Educatieve graduaatsopleiding voor de leraar secundair onderwijs
Niets uit dit werk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, geluidsband, elektronisch of op welk andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteurs.
Hoofdstuk 1: Wat is vakdidactiek?.................................................4
Inleiding ......................................................................................... 5
1. Wat is vakdidactiek? ...................................................................... 5 2. Een model vakdidactiek: het vak3dactisch model .............................. 6 3. Het bestaansrecht van het vak........................................................ 8
Vanaf hier: tekst cursus niet meer toegevoegd
Hoofdstuk 2: Leerplannen en jaarplannen Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
1. Leerplannen Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2. Jaarplannen Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3. Leerlijnen Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Hoofdstuk 3: Evaluatie ...................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
1. Wat is een didactische evaluatie?.................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2. Functies van evaluatie ................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3. Vormen van evaluatie.................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
4. Fasen van het evaluatieproces........................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
5. Betrokkenheid van leerkracht en leerlingen bij evaluatie.................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
6. Criteria voor een goed evaluatie-instrument Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
7. Voorbeelden evaluatie-instrumenten ............................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
8. Oefeningen
Hoofdstuk 4: Een lesvoorbereiding maken Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Inleiding Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
1. Belangrijke elementen van een lesvoorbereiding Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
2. Lesverloop Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
3. Checklist na het maken van je lesvoorbereiding Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Bronnen
Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
De studenten kunnen
Een omschrijving geven van het begrip ‘vakdidactiek’ De drie elementen uit het vak3didactisch model benoemen Het verschil verwoorden tussen vakdidactiek en algemene didactiek Kunnen aangeven dat de TV- en PV-vakken behoren tot het specifieke gedeelte van een studierichting Kunnen volgende zaken opzoeken: o de beroepskwalificatie van het beroep waartoe hun VE-vakken leiden o het studiegebied of studiedomein, finaliteit, onderwijsvorm en studierichting waar hun VE-vakken gegeven worden
T E B E R E I K E N D O E L S T E L L I N G E N
Zoals we reeds zagen in het OLOD ‘Algemene didactiek’ is didactiek de wetenschap van het leren en het onderwijzen: hoe kunnen kennis, vaardigheden en houdingen door een leerkracht aangeleerd worden aan leerlingen?
Algemene didactiek bestudeert volgende aspecten: hoe kan de leerkracht leerlingen motiveren, hoe bouwt de leerkracht een goede les op? Welke leermiddelen kunnen gebruikt worden? Hoe wordt het leerproces geëvalueerd? Hoe betrekt de leerkracht de leerlingen? … De leerkracht stelt hierbij steeds het proces van het leren van de leerlingen centraal.
Vakdidactiek is de didactiek voor een bepaald onderwijsvak.
Wat maakt dan het verschil tussen een specialist en een leraar? Wat zorgt er met andere woorden voor dat iemand een goede leerkracht is?
1. Van een leraar verwachten we natuurlijk inhoudelijke expertise: de leraar is iemand die zijn vak kent
2. Daarnaast is een leraar ook iemand die weet welke didactische methode hij moet gebruiken om zijn leerlingen de leerinhouden te laten ontdekken.
3. Belangrijk hierbij is dat dit alles gebeurt in de praktijk zelf: de leraar zal steeds rekening moeten houden met de dagdagelijkse context van het lesgeven. Lesgeven leer je immers niet alleen door ‘te weten hoe’ maar vooral door het te doen.
In de lerarenopleiding hanteren wij daarom volgende definitie:
‘Vakdidactiek is de discipline die (toekomstige) leraren in staat moet stellen om de inhoud van een vak in een bepaalde context te openen voor de leerlingen.’
Op basis van de definitie van vakdidactiek werd een model ontwikkeld: het vak3dactisch model (Inspiratiegids voor een kwaliteitsvolle vakdidactiek, dr. Johan Ardui e.a.).
Dit model illustreert dat vakdidactiek van een onderwijsvak gevormd wordt door een wisselwerking tussen vakkennis, algemene didactiek en praktijk. Vakdidactiek is niet de ‘som’ van de drie domeinen, maar is een nieuw uniek geheel.
1. Vakkennis: de kennis van het vak zelf, de inhoudelijke expertise
2. Didactiek: de kennis van de algemene didactiek: hoe wordt een les opgebouwd, welke didactische principes hanteer je als leerkracht,…?
3. Praktijk: de plaats waar het lesgeven ‘geoefend’ wordt.
De pijlen in het model laten de wisselwerking duidelijk zien:
a. van vakkennis naar vakdidactiek: ontsluiten b. van didactiek naar vakdidactiek: vertalen c. van praktijk naar vakdidactiek: uitdagen
a. van vakkennis naar vakdidactiek: in de vakdidactiek wordt nagedacht hoe de leraar de leerinhoud kan ONTSLUITEN voor de leerlingen. Hier horen begrippen als leerinhouden, selecteren, structureren, afbakenen,…
b. van didactiek naar vakdidactiek: in de vakdidactiek worden de didactische componenten VERTAALD naar het onderwijsvak. Hierbij horen begrippen als werkvormen, media, herhaling, evaluatie,…
c. van praktijk naar vakdidactiek: in de vakdidactiek wordt de leraar UITGEDAAGD door de praktijk (= een concrete en vaak onvoorspelbare realiteit), waardoor de leraar continue bijleert en zijn vakdidactische kennis evolueert. Begrippen zoals aanwezige infrastructuur, voorkennis, procesevaluatie, reflectie, klassfeer, ,… horen hier.
3. Het bestaansrecht van het vak
Een goede leerkracht is zich bewust van het bestaansrecht van zijn vak: waarom bestaat mijn vak: waartoe leidt mijn vak op, waar komen deze leerlingen in het werkveld terecht? Dit bestaansrecht hoort ook tot de vakdidactiek.
Om het bestaansrecht van je vak te kennen heb je volgende zaken nodig:
1. Wat is de maatschappelijke relevantie van mijn vak? Tot welk beroep leiden jouw vakken? Wat is de beroepskwalificatie?
2. In welke studiegebieden/onderwijsvormen/studierichtingen wordt je vak gegeven?
3. Welke inhouden worden gegeven? Wat is de essentie van mijn vak?
4. Wat maakt je vak anders dan de andere vakken?
Het bestaansrecht van de TV- en PV-vakken is duidelijk: deze vakken leiden op tot een beroep. Als de vakken TV Hout en PV Hout niet bestaan, worden geen schrijnwerkers opgeleid.
Een leraar hout weet dat zijn leerlingen voorbereid worden op het beroep van schrijnwerker en hij weet wat er verwacht wordt van een schrijnwerker. Zo kan hij zijn lessen beter opbouwen. Lessen zijn dan niet zomaar een opeenstapeling van werkvormen en opdrachten, maar een bewust proces naar bepaalde doelstellingen.
Welke competenties een schrijnwerker (of een kapper of een dakwerker of …) nodig heeft, staat beschreven in de beroepskwalificaties. In dit document staan alle vaardigheden, kennis en attitudes die men verwacht van een bepaalde vakman.
Voorbeeld: beroepskwalificaties binnenschrijnwerker
Link naar de Vlaamse kwalificatiestructuur: beroepskwalificaties: https://tinyurl.com/ycttckhd
Deze beroepskwalificaties zijn het uitgangspunt voor de curriculumdossiers en leerplannen voor de praktijkgerichte vakken (administratieve benaming TV & PV: technische vakken en praktijkvakken): de leerplannen zijn gebaseerd op de beroepskwalificaties.
Daarnaast bevatten de leerplandoelen of competenties díe competenties die de schrijnwerker, de lasser, de onderhoudsman,… nodig heeft om het beroep uit te oefenen.
Tot welk beroep leiden jouw vakken op? Wat is de beroepskwalificatie?
Zoek via onderstaande link van ‘onderwijskiezer.be’ https://www.onderwijskiezer.be/v2/beroepen/beroep_beroepenvelden.ph p
Welke beroepssector hoort bij jouw vakken?
Welke beroepen horen thuis in deze beroepssector?
o Kies één beroep uit de lijst en bekijk welke opleidingen leiden tot dit beroep.
o Klik op VKS en bekijk de ‘beroepskwalificatie’ voor dit beroep.
In Algemene didactiek zocht jij reeds jouw vakbevoegdheid op: welke vakken mag jij geven in het secundair onderwijs? Daarnaast is het ook interessant om te weten in welke finaliteit(en), studiedomeingebieden en studierichtingen deze vakken aangeboden worden.
Voorbeeld: het studiedomein STEM bevat heel wat studierichtingen zoals Houttechnieken, Elektrotechnieken, Bouw, Houttechnieken, enz.
Ga naar de matrix secundair onderwijs (Power BI) via volgende link
https://tinyurl.com/bd6aapf5
• Klik dan op ‘raadpleeg het aanbod’. Daar kan je verder klikken op studiedomeinen, finaliteiten, opleidingen per graad.
• Bekijk jouw studiedomein. Bekijk daar welke studierichtingen er bestaan in jouw domein in de verschillende graden.
Gebruik opnieuw de link van opdracht 1.
https://www.onderwijskiezer.be/v2/beroepen/beroep_beroepenvelden.
php
▪ Kies een beroep.
▪ Klik op ‘opleiding’. Zo vind je ook alle studierichtingen.
▪ Klik op 1 studierichting.
▪
Klik daar op ‘situering’. Zo vind je een overzicht van deze studierichting in het studiegebied.
Bij de onderwijsverstrekkers vind je de nieuwe leerplannen
▪ Bekijk in een leerplan voor jouw vak de leerplandoelen en leerinhouden.
▪
Tip: kijk bij verschillende onderwijsverstrekkers en grasduin ook eens in de leerplannen van het volwassenenonderwijs.
