ALLES OVER HET GREENKEY CERTIFICAAT NATUURINCLUSIEF ONDERNEMEN
HOE MOLECATEN GINKELDUIN DE STANDAARD ZET
WAT JE NOG NIET WIST OVER OTTERS
EEN EI-GENZINNIG BEZOEK AAN TIJ & MEER COLLECTIEF
VOORWOORD
Wist je dat Nederland ruim 108.000 hectare aan recreatieterrein heeft? Dat is ongeveer 3% van ons landoppervlak. Ter vergelijking: de hele Veluwe beslaat 90.000 hectare.
Vanuit ons domein kunnen we echt een verschil maken voor de biodiversiteit door deze terreinen natuurinclusief in te richten. Dat is dan ook het thema van ons tweede spoor! In dit magazine laten we je graag zien welke kansen er zijn, maar ook welke uitdagingen betrokken partijen daarbij tegenkomen. Green Key en IVN hebben eerder dit jaar samen de aanvullende module Natuurinclusief Ondernemen ontwikkeld. Het eerste certificaat is inmiddels uitgereikt aan de bevlogen parkmanager van Molecaten Park Landgoed Ginkelduin. Dariëlle van Bemmel verwoordde het treffend: ‘De natuur moet vooropstaan.’ In dit magazine vind je een filmpje waarin ze je meeneemt in de ontwikkelingen op het park.
Een belangrijk onderdeel van deze module is de training Natuurinclusief Ondernemen. Inmiddels hebben al ruim 60 ondernemers deze training gevolgd, en er staan nog meer trainingen gepland. De provincies Noord-Holland en Zuid-Holland ondersteunen dit initiatief actief met subsidies.
Op de Veluwe draait het succesvolle programma Natuur op je Park, een initiatief van Vitale Vakantieparken. Inmiddels doen al 50 vakantieparken mee. Van deze groep hebben 12 parken een natuurinclusief ontwerp opgesteld en zijn ze begonnen met de uitvoering. Eén van deze parken is RCN Vakantiepark De Jagerstee. Kijk met ons mee hoe natuurinclusiviteit hier tot leven komt.
Ook sportterreinen, een aanzienlijk deel van de recreatieterreinen, bieden volop kansen om bij te dragen aan de natuur. Een natuurinclusieve sportomgeving heeft niet alleen voordelen voor sporters, maar
Geert Dijks
Domeinleider Natuurinclusief Vrijetijdseconomie
Klimaatverandering en biodiversiteitsverlies maken natuurinclusief ondernemen onmisbaar voor watersport- en recreatiebedrijven, evenals sportterreinen. Deze benadering, die natuurherstel combineert met bedrijfsvoering, biedt niet alleen oplossingen voor natuur- en milieuproblemen, maar creëert ook kansen voor economische groei. Het is daarmee een license to operate voor ondernemers.
Ik zie steeds vaker natuurinclusieve ondernemers in actie. Denk aan een groenblauwe jachthaven met rietkragen, semi-verhard terrein in plaats van asfalt, en voorlichting over waterdieren. Maar ook recreatieteams, zoals het team van Bollo de Beer die een speurtocht organiseert en kinderen vertelt hoe belangrijk het is om de natuur te beschermen. Vakantieparken die duurzaam én natuurinclusief bouwen. Of een recreatiebedrijf dat van zijn gasten een vrijwillige bijdrage vraagt van 5% van de omzet, die wordt gedoneerd aan het natuurgebied waarin het park zich bevindt.
Voorbeelden uit de praktijk laten zien dat natuurinclusiviteit werkt, zowel financieel als maatschappelijk.
Dergelijke maatregelen vergroten het bewustzijn, verminderen hittestress, verbeteren de kwaliteit van het park en bieden gasten een aantrekkelijke, duurzame omgeving.
Het economisch voordeel is duidelijk. Onderzoek toont aan dat consumenten steeds vaker op zoek zijn naar duurzame, groene en blauwe natuurrijke bestemmingen. Bedrijven die hierin vooroplopen, profiteren van een betere reputatie, loyale klanten en, in sommige gevallen, lagere kosten door subsidies en besparingen.
Het Collectief Natuurinclusief Vrijetijdseconomie ondersteunt deze transitie met inspiratie, kennis en samenwerking. Dit doen we samen met partners zoals Vitale Vakantieparken, de Stichting KMVK en IVN. Voorbeelden uit de praktijk laten zien dat natuurinclusiviteit werkt, zowel financieel als maatschappelijk.
De toekomst van de vrijetijdseconomie is groen en blauw. Het is tijd om natuur niet langer als decor te zien, maar als partner. Samen bouwen we aan een sector die gastvrij is voor zowel mensen als de natuur.
12 ONDERNEMER
AAN HET WOORD
Parkmanager Dariëlle van Bemmel over natuurinclusief ondernemen
10
6
GROEN GEEFT MEER
Hoe recreatiebedrijven de natuur versterken én hun eigen succes vergroten
NATUURINCLUSIEVE SPORTTERREINEN
Eibert Jongsma over hoe sport en natuur elkaar kunnen versterken
17
NATUUR UITGELICHT: OTTERS
De herintroductie van de otter is een succesverhaal van natuurherstel en toont de verbeterde water- en natuurkwaliteit.
14 GROENER DOEN LOONT
Hoe natuur vakantieparken mooier, toekomstbestendiger en rendabeler maakt
18
LOGBOEK: VOGELOBSERVATORIUM TIJ
TIJ in het Haringvliet laat zien hoe natuurinclusieve architectuur kan bijdragen aan biodiversiteit, recreatie en bewustwording.
HOE RECREATIEBEDRIJVEN DE NATUUR VERSTERKEN ÉN
HUN EIGEN SUCCES VERGROTEN
De urgentie van natuurinclusiviteit wordt steeds groter, en de recreatiesector speelt hierin een cruciale rol. ‘Ik zie dat de natuur ontzettend onder druk staat. Onze generatie kan er nog volop van genieten. Maar hoe zit dat met mijn kinderen van 19 en 23 als die straks mijn leeftijd hebben? Of hùn kinderen en kleinkinderen? We moeten nú handelen om ze een toekomst mét natuur te bieden.’ Ido de Haan, programmaleider bij IVN Natuureducatie, is ervan overtuigd dat natuurinclusiviteit de recreatiesector toekomstbestendig maakt. Met de training Natuurinclusief Ondernemen en het nieuwe bijbehorende Green Key-certificaat biedt IVN ondernemers praktische handvatten om natuurbehoud en economische groei samen te brengen. ‘De recreatiesector heeft een unieke kans om een verschil te maken,’ zegt De Haan. ‘Niet alleen voor biodiversiteit, maar ook voor de toekomst van hun eigen bedrijven.’
‘Wat we zien, is dat ondernemers deze stap willen nemen vanuit een diepe overtuiging. Ze willen niet alleen iets teruggeven aan de natuur, maar begrijpen ook dat dit hun bedrijf onderscheidend en duurzamer maakt.’
De recreatiesector moet groener
De recreatiesector staat op een kruispunt. Klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en strengere regelgeving zetten druk op ondernemers. Tegelijkertijd veranderen de wensen van gasten. Ze zoeken geen ‘standaard’ recreatie, maar betekenisvolle ervaringen waarin natuur centraal staat. ‘Natuur is steeds meer een sleutelwoord in gastbeleving,’ zegt De Haan. ‘Veel bezoekers verwachten meer dan een zwembad of speeltuin. Ze willen rust, ruimte en verbinding met de natuur.’
Maar hoe combineer je duurzaamheid met economische groei? IVN en Stichting KMVK, de organisatie achter het GreenKey-keurmerk, ontwikkelden de training Natuurinclusief Ondernemen om ondernemers hierbij te ondersteunen.
Wat houdt de training in?
De training bestaat uit twee dagdelen en is ontworpen om recreatiebedrijven te inspireren én te activeren. ‘We richten ons niet alleen op het waarom, maar vooral op het hoe,’ legt De Haan uit. ‘Deelnemers leren praktisch toepasbare maatregelen waarmee ze direct aan de slag kunnen op hun eigen terrein.’
IVN werkt bij iedere training ook samen met lokale experts, omdat elk gebied in Nederland unieke kenmerken heeft. ‘We betrekken ecologen, terreinbeheerders en andere IVN-afdelingen die precies weten wat er in een regio speelt,’ De Haan. ‘Of het nu gaat om de flora en fauna in een nationaal park of de cultuurhistorie van een landschap, we zorgen dat ondernemers altijd de juiste kennis en ondersteuning krijgen voor hun plannen.’
Dag 1: het terrein vergroenen
De eerste dag draait om het vergroenen van de binnenen buitenruimte. Samen met een ecoloog voeren deelnemers een eenvoudige biodiversiteitsscan uit op een voorbeeldlocatie. Ze leren hoe natuurlijke oevers, kruidenrijke gazons of sedumdaken bijdragen aan biodiversiteit en een aantrekkelijker terrein. Dezelfde scan doen de deelnemers ná de eerste dag zelfstandig op hun eigen bedrijf.
‘De ondernemers ontdekken dat vergroening niet duur of ingewikkeld hoeft te zijn,’ zegt De Haan. ‘Soms is het simpelweg een kwestie van je gazon wat minder strak en op het juiste moment maaien of ruimte geven aan inheemse planten.’
Dag 2: natuurbeleving en communicatie
De tweede dag richt zich op hoe bedrijven hun gasten laten profiteren van deze vergroening. Deelnemers leren natuurinclusieve activiteiten te ontwerpen, zoals wandelroutes of blotevoetenpaden, en ontdekken hoe je middels communicatie gasten enthousiast maakt. ‘Het gaat om het vertellen van je verhaal,’ legt De Haan uit. ‘Waarom maak je deze keuzes? Hoe kunnen gasten daarvan genieten? Dat versterkt niet alleen de beleving, maar ook je uitstraling.’ Aan het einde van de training gaat iedere deelnemer naar huis met een concreet plan van aanpak, afgestemd op hun eigen terrein en doelen.
‘De natuur is steeds meer een sleutelwoord in gastbeleving. Veel bezoekers verwachten meer dan een zwembad of speeltuin. Ze willen rust, ruimte en verbinding met de natuur.’
Green Key-certificaat als extra stimulans
Om bedrijven verder te ondersteunen, heeft Green Key een nieuw certificaat ontwikkeld: Natuurinclusief Ondernemen. Dit certificaat is bedoeld voor bedrijven die na de training hun natuurinclusieve aanpak willen borgen en zichtbaar maken.
Het certificaat omvat drie hoofdonderdelen die nauw aansluiten op de IVN-training:
Fysieke inrichting:
Van bloemrijke borders tot natuurlijke waterpartijen.
Activiteitenaanbod: Workshops, excursies en andere natuurbelevingen.
Communicatie:
Helder uitleggen aan gasten wat je doet en waarom.
‘Dit certificaat is een geweldige manier om je inspanningen naar een hoger niveau te tillen,’ zegt De Haan. ‘Het is een bewijs van je inzet, maar ook een instrument dat gasten en personeel inspireert.’ Het certificaat is optioneel en kost €50 per jaar. Bedrijven kunnen hiermee hun Green Key-certificering uitbreiden en zich onderscheiden in de markt.
‘De natuur biedt ons zoveel. Het is tijd dat we iets teruggeven, en de recreatiesector kan daarin voorop lopen.’
Brede groep deelnemers
Een opvallend aspect van de training is de diversiteit van de deelnemers. Grote ketens zoals Molecaten en Landal doen mee, maar ook kleinere bedrijven zoals borrelbars of minicampings sluiten aan. ‘Wat je bedrijfsomvang ook is, er zijn altijd stappen die je kunt zetten,’ vertelt De Haan. ‘Zelfs een klein terras kan bijdragen aan biodiversiteit, bijvoorbeeld met groene gevels, een Tuiny Forest of een insectenhotel.’
De trainingen die al zijn voltooid, zijn door de deelnemers op de verschillende onderdelen beoordeeld met een gemiddeld cijfer van een 8,9. Ondernemers noemen de training inspirerend en vol praktische voorbeelden. Michel Huigevoort, directeur van Recreatiepark TerSpegelt, zegt hierover: ‘Wij vonden het een inspirerende training met ontzettend veel voorbeelden en praktische tips. Ik hoop er de komende jaren veel zaken van toe te kunnen passen.’
Groene inspiratie
Een inspirerend voorbeeld is Roompot Kustpark Texel. Dit park legde een biodiversiteitseiland aan met waterpartijen, wandelpaden en educatieve elementen. Molecaten Park Landgoed Ginkelduin in Leersum ging na de ‘in-companytraining’ aan de slag met blotevoetenpaden en transformeerde gazons tot bloemrijke velden.
Landal Beach Resort Ooghduyne ging na de training zeer voortvarend aan de slag met een gedetailleerde uitwerking van het plan van aanpak uit de training. Zij vroegen de ecoloog en IVN om een uitge-
breide biodiversiteitsscan te komen doen, samen met de directeur, facilitair manager, hoofd frontoffice en hovenier van het park. Deze scan zal worden meegenomen in het uiteindelijke plan om het park natuurinclusief te maken en het Green Key certificaat te behalen.
‘Wat we zien, is dat deze veranderingen niet alleen goed zijn voor de natuur, maar ook voor de gastbeleving,’ zegt De Haan. ‘Uiteindelijk willen we dat, geïnspireerd door de recreatieondernemer, ook de recreant zich natuurinclusiever gaat gedragen.’
Obstakels en oplossingen
Hoewel de training en certificering succesvol zijn, blijven er uitdagingen. Veel bedrijven weten niet waar ze moeten beginnen, of vinden vergroening duur en tijdrovend. ‘De versnippering in de sector is een struikelblok,’ zegt De Haan. ‘Er zijn duizenden recreatiebedrijven, elk met hun eigen behoeften. Dat vraagt om maatwerk.’
Om bedrijven een eerste stap te laten zetten, pleit IVN voor subsidies en cofinanciering vanuit de overheid. ‘Recreatiebedrijven willen zeker investeren in natuurinclusief. Dat is geweldig. Maar om de bal te laten rollen hebben ondernemers misschien een duwtje nodig,’ benadrukt De Haan.
IVN werkt nauw samen met brancheorganisaties en overheden om natuurinclusiviteit het nieuwe normaal te maken. ‘We hebben elkaar nodig om deze transitie te versnellen,’ zegt De Haan.
Waar IVN naartoe wil Het uiteindelijke doel is dat natuurinclusiviteit in 2050 de standaard is in de recreatiesector. ‘We willen dat gasten niets anders verwachten dan dat bedrijven samenwerken met de natuur,’ zegt De Haan.
Om dit te bereiken, zet IVN in op drie speerpunten. Ten eerste blijft de organisatie inspireren door succesvolle voorbeelden te delen die laten zien hoe natuurinclusieve initiatieven in de praktijk werken. Daarnaast zetten ze in op kennisontwikkeling door trainingen en opleidingen aan te bieden in meer regio’s en sectoren, zodat ondernemers en beleidsmakers de benodigde vaardigheden ontwikkelen. Tot slot worden samenwerkingen tussen bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties gestimuleerd, omdat gezamenlijke inspanningen essentieel zijn voor het realiseren van een natuurinclusieve recreatiesector. ‘Met deze aanpak dragen we bij aan een toekomst waarin recreatie niet alleen duurzaam is, maar ook een motor voor biodiversiteit en klimaatadaptatie. De natuur biedt ons zoveel,’ zegt De Haan. ‘Het is tijd dat we iets teruggeven, en de recreatiesector kan daarin voorop lopen.’
Meer weten?
IVN – Natuurinclusief ondernemen
Green Key Certificaat
EIBERT JONGSMA OVER NATUURINCLUSIEVE SPORTTERREINEN
EN HOE SPORT EN NATUUR ELKAAR KUNNEN VERSTERKEN
‘Het probleem is niet dat er te veel sporters in de natuur zijn. Het probleem is dat we te weinig natuur hebben voor alle sporters.’ Deze uitspraak van Eibert Jongsma, senior adviseur Public Affairs bij NOC*NSF (Nederlands Olympisch Comité * Nederlandse Sport Federatie), benadrukt een groeiend probleem. Met nu al 9 miljoen wekelijkse sporters groeit de sportsector nog steeds. De ambitie van NOC*NSF is om richting 2040 tot 12 miljoen sporters te groeien in Nederland. ‘Als we geen actie ondernemen, raken onze kwetsbare natuurgebieden overbelast en hebben we te weinig groene plekken om te sporten. Dat is een risico voor sport en natuur,’ zegt Jongsma.
Tegelijkertijd moeten we verder kijken: meer groene parken, fietsen op geluidswallen, hardlopen op groene bedrijventerreinen en zelfs sportaccommodaties op oude vuilnisbelten. Dit soort innovatieve oplossingen biedt ruimte voor buitensporters en versterkt de verbinding met de natuur. De sleutel ligt in een natuurinclusieve aanpak die sport en natuur samenbrengt.’
Volgens hem ligt de oplossing ook in natuurinclusieve sportterreinen: ‘Sportterreinen kunnen soms grijs, grauw en industrieel zijn,’ stelt Jongsma. ‘Maar door natuurinclusief te denken en te ontwerpen, kunnen we sportplekken transformeren tot groene ruimtes die bijdragen aan biodiversiteit en een gezondere sportervaring. ‘Een sportveld kan een levend ecosysteem zijn dat biodiversiteit ondersteunt, de omgeving klimaatbestendig maakt en een gezonde plek creëert voor mensen om te sporten. Maar dat vraagt om visie, samenwerking en actie.’
Vergroenen kan ook met kleine stappen Jongsma geeft aan dat vergroening niet altijd grootschalig hoeft te zijn. ‘Vaak kunnen kleine aanpassingen al een groot verschil maken. Denk aan het planten van heggen rondom sportvelden die bijen en vogels aantrekken, of het ophangen van nestkasten. Groene daken op clubhuizen, gecombineerd met zonnepanelen, is een andere stap die zowel de natuur als de energiekosten helpt.’
Voorbeelden uit het veld laten zien hoe effectief dit kan zijn. Een motorcrossclub in de Achterhoek heeft natuurzones rondom het terrein aangelegd om biodiversiteit te bevorderen. ‘Het is een prachtige balans,’ zegt Jongsma. ‘De motorcross heeft minder impact op de omgeving, en tegelijkertijd wordt er natuur gecreëerd die ook voor omwonenden waardevol is.’ Ook golfbanen nemen stappen. ‘Veel golfbanen waren van oudsher al vrij groen, maar ook hier is nog winst te behalen,’ legt Jongsma uit. ‘Het verbeteren van ecologisch beheer, zoals minder vaak maaien en het aanplanten van inheemse planten, kan biodiversiteit verder stimuleren. Dat geldt op veel meer plekken. Het gaat niet altijd om aanleg, maar vaak ook om goed beheer. Hier is veel winst te behalen.’
Integrale aanpak?
Toch waarschuwt Jongsma dat niet alles wat groen lijkt, daadwerkelijk bijdraagt aan duurzaamheid. ‘We moeten oppassen voor “greenwashing”. Als je een paar bomen plant of een groenstrook aanlegt, betekent dat nog niet dat een plek echt natuurinclusief is. Het gaat om een integrale aanpak waarbij sportterreinen een duidelijke meerwaarde bieden voor de natuur.’
Praktische kansen en drempels
Hoewel de voordelen van natuurinclusieve sportterreinen duidelijk zijn, ondervindt de sportsector praktische obstakels. Jongsma wijst op de beperkte middelen en tijd bij sportverenigingen. Veel van deze verenigingen worden gerund door vrijwilligers die al genoeg tijd kwijt zijn aan de dagelijkse organisatie. Vergunningen en bureaucratie vormen daarnaast een flinke drempel. ‘Het aanvragen van vergunningen kan een langdurig proces zijn, waarbij verschillende afdelingen en instanties betrokken zijn. Dit schrikt verenigingen vaak af,’ zegt Jongsma. ‘Gemeenten moeten hierin faciliterend optreden om het proces te vereenvoudigen.’
Een oproep tot samenwerking
De uitdagingen zijn groot, maar volgens Jongsma zijn de kansen dat ook. ‘Dit is een directe oproep aan gemeenten, provincies, sportverenigingen en natuurorganisaties. We moeten samen verantwoordelijkheid nemen om natuurinclusieve sportterreinen werkelijkheid te maken. Dat begint bij het integraal meenemen van de vergroening van sportterreinen binnen gemeenten. De afdelingen groenbeheer, sport en ecologie moeten samenwerken in beleid, en vooral ook bij de praktische ondersteuning voor verenigingen die willen vergroenen.’
Hij benadrukt het belang van partijen met elkaar verbinden. ‘NOC*NSF kan een brug slaan tussen de sportsector en andere stakeholders of partijen. Samen kunnen we oplossingen vinden die duurzaam zijn voor zowel mensen als de natuur.’
De toekomst van sport en natuur
Met een ambitie van 12 miljoen wekelijkse sporters in 2040 staat Nederland voor een grote opgave. Jongsma is optimistisch: ‘Een sportterrein hoeft niet te stoppen bij de hekken,’ zegt hij. ‘Door de omgeving te betrekken en groener in te richten, kunnen we zorgen dat iedereen van begin tot eind echt “buiten” is. Dat is de essentie van meer natuur voor alle sporters. Het probleem is niet dat er te veel sporters zijn. Het probleem is dat we te weinig natuur hebben. Ik geloof dat we van Nederland een voorbeeldland kunnen maken, waarin sport en natuur hand in hand gaan. Maar dat vraagt nú om actie.’
Meer weten?
Natuurinclusief sporten en bewegen
Molecaten Park Landgoed Ginkelduin, gelegen in een prachtig natuurgebied, bewijst dat recreatie en natuurbehoud perfect samen kunnen gaan. Als eerste recreatiebedrijf in Nederland met het Green Key-certificaat voor Natuurinclusief Ondernemen loopt dit vakantiepark voorop in duurzaamheid en natuurinclusiviteit. Parkmanager Dariëlle van Bemmel deelt hoe en waarom ze zover zijn gekomen.
Wat maakt Molecaten Ginkelduin een pionier in natuurinclusiviteit?
'Ginkelduin ligt midden in het schitterende Leersumse Veld. Dat is zowel een verantwoordelijkheid als een kans. We willen niet alleen de natuur beschermen, maar haar actief versterken. Alles wat we doen – van het maaibeleid tot de renovatie van onze huisjes – bekijken we door de bril van biodiversiteit. En we willen onze gasten die prachtige natuur ook écht laten beleven.'
Wat zijn enkele concrete aanpassingen die jullie hebben gedaan?
'Een belangrijke stap was het aanpassen van ons maaibeleid. We laten bloemen en kruiden volop bloeien, en dat trekt insecten en vogels aan. Daarnaast hebben we inheemse planten toegevoegd en een gelaagde begroeiing gecreëerd: een mix van gras, struiken en bomen.’
‘Onze huisjes zijn gerenoveerd in plaats van vervangen door nieuwbouw. Dat was een bewuste keuze om materiaalgebruik te minimaliseren. Daarnaast hebben we een scootmobielroute aangelegd over het park en bieden we gratis een scootmobiel aan voor minder mobiele gasten. Zo kunnen ook zij optimaal genieten van de natuur. Ook hebben we negen eigen schapen die onze heidevelden beheren. Dit is erg belangrijk, want zonder begrazing zouden deze verdwijnen. De schapen zijn een natuurlijke manier om de biodiversiteit op ons park te behouden. Het is prachtig om te zien hoe deze aanpak zowel de natuur als onze gasten ten goede komt. En we gaan een blotevoetenpad maken! Dat wil ik al heel lang, en nu is het officieel opgenomen in onze plannen voor volgend jaar.’
Hoe betrek je de medewerkers bij deze groene transitie?
'Onze medewerkers zijn onze grootste kracht. Met de parkmanagers hebben we de module Natuurinclusief Ondernemen gevolgd. In het begin was er wat weerstand: "Moeten we nou echt twee dagen over natuur leren?" Maar nu is iedereen om. De module pakken we op met ons gehele team. Ze begrijpen waarom we dit doen, denken actief mee en zijn trots op wat we samen bereiken.'
Hoe reageren jullie gasten op deze aanpak?
'De reacties zijn geweldig. Onze gasten waarderen het enorm dat hun verblijf niet alleen comfortabel is, maar ook bijdraagt aan de natuur. We zorgen ervoor dat ze zien en begrijpen wat we doen, bijvoorbeeld met bordjes bij bloemenvelden en georganiseerde wandelingen. Het inspireert mensen om thuis ook bewuster met de natuur om te gaan.'
Jullie hebben als eerste het Green Key Gold-certificaat mét Natuurinclusief Ondernemen ontvangen. Hoe hebben jullie dat bereikt?
'Green Key heeft ons geholpen om onze doelen helder te structureren. In het begin vonden we het spannend: "Moeten we dit echt doen?" Maar nu zijn we ontzettend trots op onze gouden status. Het certificaat laat zien dat we verder gaan dan de standaard. Het motiveert ons om steeds meer te doen en benadrukt voor onze gasten hoe belangrijk natuur voor ons – en hun vakantie – is.'
Wat was de groots te uitdaging bij deze omschakeling?
'Verandering is altijd lastig. Het kost tijd om iedereen mee te krijgen, van medewerkers tot gasten. Daarom is goede communicatie essentieel. Je moet laten zien waarom het belangrijk is en wat het oplevert. We zijn klein begonnen, bijvoorbeeld met een bloemenveld bij het hoofdgebouw. Dat had meteen zichtbaar effect en inspireerde om verdere stappen te zetten.'
Wat is jouw belangrijkste advies aan andere ondernemers?
'Begin gewoon. Zelfs kleine stappen, zoals minder maaien of een insectenhotel plaatsen, maken al verschil. Betrek je medewerkers, werk samen met experts en maak een plan dat bij jouw locatie past. Een cursus zoals ‘Natuurinclusief Ondernemen’ is een handige start. Daarmee bouw je stap voor stap aan een natuurinclusief beleid.'
Hoe zie je de toekomst van Molecaten Ginkelduin?
'We blijven ons ontwikkelen. De natuur is nooit af, en dat geldt ook voor ons park. Ik hoop dat we een inspiratiebron blijven voor andere ondernemers. Samen kunnen we laten zien dat recreatie en natuur hand in hand gaan. Ons doel is dat gasten hier niet alleen genieten, maar ook iets leren en geïnspireerd naar huis gaan.'
Meer weten? www.molecaten.nl/landgoed-ginkelduin
HOE NATUUR VAKANTIEPARKEN MOOIER, TOEKOMSTBESTENDIGER EN RENDABELER MAAKT
Vitale Vakantieparken helpt vakantieparken om natuurinclusief te ondernemen. Met praktische ondersteuning, zoals cursussen, ontwerpbegeleiding en financiering voor concrete stappen, maken zij het verschil voor ondernemers op de Veluwe. Hun programmaplan 2023-2025 biedt hierin een duidelijke structuur en ondersteuning. Binnen het project Park van de Toekomst staan vier thema’s centraal: energie op eigen kracht, circulariteit, klimaatadaptatie én biodiversiteit.
Sylvie Uenk, projectleider natuurversterking bij Vitale Vakantieparken, legt uit: ‘Wij maken natuurinclusiviteit toegankelijk en haalbaar. Of het nu gaat om ontwerp, aanleg of financiering – we ondersteunen ondernemers met direct toepasbare oplossingen.
Een natuurgebied vol kansen
Op de Veluwe vind je meer dan 500 vakantieparken, samen goed voor ruim 3000 hectare. ‘Volop ruimte voor kansen voor meer natuur en meer Veluwe-beleving voor de gast. Stel je voor dat elk park een stukje natuur realiseert op het terrein, hoeveel dat bij elkaar is,’ zegt Sylvie. 'Dat is precies waar Vitale Vakantieparken voor staat'.
Directe ondersteuning bij natuurinclusief ondernemen
Vitale Vakantieparken biedt ondernemers directe ondersteuning bij natuurinclusief ondernemen. Dit gebeurt onder andere via:
De cursus Natuur op je Park
Ondernemers leren hoe ze met kleine stappen impact kunnen maken, zoals de aanleg van een takkenril, vrij uitgroeiende hagen en het beheer van kruidenrijke velden.
Natuurinclusief ontwerp
Een schetsplan voor de langere termijn met inspiratie en ideeën voor biodiversiteit, klimaatadaptatie en natuurbeleving passend bij het concept van het vakantiepark. Met een stappenplan werkt de ondernemer aan de realisatie.
Veluwse Plantdagen
Tijdens deze dagen kun je als vakantieparkeigenaar op de Veluwe inheemse struiken en bomen aanplanten. Landschapsbeheer Gelderland geeft advies en duurzame hoveniers leveren de beplanting aan de deur.
Plant-en-klaarpakketten
Eenvoudig toepasbare oplossingen met struiken en planten die van nature voorkomen op de Veluwe. We werken hierin samen met lokale Green Label-hoveniers.
Brand & biodiversiteit
In twee gebieden op de Veluwe, waar het risico op natuurbranden erg hoog is, adviseren we samen met de Veiligheidsregio hoe vakantieparken hun park veiliger kunnen maken. Bijvoorbeeld door coniferenhagen te vervangen door hagen van loof. Dat draagt direct bij aan de toename van de biodiversiteit.
Gebiedsgerichte aanpak
In drie gebieden, waar heel veel vakantieparken dicht bij elkaar liggen, realiseren we groene entrees en versterken we groenstructuren. Dat komt de recreatieve beleving ten goede én verbindt de natuur van de Veluwe over de parken door het hele gebied.
Inspiratie en kennisdeling
Om ondernemers te laten leren van elkaar, organiseren we inspiratietours en een festival. Ook hebben we een kalender uitgebracht met praktische tips, passend bij het seizoen.
De financiering komt grotendeels vanuit de Regio Deal Veluwe, waarmee het programma tussen 2023-2025 concreet vorm krijgt. Sylvie: ‘Met gelden uit de Regio Deal ondersteunen we vakantieparken om duurzame stappen te zetten die goed zijn voor hun park en de natuur. Ook ondernemers investeren flink. Bijvoorbeeld in uitvoering van natuurinclusief ontwerp. Denk daarbij aan wadi’s, herinrichting van het park, aanplant en natuureducatie.
Met deze programmatische aanpak helpt Vitale Vakantieparken ondernemers om natuur, recreatie en ondernemerschap te combineren. Een mooi voorbeeld is familiecamping De Wildhoeve in Emst. ‘Zij doen mee aan alles: van energiebesparende maatregelen tot natuurinclusief ontwerp. Ze kijken altijd naar wat goed is voor het park, de gasten en de omgeving. Dat werkt,’ zegt Sylvie.
Begin klein, zie grootse resultaten
Veel ondernemers zien natuurinclusief werken als een grote uitdaging. Maar dat valt mee, volgens Sylvie: ‘Het gaat om kleine stappen die bij je park passen. Begin bijvoorbeeld met gebiedseigen beplanting, minder maaien of water beter opvangen. Dat scheelt vaak al in kosten en onderhoud.’ Begin klein, dan zie je hoe snel het verschil wordt gemaakt.’
De reacties zijn positief. Een ondernemer vertelde laatst: "Ons park ziet er groener uit, het onderhoud is makkelijker en de gasten merken het verschil in natuurbeleving."’
Groener doen loont: het bewijs
Vaak wordt gedacht dat investeren in natuur duur is, maar het onderzoek ‘Het Groene Doen loont!’, te lezen op de website van Vitale Vakantieparken, laat iets anders zien. Natuurinclusieve stappen leveren juist besparingen
op en zorgen voor meer tevreden gasten. Er zijn drie routes doorgerekend:
1. Minder maaien en aanplant die bij het gebied past: na twee jaar zie je al een kostenbesparing door minder onderhoud.
2. Meer natuurzones: parken die meer ruimte maken voor natuur trekken meer bezoekers en verhogen hun bezettingsgraad.
3. Natuurontwikkeling: grotere investeringen, zoals het combineren van natuurzones met luxe verblijfsobjecten, leveren een specifieke doelgroep op die bereid is meer te betalen.
Sylvie: ‘Een park heeft een aantal jaarplaatsen omgevormd tot een natuurzone. Die hebben ze rondom de horeca aangelegd. De omzet van het restaurant verdriedubbelde doordat gasten langer bleven zitten en genoten van het groen. Dat bewijst maar weer: natuur is goed voor je bedrijf.’
Wat houdt ondernemers nog tegen?
Toch is het niet altijd makkelijk. Sylvie ziet dat wet- en regelgeving soms in de weg staan: ‘Elke gemeente heeft bijvoorbeeld eigen regels voor kapvergunningen. Ook
de regelgeving rondom Natura2000 geeft beperkingen. Dat maakt het ingewikkeld voor ondernemers. Ook zie je soms handelingsverlegenheid: als je niets doet, kun je ook geen fouten maken.’
Daarnaast vraagt een duurzame aanpak om een manier van denken die over de lange termijn gaat. ‘Vakantieparken zijn enorm belangrijk voor de economie, zeker op de Veluwe. Ze zorgen voor werkgelegenheid, trekken toeristen en ondersteunen lokale ondernemers. Dat verdient blijvende aandacht van overheden en partners.’
Natuurinclusief: een win-win voor iedereen Natuurinclusief werken is geen luxe, maar een kans voor ieder vakantiepark. Het levert niet alleen een groenere omgeving op, maar ook een gezonder bedrijf en tevreden gasten. Sylvie besluit: ‘De natuur helpt je park mooier, toekomstbestendiger en rendabeler te maken. Begin klein en je zult zien hoe snel het verschil maakt.’
Meer weten?
Lees het volledige onderzoek Het Groene Doen loont!
Zie het Programmaplan 2023-2025 op de website van Vitale Vakantieparken.
Bekijk ook inclusiefnatuur | Vitale vakantieparken waarin de acties worden besproken.
Benieuwd naar de verhalen uit de praktijk?
Bekijk de video over Vitale Vakantieparken en een van de ondernemers, RCN Vakantiepark De Jagerstee in Epe. Zij passen natuurinclusief ondernemen succesvol toe op hun park.
Terugkeer van de otter
De otter verdween in 1988 uit Nederland, maar dankzij herintroductieprogramma’s is de populatie sinds 2002 gestaag gegroeid. In 2023 werden naar schatting 500 otters in Nederland geteld. De otter is een beschermde diersoort in Nederland.
Symbool van natuurherstel
De herintroductie van de otter is een succesverhaal van natuurherstel en toont de verbeterde water- en natuurkwaliteit. Omdat zijn voortbestaan volledig afhankelijk is van schoon water en duurzaam beheer van onze waterlandschappen, is de otter als 'bioindicator' een belangrijke graadmeter voor gezonde ecosystemen.
Natuurlijke zwemmer
Otters zijn uitstekende zwemmers en kunnen tot vijf minuten onder water blijven. Ze gebruiken hun scherpe zintuigen om vis en andere prooien te vangen, wat hen tot efficiënte jagers maakt .
Internationale dieren
De Nederlandse otterpopulatie heeft een beperkte genetische diversiteit. Het is belangrijk dat otters uit Duitsland naar Nederland migreren om inbreeding te voorkomen . De samenwerking tussen de landen waarborgt een duurzame groei van de otterpopulatie.
Nachtelijke jagers
Otters zijn vooral ’s nachts actief en gebruiken hun scherpe reukvermogen en gehoor om prooi te vangen. Dit maakt ze uitstekende jagers in de schemering .
Hand in hand
Otters drijven hand in hand om elkaar niet uit het oog te verliezen. Dit gedrag helpt hen in het water en versterkt hun sociale banden , vooral tussen moeders en jongen, of partners.
Kleur bekennen
Otters kunnen een roestbruine kleur vertonen op hun vacht, vooral na vooral na koude, regenachtige periodes. Dit komt door de manier waarop hun vacht zich aanpast om ze warm te houden.
Spot de otter!
Nederland biedt prachtige plekken om otters in het wild te zien. In de Biesbosch en Gelderse Poort vinden otters beschutting in moerassen en kreken. Ook in Nationaal Park Lauwersmeer (Friesland/ Groningen), in de Oostvaarderplassen (Flevoland) en op de Veluwezoom kan je de otter spotten. Onlangs heeft de otter zelfs poot gezet in Meijendel (Zuid-Holland). Otters zijn nachtactief, dus je hebt de meeste kans bij zonsopgang of schemering. Ze zijn goed gecamoufleerd, dus een glimp opvangen blijft een uitdaging, maar des te specialer!
LOGBOEK:
Hoe breng je mens en natuur dichter bij elkaar, zonder de balans te verstoren? Vogelobservatorium TIJ in het Haringvliet laat zien hoe natuurinclusieve architectuur kan bijdragen aan biodiversiteit, recreatie en bewustwording. We gaan op pad en klimmen zelfs het ei van TIJ in.
Datum: 5 november 2024
Locatie: Vogelobservatorium TIJ, Stellendam
Coördinaten: 51.8084° N, 4.0197° E
Weersomstandigheden bij vertrek: 9 graden, helder
Deelnemers expeditie:
Tiedo Dieke, designer VTE Magazine & Martine Chambone, communicatieadviseur Natuurinclusief a.i.
12:30 uur – Vertrek uit Den Haag
Onder een frisse herfstlucht vertrekken we naar vogelobservatorium TIJ in Stellendam. TIJ is het grootste en meest opvallende natuurkunstwerk van het Haringvliet en een plek waar natuur en architectuur samensmelten in een unieke recreatieve ervaring.
14:30 uur – Aankomst bij de Scheelhoek
We parkeren aan de rand van natuurgebied de Scheelhoek. Het gebied ademt rust: rietlanden, zandplaten en broedplekken voor steltlopers en grote sterns. De lucht ruikt zilt, en in de verte klinkt het geroep van vogels. Ad, van RO&AD-architecten en dus een van de bedenkers en ontwerpers van TIJ, vertelt hoe TIJ niet alleen een observatorium is, maar ook bijdraagt aan het versterken van de natuur in het gebied.
Hij heeft gelijk: we voelen hier meteen de aanwezigheid van de natuur. Het is alsof je in een andere wereld stapt.’
15:00 uur – Wandeling naar het observatorium
De route begint als een ontspannen wandeling door rietvelden, waarbij we steeds dichter naar de vogels toe worden geleid. Het laatste deel voert ons door een tunnel gemaakt van hergebruikte materialen, bedekt met zand om steltlopers een broedplek te bieden. Het is laag water, wat geluk betekent: we hoeven niet door het water te waden om het 'ei' te bereiken. Ad wijst naar de subtiele zichtlijnen langs de route. Hier is natuurbeleving geen toeval, maar een zorgvuldig ontworpen proces.
15:30 uur – Aankomst bij TIJ: Een ei in een nest
TIJ verschijnt als een geometrisch meesterwerk: een houten ei, geïnspireerd op de grote stern. Het observatorium ligt als een nest in het landschap, volledig opgebouwd uit circulaire materialen zoals lokaal hout en riet. De constructie is tijdelijk en modulair, zodat het ooit zonder schade aan de natuur kan worden gedemonteerd. Het voelt alsof dit gebouw hier altijd al heeft gestaan.
16:00 uur – Binnen in TIJ: Vogels kijken en bewust worden
Binnen voelen we meteen de stilte. Het ontwerp dwingt respect af: panoramische kijkgaten bieden zicht op de broedeilanden, terwijl we zelf onzichtbaar blijven voor de vogels. De serene sfeer en het geluid van de vogels maken ons stil. Ad legt uit: ‘TIJ verbindt mens en natuur. Niet door grote gebaren, maar door ruimte te maken
voor het kleine, het kwetsbare.’ Dat klopt als een bus. Het is alsof wij te gast zijn in de wereld van de vogels. Dat maakt deze ervaring zo bijzonder.
16:40 uur – Samenleven = samen leven
Op de terugweg bespreken we wat TIJ met ons heeft gedaan. We merken op hoe we door de natuurervaring automatisch zachter gingen praten, hoe we steeds meer luisterden. In zekere zin is TIJ niet alleen een ontwerp, maar een les in nederigheid. Waar onze reis begon op een lelijk, grijs parkeerterrein, voelden we ons een spion vanuit het ei waar de wereld steeds stiller werd, tot het gekwetter van vogels overbleef. Voor ons allebei voelt het alsof een deel van ons op een of andere manier is veranderd. De wandeling door de tunnel voelt nu als een symbolische terugkeer naar de menselijke wereld, met een herinnering om bewuster met de natuur om te gaan.
17:30 uur – Rolverdeling
Met een hoofd vol indrukken keren we terug naar huis. TIJ is niet alleen een vogelobservatorium, maar brengt de rol die wij kunnen spelen in het behoud van onze natuurlijke wereld in beeld door het je zelf te laten ervaren. Het toont aan hoe natuurinclusieve architectuur de mens dichter bij de natuur kan brengen en tegelijk bijdraagt aan het behoud van biodiversiteit en het ecosysteem.
TIJ: EEN BLAUWDRUK VOOR
NATUURINCLUSIEVE RECREATIE
TIJ is meer dan een bouwwerk; het is een symbool van hoe architectuur kan bijdragen aan natuurbehoud, bewustwording en duurzame recreatie. Door gebruik te maken van circulaire materialen, lokale bouwmethoden en respect voor het ecosysteem is TIJ een inspiratiebron voor de vrijetijdssector. Hier komen mens en natuur samen, en wordt de balans hersteld. TIJ biedt niet alleen een ruimte voor het observeren van de natuur, maar vormt ook een tastbaar voorbeeld van hoe natuurinclusief ontwerpen de toekomst van recreatie kan vormgeven.
COLLECTIEF NATUURINCLUSIEF
FEITEN OVER DE VRIJETIJDSECONOMIE & BUITENRECREATIE IN NEDERLAND
Met 104,9 miljard euro aan economische impact en 634.130 banen is de vrijetijdssector een sector van betekenis.
Los van de economische impact, is de sector ook een krachtige partner in het verbinden van mensen met hun leefomgeving. Wandelen en fietsen behoren tot de meest populaire vrijetijdsactiviteiten en zijn bij uitstek een manier om het landschap te ontdekken en je hiermee te verbinden.
108.000 ha
Onze sector beslaat ruim 100.000 hectare aan recreatieterreinen, variërend van campings en bungalowparken tot sport- en dagrecreatieterreinen en attracties. Samen is dat ruim 3% van het totale landoppervlak van Nederland.
3,8%
6,6%
WERKGELEGENHEID IN DE VRIJETIJDSSECTOR
Met 634.130 banen in 2023 zorgt de recreatie- en toerismesector voor 6,6% van de totale Nederlandse werkgelegenheid.
De vrijetijdssector droeg in 2023 3,8% bij aan het Nederlandse bruto binnenlands product (BBP), een stijging ten opzichte van 3,5% in 2022.
BESTEDINGEN AAN BUITENRECREATIE
Van de totale 104,9 miljard euro aan vrijetijdsbestedingen in 2023, werd 12,1 miljard euro besteed aan buitenrecreatieve activiteiten, zoals wandelen en fietsen.
849 miljoen
WANDELEN OP NUMMER ÉÉN
Wandelen is verreweg de populairste activiteit. In 2023 trokken we er 849 miljoen keer op uit, wandelend door bossen, langs stranden of door stadsparken.
1,3 miljard
WANDEL- EN FIETSTOCHTEN BLIJVEN FAVORIET
Routegebonden activiteiten zijn veruit het populairst van de activiteiten die mensen buiten ondernemen. Met 1,3 miljard wandelingen, fietstochten en vergelijkbare activiteiten ontdekten Nederlanders in 2023
Op 12 december 2024 vond de aanbieding van het rapport 'Recreatie in het Rivierengebied. Handreiking en kansenkaart' plaats. Een bijeenkomst die overheden, terreinbeheerders en maatschappelijke organisaties samenbracht. Centraal stond de vraag hoe natuurherstel en recreatie hand in hand kunnen gaan in het rivierengebied. De levendige discussies in een bomvolle zaal benadrukten het potentieel. In dit artikel gaan we in gesprek met Peter Leonhart, regiomanager Public Affairs bij ANWB, Janique Huijbregts, regiomanager Zuid bij ANWB, en Judy Koppenjan, adviseur strategie Nederland bij WWF. Zij vullen elkaar aan in hun gezamenlijke missie voor een toekomstbestendig rivierenlandschap.
‘Samenwerken betekent dat je elkaars doelen respecteert en aanvult.’
‘Het belangrijkste is dat we het proces ontschotten,’ stelt Leonhart van de ANWB. ‘Beleid wordt vaak los van elkaar gemaakt, terwijl een integrale aanpak juist kansen biedt. Deze handreiking geeft handvatten om dat te doen.’ Koppenjan voegt hieraan toe: ‘De voorbeelden in de handreiking tonen aan dat recreatie niet alleen mogelijk is, maar ook kan bijdragen aan het versterken van de natuur.’
Waarom groene ruimte onmisbaar is Leonhart benadrukt het belang van recreatie dichtbij huis. ‘De hoeveelheid groene ruimte per inwoner is de afgelopen honderd jaar met 80% afgenomen. Onze leden, en eigenlijk alle inwoners van Nederland, willen naar buiten kunnen, het liefst dichtbij huis. Het rivierengebied biedt daar unieke kansen voor.’ Deze kansen komen voort uit de combinatie van natuurherstel en recreatie, zoals beschreven in het manifest Levende Rivieren. Volgens Huijbregts is dat precies waar het om draait: ‘Meer natuur betekent meer ruimte voor recreatie, mits dit goed gereguleerd wordt.’
Biodiversiteit en beleving: een gouden combinatie Koppenjan legt uit hoe natuurontwikkeling bijdraagt aan biodiversiteit en de kwaliteit van de leefomgeving. ‘We hebben in Nederland te maken met klimaatverandering, wat vraagt om veerkrachtige ecosystemen. Natuurherstel kan niet alleen biodiversiteit versterken, maar ook zorgen voor betere waterveiligheid. De komende jaren worden er via allerlei programma’s plannen gemaakt voor de toekomst van de rivieren in Nederland.’ Volgens haar biedt deze ontwikkeling in het rivierengebied uitgelezen kansen om recreatie en natuurontwikkeling samen te laten gaan. ‘Door natuurbeleving leren mensen de waarde van deze gebieden kennen en waarderen.’
De handreiking wijst op het belang van extensieve recreatie, zoals wandelen en struinen, die weinig impact heeft op kwetsbare natuur. Leonhart licht toe: ‘Door delen van de uiterwaarden open te stellen en toegankelijk te maken, kunnen mensen de schoonheid
van het rivierenlandschap beleven zonder de natuur te verstoren. Denk bijvoorbeeld aan de Spiegelwaal, waar recreatie en waterveiligheid samenkomen.’
Kwetsbare natuur beschermen, toch toegankelijk maken Hoewel recreatie en natuurbehoud elkaar kunnen versterken, vraagt het om een zorgvuldige aanpak. Huijbregts erkent dat er spanningsvelden zijn. ‘Je hoeft niet alle natuur open te stellen. In kwetsbare gebieden, zoals broedplaatsen, kun je recreatie beperken tot bepaalde seizoenen of zones. Maar tegelijkertijd moeten we mensen blijven betrekken bij de natuur. Dat kan ook door groene paden of observatiepunten, zodat ze de natuur kunnen beleven zonder deze te verstoren.’
‘Meer natuur betekent meer ruimte voor recreatie, mits dit goed gereguleerd wordt.’
Koppenjan wijst op de noodzaak van een integrale aanpak. ‘Recreatie, natuurherstel en waterbeheer moeten vanaf het begin samen worden ontworpen. Dat vraagt om overleg tussen alle betrokken partijen, van gemeenten en haar inwoners, en van waterschappen tot terreinbeheerders. Alleen zo kan je een duurzame balans vinden.’
Ondernemers als drijvende kracht voor recreatie in de natuur
De combinatie van natuurontwikkeling en recreatie in het rivierengebied biedt ook mogelijkheden voor ondernemers in het rivierengebied. Leonhart vertelt hoe agrariërs en ondernemers kunnen bijdragen: ‘Bijvoorbeeld door een wandelpad over hun land open te stellen en tegelijkertijd koffie en appeltaart aan te bieden. Zo ontstaan er inkomstenstromen die bijdragen aan zowel de recreatie als de lokale economie.’
Huijbregts benadrukt dat ondernemers een cruciale rol spelen in het realiseren van een natuurinclusieve aanpak: ‘Kleine ondernemingen in het gebied kunnen duurzame producten en diensten aanbieden, zoals natuurgidsen, fietsverhuur of kleinschalige horeca. Dit versterkt de lokale economie en zorgt ervoor dat natuur en recreatie elkaar aanvullen.’
De handreiking benadrukt bovendien de economische voordelen van recreatie. Koppenjan noemt dit ‘sociaal ondernemen’: ‘Door als ondernemer proactief de verbinding te zoeken met de natuurontwikkelingen in het rivierengebied, biedt dit zeker kansen. Bovendien kan recreatie economische voordelen bieden die kunnen worden herinvesteerd in natuurbehoud en herstelprojecten. Een mooi voorbeeld is de Millingerwaard, een gebied waar recreatie en natuurontwikkeling elkaar versterken.’
Koppenjan voegt eraan toe dat ook een extensieve vorm van waterrecreatie, zoals kanoën of roeien, specifieke kansen biedt: ‘Het trekt bezoekers naar het gebied, geeft mensen de kans om natuur vanaf het water te beleven en helpt mensen daarmee de waarde van riviernatuur te begrijpen.’
Leonhart benadrukt ook de rol van overheden in het versterken van deze kansen: ‘Door te investeren in goede infrastructuur en duidelijke regelgeving kunnen overheden veilige en duurzame (water)recreatie ondersteunen. Dit kan niet alleen bijdragen aan de economie, maar ook aan de bewustwording over natuur en waterveiligheid.’
‘Beleid wordt vaak los van elkaar gemaakt, terwijl een integrale aanpak juist kansen biedt.’
Partnerschap als sleutel tot succes De samenwerking tussen ANWB en WWF-NL is een schoolvoorbeeld van hoe verschillende expertisegebieden elkaar kunnen versterken. ‘WWF-NL heeft veel kennis over natuurherstel en -ontwikkeling, terwijl wij als ANWB goed weten wat recreanten nodig hebben,’ zegt Leonhart. Koppenjan beaamt dit: ‘Het samenbrengen van recreatie en natuurherstel is complex, maar door elkaars kennis te benutten, kun je oplossingen vinden die beide versterken.’
Huijbregts wijst op het belang van goede voorbeelden: ‘Het is aan ons om partijen te laten zien hoe het kan. Als je mooie resultaten laat zien, inspireer je anderen om deze aanpak over te nemen.’
Volgens Koppenjan ligt hier ook een les voor beleidsmakers: ‘Samenwerken betekent dat je elkaars doelen respecteert en zoekt naar waar je die kunt versterken en aanvullen. We hebben gezien dat dit in projecten zoals de kansenkaart goed werkt. Nu moeten we deze successen verder uitbouwen, met een bredere groep partners en met blijvende aandacht voor integrale oplossingen.’
Een oproep aan beleidsmakers: werk samen Tijdens de presentatie van de handreiking werd een duidelijke oproep gedaan aan beleidsmakers en terreinbeheerders: werk samen vanaf het begin van projecten. ‘Waterschappen en gemeenten moeten recreatie en natuurherstel integraal meenemen in hun plannen,’ stelt Koppenjan. Leonhart vult aan: ‘We moeten het proces ontschotten en partijen bij elkaar
brengen. Alleen dan kan recreatie een volwaardige plek krijgen in de grote water- en natuurprogramma’s.’
‘Met de juiste visie kunnen we een landschap creëren waar natuur, recreatie en waterbeheer in balans zijn. Dat is niet alleen goed voor de natuur, maar ook voor onze gezondheid, geluk en welvaart.’
De urgentie is duidelijk: de gevolgen van klimaatverandering en bevolkingsgroei zetten druk op de beschikbare ruimte. ‘Maar het rivierengebied biedt kansen,’ benadrukt Koppenjan. ‘Met de juiste visie kunnen we een landschap creëren waar natuur, recreatie en waterbeheer in balans zijn. Dat is niet alleen goed voor de natuur, maar ook voor onze gezondheid, geluk en welvaart.’
Met de kansenkaart en inspirerende voorbeelden is de basis gelegd. Het is nu aan beleidsmakers, ondernemers en terreinbeheerders om deze visie verder te brengen. Zoals Huijbregts het verwoordt: ‘Dit is pas het begin. Samen kunnen we het rivierengebied transformeren tot een plek waar mens en natuur floreren.’
DE HANDREIKING ALS ROUTEKAART VOOR SUCCES
Het rapport Recreatie in het Rivierengebied biedt een uitgebreide kansenkaart die specifiek ingaat op locaties in het rivierengebied waar natuurherstel en recreatie elkaar kunnen versterken.
Cabiner biedt een unieke en duurzame overnachtingsbeleving: zelfvoorzienende cabins, zorgvuldig geplaatst in samenwerking met Staatsbosbeheer en andere natuurpartners. De verblijven zijn alleen te voet of per kano bereikbaar en laten na verplaatsing geen sporen achter. Bezoekers ondertekenen een "wildernisverklaring" en dragen middels hun boeking bij aan lokale natuurprojecten. Plantaardige maaltijdpakketten, lokaal en biologisch, maken de impact nog kleiner. Cabiner werkt met lokale gemeenschappen en investeert in natuurherstel. Lees meer via de link.
Ook in Overijssel worden ondernemers ondersteund bij natuurinclusief ondernemen. Kennisplatform Oost organiseert inspiratiesessies en excursies en heeft een eigen kennissite met goede voorbeelden. Gastvrij Overijssel biedt daarnaast maatwerkadvies en subsidies om de groene transitie te versnellen. Zij hebben onlangs de Inspiratiebundel Duurzaamheid & natuurinclusief gepubliceerd. Hierin vind je veel praktische tips om daadwerkelijk in beweging te komen. Bekijk de tips via de link.
Domein Vrijetijdseconomie
Domeinleider: Geert Dijks
Domeintrekkers: Tinco Lycklama en Angelique Vermeulen
Beeld
Cover: Katja Effting
Pagina 9 boven: Hans Avontuur
Pagina 9: Het Duifhuis: Kees Beekmans fotografie
Pagina 14: Vitale Vakantieparken, Park Berkenrhode in Wekerom
Pagina 18 & 21: Katja Effting
Pagina 24: Visit Brabant
Pagina 27: Anne-Marie Pronk
Vormgeving & copy
DSGND
Heb je vragen of zoek je verdieping?
Ga naar www.collectiefnatuurinclusief.nl/vrijetijdseconomie