Spansk 8 Grunnbok

SPANSK 8 fra CAPPELEN DAMM

Manuel Bernardo Abrodos • Silje Andrea Hauglund

Grunnbok

Bokmål

© CAPPELEN DAMM AS, Oslo, 2023

Materialet i denne publikasjonen er omfattet av åndsverklovens bestemmelser. Uten særskilt avtale med Cappelen Damm AS er enhver eksemplarframstilling og tilgjengeliggjøring bare tillatt i den utstrekning det er hjemlet i lov eller tillatt gjennom avtale med Kopinor, interesseorgan for rettighetshavere til åndsverk. Utnyttelse i strid med lov eller avtale kan medføre erstatningsansvar og inndragning, og kan straffes med bøter eller fengsel.

Spansk 8 fra Cappelen Damm Grunnbok er lagd til LK20, fagfornyelsen, i faget spansk og er til bruk på grunnskolens ungdomstrinn.

Foto: se bildeliste, s. 159

Illustratør: Knut Johannes Håland, Cappelen Damm AS

Design og layout: Sissel Holt Boniface, Cappelen Damm AS

Omslagsdesign: Tank Design AS

Omslagsillustrasjon: Knut Johannes Håland, Cappelen Damm AS

Forlagsredaktør: Lise Wulff

Bilderedaktør: Lise Wulff

Repro: Narayana Press

Trykk og innbinding: Livonia Print SIA, Latvia, 2023

Utgave 1

Opplag 1

ISBN 978-82-02-56053-9

www.skolen.cdu.no

Kjære elev!

Over 500 millioner mennesker har spansk som sitt morsmål. De bor i Spania og Latin-Amerika, de bor i land som ikke har spansk som sitt offisielle språk, som USA og Filippinene – og noen bor også i Norge.

Å kunne snakke med andre mennesker på deres eget språk gir en helt annen mulighet til å bli ordentlig kjent. Når du nå skal lære spansk, gir du deg selv nettopp denne muligheten til å bli kjent med andre mennesker og andre kulturer.

For å snakke spansk trenger du å lære en del «brikker». Disse brikkene kan for eksempel være enkeltord eller hvordan du bøyer et verb. Snart vil du se at med bare noen få brikker kan du begynne å snakke med andre – på spansk!

I denne boka får du de viktigste brikkene du trenger, og du lærer hvordan du kan sette dem sammen. Målet er hele tiden at du skal kunne forstå mer og mer, og fortelle mer og mer. Og nå som du begynner med et helt nytt språk, er det en gyllen mulighet til å henge med fra start.

Innhold

Saludos TEMAER DU LÆRER

Páginas 6–25

• ¡Hola! ¿Qué tal?

• ¿Cómo te llamas?

• ¡Hasta luego!

• å hilse og ta avskjed

• å spørre andre om hvordan det går

• å fortelle hvordan du har det selv

• å si hva du heter, hvor du bor, og hvor gammel du er

Hablo español TEMAER DU LÆRER

Páginas 26–49

• ¿Hablas español?

• ¿Comprendes?

• ¿Cómo se dice?

• å fortelle hvilke språk du snakker

• hvorfor det er nyttig å kunne spansk

• å bruke situasjon, sammenheng og gjennomsiktige ord for å forstå og bli forstått

Familia y amigos TEMAER DU LÆRER

Páginas 50–69

• Mi familia

• Mi mascota

• Mis amigos

• å fortelle om familien din

• å snakke om kjæledyr

• hva fargene heter

• å beskrive vennene dine

Mi semana TEMAER DU LÆRER

Páginas 70–91

• Los días de la semana

• ¿Qué hora es?

• Voy a la escuela

• å si hvilken dag det er

• å si hva klokka er

• å snakke om skoledagen din

Mi tiempo libre TEMAER DU LÆRER

Páginas 92–115

Todo un año

Páginas 116–139

• Mis pasatiempos

• ¿Cómo estás y dónde estás?

• ¡Me gusta¡

• å snakke om fritidsaktiviteter

• å si hvor og når du gjør ulike aktiviteter

• å fortelle hva du liker og ikke liker

TEMAER DU LÆRER

• Cuatro estaciones

• Doce meses

• Vacaciones de verano

• å fortelle om årstidene og månedene

• å snakke om været

• å si når du har bursdag

• å snakke om planer for sommeren

Páginas 140–157

MINIGRAMÁTICA

SPRÅK OG GRAMMATIKK

• intro om uttaleregler

• personlige pronomen

• tallene fra 0 til 100

SPRÅK OG GRAMMATIKK

• bøyning av regelmessige ar-, er- og ir-verb i presens

• alfabetet og uttaleregler

• lærings- og kommunikasjonsstrategier

• nektelse

SPRÅK OG GRAMMATIKK

• substantiv og artikler i kjønn og tall

• adjektiv, samsvarsbøyning og ordstilling

• verbene ser og tener i presens

• eiendomsord og genitiv

SPRÅK OG GRAMMATIKK

• verbet ir i presens

• tidsuttrykk

• setningsoppbygging

SPRÅK OG GRAMMATIKK

• verbene estar og gustar i presens

• stedsuttrykk

• preposisjoner

• ord for mat og drikke

SPRÅK OG GRAMMATIKK

• væruttrykk

• smakebit på framtidsform med ir som hjelpeverb

• ord for klær og tilbehør

KULTUR OG SAMFUNN

• ulike hilsemåter

• småprat

• bruk av usted og ustedes

KULTUR OG SAMFUNN

• spansk språk i verden

• flerspråklighet

• mattradisjoner

KULTUR OG SAMFUNN

• familiesammensetninger

KULTUR OG SAMFUNN

• skole og utdanning

KULTUR OG SAMFUNN

• ungdom og fritid

KULTUR OG SAMFUNN

• tradisjonelle feiringer

• vær og geografi

CAPÍTULO 1 Saludos

DU LÆRER

å hilse og ta avskjed

å spørre andre om hvordan det går

å fortelle hvordan du har det selv

å si hva du heter, hvor du bor, og hvor gammel du er

¡Hola! ¿Qué tal?

GLOSARIO

glosario – ordliste

Practicamos. – Vi øver.

¡Hola! – Hei!

¿Qué tal? – Hvordan går det? bien – bra

regular – sånn passe

muy – veldig

mal – dårlig

horrible – fryktelig

PRACTICAMOS

1 ¿Qué tal? betyr «Hvordan går det?». Lær deg de ulike svarene som står i snakkeboblene til emojiene.

2 Hva svarer du på spørsmålet ¿Qué tal? i disse situasjonene?

• Du har en prøve i neste time.

• Du skal besøke bestevennen din etter skolen.

• Du har nettopp vunnet 10 millioner kroner.

3 Jobb sammen. Spør hverandre: ¿Que tal? Svar med kun et ansiktsuttrykk. Gjett svaret på spansk:

• ¡Muy bien!

• ¡Mal!

• ¡Regular!

4 Se på siden til høyre. Finn ut hva disse uttrykkene betyr:

• ¡Buenos días!

• ¡Buenas tardes!

• ¡Buenas noches!

¿Cómo estás?

Når du møter noen og vil spørre hvordan det går, kan du si ¿Qué tal?, slik du lærte på forrige side. En annen variant er å spørre: ¿Cómo estás?

Det er mange svar på det spørsmålet! Her ser du noen:

Estoy bien. ◤ Tengo hambre. ◤

Estoy triste. ◤ Tengo sed. ◤

Når en gutt sier «Jeg er sliten», heter det Estoy cansado.

Estoy cansado. ◤

Når en jente sier «Jeg er sliten», heter det Estoy cansada

Estoy contento. ◤

Når en gutt sier «Jeg er fornøyd», heter det Estoy contento.

Når en jente sier «Jeg er fornøyd», heter det Estoy contenta.

¡Estoy enamorado! ◤

Når en gutt sier «Jeg er forelsket», heter det Estoy enamorado

Når en jente sier «Jeg er forelsket», heter det Estoy enamorada

◥ ¡Hola! ¿Qué tal?

Muy bien. ¿Y tú? ¿Cómo estás?

◥ ¡Fenomenal! ¡Estoy enamorada!

PRACTICAMOS

1 Del klassen i mindre grupper og spør hverandre: ¿Cómo estás?

Svar på spansk.

Tips: Du kan også bruke uttrykkene på side 8.

¿Cómo estás? ◣◥ Estoy muy mal.

¿Cómo estás? ◣◥ ¡Estoy fenomenal!

2 Se på de tre nederste emojiene. Ordene for sliten, forelsket og fornøyd ender noen ganger på -o og noen ganger på -a Når skal de ende på -o, og når skal de ende på -a? Lag en regel.

3 Lag en tegneserie. Bruk spanske ord og uttrykk i snakkeboblene.

GLOSARIO

¿Cómo estás? – Hvordan har du det?

Estoy bien. – Jeg har det bra.

Estoy triste. – Jeg er trist / lei meg.

Estoy cansado. – Jeg er trett/sliten.

Estoy contento. – Jeg er fornøyd.

¡Estoy enamorado! – Jeg er forelsket!

Tengo hambre. – Jeg er sulten.

Tengo sed. – Jeg er tørst.

¿Y tú? – Og du?

GLOSARIO

Yo me llamo... – Jeg heter ...

¿Y tú? – Og du?

Yo vivo en... – Jeg bor i/på ...

Yo tengo doce años.

– Jeg er tolv år.

Yo tengo trece años.

– Jeg er tretten år.

◥ ¡Hola! Yo me llamo Javier. ¿Y tú?

◤ ¡Hola! Yo me llamo Sara.

◥ Yo vivo en Barceloneta. ¿Y tú?

◤ Yo vivo en Raval.

◥ Yo tengo doce años. ¿Y tú?

◤ Yo tengo trece años.

PRACTICAMOS

1 Les dialogen over. Hva sier ungdommene til hverandre?

2 Se på uttalereglene på spansk. Les dialogen høyt med så riktig uttale som mulig.

3 Skriv en hilsen eller lag en video der du presenterer deg selv på spansk. Fortell hva du heter, hvor du bor, og hvor gammel du er.

H uttales ikke.

LL uttales som norsk j.

J uttales som en «harkende» norsk h.

Hei, jeg heter Don Quijote. Jeg er hovedpersonen i en berømt roman fra Spania. Vi skal ha en del å gjøre med hverandre framover, så det er kanskje greit at vi blir litt kjent. Klarer du å finne ut noe mer om meg?

Hei, jeg heter Catrina. Jeg er det mest populære skjelettet i Mexico, kanskje i hele verden!

Klarer du å finne ut noe mer om meg ved å søke på internett? Du skal få et tips: Søk på navnet mitt sammen med Día de Muertos.

Reflexión cultural

Det finnes mange forskjellige måter å hilse på rundt om i verden. I Spania er det vanlig å hilse på hverandre ved å dar un beso – å gi et kyss på hvert kinn. I Latin-Amerika kysser man som regel bare på det ene kinnet. Når to gutter hilser på hverandre, er det vanlig å dar la mano – ta hverandre i hånden.

• Hvordan er det vanlig å hilse på hverandre i Norge?

• Gjør du noe forskjellig når du hilser på bestevennen din, og når du hilser på tannlegen din?

• Et håndtrykk kan gis på forskjellige måter. Har du og dine venner en spesiell måte å hilse på?

¿Cómo te llamas?

◥ ¡Hola! ¿Qué tal?

◤ Muy bien, gracias. ¿Y tú?

◥ ¡Fantástico! ¿Cómo te llamas? ◤

Yo me llamo Catrina.

¿Y tú? ¿Cómo te llamas?

◥ Yo me llamo Don Quijote. ¿Dónde vives?

Yo vivo en México. ¿Y tú?

◥ Yo vivo en España.

◤ ¡Mucho gusto!

◥ ¡Mucho gusto!

GLOSARIO

gracias – takk

¿Cómo te llamas?

– Hva heter du?

¿Dónde vives?

– Hvor bor du?

¡Mucho gusto! – Hyggelig (å møte deg)!

PRACTICAMOS

1 Les dialogen mellom Catrina og Don Quijote. Hvilke spørsmål stiller de hverandre?

2 Jobb med en læringspartner og lag en dialog på spansk. Si hei, spør om navn og bosted, og spør hvordan det går.

3 Velg ett av navnene på lista under og presenter deg på spansk som denne personen. Bruk internett og finn ut hva personen er kjent for, før du begynner.

• Shakira

• Lionel Messi

• Cristóbal Colón

• Frida Kahlo

• Miguel de Cervantes

• Pablo Picasso

• Ernesto Guevara

• Isabel Allende

¿Qué pasa?

¿Todo bien?

¿Qué tal la familia?

¡Cuánto tiempo!

¿Cómo va la vida?

PRACTICAMOS

1 Over ser du en del spanske uttrykk for å hilse og småprate.

Velg tre av uttrykkene og lær dem utenat.

Gå rundt i klasserommet og småprat sammen.

Bruk også uttrykk du har lært tidligere i kapitlet.

2 Hvordan pleier vi å småprate i Norge?

Bruker vi andre uttrykk enn de du ser over?

Er det noen setninger man hører ofte?

Eksempel: «Fint vær i dag!»

3 Lag en liste med ti ting du ser i bildet.

Finn ut hva de heter på spansk!

¿Qué hay de nuevo?

GLOSARIO

¿Qué pasa? – Hva skjer?

¡Cuánto tiempo! – Lenge siden!

¿Todo bien? – Alt bra?

¿Cómo va la vida? – Hvordan går livet?

¿Qué tal la familia? – Hvordan går det med familien?

¿Qué hay de nuevo? – Noe nytt?

0 cero

1 uno

2 dos

3 tres

4 cuatro

GLOSARIO

¿Cuántos años tienes? – Hvor gammel er du?

21 veintiuno

22 veintidós

31 treinta y uno 32 treinta y dos

27 veintisiete

60 sesenta 70 setenta

80 ochenta

90 noventa

100 cien

PRACTICAMOS

1 Svar på spørsmålet fra Catrina på side 19. Bruk ordene Yo tengo

2 Hva tror du personene på lista under svarer på spørsmålet: ¿Cuántos años tienes? Finn flere tall ved å se på sidetallene i boka.

• Catrina

• Don Quijote

• Harry Potter

• julenissen

3 Se på tallene. Hvordan sier du 33, 43 og 55 på spansk?

4 Øv på tallene fra 0 til 20 mens du tar tiden. Avslutt med tallbingo i klassen.

¿Cuántos años tienes?

Yo tengo once años.

Yo tengo ochenta años.

¡Hola! ¿Qué tal?

◤

◥ Muy bien, gracias. ¿Y tú? ◤

¡Genial! ¿Cómo te llamas?

◥ Me llamo Elena. ¿Y tú? ◤ Me llamo Pedro. ¿Cuántos años tienes?

◥ Tengo trece años. ¿Y tú?

Yo también tengo trece años. ¿Dónde vives, Elena?

¿Aquí en Sevilla?

◥ No, yo vivo en Córdoba. Soy turista aquí.

GLOSARIO

también – også aquí – her

Yo soy... – Jeg er …

PRACTICAMOS

1 Les dialogen sammen med en læringspartner.

2 Lag en liste med spørsmål du kan på spansk, og gjennomfør intervjuer i klassen.

På spansk setter man et spørsmålstegn opp ned i starten av spørsmålet. Eksempel: ¿Dónde vives?

GRAMÁTICA

Personlige pronomen

Ordene yo (jeg) og tú (du) er personlige pronomen. I setningen «Jeg bor i Oslo» er «jeg» et personlig pronomen og «bor» et verb.

jeg bor i Oslo

På spansk kan man velge om man vil bruke det personlige pronomenet eller ikke. Du kan altså si både Yo vivo en Oslo og Vivo en Oslo

yo vivo en Oslo

I tabellen under ser du alle de personlige pronomenene på spansk.

ENTALL FLERTALL yo jeg nosotros/nosotras vi tú du vosostros/vosotras dere él han ellos de ella hun ellas de usted* du ustedes* dere

* Usted og ustedes er høflige former av «du» og «dere» i Spania.

PRACTICAMOS

1 Se på illustrasjonene.

• Hva betyr yo?

• Hva betyr nosotros?

• Hva betyr nosotras?

• Når bruker man nosotros, og når bruker man nosotras?

2 I stedet for å si navn kan man bruke personlige pronomen.

Eksempel: Maria → hun → ella

Hvilke personlige pronomen kan erstatte disse navnene? Finn svaret på norsk og spansk.

• Manuel →

• Tomás y Juan →

• Caroline y Catrina →

• Lina y yo →

• Daniel y tú →

¿Qué tal?

¿Cómo te llamas?

SALIDA ¿Cuántos años tienes?

Mi turno

GLOSARIO

Jugamos. – Vi spiller. salida – start meta – mål mi turno – min tur tu turno – din tur

Tu turno

¿Qué tal?

¿Dónde vives?

JUGAMOS

Hvem kommer først gjennom løypa?

• Slå terning og se hvilken puslespillbrikke du lander på.

• Lander du på et spørsmål, svar på spansk!

Tips: Hvis dere ikke har terning, skriv tallene fra en til seks på papirlapper og trekk en lapp.

¿Dónde vives?

¿Qué tal?

¿Cuántos años tienes?

¿Cómo te llamas?

¿Cómo te llamas?

¿Cuántos años tienes?

¿Qué tal?

¿Dónde vives?

¡Hasta luego!

På spansk er det mange måter å si ha det på. Her ser du noen av dem.

¡Chao!

¡Adiós!

¡Hasta luego!

¡Hasta pronto!

¡Hasta mañana!

¡Hasta la próxima!

¡Nos vemos!

Hasta la vista, amiga.

PRACTICAMOS

1 Se på uttrykkene over. Bruk en ordbok eller internett og finn ut hva de betyr på norsk.

2 Gå rundt i klasserommet og snakk med hverandre på spansk.

Hils på hverandre og småprat før dere sier ha det på en av måtene dere har lært.

3 Lag en kapittelprøve med minst ti spørsmål. Skriv på norsk.

Eksempel: Hvordan sier du H på spansk?

Bytt prøve med en læringspartner og svar uten hjelpemidler. ¡Buena suerte!

Repaso

Ordet repaso kommer fra repasar, som betyr å gå gjennom på nytt. Her får du sjansen til å sjekke om du har fått med deg det viktigste fra kapitlet.

10 PREGUNTAS

Preguntas betyr «spørsmål» på spansk. Velg rett svar på spørsmålene. Det er bare ett riktig svar på hvert spørsmål. Bla tilbake i kapitlet hvis du er usikker.

1 Hvilket alternativ sier man når man møtes? A ¡Buenos días! B ¡Adiós! C ¡Hasta luego!

2 Hva kan du si på spansk for å få svar som muy bien, bien, regular og mal? A ¿Qué tal? B ¿Dónde vives? C ¿Cuántos años tienes?

3 Hvordan uttales LL på spansk? A Som en harkende norsk h. B Som en norsk j. C Den er stum.

4 Hvilket spørsmål må du stille for å få dette svaret: Yo me llamo Catrina. A ¿Dónde vives? B ¿Cómo te llamas? C ¿Cuántos años tienes?

5 Hvilket alternativ betyr «Takk!»? A ¡Gracias! B ¡Mucho gusto! C ¡Adiós!

6 Hvilket spørsmål må du stille for å få dette svaret: Tengo trece años. A ¿Cómo te llamas? B ¿Dónde vives? C ¿Cuántos años tienes?

7 Hvilket personlig pronomen betyr «vi»? A ellos B nosotros C vosotras

8 Hvilket alternativ er ikke en måte å si ha det på? A ¡Hasta mañana! B ¡Cuánto tiempo! C ¡Hasta luego!

9 Hva betyr uttrykket: ¿Qué pasa? A Hva skjer? B Hvordan har du det? C Hvor skal du?

10 Hvordan brukes pronomenet usted i Spania? A For å si ha det. B For å være høflig. C For å være frekk.

5 PALABRAS

Palabras betyr ord på spansk. Hvilke fem ord er de viktigste du har lært i dette kapitlet? Lag en liste.

Fasiten finner du bakerst i boka.