นศ 222
การออกแบบสื่อสิ่งพิมพ 2
[CA 222 Printed Media Design 2]
รวมรวม/เรียบเรียง โดย อาจารยณัฏฐพงษ สายพิณ
สาขาวิชานิเทศศาสตร์ บูรณาการ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่ โจ้
การออกแบบและผลิตนิตยสาร
• ความหมายของนิตยสารและวารสาร • ประเภทของนิตยสาร • การวางแผนก่อนการออกแบบนิตยสาร • องค์ประกอบและการจัดวางองค์ประกอบในนิตยสาร
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
1
ความหมายของนิตยสารและวารสาร
นิตยสารและวารสาร เป็ นสือ่ มวลชนที่สาํ คัญสําหรับการศึกษาประเภทหนึง่ ที่ให้ ทงข่ ั ้ าวสารความรู้ความคิด และความ บันเทิงแก่ผ้ อู า่ นอย่างกว้ างขวาง และยังทําหน้ าที่ในการบันทึกความเป็ นไปในสังคม ในช่วงเวลาหนึง่ ได้ เป็ นอย่างดี และมีสว่ นช่วย กระตุ้นให้ เกิดการเปลีย่ นแปลงพัฒนาด้ านต่างๆ เนื่องจากวารสารและนิตยสารเป็ นแหล่งรวบรวมและเผยแพร่ความรู้ความคิด ใน รูปของการเสนอบทความทางวิชาการ ข่าว ภาพ ความคิดเห็น บทวิจารณ์ อย่างหลากหลาย มีการจัดทําออกมาอย่างต่อเนื่อง และ เผยแพร่ความรู้ที่ทนั สมัย ทันเหตุการณ์ ไปสูก่ ลุม่ ผู้อา่ นที่เป็ นประชาชนทัว่ ไปได้ กว้ างขวางกว่าสิง่ พิมพ์ประเภทหนังสือ จึงมีคณ ุ ค่า ต่อการศึกษาอย่างสูง ทังในด้ ้ านการศึกษาตามอัธยาศัย การศึกษานอกระบบโรงเรี ยน และการใช้ ประกอบการศึกษาในระบบ โรงเรี ยน ผู้ใช้ วารสารควรมีความรู้ความเข้ าใจเกี่ยวกับ ความหมาย ลักษณะ วิธีการนําเสนอเนื ้อหา แนวทางการใช้ เพื่อให้ สามารถ ใช้ ประโยชน์ทางการศึกษาจากวารสารและนิตยสาร ได้ อย่างมีประสิทธิภาพ "นิตยสาร" นิตยสาร เป็ นสิง่ พิมพ์ที่จดั พิมพ์ออกเผยแพร่ตามกําหนดเวลา หรื อคาบเวลาที่แน่นอน เช่น ออกทุกสัปดาห์ หรื อออกทุก เดือน ลักษณะโดยทัว่ ไปเป็ นสิง่ พิมพ์ เข้ าเล่มแบบเดียวกับหนังสือ
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
2
"วารสาร" คือ วารสาร เป็ นสิง่ พิมพ์ จัดพิมพ์ออกเผยแพร่เป็ นคราวๆ หรื อเป็ นวาระ ซึง่ อาจมีกําหนดเวลาหรื อไม่มีกําหนดเวลา แน่นอนก็ได้ นิตยสารเป็ นสือ่ สิง่ พิมพ์ที่สนองความต้ องการเฉพาะกลุม่ มากกว่าเมื่อเทียบกับหนังสือพิมพ์ โดยมุง่ เน้ นไปที่กลุม่ หนึง่ ซึง่ มี ลักษณะรูปแบบชีวิตคล้ ายๆ กัน มีความสนใจในเรื่ องต่างๆ คล้ ายๆ กัน โดยความสนใจที่แตกต่างกันนี ้จะแปรผันตามความซับซ้ อน ของสังคม ลักษณะของวารสาร พีระ จิรโสภณ (2547, หน้ า 72-76) อธิบายความรู้เรื่ อง ลักษณะและประเภทของนิตยสาร ไว้ สรุปได้ ดงั นี ้ 1. นิตยสารจะเน้ นในการเสนอบทความสารคดี และข้ อเขียนต่าง ๆ ที่ให้ ความรู้และความบันเทิง กับผู้อา่ นได้ มากกว่า และละเอียดกว่า 2. นิตยสารมีโฆษณาที่สวยสะดุดตากว่า 3. นิตยสารมีการจัดหน้ าที่สวยงามและพิถีพิถนั มากกว่า 4. นิตยสารมีรูปเล่มกะทัดรัดหยิบถือได้ สะดวกกว่า 5. ปกนิตยสารจะมีขนาดประมาณ 8 1/2 คูณ 1 11/2 นิ ้ว หรื อขนาด A4 หรื อ 8 หน้ ายก บางฉบับก็มีขนาดใหญ่ เท่ากับ หนังสือพิมพ์ขนาดเล็ก (tabloid) แต่บางเล่มก็เล็กเกือบพอ ๆกับหนังสือพ็อกเก็ตบุ๊ก 6. นิตยสารส่วนใหญ่จะมีปกที่พิมพ์ด้วยกระดาษหนากว่าหน้ าข้ างใน ปกจะมีสสี นั และรูปภาพสวยงามสะดุดตาเย็บรวม กับเนื ้อใน ส่วนความหนาหรื อจํานวนหน้ าของนิตยสารนันไม่ ้ แน่นอน 7. นิตยสารหลายฉบับจะเสนอเนื ้อหาข่าวในเล่มด้ วยแต่สว่ นมากจะเป็ นการสรุปข่าว หรื อวิจารณ์ขา่ ว จากความหมายดังกล่าว นิตยสารจึงเป็ นสิง่ พิมพ์ที่ออกต่อเนื่องตามกําหนดหรื อออกตามวาระ สามารถนํามาพิจารณา กําหนดเป็ นลักษณะของวารสารได้ ดงั นี ้ 1. เป็ นสิ่งพิมพ์ ต่อเนื่อง (Periodical or Serial) มีกําหนดเวลาออก แน่นอนระยะเวลาที่นิยมกําหนดออก เช่น -รายสัปดาห์ (Weekly) กําหนดออกสัปดาห์ละครัง้ ปี ละ 52 ฉบับ -รายปั กษ์ (Fortnightly) กําหนดออกทุก 2 สัปดาห์ ปี ละ 26 ฉบับ -รายครึ่งเดือน (Semimonthly) กําหนดออกเดือนละ 2 ครัง้ ปี ละ 24 ฉบับ -รายเดือน (monthly) กําหนดออกเดือนละครัง้ ปี ละ 12 ฉบับ -รายหกเดือนหรือรายครึ่งปี (Semiannually) กําหนดออกทุก 6 เดือน
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
3
-รายปี (Annually) กําหนดออกปี ละฉบับ นอกจากนี ้บางฉบับอาจมีการกําหนดระยะเวลาออกที่แตกต่างออกไปจากที่กล่าวมาแล้ วเช่น รายครึ่งสัปดาห์ (Semiweekly) กําหนดออกสัปดาห์ละ 2 ฉบับ ปี ละ 104 ฉบับ รายทศกําหนดออกทุก 10 วัน ปี ละ 36 ฉบับ และรายสะดวกมี กําหนดออกไม่แน่นอน ลักษณะความต่อเนื่องของวารสารไม่มีกําหนดว่าจะสิ ้นสุดลงในฉบับใด 2. มีเลขกํากับประจําฉบับ ได้ แก่ เลขปี ที่ ( Volume) เลขฉบับที่ ( Issue Number) และวัน เดือน ปี ( Date) การนับลําดับฉบับที่อาจนับเป็ นปี ๆ เช่น วารสารรายเดือน แต่ละปี จะมีตงแต่ ั ้ ฉบับที่ 1-12 หรื ออาจนับต่อเนื่องไปเรื่ อยๆ เช่นวารสารรายเดือน ฉบับแรกของปี ที่ 2 ก็นบั เป็ น ฉบับที่ 13 นอกจากเลขปี ที่ ฉบับที่ และวันเดือนปี ซึง่ เป็ นเลขที่ต้องต่อเนื่องเป็ นลําดับกันไปแล้ วยังมีเลขอีกชุดหนึง่ เป็ นเลขเฉพาะที่ แน่นอน ไม่มีการเปลีย่ นแปลงถือเป็ นรหัสประจําวารสารแต่ละชื่อ เพื่อการควบคุมทางบรรณานุกรม ในระบบข้ อมูลวารสารระหว่าง ชาติ เรี ยกว่า เลขสากลประจําวารสาร ( International Standard Serial Number-ISSN) ซึง่ ศูนย์ข้อมูลวารสารระหว่างชาติระดับ สากล มอบให้ ศนู ย์ข้อมูลวารสารระหว่างชาติ ประจําประเทศสมาชิกแต่ละประเทศ เป็ นผู้กําหนดให้ แก่วารสารแต่ละชื่อในประเทศ ของตน สําหรับประเทศไทยมีหอสมุดแห่งชาติ เป็ นศูนย์ข้อมูลวารสารระหว่างชาติแห่งประเทศไทย เป็ นผู้กําหนดวารสารแต่ละชื่อ ให้ ได้ รับหมายเลขสากลประจําวารสาร และจะต้ องพิมพ์ไว้ ที่หน้ าปกหรื อหน้ าปกใน หรื อสันวารสารใกล้ ๆ กับชื่อวารสาร มีอกั ษร ISSN ตามด้ วยเลข อารบิค 8 ตัว มีเครื่ องหมายยติภงั ค์ (-) คัน่ ระหว่าง เลข 4 ตัวแรก กับเลข 4 ตัวหลัง เช่น วารสาร ซีเนแม็ก ISSN 0858-9305 3. รูปเล่ ม มักทําให้ มีบางส่วนมีลกั ษณะเหมือนกันทุกฉบับ เพื่อให้ ผ้ อู า่ นสังเกตและจําได้ ง่าย เช่น ขนาดความกว้ าง ยาว รูปแบบ และสีของตัวอักษร ชื่อวารสารที่หน้ าปก และสัญลักษณ์ประจําวารสาร 4. เนือ้ หา ประกอบด้ วยบทความหลายบทความ จากผู้เขียนหลาย ๆ คน ถ้ าเป็ นวารสารมักจะเป็ นวิชาการเฉพาะแขนงวิชา ถ้ าเป็ น นิตยสารมักจะมีบทความทัว่ ๆ ไป สารคดี หรื อบันเทิง เช่น นวนิยาย เรื่ องสัน้ ลงติดต่อกันเป็ นหลายๆ มีคอลัมน์บรรณาธิการ คอลัมน์ประจํา วารสารบางชื่อเนื ้อหาอาจเป็ นรูปภาพ เป็ นบทวิจารณ์ สรุปข่าวและวิเคราะห์ เหตุการณ์บ้านเมือง ฯลฯ ทังนี ้ ้เป็ นไป ตามประเภทและวัตถุประสงค์ของวารสารแต่ละฉบับ 5. ผู้จัดพิมพ์ ผู้จดั พิมพ์วารสารอาจเป็ นเอกชน หน่วยงานราชการ รัฐวิสาหกิจ สถาบัน องค์การ สมาคม ชมรม โดยมีวตั ถุประสงค์ บางอย่าง เช่น เพื่อเผยแพร่ความรู้ทางวิชาการ ประชาสัมพันธ์หน่วยงาน ให้ ความบันเทิง ความรู้ทวั่ ไปหรื อเพื่อธุรกิจการค้ า เป็ นต้ น 6. การเผยแพร่ มีทงการจํ ั้ าหน่ายและแจกฟรี การจําหน่ายอาจวางจําหน่ายตามร้ านขายหนังสือ การให้ ผ้ อู า่ นบอกรับเป็ นสมาชิกประจํา ชําระค่าวารสารล่วงหน้ าแล้ วผู้จดั พิมพ์เป็ นผู้สง่ วารสารไปให้ สมาชิก
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
4
อาจกล่าวได้ วา่ สิง่ สําคัญที่มีผลต่อความสําเร็ จของนิตยสาร คือ ความสามารถในการเข้ าถึงกลุม่ เป้าหมายที่ เฉพาะเจาะจงและเป็ นกลุม่ ที่เหมาะสมกับวัตถุประสงค์ในการจัดทํานิตยสารนัน้ ด้ วยเหตุนี ้เองหน้ าที่สาํ คัญของนักออกแบบจึง ไม่ใช่แค่การพยายามส่งผ่านข้ อมูลข่าวสารได้ ชดั แจ้ งรวดเร็ วอย่างที่จําเป็ นต้ องทําในหนังสือพิมพ์ แต่นกั ออกแบบจะต้ องพยายาม สร้ างบุคลิกภาพที่เหมาะสมกับกลุม่ เป้าหมายให้ เกิดขึ ้นกับนิตยสารที่ตนรับผิดชอบเพื่อให้ ผ้ ทู ี่เป็ นกลุม่ เป้าหมายสามารถระบุเลือก นิตยสารนันแยกออกจากนิ ้ ตยสารประเภทอื่นได้
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
5
ประเภทของนิตยสาร 1.นิตยสารทั่วไป (general magazines) นิตยสารทัว่ ไป หมายถึง นิตยสารที่มีเนื ้อหาสําหรับผู้อา่ นทัว่ ไป นิตยสารประเภทนี ้บางคนเรี ยกว่า นิตยสารที่คนทัว่ ไปสนใจ หรื อ นิตยสารสําหรับผู้ซื ้อทัว่ ไป ( general consumer magazines) บางคนก็จดั นิตยสารประเภทนี ้เป็ นพวกนิตยสารสําหรับมวลชน ทัว่ ไป (magazines for the masses) ในเมืองไทยนิตยสารที่จดั ว่าเป็ นนิตยสารทัว่ ไป โดยวัดจากจํานวนจําหน่ายนันคงไม่ ้ มีแต่ถ้า จะดูจากเนื ้อหาทัว่ ไปแล้ วก็มีอยูบ่ ้ างเหมือนกัน เช่นนิตยสารฟ้ าเมืองไทย ที่หยุดพิมพ์ไปแล้ ว นิตยสาร สารคดี และนิตยสารอื่น ๆ ที่มีเนื ้อหากว้ างๆ ทัว่ ไปในทํานองเดียวกัน ซึง่ อาจรวมทังนิ ้ ตยสารข่าวทัว่ ไปและสําหรับครอบครัว เช่น นิตยสารผู้หญิงเป็ นต้ น
2. นิตยสารเฉพาะกลุ่มผู้บริโภคหรือเฉพาะด้ าน (specialized magazines) นิตยสารประเภทนี ้มีอยูม่ ากมายหลายชนิด มีการจัดกลุม่ แตกต่างกันออกไป โดยทัว่ ไปแล้ วมักจะจัดตาม ลักษณะ ของกลุม่ ผู้บริ โภคตามหลักการของการตลาด ในที่นี ้ขอแบ่งเป็ นกลุม่ ใหญ่ ๆ ดังนี ้ 2.1 นิตยสารข่ าว เน้ นในเรื่ องข่าว เบื ้องหลังข่าว วิเคราะห์และวิจารณ์ขา่ ว พร้ อมทังบทความและสารคดี ้ อื่น ๆ เช่น นิตยสาร สยามรัฐสัปดาห์วิจารณ์ และมติชนสุดสัปดาห์ เนชัน-สุดสัปดาห์ นิตยสารประเภทนี ้บางทีก็จดั เป็ นนิตยสารทัว่ ไปได้ เพราะเป็ น เรื่ องที่ทกุ คนสนใจ
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
6
2.2 นิตยสารผู้หญิง เป็ นนิตยสารที่เน้ นในเรื่ องที่เป็ นความสนใจของผู้หญิงทัว่ ไปเนื่องจากผู้หญิง เป็ นกลุม่ ผู้บริ โภคที่สาํ คัญ นิตยสารที่เกี่ยวกับผู้หญิงจึงมีมากมายดาษดื่น นิตยสารประเภทนี ้สามารถจะหาโฆษณาได้ ไม่ยากนักเพราะ มีสนิ ค้ าและ ผลิตภัณฑ์ หลายอย่างที่มงุ่ เจาะตลาดผู้หญิงโดยเฉพาะ ตัวอย่างนิตยสารผู้หญิงในเมืองไทยมี ให้ เห็นกันกลาดเกลือ่ นทัว่ ไป เช่น สกุลไทย ขวัญเรื อน ดิฉนั เปรี ยว แพรว
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
7
2.3 นิตยสารผู้ชาย นิตยสารพวกนี ้ส่วนมากจะเน้ นในเรื่ องเพศเป็ นสําคัญ มีภาพโป๊ เปลือย ของผู้หญิงสาวเป็ นเรื่ องล่อใจผู้ ซื ้อ แต่บางฉบับก็มีบทความดี ๆ แทรกอยูเ่ ช่นกัน ตัวอย่างเช่น นิตยสาร BOSS ผู้นําเพลย์บอย ของสหรัฐอเมริ กา เพน ท์เฮ้ าส์ ที่ เป็ นคูแ่ ข่งของนิตยสารเพลย์บอยในสหรัฐอเมริ กาก็มีพิมพ์ในเมืองไทย
2.4 นิตยสารธุรกิจ เป็ นนิตยสารอีกประเภทหนึง่ ที่มีจําหน่ายแพร่หลายในท้ องตลาดเน้ นในเรื่ องธุรกิจการค้ า อุตสาหกรรม การเงินการธนาคาร การบริ หารและการจัดการ เป็ นต้ น กลุม่ ผู้อา่ นได้ แก่ ผู้บริ หารและผู้อยูใ่ นวงการธุรกิจ ทัว่ ไป นิตยสารในแนวนี ้ มีหลายประเภท เช่น การเงินการธนาคาร ดอกเบี ้ย ผู้จดั การ อีคอนนิวส์ เป็ นต้ น
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
8
2.5 นิตยสารด้ านอื่น ๆ นอกเหนือจากนิตยสารเฉพาะด้ านหรื อเฉพาะกลุม่ ดังที่ได้ กล่าวมาแล้ ว 4 กลุม่ ใหญ่ ๆ ก็ยงั มีนิตยสาร เฉพาะด้ านต่าง ๆ อีกมากมายหลายประเภท เช่น นิตยสารเด็ก นิตยสารวัยรุ่น นิตยสารครอบครัว นิตยสารดารานักร้ อง นิตยสาร ภาพยนตร์ ดนตรี นิตยสารกีฬาต่าง ๆ นิตยสารความคิดเห็น นิตยสารเฉพาะชุมชน นิตยสารวิทยาศาสตร์ นิตยสารเครื่ องเสียง นิตยสารคอมพิวเตอร์ นิตยสารวีดิทศั น์ ทีวี นิตยสารรถยนต์ นิตยสารบ้ านและการตกแต่ง นิตยสารการเกษตรต่าง ๆ นิตยสาร ท่องเที่ยว นิตยสารสุขภาพ นิตยสารการออกกําลังกายและการใช้ เวลาว่าง นิตยสารถ่ายภาพ นิตยสารศิลปวัฒนธรรม นิตยสาร ศาสนา นิตยสารพระเครื่ อง
3. นิตยสารและวารสารสมาคม (association magazines) นิตยสารสมาคม เป็ นนิตยสารท่ออกในนามสมาคมต่าง ๆ เช่น สมาคมผู้ค้ มุ ครองผู้บริ โภค สมาคมโฆษณาธุรกิจฯ สมาคม คหกรรมศาสตร์ สมาคมธรรมศาสตร์ ฯลฯ นิตยสารที่ออกโดยสมาคมเหล่านี ้บางครัง้ อาจ จัดเข้ าเป็ นนิตยสารเฉพาะด้ าน หรื อ เฉพาะกลุม่ ผู้บริ โภคประเภทใดประเภทหนึง่ ได้ เช่นกัน 4. นิตยสารและวารสารวิชาชีพ (professional magazine) นิตยสารวิชาชีพ เป็ นนิตยสารคล้ าย ๆ กับนิตยสารสมาคมแต่เน้ นในเรื่ องวิชาชีพเฉพาะ เช่น วิชาชีพหนังสือพิมพ์ วิชาชีพ ทนายความ วิชาชีพแพทย์ วิชาชีพครู เป็ นต้ น วารสารวิชาการ (journals) ทังหลายอาจจะจั ้ ดรวมอยูใ่ นกลุม่ นี ้ได้ เพราะวารสาร เชิงวิชาการต่าง ๆ มักจะเน้ นในวิทยาการด้ านนัน้ ๆ เป็ นหลัก เช่น วารสารวิชาการด้ านการแพทย์ ด้ านวิทยาศาสตร์ ด้ าน สังคมศาสตร์ ด้ านนิเทศศาสตร์ ด้ านบรรณารักษศาสตร์ เป็ นต้ น แต่บางทีวารสารวิชาการก็อาจจะจัดอยูใ่ นนิตยสารสมาคม ได้ เช่นกันถ้ าหากเรามอง ในแง่ผ้ จู ดั พิมพ์ที่เป็ นสมาคมวิชาการหรื อวิชาชีพต่าง ๆ
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
9
5. นิตยสารและวารสารการประชาสัมพันธ์ (public relation magazines) นิตยสารการประชาสัมพันธ์ เป็ นนิตยสารที่ออกโดยบริ ษัทหรื อหน่วยงานต่าง ๆ เพื่อเผยแพร่แก่สาธารณชนโดยมีจดุ ประสงค์ ในการประชาสัมพันธ์หน่วยงานหรื อบริ ษัทนัน้ ๆ บริ ษัทใหญ่ ๆ เช่น เชลล์ เอสโซ่ การบินไทย ธนาคารกรุงเทพ ฯลฯ ต่างก็มี นิตยสารเพื่อการประชาสัมพันธ์ของตนเองออกเป็ นประจําสมํ่าเสมอ นอกจากนี ้ยังอาจจะมีเพื่อการประชาสัมพันธ์เผยแพร่ ภายในระหว่างลูกจ้ างพนักงานหรื อระหว่างบริ ษัทกับลูกค้ า นิตยสารประเภทนี ้บางทีก็เรี ยกว่า วารสารหน่วยงาน (house journals) หรื อนิตยสารบริ ษัท (company magazines) 6. นิตยสารฉบับแทรกหนังสือพิมพ์ (newpaper’ s magazines หรือ sunday supplement magazines) นิตยสารประเภทนี ้ หมายถึง นิตยสารที่ออกเป็ นอภินนั ทนาการหรื อเป็ นฉบับแถมของหนังสือพิมพ์ ในวันพิเศษ หรื อวัน อาทิตย์ในต่างประเทศ เช่น สหรัฐอเมริ กา นิยมมีนิตยสารประเภทนี ้อภินนั ทนาการ แก่ผ้ อู า่ นในวันอาทิตย์ นิตยสารเหล่านี ้ เช่น แฟมิล่ ี วิคลี่ (family Weekly) มีจํานวนพิมพ์มากกว่า 10 ล้ านฉบับ เพราะหนังสือพิมพ์ตา่ ง ๆ รับไปแจกเป็ นอภินนั ทนาการ แก่ผ้ อู า่ นในวันอาทิตย์ทกุ สัปดาห์ สําหรับการออกแบบนิตยสาร มีหลักการทัว่ ไปในการออกแบบนิตยสาร มี 2 เรื่ องที่สาํ คัญ การวางแผนก่อนการออกแบบ นิตยสาร และองค์ประกอบ และการจัดวางองค์ประกอบในการออกแบบนิตยสาร การวางแผนก่ อนการออกแบบนิตยสาร ก่อนจะทําการออกแบบนิตยสารนัน้ ต้ องมีการกําหนดและวางแผนเฉพาะในส่วนที่เกี่ยวข้ องกับการออกแบบ ดังนี ้ ระบุความต้ องการในการออกแบบให้ ชัดเจน หากเป็ นนิตยสารที่มีวางจําหน่ายอยูแ่ ล้ ว จะต้ องพิจารณาว่าควรจะทําการปรับปรุงจากบุคลิกภาพเดิมหรื อควรจะเปลีย่ น บุคลิกภาพใหม่ เนื่องจากกลุม่ เป้าหมายของนิตยสารย่อมจะเปลีย่ นไปตามกาลเวลาที่ผา่ นไป ดังนันนิ ้ ตยสารก็จําเป็ นจะต้ องเปลีย่ นตัวเองไปด้ วยเพื่อรักษาความสัมพันธ์กบั กลุม่ เป้าหมายเอาไว้ บางครัง้ การ เปลีย่ นแปลงขนาดใหญ่เพื่อพยายามดึงกลุม่ เป้าหมายใหม่ เคยมีผ้ กู ล่าวว่านิตยสารควร จะมีการปรับปรุงหรื อเปลีย่ นแปลงทุกๆ 5 ปี ตามการเปลีย่ นแปลงของกลุม่ เป้าหมาย กําหนดขนาดและรูปแบบของนิตยสาร แม้ วา่ นิตยสารจะสามารถผลิตได้ ในทุกขนาดและรูปแบบ แต่ในการกําหนดขนาดและรูปแบบนัน้ จะต้ องมีการคํานึงถึง ความประหยัด ต้ นทุนการพิมพ์และการผลิตต้ นทุนที่สาํ คัญก็คือค่ากระดาษที่ใช้ ในการพิมพ์ การกําหนดขนาดที่ทําให้ เกิดการตัด กระดาษได้ โดยไม่เหลือเศษหรื อเหลือเศษน้ อยจึงเป็ นเรื่ องที่นิตยสารทุกฉบับต้ องคํานึงถึง ดังนันขนาดของนิ ้ ตยสารที่มีอยูใ่ นตลาด จึงมักมีขนาดที่นิยมใช้ กนั อยูใ่ นปั จจุบนั มี 4 ขนาดดังนี ้ 1.นิตยสารที่ม่ ุงการนําเสนอภาพ มักนิยมขนาด 10 × 13 นิ ้ว ซึง่ เป็ นขนาดที่คอ่ นข้ างใหญ่ 2.นิตยสารที่ม่ ุงการนําเสนอภาพและเนือ้ หาที่เป็ นตัวอักษร มักนิยมขนาด 7 x 10 นิ ้ว
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
10
3. นิตยสารที่ม่ ุงการนําเสนอภาพและเนือ้ หาที่เป็ นตัวอักษร มักนิยมขนาด 8 x 11 นิ ้ว ซึง่ เป็ นขนาดที่เป็ นที่นิยมใช้ มากที่สดุ 4. นิตยสารที่ม่ ุงการนําเสนอเนือ้ หาที่เป็ นตัวอักษรขนาด 5 x 7 นิ ้ว ซึง่ เป็ นขนาดที่คอ่ นข้ างเล็ก เรี ยกว่า ขนาดพ็อกเก็ตบุ๊ก นอกจากเรื่ องความพยายามในการประหยัดกระดาษเพื่อลดต้ นทุนแล้ ว ขนาดของนิตยสารจะต้ องเหมาะสมกับการใช้ งาน คือ สามารถถือไปมา และเปิ ดอ่านเป็ นเวลานานได้ สะดวก นอกจากนี ้ยังต้ องคํานึงด้ วยว่าจะสามารถวางบนชันหนั ้ งสือได้ หรื อไม่ รูปแบบของนิตยสารส่วนใหญ่มกั จะเป็ นแนวตังเสมอ ้ และความหนาของนิตยสารก็มกั จะมีจํานวนหน้ าเท่ากันทุกฉบับ โดยเฉพาะนิตยสาร ที่ไม่มีหน้ าโฆษณานันอาจจะมี ้ จํานวนหน้ าเปลีย่ นแปลงไปบ้ างตามจํานวนหน้ าโฆษณาในแต่ละฉบับ รูปแบบของปกหน้ า ปกหน้ าของนิตยสารเป็ นหน้ าที่สาํ คัญที่สดุ ของนิตยสาร ปกหน้ าเปรี ยบเสมือนหน้ าตาของนิตยสารซึง่ ก่อให้ เกิดความ ประทับใจเมื่อแรกเห็น อีกทังยั ้ งเป็ นจุดที่แสดงออกซึง่ บุคลิกภาพของนิตยสารได้ ชดั เจน ดังนันก่ ้ อนจะออกแบบในรายละเอียด ต้ อง มีการตัดสินใจในเรื่ องต่างๆ ที่เกี่ยวกับรูปแบบของหน้ าปกดังนี ้
1.จะเลือกรูปแบบปกหน้ าในตัว (Self cover) หรือปกหน้ าแยก (Separate Cover) ปกหน้ าในตัวคือปกหน้ าที่ใช้ กระดาษเช่นเดียวกับหน้ าในและพิมพ์ไปพร้ อมกันกับการพิมพ์หน้ าใน ส่วนปกหน้ าแยกคือ ปกหน้ าที่ใช้ ประดาษที่แตกต่างจากหน้ าใน มักจะเป็ นกระดาษที่หนากว่าและพิมพ์แยกเฉพาะส่วนที่เป็ นปก (ปกหน้ านอกด้ านใน และปกหลังนอกด้ านใน) ปกหน้ าในตัวจะประหยัดต้ นทุนในการผลิตมากกว่าปกหน้ าแยก แต่ก็เหมาะจะใช้ ในกรณีกระดาษที่ใช้ ใน การพิมพ์เป็ น กระดาษที่คอ่ นข้ างหนาและคุณภาพดีเท่านัน้
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
11
2.จะให้ มีพืน้ ที่ในการโฆษณาในปกหน้ าหรือไม่ เนื่องจากปกหน้ าเป็ นส่วนที่เด่นที่สดุ ของนิตยสาร การแบ่งพื ้นที่บางส่วนเพื่อขายเป็ น พื ้นที่โฆษณาจะนํารายได้ ที่แน่นอน มาให้ นิตยสาร แต่ในขณะเดียวกันก็จะทําให้ เสียพื ้นที่ที่จะใช้ ในการสร้ างความประทับใจและชักจูงใจผู้อา่ น เมื่อเทียบผลได้ และ ผลเสียแล้ ว จะพบว่านิตยสารส่วนใหญ่เลือกไม่ให้ พื ้นที่โฆษณาในปกหน้ า เพราะพื ้นที่โฆษณาในปกหน้ าด้ านใน ปกหลังด้ านใน และด้ านนอกก็มีอยูเ่ พียงพอแล้ ว 3.จะกําหนดสัดส่ วนระหว่ างภาพและตัวอักษรอย่ างไร ดังได้ กล่าวมาแล้ วว่าปกหน้ ามีหน้ าที่สาํ คัญหลายประการทังเรี ้ ยกร้ องความสนใจ และสร้ าง ความประทับใจ ก่อนทําการ ออกแบบจะต้ องมีการกําหนดเสียก่อนว่าจะให้ มีสดั ส่วนระหว่างภาพ และตัวอักษรอย่างไรเริ่ มตังแต่ ้ ชื่อนิตยสาร ส่วนใหญ่ต้องมีขนาดใหญ่เพื่อให้ เห็นได้ ชดั และมักวางอยูส่ ว่ นบนของหน้ าเพื่อ ไม่ให้ ถกู บดบัง จากนิตยสารอื่นเมื่อวางอยูบ่ น แผงขายหนังสือ นอกจากแถบชื่อแล้ ว นิตยสารส่วนใหญ่มกั จะใช้ ภาพเป็ น องค์ประกอบหลักซึง่ จะต้ องกําหนดว่าจะเป็ นการใช้ ภาพ เต็มหน้ าหรื ออยูใ่ นกรอบใต้ แถบ แบบและขนาดตัวอักษร ตัวอักษรในนิตยสารนัน้ แม้ วา่ จะสามารถมีได้ มากแบบ แต่ก็ควรมีการกําหนดแบบ หลักๆ สําหรับหน้ าต่างๆ เอาไว้ เพื่อให้ เกิดความสมํ่าเสมอ นอกจากแบบแล้ วก็ควรมีการกําหนดขนาดเอาไว้ ด้วยว่าตัวอักษรในส่วนใดควรจะมีขนาดเท่าใด รูปแบบและขนาดภาพประกอบ ภาพประกอบ เช่นเดียวกับตัวอักษร ภาพประกอบในนิตยสารก็ควรมีการกําหนดรูปแบบ และขนาดในการนําไปใช้ ทังนี ้ ้ เพื่อให้ เกิดเป็ นภาพลักษณ์ที่เป็ นเอกลักษณ์อนั บ่งถึง ลักษณะเฉพาะตัวของนิตยสารเช่น ใช้ ภาพที่มีพื ้นหลังเสมอไม่มีการไดคัต หรื อ ตัดเอาพื ้นหลังออกเพื่อแสดงว่าภาพนันไม่ ้ ได้ มีการตกแต่งเพื่อเพิ่มความน่าเชื่อถือ เป็ นต้ น
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
12
องค์ ประกอบและการจัดวางองค์ ประกอบในนิตยสาร ที่จริ งแล้ วการออกแบบนิตยสารก็มีหลักการเหมือนกับการออกแบบสือ่ สิง่ พิมพ์อื่น อย่างไรก็ตามนิตยสารมีสว่ นประกอบ ที่แตกต่างกับจากสือ่ สิง่ พิมพ์อื่นซึง่ ทําให้ มีรายละเอียดเพิ่มเติมในการออกแบบ ส่วนประกอบที่สาํ คัญแต่ละส่วนดังนี ้
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
13
ปกหน้ า ปกหน้ าคือส่วนของนิตยสารซึง่ ผู้ดเู ห็นเป็ นสิง่ แรก และนักออกแบบจะต้ องตระหนักว่าความหวังทังมวลของ ้ ผู้ที่เกี่ยวข้ องกับ การจัดทํานิตยสาร ขึ ้นอยูก่ บั หน้ านี ้ โดยปกหน้ านี ้จะต้ องทําหน้ าที่ระบุเอกลักษณ์ของนิตยสารให้ โดดเด่นจากนิตยสารอื่น ปกหน้ า จะต้ องสามารถดึงดูด ความสนใจจาก ผู้ที่พบเห็นได้ ในทันที นอกจากนี ้ยังต้ องทําหน้ าที่กระตุ้นหรื อเร้ าอารมณ์ที่เหมาะสมกับ นิตยสารนันให้ ้ ผ้ อู า่ นรู้สกึ ได้ แม้ วา่ จะไม่มีวิธีที่รับประกัน ความสําเร็ จในการออกแบบปกหน้ า แต่ในความพยายามเพื่อให้ ปกหน้ า สามารถทําหน้ าที่ข้างต้ นได้ นนั ้ นักออกแบบจะต้ องจัดการกับองค์ประกอบซึง่ รวมกันเป็ นปกหน้ า ได้ แก่ รูปแบบมาตรฐานของปก หน้ าปกหน้ าของนิตยสารควรจะได้ รับการออกแบบให้ มีรูปแบบมาตรฐานเช่นเดียวกับการออกแบบหน้ าแรกของหนังสือพิมพ์ในการ จัดวางองค์ประกอบต่างๆ ทังที ้ ่เป็ นตัวอักษรและภาพ ไม่วา่ จะเป็ นตําแหน่งและขนาดของตัวอักษร ลักษณะการวางภาพ แบบตัด ตกหรื อมีกรอบ ฯลฯ นักออกแบบจะต้ องกําหนดรายละเอียดของสิง่ เหล่านี ้และนํามาใช้ ในฉบับต่อๆ ไป ทัง1) ้ หัวนิตยสารและ รายละเอียด 2) ข้ อความบนปก 3) ภาพประกอบ
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
14
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
15
หน้ าสารบัญ หากนักออกแบบสามารถออกแบบปกหน้ าให้ ดงึ ดูดใจพอที่จะทําให้ ผ้ พู บเห็นหยิบนิตยสารขึ ้นมาดูแล้ วสิง่ ที่จะเกิดต่อไปก็ คือผู้ดจู ะพลิกดูนิตยสารผ่านๆ อย่างรวดเร็ ว หากมีหน้ าใดที่มีความน่าสนใจเป็ นพิเศษก็จะหยุดดู จากนันบางคนอาจจะพลิ ้ กหา เรื่ องจากปก แล้ วมาถึงหน้ า สารบัญเพื่อตรวจดูวา่ มีเรื่ องที่นา่ สนใจพอที่จะซื ้อหาไปอ่านหรื อไม่ หน้ าสารบัญจึงเหมือนกับโอกาส สําคัญที่เสนอสิง่ ที่คิดว่าผู้อา่ นจะสนใจ ดังนันในการออกแบบหน้ ้ าสารบัญ นักออกแบบจะต้ องพยายามทําให้ ง่ายแก่การอ่านและ ซึมซับข้ อมูลได้ อย่างรวดเร็ ว ในการออกแบบหน้ าสารบัญมีองค์ประกอบที่จะต้ องนํามาจัดวาง ที่สาํ คัญคือ • ส่ วนสารบัญ ซึง่ ระบุชื่อ ชื่อคอลัมน์ ชื่อผู้เขียน และเลขหน้ า • ตราสัญลักษณ์ ของหัวหนังสือ และคําขวัญของ นิตยสาร (หากมี) • ข้ อความที่ระบุเล่ มที่ ฉบับที่ เดือนและปี • รายชื่อตําแหน่ ง และชื่อบุคคลในกองบรรณาธิการ • ข้ อมูลเกี่ยวกับนิตยสาร ที่อยู่ สถานที่พิมพ์ สถานที่ติดต่อ ฯลฯ
จะเห็นได้ วา่ ในหน้ านี ้มีองค์ประกอบที่ต้องจัดวางไม่น้อย และเป็ นองค์ประกอบที่มีความจําเป็ นทังในเชิ ้ งการใช้ ประโยชน์ นิตยสาร และเชิงการระบุตามกฎหมาย ดังนันสิ ้ ง่ แรกที่นกั ออกแบบจะต้ องตระหนักก็คือจะทําอย่างไรไม่ให้ หน้ าสารบัญนี ้ดู มี เนื ้อหาเยอะมากจน ผู้อา่ นรู้สกึ ว่าแน่นไปหมดจนไม่อยากจะหยุดดู
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
16
หน้ าบรรณาธิการ
ในการออกแบบหน้ าบรรณาธิการ นักออกแบบควรจะพิจารณาถึงความพิเศษประการหนึง่ ที่ทําให้ หน้ านี ้แตกต่างจาก หน้ าอื่นๆในนิตยสาร นัน่ ก็คือในขณะที่หน้ าอื่นๆของนิตยสารเป็ นการนําเรื่ องราวต่างๆจากภายนอกนิตยสารมาบอกเล่า แต่หน้ า บรรณาธิการ เป็ นการบอกเล่าถึงเรื่ องราวความคิดความเห็น และความเชื่อของผู้เล่าเรื่ องราวเหล่านันซึ ้ ง่ มีปรากฏอยูใ่ นนิตยสารให้ ผู้อา่ นได้ รับทราบองค์ประกอบที่ปรากฏอยูใ่ นหน้ าบรรณาธิการนี ้ ได้ แก่ • ข้ อความ ที่เขียนโดยบรรณาธิการ • พาดหัว เพื่อดึงดูดความสนใจสูข่ ้ อความซึง่ อาจจะมีหรื อไม่มีก็ได้ • ชื่อ หรื อลายมือชื่อของบรรณาธิการ • ภาพถ่ ายของบรรณาธิการ ซึง่ อาจจะมีหรื อไม่มีก็ได้ การแสดงภาพถ่ายอาจจะให้ ประโยชน์ ในการเพิ่มความ เป็ นส่วนตัวระหว่าง ผู้อา่ นกับนิตยสาร และยังเป็ นโอกาสอันดี ดีที่จะสร้ างความน่าเชื่อถือหากบรรณาธิการ เป็ น ผู้มีชื่อเสียงเป็ นที่ร้ ูจกั ของผู้อา่ น หน้ าเปิ ดเรื่อง หน้ าเปิ ดเรื่ องหรื อหน้ าแรกของเรื่ องนับเป็ นหน้ าที่สาํ คัญอีกหน้ าหนึง่ นักออกแบบจะต้ องพยายาม สร้ างความรู้สกึ ตื่นตา ตื่นใจให้ เกิดขึ ้นกับผู้อา่ น ส่วนใหญ่นิตยสารจะมีเรื่ องประจํา (คอลัมน์ประจํา) ซึง่ ในกรณีนี ้การออกแบบ รูปแบบ มาตรฐานไว้ ใช้ ได้ ในทุกๆ ฉบับก็มีข้อดีในแง่ที่ช่วยในการจดจําและเป็ นการช่วยสือ่ สารให้ ผ้ อู า่ นเข้ าใจได้ รวดเร็ ว ว่าหน้ านี ้คือจุดเริ่ มต้ นของเรื่ องใหม่ แม้ วา่ บางครัง้ อาจจะดูนา่ เบื่อเมื่อใช้ ไปนานๆ แต่หากสามารถออกแบบให้ มีความยืดหยุน่ คือสามารถเปลีย่ นแปลงได้ ใน รายละเอียดก็จะเป็ นประโยชน์อย่างมาก
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
17
เนื่องจากหน้ านิตยสารส่วนใหญ่จะเต็มไปด้ วยภาพและตัวอักษรเต็มหน้ าไปหมด วิธีที่อาจจะเรี ยกว่าเป็ นสูตรสําเร็ จ ของการออกแบบหน้ าเปิ ดเรื่ องก็คือการออกแบบให้ ด เรี ยบง่ายและมีองค์ประกอบเท่าที่จําเป็ น โดยพยายามให้ มีพื ้นที่วา่ ง มากกว่าปกติ วิธีนี ้จะทําให้ หน้ านี ้โดดเด่นออกจากหน้ าอื่นๆ ของนิตยสาร ในการออกแบบหน้ าเปิ ดเรื่ องนัน้ นักออกแบบ จะต้ องวางแผนให้ ผ้ อู า่ นได้ รับข้ อมูลตามลําดับที่ถกู ต้ องไล่ตงแต่ ั ้ ชื่อเรื่ อง ชื่อผู้เขียน คํานํา และเนื ้อเรื่ อง ทังนี ้ ้จะต้ องไม่ออกแบบให้ องค์ประกอบทังหมดเด่ ้ นแข่งกันจนผู้อา่ นไม่ทราบว่าดูองค์ประกอบ ใด ก่อน ดังนันขนาดและ ้ ตําแหน่งขององค์ประกอบเหล่านี ้จึงเป็ นเรื่ องสําคัญ การใช้ ภาพประกอบในหน้ าเปิ ดเรื่ องเป็ นสิง่ ที่ต้องระวัง ปกติแล้ วจะไม่นิยมใช้ ภาพที่ใหญ่หรื อเด่นมากเนื่องจากผู้อา่ น อาจจะนึกว่าเป็ นหน้ าโฆษณาได้
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
18
หน้ าเนือ้ เรื่อง ในความเป็ นจริ งแล้ ว หน้ าเนื ้อเรื่ องเป็ นหน้ าที่สนองเจตนาหรื อวัตถุประสงค์ของผู้จดั ทํานิตยสารมากที่สดุ กว่าหน้ าอื่นๆ หน้ าเนื ้อเรื่ องนี ้เป็ นหน้ าที่จะใช้ ถ่ายทอดข้ อมูลอันเป็ นหัวใจของนิตยสารเพื่อสือ่ สารกับผู้อา่ น จนถึงขันอาจจะเปรี ้ ยบเทียบ ได้ วา่ หน้ าเนื ้อเรื่ องคือของขวัญที่แท้ จริ ง ในขณะที่หน้ าอื่นๆ นันเป็ ้ นเหมือนกระดาษห่อของขวัญเท่านัน้
องค์ประกอบในหน้ าเนื ้อเรื่ องนี ้ไม่มีมากมายหลายอย่างเหมือนหน้ าอื่น โดยแยกเป็ นเพียงสองอย่าง ได้ แก่ • เนือ้ เรื่อง ซึง่ เป็ นเนื ้อหาที่ต้องการนําเสนอ • ภาพประกอบเรื่อง ซึง่ เป็ นส่วนที่ให้ รายละเอียดที่อาจยากที่จะบรรยายหรื อเพื่อช่วยให้ ผ้ อู า่ นสามารถ จินตนาการได้ ชดั เจนขึ ้น ในการออกแบบนิตยสารนัน้ ส่วนหน้ าปกเป็ นส่วนที่ได้ รับการเอาใจใส่ในด้ านการออกแบบมากที่สดุ ตามมาด้ วยหน้ าเปิ ด เรื่ องต่างๆ ในขณะที่หน้ าเนื ้อเรื่ องไม่ได้ มีการพิถีพิถนั อะไรมากนัก ทังนี ้ ้อาจจะเป็ นเพราะว่าหน้ าเนื ้อเรื่ องนี ้มีองค์ประกอบที่สาํ คัญ คือ เนื ้อเรื่ อง ซึง่ เป็ นส่วนที่มีเนื ้อหามากและต้ องการการติดตามที่ง่าย ดังนันในการออกแบบจึ ้ งมักจะมุง่ เน้ นไปที่ความเรี ยบง่าย เพื่อให้ เกิดความ สะดวกในการอ่านและติดตามเนื ้อหา อย่างไรก็ตามความคิดนี ้อาจจะถือว่าถูกต้ องเพียงครึ่งเดียว เพราะนอกจาก จะต้ องสนองประโยชน์ใช้ สอยในแง่การอ่านแล้ วก็จะต้ องสนองความต้ องการในเชิงจิตวิทยาด้ วย กล่าวคือจะต้ องดูแล้ วไม่นา่ เบื่อ น่าติดตามเนื ้อเรื่ องไปจนจบในขณะเดียวกันก็ควรจะช่วยเสริ มสร้ างให้ เห็นถึงความรู้สกึ นึกคิดของผู้เขียนที่ต้องการจะถ่ายทอด โดยขยายบุคลิกภาพของเนื ้อหาให้ รับรู้ได้ ชดั เจนขึ ้นกว่าการอ่านแค่ตวั หนังสือเฉยๆ
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
19
การออกแบบ
และผลิตนิตยสาร |
20
__________________________________________________________ บรรณานุกรม • ปาพจน์ หนุนภักดี. 2553. หลักการและกระบวนการออกแบบงานกราฟิ กดีไซน์ . กรุงเทพมหานคร :บริ ษัท ไอดีซี พรี เมียร์ จํากัด. • ปราโมทย์ แสงผลสิทธิ์. 2540. การออกแบบนิเทศศิลป์. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์ วี.เจ. พริ น้ ติ ้ง. • มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. 2552. การผลิตสื่อสิ่งพิมพ์ . สาขาวิชานิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช หน่วยที่ 1-7. • อารยะ ศรี กลั ยาณบุตร. 2550. การออกแบบสิ่งพิมพ์ . กรุงเทพมหานคร : วิสคอมเซ็นเตอร์ .