L.G.A. OF WESTERN MACEDONIA -TOURIST GUIDE- MUNICIPALITY OF SERVIA

Municipality of Servia

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Π.Ε.Δ. Δυτικής

SPECIAL THANKS

The Administrative Council of the Local Government Association (L.G.A.) of Western Macedonia wishes to express warm gratitude to all the collaborators of the Municipalities who co-operated and contributed to the formulation and completion of this edition with such fervor.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

Π.Ε.Δ. Δυτικής Μακεδονίας

Συντονισμός - Υποστήριξη Έκδοσης: Μένη Δρίλε

Eπιμέλεια Έκδοσης: Ηλίας Κουτουμάνος Κείμενα: Cloudprint ΙΚΕ

Φωτογραφίες: Cloudprint ΙΚΕ / Λουκάς Χαψής

Επιμέλεια - Μετάφραση - Εκτύπωση: Cloudprint ΙΚΕ

PUBLICATION CONTRIBUTORS

L.G.A. of Western Macedonia

Publication Coordinator - Support: Μeni Drile

Publication Editor: Elias Koutoumanos

Texts: Cloudprint P.C.

Photos: Cloudprint P.C. / Loukas Hapsis

Publication Design - Translation - Printing: Cloudprint P.C.

ISBN: 978-618-5756-07-9

No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying or otherwise, without the publisher’s prior written consent.

Χαιρετισμός • Greetings

Ως Πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων (Π.Ε.Δ.) Δυτικής Μακεδονίας θα ήθελα να εκφράσω τη χαρά και την ικανοποίησή μου, καθώς μετά από συστηματική και επίμονη προσπάθεια ένας Τουριστικός Οδηγός για τη Δυτική Μακεδονία και τον κάθε Δήμο ξεχωριστά είναι πλέον διαθέσιμος

όλους όσοι εμπλέκονται στην άσκηση τουριστικής πολιτικής στον τόπο μας. Είμαι βέβαιος ότι τη χαρά αυτή συμμερίζεται το σύ-

το μοναδικό φυσικό και πολιτιστικό απόθεμα της περιοχής στον τουριστικό χάρτη, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Αδιαμφισβήτητα, η Δυτική Μακεδονία αποτελεί μία προικισμένη από τη φύση Περιφέρεια. Aνάμεσα σε ψηλά δασώδη βουνά παρεμβάλλονται ειδυλλιακά λεκανοπέδια με μεγάλες αλπικές και υποαλπικές λίμνες, σπουδαία χλωρίδα και πανίδα, παραδοσιακά χωριά και γεφύρια και με τον Αλιάκμονα να αποτελεί τον ευεργέτη ποταμό της περιοχής και τον μεγαλύτερο σε μήκος στην Ελλάδα. Ο οδηγός σας προσκαλεί να γνωρίσετε έναν ανεξάντλητο προορισμό που μπορεί να ικανοποιήσει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη και να ανταποκριθεί στις ποικίλες προσδοκίες του καθώς διαθέτει πολλαπλά

As President of the Local Government Association (L.G.A.) of Western Macedonia, I would like to express my joy and satisfaction, as our systematic and persistent efforts have yielded a Tourist Guide for Western Macedonia and each Municipality; it is now available for potential visitors and tourists, citizens, professionals in the field of tourism and for all those involved in the implementation of tourism policy in our area.

I am certain that this pleasure is shared by all the Mayors and the local governments of our region, who share the vision and the anticipation to highlight the unique natural and cultural reserve of the area and to place it on the tourist map, both at a national and an international level.

Undoubtedly, Western Macedonia is a region endowed by nature: the high forest mountains are interspersed with idyllic basins with large alpine and subalpine lakes, great flora and fauna, traditional villages and bridges. At the same time, River Aliakmon is the life-giving source of the area and the longest river in Greece.

The guide invites you to become acquainted with an infinite destination that can satisfy even the most demanding of visitors and meet their diverse expectations with its multiple points of interest throughout the year.

Dastamanis Georgios Mayor

The President of L.G.A. of Western Macedonia

of Grevena

Απευθύνω σε όλους σας ανοιχτή πρόσκληση για ένα ταξίδι στην ομορφιά και την ιστορία αυτού του υπέροχου τόπου.

Ένας περίπλους της λίμνης, μια πανοραμική αποτύπωση από τη Νεράιδα, μια περιήγηση στα βυζαντινά μνημεία, μια ξενάγηση στο φαράγγι με τα ανθρωπόμορφα βράχια και τις σπηλαιοεκκλησιές, μια «απόκοσμη» βόλτα

στους γεωλογικούς σχηματισμούς των «Μπουχαριών» και τέλος οι γεύσεις του τόπου μας

και

I address to all of you an open invitation for a journey to the beauty and history of this magnificent land. Α circumnavigation of the lake, a panoramic capturing of Neraida, a tour to the Byzantine monuments but also of the gorge with the anthropomorphic rocks and the cave churches, an “eerie” stroll in the geological formations of “Boucharia” and at last the tastes of our region and the interaction with its inhabitants, are just a few of the unique experiences our land has to offer.

Believe me, it’s worth it!

The Mayor of Servia

Christos

περιεχόμενα / contents

Κοζάνη / Kozani

Region of Western Macedonia

The Region of Western Macedonia invites you on a journey across a verdant land, filled with legends of gods and mortals. From the Prespa Lakes, the dreamy Lake of Kastoria, against the backdrop of the lush mountains of Grammos, Smolikas and Vasilitsa, up to the peach groves of Velvento and the Geopark of Deskati, the history of this land echoes at your every step.

Although each regional unit has its own unique character, they all share common natural and cultural characteristics which are all uniquely intertwined. The landscape has kept its natural beauty untouched and its people stand out for their hospitable spirit.

The Region of Western Macedonia is one of the largest regions of Greece and covers the western part of Macedonia. It occupies an area of 9,451 sq. km and its population reaches 255,056 inhabitants according to the latest census (2021). Its largest city and capital is Kozani. It is often

θεών και ανθρώπων.

Από τις λίμνες των Πρεσπών, την ονειρική λιμνοπολιτεία της Καστο-

ριάς, με φόντο τα καταπράσινα βουνά του Γράμμου, του Σμόλικα και της Βασιλίτσας, μέχρι τις ροδακινιές του Βελβεντού και το Γεωπάρκο

της Δεσκάτης, σε κάθε βήμα αντηχεί η ιστορία του τόπου.

Αν και κάθε περιφερειακή ενότητα έχει τη μοναδικότητά της, όλες μοιράζονται κοινά φυσικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά που δένουν μαγικά μεταξύ τους. Το τοπίο έχει κρατήσει ανέγγιχτη τη φυσική του ομορφιά και οι άνθρωποι διακρίνονται για το φιλόξενο πνεύμα τους. Η Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας

255.056 κατοίκους σύμφωνα με την τελευταία απογραφή (2021).

Γρεβενά / Grevena

Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας

νεται ο χαρακτηρισμός της ενεργειακής καρδιάς της Ελλάδος, αφού

στα εδάφη της παράγονται τα 2/3 της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.

Αποτελείται από τις Περιφερειακές Ενότητες Γρεβενών, Καστοριάς, Κοζάνης και Φλώρινας και συνορεύει με την Αλβανία και τη Δημοκρατία

της Βόρειας Μακεδονίας.

Αν και ορεινή περιφέρεια, τη διαρρέει ο ζωοδότης ποταμός Αλιάκμονας, ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός στην Ελλάδα, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας και της γεωργίας που συντελούν στην οικονομική ευμάρεια της περιοχής. Η εξαιρετική φύση με τα πυκνά δάση περιλαμβάνει εθνικούς δρυμούς, όπως της Πίνδου (Βάλια Κάλντα) και του Εθνικού Πάρκου των Πρεσπών, ενώ αλπικές λίμνες, καταρράκτες και ποτάμια με κρυστάλλινα νερά συνθέτουν τον περιβαλλοντικό πλούτο της Δυτικής Μακεδονίας. Αν προσθέσει κανείς τις απόκρημνες χαράδρες, τα φαράγγια και τον σημαντικό αριθμό γεωτόπων, τότε κατανοεί τη σπουδαιότητα της περιοχής για την ίδια τη ζωή. Τον καμβά συμπληρώνουν τα μαρτυρικά χωριά Μεσόβουνο Εορδαίας, Λέχοβο Αμυνταίου και Καταφύγι Βελβεντού, οι αρχαιολογικοί χώροι της Αιανής και των Πετρών, τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία των Σερβίων, του Βελβεντού και του Βοΐου, το πέτρινο τοξωτό γεφύρι της Κορομηλιάς, το γεφύρι στο Χάνι Μπερίκι και άλλα τοπόσημα που προσ-

described as the heart of Greece’s energy since 2/3 of the country’s electricity is produced on its territory. It consists of the Regional Units of Grevena, Kastoria, Kozani and Florina and it borders Albania and the Republic of North Macedonia.

It is a mainly mountainous region, with the life-giving River Aliakmon flowing through it. It is the longest river in Greece, contributing to the development of agriculture and stockbreeding that boost the region’s economic prosperity.

The exceptional nature with its dense forests includes national parks, such as Pindos (Valia Kalda) and the Prespes National Park, while the environmental wealth of Western Macedonia is complemented by alpine lakes, waterfalls and rivers with crystal clear waters. If one adds to the picture the steep ravines, the gorges and the significant number of geosites, he then comprehends the vitality of the area.

This picture is completed by the martyred villages of Mesovouno of Eordea, Lechovo of Amyntaio and Katafygi of Velvento, the archaeological sites of Aiani and Petres, the Byzantine and post-byzantine monuments of Servia, Velvento and Voio, the stone arched bridge of Koromilia, the bridge at Hani Beriki and other landmarks that give a life-giving breath in this part of Greece.

In the Region of Western Macedonia, all elements unite to compose a multi-faceted profile transforming this trip into a once-in-a-lifetime experience.

Καστοριά / Kastoria

Φλώρινα / Florina

Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης

L.G.A. OF WESTERN MACEDONIA

Regional Unit of Kozani

The Regional Union of Kozani produces the larger part of the country’s electricity, however it also has many hidden beauties, in a setting gifted by nature. One of the most beautiful regions of Greece is waiting for you to get to know it and explore it.

Η μεγαλύτερη Περιφερειακή Ενότητα της Δυτικής Μακεδονίας βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της, στη διασταύρωση Ηπείρου, Θεσσαλίας και Κεντρικής Μακεδονίας. Ορεινός στο μεγαλύτερο ποσοστό του, αλλά με τον ποταμό Αλιάκμονα και την τεχνητή λίμνη Πολυφύτου να χαρίζουν την υδάτινη ανάσα τους στην περιοχή. Εντυπωσιακοί ορεινοί όγκοι, απέραντα λιλά ολάνθιστα λιβάδια με κρόκους στην Κοζάνη, κάμποι με ροδακινιές και μηλιές στο Βελβεντό, το

Γεωπάρκο στα Σέρβια, ενώ η διαδρομή γύρω από τη λίμνη Πολυφύτου

με τη διάσημη Υψηλή Γέφυρα των Σερβίων και το φαράγγι με τους καταρράκτες του Βελβεντού, συνθέτουν ένα μαγευτικό τοπίο. Σε έναν περίπατο στον χρόνο ο επισκέπτης θα γνωρίσει τα βυζαντινά κάστρα των Σερβίων, τη βασιλική νεκρόπολη της Αιανής, τους Μακεδονικούς τάφους της Εορδαίας, τα λαογραφικά μουσεία του Βελβεντού, των Σερβίων και της Κοζάνης, του Μακεδονικού Αγώνα στο Βούρινο και το Παλαιοντολογικό Ιστορικό Μουσείο Πτολεμαΐδας.

Kozani is the largest Regional Unit of Western Macedonia. It is located in its eastern part, at the points where Epirus, Thessaly and Central Macedonia intersect. It is a mostly mountainous land, although the River Aliakmon and the Polyfytos artificial lake offer their rich waters to the land.

Impressive mountain masses, vast lilac meadows with saffron in Kozani, peach and apple plains in Velvento, the geopark in Servia, and the route around Lake Polyfytos with the famous High Bridge of Servia and the gorge with Velvento’s waterfalls, compose an enchanting landscape. Taking a walk down memory lane, the visitor will become acquainted with the Byzantine castles of Servia, the royal necropolis of Aiani, the Macedonian tombs of Eordea, the folklore museums of Velvento, Servia and Kozani, the museum of the Macedonian Struggle in Vourino and the Paleontological Historical Museum of Ptolemaida.

Βελβεντό / Velvento

Τα πέτρινα γεφύρια, τα βυζαντινά μνημεία αλλά και η περίσσια αρχοντιά

στη γραφική Σιάτιστα και τα Μαστοροχώρια του Βοΐου δίνουν μια ξεχωριστή πνοή στην περιήγησή σας.

Πέραν όμως από την εξαιρετικής ομορφιάς φύση και τα μνημεία που

έχει να επιδείξει ο νομός, η πλούσια λαογραφική παράδοση θα σας μυήσει στα μυστικά του τόπου. Ένα από αυτά τα μυστικά ξεδιπλώνεται

μέσα από την ντόπια κουζίνα που σας προσκαλεί σε ένα παιχνίδι δο-

κιμής παραδοσιακών γεύσεων, ενώ τα τσίπουρα, τα περίφημα λιαστά

κρασιά της Σιάτιστας και τα ξεχωριστά κρασιά του Βελβεντού θα σας «ζαλίσουν» γλυκά.

Εντυπωσιακά μνημεία, αρχαίες πόλεις, εκκλησιές, σμιλεμένοι οικισμοί, αρχοντικά, πέτρινα γεφύρια που στεφανώνουν χείμαρρους και ποτάμια, ήθη, έθιμα και αυθεντικοί άνθρωποι που συντηρούν τις παραδόσεις αποδεικνύουν τον πολιτιστικό πλούτο του νομού Κοζάνης που

The stone bridges, the Byzantine monuments and the nobility that is everywhere in the picturesque Siatista and the Mastorohoria of Voio create a special ambiance during your tour.

Apart from the prefecture’s extraordinarily beautiful nature and monuments, the rich folklore tradition will introduce you to the secrets of the land. One of them unfolds through the local cuisine that invites you to a game of traditional tastes, while the tsipoura, the famous sundried wines of Siatista and the special wines of Velvento will put you in a sweet haze.

Impressive monuments, ancient cities, churches, unique settlements, mansions, stone bridges that crown streams and rivers, manners, customs and authentic people who keep their traditions all attest to the cultural wealth of the Prefecture of Kozani that awaits you to discover it.

- Λίμνη Πολυφύτου. / Servia - Polyfytos Lake.

Μunicipality of Servia

Μια καστροπολιτεία και αναρίθμητοι βυζαντινοί θησαυροί στα Σέρβια Κοζάνης σας προσκαλούν σε ένα ονειρεμένο προσκύνημα. Το «παρατηρητήριο της βυζαντινής αυτοκρατορίας», όπως δηλώνει και η λατινική προέλευση του ονόματός τους, υπήρξε ανέκαθεν ένα κομβικό σημείο-πέρασμα από τη Δυτική Μακεδονία στη Θεσσαλία και το αντίθετο.

Ένας τόπος, με μια ονειρική θέα στη λίμνη Πολυφύτου, που έχει να διηγηθεί μια μεγάλη ιστορία.

Τις σελίδες αυτής της ιστορίας θα ξεφυλλίσετε αρχικά με την περιήγη-

σή σας στο Κάστρο των Σερβίων, το οποίο είναι χτισμένο σε μια περίοπτη αλλά και φυσικά οχυρωμένη θέση. Η Βυζαντινή Καστροπολιτεία των Σερβίων αποτελεί ένα υπαίθριο μουσειακό σύνολο, μοναδικό στη Δυτική Μακεδονία. Η απαρχή του κάστρου ανάγεται στους προ-Ιουστινιανού Χρόνους. Η στρατηγική γεωγραφική του θέση έγινε και η αιτία προσάρτησής του από Βούλγαρους, Φράγκους, Σέρβους και Τούρκους. Οικίες, κρήνες, λουτρά, κινστέρνες, εκκλησίες με πλούσιο διάκοσμο αποτελούν ένα υπαίθριο μουσείο που θα σας μαγέψει και θα σας μεταφέρει στην ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής. Την παράσταση κλέβει η ανάβαση στην ακρόπολη

και η υπέροχη θέα, όπου το πράσινο του κάμπου

απλώνεται από κάτω σε όλες τις αποχρώσεις

του. Τριγύρω ξεχωρίζουν ο Επισκοπικός Ναός της Επαρχίας Σερβίων με την ονομασία ο Ναός των «Κατηχουμένων» (ή «Σαράντα Πόρτες»), μεγάλη τρίκλιτη βασιλική του 11ου αιώνα, ο Nαός των Αγίων Θεοδώρων, βασιλική της ίδιας εποχής και οι Nαοί του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και των Αγίων Αναργύρων.

Στην πορεία σας για το Κάστρο, η Ιστορία σας ταξιδεύει ακόμη παλαιότερα, εκεί που βρίσκεται το Φαράγγι των Σερβίων. Μέσα από ένα διαμορφωμένο μονοπάτι, θα παρατηρήσετε ότι στο σημείο αυτό η φύση έχει σμιλέψει με μοναδικό τρόπο τα βράχια που η ανθρώπινη φαντασία παρομοιάζει με ανθρωπόμορφες και ζωόμορφες οντότητες.

Αλλά το ταξίδι στο παρελθόν δεν σταματά εδώ, αφού με την επίσκεψή σας στο Γεωπάρκο «Μπουχάρια» θα θαυμάσετε μια μικρή «Καππαδοκία». Πρόκειται για σπάνιους γεωλογικούς

A castle city and its innumerable Byzantine treasures, in Servia, Kozani, invite you to the pilgrimage of your dreams. The “watchtower of the Byzantine Empire”, as the Latin origin of its name suggests, has always been a crossroads, a point of passage from Western Macedonia to Thessaly and vice versa. A location with a dreamy view of Lake Polyfytos, that has a long story to tell.

You will be turning the pages of this story as you tour the Castle of Servia. It is built in a prominent, but also naturally fortified location. The Byzantine castle city of Servia is an open-air museum, unique in Western Macedonia. The origins of the castle date back to pre-Justinian times. Its strategic geographical position became the reason for its annexation by Bulgarians, Franks, Serbs, and Turks. Residences, fountains, baths, cisterns, churches with rich decoration form an open-air museum that will enchant you and transfer you to the atmosphere of a past era.

The ascent to the acropolis and the magnificent view steals the show, with the verdant plain spreading out below in all its shades. In the area we find the Episcopal Church of the Province of Servia, called the Church of the “Katichomenoi” (or “Forty Doors”), a large three-aisled basilica of the 11th century, the Church of Agioi Theodoroi, with its basilica of the same era and the Churches of Agios Ioannis Prodromos and Agioi Anargyroi.

On your way to the castle, history transfers you even further back in time, to where the Gorge of Servia is located. Through a paved hiking path, you will notice that at this site, nature has uniquely carved the rocks which human imagination likens to human-like and animal-like beings.

But the journey to the past does not stop here, since during your visit to the “Boucharia” Geopark, you will admire a little “Cappadocia”. These are rare geological formations, the result of soil erosion forming columns of soil, sand, loam and cobbles that began forming 70,000 years ago.

Today, Servia is one of the most important small towns of the Prefecture of Kozani and is built amphitheatrically at the foot of the Homeric

«Μπουχάρια», οι εντυπωσιακοί σχηματισμοί των βράχων. / “Boucharia” the impressive rock formations.

Σήμερα, τα Σέρβια αποτελούν μία από τις σημαντικότερες κωμοπόλεις του

Νομού Κοζάνης και είναι χτισμένα αμφιθεατρικά στους πρόποδες του ομηρικού Τιτάριου Όρους, περιτριγυρισμένα από ένα επιβλητικό τοπίο άγριας ομορφιάς. Στην κοιλάδα του Αλιάκμονα δεσπόζει η τεχνητή Λίμνη Πολυφύτου, η οποία δημιουργήθηκε το 1973 ύστερα από την κατασκευή ενός φράγματος στον ποταμό. Τη λίμνη διασχίζει η Υψηλή Γέφυρα των Σερβίων, η οποία ενώνει τις δύο όχθες και η κατασκευή της οποίας αποπερατώθηκε το 1976. Στη λίμνη έχουν καταγραφεί δεκαεπτά είδη ψαριών του

γλυκού νερού, ενώ η περιοχή του Αλιάκμονα είναι σημαντικός βιότοπος.

Στα νερά της λίμνης καθρεφτίζεται το χωριό Νεράιδα, ένα χωριό με τη δική του ξεχωριστή ιστορία που

μοιάζει σαν να ξεπήδησε από τις σελίδες παραμυθιού, σε ένα τοπίο απείρου κάλλους και με θέα που κόβει την ανάσα.

Για τους ρομαντικούς, ο πεζόδρομος περιμετρικά της Νεράιδας προσφέρεται για έναν όμορφο περίπατο με

φόντο τα Πιέρια, ενώ μικρά μονοπάτια ανάμεσα από

το δάσος των πουρναριών σας οδηγούν στα ξέφωτα

του λόφου, ώστε να απολαύσετε ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα. Επιπλέον, μπορείτε να παρακολουθήσετε

τους ψαράδες να ψαρεύουν από τη Γέφυρα ή παρα-

λίμνια, αλλά και να παρατηρήσετε τα 170 είδη πουλιών που φωλιάζουν στα νησάκια της. Εξάλλου, η λίμνη προσφέρεται και για διαγωνισμό ψαρέματος, κολυμβητικούς αγώνες, σκι και κωπηλασία.

Στα παραδοσιακά ταβερνάκια της περιοχής, μπορείτε να γευθείτε νοστιμιές της λίμνης, αλλά και σερβιώτικα εδέσματα όπως γίδα κοκκινιστή στη γάστρα, αρνάκι στον φούρνο με ρύζι και κρέμα από γιαούρτι και αυγά, γιαπράκια, εντεράκια γεμισμένα με ρύζι και αυγολέμονο, κιχιά και τόσα άλλα. Από το τραπέζι δεν μπορούν να λείπουν τα εξαιρετικά κρασιά των Σερβίων αλλά και εκλεκτά τσίπουρα.

Μια πανδαισία γεύσεων και εικόνων ξετυλίγεται μπροστά σας. Παραμυθένια ηλιοβασιλέματα, βυζαντινές μνήμες, γεωλογικοί θησαυροί, ένας ασύγκριτος συνδυασμός του υγρού με το στερεό στοιχείο που μπλέκεται

μοναδικά με το φυσικό μαγευτικό τοπίο,

Titarios Mountain, surrounded by an imposing landscape of untamed beauty. The valley of Aliakmonas is dominated by the artificial lake of Polyfytos, which was created in 1973 after the construction of a dam on the river. The High Bridge of Servia passes through the lake and connects the two banks, the construction of which was completed in 1976. Seventeen species of freshwater fish have been recorded in the lake, while the area of Aliakmonas is an important habitat.

The waters of the lake reflect the village of Neraida, a village with its own special history that seems to have sprung out of the pages of a fairy tale, in a landscape of infinite beauty and breathtaking sight.

For the romantic, the pedestrian walkway around the lake is ideal for a delightful walk with Pieria as a backdrop, while small paths through the oak bush forest lead you to the clearings of the hill so you can enjoy a magnificent sunset. You can also watch fishermen fishing off the bridge or on the lakeshore, and observe the 170 species of birds that nest on its islets. The lake is also ideal for fishing competitions, swimming events, skiing and rowing.

In the traditional taverns of the area, you may taste the delicacies of the lake, as well as dishes of Servia dishes, such as: Goat casserole in tomato sauce, lamb in the oven with rice and yoghurt and egg cream, yaprakia - stuffed cabbage rolls, lamb entrails stuffed with rice and avgolemono - egg lemon broth, pies with the traditional “Kihi” and so much more. The table cannot possibly be set without the excellent wines and fine tsipouro of Servia.

A feast of flavors and images unfolds before you. Fairy tale sunsets, Byzantine memories, geological treasures, an incomparable combination of the liquid and solid element that blends uniquely with the natural magical landscape, will remain indelibly marked in your mind and your heart. And you never know... maybe “those of you who cross the gorge of Servia will become even better looking and even more charming”, as tradition goes...

Photo: Hercules Milas

Η πανέμορφη Υψηλή Γέφυρα των Σερβίων. / The magnificent High Bridge of Servia.

Photo: Hercules Milas

Photo: Hercules Milas

Ιστορία - History

Η ιστορία του Δήμου Σερβίων χάνεται στα βάθη των αιώνων και όπως μαρτυρούν τα ευρήματα κατοικούνται από τους προϊστορικούς χρόνους.

Η ονομασία τους προέρχεται από το λατινικό ρήμα «servo», που σημαίνει «φυλάττω» και ανταποκρίνεται πλήρως στην αλήθεια, αφού λόγω

της γεωγραφικής τους θέσης ήταν ένα απόρθητο φρούριο που φύλαγε τις μοναδικές διόδους μεταξύ Μακεδονίας και Θεσσαλίας. Πολλά σπουδαία γεγονότα διαδραματίστηκαν στο κάστρο και πολλοί προσπάθησαν να το αλώσουν. Ο Ξέρξης, ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Μάρκος Αυρήλιος βρέθηκαν εδώ, ενώ η γραπτή ιστορία του τόπου ξεκινά τον 10ο αιώνα λόγω της σύνδεσής του με το βυζαντινό κράτος. Η ευρύτερη περιοχή των Σερβίων καταλήφθηκε από τους Φράγκους Σταυροφόρους αλλά και από τους Τούρκους.

Κομβική για την τοπική ιστορία θεωρείται η μάχη της 9ης Οκτωβρίου

1912 στους Λαζαράδες, νικητήρια μάχη του ελληνικού απελευθερωτι-

κού στρατού ενάντια στα τουρκικά στρατεύματα, η οποία μαζί με τη μάχη στο Στένο της Πόρτας την επόμενη μέρα άνοιξε τις πύλες για την πε -

ραιτέρω προέλαση του ελληνικού στρατού και την απελευθέρωση της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας.

Η περιοχή γνώρισε την απόλυτη καταστροφή από τους Ιταλούς στο ολο-

καύτωμα στις 6 Μαρτίου 1943, ωστόσο καμία πτυχή της Ιστορίας δεν έπαψε την πρόοδό της.

The history of the Municipality of Servia is lost in the depths of time and as evidenced by the findings, it has been inhabited since prehistoric times. It derives its name from the Latin verb “servo”, which means “to guard” and fully corresponds to actuality, since due to its geographical position it has been an impregnable fortress that has guarded the only passages between Macedonia and Thessaly. Many significant events have taken place in the castle and many have tried to conquer it. Xerxes, Alexander the Great and Marcus Aurelius all once came here, while the place’s recorded history begins in the 10th century due to its connection with the Byzantine state. The wider region of Servia was once occupied by the Frankish Crusaders and also by the Turks.

The battle of October 9, 1912 in Lazarades, a victorious battle of the Greek liberation army against the Turkish troops is considered pivotal for local history along the battle in Steno at Porta the next day, signaled the march of the Greek Army and the liberation of Western and Central Macedonia.

The area was completely devastated by the Italians during the holocaust of March 6, 1943; however, no aspect of history has halted its progress.

1. Το πέτρινο γεφύρι στο Προσήλιο θεωρείται ένα θαυμάσιο μνημείο αρχιτεκτονικής.

2. Άποψη των Σερβίων από την καστροπολιτεία.

1. The rock bridge in Prosilio is considered an exquisite momument of architecture.

2. Aspect of Servia from the fortress-city.

Αξιοθέατα Sights

In the land of the Municipality of Servia, visitors will experience the magical coupling of the contemporary with the traditional element, but at the same time will be impressed with both its natural wealth and its Byzantine heritage.

1. Η πόλη των Σερβίων όπως φαίνεται από το ιστορικό κάστρο.

2. Τα Σέρβια είναι ένας μαγευτικός τόπος όλες τις ώρες και τις εποχές του χρόνου.

3. Τα χρώματα της φύσης όπως αποτυπώνονται στα ήρεμα νερά της Λίμνης Πολυφύτου.

1. The city of Servia as shown from the historic castle.

2. Servia is a magnificent place at any time or season of the year.

3. Nature’s colors as depicted on the tranquil waters of Polyfytos Lake.

Photo: Hercules Milas

At the top of one of the two hills, over the city of Servia, the Byzantine castle dominates the landscape. The impressive bridge over the artificial lake connects its northern and southern shores, while its view from the village of Neraida, as well as from all surrounding mountainous areas, is unforgettable.

Αξιοθαύμαστα είναι το μονότοξο πέτρινο γεφύρι των Σερβίων, δύο πέτρινα τοξωτά γεφύρια στα χωριά Προσήλιο και Καστανιά, το Οθωμανικό Γυμνάσιο, που στέκει αγέρωχο στα Σέρβια, ενώ το βυζαντινό κληροδότημα της Βασιλικής των Κατηχουμένων («40 πόρτες»), ο ναός των Αγίων Θεοδώρων και το ασκηταριό τους προκαλούν δέος στους επισκέπτες. Κρυφό διαμάντι, αποτελεί η σπηλαιοεκκλησία του Αγίου Πνεύματος

αλλά και ο Αϊ-Γιώργης ο Κρεμαστός. Επίσης, αξίζει να επισκεφθείτε τον Ναό των Αγίων Θεοδώρων στην Καστανιά με το χαρακτηριστικό πέτρινο κωδωνοστάσιο, κτίσματα του 1898, καθώς και την Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Αντωνίου Σιάπκας, επίσης στην Καστανιά.

Outstanding are the one arched stone bridge of Servia, two stone arched bridges in the villages of Prosilio and Kastania, the Ottoman Middle School, which stands tall in Servia, while the Byzantine heritage of the basilica of Katichoumenoi (“40 doors”), the Church of Agioi Theodoroi and their hermitage inspire awe in visitors. A hidden gem is the cave church of the Holy Spirit and also Ai-Giorgis Kremastos. The holy church of Agioi Theodoroi in Kastania is also worth visiting, with its characteristic stone belltower, buildings of 1898, as is the Holy Stavropigiaki Monastery of Agios Antonios Siapkas, also in Kastania.

1. Το γεφύρι στο Προσήλιο.

2. Το παραδοσιακό πέτρινο γεφύρι στην Καστανιά.

3. Το Δημαρχείο Σερβίων.

4. Το εντυπωσιακό Οθωμανικό Γυμνάσιο.

1. The bridge at Prosilio.

2. The traditional Stone bridge in Kastania.

3. The City Hall of Servia.

4. The impressive Ottoman School.

Photo: Hercules Milas

Photo: Hercules Milas

Η βασιλική των Κατηχούμενων στέκει περήφανη στον χρόνο. / The basilica of “Katichoumenοi”

stands proud in time.

Photo: Hercules Milas

1. Η εικόνα του Αγίου Γεωργίου του Κρεμαστού.

2. Η σπηλαιοεκκλησία του Αγίου Πνεύματος.

3. Η είσοδος που οδηγεί στη σπηλαιοεκκλησία του Αγίου Πνεύματος.

4. Πολυκαιρισμένη αλλά εντυπωσιακή τοιχογραφία.

5. Ο Ιερός Ναός των Αγίων Θεοδώρων.

6. Διάχυτη θρησκευτική κατάνυξη στον Δήμο Σερβίων.

7. Η σπηλαιοεκκλησία του Αγίου Πνεύματος.

1. The icon of Agios Georgios Kremastos.

2. The cave Church of the Holy Spirit.

3. The entrance leading to the cave Church of Agios Georgios.

4. Worn out but impressive mural.

5. The Holy Church of Agioi Theodoroi.

6. The religious devoutness is all over the Municipality of Servia.

7. The cave church of the Holy Spirit.

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ (ΜΟΝΕΣ – ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ) / RELIGIOUS TOURISM (MONASTERIES - CHURCHES)

1., 2. The Monastery of Agios Antonios. 3., 4. The Monastery of Panagia Zidaniou at Servia.

1. Ο Ναός Αγίας Παρασκευής Πλατανορεύματος.

2. O Ναός Αγίων Θεοδώρων Καστανιάς.

3. Εξωκκλήσι της Αγίας Τριάδας Πολυρράχου.

1. The Church Agia Paraskevi of Platanorevma.

2. The Church of Agioi Theodoroi in Kastania.

3. Chapel of Agia Triada in Polyrrachos

1. O Ναός Αγίου Γεωργίου Σερβίων.

2. Ο Άγιος Χριστόφορος Προσηλίου.

3. Ο Ναός Αγίου Δημητρίου Παλιάς Λάβας.

4. Ο Ναός Αγίου Γεωργίου Νεράιδας.

1. The Church of Agios Georgios at Servia.

2. The Church of Agios Christophoros at Prosilio.

3. The Church of Agios Dimitrios at Palia Lava.

4. The Church of Agios Georgios at Neraida.

ΜΟΥΣΕΙΑ / MUSEUMS

Την ιστορική συνέχεια του τόπου συμπληρώνουν τα μουσεία του Δήμου.

Λαογραφικό Μουσείο Σερβίων (Κωνσταντίνου Κάρπου 14)

Το Λαογραφικό Μουσείο στα Σέρβια ιδρύθηκε το 1998 από τον Μορφωτικό Όμιλο Σερβίων «Τα Κάστρα», επί προεδρίας Κοσμά Σαββιλωτίδη, ο οποίος ήταν και ο εμπνευστής του. Στεγάζεται στο σπίτι του γιατρού Αριστείδη Χρηστάκη έπειτα από ευγενική παραχώρηση της οικογένειάς

του και σκοπό έχει τη διαφύλαξη και διάσωση της παράδοσης και της πατρογονικής μας κληρονομιάς.

Αν και η συλλογή έχει εμπλουτιστεί ελάχιστα,

The historical continuity of the place is complemented by the museums of the Municipality.

Folklore Museum of Servia (14 Konstantinou Karpou Street)

The Folklore Museum in Servia was founded in 1998 by the Educational Association of Servia “Ta Kastra”, under the presidency of Kosmas Savvilotidis, who is also the founder. It is housed in the residency of doctor Aristidis Christakis, after the kind donation by his family, and aims to preserve and save our tradition and ancestral heritage.

Although the collection has been only slightly enriched, it has been operating continuously for a year and a half with the support of the Municipality of Servia and is an attraction for both locals and foreign visitors.

των κατοίκων της περιοχής περασμένων αιώνων

Λαογραφικό

του χτες όπως αποτυπώνεται στο Λαογραφικό Μουσείο Σερβίων.

1. Εκθέματα από το Λαογραφικό Μουσείο στα Σέρβια.

2. Αντικείμενα από την καθημερινότητα

στο

Μουσείο.

3. Η καθημερινή ζωή

1. Exhibits from the Folklore Museum of Servia.

2. Everyday objects of the residents of the region from another era in the Folklore Museum.

3. The everyday life of another era as depicted in the Folklore Museum of Servia.

Μουσείο Παραδοσιακού Παιχνιδιού Λιβαδερού

Ιδρύθηκε το 2015 μετά από ενέργειες του αείμνηστου δασκάλου Γεώρ-

γιου Τσιώνα που ασχολήθηκε επισταμένως με την καταγραφή και την

ανάδειξη των παραδοσιακών και αρχαίων παιχνιδιών. Στον χώρο του

μουσείου υπάρχει η δυνατότητα να δει κανείς πληθώρα κατασκευών

από πηλό και ξύλο που χρησιμοποιούνταν

διαχρονικά για παιχνίδια.

Λαογραφικό Μουσείο Μεσιανής

Τα εκθέματα του μουσείου αφορούν στη ζωή

των κατοίκων του χωριού της Μεσιανής και χρονολογούνται μέχρι και τη δεκαετία του ’60. Ο επισκέπτης συναντά εκθέματα από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, καθώς και λίγα λίθινα εργαλεία. Ο χώρος στον οποίο στεγάζεται είναι το παλαιό Δημοτικό Σχολείο, που διαμορφώθηκε με προσωπική εργασία και έξοδα των κατοίκων του χωριού και μετατράπηκε σε Λαογραφική Συλλογή το 1999. Λαογραφικό Μουσείο Ελάτης

Με τη συνδρομή του προγράμματος LEADER+ βελτιώθηκαν οι κτιριακές εγκαταστάσεις στις οποίες στεγάζεται ο Πολιτιστικός Σύλλογος και αγοράστηκε ο απαιτούμενος λειτουργικός εξοπλισμός. Ο Σύλλογος ιδρύθηκε το 1979 και μέσω αυτού αναβιώνουν έθιμα όπως τα «Ραγκατσάρια» την Πρωτοχρονιά και το κάψιμο των κέδρων την Αποκριά.

Η συνδρομή των μελών του Συλλόγου αλλά και των κατοίκων της Ελάτης συνέβαλε στο να συγκεντρωθούν διάφορα αντικείμενα όπως εργαλεία, φορεσιές, φωτογραφίες, μικροέπιπλα κ.α. τα οποία οδηγούν τον επισκέπτη σε διαδρομές του χθες, ώστε να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι. Στο Πολιτιστικό Κέντρο, εκτός της μόνιμης λαογραφικής

Livaderos Traditional Games Museum

It was founded in 2015, with the actions of teacher Georgios Tsionas who will always be remembered for diligently carrying out the recording and promotion of both traditional and ancient games. In the museum it is possible to see a multitude of constructions made of clay and wood, used throughout time as toys.

The exhibits of the museum reflect the life of the inhabitants of the village of Mesiani and date back to the ‘60s. Visitors can admire exhibits from Pontus and Asia Minor, as well as a few stone tools. The space in which it is housed is the old Primary School, which was built with personal work and expenses of the inhabitants of the village and turned into a Folklore Collection in 1999.

Elati Folklore Museum

With the aid of the LEADER+ program, the premises of the Cultural Association were improved and the required operational equipment was purchased. The Association was founded in 1979, helping to revive customs such as the «Ragatsaria» on New Year’s Eve and the burning of cedars during Carnival.

The assistance of the members of the Association, but also of the residents of Elati, has contributed to the collection of various items such as: tools, costumes, photos, small furniture, etc. which take visitors on a walk through memory lane, so that older people may remember and younger ones may learn.

In addition to the permanent folklore exhibition, the Cultural Center houses a library as well as the offices of the Association.

Mesiani Folklore Museum

Αρχαία παιχνίδια που εκτίθενται στο μουσείο Λιβαδερού. / Ancient toys exhibited at the Livaderos Museum.

Μέρος των εκθεμάτων στο Μουσείο Νεράιδας. / Section of the exhibits at the Museum of Neraida.

Μουσείο Νεράιδας με φωτογραφικό υλικό

Στο μουσείο υπάρχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό από την παλιά Νεράιδα με την παλιά γέφυρα αλλά και τη νέα, από την κατασκευή της

μέχρι σήμερα. Τέλος, εκτίθεται η μακέτα του παλιού οικισμού Νεράιδας που κατασκευάστηκε από το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.

Museum of Neraida with photographic material

Λαογραφικό Μουσείο Καστανιάς – Παλιό Δημοτικό Σχολείο Καστανιάς Βρίσκεται πάνω από την πόλη των Σερβίων στη γραφική

αίθουσες του ανακαινισμένου σχολείου. Η αξιόλογη Λαογραφική Συλλογή που φιλοξενείται εκεί δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Μορφωτικού Συλλόγου Καστανιάς το 1999 και περιλαμβάνει πληθώρα αντικειμένων μέσα από τα οποία ξετυ-

Ο λαογραφικός πλούτος της περιοχής. / The folklore heritage of the region.

Folklore Museum of Kastania - Old Primary School of Kastania

It is located over the town of Servia in picturesque Kastania, one of the most popular tourist destinations of the Municipality of Servia with a panoramic view of Lake Polyfytos.

Visitors can learn about the place’s past through the stories unfolding in the rooms of the renovated school. The remarkable Folklore Collection housed there was created on the initiative of the Educational Association of Kastania in 1999 and includes a multitude of objects unfolding the history of the village, the life and day-to-day endeavors of the inhabitants of Kastania.

ΧΩΡΙΑ / VILLAGES

Οι γραφικοί οικισμοί του Δήμου Σερβίων περιμένουν με ανυπομονησία τους επισκέπτες για να τους χαρίσουν εικόνες γεμάτες ομορφιά και ατελείωτη φύση.

The picturesque villages of the Municipality of Servia eagerly await the visitors so they will offer them images full of beauty and endless nature.

1. Η φιλοξενία των κατοίκων στο Πολύρραχο είναι διάχυτη.

2. Ο πανέμορφος οικισμός Γούλες.

3. Τα Ίμερα μέσα στο πράσινο.

4. Ο κατάφυτος οικισμός Κρανίδια.

1. The hospitality of the residents of Polyraccho is all around.

2. The enchanting settlemet of Goules.

3. Imera within the green landscape.

4. The verdant settlement of Kranidia.

1. Η Λίμνη Πολυφύτου έμβλημα του Δήμου Σερβίων.

2. Η επιβλητική γέφυρα στη Λίμνη Πολυφύτου κόβει την ανάσα.

3. Μαγευτικό ηλιοβασίλεμα στη λίμνη Πολυφύτου.

1. Polyfytos Lake is the insignia of the Municipality of Servia.

2. The imposing bridge of Polyfytos Lake is breathtaking.

3. Enchanting sunset at Polyfytos Lake.

Photo: Hercules Milas

Μοναδικά αξιοθέατα της φύσης είναι τα Μπουχάρια και τα Νοχτάρια με

τους μοναδικούς ζωόμορφους και ανθρωπόμορφους σχηματισμούς

που αποτελούν τμήμα του αναγνωρισμένου από την UNESCO Γεωπάρκου Γρεβενών - Κοζάνης.

1., 2. Τα Μπουχάρια είναι ένα μοναδικό θέαμα για όλες τις εποχές του χρόνου.

3. Ο σχηματισμός του γεωλογικού πάρκου των Μπουχαρίων υπολογίζεται ότι ξεκίνησε πριν από 70.000 χρόνια.

Unique attractions of nature are the “Boucharia” and “Nohtaria” with the unique animal-like and human-like formations and are part of the Geopark Grevena - Kozani recognized by UNESCO.

1., 2. Boucharia is a unique spectacle for all seasons.

3. The formation of the geological park of Boucharia is estimated that began 70.000 years ago.

Τα Μπουχάρια, οφείλουν το όνομά τους στο σχήμα τους. / The so-called Boucharia took their name due to their formation.

Γαστρονομία Gastronomy

Η τοπική κουζίνα στα Σέρβια θα σας αποζημιώσει με το παραπάνω σε αυτό το ταξίδι. Γιαπράκια, κρίντι (αντεράκια γεμιστά), αρνάκι γιαουρτλού και τα φημισμένα τυροκομικά προϊόντα της περιοχής αναμφίβολα θα σας προσφέρουν υψηλού επιπέδου γαστρονομικές εμπειρίες. Αξίζει ακομη να δοκιμάσετε εκλεκτές παραδοσιακές χειροποίητες πίτες σε διάφορες παραλλαγές, χειροποίητα ζυμαρικά όπως τα πέτουρα και το κορκότο καθώς και ο τραχανάς ξινός και γλυκός. Πολύ καλές επιλογές αποτελούν και η πρασοτηγανιά αλλά και η κοκκινιστή γίδα. Όλες οι συνταγές γίνονται ακόμη πιο νόστιμες όταν περιέχουν το διεθνώς διακεκριμένο τοπικό ελαιόλαδο του συνεταιρισμού Ιμέρων με τη ασυναγώνιστη γεύση. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε το τσίπουρο της περιοχής που με μαεστρία παράγουν οι κάτοικοι στα ρακοκάζανα.

The local cuisine in Servia will gratify you in more ways than one on this trip. Cabbage rolls (yiaprakia), krindi (stuffed animal entrails), lamb giaourtlou, and the region’s famous cheese products will undoubtedly offer you high-quality culinary experiences. You should taste fine traditional handmade pies in multiple variations, handmade pasta such as petoura and korkoto, as well as sour and sweet frumenty (trachanas). Excellent choices are also a pan-fried delicacy with leek and goat in tomato sauce. All recipes become more tastefull when they contain the internationally distinguished local olive oil of Imera Cooperatives with its unique flavor. Do try the local tsipouro, masterfully produced by the residents observing the rakokazana tradition.

1. The delicious so-called yaprakia.

2. The well-known tsipouro of the region.

3. The local cuisine of the Municipality of Servia will fascinate you.

1. Τοπικές γεύσεις του Δήμου Σερβίων.

2. Η παρασκευή τσίπουρου αποτελεί αφορμή για γιορτή.

3. Τα ρακοζάνα στον Δήμο Σερβίων.

1. Local cheese delicacies of the area.

2. The tsipouro making is a reason for celebration.

3. Rakokazana in the Municipality of Servia.

Δραστηριότητες Αctivities

Η πλούσια φύση του Δήμου Σερβίων δίνει τη δυνατότητα να απασχοληθεί κανείς με πολλές μορφές εναλλακτικού τουρισμού. Οι οργανωμένοι ορειβατικοί και περιπατητικοί σύλλογοι της περιοχής σας προσκαλούν να τους ακολουθήσετε στις δραστηριότητές τους, ενώ κάποιος μπορεί να επιδοθεί και σε αιωροπτερισμό. Λόγω της πλούσιας πανίδας υπάρχει η δυνατότητα παρακολούθησης των πτηνών που ζουν στην περιοχή από οργανωμένα παρατηρητήρια. Στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων βρίσκεται φυσικά η Λίμνη Πολυφύτου

The abundant nature of the Municipality of Servia makes it possible to engage in several forms of alternative tourism. The well organized climbing and hiking clubs of the area invite you to follow them in their activities, while one can also indulge in hang gliding. The rich fauna offers many bird-watching opportunities from organized observatories in the area. At the heart of the activities is of course Lake Polyfytos, where one can fish, row and relax on its beautiful shores.

1. Αιωροπτερισμός στον Δήμο Σερβίων.

2. Στην περιοχή του Δήμου Σερβίων υπάρχουν πολλοί οργανωμένοι ορειβατικοί σύλλογοι.

3. Στα οργανωμένα παρατηρήρια μπορεί να δει κανείς δεκάδες είδη πτηνών.

4. Για ψάρεμα στις όχθες της Λίμνης Πολυφύτου.

5. Η Λίμνη Πολυφύτου προσφέρεται για έναν ευχάριστο περίπατο στις όχθες της.

1. Hang gliding in the Municipality of Servia.

2. In the Municipality of Servia there are many well organized mountaineering clubs.

3. In the well organized obervatories one can watch various bird species.

4. Fishing at the banks of Polyfytos Lake.

5. Polyfytos Lake is ideal for a pleasant walk on its banks.

Photo: Hercules Milas

Σημεία Ενδιαφέροντος Points of Interest

Βυζαντινή Καστροπολιτεία Σερβίων και Φαράγγι: Σε απόσταση αναπνοής από τα Σέρβια, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να αποδράσει στον λόφο των Βυζαντινών Κάστρων, όπου θα περιηγηθεί στα μνημεία. Το μεγάλο φαράγγι των Σερβίων, η «Χούνη», ξεκινά από τον Ναό των Αγίων Αναργύρων. Εδώ, τα παράξενα σχήματα των βράχων κάνουν τη φαντασία να οργιάζει. Στα μέσα περίπου του φαραγγιού, κοντά στον πλάτανο, μπορούμε να θαυμάσουμε την πανέμορφη θέα προς τον κάμπο και τη λίμνη με την Υψηλή Γέφυρα. Ανεβαίνοντας το μονοπάτι από το τέλος του φαραγγιού προς τη βυζαντινή εκκλησία της Βασιλικής, βλέπουμε αριστερά μας το γνωστό από τη λαϊκή παράδοση βράχο, «ο μαρμαρωμένος βασιλιάς».

Η τεχνητή Λίμνη Πολυφύτου αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες, αφού σε ύψος 55μ πάνω από την επιφάνειά της τη διασχίζει μία από τις μεγαλύτερες γέφυρες των Βαλκανίων μήκους 1372μ. Η διαδρομή

Byzantine Castle State of Servia and the Gorge: Close to the city of Servia, visitors have the opportunity to visit the hill of the Byzantine Castles, and tour the monuments. The great gorge of Servia, “Chouni”, begins from the Church of Agioi Anargyroi. Here, the curious shapes of the rocks intrigue the imagination. Approximately in the middle of the gorge, near the plane tree, we can admire the beautiful view towards the plain and the lake with the High Bridge. Going up the path, from the end of the gorge towards the Byzantine church of Vasiliki, we see on our left a rock known from popular tradition as “the stone king”.

The artificial Lake of Polyfytos is a pole of attraction for visitors, since at a height of 55m over its surface it is crossed by one of the longest bridges in the Balkans, 1372m long. The route around the lake is of great interest, and a stop at the dam offers visitors a unique sight.

the great gorge of Servia, will impress you with its beauty.

των Σερβίων./ From Servia’s gorge.

Φαράγγι Τριγωνικού:

Tο συνολικό του μήκος ξεπερνά τα 8χλμ και

πρόκειται για μια σχετικά εύκολη διαδρομή. Εδώ, αιωνόβια πλατάνια, λιμνούλες και καταρράχτες συνθέτουν έναν μοναδικό πίνακα ζωγραφικής, δημιούργημα της φύσης.

Καταρράκτες και Ορειβατικό μονοπάτι: Η είσοδος του Πλατανορρεύματος από την πλευρά των Σερβίων αποτελεί ταυτόχρονα και την αρχή

του ορειβατικού μονοπατιού, το οποίο μέσα από μια διαδρομή που διασχίζει ρέματα και μικρούς καταρράκτες οδηγεί στις κορυφές των Πιερίων.

Άγιος Χριστόφορος Προσηλίου: Σε υψόμετρο 1.000 μέτρων βρίσκε-

ται το παλιό εκκλησάκι με τις τοιχογραφίες του 16ου αιώνα. Στο φυσικό

αυτό μπαλκόνι μπορεί να θαυμάσει κανείς τη θέα προς όλη την περιοχή.

Καστανιά Σερβίων: Ανηφορίζοντας προς τον Τίταρο και σε απόσταση μόλις 5,5 χιλιομέτρων φτάνει κανείς στην Καστανιά, έναν οικισμό με υψόμετρο 1.050 μέτρων που δίνει στους επισκέπτες τη δυνατότητα να απολαύσουν τη θέα ολόκληρης σχεδόν της Λίμνης Πολυφύτου.

Στην Καστανιά φιλοξενείται στο τέλος Ιουλίου κάθε χρόνου το πανελ-

λήνιο πρωτάθλημα

Gorge of Trigoniko: Its total length exceeds 8 km and it is a relatively easy route. Here, centenarian plane trees, ponds and waterfalls compose a unique canvas, created by nature.

Waterfalls and Hiking Trail: The entrance of the Platanorrevma from the side of Servia also marks the beginning of the hiking trail, which through a route that crosses streams and small waterfalls leads to the peaks of Pieria.

Agios Christoforos of Prosilio: At an altitude of 1000 meters lies the old church with the 16th century frescoes. On this natural balcony, one can admire the view of the entire area.

Kastania of Servia: Going uphill towards Titaros and at a distance of just 5,5 kilometers one reaches Kastania, a settlement at an altitude of 1050 meters, which gives visitors the opportunity to enjoy the view of almost the entire Polyfytos Lake. At the end of July, every year, Kastania hosts the “SERVIA OPEN” Pan-Hellenic hang gliding championship. The area’s natural environment awaits visitors to enjoy it through the area’s many walking routes.

1. Διαδρομή στο φαράγγι Τριγωνικού.

2. Το χωριό Καστανιά σε καταπράσινο φόντο.

3. Αιωροπτερισμός στον Δήμο Σερβίων.

4. Διαδρομές στον Δήμο Σερβίων.

1. Route in Trikonikos Gorge.

2. Kastania village in a verdant backdrop.

3. Hang gliding in the Municipality of Servia.

4. Trails in the Municipality of Servia.

Save the Date

Πρωτοχρονιά: Τότε σφάζουν τον καλύτερο κόκορα και με αυτόν κάνουν βασιλόπιτα (κοκορόπιτα) μέσα στην οποία βάζουν το νόμισμα.

Ποικίλα έθιμα αναβιώνουν αυτήν την περίοδο όπως οι Βασιλιάδες της Καστανιάς, οι Καπεταναραίοι του Πλατανορρεύματος, τα Ρουγκατσάρια του Τρανοβάλτου και οι Αράπηδες του Λιβαδερού.

Θεοφάνεια: Στις 6 Ιανουαρίου επικρατεί η συνήθεια να «βαπτίζουν» τους αρραβωνιασμένους και τους νιόπαντρους. Όταν ο ιερέας ψάλλει το «Εν Ιορδάνη βαπτιζόμενο», οι φίλοι του γαμπρού τον «βαπτίζουν», δηλαδή τον ραντίζουν με το νερό της βρύσης μέχρι εκείνος να τάξει ένα γλέντι.

Μωμόγεροι: Το έθιμο των Μωμόγερων αναβιώνει κάθε χρόνο το Δωδεκαήμερο. Η ονομασία του προέρχεται από τη λέξη «μίμος» και συνδέεται με τις μιμητικές κινήσεις

New Year: It is then that they slaughter the best rooster and use it to make a new year’s pie (rooster pie) in which they place a coin.

Various customs are revived during this period such as the Vasiliades of Kastania, the Rugatziaria of Tranovaltos, the Arapides of Livadero, the Kapetanaraioi of Platanorrevma and the Rogatzaria of Kranidia.

Epiphany: On January 6, it is customary for the engaged and the newlyweds to be “baptized”. When the priest sings “Baptized in the Jordan”, the groom’s friends “baptize” him, i.e. sprinkle him with tap water until he promises them a feast.

Momogeri: The custom of Momogeri is revived every year on the Twelve Days. Its name comes from the word “mime” and is associated with the imitative movements of the protagonists, who, dressed in animal pelts come out on the streets in groups and sing.

Λαζαρίνες Καστανιάς: Το έθιμο αναβιώνει κάθε χρόνο το Σάββατο του Λαζάρου. Νεαρά κορίτσια ντύνονται με τις παραδοσιακές στολές για να γιορτάσουν τον ερχομό της άνοιξης, χορεύοντας και τραγουδώντας.

Ανταμώματα: Διοργανώνονται κατά τη συνάντηση του καλοκαιριού στα περισσότερα χωριά του δήμου με σκοπό τη συνάντηση όλων των κατοίκων σε ένα μεγάλο παραδοσιακό γλέντι.

1. Το έθιμο των Λαζαρίνων αναβιώνει κάθε χρόνο στο χωριό Καστανιά.

2. Οι Λαζαρίνες αναβιώνουν κάθε χρόνο το Σάββατο του Λαζάρου.

3. Οι Μωμόγεροι αποτελούν χαρακτηριστικό έθιμο του Δωδεκαημέρου.

Lazarines of Kastania: The custom is revived every year on Lazarus Saturday. Young girls dress up in traditional costumes to celebrate the arrival of spring and dance and sing.

Antamomata: These are held during the summer in most villages of the Municipality with the aim of meeting all the residents in a big traditional feast.

1. The custom of Lazarine sif revived every year in Kastania village.

2. The custom of Lazarines revives every Lazarus Saturday.

3. Momogeri is a unique custom of the region.

Προσβασιμότητα ● Accessibility

Με το αυτοκίνητό σας: Είτε μέσω Λάρισας – Ελασσόνας είτε μέσω Βέροιας – Κοζάνης (Εγνατία). Αν σας αρέσουν οι δασικοί δρόμοι, τότε μέσω Κατερίνης – Αγίου Δημητρίου – Λιβαδιού – Πλατανορεύματος ή Καστανιάς. Μέσω Ημαθίας, παράλληλα με τον ρου του Αλιάκμονα και διασχίζοντας

By car: Either via Larisa – Elassona or via Veroia – Kozani (Egnatia Motorway). If you like forestry roads, then drive through Katerini – Agios Dimitrios – Livadi – Platanorevma or Kastania. Through Imathia, alongside the River Aliakmon and crossing the Polyfytos Dam. Through Grevena, passing through Elati and the rest of the villages of Kamvounia.

ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ

▶▶ Δημαρχείο Σερβίων: 24643 50100

▶▶ ΚΕΠ Σερβίων : 24643 50200

▶▶ ΚΕΠ Τρανοβάλτου: 24643 50413

▶▶ ΚΕΠ Λιβαδερού: 24640 41183

▶▶ Κέντρο Υγείας: 24643 50000

▶▶ Αστυνομικό Τμήμα Σερβίων: 24640 23333

▶▶ Πυροσβεστικό Κλιμάκιο Σερβίων: 24640 21198

▶▶ ΚΤΕΛ Σερβίων:24640 21491

▶▶ ΤΑΞΙ: 24640 21581

▶▶ Πολιτιστικό Κέντρο Σερβίων: 24640 24093

▶▶ Μορφωτικός Όμιλος Σερβίων «Τα Κάστρα»: 24640 25555

SOCIAL MEDIA ΔΗΜΟΥ

▶▶ Facebook: https://www.facebook.com/servia.gov.gr

▶▶ Instagram: https://www.instagram.com/dimos_servion

▶▶ Youtube: https://www.youtube.com/channel/ UCtxrbCWhCYbRfRV3vFXtJ7g

USEFUL PHONE NUMBERS

▶▶ City Hall of Servia: +30 24643 50100

▶▶ Citizens’ Service Centre of Servia: +30 24643 50200

▶▶ Citizens’ Service Centre of Tranovalto: +30 24643 50413

▶▶ Citizens’ Service Centre of Livadero: +30 24640 41183

▶▶ Health Center: +30 24643 50000

▶▶ Police Department of Servia: +30 24640 23333

▶▶ Fire Department of Servia: +30 24640 21198

▶▶ Bus Service of Servia (KTEL): +30 24640 21491

▶▶ TAXI: +30 24640 21581

▶▶ Cultural Center of Servia: +30 24640 24093

▶▶ Educational Club of Servia “Ta Kastra”: +30 24640 25555

MUNICIPALITY SOCIAL MEDIA

▶▶ Facebook: https://www.facebook.com/servia.gov.gr

▶▶ Instagram: https://www.instagram.com/dimos_servion

▶▶ Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCtxrbCWhCYbRfRV3vFXtJ7g

THE MUNICIPALITY’S MAIN WEBSITE:

▶▶ http://dservion.gr

MUNICIPALITY OF SERVIA / COMMUNITIES

• Servia

Goules

Imera

Kastania

Lefkara

Mesiani

Neraida

Platanorevma

Polyraho

Roditis

Trigonikon

Κranidia

ISBN: 978-618-5756-07-9