BRUZZ - editie 1851 (28-06-2023)

‘Ik verdien minder door de opgang van cashloos betalen’

Knelpuntberoep: straatmuzikant in Brussel

Mic Mac Minuscule stelt tweedehands geboortelijsten samen Babyspulletjes zoeken op brocantes

‘ChatGPT mag nog geen pikante scènes beschrijven’

Brusselse scenaristen worstelen met AI

Jurgen Wayenberg (GO! Brussel) en Bruno De Lille (Sint-Goedele) over het lerarentekort

‘Misschien moeten we maar eens de scholen dichtdoen’

‘Sommige

zich

Samy Meziani schreef een boek over het verkeersongeluk dat hem zijn rechterarm en onbezorgde jeugd kostte.

Save the date! Vink 25 november alvast aan in je agenda.

Dat is de dag waarop we samen Brussel veranderen in één groot spaghettifeest, en dat ten voordele van vzw Straatverplegers

Maak spaghetti met je organisatie, school of bedrijf, of gewoon bij je thuis. Zet zo mee je schouders onder Brussel Helpt.

Vragen? Stuur een mailtje naar marketing@bruzz.be

bruzz.be/brusselhelpt

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 29 euro per jaar;

IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw

Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere

02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR MAGAZINE

Maarten Goethals

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Kaat Costers, Anke Dirix, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij

Printing Partners

Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Luisteren

Wanneer je goed luistert, hoor je hem als een zomerbries door de stad trekken: de zucht van verlichting die schooldirecteurs slaken omdat ze het einde van het schooljaar hebben gehaald. Sinds september ging er geen week voorbij zonder nieuwe noodkreet uit de sector. Er is enerzijds het personeelsgebrek, waardoor lessen én examens uit noodzaak werden geschrapt. Anderzijds – en dat leest u in het interview met twee algemeen directeurs in dit magazine – bestaat de kwalijke gewoonte om problemen te verschuiven. Het probleem in het kleuteronderwijs lost men op door problemen in de kinderopvang te creëren bijvoorbeeld. In Brussel komt daar nog de grootstedelijke context bij, met alle extra uitdagingen. Om maar iets te zeggen: hoe ga je om met een klas in het eerste jaar, waarvan de kinderen nauwelijks Nederlands spreken? Of wat doe je aan het probleem van de lege brooddozen? De directeurs pleiten voor een ‘holistische aanpak’, waarbij de onderwijsproblemen niet los worden gezien van de maatschappelijke context. Het wordt tijd dat ook de verantwoordelijke ministers daar oren naar hebben. Dat is het minste waar uw en onze kinderen en kleinkinderen recht op hebben.

FR Il traverse la ville, telle une brise d’été : le soupir de soulagement des directeur.rice.s d’école qui sont arrivés à la fin de l’année scolaire. Depuis septembre, il ne s’est pas passé une semaine sans que le secteur n’appelle à l’aide. D’une part, il y a la pénurie de personnel, qui a entraîné l’annulation de cours et d’examens. D’autre part, comme vous pourrez le lire dans ce magazine avec l’interview de deux directeurs, il y a cette mauvaise habitude de déplacer les problèmes. On résout le problème de l’enseignement maternel en créant des problèmes en crèches, par exemple. Sans compter le contexte métropolitain et ses défis. Par exemple, comment gérer une classe de première primaire dont les enfants parlent à peine le néerlandais ? Que faire face au problème des boîtes à tartines vides ? Les chefs d’établissement préconisent une « approche holistique », qui ne saurait dissocier les problèmes éducatifs du contexte social. Il est temps que les ministres responsables l’entendent aussi de cette oreille. C’est la moindre des choses pour nos enfants et petits-enfants.

EN If you listen carefully, you can hear it whispering through the city streets like a summer breeze: that sigh of relief by school head teachers having made it to the end of the school year. There has not been one week since last September going by without another distress call from schools. There is the staff shortage which has led to both lessons and exams being cancelled. On top of that, there is the bad habit of pushing problems around, something two head teachers talk about in their interview in this issue. Problems in nursery schools are solved by creating problems in childcare, for example. Brussels also has the metropolitan context with all its additional challenges. Just as one example, how do you handle a class in the first year where the children barely speak Dutch? Or what do you do about empty lunch boxes? The head teachers advocate a “holistic approach” that deals with educational problems and the social context as one whole. It is time that responsible ministers start listening to this. That is the least our children and grandchildren can expect.

“In het onderwijs bestaat de kwalijke gewoonte om problemen te verschuiven”

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

Het gesprek. Algemeen directeurs Bruno De Lille en Jurgen Wayenberg sluiten schooljaar af

‘De Brusselse uitdagingen zijn echt wel anders dan in Wevelgem’

Het Brusselse lerarentekort zou in april gekrompen zijn, al ervaren algemeen directeurs Bruno De Lille (Sint-Goedele) en Jurgen Wayenberg (GO! Scholengroep Brussel) het anders in de laatste weken van het schooljaar.

Zij zoeken een uitweg. “Benadruk wat wél boeiend is in het onderwijs.”

door Kris Hendrickx foto’s Bart Dewaele

Een van de oplossingen die vaak naar voren worden geschoven om het lerarentekort op te lossen, is zijinstromers uit andere beroepen aantrekken. Of de twee algemeen directeurs er al eens bij stilstonden dat ze dat zelf ook allebei zijn? Jurgen Wayenberg –lange tijd klarinettist en dirigent - en Bruno

De Lille – tot voor kort nog politicus - grijnzen even naar elkaar. De Lille wijst erop dat ze zelfs allebei kunstenaars zijn, zelf heeft hij tenslotte drama gestudeerd. “En kunstenaars durven creatievere oplossingen te zoeken,” vult Wayenberg aan.

Hun creativiteit komt deze dagen goed van pas. Hoewel minister van Nederlandstalig Onderwijs Sven Gatz (Open VLD) vorige week nog communiceerde dat het Brusselse lerarentekort krimpt, is dat niet wat zij ervaren. “Ik vraag me soms af we de boel niet beter zouden dichtdoen, dan worden de problemen tenminste zichtbaar.”

Wie ‘Brussels onderwijs’ zegt, denkt al snel aan het lerarentekort. Wat dachten jullie toen De Standaard-journalist Filip Rogiers

vorige week aankondigde dat hij zijn pen inruilt voor een job als leraar?

JURGEN WAYENBERG: Hij schreef een heel jaar over een van onze scholen. Ik was verrast en apetrots. We hebben meer zulke mensen nodig.

BRUNO DE LILLE: Ik vond de reeks boeiend, omdat die moeilijkheden benoemde zonder cynisch te worden, er sprak een positieve drive uit. Dat is wat we nodig hebben als we potentiële leerkrachten aanspreken.

In zijn slotbeschouwingen doet hij een aantal voorstellen, gaande van aandacht voor mentaal welzijn tot een pleidooi voor een latere schooldag en meer respect voor leerlingen. Had u daar wat aan?

WAYENBERG: Die suggesties herinnerden me aan de holistische benadering van het onderwijs, waar ik de volgende jaren zelf wil aan timmeren. Binnen Brussel hangt alles op een complexe manier aan elkaar.

Maakt u dat eens concreet?

WAYENBERG: Als de minister in augustus beslist om meer kinderverzorgsters in te

schakelen in het kleuteronderwijs omdat we die ondersteuning nodig hebben, is dat op zich positief. Alleen krijg ik de volgende dag vijftien aanvragen uit onze kinderdagverblijven van mensen die naar een kleuterschool willen. We vullen het ene gat met het andere. Nog een voorbeeld: ik vind het prima als de minister vraagt om meer te focussen op onze corebusiness: Nederlands, wiskunde, maatschappelijke ontwikkeling … Alleen kan een leerling die honger heeft niet leren en zitten we met een gigantisch probleem van lege brooddozen. En dus moeten we tweehonderd gratis maaltijden per dag uitdelen. We leggen ook discreet een voorraad menstruatiemateriaal aan, om schoolverzuim aan te pakken door een gebrek daaraan. We moéten wel met welzijn bezig zijn.

DE LILLE: Onze uitdagingen zijn echt wel wat anders dan in Wevelgem in West-Vlaanderen, waar ik vandaan kom. Iedereen wil kwaliteit, alleen zal de weg daarnaartoe in Brussel anders verlopen dan in gebieden waar je vooral kinderen met een gelijkaardig middenklasseprofiel vindt. Kijk gewoon naar ▼

Jurgen Wayenberg

• Geboren in 1966

• Hoger diploma klarinet aan het Koninklijk Muziekconservatorium

• Meester in Muziek aan de Hogeschool voor Wetenschap en Kunst

• Van 1996 tot 2006

directeur Academie Muziek en Woord Hemiksem

• Directeur GO!

Kunsthumaniora Brussel van 2006 tot 2018

• Sinds 2018 algemeen directeur GO! Scholengroep Brussel

Bruno De Lille

• Geboren in 1973

• Studies dramatische kunsten

• Woont in Brussel sinds 1998

• Producer en presentator bij Radio 2

• Schepen van o.m. Nederlandstalige Aangelegenheden in de Stad Brussel (2001-2006, Agalev en later Groen)

• Brussels Staatssecretaris voor o.m. Mobiliteit (2009-2014, Groen)

• Algemeen directeur Scholengroep SintGoedele sinds 2020

Het gesprek. Algemeen directeurs Bruno De Lille en Jurgen Wayenberg sluiten schooljaar af

heel tegenstrijdige signalen over onderwijs. Iedereen die er wil komen werken is welkom, maar tegelijk willen we ook meer beter opgeleide mensen. We moeten veel duidelijkere trajecten uittekenen om hier op lange termijn uit te raken én op korte termijn toch te functioneren.

Het lerarentekort blij maar groeien. Betekent dat niet dat de voorbije ministers van Onderwijs de ernst niet ervan inzagen?

meertaligheid: laat toch toe dat je meer varieert in het aantal uren Nederlands en andere talen, zodat je je doelen beter bereikt. En als het aangetoond is dat het lesgeven hier zwaarder is, verloon dat dan ook.

Uit jullie cijfers blijkt dat er dit jaar ruim driehonderd jobs niet ingevuld zijn in het Brusselse onderwijs. Alsof dat nog niet genoeg is, krijgt u ook signalen dat het aantal nieuwe kandidaten opdroogt, Bruno De Lille.

DE LILLE: Normaal gezien is dit de periode van het jaar waarin directies heel wat sollicitaties binnenkrijgen, die nodig zijn om de aangekondigde vertrekken op te vangen. Maar dat zijn er dit jaar erg weinig, waardoor de directies ongerust worden.

WAYENBERG: Bij ons is het tekort iets minder

groot. We hebben een echt human resources management uitgewerkt, de war on talent is nu eenmaal overal bezig. We werken daarbij met ambassadeurs, mensen van binnen de scholengroep die een aantal scholen en kinderdagverblijven helpen om zich als aantrekkelijke werkgever te profileren. We werken ook intens samen met enkele Brusselse leerkrachtenopleidingen.

DE LILLE: Wij zetten meer in op mond-totmondreclame door onze huidige leerkrachten, maar we moeten echt oppassen dat we het gat niet gewoon verschuiven tussen de netten door elkaar te beconcurreren. De vijver is leeg, we moeten vooral manieren vinden om er meer vis in te krijgen. Daarvoor zullen we als maatschappij een aantal dingen moeten herdenken. Op dit moment geven we

Bruno De Lille: “Soms denk ik dat we beter zouden zeggen dat we zo niet meer veilig en kwalitatief kunnen lesgeven in plaats van in stilte oplossingen te zoeken.”

DE LILLE: Men had in elk geval een aantal dingen kunnen voorspellen. Het beleid heeft Vlaanderenbreed meer jobs gecreëerd om bijvoorbeeld een aantal zorgtaken op te nemen. Op dat moment wist men al dat het aantal leerlingen stijgt in plekken als Brussel en Antwerpen. Tegelijk is het duidelijk dat de instroom aan nieuwe leerkrachten niet groot genoeg is. Al die dingen samen maken het logisch dat we hier in Brussel nu met grotere tekorten zitten.

Een beetje heeft het onderwijs het ook aan zichzelf te danken. We blijven het maar in stilte oplossen zonder dat aan de grote klok te hangen, al die leerkrachten die bijspringen en overuren draaien. Soms denk ik: we zouden beter luid zeggen dat we zo niet meer veilig en kwalitatief kunnen lesgeven en de boel dichtdoen. Dan wordt het probleem tenminste zichtbaar.

Hoe zit het ondertussen met de zijinstroom, die een deel van het tekort moet invullen?

WAYENBERG: Die is op gang gekomen, in heel Vlaanderen waren het vorig jaar ruim vierduizend mensen. Samen met de Erasmushogeschool hebben we nu een verkort traject ‘Leerkracht in opleiding’ uitgewerkt, om die mensen beter voor te bereiden en de kwaliteit te verzekeren. De kwestie met onderwijs is dat we ons allemaal wel wat expert voelen omdat we zelf ooit op school zaten. Daardoor geven sommige zijinstromers les volgens denkbeelden van twintig jaar geleden.

DE LILLE: We vragen ook enorm veel van die nieuwe mensen. Als je in een bedrijf gaat werken is er geen enkele werkgever die enkel zegt: “Hier, begin maar, het zal wel gaan, hé?” Dat doen we eigenlijk wel in het onderwijs.

WAYENBERG: Als we nieuwe doelgroepen willen aantrekken moeten we ook het ambt van leerkracht herwaarderen. Neem die sketch van Philippe Geubels over de turnleerkracht (De sketch in kwestie is nogal denigrerend voor leerkrachten in het algemeen en turnleerkrachten in het bijzonder, red.). De manier waarop het lerarenberoep voortdurend

“Laat in Brussel toch toe dat je meer varieert in het aantal uren Nederlands en andere talen, zodat je je doelen beter bereikt”

Bruno De Lille Algemeen directeur Sint-Goedele

wordt aangevallen … Zo jaag je doelgroepen net weg. Vindt u het normaal dat de mannen in ons basis- en kleuteronderwijs op één hand te tellen zijn? We zijn daar de helft van onze doelgroep kwijt!

Hoe organiseer je een herwaardering van het beroep?

WAYENBERG: Door mensen anders te laten kijken naar onderwijs. Door te benadrukken wat er wél interessant is in ons onderwijs. Een Brusselpremie zou ook helpen, 85 procent van de leerkrachten komt nu eenmaal van buiten Brussel. En het aandeel Brusselaars moet ook omhoog, we moeten ze omarmen als leraars. Minister Gatz doet nu inspanningen om via campagnes met rolmodellen meer leerkrachten met een diverse achtergrond uit Brussel te werven. Binnen onze eigen mogelijkheden proberen we ook om onze leerlingen uit het laatste jaar kennis te laten maken met het ambt van leerkracht.

Auteur Doug Saunders zei hier vorige week dat veel jongeren met migratieroots vernederingen ervaren in het onderwijs, als

ze bijvoorbeeld sneller naar beroepsrichtingen worden geduwd. We hoorden dat vorig jaar ook bij leraars met een andere herkomst. Akkoord?

WAYENBERG: Elke vorm van latent racisme is mij én ons pedagogisch project vreemd. Het is wel zo dat veel leraars niet met diversiteit

‘OFFREZ UN BONUS AUX ENSEIGNANT.E.S DE BRUXELLES’

FR En temps normal, les directeur.rice.s d’école peuvent entamer l’été sans trop se préoccuper. Mais voilà que la menace d’une pénurie d’enseignant.e.s réapparaît à l’horizon bruxellois. Bruno De Lille (Sint-Goedele) et Jurgen Wayenberg (GO! Scholengroep Brussel) cherchent une solution. Mettre en avant le côté passionnant de l’enseignement est une piste. Mais le duo plaide aussi pour un bonus pour les enseignant.e.s bruxellois, car le métier est tout simplement plus lourd ici. Ils insistent aussi sur le bien-être des élèves. « Si vous avez faim, vous ne pouvez pas retenir vos leçons. »

vertrouwd zijn, ik begrijp zijn punt dus wel. We doen daarom nu nascholingsreeksen over de grootstedelijke context.

U wil ook aan verschillende rollen voor leerkrachten timmeren.

WAYENBERG: Inderdaad. We zijn – wetenschappelijk onderbouwd – aan het experimenteren met grotere lesgroepen met teams van vijf leerkrachten. Eén leraar kan de bollebozen extra uitdagen, een ander kan de leerstof nog eens uitleggen, en zo meer. Als je al perfect Franstalig bent, waarom zou je dan dezelfde lessen krijgen als de anderen?

Om dat te realiseren heb je accommodatie nodig én leerkrachten die erop voorbereid zijn. In 2030 zullen leerkrachten ook coach moeten zijn, ze zullen moeten samenwerken met elkaar, iets dat veel leerkrachten absoluut niet gewoon zijn.

Laatste vraag: moeten we in Brussel overstappen naar het Franstalige systeem van vakanties?

DE LILLE: Mijn persoonlijke mening? Ja, ik vind dat logischer. Die regelmatige afstanden tussen vakanties die wat langer uitvallen tijdens het schooljaar, dat heeft zin. We hebben ook geregeld leerkrachten met een partner in het Franstalig onderwijs.

WAYENBERG: We nemen beter hetzelfde systeem en ik ben daarbij vooral bezorgd voor de ouders, die bijvoorbeeld kinderen in de twee systemen hebben. Sommige sportzalen gaan dicht, zwemmen kan plots niet meer, je zit met de speelpleinen … Daarnaast houdt de Franstalige keuze ook inhoudelijk steek, dat tonen alle onderzoeken.

‘GIVE TEACHERS A BRUSSELS BONUS’

EN Head teachers would normally be able to start their summer without a care. But lo and behold, the dark cloud of the teacher shortage reappears on the Brussels sky just in time for the end of the school year. Bruno De Lille (Sint-Goedele) and Jurgen Wayenberg (GO! Scholengroep Brussel) are looking for a way out. “Emphasise that which is fascinating in education,” is one of their ideas. But the duo also argues for a Brussels bonus for teachers because the job is tougher here, and says that providing education here requires more focus on students’ welfare. “Someone who is hungry can’t learn.”

“Ik vind het prima om meer te focussen op onze corebusiness. Alleen kan een leerling die honger hee niet leren”

Jurgen Wayenberg

Algemeen directeur GO! Scholengroep Brussel

Jurgen Wayenberg: “De Franstalige vakantieregeling houdt inhoudelijk steek, dat tonen alle onderzoeken.”

In beeld. Saskia Vanderstichele

Van God en klimmuur los

In de Sint-Antonius van Paduakerk in Vorst, die jarenlang verkommerde door de hoge onderhoudskosten, kunnen sportievelingen sinds vorige week hun spieren en souplesse trainen door te klauteren op een nieuw aangebrachte klimmuur. De verschillende kleurtjes van de klimgrepen staan voor diverse

moeilijkheidsgraden. De eerste bezoekers leken vooral oog te hebben voor de hindernissen en de veiligheidskatrollen, meer dan voor de lijdende Christus op de achtergrond, in het blauwe gebrandschilderde glas. Nochtans, klimmen lijkt een beetje op sterven aan een kruis: hoe intenser de pijn, hoe dichter bij God. MG

In de kijker.

Roepers kapen participatievergadering over mobiliteit in Schaarbeek

Gejoel, onderbreken van sprekers, eindeloze monologen en beledigingen.

Een Schaarbeekse vergadering die de standpunten over mobiliteit en Good Move dichter bijeen moest brengen, ontaardde zondag in een hallucinante vertoning. De tegenstanders van het circulatieplan maakten elke dialoog onmogelijk.

door Kris Hendrickx

Gesubsidieerden!

Fanclub van Elke Van den Brandt!

Wie niet in de wijk woont moet hier weg! (tegen wijkbewoners)

De verwijten, beschuldigingen en het gejoel waren zondag niet van de lucht op de participatievergadering over het circulatieplan in de Schaarbeekse Stephensonwijk. In theorie moeten die vergaderingen het gestrande circulatieplan in de wijk vlot trekken. Dat plan, dat kadert binnen het gewestelijk mobiliteitsplan Good Move, werd in het najaar ingevoerd, maar stuitte er op zoveel tegenkanting, dat de gemeente het plan er in de koelkast stopte.

Met een breed participatietraject zonder politici wou het gemeentebestuur de patstelling doorbreken. De eerste twee vergaderingen verliepen al gespannen, maar er werden wel nog standpunten uitgewisseld.

Afgelopen zondag gaat het echter helemaal fout, en wel vanaf het eerste

moment. Als de externe moderatoren met een namenrondje willen beginnen, neemt een van de tegenstanders van Good Move ostentatief het woord. Youssef Taouil start een monoloog waarbij hij 10 à 15 minuten lang argumenten opsomt waarom Good Move de vuilnisbak in moet. Pogingen van de moderatoren om hem diets te maken dat je een vergadering niet zomaar kan kapen op die manier botsen telkens op luid gejoel van ‘s mans achterban.

Het laatste – en volgens Taouil belangrijkste – punt in zijn betoog: “Er zijn hier verenigingen aanwezig die gefinancierd worden door het Gewest en gekomen zijn om standpunten tegen de auto in te nemen. Dat is alsof je een oudervergadering op school hebt die tabak wil verbieden op de lagere school, maar Marlboro tegelijk een vertegenwoordiger naar die vergadering stuurt.” (Applaus van de achterban)

Na een chaotisch over en weer geven de moderatoren uiteindelijk het woord aan Fabienne, die probeert te getuigen over het seksisme dat ze ervaart als ze met de fiets onderweg is en foutparkeerders erop attent maakt dat ze op het fietspad staan. “Met mijn kinderen achterop krijg ik dan de meest vulgaire opmerkingen te horen,” vertelt ze. Minder dan een minuut later wordt ze alweer onderbroken door Taouil, die het erg noemt wat haar overkomt, maar ook uitlegt dat het de schuld van Good Move is, dat verschillende weggebruikers tegen elkaar opzet.

Na circa een uur met voortdurende onderbrekingen en gejoel geven de twee uitgeputte moderatoren er uiteindelijk de brui aan. “Voor al wie er niet bij was, wou ik dat ik een metafoor kon vinden om de teneur van deze bijeenkomst over te brengen,” schrijft buurtbewoner Lidewij Nuitten ons. “Maar zelfs de meest intense kleuterklas zou niet half kunnen tippen aan hoe kinderachtig

In het nieuws omdat

Een vergadering in Schaarbeek over het circulatieplan die de tegenstellende meningen probeerde te verzoenen, ontspoorde helemaal.

Over welk dossier gaat het? Het gewestelijk mobiliteitsplan Good Move ligt al langer onder vuur en verdeelt voor- en tegenstanders.

© BRUZZARCHIEF

sommige volwassen mensen zich gedroegen.” Ze voegt eraan toe dat ze zeker niet alle tegenstanders van het circulatieplan over één kam wil scheren. “Ongetwijfeld is er ook een deel van hen dat wel bereid is om in dialoog te gaan.”

Bewuste boycot

Pieter Fannes, buurtbewoner en (onbetaald) actief bij burgercollectief Heroes for Zero, is zelf meermaals het mikpunt van tirades van de tegenstanders. Hem valt het vooral op dat een aantal tegenstanders er bewust voor koos om elke vorm van dialoog onmogelijk te maken. “Dit was een boycot waarbij tegenstanders hoopten om de voorstanders, die zondag in de meerderheid leken, te doen vertrekken.”

We contacteerden ook Youssef Taouil, die zondag herhaaldelijk het woord nam voor de tegenstanders. We hadden hem graag gevraagd hoe hij de vergadering beleefde en wat de beweegredenen waren voor het optreden van tal van tegenstanders. Taouil laat echter weten dat hij niet met BRUZZ wil spreken. “Dat is tijdverlies.”

Een blik op de facebookpagina van de Schaarbeekse tegenstanders biedt wel wat inzicht in de argumentatie van wie zich tegen het plan kant. De argumenten gaan daar veel verder dan ‘ze willen de auto weg’. “Gentrificatie is geen gevolg van het circulatieplan, maar het doel ervan,” klinkt het in een video. “Het doel is om een sociale klasse aan trekken met hogere inkomens, die voor meer belastinginkomsten kan zorgen voor het Gewest en zo zijn begrotingsgat kan dichten.”

Het bureau dat het participatietraject begeleidt, geeft grif toe dat de vergadering van zondag een mislukking was. “Maar daarvoor hadden we al verschillende positievere bijeenkomsten,” vertelt Stephen Boucher, oprichter van Dreamocracy. “Daar werd wél gediscussieerd met respect voor de ander.” Boucher hoopt dat het vervolgtraject met een geloot burgerpanel een constructiever instrument wordt. “Dat worden dertig gelote mensen uit alle lagen van de bevolking die vier volle dagen samenwerken, wellicht is de sfeer daar serener.”

Ook schepen van Mobiliteit Adelheid Byttebier (Groen) kijkt uit naar het burgerpanel, waarvoor onder meer overlegd werd met David Van Reybrouck. “De bedoeling is dan om nog voor de gemeenteraadsverkiezingen nieuwe en gedragen aanpassingen te doen in de Stephensonwijk.”

Kort gesprek. Feministe Nadine Plateau

seksistische

De Brusselse regering maakt haar belo es niet waar om de openbare ruimte veiliger te maken voor vrouwen. Dat zegt feministe Nadine Plateau.

Met het platform W100 organiseerde u vorige week een actie voor meer veiligheid voor vrouwen in de publieke ruimte. Waarom dit thema?

Veiligheid gaat heel breed: van de toegankelijkheid van parken en metrostations voor moeders met een kinderwagen tot de impact van straatverlichting op de veiligheid in de avonduren. Ook seksistische reclame uit het straatbeeld weren, valt onder die noemer. Een vereniging zoals Garance, die deel uitmaakt van het platform W100, organiseert regelmatig wandelingen om te laten zien wat allemaal beter kan in Brussel. Echt een aanrader.

U zet zich al decennia in voor de feministische beweging, onder meer als oprichtster van het ‘Maison des Femmes’. Is de veiligheid voor vrouwen verbeterd, de afgelopen decennia?

Er is enorm veel werk verricht. De manier waarop de samenleving als geheel praat over vrouwen is erg veranderd. Op praktisch vlak gaat het veel te langzaam. Neem bijvoorbeeld de ordonnantie die straatintimidatie moet tegengaan. Die werd heel snel aangenomen na de release van de documentaire Femme de la rue van Sofie Peeters. Daarna viel het stil. De uitvoering laat op zich wachten, deels omdat de beleidmakers te weinig nadachten over de concrete aanpak. Er zijn – zo luidt het excuus –urgentere thema’s. Kan best, maar misschien moeten de vrouwen in Brussel maar eens vuilnisbakken in brand ste-

ken. Misschien helpt dat om gehoord te worden.

Waar hopen jullie op bij de volgende verkiezingen?

Op meer bewustzijn rond het onderwerp. Op meer beleidmakers die vrouwen raadplegen vanaf de eerste fase van een nieuw project in de openbare ruimte. Er zijn vandaag ook al consultaties, maar niet systematisch, terwijl daarin wel voorzien wordt in de regelgeving rond gendermainstreaming. En ook op meer aandacht voor de noden van verschillende groepen vrouwen: vrouwen met een migratieachtergrond, vrouwen met een handicap, alleenstaande moeders ... Die voelen zich niet altijd vertegenwoordigd in het maatschappelijke en politieke debat, noch in de publieke ruimte. Pak dat aan. JP

“Misschien moeten de vrouwen in Brussel maar eens vuilnisbakken in brand steken”

‘Verban

reclame uit het Brusselse straatbeeld’

aan de haal met de actualiteit

Beeldcolumn. Kim gaat

Reportage. Strenge audities, cashloos betalen, de pandemie: straatartiesten haken af

Is het laatste lied gezongen van de Brusselse busker?

Straatmuzikanten fleuren de stad op, maar het aantal vergunningen gaat in dalende lijn. Daarom wil het Brusselse stadsbestuur de aanvraagprocedure met audities voor een jury herzien, al zien sommige artiesten wel het voordeel in van minder concurrentie: “Agenten grijpen minder in. Als ze het wel doen, dan moet je wel heel erg slecht zijn.”

door Kaat Costers foto’s Ivan Put

Reportage. Strenge audities, cashloos betalen, de pandemie: straatartiesten haken af

Een zonnige dinsdagavond. In de drukke Boterstraat achter het Beursgebouw klinkt een cover van Oasis. De Belgisch-Britse Will (43) zingt Don’t Look Back in Anger. Hij draagt een geruit hemd, platte sneakers en een jeans. Een groep leerlingen danst en klapt mee op het ritme, terwijl Will zichzelf begeleidt op gitaar. Na afloop roept de leerkracht de jongeren bij zich.

Wat hij zo leuk vindt aan busken – optreden als straatartiest? “De puurheid ervan,” zegt hij. “Wie mijn zang goed vindt, geeft geld. De rest wandelt gewoon door. Het is van de meest directe manieren van betalen voor een dienst.”

Will komt oorspronkelijk uit het Waals-Brabantse Ottignies-Louvain-la-Neuve, woonde een lange periode in Engeland en koos bij zijn terugkeer voor Brussel. Na een

pauze trok hij weer de straat op, maar het viel hem op dat hij veel minder collega-muzikanten zag. “Een heel verschil met tien, vijftien jaar geleden.”

Ook de Stad Brussel merkte die daling op. Het aantal toegekende vergunningen is de voorbije jaren gekelderd. Van 400 in 2018 naar 191 in 2022, meer dan een halvering. Vervoersmaatschappij MIVB deelt eveneens vergunningen uit om te mogen optreden in metrostations. Haar cijfers bevestigen eenzelfde neerwaartse tendens: voor de pandemie gaven ze ongeveer 160 vergunningen per jaar, nu slechts een veertigtal.

In een depressie sukkelen

Will wijt de daling aan corona. “Straatmuzikanten hebben meestal geen recht op een werkloosheidsuitkering of kunnen niet

terugvallen op een sociaal vangnet. Velen stopten tijdens de pandemie en zochten een job die meer sociale bescherming bood. Ik hoorde over dezelfde problemen in Ierland, dat er nu over nadenkt om straatmuzikanten een soort vast loon uit te betalen.”

Joni Sheila, die jarenlang met haar gitaar in de Nieuwstraat speelde, bevestigt wat Will vertelt. “Tijdens de pandemie was op straat spelen haast onmogelijk. Ofwel kwam de politie zeer snel tussenbeide, ofwel liep er geen volk op straat. Sommigen sukkelden daardoor in een depressie.” Sheila gaf niet op tijdens de coronapandemie en bleef busken, maar onlangs maakte ze de switch naar een professionele carrière als muzikant.

Will ziet wel een positief gevolg aan het feit dat er minder muzikanten op straat zijn, al is het onbedoeld. “Volgens mij is dat de reden waarom de politie vandaag zo laks is tegenover mij, omdat er nog amper muzikanten overblijven,” lacht hij. “Als agenten nu ingrijpen, dan moet je wel heel erg slecht zijn.”

Dat betekent nog niet dat hij van de arm der wet overal mag optreden. “Onlangs vroegen agenten me om te stoppen en elders te gaan spelen. Blijkbaar was het om de misviering in de kerk achter mij niet te storen. De agenten vroegen niet naar mijn vergunning, en klaagden ook niet over het volume.”

Busken op de Grote Markt is ook hopen dat voorbijgangers nog wat cash geld op zak hebben.

Geen cash meer op zak

Enkele dagen later, op de kruising van de Grasmarktstraat en de Kleerkopersstraat. Op een steenworp van het vaste plekje van Will maakt een excentriek duo muziek: violiste Juliette (29) en gitarist Jon (30), met ondanks het warme weer toch een muts op zijn hoofd. Het duo, in het dagelijkse leven ook een koppel, brengt Porque te vas van Jeanette Dimech.

Na afloop van hun half uur durende optreden keuvelen ze nog even na met een fan van wie ze een blikje Jupiler kregen. Hun ervaringen met Brussel zijn overwegend positief, al is er een maar. “Sinds een jaar of twee krijgen we minder cash geld,” zegt Jon, een Fransman uit Bordeaux. “We zouden een QR-code kunnen aanmaken, zodat mensen kunnen scannen, of een apparaat aanschaffen om met de kaart te kunnen betalen, maar ik heb er geen idee van hoe dat allemaal werkt. Als ze geen geld bij zich hebben, bieden velen wel een drankje aan.” Juliette stelt nog iets vast, nu we stilaan evolueren naar een cashloze maatschappij:

Het

“Vroeger zagen restaurants en winkels ons graag komen: wij konden onze munten wisselen voor bankbiljetten en zij hadden op die manier wisselgeld voor hun kassa,” zegt ze. “Door de tendens van cashless betalen, wordt ook dat steeds moeilijker.”

Met wat Jon en Juliette verdienen op straat, kunnen ze net de eindjes aan elkaar knopen, ook omdat ze geen huur moeten betalen voor een huis of appartement. Ze leven al een aantal jaar als rondtrekkende artiesten. “We slapen bij familie of vrienden, of bij toeschouwers die een bed aanbieden. Onze laatste uitweg is een tentje. Op een goede dag verdienen we 100 euro in een uurtje, op mindere dagen komen we niet verder dan drie euro.”

Af en toe spreekt de politie hen aan, meestal alleen met de vraag om elders te gaan spelen. Zij hebben, net zomin als Will, geen vergunning om te spelen. Ze willen die wel aanvragen, maar stuiten op praktische bezwaren. “Wie op straat wil spelen, moet die om de twee maanden vernieuwen. Beetje vervelend,” vindt Jon. En bovendien: omdat

is de voorbije

hij geen Belg is, kan hij de aanvraag maar een beperkt aantal keer indienen. Juliette, geboren in Brussel, kan dat vaker doen. “Dat zou betekenen dat we niet samen kunnen optreden.”

Verboden op oneven uren

Wellicht is de omslachtige vergunningsprocedure ook een reden waarom straatmuzi-

kanten afhaken, of althans waarom ze nalaten om alles te officialiseren. Om een toelating te krijgen, moet een muzikant – als hij in het centrum wil spelen – een aanvraag indienen bij de Stad Brussel. Dan volgt er een auditie voor een jury. Als die een positief advies geeft, krijgt de muzikant een vergunning. Artiesten die een artistiek diploma kunnen voorleggen, worden vrijgesteld.

aantal vergunningen voor straatmuzikanten in Brussel

jaren gehalveerd. De coronapandemie is zeker een van de oorzaken.

“Dat er minder straatmuzikanten zijn, vind ik erg jammer. Het doet a reuk aan de stad, muziek biedt de stad een betere reputatie”

Will Straatmuzikant in Brussel

Reportage. Strenge audities, cashloos betalen, de pandemie: straatartiesten haken af

vrij te laten spelen op vaste tijdstippen en plaatsen, of te werken met experimenteerzones, dat is veel laagdrempeliger. Door een versterker te verbieden, worden sommige genres zoals hiphop meteen uitgesloten.”

Vleugje magie

Volgens heel wat straatmuzikanten zijn de regels in Brussel veel te streng.

Ook Joni vindt het systeem gebrekkig en speelde daarom enkel ‘illegaal’ in Brussel. “Ik vertikte het om die auditie te doen.” Ze hekelt het feit dat de auditie maar een paar keer per jaar plaatsvindt, en dan nog tijdens de werkuren. “Alsof we allemaal werkloos zijn en niets beters te doen hebben.” De eerstvolgende audities zijn in september gepland. Bovendien stikt het van de absurde regeltjes volgens Joni. Zo is er het verbod om tijdens de zogenoemde oneven uren te spelen - tussen 11 en 12 uur of 13 en 14 uur bijvoorbeeld. Ook het gebruik van een versterker mag niet, tenzij de burgemeester of zijn afgevaardigde daar uitdrukkelijk de toestemming voor geeft. Van de negen verschillende straatmuzikanten die hun verhaal bij ons doen, bleek maar eentje in het bezit van een officiële vergunning.

Jolle Desloover schrikt er niet van dat velen zonder vergunning spelen. Vandaag is hij programmator klassieke muziek in de stad Kortrijk, maar in het verleden deed hij onderzoek naar een mogelijk nieuw statuut

voor straatmuzikanten. “De regels om in Brussel-Stad te mogen spelen zijn te streng, en dat heeft een ontradend effect,” vertelt hij aan de telefoon. “Het is beter om mensen

LES MUSICIENS SE FONT RARES DANS LES RUES DE BRUXELLES

FR Les musicien.ne.s qui veulent jouer à Bruxelles-Ville doivent d’abord passer une audition. Mais ce système semble désuet, sachant que l’administration délivre de moins en moins d’autorisations. Leur nombre a diminué de moitié depuis 2018, passant de 400 à 191 en 2022. Selon les artistes, cela s’explique par la procédure de sélection stricte mais aussi la pandémie qui a vidé les rues et les poches des musiciens. La disparition des espèces n’aide pas, dit une musicienne. L’avantage pour ceux qui restent ? « Je me fais moins souvent contrôler par la police maintenant. »

Delphine Houba (PS), schepen van Cultuur en Grote Evenementen in Brussel-Stad, betreurt in een reactie dat straatartiesten verdwijnen. “Ze geven Brussel een vleugje magie,” laat ze via haar woordvoerder weten. “Tegelijk moeten we denken aan het welzijn van de burgers en omwonenden. Daarom is het belangrijk om de praktijk van straatartiesten zo goed mogelijk te reguleren, zodat alle partijen zich gehoord en gewaardeerd voelen.”

Toch is Houba niet blind voor de huidige situatie. “De economische realiteit van veel straatmuzikanten, die onzeker en precair werd door de pandemie, neem ik natuurlijk in overweging.” Dat zou ze doen door de vergunningsprocedure te vergemakkelijken en de procedure toegankelijker te maken. Opties daarbij zijn een powerpointpresentatie voor artiesten die geen Frans, Nederlands of Engels begrijpen, waarin alle regels worden uitgelegd, of een langere geldigheidsduur van de auditie.

Will bergt na een tijdje zijn gitaar op. Hoeveel hij vandaag verdiend heeft, houdt hij liever voor zichzelf. “Dat er minder straatmuzikanten zijn, vind ik erg jammer. Het doet afbreuk aan de stad, muziek biedt de stad een betere reputatie. Al zijn mensen daardoor wel blij om mij te zien en ook bereid om iets meer geld te geven.”

MUSICIANS ARE DISAPPEARING FROM THE BRUSSELS STREETS

EN Anyone wishing to perform as a street performer in Brussels can only receive an official permission if they first successfully pass an audition. But that system might need an update as the board is issuing fewer and fewer licences: 400 in 2018, 191 in 2022. According to the artists themselves, Covid has also had a significant impact as it meant far fewer people on the streets and hence less revenue. The fact that people no longer have cash is also a massive issue, one street performer tells BRUZZ. But perhaps it is better now for those who are still around? “There are fewer police checks now.”

“Tijdens de pandemie was busken haast onmogelijk. Ofwel kwam de politie snel tussenbeide, ofwel liep er geen volk op straat”

Joni Sheila Straatmuzikant in Brussel

WKapitein inokio

Harde Smart

Singalong

in Symphony

Ronny Mosuse Willy Sommers

Liliane Saint Pierre

Bent Van Looy Héritier Tipo

, Maureen Vanherberghen , gala dragot en Brussels Philharmonic

Wandelingen fietstochten

Brussel Danst Dance Battles

Drugs maken burgemeesters radeloos

Drie opvallende koppen sierden de website van BRUZZ de voorbije dagen. ‘46 schietpartijen in Brussel: een record’, ‘Gewelddadig overlijden in Peterbos’ en ‘Problemen aan Ribaucourt lopen uit de hand’. De gemene deler van dit alles: drugs.

Zowel de consumptie van als de handel in drugs brengt flink wat overlast met zich mee, overlast die alleen maar is toegenomen de voorbije jaren. Die drugsproblematiek maakt verschillende burgemeesters in Brussel lichtjes radeloos. In het Anderlechtse Peterbos bijvoorbeeld, leek het vorig jaar nog de goeie kant op te gaan. Dertig plaatselijke dealers waren veroordeeld tot werk- of celstraffen, de gemeente opende een veiligheidsantenne, de politie was regelmatig op het terrein, en doe-het-zelfateliers, taallessen en een collectieve moestuin leidden tot sociale cohesie. Afgelopen week werd echter een 29-jarige vader doodgeslagen en onherkenbaar toegetakeld teruggevonden. Over het motief wil het parket niet veel kwijt, maar het zou om een afrekening binnen het drugsmilieu gaan. “Er is duidelijk een oorlog aan de gang over wie het netwerk mag controleren,” zei burgemeester Fabrice Cumps (PS) daarover. Waarna hij eraan toevoegde dat zijn politiezone de drugshandel niet meer alleen aankan. “Wij hebben dringend hulp nodig van het federale niveau. Ondertussen doen onze agenten er alles aan om de handel te ontregelen door dagelijks dealers op te pakken.”

Ook in Molenbeek is Catherine Moureaux (PS) – na een open brief van buurtbewoners, die de uitwerpselen, naalden, rommel

en agressie rond Ribaucourt aanklaagden – eindelijk in actie geschoten. Een constante controle door gemeenschapswachten en politieagenten moet de overlast indijken. “Zij hebben de opdracht in te grijpen bij iedere daad van agressie of drugsgebruik,” zegt Moureaux.

Dat dat nog niet het geval was en ze dus toegeeft dat het al die tijd gedoogd werd, doet al wenkbrauwen fronsen. Nog erger is dat ze nu al zegt dat het maar tijdelijk is. “Ik weet niet of we dit de hele zomer zullen volhouden,” aldus de burgemeester, die hulp vraagt aan de MIVB en de spoorwegpolitie.

Kortom: de lokale politiezones kunnen het niet alleen bolwerken en vragen hulp. Maar die federale politie zit zelf op zwart zaad. Nochtans is er geld, geld dat de politie in beslag neemt bij (drugs)criminelen. Dat gaat nu naar de rekeningen van het Centraal Orgaan voor de Inbeslagneming en de Verbeurdverklaring (COIV), een dienst van Justitie. In 2019 stond zo maar liefst 584,5 miljoen euro geparkeerd op die rekeningen. Daar kun je al iets mee doen. Vooral het tijdrovende onderzoek naar de drugsnetwerken zou hiermee gefinancierd kunnen worden. Maar niets belet om dit geld in te zetten voor meer aanwezigheid op het terrein zelf. De federale politie is zelf vragende partij om het criminele ver-

mogen van de maffia aan te wenden in de strijd tegen diezelfde maffia – een elegante en ook evidente oplossing. Het idee dook eind vorig jaar dan ook op in een gelekt ontwerp van het Nationaal Drugsplan. Sindsdien is het stil. Of dat plan er komt, hoeveel er nu op die rekening staat en waar een deel van het geld al naartoe ging, is hoogst onduidelijk. Zo’n door drugsdealers gespekt fonds is dus niet voor meteen. Wat niet betekent dat de lokale politiezones bij de pakken moeten blijven neerzitten. Dat bewijst de lokale recherche in de Marollen. Vorig jaar veroorzaakte de handel in crack veel overlast rond het Vossenplein. Dealers hadden er vaste verkooppunten en bedreigden de buurtbewoners, zodat die hen niet zouden verklikken. “Door heel veel acties en voortdurende controles hebben we die kunnen verwijderen,” zegt hoofdinspecteur Kris Verborgh. “De dealers zijn ermee gestopt, en dat heeft veel druk weggenomen in de wijk.”

Verborgh benadrukt dat dat recept niet zomaar toepasbaar is op Peterbos of Molenbeek, gemeenten die niet tot zijn politiezone behoren. Het bewijst wel dat aanhoudende politieacties plaatselijk kunnen werken – ook al leiden de acties tot een verplaatsing van de activiteiten en los je er de kern van het drugsprobleem niet mee op. Maar als bewoners de indruk hebben dat hun buurt weer leefbaar wordt, is dat al veel. Of zoals Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) zei: “Je kan de oorlog tegen drugs niet winnen, maar je moet hem wel voeren.” Tijd dus voor een grootschalig tegenoffensief, ook in Brussel.

“Hoog tijd voor een grootschalig tegenoffensief”

Bram Van Renterghem

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

Doe-het-zelfateliers, taallessen en een collectieve moestuin leidden tot meer sociale cohesie in de Anderlechtse wijk Peterbos, maar het drugsprobleem is er nog niet verdwenen.

Wat is het meest romantische graf van Brussel?

Koppels worden vaak samen begraven. Maar het graf van Léonce en Louise is toch extra bijzonder.

Max Wyckaert en Luana Difficile

zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Salvatore uit Jette. Volg ook de Instagrampagina voor het Big City-verhaal op donderdag.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Beestig Brussel.

De impressionante begraafplaats van Laken en haar ellenlange grafgalerijen zijn op zich al de moeite waard om eens een bezoekje te brengen. Maar op 21 juni op het middaguur nog net dat tikkeltje meer. Ook dit jaar zien we een twintigtal mensen klaarstaan met hun telefoon in de hand om een bijzonder fenomeen vast te leggen. Om klokslag twaalf vormt er zich op de muur van een van de grafmonumenten dankzij de stand van de zon, die door het gat in het dak binnenschijnt, een hartje. Het hartje is een eeuwig teken van liefde van de weduwnaar Léonce Evrard voor zijn geliefde Louise Flignot, die er naast hem begraven ligt. Zij stierf in 1916, hijzelf in 1919. Helaas heeft hij

Vuurvliegjes veranderen het Zoniënwoud in een sprookjesbos

De komende weken zijn er in het Zoniënwoud vuurvliegjes te spo en. Een wondermooi lichtspektakel, dat zich afspeelt rond de kortste nacht van het jaar.

Muziekpublique en muzikantbioloog Raphael De Cock gaan dit jaar opnieuw op pad in het Zoniënwoud voor de Firefly Sessions: een leerrijke wandeling in

combinatie met een akoestisch concert, met de vuurvliegjes als spectaculaire slotact.

“Glimwormen of vuurvliegjes zijn kevers,” vertelt De Cock.

het fenomeen nooit zelf kunnen aanschouwen, want het graf was pas af in 1920. In die tijd was het gebruikelijk om zelf een grafmonument te ontwerpen voor je stierf. Sinds het begin van de negentiende eeuw was het mogelijk een eeuwigdurende concessie te krijgen. Als je ergens tot in de eeuwigheid blijft liggen, kan je maar beter een imposant grafmonument bouwen, was het idee.

Verticale graven

Het was een privilege voor de rijke Brusselaars. Niet iedereen kon zo’n eeuwigdurende concessie betalen en al helemaal geen indrukwekkend monument. Wie dat in Brussel wel kon, probeerde een plekje te bemachtigen op de begraafplaats van Laken. Dat is niet alleen de oudste begraafplaats van onze stad is, maar je kon hier ook naast onze Belgische vorsten liggen. Toen in 1850 de vrouw van onze eerste koning, Louise-Marie d’Orléans

stierf, besliste Leopold I om een koninklijke crypte te bouwen in de Onze-Lieve-Vrouwkerk van Laken. Sindsdien worden al onze vorsten er begraven. Daardoor werd de begraafplaats zo populair dat de gemeente met een oplossing moest komen. Burgemeester Emile Bockstael kwam op het idee om een gebruik over te nemen dat tot dan enkel in het zuiden van Europa werd toegepast: verticale grafgalerijen, naar Spaans en Italiaans

“Wereldwijd zijn er 2.200 soorten bekend, maar in België en het Zoniënwoud zijn er maar drie: de gewone glimworm, de kleine glimworm en de kortschildglimworm.”

Rond deze periode van het jaar leggen de kevers een eitje, dat uitkomt in de loop van augustus. Uit dat eitje kruipt een klein, rupsachtig larfje. “Die larfjes geven licht als ze ‘s nachts op zoek gaan naar eten, maar aangezien ze zo klein zijn, valt dat meestal niet op.” Later in de cyclus wordt dat anders: eind mei, begin juni

Vuurvliegjes gebruiken licht als afschrikmiddel.

© SHUTTERSTOCK

model. In 1876 begon het kerkhof van Laken als eerste begraafplaats in Noord-Europa met de bouw van verticale grafgalerijen. Zo konden er nog meer mensen, op eenzelfde plaats begraven worden. Wie het zich kon permitteren, verkoos nog altijd om onder de grond begraven te worden, met een opvallend graf. Dit kerkhof telt een aanzienlijke hoeveelheid van die bijzondere grafmonumenten. Hoewel een eeuwigdurende concessie toch

om de zoveel tijd vernieuwd moet worden, zullen velen onder hen hier toch blijven liggen. Alleen al maar omwille van de praal van het bouwwerk.

Hopelijk geldt dat ook voor Léonce en Louise, zodat we elk jaar dit bijzonder romantische fenomeen kunnen blijven aanschouwen. Kleine tip, de dagen voor en na 21 juni is het hartje ook te bewonderen. De moeite om nu al neer te pennen in je agenda van 2024. LD

Plage Flagey: de zomer van BRUZZ Festivalsfeer bij de vleet! Tijdens de zomermaanden vertellen we je waar je terechtkan voor optredens en feestjes.

De hele zomer lang, elke dag 24/7

Summer specials

Méabh blikt terug op de leukste en meest opvallende reportages van het afgelopen jaar in de zomerspecials van BRUZZ International.

Elke zondag na BRUZZ 24

verpoppen de larven tot volwassen vuurvliegjes en zijn hun ‘lichtjes’ beter te zien.

Eet mij niet op

Vuurvliegjes en glimwormen gebruiken hun lampje als afschrikmiddel. “Het is een waarschuwingssignaal om predatoren te laten weten dat ze hen maar beter gerust kunnen laten. Zoals een wesp met haar kleuren overdag zegt ‘raak mij niet aan, want ik steek’, zegt een glimworm ‘eet mij niet op, want ik ben giftig’.”

“De vrouwtjes hebben geen vleugels en kunnen niet vliegen, maar gloeien van op de grond of tussen de vegetatie. Met hun licht lokken ze rondvliegende mannetjes naar zich toe, die actief op zoek gaan naar de lampjes.”

De kevers communiceren dus via licht, wat betekent dat lichtvervuiling een grote bedreiging vormt voor deze soort. AD

BRUZZ ICE op Paradise City

Dj’s en liveacts vliegen je rond de oren op het meest ecologische dancefestival van ons land. Wij zijn er live bij.

Vrijdag 30 juni vanaf 16u

Een koppeltje bezoekt het unieke hartje op de begraafplaats van Laken.

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Samenleving. Mic Mac Madammen stellen tweedehands geboortelijsten samen

‘Mijn specialiteit: Tripp Trapp-stoelen pimpen’

Ouders in blijde verwachting kiezen steeds vaker voor tweedehands babyspulletjes. Wie zelf niet alles bijeen wil zoeken, kan de Brusselse Madammen van Mic Mac Minuscule op pad sturen voor een tweedehands babyuitzet. “Een designbeker en een Hema-bordje? Past perfect.”

door Be ina Hubo foto’s Saskia Vanderstichele

In de Oxfam-kringwinkel in de Schaarbeekse Brabançonnelaan is het aanbod babyspulletjes beperkt. Toch kan buurtbewoonster Anne Moermans het niet laten om even binnen te springen en alles snel te scannen. In een grote bak bij de kassa liggen pakketjes met duploblokken. “Altijd leuk,” zegt Moermans, terwijl ze het prijsetiket zoekt. “Vijf euro voor zo’n zakje? Te duur.”

Net als ze de winkel wil uitlopen, valt haar kennersoog op een feloranje drinkbeker met grote oren, die verstopt staat achter enkele snuisterijen. Het blijkt een beker van ontwerper Richard Hutten. Kostprijs: één euro. Moermans twijfelt niet. “Zocht ik een beker? Neen. Kan ik die ooit gebruiken? Zeker.”

Moermans is een van de twee Brusselse Mic Mac Madammen. Mic Mac Minuscule is een Gents bedrijfje dat geboortelijsten met tweedehands babyspullen samenstelt. Het werd zes jaar geleden opgericht door Gert Linthout en Jona Mukabalisa. Toen ze een kindje kregen, verbaasden ze er zich over wat voor een booming business de markt van de babyspullen is. Volgens een onderzoek van enkele jaren geleden spenderen jonge ouders het eerste jaar gemiddeld 6.500 euro aan

babyspullen, luiers en voeding niet meegerekend. De FOD Economie berekende dat de Belgen jaarlijks vijfhonderd miljoen euro uitgeven aan kinderwagens, draagzakken, luiertafels, kleertjes, rammelaars en andere babyartikelen, spullen die vaak maar heel kort – drie tot zes maanden – gebruikt worden.

Linthout en Mukabalisa waren zelf meer fan van tweedehands en zagen om hen heen milieubewuste ouders die er ook zo over dachten, maar niet goed wisten waar ze moesten beginnen of er geen tijd voor hadden.

Dus bedachten ze het concept van de geboortelijst met hippe, kwalitatieve tweedehandsspullen en richtten het bedrijfje Mic Mac Minuscule op. Om er een rendabele onderneming van te maken, werd een franchisesysteem uitgebouwd met in elke Vlaamse provincie en in Brussel zelfstandige Mic Mac Madammen. Ondertussen zijn het er vijfentwintig. Meneren zijn er nog niet.

Crazy babygadgets

Als we van de Oxfam-winkel naar haar huis lopen, geniet Moermans nog na van haar onverwachte vondst. “Het geeft toch een

dopamineshotje.” Ze legt uit hoe ze te werk gaat als ouders haar vragen een geboortelijst samen te stellen. “Ik maak altijd een afspraak bij hen thuis. Zo zie ik meteen wie ze zijn, hoe ze wonen en wat hun stijl is, eerder minimalistisch of meer met tierlantijntjes. Ook hoe ze zich verplaatsen, met de auto of met de fiets, is van belang.”

Samen met de ouders gaat ze na wat er op de lijst moet. “Wij pushen niet en gebruiken zeker niet het argument van veel reclames: als je dit niet hebt, ben je geen goede ouder. Het is niet te geloven wat voor crazy babygadgets er op de markt zijn. Wij proberen zo eerlijk mogelijk advies te geven. Neem bijvoorbeeld een Isofixbasis, het gestandaardiseerde systeem voor de bevestiging van een autostoeltje. Is dat absoluut nodig? Nee, maar het is handig.”

Als de lijst van benodigdheden klaar is en de wensen van de ouders duidelijk, begint de grote zoektocht. Moermans brengt vele uren door op websites als 2dehands en Vinted, maar ze struint met veel plezier ook de rommelmarkten af, binnen en buiten Brussel. Vorige weekend kon ze in Genk nog een luiertafel op de kop tikken. “Je vindt er vaak goede spullen, die je meteen kan bekijken, controleren en meenemen.” ▼

Aude Goovaerts (links) en Anne Moermans, de twee Brusselse Mic Mac Madammen.

Samenleving. Mic Mac Madammen stellen tweedehands geboortelijsten samen

Ook de tweedehandsbeurzen van de Gezinsbond leveren schatten op. “Daar wordt de kleding vaak per pakketjes verkocht. Dat is efficiënter dan dat ik de rompertjes stuk voor stuk moet uitzoeken. Laatst heb ik op zo’n beurs in Wemmel voor vijfhonderd euro ingekocht, een hele autokoffer vol.”

Moermans woont in een prachtig, maar tamelijk smal art-nouveauhuis. Van de kleine kelder heeft ze haar stockageruimte gemaakt. Op de rekken liggen doorschijnende plastic dozen waarin ze de voorraad sorteert: badcapes, parkbekleding, badspeeltjes, slaapzakken voor de zomer, voor de winter, hoeslakentjes en nog veel meer. Ze open de bak met serviesjes en gaat meteen op zoek naar een bordje dat zou passen bij de oranje designbeker. “Voilà, een Jip-en-Jannekebordje van Hema. Perfect.”

Voor de opslag van kinderwagens en andere grote spullen is er in het huis geen plaats. Gelukkig heeft ze een ‘externe stock’, op de zolder van het huis van haar ouders in Bilzen. Daar gebeurt ook het meeste poets-, herstel- en opfriswerk. Ze maakt van de gelegenheid ook gebruik om langs te gaan in de Limburgse kringwinkels die volgens haar goedkoper zijn dan de Brusselse.

Sinterklaas

Moermans neemt ons mee naar het huis van de tweede Brusselse Mic Mac Madam, Aude Goovaerts, die enkele straten verderop vlak bij het Weldoenersplein woont. “We zijn allebei zelfstandigen met een eigen klantenbestand, maar we zijn ook collega’s en wisselen spullen en tips uit,” legt ze uit.

Moermans en Goovaerts, dertigers, maakten allebei tijdens corona hun carrièreswitch. Moermans werkte voordien enkele jaren als politiek adviseur en runde ook een kledingwinkel in Leuven. Toen ze zwanger werd, deed ze zelf een beroep op Mic Mac Minuscule voor haar geboortelijst en ze was zo enthousiast dat ze besloot te solliciteren

Evelyne Van Cleven

Deed vorig jaar een beroep op Mic Mac Madammen

voor de job van Mic Mac Madame. Goovaerts, moeder van twee, werkte een hele tijd voor een leefmilieu-vzw. Ook bij haar begon het tijdens de pandemie te kriebelen om iets anders te gaan doen.

Goovaerts heeft in haar living net de hele uitzet voor een van haar klanten uitgestald. Het lijkt wel Sinterklaas. Bij Mic Mac Minuscule is de afspraak dat de ouders vier weken voor de bevalling al hun spullen mogen ophalen. Er staat een Bugaboo, naast een Maxi-Cosi en een Tripp Trapp. “Voor de kinderwagens, zitjes en kinderstoelen houden we vast aan merken,” legt ze uit. “Voor veel andere zaken is het merk niet belangrijk en kijken wij alleen naar de kwaliteit en of het qua stijl past. Bij autostoeltjes gaat het vooral om de veiligheid. We kopen alleen van particulieren die op eer verklaren dat het stoeltje ongevalvrij is.”

De uitzet omvat verder een luierkussen, een draagzak, een eigenhandig vermaakte badcape, enkele slaapzakjes, een eetkommetje, speelgoed en ook slabbetjes en opbergmanden gemaakt van tweedehandsstoffen in een sociaal naaiatelier. Er liggen een paar nieuwe spullen tussen. Goovaerts: “Tutjes en flesjes zijn altijd nieuw, net als de babyfoon en de koortsthermometer. Ook luiers die de mensen op de lijst kunnen zetten, zijn nieuw. We bieden herbruikbare luiers aan en ecologische wegwerpluiers. Daarin laten we de ouders vrij.” “Ik zeg altijd: wij zijn de groene politie niet,” vult Moermans aan.

“Ik maak altijd een afspraak bij de ouders thuis. Zo zie ik meteen wie ze zijn, hoe ze wonen en wat hun stijl is”

Anne Moermans Brusselse Mic Mac Madam

“Bij een eerste kindje komt er zoveel op je af, dan is het fijn als iemand meekijkt en de juiste dingen voor de geboortelijst eruit pikt”

In de keuken liggen twee gebruikte Tripp Trapp-stoelen die Goovaerts straks gaat oppimpen. Dat betekent: schoonmaken, schuren en daar waar het hout te vuil of beschadigd is een vrolijk kleurtje er overheen. Tripp Trapp-stoelen pimpen is een beetje haar handelsmerk. Ook steekt ze commodes in een nieuw kleedje en verwisselt ze met gemak de rem van een kinderwagen. Voor het repareren en oppimpen van de grootste stukken heeft ze een garagebox vlakbij.

Alle spullen die Goovaerts en Moermans verzamelen, worden voor 55 procent van de gemiddelde nieuwprijs op de geboortelijst gezet. “In die prijs zit het bedrag dat wij betaalden voor het artikel, maar ook de tijd die wij spendeerden om het te vinden, schoon te maken, eventueel te herstellen en op te tuigen,” zegt Moermans. De geboortelijst gaat online als het kindje geboren is en wat niet door gulle schenkers gekocht wordt, moeten de ouders achteraf zelf betalen. Ook is het de afspraak dat de ouders tien procent van het bedrag dat ze uitsparen door niet nieuw te kopen aan een goed doel schenken.

“Wij zijn niet de goedkoopste,” erkent Goovaerts. “Mensen met een heel klein budget, zullen ook niet het budget hebben voor een Mic Mac-geboortelijst en ook niet het netwerk om zich te laten sponsoren.” Moermans: “Onze doelgroep zijn de mensen die voor duurzaamheid gaan, maar ook voor gemak en advies.”

Een buggy voor in de metro

Het zijn precies de redenen waarom Celine Willmore haar lijst liet samenstellen door Aude Goovaerts. “Ik wilde absoluut tweedehands. Het is zo onnozel om alles nieuw te kopen voor iets wat je maar kort gebruikt. De prijzen zijn soms hallucinant. Ik geef mijn geld liever uit aan andere dingen, een leuke reis bijvoorbeeld. Bovendien vond ik dat als we in deze tijden nog een kindje op de wereld wilden zetten, we ook ons steentje moesten bijdragen om de planeet te redden.”

Zelf had ze geen tijd om alles uit te zoeken en besteedde ze deze taak liever uit aan iemand met kennis van zaken. “Boven-

‘C’EST DURABLE ET FACILE’

dien is het heel handig dat je, anders dan bij een klassieke geboortelijst, alles op voorhand hebt. Ook kan je de babyspullen na gebruik weer aan hen verkopen. Wij verhuizen binnenkort naar Portugal en kunnen niet alles meenemen, dat komt dus goed uit.”

Evelyne Van Cleven liet zich vorig jaar voor de geboorte van haar zoontje adviseren door Anne Moermans. “Bij een eerste kindje komt er zoveel op je af, dan is het fijn als iemand meekijkt en de juiste dingen voor de geboortelijst eruit pikt. Alleen al het aanbod van buggy’s bijvoorbeeld is redelijk overweldigend. Hoe weet je bijvoorbeeld welke handig is voor in de Brusselse metro,” zegt Van Cleven, die zelf opgroeide in WestVlaanderen en nu in een appartement in Brussel woont.

De Brusselse Mic Mac Madammen hebben intussen honderdzestig jonge ouders geholpen. Binnenkort wordt het pas echt spannend. Zowel Goovaerts als Moermans kreeg de opdracht om spulletjes bijeen te zoeken voor een drieling. “Het zijn de eerste drielingen voor Mic Mac Minuscule en dan nog alle twee in Brussel. Heel bijzonder, maar ook heel pittig.”

‘THIS IS SUSTAINABLE AND EASY’

FR Les parents qui attendent un enfant optent de plus en plus souvent pour des affaires de bébé de seconde main. Ceux qui n’ont pas le temps de chercher tout eux-mêmes peuvent faire appel aux dames de Mic Mac Minuscule, une petite entreprise gantoise, qui vous prépare une liste de naissance avec des affaires de seconde main. Nous avons rendu visite aux deux dames de Mic Mac Bruxelles, qui nous expliquent où elles trouvent des affaires pour bébé de qualité en seconde main et comment elles transforment une chaise Tripp Trapp usée en exemplaire branché, et quel est leur public cible. « Nous ciblons les gens qui choisissent la durabilité, mais aussi le confort et le conseil. »

EN Expecting parents are increasingly opting for second-hand baby gear instead of buying everything new. For those who do not want to do the leg work themselves, there is always Mic Mac Minuscule, a small Ghent-based company that puts together birth lists of second-hand baby equipment. We dropped by the two Brussels-based Mic Mac ladies Aude Goovaerts and Anne Moermans. They tell us where they find cute, quality second-hand baby gear, how they are able to transform a used Tripp Trapp chair into a trendy one and what target group they have in mind. “We are aiming at people who go for sustainability, but also for convenience and advice.”

Aude Goovaerts heeft de tweedehands babyuitzet die ze bijeenzocht uitgestald in haar living.

Anne Moermans tussen haar voorraad tweedehands babyspulletjes.

De slaapkamer. Manon

Manon is tien en woont in Sint-Agatha-Berchem. Ze vroeg voor haar verjaardag krukken, omdat ze later 'bottendokter' wil worden. Ze oefent intussen op haar poppen, maar ook op zichzelf.

Ik kreeg vorig jaar een rolstoel voor mijn barbie’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in zijn of haar slaapkamer. Deze week is dat bij Manon uit Sint-Agatha-Berchem. Ze is tien, speelt piano, houdt van dansen en schrijven, en is volledig in de ban van … bo en. door Anke Dirix foto Saskia Vanderstichele

Waarom liggen al je poppen in de plaaster?

Ik ben gek op alles wat met botten te maken heeft. Dit jaar heb ik voor mijn verjaardag krukken gevraagd, vorig jaar een rolstoeltje voor mijn barbiepop. Ze heeft maar één been, een rolstoel leek me een goede oplossing. Ik heb een kleine oprijplaat, zodat ze overal gemakkelijk binnen kan.

Vanwaar die interesse?

Een vriendin had eens iets gebroken en toen ben ik er veel over beginnen te lezen. Als iemand pijn heeft, probeer ik uit te zoeken wat er aan de hand is. Eigenlijk gebruik ik mijn poppen dus om te oefenen, ik verzorg hen met zelfgemaakte plaasters en windels. Later, als ik echt dokter ben, wil ik met kinderen werken. Dan kan ik zo’n grabbelton maken waaruit ze na de afspraak een cadeautje mogen kiezen.

Is het leuk om in Sint-AgathaBerchem te wonen?

Superleuk, er is altijd iets te doen. Morgen is het bijvoorbeeld rommelmarkt, daarvoor heb ik een jaar lang gespaard! Ik hoop vooral leuk speelgoed te vinden, maar misschien ook wel danskleren, want ik dans supergraag. Ook het Pirsoulpark is een leuke plek. Ze noemen het het olifantenpark, omdat er een olifant staat waar je in kunt klimmen.

Heb je een favoriete plek in Brussel?

De bib in Sint-Agatha-Berchem. De mevrouwen die er werken zijn

superlief: ze geven tips, helpen met zoeken en verlengen mijn boeken als ik ze voor de zoveelste keer niet op tijd heb uitgelezen.

Dus je leest graag?

Ja. Als ik later geen bottendokter word, dan misschien wel schrijfster. Ik schrijf nu al veel: dit boek gaat over verschillende dierenpersonages. Het hoofdpersonage is een konijn, maar eigenlijk zijn de personages heel menselijk, al hebben ze superkrachten. Eentje is een wervelwind, deze kan heel snel lopen en nog een andere heeft handschoenen zoals spiderman, alleen komen er geen spinnenwebben, maar wasrekken uit. Ze verzinnen smoesjes om niet naar school te gaan, zodat ze samen de wereld kunnen redden.

Waar haal je je inspiratie?

Meestal heb ik een droom en schrijf ik daarover. Ik maak ook veel tekeningen in mijn boeken, soms zijn dat dingen die ik echt in mijn dromen heb gezien. Een dromendagboek dus, maar dan in verhaalvorm.

Heb je een lievelingsvak op school?

Rekenen, lezen en W.O., want ik hou van vogels. De gaai is mijn lievelingsvogel, ik heb er al een spreekbeurt over gegeven. Het is een bijzondere vogel: hij is bruinachtig, maar een stukje van zijn vleugels heeft een licht- en donkerblauw patroon. Supermooi! Ik heb er deze week eentje in ‘t echt gezien bij mijn oma.

Zijn er dingen die je liever anders zou zien in Brussel?

De auto’s, er zijn er veel te veel. Er zijn files, ongevallen, het ruikt overal naar benzine ... Als ik later groot ben, wil ik geen auto, maar een milieuvriendelijke oplossing.

Zoals?

Onlangs heb ik een vliegende bol op zonne-energie ontworpen. De lucht is veel groter dan de straten, waardoor er minder snel ongevallen kunnen gebeuren. Behalve als je naar beneden valt natuurlijk, daar moet ik nog iets op verzinnen. Maar de bollen kunnen sowieso niet botsen, want er zit een soort van hoesje omheen waardoor ze van elkaar wegstuiteren. Je kan het een beetje vergelijken met botsballen in de lucht.

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer

Naar een idee van de Volkskrant

‘J’ÉCRIS SUR CE QUE JE VIS DANS MES RÊVES’

FR Manon a dix ans, joue au piano, aime la danse et voudrait devenir médecin spécialiste des os plus tard. En attendant, elle s’exerce sur ses poupées. Manon aime passer des heures entières à la bibliothèque et écrit même ses propres histoires. « Si je ne deviens pas médecin, je deviendrai peutêtre écrivaine. Mon dernier livre traite de personnages animaliers dotés de superpouvoirs. »

‘I WRITE ABOUT WHAT I DREAM’

EN Manon (10) plays the piano, loves dancing and wants to become a bone doctor. She practices on her dolls with plasters she makes herself and she even asked for crutches for her birthday. Manon also enjoys writing her own stories.

“If I can’t become a doctor, then I might become a writer. My last book was about animal characters with superpowers who save the world together.”

“Onlangs heb ik een vliegende bol op zonneenergie ontworpen”

Michaël Pas in Ondergronds van Lore Loyens, de eerste Belgische kortfilm naar een scenario van ChatGPT: “Michaël zei dat hij nog nooit zulke absurde zinnen had moeten uitspreken.”

Analyse. Creëert ChatGPT een doemscenario voor scenaristen?

‘Chatbots komen niet verder dan verhalen zonder hart’

Van een weerspannige computer in 2001: a space odyssey tot een virtuele partner in Her: artificiële intelligentie leverde al heel wat boeiende films op. Maar vandaag overtreft de realiteit de fictie, nu slimme chatbots als ChatGPT het werk van illustratoren overnemen en zelf scenario’s schrijven. Of zal het zo’n vaart niet lopen? “We dachten allemaal: what the fuck is dit?”

door Tom Zonderman

Pardon, mevrouw, kunt u mij misschien helpen om mijn auto te vinden? Ik ben vergeten waar ik die geparkeerd heb.” “Ja, natuurlijk. Hoe ziet die eruit?” “Het is een zwarte BMW. Kenteken 1-YST-113.” “Die staat daar.” “Ah ja.” (Cue dreigende muziek) Zo begint op een ietwat bevreemdende manier de kortfilm Ondergronds van Lore Loyens, studente filmregie aan het KASK in Gent. Een film die er goed uitziet, maar er zit een angel in: het scenario liet Loyens schrijven door ChatGPT, een primeur voor een Belgische (kort)film. Het is een demarche waarbij scenaristen over de hele wereld wellicht een hartverzakking krijgen, maar de maker nuanceert. “Ik zag dit als een experiment: ik wilde weten of ik op twee dagen een film kon maken met de hulp van AI.” Loyens gaf de chatbot een paar parameters mee over de personages, prikte

als locatie een ondergrondse parking in haar straat en vroeg om een “Academy Award qualified” script te schrijven. Ze riep vier acteurs samen, en de dag erna begon ze te filmen. Een week later was de prent klaar.

De film van zes minuten, waarin onder meer Michaël Pas, Violet Braeckman en Knokke off-revelatie Willem De Schryver de kunstmatig gegenereerde teksten in de mond nemen, ziet er heel profi uit. De acteurs zijn top. De dreigende sfeer duwt je naar het puntje van je stoel. Maar je voelt dat er iets niet klopt. “What the fuck is dit?” dachten Loyens en haar team toen ChatGPT zijn scenario uitbraakte. “Michaël Pas zei dat hij nog nooit zulke absurde zinnen had moeten uitspreken. (Lacht) Maar we hebben er doelbewust niets aan veranderd, als statement. ChatGPT kan héél véél, maar vandaag staat het nog niet op punt.”

En toch hijgt AI (artificiële intelligentie) scenaristen overal ter wereld in de nek. Niet zomaar verklaarden de Vlaamse Scenaristengilde en de Waalse Association des Scénaristes de l’Audiovisuel zich twee weken geleden met een protestactie aan het Schumanplein solidair met de WGA, de Writers Guild of America. De scenaristen van Hollywood zijn bezig aan een staking zonder voorgaande, onder meer voor een eerlijkere verloning, maar vooral ook om ervoor te zorgen dat AI hen niet de kaas van het brood eet.

Anime uit het slop

“Wij waren niet de enigen die aan de alarmbel trokken,” zegt Mattias Goovaerts, covoorzitter van de Scenaristengilde. “Dit was een Europese actie, zowat in alle landen van Europa hoor je dezelfde bezorgdheden.

Analyse. Creëert ChatGPT een doemscenario voor scenaristen?

Deze strijd gaat in de eerste plaats om erkenning. Scenaristen worden vaak vergeten. De omstandigheden waarin we werken, kunnen beter. De vergoedingen laten vaak te wensen over. En nu maakt AI ons, en zeker jonge scenaristen, extra kwetsbaar.”

Een van die jonge scenaristen is Una Kreso van Grensoverschrijvend Collectief, een trio scenaristen dat onder meer scripts leverde voor de Streamz-webserie Hacked en de VRT 1-reeks Knokke off, en dat momenteel aan een serie voor Adil El Arbi en Bilall Fallah werkt. “Er zijn veel valkuilen voor beginnende scenaristen. Onderhandelen met een producent, bijvoorbeeld, dat leer je niet op school. In het begin ben je zo enthousiast dat je snel akkoord gaat met wat er op tafel ligt. Producenten maken daar regelmatig misbruik van. Tijd en een billijke vergoeding zijn voor ons essentieel, maar daar knelt het schoentje vaak. En met de komst van AI wordt het alleen maar moeilijker.”

Sinds streaming aan populariteit won, is er toch meer vraag naar goeie scenario’s? “Er wordt inderdaad heel veel gemaakt,” zegt Kreso. “Heel veel van eigen bodem ook, daar mogen we best trots op zijn. Maar je moet ook wel kritisch zijn over de manier waarop. Hacked is tegen een zeer laag budget geproduceerd, de hele cast en crew hebben overgepresteerd om de reeks te maken. Vervolgens winnen we op het Cannesériesfestival de prijs voor beste internationale korte serie, waarna de investeerders zeggen: zie je wel, we kunnen dit doen met weinig geld. Chapeau! Dat wringt.”

Iemand maakte onlangs de vergelijking tussen streamers en een buffet, vertelt Goovaerts. “Bij een buffet is de kwaliteit niet zo belangrijk, maar wel dat het tijdig wordt aangevuld. Toen Netflix op de markt kwam, werd er veel ingezet op kwaliteit. Nu lijkt de kwantiteit vaker door te wegen.” De kans dat Netflix zijn toevlucht zal nemen tot AI om dat

buffet aan te vullen, is niet onwaarschijnlijk. De streamingreus bewees dat al met de animatiefilm The dog & the boy, de eerste creatie van de Anime Creators’ Base, die Netflix in 2021 oprichtte om de tanende animesector uit het slop te halen. De berg- en stadslandschappen in die kortfilm kwamen uit de koker van AI. “Illustratoren waren ook de eersten die ons attendeerden op wat er aan het gebeuren is,” zegt Goovaerts. “Kunstwerken worden nu al geplunderd, wat als AI uit bestaande films en scenario’s gaat plukken?” Geen vergezochte verzuchting, overigens. Vorig jaar werd de juryprijs op het Cannes Shorts-filmfestival gewonnen door The crow, een omineuze animatiefilm die Glenn Marshall maakte door frames van de liveactionfilm Painted te voeden aan het OpenAI-programma CLIP en te vragen er een nieuwe film mee te maken rond “een eenzame kraai in een desolaat landschap.”

Internationaal AI-agentschap

AI biedt uiteraard potentieel, zegt Lore Loyens. “Je kan pingpongen met de chatbot als je vastzit, je kan hem gegevens laten verzamelen of administratieve taken laten overnemen zodat je als maker meer tijd hebt om creatief te zijn.” Ook Goovaerts, die zelf scenario’s schreef voor onder meer de reeksen Panna en Hoodie, ziet mogelijkheden. “Het is een intelligentere vorm dan Google om research te doen, bijvoorbeeld, of om complexere vragen aan te stellen tijdens de ontwikkeling van je script. Vroeger gingen we daarvoor naar de bibliotheek, of we belden experts.” Maar de obstakels wegen daar niet tegen op. Gefilterde informatie, onnauwkeurigheden, verlies van auteursrechten enzovoort zijn maar enkele bezorgdheden. Vooral de afkalving van menselijke vaardigheden mag niet worden onderschat. Kortom, we kunnen niet zomaar ons heil in handen leggen van een robot.

Dat beseffen ook ... de makers van AI. AI-pionier Geoffrey Hinton en OpenAI-CEO Sam Altman waarschuwden onlangs dat artificiële intelligentie een dringendere bedreiging vormt voor de mensheid dan de klimaatverandering. Ze pleitten zelfs voor een equivalent van het Internationaal Atoomagentschap om de mensheid te beschermen tegen superintelligente AI. Recente oproepen van prominente technologieleiders, onder wie Elon Musk, benadrukken de risico’s voor de mensheid. Ondanks de doemscenario’s verliest Goovaerts de hoop niet. “Voorlopig zie ik de chatbots nog niet verder komen dan formuleachtige verhalen zonder hart,” zegt hij.

Net het etaleren van menselijke emoties en creativiteit zal in de toekomst bepalen of ChatGPT en co het zullen halen of falen. “Alles wat ChatGPT-achtige robots weten over menselijke relaties, halen ze uit wat ze gelezen hebben,” zegt Bart de Boer, onderzoeker bij het Artificial Intelligence Lab Brussels aan de VUB. “Ze werken op basis van data die al bestaan en de woorden die ze met elkaar associëren. Zo kunnen ze heel snel heel vlotte teksten genereren. Als mens zijn we snel onder de indruk van iemand die goed ter taal is. We vinden dat een teken van intelligentie. Dus ook bij ChatGPT. Maar is dat wel zo indrukwekkend? Want is het echt goed wat die chatbot schrijft?” De Boer wijst erop dat ChatGPT sowieso gefilterde informatie verstrekt. De chatbot is ontwik-

“Werk van kunstenaars wordt nu al schaamteloos gekopieerd, wat gaat er gebeuren als AI in bestaande films en scenario’s gaat plukken?”

Mattias Goovaerts

Covoorzi er van de Scenaristengilde

Streamingreus en productiehuis Netflix liet voor de anima stadslandschappen door AI fabriceren.

keld door Amerikanen, volgens hun eigen sensitiviteiten. “Een pikant scenario zal je wellicht niet aan ChatGPT kunnen ontlokken. En het zal ook niets kunnen maken dat dat typische, wat cynische Belgische gevoel voor humor typeert, omdat Amerikanen daar wellicht niet mee zouden kunnen lachen.”

Waakhond HAL

AI is in staat om complexe antwoorden te geven en conversaties te voeren, maar chatbots hebben geen persoonlijke ervaringen, emoties of bewustzijn zoals mensen dat hebben. “Het is juist dat auteurschap dat ik heel interessant vind als ik naar een film of een serie kijk,” zegt Una Kreso. “De hand van de maker. What’s the point om naar verhalen te kijken die niet uit ervaringen geput zijn?” De Boer knikt: “Je kan alle data verzamelen van de wereld, maar menselijke ervaringen inventariseren, is een pak minder evident. ChatGPT zal iets spitsvondigs uit zijn virtuele mouw kunnen schudden, maar iets wat echt origineel, innovatief of aangrijpend is, blijft voorlopig nog moeilijk, net omdat die chatbots niet denken zoals mensen. Voorlopig zie ik AI enkel goedkope consumptieporno maken, zoals de boeketreeksen die vroeger volgens bepaalde stramienen werden geschreven. Het publiek is vandaag bovendien erg gesofisticeerd, mensen zien heel veel en nemen geen genoegen met eender wat.”

Dat klopt. Maar ChatGPT werd in november 2022 gelanceerd, je hebt geen AI-robot nodig om je erop te wijzen dat dit nog maar het begin is van een (r)evolutie. Creativiteit zal op een andere manier moeten worden ingevuld. “Disney denkt eraan om een deel van zijn personeel in te ruilen voor AI,” zucht Goovaerts. “En de audiovisuele sector is niet alleen. Het Duitse boulevardblad Bild gaat een groot deel van zijn regionale redactie vervangen door AI. Dat is scary. De pers was toch altijd de waakhond van de democratie?” Moeten scenaristen straks hun werk voorleggen aan een HAL-achtige

waakhond, zoals in 2001: a space odyssey? Of zal een supercomputer gewoon zelf films produceren? “De meest geavanceerde robots zijn wellicht nog niet eens op de markt,” denkt Goovaerts. “Als onze positie niet nu al zo kwetsbaar was, zou het allemaal niet zo griezelig zijn.” Onderzoeker De Boer bekijkt het filosofischer. “Men dacht ook dat de boekdrukkunst ons minder intelligent ging maken, want we moesten al die teksten niet meer uit het hoofd leren. Het tegengestelde was waar. AI wil niet zeggen dat we niet meer moeten leren om zelf goede teksten te schrijven.”

SCÉNARISTES VERSUS IA

FR De 2001, l’Odyssée de l’espace à Her : l’intelligence artificielle a donné matière à des films captivants. Aujourd’hui, la réalité dépasse la fiction : des chatbots intelligents tels que ChatGPT remplacent les illustrateurs et produisent même des scénarios. Et ce n’est que le début. « L’intelligence artificielle peut être un outil d’écriture », dit Mattias Goovaerts, coprésident de la guilde flamande des scénaristes, descendue dans la rue il y a quinze jours pour attirer l’attention sur la menace de l’IA. « Vous pouvez leur poser des questions plus complexes qu’à Google, et ils peuvent vous aider quand vous êtes bloqué. Mais pour l’instant, je ne les vois pas faire plus que des histoires toutes faites et sans âme. »

SCREENWRITERS VERSUS AI

EN From 2001: A Space Odyssey to Her: artificial intelligence has played a part in many compelling films. But reality is now surpassing fiction as smart chatbots like ChatGPT are taking over the work of illustrators and screenwriters. Or will it not come to that? “AI can definitely be a tool when writing scenarios,” says Mattias Goovaerts, co-chair of the Flemish Screenwriters’ Guild, who a fortnight ago took to the streets to draw attention to the threat of AI. “You can ask AI bots more complex questions than you can with Google, and they can help you if you are stuck. But for now, I don’t see chatbots coming up with much other than soulless, formulaic stories.”

tiekortfilm The dog & the boy de berg- en

The crow: van de opdracht ‘maak een film over een eenzame kraai in een desolaat landschap’ tot de juryprijs op het Cannes Shorts-filmfestival.

Trachet.

Perzik

Nick Trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

We lopen langs een restaurantje dat schaamteloos pêche au thon aanbiedt als voorgerecht. Wat een vreemde concoctie is dat toch, perzik met tonijn? Nu, ik heb er ook wel gegeten, en eerlijk, er is niets mis mee (behalve wel erg veel suiker). Maar wie bedacht het ooit om perzik uit blik op te dienen met een vulsel van tonijn uit blik?

Perzik gevuld met tonijn is een erg ‘plebejische’ bereiding. Ik denk niet dat Comme chez Soi er ooit aan zou denken om deze culinaire grap op de kaart te zetten. Integendeel, gevulde perzik heeft een klank van vakantiekolonies, koude plat en familiefeestjes. Iets wat grootmoeders klaarmaken voor hun oogappeltjes. Ik heb mensen rondom mij gevraagd wanneer dat recept is opgedoken in Ons Kookboek, maar niemand vond het terug voor 1980. Dat is stof voor een universitair onderzoek.

Verschillende bronnen beweren dat perzik-tonijn typisch Belgisch is. Daar heb ik nooit bij stilgestaan. Zo gaat dat: wat typisch is voor een bepaalde groep mensen, wordt sneller opgemerkt door buitenstaanders dan door de groep zelf. Wist u

bijvoorbeeld dat buiten Europa de ‘trekker’ onbekend is? Op andere continenten is de mop koning, zo’n bundel textielrepen aan een stok in plaats van een dweil en trekker. Ook een washandje is een endemisch product, in andere landen gebruiken ze doekjes maar geen washandjes.

Goed, perziken met tonijn zijn dus geen lokale specialiteit? Laten we er één van maken.

Het recept schrijft halve perziken op stroop voor. Die komen in lichte stroop en in … zware stroop voor, met méér suiker dus. Kies best voor de lichte. We kunnen ook perziken van hier gebruiken. Je zou haast vergeten dat perziken ook in onze stad groeien, en tegen een zonnig muurtje doen ze het behoorlijk goed. Brusselse perziken zijn niet zo zoet, maar net daarom gaan ze beter in een hartige bereiding.

Belgen zijn traditioneel geen

tonijneters. Tot niet zo lang geleden vond je vooral Amerikaanse zalm in blik, maar de tonijn – zeer populair in Amerika – heeft de wilde zalm verdrongen van het blikkenschap. Zalm werd immers ingeblikt met vel en graten, en dat willen de viesneuzen van vandaag niet meer.

De tonijn van hier heet makreel. Die kun je in blik kopen, maar evengoed zelf garen in de oven of stomen op het vuur. Zodra het gaar is, kun je het vlees van de graten halen en prakken, met wat kruiden, en een lik mayonaise, wat gehakte peterselie en pijpajuin, en daarmee de halve perziken vullen. Zo hebben we dan toch nog een streekproduct.

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

Nieuws en cultuur uit Brussel in je mailbox?

BRUZZ dag

brengt je van maandag tot zaterdag de actualiteit van de dag (in het Nederlands).

BRUZZ week

serveert je iedere zaterdag de belangrijkste hoofdpunten van de voorbije week (in het Nederlands).

BRUZZ culture

ontvang elke donderdag de BRUZZ-selectie in je mailbox en begin goed voorbereid aan je cultureel weekend (Nederlands, Frans en Engels gemixt).

BRUZZ international voor en door internationale Brusselaars, met elke week restauranttips, cultuurreportages en portretten (in het Engels).

“Gevulde perzik hee een klank van vakantiekolonies en familiefeestjes”

‘Een midlifecrisis roept interessante vragen op’

Op zijn nieuwe doeken confronteert Jean Jullien de overweldigende natuur met de pietluttigheid van de mens. “Op mijn veertigste zit ik met ernstige vragen over soms deprimerende thema’s, maar ik hoop ze te counteren met humor,” zegt hij voor zijn eerste Europese museale solotentoonstelling in het MIMA. door Tom Peeters

Ik schilder ondertussen wat voort. Zeg je me iets als het stoort?” Je moet Jean Jullien (40) niet leren multitasken. Een WhatsApp-gesprek terwijl hij subtiel wat verf op doek kliedert, is voor de Franse kunstenaar klein bier in vergelijking met de artistieke cocktail die hij in het verleden serveerde. Illustraties, tekeningen, sculpturen, installaties en nu dus ook meer en meer schilderijen. In die interdisciplinaire mikmak weet hij als geen ander eenvoud te combineren met humor en diepgang. Daarom werd zijn Peace for Paris-symbool in de nasleep van de aanslagen globaal opgepikt. Daarom zullen na zijn kinderlijk simpel uitziende lijnen straks ook zijn discrete kleurpatronen met natuurelementen op doek tot de verbeelding spreken.

In zijn atelier in Parijs legt hij de laatste hand aan enkele grote schilderijen die te zien zullen zijn in het Brusselse MIMA. Het wordt zijn eerste museale solotentoonstelling in Europa. Terwijl we zijn penseel schurende bewegingen horen maken tegen het canvas, zegt hij bezig te zijn aan een scène met een kersenboom, zeegolven en enkele kleine personages. Het is een van de werken waarmee hij de David en Goliathachtige relatie tussen mens en natuur wil

verbeelden. “Er zijn twee scènes met groene vegetatie, twee met de zee en twee met de lucht. Telkens is er ook een levend element discreet aanwezig.”

Het doet ons wat denken aan zijn kleurrijke plantentuin, die we zagen op Art Brussels. “Rechts van mij staat toevallig nog zo’n jungledoek, nog groter dan je in Brussel hebt gezien.” Het toont een natuurlijke evolutie in het werk van Jullien, die vorige herfst met Then, there, zijn eerste internationale retrospectieve in Seoul, nog een status quaestionis opmaakte van zijn kunstpraktijk: van de eerste schetsboeken die hij als student voltekende

over zijn illustratieopdrachten tot de animatiesamenwerkingen met zijn broer. “De expo in het MIMA heet Studiolo en vertrekt van mijn huidige sculpturen en schilderijen. Van de vraag ‘Waar staan we nu?’ gaat het naar ‘Waar kunnen we naartoe?’ Ik deel mijn reflecties en twijfels als getekend commentaar op de muren. Je kan zowel de minimale schilderijen en de tekeningen aan de wand als wat ik vroeger tekende in mijn schetsboeken beschouwen als dagboeknotities. Mijn tekeningen zijn wat directer en komischer, mijn schilderijen discreter. Die complementariteit doet de dialoog werken.”

Nieuw perspectief

Ook al was Jullien altijd al meer gebeten door het tekenvirus, het idee om zich ooit te smijten als schilder is niet nieuw. Hij noemt Vuillard, Bonnard, Manet, Monet, Albert Marquet en David Hockney als invloeden, maar het was vooral de geboorte van zijn eerste zoon, Lou, nu zeven jaar geleden, die de aanzet gaf. “Die levensfase ging gepaard met de vaste wil om wat te vertragen. Op ongeveer hetzelfde moment ben ik ook op een bescheiden niveau beginnen te surfen.” Twee zaken die hij in zijn eerste schilderijen met elkaar verzoende.

Maar meer nog dan een sprong tussen disciplines getuigt het nieuwe werk van Jullien van persoonlijke groei. “Ik maak nu beelden vanuit het perspectief van een jonge veertiger die al een bepaald parcours heeft afgelegd en ‘dingen heeft geleerd’. Maar het gevoel blijft om daarbij net als een kind soms wat verloren te lopen. Het doet me misschien zelfs beter begrijpen wat er precies aan de hand is met de wereld.”

“Een zogenaamde midlifecrisis roept natuurlijk interessante vragen op. Het woord ‘crisis’ vind ik op zich al grappig. De link met strips, films en boeken over het thema is snel

“Tegenwoordig maak ik beelden vanuit het perspectief van een prille veertiger. Maar het gevoel blij om net als een kind soms wat verloren te lopen”

Tentoonstelling. Jean Jullien confronteert de mens met de natuur in het MIMA

De geboorte van zijn zoon deed tekenaar Jean Jullien vertragen en naar de penselen grijpen.

gelegd. Ook de rust van de pandemie, die werk en familieleven nog dichter bij elkaar bracht, had een impact op mijn artistieke praktijk. Al zijn mijn familie en mijn naasten altijd aanwezig geweest in mijn werk. Op deze expo is er bijvoorbeeld een conversatie over architectuur met mijn moeder, die architecte is. Mijn vader heb ik gevraagd om een tekst te schrijven over de toekomst. Hij is erg begaan met ons leefmilieu en de plek die de mens daarin inneemt. Mijn kinderen waren dan weer een inspiratie voor de installatie op de eerste verdieping.”

Daar vormen grote blokken een stad met enkele sculpturen van personages, een beetje zoals de ‘Paper People’, levensgrote figuren die Jullien uit papier sneed en die met een speelse blik naar de wereld kijken. “Op deze tussenleeftijd zit ik met ernstige vragen over soms deprimerende thema’s, maar ik hoop alsnog dat mijn getekende commentaren die kunnen counteren met humor. (Lacht) Aan de andere kant heb ik het sowieso altijd interessant gevonden om ook in de context van nette galeries of serieuze musea een dimensie van mislukken toe te voegen. Er moet ruimte blijven om je te vergissen en jezelf in vraag te stellen.”

Wu-Tang Clan en Stromae

Bekijk je de reels op zijn populaire Instagram-account, dan hoor je veel rap en elektronische muziek, van de mellow flow van Erick the Architect tot de soundscapes van zijn broer Nicolas. “Ik heb altijd veel hiphop beluisterd. In mijn jeugd was ik dol op Wu-Tang Clan. Hun verhalende

CRISE DE LA QUARANTAINE

voordracht zat vol referenties aan de popcultuur, zoals stripverhalen, en tegelijk gaven ze sociaal commentaar. Ook hiphop maakt beladen thema’s behapbaar met humor en was daarom altijd al een inspiratie. Mijn appetijt voor elektronische muziek werd dan weer geïnstigeerd door mijn broer, met wie ik animatiefilmpjes maak. Ik luister vaak naar zijn soundscapes als ik aan het werk ben.”

Jullien groeide op in Bretagne en woonde een tijd in Londen, maar heeft ook een hechte band met Brussel. “Alice van den Abeele (van Alice Gallery en het MIMA, red.) ondersteunt me al jaren. Mijn eerste grote expo vond zes jaar geleden plaats in het MIMA. In Brussel hangt nog een creatieve energie op mensenmaat, die me wat doet denken aan mijn eerste jaren in Londen.”

Voor het Franse magazine Télérama illustreerde hij vorig jaar een fotoshoot met Stromae. Jullien besloot enkele extra armen en benen aan zijn lijf te tekenen. Misschien vond de bekendste muzikale Belg zelfs wat inspiratie in de soms ontwapenend grappige ontwerpen van Jullien? Check zijn animatiefiguurtjes, die ook nogal minimaal en speels zijn. “Wie weet, ik vond hem alvast erg sympathiek, open en gemotiveerd. Bovendien was er vooraf geen afgelijnd plan. Dat levert altijd de leukste samenwerkingen op.”

Of hij intussen goed heeft kunnen doorwerken willen we ten slotte nog weten. “Ja, hoor! Check op de expo maar het grote doek met enkele surfers erop.”

Studiolo van Jean Jullien opent met een vernissage op 30/6 (16 > 22.00) in het MIMA en loopt tot 31/12, www.mimamuseum.eu

MIDLIFE CRISIS AT THE MIMA

FR L’étoile de l’artiste français Jean Julien scintille depuis un certain temps. Sur sa page Instagram, il entretient 1,2 million de followers avec ses dessins parfois astucieux et parfois légers sur la vie de tous les jours. Avec Studiolo, il signe au MIMA son premier solo muséal européen. Ses nouvelles peintures confrontent la bouleversante nature et le côté mesquin de l’humain. « À quarante ans, il m’arrive de me poser des questions sérieuses à propos de thèmes parfois déprimants », explique-t-il depuis son atelier parisien, « mais j’espère les contrer avec l’humour. À côté de ça, je trouve qu’il est intéressant d’ajouter une dimension d’échec dans les ‘vrais’ musées aussi. Il doit rester de l’espace pour l’erreur. »

EN French artist Jean Jullien’s star has been shining brightly for some time now. On his Instagram account he now keeps 1.2 million followers entertained with drawings about everyday life that are as perceptive as they are light-hearted. In real life, the MIMA is now organising his very first European museum solo show: Studiolo. Jean Jullien’s new paintings confront the overwhelming nature with the squeamishness of humans. “At 40, I find myself having serious questions about sometimes depressing themes,” he says from his studio in Paris, “but I hope to counter them with humour. I also find adding a dimension of failure, also in swanky museums, interesting. There should always be room to err.”

Select. Wat te doen deze week?

POP & JAZZEXPOFESTIVAL

Krullenbol met zonnebril

Toegegeven, Michel Polnareff ziet er vandaag uit als een iets te lang geföhnde poedel met een zonnebril, maar de man heeft zijn verdiensten. In 1966 scoorde hij een hit met ‘La poupée qui fait non’ (met op gitaar Jimmy Page van Led Zeppelin, Jimi Hendrix coverde het een jaar later). Sindsdien groeide hij uit tot een grote ster van het Franse lichte lied, al bleef hij altijd wat in de schaduw van Johnny Hallyday en Claude François.

MICHEL POLNAREFF 30/6, 20.00, Vorst Nationaal, vorst-nationaal.be

Exotische beatbakkers

Het negenkoppige Brusselse dj-collectief Brikabrak doet al vijf jaar dansvloeren broeien en gloeien met zijn exotische beats. In het kader van Brussel 2030 palmt het eclectische gezelschap dat geroemd wordt om zijn wijde blik de muzikale hub genaamd Volta in. Voor de gelegenheid laat het zich daarbij versterken door Omagoqa, Zuid-Afrikaanse beatbakkers met een voorliefde voor gqom, hun eigen, hippe versie van house.

VOLTA X BRIKABRAK W. OMAGOQA 30/6, 22.00, Volta, volta.brussels

Zwoele bossanova

Wat past er beter bij de zomer dan een avondje zwoele bossanova? Voor die bitterzoete muzikale cocktail zorgt de Braziliaanse mandolinevirtuoos Hamilton de Holanda, die voor zijn repertoire bovendien plukt uit het oeuvre van Antônio Carlos Jobim, een van de grote iconen van het muziekgenre. De Holanda laat zich daarvoor bijstaan door pianist Salomão Soares en percussionist Renato Galvão. (TZ)

HAMILTON DE HOLANDA TRIO PLAYS JOBIM 4 & 5/7, 20.00, Le Baixu, www.lebaixu.be

Tekenen des tijds

De door Canneseries bekroonde documentairereeks Draw for Change! stelt in zes afleveringen scherp op evenveel vrouwelijke tekenaars die hun kunst ten dienste stellen van een strijd om verandering. Het werk van de Syrische Amany Al-Ali, de Mexicaanse Mar Maremoto, de Russische Victoria Lomasko, de Indiase Rachita Taneja, de Amerikaanse Ann Telnaes en de Egyptische Doaa El-Adl is nu ook te bewonderen in het Stripmuseum.

DRAW FOR CHANGE! 4/7 > 27/8 & 21/10 > 5/11, Stripmuseum, www.stripmuseum.be

Ode aan een zomerkind

Met Summertime and the living is easy wist Caroline Pauwels net voor haar overlijden op 5 augustus 2022 nog wat tedere, vrolijke sprankels verwondering de wereld in te sturen. Met You can’t keep summer from coming back breien zes vrouwelijke kunstenaars een vervolg aan die ode aan de zomer, dat tegelijk een ode is aan de o zo gemiste voormalige rector van de VUB.

YOU CAN’T KEEP SUMMER FROM COMING BACK 2/7 > 5/8, Schönfeld Gallery, www.schonfeldgallery.com

Gluren bij de buren

In 2025 zou het Museum van Elsene weer de deuren moeten openen. Maar omdat het charmante museum geen zittend gat heeft, zet het op gezette tijden ontmoetingen op met zijn publiek. Op 2 juli kan je zo tijdens de negende editie van Museum aan Huis terecht in de omgeving van de wijk Gray-Brouwerij om geheel gratis bij tien ‘buren’ tien kunstwerken te ontdekken. Op het Flageyplein krijg je een routekaart. (KS)

MUSEUM AAN HUIS 2/7, 13 > 18.00, vertrek: Flageyplein, www.museumvanelsene.irisnet.be

Zomer in Manchester

De Manchesterstraat is een broeihaard van stedelijke cultuur. Tijdens de vakantie zorgt Recyclart Holidays er voor een zomerse sfeer. Vijf weken kan je er elke donderdag en vrijdag terecht op een reuzeterras op de mooi aangeklede binnenkoer, waar muziek, performances, expo’s, vegan maaltijden, mobiele interventies, dj-sets enzovoort vrolijk chaos scheppen. Als het donker wordt, gaat het feest binnen verder. (MB)

RECYCLART HOLIDAYS 29/6 > 28/7, Recyclart, recyclart.be

Utopisch slotakkoord

Festival Musiq3 levert naar jaarlijkse traditie het slotakkoord voor de podiumprogrammering in Flagey. Met als thema ‘Utopia’ cureert de Franstalige klassiekemuziekzender een bont programma waar Thomas More trots op zou zijn: van de symfonische welluidendheid van het Brussels Philharmonic en de vocale sterkte van Compagnie La Tempête tot de positivistische danspassen van Maurice Ravel en Leonard Bernstein. (JC)

FESTIVAL MUSIQ3 30/6 > 2/7, Flagey, www.flagey.be

De Poétikzaaiers

Park Poétik luistert deze zomer opnieuw de straten, pleinen en parken van Vorst en Sint-Gillis op met evenementen en activiteiten die geïnspireerd zijn en gedragen worden door de buurtbewoners zelf. Radio Poétik, de Fiesta’s op het Bethlehemplein, een creatieve week in Wiels, een activiteit in het Marais Wiels … Het programma is heel divers en verspreid. Je raadpleegt dus best de website om te kijken welke feestjes, ateliers, performances spek voor jouw bek zijn. (MB) PARK POÉTIK > 26/8, www.parkpoetik.be

MICHEL POLNAREFF

DRAW FOR CHANGE!

RECYCLART HOLIDAYS

De zweep erop

Een blanke Amerikaanse grafschenner die exotische locaties op stelten zet en aan de haal gaat met historische artefacten? Mogelijk is Indiana Jones niet meer van deze tijd. Ook mogelijk: een laatste keer genieten van de avonturen die de archeoloog met zijn onafscheidelijke hoed, zweep en leren jekker beleeft. Tachtiger Harrison Ford knokt met nazi’s alsof hij een prille zestiger is.

INDIANA JONES AND THE DIAL OF DESTINY dir.: James Mangold, act.: Harrison Ford, Phoebe Waller-Bridge, Mads Mikkelsen

Welkom in de jungle

Al ruim vijftig jaar fascineert Werner Herzog met onvergetelijke verhalen, adembenemende beelden en buitengewone figuren. Voor een expo over de naar Los Angeles verhuisde Duitser met een voorliefde voor dromers, rebellen en avonturiers moet je naar het Eye Filmmuseum in Amsterdam. Om zijn vroege meesterworpen op een groot scherm te zien, kan je thuisblijven. Begin bij zijn wonderlijke junglefilm Aguirre, der Zorn Gottes

CYCLE WERNER HERZOG 28/6 > 23/8, Flagey, www.flagey.be

Welkom in de wijk

In de openlucht gratis van een goede film genieten is altijd en overal gezellig. Bruxelles fait son cinéma maakt het extra leuk door het grote scherm op te stellen in vijftien minder bekende wijken in de negentien gemeenten. Zo leer je die ook eens kennen. De filmkaravaan start op 1 juli in het prachtige Wolvendaalpark in Ukkel met de poëtisch-humanistische animatiefilm Interdit aux chiens et aux Italiens (NR)

BRUXELLES FAIT SON CINEMA 1 > 15/7, bruxellesfaitsoncinema.be

INDIANA JONES AND THE DIAL OF DESTINY

©

Phil van Duynen

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Sun Screens

5X2 TICKETS FILM NAAR KEUZE, CINEMA PALACE, 6/7 > 20/8

Sun Screens belooft hét filmevent van de zomer te worden met nieuwe releases, hernemingen en klassiekers. Zo krijgt het nu al volop gehypete Barbie een heuse party en inspireerde die populaire pop tot een focus op vrouwelijke filmiconen als Marilyn Monroe en Catherine Deneuve. Mail ‘Sun Screens’

Midis-Minimes

5X2 TICKETS, CONSERVATORIUM, 19/7

Eat & Drink. Bombay BBQ

Eindelijk hee Brussel een Indiase eetplek die mee is met haar tijd. Met een leuke en feestelijke aanpak toont Bombay BBQ hoe dat kan.

fish’, een bewijs dat ook de Indiase keuken leeft en evolueert.

In het kader van de middagconcerten van Midis-Minimes (3/7 > 31/8) komt pianist Valère Burnon langs met een programma gewijd aan Beethoven en Debussy. Mail ‘Minimes’

BRIFF: Luka

5X2 TICKETS, CINEMA PALACE, 2/7

Het Brussels International Film Festival vertoont Luka, een antioorlogsfilm van Jessica Woodworth met Geraldine Chaplin en Jan Bijvoet. Mail ‘Luka’

De culinaire reputatie van Aziatische landen zoals Vietnam, Korea, Thailand, China en Japan indachtig, is het moeilijk te begrijpen waarom in Brussel de nochtans heel rijke gastronomie van India maar moeizaam de populariteit krijgt die ze verdient. Antwerpen en Gent waren de hoofdstad hier te snel af, en dat is helemaal de verdienste van het duo Tim en Pavan. Zij zijn de twee partners achter het label Mission Masala, dat veel heeft betekend voor de perceptie rond de keuken van Rishikesh tot Chennai. Het is dus helemaal terecht dat zij nu ook in Brussel landen met hun Bombay BBQ, een Indiaas restaurant dat streetfood en westerse invloeden combineert.

Elke bezoeker is meteen overweldigd door het drukke interieur van het restaurant. De gevel in de steigers verbergt de barokke lawine aan objecten, borden, posters en kleuren binnen, verspreid over twee verdiepingen met een mezzanine. Het is alsof je in een straat in Bombay rondloopt, met als soundtrack een portie reggaemuziek. De bewuste keuze om niet nog eens de traditionele tandoori of andere kip curry’s te serveren, kan ons wel bekoren. Wel op het menu: een reeks gerechten om te delen, netjes opgesplitst in ‘vegetarian’ en ‘meat &

Het restaurant zit vol, maar lang duurt het niet voor ook onze tafel rijkelijk gevuld is. De malai broccoli (11,50 euro) is een hoogtepunt, met een vrij grote portie gegrilde stukken van deze koolsoort. De geroosterde smaak krijgt extra pit met een heerlijke marinade van cheddar, room, cashewnoten en kardemom.

BOMBAY BBQ

•••

De Padrón-pepers (9,50 euro), gevuld met panir – de beroemde kaassoort – en kruiden zijn net zo heerlijk. De benghan mangalore (9 euro) staat verbazingwekkend genoeg niet tussen de pikante gerechten, nochtans zet deze gebakken aubergine je smaakpapillen in vuur en vlam. We proberen het vuur te doven met het lekkere naanbrood, met name dat met look (4,50 euro). De drankenkaart is gevarieerd. De tamarindemargarita (13,50 euro), de mangolassi (5 euro), of UMA (3,90 euro), de IPA van het huis, zijn grotere aanraders dan de onopvallende natuurwijnen, zoals de waterige Sassara Esotico orange (38 euro).

Elsensesteenweg 280, Elsene, 02-850.82.35, missionmasala.be, di > zo 18 > 22.00

MICHEL VERLINDEN

Smalltalk. Met schrijver Samy Meziani in Café Fontainas

‘In Brussel geniet ik van mijn tweede jeugd’

Tien jaar geleden verloor Samy

Meziani zijn rechterarm bij een zwaar verkeersongeval, na een zoveelste wild nachtje stappen onder invloed van drank en drugs. Vandaag hee hij het in Café Fontainas over zijn boek De vrije man, waarin hij het bewogen leven van zijn alter ego Ziad beschrij .

door Michaël Bellon foto Ivan Put

Samy Meziani’s De vrije man, zopas verschenen bij de Nederlandse uitgeverij Van Oorschot, gaat over de moeilijke jeugd van een jonge homo in een strikt gezin van Algerijnse afkomst, over de rebelse periode die daar haast onvermijdelijk op volgde, over een aantal intense maar verloren liefdes, en over het verwerkingsproces na het fatale ongeluk dat tot een gehavend lichaam en het einde van zijn jeugd leidde.

Het verwerken en het schrijven van dat boek gebeurde grotendeels in Brussel. Samy Meziani woont vlak bij Café Fontainas aan het gelijknamige plein. “In vijf jaar Brussel was ik al vier keer verhuisd, maar na een jaar reizen vond ik het tijd om een eigen stekje te kopen. Ik ga met andere woorden echt wel in Brussel blijven. Ik ben ook benieuwd naar hoe de stad zich verder zal ontwikkelen, want daar is nog altijd nood aan. Het zou bijvoorbeeld leuk zijn als de voetgangerszone nog wat zou uitbreiden.”

Samy Meziani kende de hoofdstad al van toen hij zijn eerste stappen zette in het uitgaansleven, maar het is pas na zijn ongeval, tijdens de studies die hij deed om leerkracht te worden, dat hij naar hier kwam. Intussen is hij bezig aan zijn derde jaar als leerkracht in het Regina Caeli Lyceum in Dilbeek.

“Toen ik in mijn laatste jaar zat, besloot ik in Brussel te gaan wonen en van hieruit naar school in Gent te pendelen,” vertelt hij. “Ze zeggen altijd dat het de slechte herinneringen zijn die het meeste verdriet veroorzaken, maar bij mij waren het vooral de goede herinneringen die pijn deden. In de straten van Gent kwamen voortdurend de herinne-

ringen terug aan Alex, Anna en de anderen met wie ik zoveel mooie momenten beleefde voor het ongeval. Wanneer ik op café zat, was dat altijd met het idee dat het vroeger leuker was. Mijn vrienden zagen dat ook aan mij. Ik was niet echt aanwezig. Daardoor werd het onmogelijk om daar te blijven. Ik ging liever elke dag op en af naar de les dan nog een dag langer in Gent te moeten zitten. Het bleek de beste beslissing die ik kon nemen. Ik beleef hier een tweede jeugd, waar

ik van aan het genieten ben. Brussel heeft mij gered.”

De vrije man (240 p., €23,50) van schrijver Samy Meziani verscheen bij uitgeverij Van Oorschot, www.vanoorschot.nl

Meer weten over Samy Meziani? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

De

vijf inzichten. Hendrickx Ntela

‘Niemand is zoals jij, daarin ligt je kracht’

Krump- en hiphopfenomeen Hendrickx Ntela krijgt van de KVS carte blanche om een avond van het festival Congolisation in te vullen. Wij geven haar carte blanche om ons met vijf inzichten naar een beter leven te leiden.

door Michaël Bellon

Laat je omringen door overtuigde en gemotiveerde mensen

Als je omringd bent door mensen die niet dezelfde werkdynamiek en -visie hebben als jij, dan is dat mentaal vermoeiend, verlies je tijd en creëer je spanningen. Samenwerken met iemand die er andere werkmethodes op na houdt, kan verrijkend zijn, maar je motivatie moet wel van dezelfde orde zijn om samen vooruit te raken.

Reis om te herbronnen

Zeker voor een artiest is reizen heel belangrijk. Voortdurend in dezelfde omgeving blijven hangen, werkt niet inspirerend. Als je reist – ook al is dat niet voor je werk maar voor je plezier – ontmoet je andere mensen met andere gewoonten, andere omgevingen en andere culturen die je de inspiratie bieden die je nodig hebt om productief te zijn.

No one is you, that is your power

Niemand is zoals jij en daarin ligt juist jouw kracht, zeg ik vaak tegen mezelf. Blijf authentiek, blijf bij jezelf. Als je probeert om op iemand anders te lijken of hetzelfde te doen als je buurman, dan blijf je je vergelijken met anderen. Zeker in de dans is het net belangrijk om te zoeken naar wat precies jou definieert en onderscheidt. Wees daar vervolgens trots op.

Rust uit en breng tijd door met je vrienden en naasten

Soms zijn we zo in ons werk en onze dagelijkse beslommeringen verdiept dat we vrienden en familie vergeten. Daar worden je lichaam en je geest moe van, en dat maakt je niet productiever. Ik vind het dus belangrijk om tegen sommige taakjes ‘nee’ te zeggen, zodat ik tijd heb om uit te rusten en andere mensen te zien.

Wees vastberaden en laat je dromen en doelen niet los Ik vind het belangrijk om te blijven geloven in jezelf, om de doelen die je je gesteld hebt ook te willen halen. Als je te snel opgeeft, dan bereik je niet veel. Geduld is daarin een deugd, er kruipt tijd en werk in bereiken wat je wilt. Een plan volgen kan geen kwaad, ook al kan je nooit met alles rekening houden en zullen er altijd hoogtes en laagtes zijn.

Hendrickx Ntela vult met haar carte blanche de Congolisation-avond van 29/6 (20.30) in de KVS, www.kvs.be

PLOTS ZIN IN RODE VRUCHTEN?

Het hongertje dat je nu voelt, dat is wat wij de kracht van beelden en papier noemen.

Magazines zijn zoveel meer dan mooie beelden. Want dankzij magazines kom je meer te weten én proef je van vele onderwerpen. Van koken tot duurzaamheid bijvoorbeeld.

Lees een magazine en voed je geest.

Je talent inzetten in de strijd tegen kanker?

BACKOFFICEMEDEWERKER

Je bent de rechterhand en administratieve steun voor de collega’s. Ook vragen van externen beantwoord je met plezier. Met jouw klantgerichte, zelfstandige en precieze aanpak ben jij de onmisbare link om het kantoor vlot te laten draaien. Je bent op zoek naar een betekenisvolle job in Brussel met een warm team en een gezonde werk-privébalans.

Stralende uitstap, nog tot 13 augustus!

Iets voor jou? Ontdek de vacature op komoptegenkanker.be/vacatures en solliciteer vandaag nog.

KOM OP TEGEN KANKER ZOEKT EEN

Lokaal Bestuur Sint-Genesius-Rode

DESKUNDIGE OPENBARE WERKEN

B1-B3 • voltijds • onbepaalde duur

PROJECTLEIDER DUURZAAMHEID

B1-B3 • voltijds • onbepaalde duur

DIENSTHOOFD PERSONEEL & ORGANISATIE

A1a-A3a • voltijds • onbepaalde duur

VERZORGENDE THUISZORG

IFIC 11 • voltijds/deeltijds • onbepaalde duur

ZORGKUNDIGE WZC

IFIC 11 • voltijds/deeltijds • onbepaalde duur

VERPLEEGKUNDIGE WZC

IFIC 14/14B • voltijds/deeltijds • onbepaalde duur

Meer informatie over de inhoud van deze functies vind je terug op onze website: www.sint-genesius-rode.be/nl/vacatures

Extralegale voordelen: maaltijdcheques aan € 8, fietsvergoeding, tussenkomst in openbaar vervoer, hospitalisatieverzekering en 2e pensioenspijler.

Je voldoet aan de taalwetgeving en slaagt in de selectieproeven (taal van de proef: Nederlands). Enkel de kandidaten die aan de aanwervings- of bevorderingsvoorwaarden voldoen worden uitgenodigd voor deelname aan de selectieproeven.

Het lokaal bestuur Sint-Genesius-Rode gaat voluit voor gelijke kansen. We selecteren kandidaten op basis van hun kwaliteiten, passies en vaardigheden. Je kans om mee te bouwen aan ons lokaal bestuur wordt niet beïnvloed door je leeftijd, geslacht, etnische afkomst, geaardheid, geloof, handicap of nationaliteit

Bijkomende inlichtingen zijn te bekomen bij de dienst Personeel & Organisatie, 02 609 86 68, jobs@sint-genesius-rode.be

Interesse? Stuur uw CV, motivatiebrief en een kopie van uw diploma via mail naar jobs@sint-genesius-rode.be en dit uiterlijk op 30 juni 2023

BRUZZ Select is het cultuurlabel van BRUZZ over alle BRUZZ media heen. BRUZZ Select staat voor een schat aan cultuurtips op BRUZZ radio, televisie, social media, online en in onze magazines.

DESKUNDIGE (BOEKHOUDER)

TEAM FINANCIËLE ZAKEN • CLUSTER ORGANISATIE

Contractueel • B1-B3 • halftijds (50%) • onbepaalde duur

Onder leiding van de financieel directeur sta je voor het vlot en correct voeren van de boekhouding met klanten- en leveranciersbeheer in. Je werkt actief mee aan het ontwerp (en de opvolging) van o.a. de aanrekeningen, de jaarrekening en het meerjarenplan. Je gaat discreet met vertrouwelijke informatie om en denkt actief na over mogelijke verbeteringen in werkprocessen. Je levert gevraagde gegevens correct, tijdig en op een overzichtelijke manier aan. Je zorgt ervoor dat de gegevens in het boekhoudpakket met de reële toestand overeenstemmen. Je verstrekt duidelijk, correct en volledig advies op een klantvriendelijke en transparante manier.

•Je beschikt over een bachelordiploma in een boekhoudkundige richting (boekhouding, accountancy/fiscaliteit) of daarmee gelijkgesteld.

•Je werkt respectvol en constructief met medewerkers en andere belanghebbenden samen.

•Je hebt een goede gebruikerskennis van courante buroticatools. (Outlook, Excel, Word, Teams).

•Je hebt een grondige kennis van de werking van een lokaal bestuur, de brede context waarin het actief is en van de wetgeving die op lokale besturen van toepassing is of bent bereid die te verwerven.

•Je hebt een analytisch denkvermogen.

Wij bieden een halftijdse (50%) contractuele aanstelling voor onbepaalde duur, een basiswedde van min. 1.441,59 euro bruto per maand (indien geen anciënniteit wordt overgenomen), een aanleg wervingsreserve van twee jaar en tal van extralegale voordelen

ADMINISTRATIEF MEDEWERKER ONTHAAL

CLUSTER ZORG

Aanleg wervingsreserve van 2 jaar • contractueel • C1-C3 • minstens halftijds (50%-100%)

Als administratief medewerker van het onthaal Zorg en Welzijn ben je ons visitekaartje en het gezicht van het woonzorgcentrum, team Sociale zaken en uiteraard het lokaal bestuur. Je bent het eerste aanspreekpunt van inwoners, klanten en collega’s. Daarbij help je iedereen op een klantvriendelijke manier verder. Je hebt een uitgebreid en afwisselend takenpakket (verwerking in- en uitgaande post, inventaris, bestellingen, ...), waarbij je het onthaal tot een goed draaiend geheel organiseert en je voor een vlotte informatiedoorstroming binnen onze organisatie zorgt.

•Je bent integer en werkt respectvol en constructief samen.

•Je handelt in het belang van het lokaal bestuur en zijn inwoners.

•Je neemt initiatief binnen jouw takenpakket (reactief en ad hoc).

•Je plant en organiseert jouw werk effectief, waardoor alles administratief op rolletjes loopt.

•Je levert met oog voor detail correct werk af.

•Je reageert vriendelijk, adequaat en correct op vragen van belanghebbenden.

•Je hebt een goede gebruikerskennis van courante buroticatools (Outlook, Excel, Word, Teams).

•Je bent bereid om op dinsdagavond te werken.

Wij bieden een aanleg wervingsreserve van twee jaar (minstens halftijds), een basiswedde van min. 2.258,22 euro bruto (bij een voltijdse tewerkstelling) en tal van extralegale voordelen

INTERESSE?

Bezorg ons jouw sollicitatiebrief met recent cv en een kopie van jouw diploma ten laatste op vrijdag 30 juni 2023 om 12 uur:

• VIA E-MAIL (bij voorkeur): vacatures@kampenhout.be

• PER POST: t.a.v. team Personeelszaken, Dorpsstraat 9, 1910 Kampenhout

• VIA PERSOONLIJKE AFGIFTE: team Personeelszaken, Dorpsstraat 9, 1910 Kampenhout

MAATSCHAPPELIJK

Aanlegwervingsreserve(onmiddellijkeindiensttreding)• contractueel•B1-B3•voltijds(100%)

Wijzoekeneenenthousiastehulpverlenermetsterkecommunicatieve enadministratievecapaciteiten.Jekanjeineencliëntsituatieinlevenen eenoplossingopmaataanreiken.Jekaneensociaalonderzoekuitvoeren omnategaanofdecliëntrechtheeftophulpverlening.Jemaakteen geïndividualiseerdtrajectvoormaatschappelijkeintegratieopbasisvan debehoeftenvandecliënt.JeweetwelkeregelgevingerineenOCMWhulpverleningscontextspeelt,neemtinitiatiefenkanverschillende projecteneninitiatievenopvolgen.

Jebeschiktovereenbachelordiplomasociaal-agogischwerkmetdetitel vanmaatschappelijkwerker,eenbachelordiplomaindesociale gezondheidszorgofeendaarmeegelijkgestelddiploma. Jehebtoprechtebelangstellingeninteresseinonzecliënten. Jeverzorgtdeinteractie,informeert,pleegtoverlegenlevertmetoog voordetailcorrectwerkaf.

Jewerktgerichtenactiefaanhetbereikenvandevastgesteldedoelen. Jerespecteertdeontologischeprincipesenbrengtdieindepraktijk. Jeoptimaliseertdedienstverleningaanbelanghebbendenbinnen afgesprokenkaders.

Wijbiedeneen voltijdsecontractueleaanstelling (40%onbepaaldeduur+ 60%langdurigevervanging),eenbasisweddevan min.2.883,19eurobruto permaand(indiengeenanciënniteitwordtovergenomen),een aanleg wervingsreservevantweejaar entalvan extralegalevoordelen

INTERESSE?

Bezorgonsjouwsollicitatiebriefmetrecentcven eenkopievanjouwdiplomatenlaatsteop zondag13augustus2023om12uur:

VIAE-MAIL(bijvoorkeur): vacatures@kampenhout.be

PERPOST: t.a.v.teamPersoneelszaken, Dorpsstraat9,1910Kampenhout

VIAPERSOONLIJKEAFGIFTE: teamPersoneelszaken, Dorpsstraat9, 1910Kampenhout

016659935

vacatures@kampenhout.be

www.kampenhout.be/vacatures

016 65 99 35

vacatures@kampenhout.be

www.kampenhout.be/vacatures

OP ZOEK NAAR SECUNDAIR?

Keerpunt Molenbeek: plaats in 1ste, 2de, 3de, 4de en 5de jaar.

Keerpunt Vorst: plaats in 1ste, 2de, 3de en 4de jaar.

Inschrijven kan op zaterdag 01/07 vanaf 10u in Keerpunt Vorst (Ook voor KP Molenbeek hier inschrijven)

A - STROOM

KP Vorst: De Haveskerckelaan 25

NEDERLANDSTALIG

KP Molenbeek: Delaunoystraat 58-60 bus 23 www.keerpuntscholen.be

FREINETONDERWIJS

brussel@keerpuntscholen.be

PR + Designs dieuwertjemorreel@gmail.com

Keerpunt Brussel