn vaste baan als vertegenwoordiger bij een groothandel voor bakkerijgrondstoffen in voor het ondernemerschap. “Ik investeerde honderdduizend gulden en dacht ‘op is op’. Als het niet zou lukken, had ik het in ieder geval geprobeerd.” Maar het lukte wel. En behoorlijk goed ook. Inmiddels heeft Lagosse een jaarlijkse omzet van rond de drieënhalf miljoen euro en een export van zo’n dertig procent naar omringende landen. Volgens Van der Maale heeft dat succes voor een groot deel te maken met zijn specialisme: bedrukte chocolade. “Ik ben begonnen met handwerkbonbons. Dan krijg je consumenten die zeggen: ‘vorige week had ik er een met cognac…, vreselijk! Ik wil geen bonbons meer.’ “Daarom ging ik het er gewoon op schrijven. ‘Cognac, cointreau, 36
whisky’. Alleen sloeg dat helaas niet zo aan. Het productvormpje week te sterk af van de traditionele bonbon.” Omdat hij toch behoorlijk had geïnvesteerd in dit idee, wilde Van der Maale niet opgeven. Zo’n tien jaar geleden maakte hij de overstap van traditionele chocolaterie naar een specialist in het bedrukken van chocolade. En dat werkte wel. Mede dankzij de opkomst van internet slaagde het concept en kon Lagosse uitgroeien tot wat het nu is.
Spreiding
Het eerste succes vormde de aanzet tot een hele productenrange waar Lagosse zich mee kon onderscheiden van collega’s. Chocolade wenskaarten, chocolade relatiegeschenken met boodschap en bedrukte taartdecoraties die de hele wereld overgaan. “We kochten een eigen zeefdrukkerij, een matrijzenmakerij en we werden er echt heel goed in”, vertelt Van der Maale, die inmiddels produceert voor de bakkerijbranche, de retail, warenhuizen, business to business, out of home en de groothandel. “Die spreiding vind ik
special chocolade ➜ industrie
Van koekfabriekszoon tot chocoladedirecteur
Van der Maale begon zijn carrière als vertegenwoordiger bij Dobla, toen nog een groothandel in bakkerijgrondstoffen. Toch zag hij zich zelf dat niet doen tot zijn 65e. “Het was een uitstervend beroep. Daar kwam nog bij dat het aantal klanten afnam en het retailbedrijf steeds meer groeide als specialist in brood en banket. Als ik geen toekomstperspectief meer zie, gaat mijn motivatie weg.” Na vijftien jaar zette hij de stap om voor zich zelf te beginnen. “Ik kom uit een nest van ondernemers. Mijn vader had een middelgrote koekfabriek. Het ondernemen was mij dus met de paplepel ingegoten. En de hoek van de ‘lekkere dingen’ kende ik ook al.” Hoewel het de bedoeling was dat Van der Maale bij zijn vader in de zaak zou komen, liep het iets anders. Toch viel de appel niet ver van de boom. De koek werd ingeruild voor chocolade.
heel belangrijk. Ben je afhankelijk van één doelgroep, dan kun je nooit een stabiele omzet realiseren.”
Napolitains
Nieuwe kansen blijven zien en schakelen wanneer dat nodig is, vindt Van der Maale essentieel. Zo begon hij twee jaar geleden met Napolitains voor out of home, een nieuwe doelgroep voor Lagosse. “Dat kwam toevallig op mijn pad, omdat een grote producent in Nederland de zaak verkocht en er ruimte kwam in de markt. Ook paste het artikel goed bij mijn bestaande producten en bij de business to business lijn. Dus waarom niet? Een prima doelgroep en een enorme markt, want zo pak ik direct ook partijen als de horecagroothandel.”
Leveranciers
Callebaut en Cargill zijn al jaren vaste leveranciers. Ook daarin probeert Van der Maale de balans te bewaren. “Cargill heeft de naam dat ze wat meer op de industrie zijn gericht en Callebaut meer op het traditionele vlak. Verder is het heel simpel: als ik in België wil verkopen, moét het gewoon Callebaut zijn. Iets anders willen ze niet. Voor mij maakt het niet veel uit. Ze geven me alle-
Wenskaarten vormen een specialiteit van het bedrijf uit Heerhugowaard.
De Napolitains kwamen ‘toevallig op het pad’.
bei goede back-up, ze leveren op tijd, ik krijg een prima after sales en de kwaliteit is gewoon goed.”
Dát is ondernemen
Als ondernemer blijft Van der Maale altijd afhankelijk van invloeden van buitenaf. “Soms dwingt de markt je een bepaalde richting op en dan moet je proberen van de nood een deugd te maken en nieuwe kansen te zien. Neem de media aandacht voor ‘foute chocolade’. Dat namen wij zeer serieus. We gingen toen direct over op UTZ en Fairtrade chocolade. Als je zo alert reageert, zien je klanten dat je heel actief bent en initiatief neemt. Dat waarderen ze. De extra uitgaven voor duurzame grondstoffen zijn natuurlijk kostprijsverhogend. Om het effect op onze verkoopprijs zoveel mogelijk te beperken, ontwikkelden wij nieuwe matrijzen met een reliëf waarbij de chocoladeletters even groot blijven maar iets lager in gewicht zijn. Geen consument die dat opvalt en hij betaalt even veel voor het eindproduct.” Kortom, de zaken gaan goed en Lagosse groeit nog steeds. “Maar dat betekent absoluut niet dat ik nu achterover ga leunen en klaar ben. Succes is mooi, maar het accent moet altijd liggen op continuïteit.”
Chocolade spelletjes Iedereen kent ze wel; die priegelige puzzeltjes waarbij je zilveren balletjes in kleine gaatjes moet zien te rollen. Lagosse brengt binnenkort een chocolade variant op de markt (zie de foto). “De interesse is groot”, zegt Van der Maale. “Dus volgens mij gaat dit wel aanslaan. Het warenhuis vindt het een leuk artikel voor in de schoen. De luchtvaart ziet het als spelletje voor business class reizigers die zich vervelen tijdens een lange vlucht. Voor een hotel is het een ‘inslaap komertje’ en voor business to business een fraai relatie geschenkje wat door de brievenbus past en lekker opvalt.” 37
industrie ➜ special chocolade
“Wij gooien echt Het is natuurlijk niet niks om een succesvol familiebedrijf als Rijkenberg van de ene op de andere dag over te nemen. Toch waagde Henk Bijma de sprong. Hij blikt terug op een succesvol eerste jaar en vertelt over zijn toekomstplannen.
“Heerhugowaard moest ik bijna op de kaart opzoeken.” Voor de geboren Drentenaar Henk Bijma was het even wennen in die platte lege polder. Hij woonde er zo ver vandaan dat hij voor zijn nieuwe job moest verhuizen. Inmiddels is Bijma aardig gewend en weet hij het Noord-Hollandse landschap en de mentaliteit van de mensen te waarderen. “Het is hier hartstikke mooi en ik maak geweldige tochten op mijn motor.” En dan is er natuurlijk die spannende uitdaging. Want de scepter overnemen van iemand die al jarenlang zijn eigen familiebedrijf aanstuurt - en wiens vader dat voor hem óók al deed - doe je niet iedere dag. Samen met zijn twee partners Hans Neef en Joris van Wijk, sprak hij een fifty fifty verdeling af. “Ik de ene helft en zij samen de rest. Ik doe de operatie, zij zitten meer achter de schermen.” En dat gaat prima. “Natuurlijk was het in het begin even wennen”, geeft hij toe. “Vooral omdat hier een aantal mensen al heel lang werkt. Die waren behoorlijk aan hun oude baas verknocht. Dat had dus heel wat voeten in aarde. Maar ik moet zeggen nu, een jaar later, iedereen is happy. Jos Rijkenberg zocht natuurlijk naar een bepaald type mens die het met zijn werknemers goed zou kunnen vinden en een beetje de pater familias zou zijn, net als hij. Deze rol ligt mij wel”, lacht Bijma. “Helaas ben ik niet zo technisch. Dat is een verschil tussen ons. Jos liep altijd rond in de fabriek en wist precies wat hij bij een machinestoring moest doen. Gelukkig hebben we een hele goede productiemanager, die deze rol heeft overgenomen.”
Typisch Hollands
De kwaliteiten van Bijma liggen naar eigen zeggen elders. “Ik ben meer de marktman die de boer op gaat. Daar vindt dus wel een koerswijziging plaats. Wij gooien echt de luiken open.” Rijkenberg was tot nu toe redelijk nationaal georiënteerd. Zelf heeft hij een behoorlijk internationale achtergrond. Dat is ook zijn eerste stap met het bedrijf. “Ik wil goed kijken wat wij over de grens kunnen betekenen. Niet alleen in Europa, maar op termijn zeker daarbuiten. Natuurlijk is het voor een bedrijf dat nog helemaal geen export doet niet slim om direct naar de Verenigde Staten te gaan. Maar de contacten liggen er. Daar kijken we naar.”
Retail
De eerste stappen over de grens zijn gezet. “Zo begonnen we dit jaar met Denemarken, Zweden en Duitsland.” Hoewel de business in eerste instantie geënt is op de Nederlandse markt, is een deel van de lekkernijen volgens de directeur geschikt voor de export. “Krakelingen, pindarotsjes met zelf gebrande pinda’s, chocolade 38
Henk Bijma legt meer nadruk op productvernieuwing.
kerstmannetjes; dat soort producten slaat overal aan. Onze musketflikken zijn misschien wel weer typisch Hollands, net als chocoladeletters en Sinterklaas producten. “ Binnen de retail ziet hij een mooie kans. “Daar ligt mijn ervaring. We zitten natuurlijk nog steeds sterk in de vakhandel en dat blijf. De groei vindt echter in de retail plaats. In beperkte mate was daar al een start. Wij willen daar veel verder in gaan.”
Graaschocolade
Bijma zwaait nu sinds een jaar de scepter bij Rijkenberg. De mensen en het bedrijf kent hij inmiddels. Wat is nu typisch Rijkenberg? “Het motto ‘what you see, is what you get’ past bij ons. Transpa-
special chocolade ➜ industrie
de luiken open” rante verpakkingen, weinig poespas. Dat is typisch Hollands. In andere landen vind je dat niet zo snel.” Flexibiliteit vindt de directeur eveneens typisch Rijkenberg. “Van de ideeontwikkeling tot het eindproduct: wij doen het allemaal in huis. We kunnen ingaan op wat de klant wil. Daarnaast focussen we ons in de toekomst meer op productvernieuwing.” Toch is dit volgens de ondernemer een lastig vraagstuk. “Chocolade is natuurlijk heel klassiek. Alles is zo’n beetje uitgevonden. Dan kun je hele exotische combinaties proberen met chilipeper en dat soort dingen. Dat is misschien leuk voor een kleine club liefhebbers. De grote meute is echter heel traditioneel. Die eet gewoon melk, puur en wit, misschien met amandelen of hazelnoot. Dat is ook wat wij maken: echte graaschocolade noem ik het altijd. Het is de kunst om daarbinnen vernieuwend te zijn.”
Lichtpuntjes
Een hindernis vormen de sterk fluctuerende chocoladeprijzen. “De prijs van chocolade steeg de afgelopen periode zeker met vijftien procent, vooral melk en witte chocolade. Die toename is een gevolg van de hoge cacaoboter- en melkpoederprijzen. Cacaobonen zitten eveneens aardig in de lift. Een belangrijke verklaring is de speculatie. Gelukkig hebben we een aantal lange termijncontracten. Uiteindelijk moet je die prijsverhoging bij klanten terugkrijgen. Dat zie ik voor volgend jaar zeker gebeuren. Natuurlijk kijken we naar de concurrentie. Die zitten allemaal in hetzelfde schuitje.” Hetzelfde geldt voor het thema duurzaamheid. “Cacaobonen komen voornamelijk uit arme landen. Als wij willen dat de voorraad niet uitput, ontkomen we er niet aan om daar te investeren.” Gelukkig zijn er lichtpuntjes. “Chocolade is namelijk de kleine traktatie die mensen zichzelf niet ontzeggen. De economische tegenwind heeft daarom een beperkt effect op onze business.” Ondanks de crisis gaat het dus goed met Rijkenberg. Echt booming is het niet, maar wel redelijk stabiel. “Sinds wij de zaak overnamen, is er wel degelijk een stijgende lijn te zien. Eind dit jaar verwacht ik een redelijke plus van vijf à zes procent. Een mooie start toch?”
De muskets doen het vooral goed in eigen land.
Kerstmannetjes verkopen prima in Scandinavië; een regio die Bijma uit ervaring vrij goed kent.
“De vonken sprongen direct over” Na de HEAO werkte Henk Bijma (1959) vijf jaar in de grafische sector. In 1991 maakte hij zijn start in de zoetwarenindustrie, bij Red Band Venco. “De vonken sprongen direct over.” Snel daarna kwam Droste en zo begon het ‘chocoladeverhaal’. Weer waren er vonken. Gaandeweg is Bijma steeds meer Droste gaan doen. Eerst als commercieel manager, later als commercieel directeur. In 2006 begon hij voor zich zelf. Met zijn bedrijf 4Bees deed hij vooral interim management bij zoetwarenbedrijven, meestal internationaal. Via een van de projecten (Vast Bakeries) leerde hij zijn huidige zakenpartners kennen. “We vonden het leuk om wat samen te doen. Uiteindelijk werd deze wens met de overname van Rijkenberg concreet.”
39
toeleveranciers ➜ actueel Stevia zoetstoffen zullen in de toekomst in Europa vaker het stempel ‘Made in France’ dragen. Dat is een gevolg van een nieuwe samenwerking tussen verschillende Franse partners. Het gaat om een partnerschap tussen de Franse steviaproducenten Stevia Natura en Stevia Internacional Europe waardoor een nieuwe ‘Europese marktleider’ ontstaat voor de productie en marketing van de zoetstof. Stevia Natura is een specialist in extractie en productie van stevia. Ook Stevia Internacional Europe legt zich hierop toe. Bovendien werkt laatstgenoemde samen met een aantal partijen die eveneens in de alliantie van stevia rebaudiana worden betrokken, zoals Cristal Union en het dochterbedrijf Cristalco. Ook de Franse distributie onderneming Lavollée doet er aan mee. Het resultaat is een Frans bolwerk met – naar eigen zeggen – voldoende slagkracht om de Europese markt in stevia zoetstoffen te domineren. De mondiale markt van zoute smaakstoffen groeide de laatste vijf jaar met 1,5 miljard euro. Deze plus gaat vooral ten koste van de meer zoete smaakstoffen, bericht marktvorser RTS Resource. Momenteel bedraagt de wereldwijde markt van zoute smaakstoffen ongeveer 6,44 miljard euro.
Smaken combineren Europeanen zijn voor wat betreft smaken vrij conservatief, maar er zijn methoden om op basis van populaire smaken daaromheen iets nieuws aan te bieden. Dat bericht onderzoeker Euromonitor. Een andere vaststelling van de marktvorser: de West-Europese smaakstoffenmarkt is goed voor twintig procent van de mondiale omzet. In vijf landen neemt echter de omzet de komende jaren af. Daaronder Nederland, en Griekenland, Oostenrijk, Frankrijk en Italië. In Turkije vindt echter groei plaats, verwacht althans Euromonitor. Hoe om te gaan met de dalende West-Europese markt? Het toverwoord – ook in deze situatie - is innovatie. ‘Using flavours is a good way to catch consumers’ attention. It is becoming increasingly important, especially in Europe, because the packaged food market has slowed down’, valt in de rapportage te lezen.
Nieuwe aroma’s
De zoetwarenbranche doet er goed aan te kijken naar de frisdrankenindustrie.
Want deze sector weet adequaat van nieuwe smaakstoffen gebruik te maken, is het advies. Kenmerkend daarbij is dat innovaties in samenhang plaatsvinden met gevestigde, populaire smaken, zoals limoen, citroen en sinas. ‘If there is innovation it seems to be around those three flavours, for example lemon and green tea. We think natural is the way forward – green tea and things like hibiscus. More plant-based flavours are most popular’, is de opinie. Min of meer hetzelfde is van toepassing op de ijscosector waar al jarenlang dezelfde smaakvoorkeuren overheersen: vanille, chocolade en aardbeien. Het zijn vertrouwde smaken waar volwassen consumenten mee zijn opgeroeid. Ondertussen gebruiken ijscoproducenten ze als combinatie met nieuwe aroma’s. Er zijn ook leervoorbeelden in onze branche te vinden. Euromonitor verwijst naar typisch Amerikaanse aardappelchips (zout en ketchup) die goed scoren in India, omdat ze in dat land worden gecombineerd met lokale smaken.
need a flavour? ask us strik bv | bramenberg 19 | 3755 bv eemnes, holland t +31 (0) 35 53 80 107 | f +31 (0) 35 53 80 108 | sales@strik.eu | www.strik.eu
40 13057_Adv_Consudel_93,5x132.indd 7
18-03-13 16:56
actueel ➜ toeleveranciers
Belangstelling voor bananen Verwarm niet-rijpe ofwel groene bananen en de overblijvende pulp kan dienen als glutenvervanger of suikeralternatief. In hoeverre dit geschikt is voor de zoetwarenbranche, is nog niet helemaal duidelijk. PepsiCo gaat echter de inmiddels behaalde resultaten verder onderzoeken en heeft voor de procestechnologie patent aangevraagd. Het bananeningrediënt is volgens PepsiCo op termijn in onder meer snacks en koekjes toe te passen. In de onlangs gepubliceerde patentaanvraag staat dat PepsiCo werkt aan ingrediënten afkomstig van groene ongepelde bananen, omdat deze veel nuttige zetmelen en minder suikers bevatten dan de rijpe gele varianten. Deze eigenschappen maken ze zeer geschikt voor nader onderzoek. ‘Er bestaan mogelijkheden om de grondstof toe te passen als een vervanger voor gluten, als stabilisator en als suikeralternatief’’, meldt de aanvraag. ‘Moreover, the high fiber content of the peel provides functional benefits beyond that of banana or plantain pulp alone. In addition, the employment of unpeeled banana or plantain puree or powder provides the further benefit of minimizing waste by using whole fruits, due to the pureeing of whole bananas or
whole plantains including both the peels and flesh’, luidt het bericht. Groene bananen bezitten weliswaar meer en betere zetmelen dan gele exemplaren, maar de hardheid maakt ze ingewikkelder voor de processing: de kosten voor het productieproces lopen op. Daar heeft PepsiCo wat op gevonden en daar is ook de patentaanvraag voor bedoeld. Meer specifiek betreft dit onder meer (maar niet alleen) het verwijderen van de schil. ‘Green bananas, green plantains, and yellow plantains are too firm to be fed into standard commercial automatic banana peelers, thus must be peeled by other methods, such as by hand. Moreover, even after peeling, the hard banana or plantain pulp is difficult and slow to grind, requiring high feeding pump pressures in the commercial pureeing lines.’
desirable to incorporate a functional fruit ingredient into food or beverage products to provide both a function and enhanced nutritional value to the products’, vult het concern verder aan. ‘The banana ingredients could be used in cookies as texture modifiers, binders, dispersing agents, fiber fortifying agents, bulking agents, and sugar substitutes.’ De patentaanvraag beschrijft onder meer een warmtebehandeling tot zeventig graden van ongepelde bananen voor minstens tien minuten om het zetmeel als het ware week te maken waarna een puree ontstaat die vervolgens verder is te verwerken.
Flinke winst
Ook bij een aangepast kookproces om van bananen pulp te maken, is volgens PepsiCo nog flink winst te boeken. Een uitkomst zou zijn als zowel gele en groene bananen tegelijkertijd én in een natuurlijk proces kunnen worden verwerkt. ‘Moreover, it would be
Vanwege de harde textuur is het tot nu toe niet mogelijk om groene bananen kostenefficiënt te verwerken tot puree, meldt PepsiCo in een recent gepubliceerde patentaanvraag. Het concern nadert echter een oplossing.
HD-Flexodruk
www.altacel.nl Gemeenschapspolderweg 34 1382 GR Weesp 00 (31) 294-475 000
De juiste folieverpakking voor elk product
PROFESSIONALS IN FOLIEDRUK
DRUKKERS IN FOLIE
www.altacel.nl/flexodruk.pdf
41
toeleveranciers ➜ actueel
Co-packers onderzocht
Hoewel glimlachend op de foto, is er reden tot zorg onder co-packers: er heerst prijsdruk en de consolidatie zet zich door.
Ook bij co-packers is consolidatie de trend. Dit blijkt uit een onderzoek dat de European Copackers Assocation (ECPA) in de Nu dat er een einddatum voor de huidige Europese suikerquota op tafel ligt, lijkt de belangstelling voor isoglucose als suikeralternatief toe te nemen. Een voordeel is dat de van zetmeel gemaakte isoglucose lager is geprijsd. Vooralsnog toont de Europese frisdrankenindustrie interesse in de mogelijke suikervervanger. Dat komt, omdat isoglucose vloeibaar is en daardoor eenvoudiger is te verwerken in vergelijking met vaste voeding, zoals zoetwaren. Jaarlijks geeft de wereldwijde voedingsindustrie 512 miljard dollar uit aan nieuwe procesmachines, constateert onderzoeker Frost & Sullivan. De laatste jaren is er een stijgende lijn en die zet zich door. Vooral dankzij een toenemende vraag door producenten van kant-en-klaarmaaltijden. Interessant is het groeiende aandeel van Aziatische machineleveranciers die steeds meer kwaliteit bieden, aldus Frost & Sullivan.
aanloop naar haar eerste conferentie uitbrengt. De rapportage is uitgevoerd door marktonderzoekbureau Annalise Market Intelligence. De presentatie vindt plaats tijdens de ECPA Conference op 8 en 9 oktober aanstaande in Brussel. Naast dit thema zullen internationale sprekers relevante onderwerpen uiteen zetten. Verder is er tijdens de bijeenkomst aandacht voor het verhaal achter de brand bij copacker Chemie-Pack, die het bedrijf in januari van 2011 trof.
42
“Consolidatie is hét centrale thema onder co-packers in geheel Europa”, aldus Wouter Sleyffers van marktonderzoekbureau Annalise. “De markt staat al meerdere jaren onder enorme prijsdruk en kent een grote overcapaciteit. Het is daarom niet zo gek dat een ieder zich richt op de interne organisatie, de kosten probeert te minimaliseren en te behouden wat men heeft – met wisselend succes overigens.” Het onderzoek is gehouden onder diverse co-packers (primair en secundair verpakkers) verdeeld over acht landen in Europa, in zowel de food als de non-food sector. Bovendien zijn opdrachtgevers van co-packers geïnterviewd evenals experts. Met dit kwalitatieve onderzoek is een eerste beeld van de veelomvattende markt geschetst. Uit de data blijkt dat er momenteel meer dan duizend co-packers actief zijn in Europa. Ruim tachtig procent boekt een omzet van tussen de twee en tien miljoen euro. Verder is de markt zeer versplinterd en er is vanuit co-packers en opdrachtgevers behoefte aan centrale certificering.
Tegenvallende oogst Maanden van droog en koel weer in Kameroen hebben geen goed gedaan voor de cacaoteelt in het Afrikaanse land. Vooral in het zuiden en oosten wordt een tegenvallende oogst over de periode 2013/2014 verwacht. Het cacaoseizoen in Kameroen – de vijfde grootste producent ter wereld – loopt van 1 augustus tot 31 juli. De daadwerkelijke oogst vindt plaats van oktober tot aan januari/februari. Ook is er nog een kleinere oogst van april tot juli. Het regenachtige
Verpakkingsfilm van cacao Onderzoekers zijn erin geslaagd een dunne verpakkingsfilm te ontwikkelen die de groei van bepaalde bacteriën zoals salmonella, listeria en E. coli tegengaat. Opvallend is dat de film deels is gemaakt van cacao-extracten die rijk zijn aan flavonoïden. Daarnaast bestaat het verpakkingsmateriaal uit ethyleen vinyl alcohol copolymeer (EVOH). Volgens de wetenschappers is het nieuwe materiaal bij uitstek geschikt voor grootschalige toepassing in de voedingsindustrie. De conclusies zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Food Chemistry. Te lezen is: ‘This paper shows that the films
Prijsdruk
that have been developed are able to release sufficient amounts of active compounds, mainly catechins from cocoa extract, to inhibit completely the growth of all the microorganisms tested, with no significant differences between Gram-positive and Gram-negative bacteria’. Om de cacao-extracten voor de film toe te passen, wordt gebruik gemaakt van een gepatenteerd proces. Daarbij blijven de flavonoïden behouden. Het gewonnen cacaopoeder bezit acht maal zoveel epicatechin en procyanidin (twee soorten flavonoïden) als regulier cacaopoeder.
seizoen vindt in het zuiden en oosten van het land van medio maart tot half oktober plaats. Tot dusverre is er van regen nog onvoldoende sprake geweest, en dat zorgt voor vrees over een wellicht tegenvallende oogst. Vanaf juni is er al te weinig neerslag. Dat geldt overigens ook voor het centrale deel van Kameroen; een regio die goed is voor veertig procent van de totale cacao-oogst in het land. In het seizoen 2010/2011 was Kameroen goed voor een recordopbrengst van 240.000 ton cacao, het jaar daarop zakte dit echter naar 220.00 ton. Oorzaak toen was het droge weer. Over de net geëindigde periode 2012/2013 was er een lichte plus naar 227.000 ton.
De cacao-oogst in Kameroen gaat wellicht lager uitvallen.
Can
Zoek het verschil Op het eerste gezicht is er geen verschil te zien. Logisch, want het hele verschil zit ‘m in de smaak. Met ons assortiment kwaliteitsproducten stimuleren wij graag uw creatieve mogelijkheden. Daarom innoveren wij voortdurend. Dat merkt u aan ons breed gamma producten, onze verpakkingsmogelijkheden en aan onze klantvriendelijke, logistieke oplossingen.
SUIKER SPECIALITEITEN
VLOEIBARE SUIKER S
DROGE SUIKER S
. Fondant . Suikerpasta . Decoratiesuiker . Decoratiesuiker . Kleur -en Smaakkaramel . Coatings/vullingen
. Vloeibare suikers . Invertsuikers . Glucose-Fructosestropen (isoglucose) . Mengsels
. Witte korrelsuiker . Geraffineerde suiker . Bloemsuiker & griessuiker . Parelsuiker
Cane Sugar
. Coatings/vullingen . Kandijpoeder (cassonade)
. Kandijsiroop
Cane Sugar
Cane Sugar
. Rietsuiker standaard raws . Witte geraffineerde rietsuiker . Rietsuikerspecialiteiten
www.tiensesuikerraffinaderij.com
NE
W 43
toeleveranciers ➜ interview
“Wij timmeren alles dicht en dat vooral in het belang van de klant” Directeur Theo van Rossum van Cormac Industrial uit Lelystad leidt niet een doorsnee agenturenbedrijf. Terwijl collega’s zich toeleggen op procesmachines óf verpakkingsmachines, zitten bij hem beide specialiteiten in het pakket. Dit is slechts één aspect dat Cormac Industrial onderscheidend maakt. Een interview. Cormac Industrial is een internationaal klinkende naam. In Nederland staat het hoofdkantoor, het buitenland vormt de markt? “De naam biedt een internationale uitstraling. Hoewel ik vanuit mijn kantoor aan huis in Lelystad werk, bedien ik samen met mijn lokale collega’s voornamelijk de Centraal-Europese markt. Wij vertegenwoordigen verschillende leveranciers van proces- en verpakkingsmachines voor de zoetwarenindustrie. Met de naam Cormac Industrial kan ik in die regio’s prima uit de voeten.” Dat lijkt knap lastig: vanuit Nederland internationale machinefabrikanten in Centraal-Europa vertegenwoordigen? “Er vinden geen noemenswaardige problemen plaats. We zijn voornamelijk in Polen, Tsjechië, Slowakije en Hongarije actief. In Polen zijn er twee medewerkers, in Hongarije één, net als een Polen, Hongarije, Tsjechië, Bulgarije en Hongarije vormen de markten voor Cormac Industrial. Rusland lijkt een logisch land in dat rijtje. “Dat lijkt, maar Rusland vergt een geheel andere benadering dan Centraal-Europa”, zegt Theo van Rossum. “Rusland is een enorm land en aanwezigheid daar vereist veel investeringen. Bovendien moet je als directeur van een agenturenbedrijf zelf in het land zitten, dat is een gevolg van de Russische mentaliteit. Je kunt het zaken doen daar niet overlaten aan bemiddelaars en tussenpersonen, dan verlies je de controle.”
salesmedewerker in Tsjechië die eveneens Slowakije voor zijn rekening neemt. Deze personeelsleden zitten dicht bij de klant. Iedere dag is er onderling intensief contact. We werken samen in een virtuele kantooromgeving. Ik kan daarnaast goed op afstand besturen en ben gewend aan culturele verschillen. Vanuit Lelystad fungeer ik voornamelijk als administratie- en ‘sourcing’ kantoor. Ik definieer projecten, zoek naar leveranciers, zorg voor oplossingen en maak offertes. Dat hele proces rust op mijn schouders, de medewerkers in het veld zitten op de weg en houden zich bezig met de verkoop. Overigens, aangezien ik vanuit Nederland werk, doe ik daarnaast ook wel wat projecten in de Benelux. De nadruk ligt echter op Centraal-Europa.” Die projecten in de Benelux én Centraal-Europa bestaan uit proces- én verpakkingsmachines. Deze combinatie is binnen de agenturenbusiness vrij uniek. Een bewuste keuze? “Feitelijk is dit als het ware ‘komen aanwaaien’. Klanten die een productiemachine nodig hadden, bleken soms ook verlegen te zitten om bijvoorbeeld een flow wrapper. Ik ben nooit bang geweest om beide disciplines in één onderneming samen te voegen, mede dankzij mijn voormalige werkervaringen waar ik met een veelheid aan kapitaalgoederen bezig ben geweest. Als klanten vragen om een integraal antwoord voor zowel de processing en het verpakken, waarom zou je daarop dan niet inspelen? Bovendien is het niet noodzakelijk om alle ins en outs van elke machine te kennen. Is tijdens een project bepaalde kennis vereist die wij
Cormac Industrial
Theo van Rossum richtte in 1992 Cormac Industrial op. Daarvoor werkte hij zes jaar in Afrika waar hij onder meer Unilever en het voormalige vleeswarenbedrijf Homburg vertegenwoordigde. Vervolgens keerde Van Rossum terug naar Nederland en ging aan de slag voor de Nederlandse dochteronderneming van het Zwitserse handelsbedrijf Schweizerhall Technochem. Hij was er verantwoordelijk voor de CentraalEuropese markt. Na een reorganisatie werd de Nederlandse onderneming opgedoekt en maakte Van Rossum de doorstart als zelfstandig agent voor een aantal Nederlandse machineproducenten in Centraal-Europa. Een van de eerste agenturen betrof het toenmalige Duyvis, nu beter bekend onder de naam Royal Duyvis Wiener. Inmiddels telt het portfolio diverse leveranciers van proces- en verpakkingsmachines bedoeld voor vooral de zoetwarenindustrie. Enkele namen: Rasch, Knobel, Vomatec, Trefa, Cama, Wymbs Engineering, Lloveras en BV Vormenfabriek Tilburg.
44
interview ➜ toeleveranciers niet in huis hebben, dan gaat een specialist van de machineleverancier mee naar de klant.”
Huiver
“Veel agenten zijn huiverig voor technische problemen bij totaalprojecten. Is er een storing, dan zoekt de leverancier van verpakkingsmachines de oorzaken vaak in de productielijn en vice versa. Om dergelijke discussies te vermijden en niet te verzanden in welles-nietes spelletjes kiest menigeen er voor om zich of op procesmachines of op verpakkingsmachines te richten.” Jij kunt als totaalleverancier de hete aardappel bij technische storingen niet doorgeven? “Dat is ook niet nodig, want discussies over verantwoordelijkheden bij technische problemen zijn grotendeels te vermijden door vóóraf glasheldere afspraken te maken. Contracten schrijven is een van onze specialiteiten. Wij timmeren alles dicht en dat vooral in het belang van de klant. Waarom? Ik wil dat de machineleverancier vooraf precies weet wat hij moet doen en welke eisen gesteld worden ten aanzien van machinecapaciteiten, productkwaliteit, automatiseringsniveaus en doorlooptijden. Dit soort afspraken leggen we vast. We testen de machines voor verscheping in de fabriek van de leverancier. Vervolgens vindt er na installatie en inbedrijfstelling een ‘Site Acceptance Test’ plaats bij de klant. Ook dan dienen alle uitkomsten precies in lijn te zijn met de nauwkeurig contractueel vastgestelde criteria. Waar wij een enorme hekel aan hebben, zijn problemen achteraf. Uiteindelijk is dit ook in het belang van de betrokken leveranciers.” Cormac Industrial vertegenwoordigde in het begin leveranciers voor de cacaoverwerking en chocolade-industrie. Was dat in de jaren negentig een bloeiende sector in Centraal-Europa? “Een van mijn eerste agenturen betrof het toenmalige Duyvis (zie kadertekst, red.). Kenmerkend toen was dat veel Centraal-Europese bedrijven zowel cacaoverwerking én chocoladebereiding in huis hadden. Later is dit doorbroken, omdat cacaoverwerking meer een ‘vuil’ proces is, terwijl chocoladeproductie een hogere hygiënische graad vereist. De twee processen werden gaandeweg de tijd gescheiden en producenten kochten chocolade vaker in bij leveranciers als ADM, Barry Callebaut en Cargill. Deze trend heeft zich doorgezet, hoewel er nog uitzonderingen bestaan. Sommige chocoladeproducenten blijven zelf cacao persen, omdat ze hierdoor een eigen karakteristieke smaak kunnen waarborgen. De realiteit haalt ze echter in. De grote chocolade- , cacaoboteren cacaopoederleveranciers kunnen tegenwoordig iedere smaak en kleurvariëteit leveren. Uiteindelijk stopt vrijwel iedereen met zelf te persen; een kwestie van tijd.” Hanteren Poolse, Hongaarse en andere zoetwarenproducenten in de regio dezelfde normen als in West-Europa? “Ongetwijfeld. Hygiëne, betrouwbaarheid, hoge kwaliteit, modulaire systemen, energiezuinige componenten: ook in Centraal-Europa bepalen deze machine-eigenschappen het wensenpakket. Bovendien zijn de problemen identiek. In Polen hebben producenten eveneens te maken met stijgende grondstoffenprijzen en margedruk vanuit de retail. Vandaar dat ze net zo efficiënt dienen te werken als branchegenoten in West-Europa. Een onderscheid is nog dat de loonkosten in Centraal-Europa lager zijn, hoewel dit verschil afneemt.”
Quotemaster
Theo van Rossum wilde in eerste instantie met Cormac Industrial een groter aandeel op de Nederlandse markt vergaren, maar gaandeweg de jaren verdween die ambitie. Oorzaak is dat hij anders tegen het agenturenbedrijf is gaan aankijken. Gevolg is de oprichting medio vorig jaar van Quotemaster. “Een vriend zei eens tegen mij: ‘je bent een soort mastodont, een aloude traditionele handelsreiziger die met zijn koffertje vol monsters en brochures in de hand de wereld bereist op zoek naar afnemers. In deze tijd van internet en innovatieve digitale communicatietechnieken is dat een uitstervend beroep.’ Die uitspraak zette mij aan het denken. Quotemaster is mijn antwoord”, zegt Van Rossum. Independer.nl Quotemaster is een afleiding van de Engelse benaming Quotation, een aanbieding. Eenvoudig gesteld gaat het om een soort independer.nl: een website om aanbiedingen te vergelijken, maar dan gericht op machines voor de zoetwarenindustrie. Van Rossum licht toe: “Zoetwarenfabrikanten moeten in een globaliserende markt efficiënter inkopen. Punt is echter dat veel ondernemers terughoudend zijn om andere, nieuwe inkoopbronnen te onderzoeken. Niet alleen omdat dat erg veel tijd kost, maar ook omdat menigeen soms huiverig is om bijvoorbeeld een Chinese verpakkingsmachine te kopen. De keuze valt dan als vanouds op bijvoorbeeld een Duits exemplaar. Daarin heeft men vertrouwen, in de Chinese nog niet. Ik zeg met nadruk nog niet, want ook in China maken ze steeds betere machines. Via Quotemaster kunnen zoetwarenfabrikanten kennismaken met andere, nieuwe leveranciers die aan een vooraf vastgestelde aanvraag kunnen voldoen. Bovendien vindt er een flinke tijdsbesparing plaats.” Zaken doen “Hoe het werkt? De eerste fase is dat een zoetwarenfabrikant via de website zich kosteloos registreert, zodat wij weten met wie we zaken doen. Vervolgens benader ik die klant om de aanvraag precies te definiëren. Samen omschrijven we – bijvoorbeeld – de aanvraag voor een tempereermachine en de kenmerken hiervan. Op basis van de classificaties van die aanvraag, gaat dit verzoek automatisch naar leveranciers die hieraan voldoen en de betreffende machine kunnen aanbieden. Belangrijk hierbij is dat de klant anoniem blijft totdat hij zelf heeft bepaald met wie hij wil verder praten, zodat zijn strategisch belang beschermd wordt. De aanvraag gaat naar machineleveranciers die in het ‘systeem’ van Quotemaster zitten.” In totaal telt de database van Quotemaster ongeveer 1200 fabrikanten uit talrijke landen. “Bedrijven die op deze wijze een aanvraag van een zoetwarenfabrikant ontvangen, kunnen vervolgens reageren en na inloggen ‘online’ een offerte overleggen. Hoewel die aanbiedingen in hetzelfde format ingediend worden, kan de leverancier wel degelijk zijn USP’s (unique selling points) accentueren. Dit stelt ons in staat een vergelijkende rapportage te maken, waaruit een shortlist ontstaat die de keuze voor de zoetwarenfabrikant vereenvoudigt. De beslissing kan vallen ten gunste van een nieuwe leverancier, of de zoetwarenproducent kiest toch voor zijn bestaande vertrouwde relatie. Er is alle vrijheid. Het voordeel van Quotemaster is dat een projectmanager of inkoper prijzen beter kan vergelijken. Deze manier om snel en effectief machineleveranciers te zoeken en deze in contact te brengen met zoetwarenfabrikanten is de toekomst. Daarvan ben ik overtuigd.” 45
...in de volgende uitgave is suikerwerk het thema. Deze editie verschijnt begin november. De deadline voor het aanleveren van persberichten en andere interessante informatie is maandag 14 oktober 2013. info@consudel.nl
Hier kan uw advertentie staan! Voor meer informatie neem contact op met Consudel: 0031-(0)493-321415
buyers guide Verpakkingsmachines World’s largest supplier of rebuilt/ upgraded and used form-fill-seal machines (Rovema, Bosch, Sandiacre etc.) and fillers (Ishida, Yamato, Rovema, Webb etc.) PLEASE VISIT US AT WWW.DLPACK.COM specialists in form-fill-seal machines
Distributieweg 20 (Weststad III) 4906 AD OOSTERHOUT nL Postbus 241, 4900 AE OOSTERHOUT nL
46
DL PACKAgIng B.V.
confectionery ingredients
Natural Ingredients Confectionery Functionality
Gum Arabic Quick Gum, Quick Fibre acacia fibre, Agar-Agar, Honey, Organic Honey and Agave Syrup, Licorice Extract Confectionery Performers Quick Coat, Quick Gloss plus, Quick Shine, Quick Sol, Quick Glanz, Quick Lac, Quick Oil, Quick Coll, Quick Sour, Quick Chew
T +31 162 484 910 F +31 162 484 920 W www.DLPACK.com E info@DLPACK.com
Norevo GmbH, Schnackenburgallee 50, 22525 Hamburg contact@norevo.de Tel. +49 40 537979-0 www.norevo.de
buyers guide
2400 AB
E-mail: info@olman.nl www.olman.nl
chocolade- en suikerwerkmachines
verpakkingsmachines
- Eagle X-ray apparatuur
ASJOCONSULTANTS
2400 AB 2400 2400 AB AB E-mail: info@olman.nl www.olman.nl E-mail: E-mail: info@olman.nl info@olman.nl www.olman.nl www.olman.nl
weeg- en kookinstallaties, zoetwarenindustrie
MACHINERY VERHOEST NV - NIEUW EN GERENOVEERD ASJOCONSULTANTS
t VEMA-MIXERS: INDUSTRIELE mengers en
ASJOCONSULTANTS ASJOCONSULTANTS ASJOCONSULTANTS
kneders: COLLETTE, TONELLI, MOLTENI, KEMPER, DIOSNA..
t Komplete lijnen, wafels, biscuiteriën, chocolade.... t Bakkerij-en voedingsmachines, ovens, bake-off, .... e-mail: confectionery@terbraak.hosokawa.com
30 jaa voedin r midde gs le branch n e
SALVA, WP, BONGARD, HOBART, SIGMA, OPTIMAT, TOPCLEANER, KEMPER, DIOSNA, ....
Ambachtenstraat 17 8870 Izegem - België Tel: 0032(0) 51/31.39.29 fax: 0032(0) 51/31.42.89 E-mail: info@verhoest.com www.verhoest.com
t e-mail: Grote stock nieuw en tweedehands!! confectionery@terbraak.hosokawa.com Grote showroom! Proefbakkerij.
bakkerijmachines
We build THE MACHINERY VERHOEST NV MACHINERY MACHINERY VERHOEST NV -- NIEUW EN GERENOVEERD machine your - NIEUW NIEUW EN GERENOVEERD tt competitor t dreams of! The art of processing and tpackaging www.verduyn.nl The art of processing an Chocolate & Confectionary Potato & Vegetables Food & Nonfood Engineering & Maintenance Energy & Environmental
www.sgl-technology.com e-mail: confectionery@terbraak.hosokawa.com e-mail: T +31 (0)76 542 41 42 e-mail:confectionery@terbraak.hosokawa.com confectionery@terbraak.hosokawa.com
Verduyn bv, Camplaan 22a, 2103 GW Heemstede, Tel: +31 23 5290240, info@verduyn.nl Beyond all standards.
VEMA-MIXERS: INDUSTRIELE mengers en VEMA-MIXERS: INDUSTRIELE mengers en VEMA-MIXERS: INDUSTRIELE kneders: COLLETTE, TONELLI, mengers MOLTENI, KEMPER, kneders: kneders:COLLETTE, COLLETTE,TONELLI, TONELLI, MOLTENI, MOLTENI, KEMPER, DIOSNA.. DIOSNA.. DIOSNA.. lijnen, wafels, biscuiteriën, chocolade.... tt Komplete Komplete Kompletelijnen, lijnen, wafels, wafels, biscuiteriën, biscuiteriën, chocolade.... tt Bakkerij-en voedingsmachines, ovens, bake-off, .... Bakkerij-en voedingsmachines, ovens, bake-off, .... Ambachtenstraat 17 t SALVA, Bakkerij-en voedingsmachines, Ambachtenstraat WP, BONGARD, HOBART, ovens, SIGMA, OPTIMAT, 17 8870 Izegem - België SALVA, WP, BONGARD, HOBART, SIGMA, OPTIMAT, SALVA, WP, BONGARD, HOBART, 8870 Izegem51/31.39.29 - België TOPCLEANER, KEMPER, DIOSNA, SIGMA, .... Tel: 0032(0) TOPCLEANER, Tel: 0032(0) TOPCLEANER,KEMPER, KEMPER, DIOSNA, DIOSNA, .... .... fax: 0032(0) 51/31.39.29 51/31.42.89 H&C Verduyn bvba, Miksebaan 240, 2930 Brasschaat, Tel: +32 3 6501150 info@hcverduyn.be fax: 0032(0) 51/31.42.89 ttt Grote stock nieuw en tweedehands!! E-mail: info@verhoest.com Grote stock nieuw en tweedehands!! Grote stock nieuw en tweedehands!! E-mail: info@verhoest.com bv, Camplaan 22a, 2103 GW Heemstede, Tel: +31www.verhoest.com 23 5290240, info@verduyn.nl GroteVerduyn showroom! Proefbakkerij. www.verhoest.com Grote Groteshowroom! showroom! Proefbakkerij. Proefbakkerij.
Chocolade- en suikerwerkmachines; verpakkingsmachines; weeg- en kookinstallaties, zoetwarenindustrie
The The art art of of processing processing and and packaging packaging www.verduyn.nl The art of processing and packaging www.verduyn.nl The art of processing and packaging www.verduyn.nl Verduyn bv, Camplaan 22a, 2103 GW Heemstede, Tel: +31 23 5290240, info@verduyn.nl Verduynbv,bv,Camplaan Camplaan22a, 22a,2103 2103GW GWHeemstede, Heemstede,Tel: Tel:+31 +3123 235290240, 5290240,info@verduyn.nl info@verduyn.nl Verduyn
Verduyn bv, Camplaan 22a, 2103 GW Heemstede, Tel: +31 23 5290240, info@verduyn.nl
H&C Verduyn bvba, Miksebaan 240, 2930 Brasschaat, Tel: +32 3 6501150 info@hcverduyn.be H&CVerduyn Verduynbvba, bvba,Miksebaan Miksebaan 240, 240, 2930 2930 Brasschaat, Brasschaat, Tel: +32 3 6501150 info@hcverduyn.be H&C
H&C Verduyn bvba, Miksebaan 240, 2930 Brasschaat, Tel: +32 3 6501150 info@hcverduyn.be
47
H
voor elk product een passende flowwrapper
Verpakken met Bosch flowwrappers uit Schiedam, economisch, snel en betrouwbaar
48
Nederland: Verduyn bv, www. verduyn.nl, tel. +31(0)235290240 BelgiĂŤ: H&C Verduyn bvba, www.hcverduyn.be, tel. +32(0)36501150