PËRDORIMET ALTERNATIVE TË USHQIMIT SHMANGNI MBETJET E USHQIMIT DHE SHUMË MË TEPËR
SE MI LASCI NON VALE
Ministero del Lavoro e delle Politiche Sociali Direzione Generale del Terzo Settore e della responsabilità sociale delle imprese
PROJEKTI "SE MI LASCI NON VALE" (NUK ËSHTË E DREJTË NËSE MË LË) DHE KATËR DOSJET Kjo broshurë është përpiluar nga Shoqata e Promovimit Social “Centro di Documentazione sui Conflitti Ambientali - CDCA Abruzzo” (Qendra e Dokumentacionit të Konflikteve Mjedisore - CDCA Abruco) në kuadër të projektit “Se mi lasci... non vale! - Conoscere e prevenire” (Nuk është e drejtë nëse më lë - Ndërgjegjësimi dhe parandalimi) financuar nga Rajoni i Abrucos - Departamenti për Shëndetësi dhe Mirëqenie - Shërbimi i Planifikimit Social dpf014 sipas procedurës së tenderit “Financimi i iniciativave dhe projekteve me rëndësi rajonale të promovuara nga organizatat vullnetare dhe shoqatat e promovimit social për zbatimin e aktiviteteve me interes të përgjithshëm”. Objektivi i përgjithshëm i projektit është të rrisë ndërgjegjësimin për menaxhimin e mbeturinave, parandalimin e mbeturinave, zhvillimin e qëndrueshëm, ndryshimet klimatike dhe ekonominë rrethore përmes një sërë aktivitetesh që synojnë të arrijnë grupe të ndryshme të popullatës dhe organe publike dhe private, duke përfshirë përkthimin e dosjeve në shtatë gjuhët e huaja që fliten më së shumti në Rajonin e Abrucos. Në veçanti, në mënyrë që të përfshijnë dhe lehtësojnë komunikimin dhe kuptimin e ndryshimit të nevojshëm kulturor që imponon kjo epokë, katër dosjet e lartpërmendura janë në dispozicion në gjuhët e huaja në vijim: rumanisht, shqip, arabisht, kinezisht, rusisht, anglisht dhe frëngjisht. Këto katër dosje janë: NR. 1 - "Cikli i mbeturinave, asgjësimi i duhur dhe riciklimi i produkteve në fund të jetës: 4 R-të". NR. 2 - “Dëmi i shkaktuar nga hedhja e mbeturinave në mjedisin natyror dhe përfitimet shoqërore, mjedisore dhe ekonomike nga përvetësimi i sjelljeve të përgjegjshme dhe të qëndrueshme”. NR. 3 - "Përdorimet alternative të ushqimit - shmangni mbetjet e ushqimit dhe shumë më tepër". NR. 4 - "Zhvillimi i qëndrueshëm, ndryshimet klimatike dhe ekonomia rrethore - sjelljet e përgjegjshme për t'u përvetësuar". Çdokush mund të shpërndajë dhe të printojë dosjet, duke ua ruajtur tiparet grafike dhe të përmbajtjes. “...Do të na njohin nga gjurmët që lëmë pas...” Proverb nga Dakota Gusht 2021
SE MI LASCI NON VALE
PËRDORIMET ALTERNATIVE TË USHQIMIT SHMANGNI MBETURINAT E USHQIMIT DHE SHUMË MË TEPËR... Sa ushqim që është ende i ngrënshëm përfundon në koshin e mbeturinave? Çfarë ndikimi ka në mjedis? Çfarë lloj sjelljeje mund të përvetësojmë për të zvogëluar ndikimin tonë? Këto janë vetëm disa nga pyetjet që na sjellin tek fenomeni i mbetjeve të ushqimit dhe shpërfillja e lidhur me zinxhirin bujqësor dhe ushqimor të furnizimit. Mbetjet e ushqimit nuk janë asgjë tjetër përveçse humbje e ushqimit akoma të ngrënshëm gjatë gjithë procesit të prodhimit dhe të konsumimit të tij: nga prodhimi bujqësor në përpunim, transport, shitje, ruajtje dhe përdorim. Sipas FAO-s (Organizata e Ushqimit dhe Bujqësisë, agjencia e Kombeve të Bashkuara që kërkon të luftojë urinë në botë dhe të përmirësojë ushqimin dhe sigurinë e ushqimit), një e treta e prodhimit të ushqimit në botë shkon dëm: e barabartë me rreth 1.3 miliardë ton, nga të cilat 14% shkon dëm para se të arrijë në pikën e shitjes. Për ta ilustruar këtë fenomen, le të imagjinojmë më shumë se 23 milionë kamionë me një ngarkesë prej 40 tonësh, të gjithë të rreshtuar, parakolp pas parakolpi, të ngarkuar plotësisht me mbetje ushqimi, do të ishte e mjaftueshme për t'i rënë rreth e qark Tokës shtatë herë. The phenomenon of food waste becomes more pronounced in terms of environmental impact if we take into consideration the resources used to produce food such as water, soil, and energy. This should also include the waste of fossil fuels, which are widely used in the production, processing, and transport of food. Fenomeni i mbetjeve të ushqimit bëhet më i theksuar për sa i përket ndikimit në mjedis, nëse marrim parasysh burimet e përdorura për të prodhuar ushqimin, si uji, toka dhe energjia. Kjo gjithashtu duhet të përfshijë mbetjet e lëndëve djegëse fosile, të cilat përdoren gjerësisht në prodhimin, përpunimin dhe transportin e ushqimit. Nëse mendoni për sasinë e madhe të mbeturinave që përfundojnë në deponi, nuk mund të anashkaloni sasinë e CO2-shit që lëshohet në mjedis në procesin e dekompozimit dhe asgjësimit, duke kontribuar në efektin serë. "FAO gjithashtu ka vlerësuar se mbetjet globale të ushqimit prodhojnë emetime të gazrave serrë prej rreth 3.3 miliardë tonësh CO2: në praktikë, nëse mbeturinat e ushqimit do të ishin një shtet, do të ishte prodhuesi i tretë më i madh i emetimeve, pas SHBA-së dhe Kinës". Të dhënat tregojnë se ky nuk është një fenomen margjinal, por një problem i madh që qeveritë në të gjithë botën duhet ta vënë në krye të listës së tyre të detyrave, pasi numri i emetimeve në vitet e fundit sigurisht që kontribuon në efektin serë dhe kështu edhe në ndryshimet klimatike për të cilin jemi dëshmitarë, në një mënyrë gjithnjë e më të dukshme. Siç thekson Inger Andersen, Drejtor Ekzekutiv i UNEP-it (Programi i Kombeve të Bashkuara për Mjedisin), "Reduktimi i mbetjeve të ushqimit do të zvogëlojë emetimet e gazrave serë, do të ngadalësojë shkatërrimin e natyrës përmes shndërrimit dhe ndotjes së tokës, do të rrisë disponueshmërinë e ushqimit dhe kështu do të zvogëlojë urinë dhe do të kursejë para në një kohë recesioni global. Nëse duam të marrim më seriozisht trajtimin e ndryshimeve klimatike, humbjen e natyrës dhe të biodiversitetit, si dhe ndotjen dhe mbeturinat, bizneset, qeveritë dhe qytetarët në të gjithë botën duhet të bëjnë punën e vet për të zvogëluar mbetjet e ushqimit". Përveç ndikimit në mjedis, ndikimi socio-ekonomik i mbetjeve të ushqimit gjithashtu duhet të merret parasysh. Në fakt, shpërndarja e dobët e ushqimit ndikon gjithnjë e më shumë në shëndetin e njerëzve. Nga njëra anë, ka njerëz që sëmuren sepse kanë qasje në një sasi të madhe ushqimi (shpesh me cilësi të dobët), si në rastin e diabetit,
enëve të gjakut dhe sëmundjeve kardiovaskulare etj. Nga ana tjetër, ka njerëz që vuajnë nga kequshqyerja, sepse nuk hanë sa duhet për të siguruar një jetë të shëndetshme. Raporti i Indeksit të Mbetjeve të Ushqimit 2021, i hartuar nga Kombet e Bashkuara, tregon se "pothuajse në të gjitha vendet, mbetjet e ushqimit kanë qenë të konsiderueshme, pavarësisht nga niveli i të ardhurave", duke nxjerrë në pah një problem të sjelljes: shpesh është zgjedhja dhe stilet e konsumit të njerëzve që çojnë dëm ushqimin dhe burimet e nevojshme për ta prodhuar dhe konsumuar atë. Ai gjithashtu "tregon se shumica e këtyre mbetjeve vjen nga shtëpitë, të cilat hedhin 11 përqind të ushqimit të përgjithshëm në dispozicion, i cili në zinxhirin e furnizimit gjendet në fazën e konsumit. Shërbimet ushqimore dhe dyqanet me pakicë çojnë dëm 5 përqind, gjegjësisht 2 përqind". Sipas OKB-së, është thelbësore të "rivendoset ekuilibri midis prodhimit dhe konsumit", në mënyrë që të mund të jetojmë në ekuilibër me planetin tonë. Udhëzimet për të zgjidhur problemin jepen nga Agjenda e vitit 2030, të cilën Asambleja e Përgjithshme e OKB-së e miratoi në shtator të vitit 2015. Ndër 17 qëllimet e miratuara, në seksionin 12 (më saktësisht në 12.3) gjejmë qëllimin për "të përgjysmuar mbetjet globale të ushqimit për frymë në nivelin e shitjes me pakicë dhe të konsumatorit dhe zvogëlimin e humbjeve të ushqimit përgjatë zinxhirëve të prodhimit dhe furnizimit, duke përfshirë humbjet pas korrjes"; "të reduktuar ndjeshëm gjenerimin e mbetjeve përmes parandalimit, zvogëlimit, riciklimit dhe ripërdorimit; të inkurajuar kompanitë, veçanërisht kompanitë e mëdha dhe transnacionale, që të përvetësojnë praktika të qëndrueshme; dhe të integrojnë informacionin e qëndrueshmërisë në raportet e tyre të rregullta".
ÇFARË JANË MBETJET E USHQIMIT Fenomeni i mbetjeve të ushqimit është relativisht i kohëve të fundit. FAO thekson se, që nga viti 1974, sasia e ushqimit të ngrënshëm që përfundon në plehra është rritur me 50%. Sidoqoftë, vëmendja që i kushtohet këtij fenomeni është aq e re, saqë ende nuk është përkufizuar qartë në qarqet institucionale dhe shkencore. FAO i përkufizon mbetjet e ushqimit si "material i shëndetshëm ushqimor i paraparë për konsum njerëzor, që lind në çdo moment në zinxhirin e furnizimit bujqësor dhe ushqimor, që në vend të kësaj hidhet, humbet, degradohet ose konsumohet nga insektet". Nëse e shikojmë më nga afër fenomenin, ne bëjmë automatikisht një dallim midis ushqimit që humbet gjatë prodhimit dhe përpunimit të ushqimit (humbjet e ushqimit) dhe mbetjet e ushqimit që ndodhin gjatë transportit, shitjes dhe konsumit përfundimtar (mbetjet e ushqimit). Të dy fenomenet zakonisht quhen mbetje të ushqimit, por ato ndryshojnë kryesisht në shkaqet e tyre. Ndërsa në rastin e parë, humbjet janë kryesisht për shkak të mangësive logjistike dhe infrastrukturore, në rastin e dytë mbetjet rezultojnë më shumë nga faktorë të sjelljes në stilin e konsumit.
CILAT JANË SHKAQET KRYESORE TË MBETJEVE TË USHQIMIT
Një studim i kryer nga Qendra Barilla për Ushqimin dhe Ushqyerjen (BCFN), organizatë private kërkimore italiane, nxjerr në pah disa shkaqe globale që kanë kontribuar në rritjen e këtij fenomeni, veçanërisht viteve të fundit.
Shpopullimi i fshatrave dhe qyteteve të vogla, për shkak të ndryshimit të mundësive të punës, "ka distancuar konsumatorët nga vendet ku prodhohet ushqimi, duke zgjatur kështu zinxhirin e furnizimit bujqësor dhe ushqimor dhe duke rritur rrezikun e humbjeve gjatë transportit dhe magazinimit të ushqimit". Disponueshmëria e shtuar ekonomike ka ndikuar në ndryshimin e dietës me bazë drithërash, duke favorizuar konsumin më të madh të mishit dhe peshkut, produkte që janë lehtësisht të prishshme. Një shkak tjetër padyshim lind nga efektet e globalizimit, përfshirë në vendet në zhvillim, të cilat, për të përmirësuar standardet e cilësisë dhe sigurisë, e gjejnë veten duke hedhur sasi të mëdha ushqimi dhe duke rritur kështu sasitë e prodhimit. Përveç shkaqeve më të përgjithshme, ka padyshim shkaqe të tjera më specifike që mund të gjurmohen në fazat individuale të prodhimit dhe konsumit në zinxhirin e furnizimit bujqësor dhe ushqimor. Për shembull, në fazën e prodhimit (kultivimi dhe vjelja) humbjet mund të vijnë për shkak të aspekteve klimatike dhe faktorëve mjedisorë, siç është përhapja e dëmtuesve dhe sëmundjeve. Në fazën e përpunimit, veçanërisht në vendet më të pasura, ndodh që "produktet me defekt në peshë, formë ose paketim të refuzohen, edhe pse këto defekte nuk cenojnë vlerën ushqyese ose sigurinë e tyre". Sipas një studimi të kryer nga Universiteti i Edinburgut, mollët, agrumet, kivit ose karotat që janë shumë të vogla përfundojnë në mbeturina, sepse nuk janë në përputhje me rregulloret evropiane. Ushqimi i hedhur sepse është i shëmtuar nga ana estetike “përbën rreth 33% të prodhimit bujqësor në Evropë dhe padyshim që ka një ndikim të madh, si ekonomik ashtu edhe mjedisor. Për ta kultivuar atë, energjia shpenzohet dhe përdoret me një ndikim në mjedis ekuivalent me emetimin e 400.000 automjeteve. Ky është një absurd i vërtetë, i cili, sipas studiuesve, duhet të korrigjohet me ide të reja që e bëjnë një papërsosmëri të tillë diçka të virtytshme”. Ajo që shkakton mbetje në fazën e transportit dhe shitjes është mbi të gjitha metoda e gabuar e trajtimit dhe konservimit të produkteve. Duhet shtuar se një vlerësim i pasaktë i kërkesës për produktin gjithashtu çon me siguri në humbje. Në fazën e fundit të zinxhirit të furnizimit, përkatësisht konsumit, ushqimi humbet kryesisht për dy arsye: për shkak se përgatisim më shumë ushqim sesa kemi nevojë për të konsumuar, duke prodhuar kështu mbetje që shumë shpesh përfundojnë në plehra, sepse nuk ripërdoren, si dhe për shkak se hedhim ushqimin e skaduar, sepse nuk e mbajmë nën kontroll datën e skadimit, si pasojë e shprehive të këqija, përfshirë blerjen e tepërt të produkteve që tejkalojnë shumë nevojat tona të vërteta (blejmë më shumë ushqim sesa kemi nevojë). Ndërsa mbetjet e ushqimit në familje dhe restorante janë ende margjinale në vendet në zhvillim, situata është krejtësisht e ndryshme në të ashtuquajturat vende të pasura, ku mijëra tonë ushqim "humbasin në frigoriferët tanë" ose hidhen pasi të jenë ngrënë vetëm pjesërisht.
GJENDJA NË BOTË Të dhënat e disponueshme për mbetjet e ushqimit në të gjithë botën janë për fat të keq të pamjaftueshme për të nxjerrë një pasqyrë të qartë të situatës. FAO, në një sondazh të kryer në vitin 2011, vlerësoi se mbetjet vjetore të ushqimit në nivel global janë rreth 1.3 miliardë ton, me vlerë prej 750 miliardë euro.
SUPERMARKET
MBETJET E USHQIMIT NË BOTË
Shumë
Pak Bota humbet 2.9 trilionë paund ushqim çdo vit, shumica e të cilit vjen nga Shtetet e Bashkuara, Australia, Evropa dhe Azia
Burimi: Organizata e Ushqimit dhe Bujqësisë e OKB-së
Ato gjithashtu përbëjnë rreth një të tretën e prodhimit të përgjithshëm dhe "vetëm 43% e prodhimit të rritur për ushqim konsumohet në të vërtetë; pjesa tjetër humbet përgjatë zinxhirit të furnizimit". "Instituti Suedez për Ushqimin dhe Bioteknologjinë ka vlerësuar se vendet e industrializuara dhe ato në zhvillim hedhin përkatësisht 670 dhe 630 milion ton ushqim. Në Evropë dhe Amerikën e Veriut humbasin 280 deri në 660 kilogramë për frymë çdo vit, më shumë se dy herë më shumë se në vendet afrikane dhe të Azisë Juglindore. Në Amerikë, sasia e ushqimit të hedhur është me vlerë prej 131 miliardë eurosh, ndërsa Evropa është një kontinent humbës ushqimi, duke hedhur gati 100 milionë ton produkte përgjatë zinxhirit të furnizimit me ushqim.
GJENDJA NË ITALI Fenomeni i mbetjeve të ushqimit në Itali është monitoruar vetëm për një dekadë, pasi që Last Minute Market, një kompani e krijuar nga Universiteti i Bolonjës me qëllim studimin e mbetjeve dhe tepricave të ushqimit, filloi të mbledhë të dhëna. Raporti i parë në vitin 2011 tregoi se sasia e ushqimit të humbur në të gjithë zinxhirin e furnizimit ishte 20 milion ton, kryesisht nga mbeturinat shtëpiake. Në një raport të paraqitur në Ditën Botërore të Mjedisit, "Shtatë miliardë ëndrra. Një planet. Konsumoni me kujdes", promovuar nga OKB-ja dhe e mbajtur më 5 qershor 2015, fondacioni
Qendra Barilla për Ushqim dhe Ushqyerje paraqiti raportin në vijim: "Në Itali, 35% e produkteve të freskëta (qumësht, mish, peshk), 19% e bukës dhe 16% e frutave dhe perimeve shkojnë dëm. Mbetjet e ushqimit në vendin tonë rezultojnë çdo vit në një humbje prej 454 eurosh për familje, 1226 milion metra kub ujë, ekuivalente me 2.5% të të gjithë rrjedhës vjetore të lumit Po, si dhe çlirimin e 24.5 milion tonësh CO2 në mjedis. Përthithja e CO2-shit të prodhuar nga mbeturinat shtëpiake, vetëm në Itali kërkon një sipërfaqe pyjore prej 800.000 hektarësh, që është më shumë se sipërfaqja në Lombardi”. "Në Itali, sasia e ujit të humbur për shkak të ushqimit të papërdorur është rreth 706 milion metra kub. Nga këto, rreth 43% është për shkak të mbetjeve të mishit, 34% për shkak të drithërave dhe produkteve të drithërave, 19% për shkak të frutave dhe perimeve dhe 4% për shkak të produkteve të qumështit. Nëse marrim parasysh edhe humbjet e ushqimit që ndodhin përgjatë zinxhirit ushqimor dhe nuk arrijnë kurrë shpërndarjen, bilanci rritet në 1226 milion metra kub ujë: një shifër e krahasueshme me nevojat vjetore të ujit të pijshëm të 27 milion nigerianëve ose një të dhjetën e nevojave minimale të të gjithë popullsisë së Afrikës që nuk ka qasje në ujë". Për fat të mirë, situata është përmirësuar. Raporti i Observatorit Ndërkombëtar për Ushqimin dhe Qëndrueshmërinë "Waste Watcher" të Last Minute Market, i paraqitur në Ditën e 8-të Kombëtare të Parandalimit të Mbetjeve të Ushqimit, e mbajtur më çdo 5 shkurt, tregon se në vitin 2020 është humbur 11.78% më pak ushqim sesa në vitin 2019, që barazohet me 27 kg për person, rreth 529 g në javë. Sasia e ushqimit që i është shmangur humbjes është rreth 222 ton për "një kursim prej 6 eurosh për frymë ose 376 milion eurosh në nivel kombëtar, në një vit të tërë", duke konfirmuar prirjen rënëse të viteve të fundit. Izolimi gjithashtu mund të na ketë mësuar të hamë më mirë, të zgjedhim ushqim më të shëndetshëm dhe me burim vendor dhe të humbim sa më pak të jetë e mundur. Por vëllimi për sa i përket vlerës së ushqimit të çuar dëm është ende shumë i lartë, pasi nëse marrim parasysh vetëm mbetjet shtëpiake, vlera përkatëse është 6.4 miliardë euro, ndërsa nëse shikojmë të gjithë zinxhirin e furnizimit, arrin në 10 miliardë euro. Për sa i përket peshës, kjo do të thotë se 1.661.107 ton ushqim nga shtëpitë është çuar dëm dhe 3.624.973 ton, nëse përfshijmë mbetjet e zinxhirit të furnizimit. Duke menduar për SHTATË ditët e fundit, në shtëpinë tuaj, sa nga produktet e përmendura i hodhët? Nëse shikoni hartën e mbetjeve të ushqimit, mund të shihni që më shumë ushqim humbet në jug, ku 15% më shumë ushqim i mbetur përfundon në plehra (rreth 600 gramë në javë). Në Veri dhe në Qendër, tendenca është e ndryshme, gjegjësisht -8%, me rreth 848 gram në javë për person dhe -7%, me rreth 496 gram. Një fakt tjetër i rëndësishëm është se sasitë më të mëdha të ushqimit që përfundojnë në plehra vijnë nga familjet me fëmijë (mesatarisht 15% më shumë se njerëzit beqarë). Qytetarët urbanë veprojnë më në përputhje se ata në komunat e vogla, me disa përjashtime. Dhe papritur, ata që fitojnë më pak shpenzojnë më shumë: "38% e italianëve që e përshkruajnë veten si klasë më e ulët ose e ulët e mesme hedhin 10-15% më shumë se të tjerët". Cilat janë shkaqet kryesore të humbjes së ushqimit në shtëpi? Ushqimet që skadojnë janë ato që harrohen më shpesh (rreth 46%) dhe ndodh shumë shpesh që frutat dhe perimet e sapo blera të jenë tashmë në prag të prishjes (42%), së bashku me llojet e tjera të ushqimeve (31%). Por përsëri, disa pranojnë fajësinë, nga të cilët 29% thonë se blejnë shumë dhe 28% thonë se kanë llogaritur gabim ushqimin që u nevojitet.
Harta e mbetjeve të ushqimit
VERI 489,4 gr -8% v/mesatarja kombëtare
QENDËR 496,7 gr -7% v/mesatarja kombëtare
Fruta të freskëta +7% Perime +8%
v/mesatarja kombëtare
Bukë e freskët +10% Pije të gazuara +8% Pije alkoolike +7% v/mesatarja kombëtare
JUG 496,7 gr +15%
v/mesatarja kombëtare
Fruta të freskëta -5% Perime -4% v/mesatarja kombëtare
MESATARJA ITALIANE
529,3 gr
Në 7 ditët e fundit
Një zakon tjetër i keq është hedhja e ushqimit në koshin e mbeturinave pa klasifikim: mbetjet organike duhet të mblidhen me mbeturinat e lagura ose në koshin e kompostos, duke gjeneruar të paktën një rikuperim të lëndës organike që mund t'i japë pjellori tokës, përmes prodhimit të kompostos. Fraksioni organik që hidhet me mbeturinat e padiferencuara shkon në deponi.
Ligji "kundër mbetjeve" Vlera e humbjes së ushqimit në Itali, pra, është me vlerë prej rreth 16 miliardë eurosh në vit, rreth 1% e PBB-së së vendit dhe shumica e saj nuk ndodh në zinxhirët e mëdhenj të supermarketeve: midis 60% dhe 70% e humbjes totale ndodh ne shtepi. Për ta frenuar këtë situatë, Ligji 166/2016, e ashtuquajtura rregullore "kundër mbetjeve", hyri në fuqi më 14 shtator 2016. Ajo synon të zvogëlojë mbeturinat në të gjithë zinxhirin e furnizimit agroushqimor, duke inkurajuar rikuperimin dhe dhurimin e produkteve të tepërta. Me miratimin e Ligjit për Buxhetin 2018, fushëveprimi i rregullores është zgjeruar, gjegjësisht, përveç ushqimit dhe ilaçeve, është bërë e mundur të dhurohen produkte higjienike dhe të kujdesit personal dhe shtëpiak, shtesa ushqimore, materiale kirurgjike dhe mjekësore, si dhe artikuj shkrimi. Pikat më të rëndësishme të këtij ligji përfshijnë: Përkufizimi i qartë i të gjithë termave të përdorur kur u referohemi "mbetjeve të ushqimit": mbetje, tepricë, operator i biznesit të ushqimit, dhurues, dhurim, dallimi midis jetëgjatësisë minimale dhe datës së skadimit; Thjeshtimi i procedurave për rikuperimin dhe dhurimin e ushqimit të tepërt; përhapja e qeseve për me vete në restorante; ulja e taksës së mbeturinave për dhuruesit e ushqimit; futja e edukimit ushqimor dhe orëve kundër mbetjeve në shkolla; fushatat komunikuese mbi edukimin ushqimor dhe pakësimin e mbeturinave, për të inkurajuar dhurimin e të tepricave nga kompanitë dhe për të rritur ndërgjegjësimin e konsumatorit; financimi për ata që zhvillojnë projekte kërkimore në këtë fushë; Përdorimi i ushqimit të rikuperuar për të ushqyer kafshët kur nuk mund të përdoret më drejtpërdrejt nga njerëzit;
Sipas Fondazione Banco Alimentare, një organizatë jofitimprurëse që mbledh dhe rikuperon ushqimin dhe tepricat e ushqimit dhe i rishpërndan në organizata bamirëse, në vitin e parë në të cilin hyri në fuqi rregullorja (tetor 2016 - shtator 2017), dhurimet e tepricave ushqimore që iu bënë organizatave jofitimprurëse nga shitësit e mëdhenj u rritën me 21.4%: 5.573.000 kg kundrejt 4.635.000 kg në periudhën tetor 2015 - shtator 2016. Përkundër të dhënave alarmante për rritjen e mbetjeve të ushqimit, ekziston një paradoks që edhe varfëria ushqimore po rritet në të njëjtën kohë. Sipas të dhënave të Eurostat 2015, 12.6% e italianëve nuk mund t'ia lejonin vetes një vakt proteinik, si mish ose peshk, çdo të dytën ditë në vitin 2013. Të dhënat më alarmante vijnë nga rajonet jugore: "në jug, 10.6% e familjeve rezidente janë në varfëri ushqimore, krahasuar me 4.8% në qendër dhe 5.1% në veri". Sipas një raporti të "Save the Children", rreth 6.9 milionë fëmijë vdesin çdo vit për shkak të mungesës së ushqimit, ndërsa 819 milionë njerëz vuajnë nga kequshqyerja serioze. "Prandaj, për të eliminuar urinë botërore, nuk kemi nevojë të prodhojmë më shumë, vetëm duhet të eliminojmë mbetjet e ushqimit dhe të zvogëlojmë joefikasitetet në prodhim dhe shpërndarje". "Me ushqim të humbur, 1.9 miliardë njerëz mund të hanë 2000 kalori në ditë, me një dietë të shëndetshme dhe të ekuilibruar".
ZGJIDHJE KUNDËR HUMBJES Për të zvogëluar humbjen e ushqimit, duhet të ndërmerren veprime në disa nivele, si gjatë fazës së prodhimit dhe përpunimit ashtu edhe në nivelin e shpërndarjes dhe konsumit. SECILI NGA NE SI KONSUMATOR MUND: Të jetë i vetëdijshëm për stilin e vet të konsumit, duke mbajtur nën vëzhgim sasinë e ushqimit që përdor dhe sasinë që hedh: humbja e ushqimit do të thotë humbje e burimeve dhe parave. Të blejë vetëm atë që është i sigurt se do ta konsumojë: të planifikojë vaktet e veta për javën, të blejë produkte të freskëta një herë në javë, vetëm nëse është i sigurt se do ta konsumojë para se të humbasë cilësitë e tij. Të përdorë produkte të ngrira, të cilat mund të mbahen në magazinë, si dhe bukë.
Gjithmonë të kontrollojë nëse ka shënim "më mirë para" dhe etiketim përkatës: "Të përdoret deri më" është një datë strikte, ndërsa "Më mirë para" do të thotë që produkti mund të jetë i ngrënshëm përtej datës së skadimit; të kontrollojë nëse temperatura e frigoriferit është vendosur si duhet, në frigorifer dhe qilar, të vendosë në dukje produktet më afër datës së skadimit; të ripërdorë atë që ka mbetur nga ushqimet (ka libra të tërë me receta që sugjerojnë se si); të mos shërbejë porcione më të mëdha se ç'mund të hanë (edhe ata do ta vlerësojnë); të ruajë ushqimin në mënyrën e duhur; t'i kushtojë vëmendje higjienës së kontejnerëve, frigoriferit dhe ngrirësit të gatuajë me mbetjet që janë ende të mira dhe të kombinojnë përbërësit: ka shumë receta tradicionale në dispozicion dhe rizbulimi i menyve të gjyshërve tanë do të na bëjë të mundur kursimin e parave, kohës dhe të mos hedhim asgjë në plehra. Zbuloni përsëri teknikat e konservimit Blini ose dhuroni libra gatimi me receta për konservimin e ushqimit dhe disa produkteve të bëra në shtëpi, si birra, salca e domateve, reçeli etj. NDËRHYRJA ËSHTË E MUNDSHME NË DISA NIVELE: Zbuloni dhe shpikni teknologji të reja në artet e kuzhinës, si në Food Innovation Global Mission, projekti i sponsorizuar nga Ministria e Punëve të Jashtme në bashkëpunim me Institutin Future Food në Bolonjë: zbulimi i burimeve të reja të ushqimit si një lloj eksplorimi shkencor dhe krijues, por edhe për mbijetesë ose transformoni ushqimin në ngjyra dhe ricikloni mbetjet dhe mbeturinat në pjata të shijshme, duke përzier burime të reja ushqimore me teknikat e vjetra të konservimit. Supermarketet mund të aktivizojnë përvojat si "WeFood" i Kopenhagenit, duke shitur vetëm ushqimin afër datës së skadimit, e marrë nga vullnetarët me ulje çmimi deri në 50%. Krijoni dhe përdorni aplikacionet "Last Minute Market": kjo promovon rikuperimin e produkteve të freskëta të pashitura që rrezikojnë të përfundojnë në plehra, gjë që është e dobishme si për shitësit e vegjël, të cilët mund të shesin tepricat e tyre, ashtu edhe për klientët që blejnë produkte të freskëta me ulje çmimi pranë shtëpisë.
Zbatoni nisma të tilla, si ideja e frigoriferëve të solidaritetit: kjo përfshin dhënien e një frigoriferi për t'u mbajtur ushqimin e mbetur ose afatshkurtër njerëzve në nevojë. Nëse gatimi me mbetjet është një art i vërtetë dhe një mënyrë për të zvogëluar mbeturinat për mbrojtjen e planetit, moshedhja e asaj që ka mbetur në kuzhinë ose në dyqanin ushqimor është një mënyrë për të shfaqur solidaritetin dhe për t'i ndihmuar ata që kanë më shumë nevojë. Zbatoni nismat "Doggy bag", duke ndjekur shembullin e restoranteve që shfaqin solidaritet dhe janë kundër mbeturinave: restorantet dhe bizneset e hotelierisë mund të ndihmojnë në shmangien e mbeturinave duke i ftuar dhe lejuar klientët të marrin ushqimet e pakonsumuara në shtëpi. Nismat si Instock në Amsterdam: perimet e dëmtuara, produktet e skaduara dhe të tepërta hyjnë në kuzhinat e restoranteve, por edhe në mensat e shkollave dhe fabrika. Fushatat ndërgjegjësuese, kurset e gatimit dhe të hotelierisë, edukimi dhe kurset në shkolla dhe vende pune: nga vjen ushqimi, çfarë nevojitet për ta prodhuar atë, si ta ruajmë dhe, mbi të gjitha, si të mos e çojmë dëm, janë udhëzimet bazë kur është fjala për parandalim. Krijoni një rrjet aktiv kundër humbjes së ushqimit të mbetur, duke përfshirë edhe njerëz të famshëm: kuzhinierët me yje, si Carlo Cracco, Rubio, Giorgio Barchiesi, Alain Ducasse, Davide Oldani, René Redzepi dhe Ferran Adrià, janë vetëm disa nga emrat që shfaqen në fushata të ndryshme të ushqimit, intervista dhe programe televizive Çmime të dedikuara dhe dukshmëri për përvojat pozitive në luftimin e mbetjeve të ushqimit
LUFTIMI I MBETJEVE TË USHQIMIT PËRFSHIN GJITHASHTU SHPREHI TË TJERA TË MIRA! NË KUZHINË, përveç riciklimit të mbetjeve, zvogëloni energjinë dhe gazin e përdorur për të gatuar ushqimin. Konsumimi i tenxheres varet nga ushqimi që do të përgatitet dhe mjetet e përdorura: 1) Mos harroni gjithmonë të përdorni kapakun. 2) Mos e ngrohni paraprakisht furrën dhe mos e hapni gjatë gatimit të ushqimit, përdorni nxehtësinë e njëjtë për të gatuar më shumë se një pjatë dhe gjithashtu mund të fikni furrën ose tenxheren para se të gatuhet ushqimi, pasi nxehtësia e mbetur është e përsosur për gatim ndërsa kurseni në faturën e rrymës.
Rice Mil
k
3) Tenxheret dhe furnela e përdorur duhet të kenë raportin e duhur të madhësisë: përdorimi i tenxhereve të vogla me furnela të mëdha dhe anasjelltas humb energji pa nevojë. Ekzistojnë gjithashtu teknologji të reja, të tilla si Wonderbag, e cila mund të zgjasë nxehtësinë duke e mbajtur gatimin në tenxhere për orë të tëra, si dhe tenxheret dhe pjatat e tilla si PowerPot ose onEPuck: e para është një tenxhere që ngroh ujin dhe në të njëjtën kohë bëhet një gjenerator i lehtë termoelektrik që konverton nxehtësinë në energji elektrike të drejtpërdrejtë (kjo e fundit është një pllakë që gjeneron energji elektrike nga ndryshimet e temperaturës). Parimi i tij është i njëjtë: përveç ngrohjes së ushqimit, prodhohet energji elektrike që mund të ngarkojë një smartfon, për shembull. 4) Sa u përket kontejnerëve dhe enëve të gatimit, është mirë të zgjidhni materiale të tilla si çeliku inox, qelqi, giza dhe druri. Është më mirë të mos përdorni kontejnerë dhe ambalazh prej plastike, alumini ose me materiale silikoni dhe Teflon. 5) Optimizoni pajisjet dhe përdorni energji alternative. 6) Rregulloni temperaturën e frigoriferit, e cila është pajisja që konsumon më shumë energji në të gjithë shtëpinë. Për të kursyer para pa humbur dhjetëra euro në vit, thjesht vendosni termostatin në një temperaturë të përshtatshme (2 në shkallën 1-5), jo shumë të ftohtë dhe shmangni hapjen e tij gjatë gjithë kohës. 7) Temperatura e makinës pjatalarëse nuk duhet të jetë shumë e lartë, ngase sa më e lartë të jetë temperatura, aq më i lartë është konsumi i energjisë. Nëse enët nuk janë shumë të ndyra dhe së pari shpëlahen nën rubinet, mund të mjaftojë uji i ftohtë ose i vakët. Mbushni gjithmonë mirë makinë pjatalarëse, pasi cikli i larjes është i njëjtë me çdo ngarkesë.
SE MI LASCI NON VALE
CDCA Abruzzo 3491357990 abruzzo@cdca.it cdca.abruzzo@gmail.com www.cdcaabruzzoaps.wordpress.com www.contrattodifiumefeltrino.it
Ministero del Lavoro e delle Politiche Sociali Direzione Generale del Terzo Settore e della responsabilità sociale delle imprese