ل ه ئاینده‌یه‌کى نزیــکدا... خه‌ڵکى کوردستان ل ه بێ ئاوى ده‌خنکێن
دیدار نانه‌که‌لى ئاو وه‌ک سه‌رچاوه‌ى سه‌ره‌کى ژی��ان و ئاوه‌دانى ،پتر له ده‌سه‌اڵتى حوکمڕانى و ئاینپه‌روه‌رى و هه‌ر مه‌سه‌له‌یه‌کى دیکه هۆکارى سه‌ره‌کیه بۆ به‌رفراوانبوون و سه‌رهه‌ڵدانى شۆڕشێک بۆ نوێبوونه‌وه
هیچ کاتێک ن�ه‌ب��ووه به‌هێزى حکومه‌تى ن��اوه‌ن��دى ع��ێ��راق ل �ه ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دى هه‌رێمى کوردستان شکابێته‌وه ،به‌ڵکو به پێچه‌وانه‌وه به‌هێزى حکومه‌تى ناوه‌ندى ماناى الوازى هه‌رێمى داوه .دی��اره مێژووى ( )8ساڵه‌ى
ساڵی دووه‌م ژماره 89 دووشه 2711/11/32010/11/8 ممه‌ممه- 2012/1/23 دووشه
17
بایه‌خى به‌و مه‌سه‌له‌یه ن �ه‌داوه .چونکه ئێستا ده‌زانرێت جیا ل�ه‌وه‌ى ئه‌و هه‌موو پ��اڵ �ه پ�ه‌س��ت��ۆی�ه‌ى خ���راوه‌ت���ه س���ه‌ر ئ��اوى ژێ���رزه‌وى ئێمه له کوردستان به هیچ شێوه‌یه‌ک نه‌مانتووانیووه سوود له ئاوى به‌فر و بارانیش وه‌ربگرین. ئه‌و شاره‌زایانه‌ى که نه‌یانتووانیووه تا ئێستا ئازادانه ئه‌و مه‌ترسیه به خه‌ڵکى ک��وردس��ت��ان راب��گ�ه‌ی�ه‌ن��ن ،ه��ۆک��ارى ئه‌و مه‌سه‌له‌یه ب��ۆ ئ��ه‌وه ده‌گ�ه‌ڕێ��ن��ن�ه‌وه که کوردستان به‌شێوه‌یه‌کى هه‌ره‌مه‌کى و به‌بێ پ�لان سااڵنه زیاتر له ()1000 بیرى ئیرتیوازى به شێوه‌یه‌کى نایاسایى هه‌ڵده‌که‌نێت و هه‌ر به‌رپرسێکى حزبى و ح��ک��وم��ى ل �ه‌ن��ێ��و م���اڵ و ب��اخ��چ �ه و م�ه‌زره‌ع�ه‌ک��ان��ى خ��ۆى بیرى ئیرتیوازى ه���ه‌ڵ���ک���ه‌ن���دوه و ب���ۆت���ه ه����ۆى وش��ک بوونى ئ��اوى بیره‌کانى ده‌وروب����ه‌رى .له الیه‌کى دیکه هۆکارى ه�ه‌ره سه‌ره‌کى
که‌مبوونه‌وه‌ى ئاو بۆ ده‌ست پێوه‌نه‌گرتنى ده‌گه‌ڕێننه‌وه ل�ه‌الی�ه‌ن خه‌ڵک .که تا ئێستا له به‌ره‌که‌ت و نیعمه‌تى خودایى ب��ۆ ئینسان ل �ه رێ��گ �ه‌ى ئ��او ن��ازان��ن و زیاده‌ڕۆیى پێوه‌ده‌که‌ن. ت�ه‌ن��ان�ه‌ت ب �ه س���ه‌دان ه���ه‌زار م��اڵ��ى ئه‌و کوردستانه ت��اوه‌ک��و ئه‌مڕۆ (به‌لوعه) رێگرتنه‌وه‌ى ئاوى له ماڵه‌که‌یدا نیه و به ب��ه‌رده‌وام ئه‌و ئ��اوه سازگاره به‌فیڕۆ ده‌دات .له کاتێکدا ئاگادارنین له‌وه‌ى که له واڵتانى دراوس��ێ و ته‌نانه‌ت له شاره‌کانى ب��اش��وورى عێراقیش خه‌ڵک تامه‌زرۆى خواردنه‌وه‌ى ئاوێکى سازگارن وه‌کو ئه‌وه‌ى که له کوردستاندا هه‌یه. چونکه س �ه‌رچ��اوه‌ى ئ�ه‌و ئ��اوه‌ى که بۆ ماڵه‌کانیان ده‌چ��ێ��ت پ��اک��ک��راوه‌ى ئ��اوى پیسه و ته‌نها ب��ۆ مه‌به‌ستى شۆرین و پ��اک��ک��رن��ه‌وه ب���ه‌ک���اردێ���ت ن����ه‌وه‌ک خواردنه‌وه .هۆکارى ئه‌وه‌ش خه‌مساردى
حکومه‌تى ن��وێ��ى ع��ێ��راق ب �ه ئ��اش��ک��را ئه‌م راستییه‌ى بۆ سه‌لماندوین. لێره‌دا ئه‌مه‌وێت به‌بیرى به‌رپرسانى کوردى بێنمه‌وه که چ کاتێک حکومه‌ته یه‌ک ل����ه‌دواى ی �ه‌ک �ه‌ک��ان��ى ع��ێ��راق ب�ه‌ه��ێ��ز ب��وون ک��ێ��ش�ه‌ی��ان ب��ۆ ک���ورد دروس����ت ن���ه‌ک���ردوه و دژای���ه‌ت���ى ب�ه‌دی��ه��ێ��ن��ان��ى م��اف �ه‌ڕه‌واک��ان��ی��ان نه‌کردوه؟ هه‌ر له دژایه‌تى کردنى به‌رده‌وامى م��ادده‌ى ( )140و یاساى ن �ه‌وت و گ��از و پێشمه‌رگه و دژای���ه‌ت���ى ک��ردن��ى هه‌رێمى سه‌ربه‌خۆ که مافى هه‌موو عێراقییه‌کانه و جگه له کێشه هه‌ڵواسراوه‌کانى تر ته‌نانه‌ت ب �ه‌م حکومه‌ته‌شى ک �ه ک���ورد پێکهاته‌ى سه‌ره‌کییه‌تى و ب�ه‌ک��ش��ان�ه‌وه‌ى ب �ه ت���ه‌واوى هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه. هه‌موو ئه‌م رووداوانه‌ى مێژووى عێراق پێمان ده‌ڵێن کورد وه‌کو پێویست سودى له مێژووى خ��ۆى وه‌رن �ه‌گ��رت��ووه ب��ۆ مامه‌ڵه کردنێکى ت �ه‌ن��دروس��ت ل �ه‌گ �ه‌ڵ حکومه‌تى عێراقى، چ��ون��ک�ه ئ���ه‌م ح��ک��وم �ه‌ت �ه‌ى م��ال��ی��ک��ى که به‌ده‌ستپێشخه‌رى کورد دروستبوو ماوه‌یه‌کى
ک �ه‌م ب�ه‌س�ه‌ر پێکهێنانیدا تێپه‌ڕى که‌چى یه‌که‌م ک��ارى بریتى ب��وو له به‌ناده‌ستورى ناساندنى گرێبه‌سته نه‌وتییه‌کانى هه‌رێمى کوردستان له‌گه‌ڵ کۆمپانیا بیانییه‌کان. کێشه‌ى سه‌ره‌کی له‌وه‌دایه ئێستاشى له‌گه‌ڵدا بێت ئه‌و حکومه‌ته نوێیه له‌رزۆکه‌ى عێراق هه‌ر مه‌ترسییه‌کى توش بێت هانا ده‌بات بۆ کورد بۆ ئه‌وه‌ى پشتیوانى لێ بکات یاخود ب�ه سانایى ت��ر بڵێین ه �ه‌ر پێکهاته‌یه‌کى حکومه‌ته‌که ت��وش��ى کێشه بێت پشت و په‌ناى کورده و له رێگه‌ى کورده‌وه کێشه‌کان چاره‌سه‌ر ده‌بن ،به‌اڵم ئه‌مه‌ش به به‌رده‌وامى سوڵحکردنى ئ��ه‌وان له به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى گ �ه‌ل��ى ک���ورد دراوه و ک���راوه‌ت���ه ق��ورب��ان��ى چ��اره‌س �ه‌رى کێشه‌کان ل�ه الی��ه‌ن به‌رپرسه کورده‌کانه‌وه. بۆیه ئێستا کاتى ئه‌وه‌یه وه‌کو کورد کارتى ف��ش��ار و رووى راس��ت�ه‌ق��ی��ن�ه‌ى ه��ێ��زى خۆى پیشانى الیه‌نه‌کانى ترى عێراق بدات و ئه‌و ئه‌رکه ناوبژیوانییه‌ى که کورد به‌رده‌وام پێى هه‌ستاوه له نێوان سوننه و شیعه‌ى عێراق،
بۆیه مه‌رجى ب���ه‌رده‌وام بوونى واده‌خ��وازێ��ت له‌سه‌ر حسابى مافه ره‌واکانى کورد نه‌بێت له چوارچێوه‌ى عێراقدا ،به‌داخه‌وه تاکو ئێستا زۆرب �ه‌ى ئ�ه‌و کارانه که به‌رپرسانى کورد پێى هه‌ستاون بۆ رێککه‌وتنى نێوان سوننه و شیعه له‌سه‌ر حسابى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى کورد ب��ووه ،ئه‌م قۆناغه‌ى عێراق پێویستى به‌وه‌یه که نوێنه‌رانى کورد به‌وردى ئاگادارى به‌رژه‌وه‌ندییه بااڵکانى کورد بن له به‌غدا. ده‌مێکه له کوردستانه‌وه به نووسین و کارى مه‌ده‌نى پێتان ده‌ڵێین و ته‌نانه‌ت هاواریش ده‌کرێت و خۆپیشاندان ده‌کرێت له دژتان تاکو بزانن که پێویسته وه‌کو کورد شێوازى سیاسه‌تکردن بگۆڕین له‌گه‌ڵ به‌غدا تاوه‌کو ئه‌مریکا عێراقى به‌جێ نه‌هێشتووه ،چونکه دوایى به چوونه ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مریکا زۆرشت ده‌گۆڕێت. ئ �ه‌م ره‌وش���ه‌ى ک�ه ع��ێ��راق دواى کشانه‌وه‌ى ئه‌مریکا تێیکه‌وت به کردارى ئه‌و قسانه‌ى س����ه‌ره‌وه‌ى سه‌لماند ،چونکه ب�ه ب�ه‌رچ��اوى ه �ه‌م��وان �ه‌وه به‌رپرسێکى ب���ااڵى ع��ێ��راق به تیرۆرست ناوزه‌ند کرا دیاره هیچ که‌سێک مافى بڕیاردانى نیه ،به‌ڵکو ته‌نها دادگا ئه‌بێت بڕیار ب��دات (ه�ه‌رچ�ه‌ن��ده دادگ��ا له ع��ێ��راق ب �ه م��ی��زاج��ى ب �ه‌رپ��رس��ان ئیجرائات
ده‌کان) ،به‌اڵم قسه‌ى ئێمه له‌سه‌ر ئه‌وه‌یه که ره‌نگه بانگه‌شه‌کارانیشى سزا بدات. چۆن ئه‌بێت حکومه‌تى عێراق به‌رگه‌ى چه‌ند حه‌قى خۆیه‌تى وه‌ک هاواڵتییه‌ک چه‌ند رۆژێکى دواى رۆشتنى ئه‌مریکاى نه‌گرێت پرسیارێک بکه‌ین ک�ه دڵنیام ل�ه زهنى و به‌رپرسه بااڵکانى عێراق نه‌توانن ئیداره‌ى زۆربه‌ماندایه و به دواى وه‌اڵمه‌که‌یدا وێڵین. چه‌ند رۆژێکى دواى ئه‌مریکا بده‌ن ،به‌ڵکو ئایا عێراقى ن��وێ یاسایى تێدا س���ه‌روه‌ره، ته‌نها توانیان به جوانى مه‌له‌فى تیرۆرستى که‌ى یاسا سه‌روه‌ر ده‌بێت به‌شێوه‌یه‌ک که به ب��ۆ ی�ه‌ک��ت��ر دروس����ت ب��ک �ه‌ن ،ب���ه‌اڵم ره‌ن��گ�ه دڵى هاواڵتیان بێت؟ پرسیارى سه‌ره‌کى ئێمه‌ى کورد ئه‌وه‌بێت له ئایا ئ�ه‌و دیموکراسییه‌ى که بۆشى کوڕ به‌رپرسانى کورد ئایا چ گره‌نتیه‌ک هه‌یه ویستى بیهێنێته عێراقه‌و‌ه گه‌یشتووه؟ بۆ مافه‌کانى گه‌لى کورد له‌ژێر ده‌سه‌اڵتى ئایا راسته حکومه‌تى عێراق حکومه‌تێکى حکومه‌تى عێراقیدا له کاتێک ئه‌وه حاڵى شه‌راکه‌تى نیشتمانییه؟ مامه‌ڵه‌کردنى خۆیان بێت له‌گه‌ڵ یه‌کتردا ئایا ئ�ه‌گ�ه‌رى ئ �ه‌وه نیه که ئیتر مالیکى (ک �ه ی �ه‌ک ن �ه‌ت �ه‌وه‌ن) ئه‌بێت وه‌ک��و ک��ورد دوایین سه‌رۆکى حکومه‌ته به ناوى عێراق، چى چاوه‌ڕوانییه‌کیان لێ بکه‌ین! ره‌نگه چونکه چیتر واڵت��ێ��ک ب�ه ن��اوى عێراقى داه��ات��ووى ک��ورد له‌گه‌ڵ ئ �ه‌م حکومه‌ته‌ى فیدراڵى بوونى نامێنێت و دابه‌ش ده‌بێت به ع��ێ��راق ل�ه داه��ات��ووى ت��ارق هاشمى باشتر پێى چه‌ندین معیارى تایفه‌گه‌رى و مه‌زهه‌بی نه‌بێت. و... هیوادارین به هه‌ڵه ئه‌م بۆچونه‌مان وتبێت ئێستاش کاتى ئه‌وه هاتووه کورد بکه‌وێته ل����ه‌ب����اره‌ى ح��ک��وم �ه‌ت��ى ع���ێ���راق���ه‌وه ،ب���ه‌اڵم خ��ۆى و س��ود ل�ه‌و ره‌وش �ه نوێیه وه‌ربگرێت ره‌فتارى ئه‌م دواییه‌ى سه‌رۆکه‌که‌ى زیاتر ب��ۆ ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دى خ���ۆى ئه‌گینا دۆخ �ه‌ک �ه له بۆچونه‌که نزیکمان ده‌کاته‌وه ،چونکه زۆرمه‌ترسى داره و کورد وه‌ته‌نى ئاگره‌که ئه‌و ئاماده‌بێت واڵت بخاته قه‌یرانه‌و‌ه له‌به‌ر له کۆاڵنه و به‌ره‌و ماڵت دێت دیاره باشترین ته‌نها پێ وتنى وشه‌یه‌ک که پێى وت��راوه به‌رگریش هێرش کردنه. دیکتاتۆر دیاره ئه‌وه بۆ ده‌ستاو ده‌ست کردنى HONARMOHAMMED@YAHOO.COM ئاشتیانه‌ى ده‌س���ه‌اڵت ه �ه‌ر رێگه ن��ادات و
ترسناکییه دورب����اره ب��ۆت �ه‌وه ،دۆزه‌خێکى م��ۆدێ��رن�ه‌ى جه‌نگى ده‌روون����ى و جه‌سته‌ى خوڵقاندووه ،به‌دێژایى مێژوو تا ئه‌مڕۆش گرفتى ترسناکى حزبى سیاسى ئێمه ئه‌وه ب���ووه ب����ه‌رده‌وام له‌نێو کۆمه‌ڵێک وه‌همى هوتافیدا ژیاوین و خه‌باتمان بۆ کۆمه‌ڵێک دروشمى خه‌یاڵ ئامێز کردووه ،له‌و پێناوه‌شدا قوربانى زۆر دراوه ،که ره‌نگه زۆرینه‌ى ئ �ه‌وان �ه‌ى بونه‌ته شه‌هید زۆرت���ر ل�ه پێناو ئامانجى سیناریۆیه‌کى یه‌کتر قڕکردندا بوبێ ترسى گه‌وره ئه‌وه‌یه پله‌ى شه‌هاده‌تى شه‌هیدى نه‌یانگرێته‌وه ،گرفتى گه‌وره‌تر ئه‌بووه له مه‌سه‌له نه‌ته‌وایه‌تیه‌کاندا عه‌قڵى سیاسى ئێمه هێنده بچووک بووه ته‌نیا له بازنه‌یه‌کى بچووکى رۆشنبیریه‌کى که‌مدا چڕبۆته‌وه که ئه‌و رۆشنبیریه‌ته‌ش به‌شى زۆرى ل �ه خزمه‌تى ئامانجى ح��زب��داب��ووه، بۆ مه‌رامى به‌هاى پره‌نسیپه حزبییه‌کان، نه‌ک بۆ مه‌سه‌له گرنگه نه‌ته‌وایه‌تیه‌کان، گ��رف��ت �ه‌ک �ه ئ�����ه‌وه ب�����ووه ئ��ێ��م �ه ه �ه‌رگ��ی��ز بیرمه‌ندى سیاسیمان نه‌بووه ،تا له قه‌یران و ملمالنێکان رزگارمان بکات ،جگه له‌وه ئه‌و رۆشنبیریه‌ته‌ى که هه‌بووه نه‌یتوانیووه ل �ه ب��وون��ى ئ���ه‌و ه �ه‌م��وو کێشه و ب��وون��ى دوژمنکاریانه که هه‌بووه له‌گه‌ڵ ته‌مه‌نى خه‌باتى سیاسیماندا هه‌ڵکشاوه بیرمه‌ندیه‌ت دروست بکات مه‌رجه‌عیه‌ت دروست بکات بۆ پاراستنى مافى نه‌ته‌وایه‌تى و یه‌کریزى و هاوهه‌ڵویستى تێکڕاى سه‌رکرادایه‌تیه سیاسییه‌کان. گ��رف��ت �ه‌ک �ه ئ���ه‌وه‌ی���ه ک���ه ئ���ه‌م ه�ه‌رێ��م�ه ب��ه‌ب��ه‌رده‌وام ئیمکانیاتى سیاسى ه�ه‌ب��ووه، به‌اڵم ئیمکانیاته سیاسیه‌که زیاتر زانستى ج �ه‌ن��گ و ب���ه‌ده‌س���ت ه��ێ��ن��ان��ى پ��ۆس��ت و سامان بووه به جۆرێک ئێستا هه‌رخاوه‌ن پۆستێک له‌گه‌ڵیدا خ��اوه‌ن��ى سامانێکى گ�ه‌وره‌ی�ه ،که دواج��ار ئه‌مه کاره‌ساتێک ئه‌گه‌رى مافیایى ده‌هێنێته بوون ،چونکه ن��اک��رێ��ت پ��ۆس��ت��ى ح��زب��ى و ح��ک��وم��ى بۆ پاراستنى سامانى ده‌سه‌اڵتى خۆى به‌کار بێنێت ،هه‌رکاتێکیش ده‌س�ه‌اڵت��ى سامانى ک �ه‌وت �ه م�ه‌ت��رس��ی�ه‌وه ئ �ه‌و سامانه گروپى مافیایى بۆ پاراستنى به‌رهه‌م دێنى ،ئه‌وه‌ى ئه‌مڕۆ له سه‌ر ئه‌رزى واقیع ده‌یبینین ئه‌و
لۆژیکه سیاسیه حزبییه‌یه که له روانگه‌ى خۆیه‌وه خوێندنه‌وه و راڤ �ه‌ى ساویلکانه‌ى کۆمه‌ڵگاکه‌ى ده‌کات ،بۆیه ئه‌وان له‌م بڕوا به‌خۆبونه‌دا باوه‌ڕى ته‌واویان به‌خۆیان هه‌یه، به‌ربه‌ستى به‌رز بۆ شاردنه‌وه‌ى راستیه‌کان داده‌نێن ،بۆ ئه‌وه‌ى هه‌م خۆیان خواروخۆیان باش نه‌بینن ،هه‌م خوارو خۆشیان نه‌یانبینن ناچارى بڕیارى ژوره تاریکه‌کانى خۆیانى ب��ک�ه‌ن ،ئیدى ده‌رئه‌نجامى زی��ان هه‌رچى ده‌بێت گرنگ نییه. ئ�ه‌م��ج��ۆره ل �ه ب��اوه‌ڕب �ه‌خ��ۆب��ون��ى سیاسه‌تى حزبکارانه هه‌نووکه واى ده‌رده‌خه‌ن حه‌قیقه‌تى ق��ووت و هه‌ناسه و مافى بونى ژی��ان و ژی��ان��دن ل�ه گیرفانى سیاسى ئ�ه‌وان��دای�ه، ه �ه‌ر ئ �ه‌م ب��ی��روب��اوه‌ڕه دیکتاتۆریانه‌یه به بوونى ئه‌زموونى سه‌د ساڵ له بونى حزبه ک��وردی��ی �ه‌ک��ان ل �ه چ �ه‌پ��ی��ان �ه‌وه ب��ۆ راس��ت نه‌یتوانیووه سه‌رده‌مى رۆشنگه‌رى به‌هه‌شت ویستى بهێننه بوون بۆ کۆمه‌ڵگاکه‌یان ،که به‌رده‌وام خۆیان وه‌ک حزب یان شکستیان خ��واردوه یاخود هه‌ڵه‌یان ک��ردوه دوجاریش ک��ۆم�ه‌ڵ��گ�ه ب��اج �ه‌ک �ه‌ى داوه ،دی��س��ان �ه‌وه سه‌رله‌نوێ ده‌ستکراوه‌ته‌وه به خه‌باتکردن له ژێ��ر ن��اوى مافه نه‌ته‌وایه‌تیه‌کان ،که ل�ه‌ڕاس��ت��ی��دا م��اف��ى ن �ه‌ت �ه‌وای �ه‌ت��ى جگه له ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دى خ��ۆی��ان ئ�ه‌رزش��ێ��ک��ى ن �ه‌ب��ووه، ب �ه ب����ڕواى م��ن س���ه‌رک���رده ی���ان ه �ه‌رک��ادر و به‌رپرسێک هێنده موڵکى حزبه تا له پرۆسه‌ى خه‌باتى شۆڕشگێڕیدایه وه‌ختى که خۆى کاندید کرد بۆ پرۆسه‌ى هه‌ڵبژاردنى حکومڕانیه‌ت ده‌بێت مافى به‌حزبى بونى لێ بسه‌نرێته‌وه تا ئه‌و کاته‌ى که واده‌ى حکومڕانیه‌تیه‌که‌ى به پاکى و دڵسۆزى ته‌واو ده‌بێت. بۆیه ئه‌م دیارده‌یه نابینین له سه‌رکردایه‌تى حزبیه‌کاندا ،س �ه‌رک��رده ه �ه‌م حزبییه هه‌م حکومڕانى حکومییه ،که ئه‌مه ترسێکى ب���وون ب �ه دۆزه‌خ����ى ژی��ان �ه ل �ه ه�ه‌رک��وێ��ى دونیادابێ ،به دێژایى مێژووش هه‌ر ئه‌مه واى کردوه که ئه‌زموون و خه‌باته‌کان توشى قه‌یرانى ترسناک ببن و دۆخ��ى سه‌ختى گه‌نده‌ڵى و فه‌سادیه‌ته‌کان بخوڵقێت ،دواجار ئه‌م ترسه وه‌ک چۆن له‌کۆتاییدا رووبه‌ڕوى دیکتاتۆره‌کان ده‌بێته‌وه نه ده‌توانى خۆى
و حزبه‌کى ل��ێ رزگ���ار بکات ناشتوانێ گه‌له‌که‌ى رزگ��ار بکات ،ئه‌مجۆره دۆخه دۆزه‌خ��ی �ه ل �ه م��ێ��ژووى ئ���ه‌وروپ���ادا س �ه‌دان ساڵى ب�ه ملمالنێ و جه‌نگه‌وه خه‌ریک ک��رد ،جه‌نگ ب�ه‌رده‌وام��ى هه‌بوو له نێوان دین و دنیاویستیه‌کان ،که دنیا ویستاکان س��ی��اس��ی �ه‌ک��ان ب�����وون ،دواج������ار ب���ه ب��ون��ى بیرمه‌ندانى وه‌ک مایکاڤیللى و فرۆید و نیوتن مۆتسکى و چه‌ندین بیرمه‌ندى دیکه کۆتایى به‌و دۆخ�ه شه‌رنگێزیه هێنا ،که هه‌زاران قوربانى تیادرا که‌سیشیانى نه‌کرده خ��اوه‌ن پله‌ى شه‌هاده‌تى شه‌هیدبوون ،الى ئێم ه ئیستا دۆخه‌که له نێوان جیابونه‌وه‌ى ح��زب�ه ل �ه حکومه‌ته‌که ئ �ه‌م �ه‌ش هه‌مان گرفتى کاره‌ساتبارى دینى هه‌یه که له ده‌وڵ �ه‌ت ج��وداى ،واته سه‌ربه‌خۆیى و بونى ئازادى مرۆڤ له به‌رده‌م هه‌ڵبژاردنى ژیانى تاکێتى خۆیدا ،ئێستاش به‌مه‌مان چه‌شن یاسا هه‌یه ،رۆحى یاساش له نێو ده‌ستور و ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رى حکومڕانیدا هه‌یه ،به‌اڵم به‌هه‌مان شێوه‌ى سه‌رده‌مى جه‌نگى ئاین و دنیاویسته‌کان که ئاینه‌کان زاڵبوون ئێستاش حزب که ویستى ده‌ست به‌ردانى نیه له کارى ده‌وڵه‌تدارى و حوکمکردنى ده‌وڵه‌تدارى ،یاسا له جه‌سته‌یه‌کى رۆبۆتیدایه کۆنترۆڵى ئه‌و رۆبۆته‌ش له ده‌ستى حزبى قۆرخکاره ،به سه‌ر ده‌وڵه‌ت به‌ڕێوه‌به‌رى و یاساوه ،به ویستى ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی��ی�ه حزبیه‌کان حوکم ده‌ک��ات، سه‌رئه‌نجام ئه‌مجۆره سیاسه‌ته حزبیانه که قۆرخى ده‌س�ه‌اڵت��ى حکومڕانى ده‌ک �ه‌ن له سه‌ره‌مه‌رگیاندا جگه له قڵپکردنه‌وه‌ى خۆیان و گه‌له‌که‌یان هیچى تریان چنگ ناکه‌وێت، به دوو ده‌ستى سورى تاوانه‌وه لێى ده‌رده‌چن، وه‌ک ده‌بینین ئه‌و یاسایانه‌ى ئێستا له نێو په‌رله‌مانه‌وه ده‌رده‌چێت ،ده‌خرێته به‌رده‌ست حکومه‌ت بۆ جێبه‌جێکردن ،به‌اڵم به بونى ئه‌و هه‌موو یاسا کۆنانه و ئه‌و هه‌موو یاسا نوێیانه نه‌توانراوه سیستمه‌ێکى رێکخستنى حکومڕانى بونیاد بنرێت ،هه‌موو له ژێر چ �ه‌ت��رى رێ��زگ��رت��ن ل �ه ی��اس��ا ک��ۆب��ک��ات�ه‌وه ملکه‌چى یاسایان بکات ،که یاسا بتوانێت ب���ه‌ر ل���ه‌و سیستمه ه �ه‌ره‌م �ه‌ک��ی �ه بگرێت که نه‌بێته کێشه بۆ حکومه‌ت و دۆزه‌خ نه‌خوڵقێنێت بۆ کۆمه‌ڵگه ،ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ش
ده‌کردن له سه‌ر حیسابى حکومه‌ت دوجار ئیفالسى به حوکمه‌ت ده‌ک���رد ،له کوێى دن���ی���اداب���وو ح��ک��وم �ه‌ت ئ��ی��ف�لاس و مایه ب��ۆچ بێت ،ه�ه‌ر ب�ه‌م ئاراسته کاره‌ساته‌دا ک �ه ح��زب چ��ۆن خ��ۆی ه�ه‌ڵ��ق��ورت��ان��دوه له کاروبارى حکومه‌ت له پاڵ بونى شه‌هاده‌ى پرۆفیسۆرێک تا ده‌گات به ژینگه پارێز و به‌رده‌ستێک له فه‌رمه‌نگاکاندا ،ده‌بێت له پاڵ بونى بڕوانامه‌کانیاندا بڕوانامه‌یه‌کى حزیش له‌گه‌ڵ خۆیاندا هه‌بێت تا مافى فه‌رمانبه‌رى حکومه‌تیان هه‌بێت ،ئه‌گه‌ر له‌م دۆخه ناڕه‌زاى و سکااڵو خۆپیشاندانێکیش هه‌بوو ب��ێ ،میکانیزمێکى رێگه چ��اره‌ى فێڵکردنیان هه‌میشه هه‌بووه که شه‌رعیه‌تى داوه به‌خۆیان دیاسانه‌وه به ملکه‌چ بوون ئه‌گه‌ر نا حزب له‌م بارودۆخانه‌دا هه‌م فریشته بووه هه‌م ئیزرائیلى ،ئه‌مه‌ش جۆرێک بووه له خواوه‌ندێتى حز. ئیتر لێره‌وه کاتى ئه‌م پرسیاره دادگایانه‌یه، ک �ه ده‌ب��ێ��ت بڵێین :ئ��ای��ا ک��ۆى ئ �ه‌و حزبه س��ی��اس��ی��ان�ه‌ى ک �ه ب���اوه‌ڕی���ان ب �ه رزگ���ارى ه �ه‌ب��ووه ب��ۆ گ�ه‌ل�ه‌ک�ه‌ی��ان ،گه‌لیان له‌چى ڕزگ����ار ک�����ردوه؟ ئێستا و ئ���ه‌وس���اش چ جۆره خزمه‌تێکیان پێشکه‌ش به‌گه‌له‌که‌یان کردوه؟ ئایا بونى حوکمڕانیه‌ت بۆ هێنانه ده‌ره‌وه‌ى کێشه‌ى مێژوو بووه بۆ نێو سیستمى ح��ک��وم��ڕان��ی �ه‌ت؟ ی���ان م��ۆڵ��ۆپ��ۆڵ��ک��ردن��ى ناوچه‌گه‌رێتى ده‌سه‌اڵتدارى؟ ئایا سیستمى حزبى حکومڕان ب��ڕواى ت �ه‌واوى هه‌بووه به بونى بیرکردنه‌وه‌ى ئازادیه‌تى تاکه‌کان؟ ئایا حزبه‌کان دواى راپه‌رین کام جۆر به‌هه‌شتیان ب��ۆ کۆمه‌ڵگه‌که‌یان دروس��ت��ک��ردوه ،یان ج��ۆرێ��ک دۆزه‌خ���ى ت��ری��ان دروس��ت��ک��ردوه؟ ئایا حزب له حکومڕانیدا مرۆڤى له الف و گ �ه‌زاف��ى به‌هه‌شتى دورخ��س��ت��ۆت�ه‌وه که رۆژانێک کومه‌ڵگه لێیان چاوه‌ڕوان بوون؟ ئایا ح��زب رێگه‌ى داوه بێ خوێنڕشتن و نابڕین و جه‌نگى ده‌روونى به ویستى خۆى گۆڕانى سیستمى بهێنێته‌کایه‌وه کاربه‌ده‌ست و رابه‌ر و بیروباوه‌ڕى خۆى هه‌ڵبژێرێت؟ بۆ ئاینده‌ى خۆشبه‌ختى و پێشکه‌وتنى یان ح��زب واى ویستوه که به جه‌نگ هاتووه به جه‌نگ درێژه به مانه‌وه‌ى خۆى بدا به جه‌نگ ماڵئاویى بکات و خۆرى ئاوابێت.
و گ���ۆڕان���ک���ارى و ب���ه‌خ���ت���ه‌وه‌رى ه �ه‌ر میلله‌تێک که چ��اوى له ئه‌فراندن و ئاوه‌دانیه. له‌گه‌ڵ ئه‌و جموجۆله بازرگانیه‌ى ئه‌مڕۆ کوردستانى گرتۆته‌وه و وه‌به‌رهێنه‌رانى دونیا چ��اوی��ان خستۆته س �ه‌ر سروشتى پڕ له ره‌حمه‌ت و به‌ره‌که‌تى ناوچه‌که، ب��ه‌اڵم ش��اره‌زای��ان��ى ب���وارى جیۆلۆجى و ده‌رهێنانى ئاوى ژێر زه‌وى له کوردستان ئاماژه‌ى مه‌ترسیدار ده‌خه‌نه روو سه‌باره‌ت به پاشخان و گه‌نجینه‌ى سروشتى ئاو ل�ه هه‌رێمى ک��وردس��ت��ان .ل�ه‌ب�ه‌ر ئ �ه‌وه‌ى ده‌س���ه‌اڵت���ى ح��وک��م��ڕان��ى ن �ه‌ی��ت��ووان��ی��ووه به‌شێوه‌یه‌کى سه‌ره‌تاییش ه �ه‌وڵ بدات ب��ۆ س��وود وه‌رگ��رت��ن ل �ه‌و ئ���اوه‌ى ک�ه له رێگه‌ى رووبار و زێیه‌کانه‌وه له واڵتانى دراوسێوه رێڕه‌ویان به کوردستاندا ره‌ت ده‌بێت .ته‌نانه‌ت هه‌ردوو واڵتى تورکیا و ئێران له پالنێکى درێژخایه‌ندا توانیوویانه
سه‌رچاوه‌ى ئه‌و ئاوه‌ى که بۆ کوردستان دێ��ت بیبڕن و وشکى بکه‌ن و له‌الیه‌ن خۆیانه‌وه زۆرترین س��وودى لێوه‌رگرن و به‌و ئاوه‌ى که پێشتر به سنووره‌کانماندا ره‌ت ده‌بوو ئه‌مڕۆ چه‌ندین کۆمپانیاى ب �ه‌ره �ه‌م��ه��ێ��ن��ان��ى ئ����اوى ن��ێ��و ب��وت��ڵ��ی��ان دام���ه‌زران���دوه و ب �ه پ���اره ده‌ی��ف��رۆش��ن�ه‌وه کوردستان. له الیه‌کى دیکه‌وه سه‌رچاوه‌ى سه‌ره‌کى ئ���او ل �ه ک��وردس��ت��ان ک �ه ئێستا ئ��اوى ژێرزه‌ویه به (ده‌ریاى ژێرزه‌مین) ناسراوه هاوشێوه‌ى زۆرینه‌ى واڵتانى دونیا روو له که‌مى کردوه و پێشبینى ده‌کرێت به‌هۆى ئه‌و هه‌موو سوود وه‌رگرتنه به‌رده‌وامه‌ى به درێژایى مێژوو له‌و سه‌رچاوه‌یه‌ى ئاو وه‌رگ��ێ��راوه خه‌ریکى وشک بوونه و له ماوه‌ى ( )20ساڵى داهاتوودا ئه‌و هه‌رێمه ده‌که‌وێته به‌ر گه‌وره‌ترین هه‌ڕه‌شه‌ى بێ ئاوى که تاوه‌کو ئێستا هیچ الیه‌نێک
کاتێک به‌رپرسان نوستوون!
هونه‌ر محه‌مه‌د
بیروڕا
الی���ه‌ن���ه پ���ه‌ی���وه‌ن���دی���داره‌ک���ان���ى ت��ای��ب �ه‌ت ب �ه داب��ی��ن��ک��ردن��ى ئ���اوه ب��ۆ خ �ه‌ڵ��ک ل ه کوردستان که نه‌یتوانیووه به شێوه‌یه‌کى یاسایى و به‌هێز پاڵه‌په‌ستۆ بخه‌نه سه‌ر هاواڵتیان بۆ ئاگاداربوون له‌و سه‌رمایه نیشتمانیه‌ى ک �ه ب�ه‌ه��ی��چ ش��ێ��وه‌ی�ه‌ک قه‌ره‌بوو ناکرێته‌وه .له‌سه‌ر مامۆستایانى ئاینیش پێویسته که له وتارى هه‌فتانه‌یان هاواڵتیان ئاگاداربکه‌نه‌وه له مه‌ترسى زی��اده‌ڕۆی��ى له رووى ئاینیه‌وه و ده‌ست پێوه‌گرتنیان به ئاوه‌وه .که دروستبوونى هه‌ر که‌موکوڕیه‌ک له‌و باره‌وه خه‌ڵک تووشى گه‌ورترین کاره‌ساتى مرۆڤایه‌تى ده‌کاته‌وه که تا چه‌ندین ساڵى دیکه‌ش قه‌ره‌بووى زیانه‌کانى ناکرێته‌وه.
حزبى حکومڕان رێگه‌ى داو ه گه‌ل به‌ویستى خۆى گۆڕانى سیستمى بهێنێته‌کایه‌وه؟
هێمن به‌رزنجى ب�ه ب��وون��ى ئ �ه‌م ملمالنێ ت��ون��ده سیاسیه‌ى له ناوخۆى هه‌رێمى کوردستاندا هه‌بووه، ب �ه‌درێ��ژای��ى م��ێ��ژوو ن��زی��ک �ه‌ى س �ه‌ده‌ی �ه‌ک ل�ه ب��وون��ى حزبه ک��وردی��ی�ه‌ک��ان تاریکى و ره‌شبینیه‌ت خوڵقاندوه‌ته ناو بونى تاکه‌کانى کۆمه‌ڵگه‌دا ،تاریکى و ره‌شبینیه‌ت نه‌ک ه �ه‌ر باڵى ب�ه س �ه‌ر هه‌رێمگیریدا کێشاوه ه �ه‌م��وو ق��وژب��ن و که‌لێنێکى ت �ه‌ن��ی��ووه، ئه‌وه‌ى به‌دى ده‌کرێت ترسێکى گه‌وره‌یه له هاتنى دۆخێکى خراپتر له ده‌رئه‌نجامى ئه‌و ره‌وش��ت�ه سیاسیه ناعه‌قاڵنییه که به‌سه‌ر ده‌روون��ى تاکه‌کانى کۆمه‌ڵگه‌دا زاڵبووه، هه‌ربۆیه ب��ه‌رده‌وام تاکه‌کان به دواى النى ک�ه‌م رزگاربونێکى خورافیشدا ده‌گه‌ڕێن ئ��ی��راده‌ى خۆیانى ته‌سلیم ده‌ک���ه‌ن ،ئ �ه‌وه‌ش ئه‌وه ده‌سه‌لمێنێت به‌بوونى حزب و مێژووى سیاسى ئه‌م واڵت�ه که مێژوه‌که‌ى پڕیه‌تى ل �ه ده‌ره��اوی��ش��ت �ه‌ى سیاسه‌تێکى دۆزه‌خ���ى بۆ کۆمه‌ڵگه ،که له ژوره تاریکه‌کانى س �ه‌رک��ردای �ه‌ت��ی �ه س��ی��اس��ی�ه‌ک��ان�ه‌وه ه �ه‌ب��ووه تاهه‌نوکه‌ش ،کاڵوڕۆشنه‌یه‌ک نه‌بووه تا مرۆڤ ئاهى ئازادى بونى خۆى و پشویه‌کى بێکێشه‌ى تیا هه‌ڵبکێشێت. ئه‌گه‌رچى له سه‌رجه‌م قۆناغه‌کانى خه‌باتى شۆڕشگێڕى و خه‌باتى حکومڕانى کردنى خ��ۆم��اڵ��ى ک��ه ه�����ه‌روه‌ک چ���ۆن خ�ه‌ب��ات��ى شۆڕشگێڕى له شاخدا پڕبووه له‌ملمالنێى ترسناک له حکومڕانکردنیشدا ئه‌مجۆره
له‌و حزبانه بستێنێته‌وه که حزب له سایه‌ى حکومڕانیه‌تى خۆیه‌وه قۆرخى ک��ردوه بۆ ئامانجى فه‌ردیه‌تى و ساماندارى خۆى، هه‌میشه له‌م واڵته‌دا ده‌سه‌اڵت هێزى سیاسى و ج �ه‌ن��گ��اوه‌رى و م�ه‌ع��ن�ه‌وى م���ادى خۆى به‌کار هێناوه بۆ قۆرخکارى بۆ پایه‌کانى ده‌س���ه‌اڵت ،ئه‌مه‌ش ته‌نیا له‌به‌ر ئامانجى زلهێزبونى خۆى بێگوێدانه الواز بونى رۆڵى حکومڕانى یاخود مرۆڤ له کۆمه‌ڵگه‌دا به‌وچه‌شنه‌ش کارى ک��ردوه که حکومه‌ت و گه‌له‌که ملکه‌چ و موچه‌خۆرى ئه‌وان بن ،له‌و پێناوه‌شدا هیچ جۆره به‌رهه‌ڵستى و رخنه و رێپێوان و خۆپیشاندانێک قبوڵ نه‌کراوه ،بۆیه بۆ گه‌لى سته‌مه‌لێکراو هیچ ج��ی��اوازى نیه ،حوکمڕانى خ��ۆى سته‌مى لێبکات ی��ان داگیر ک �ه‌ر ،ئه‌مه‌یه ترسى گه‌وره له ده‌ست به‌سه‌رداگرتنى حکومه‌ت ل�ه‌الی�ه‌ن ح��زب �ه‌وه ،ح��زب ب���اوه‌ڕی خ��ۆى بۆ تێکشکاندنى یاساکان بخاته گه‌ر. له‌ژێر په‌رده‌ى دیکتاتۆریه‌ته‌وه ،له ماوه‌کانى رابردوودا حزب له جێگه‌ى حکومه‌ت نه‌ک ده‌ستى گرتبوو به سه‌ر عه‌قڵى کۆمه‌ڵگه‌دا، ن�ه‌ک ته‌نیا ق��وت و ن��ان و بیرکردنه‌وه و مافى م��رۆڤ ب��وون و بازرگانى ،ب��ازاڕ، پیشه‌سازى و کوشتوکاڵدا ،به‌ڵکو ده‌ستیشى گرتبوو به‌سه‌ر ته‌واوى زه‌ویه‌کانی میریشدا، که به پێى یاساى نێو فه‌رمانى سیاسه‌تى ژوره تاریکه‌کانیه‌وه زه‌ویه‌کانى ده‌به‌شیه‌وه ب �ه‌س �ه‌ر گ��وێ��ڕای �ه‌ڵ �ه پ��ێ��وه‌ن��ده‌ک��ان��ى خ��ۆى، ناوچه‌کانى گرانبه‌ها و گه‌ڕه‌کى مۆدیرێنى ب��ۆ پێوه‌نده‌کانى دروس���ت ده‌ک���رد و نرخى فیرعه‌ونکڕى ل�ه‌س�ه‌ر ده‌ن���ا ،خ��ۆى وه‌ک وه‌به‌رهێنێکى زلهێز ده‌رده‌خست که ته‌نانه‌ت هیچ هێزێکى یاساییش مافى لێپرسینه‌وه‌ى کار و چۆنێتى خه‌رجى و بونیادى نه‌بێت، بۆ خزمه‌تکاره گچکه‌کانیش بڕێک زه‌وى پێده‌به‌خشین تا له‌سه‌رى بژین و هه‌ڵقه له گوێیان بکات ،کاره‌ساتى گه‌وجاندن له‌وێوه سه‌ریهه‌ڵدا که حزب له‌برى نه‌ک خه‌ڵکى ساده بیرى ده‌کرده‌وه و بڕیارى ده‌دا ،به‌ڵکو رۆشنبیره‌کانیشى م��ۆن��ۆپ��ۆڵ ک��ردب��وو، زۆرێک له‌وانه‌ى که ژیانیان به‌خت ده‌کرد ل�ه پێناوى ئ���ازادى و رزگ���ارى ل�ه ده‌س��ت رژێ��م�ه دڕن��ده‌ک��ان ،ب �ه‌اڵم ح��زب ق�ه‌ره‌ب��ووى