Brakelatmosfeer 2016 web issuu

16

editie

2016

BrakelAtmosfeer

Voorwoord

Inhoudsopgave

Licht en Lucht voor Veiligheid en Comfort!

Gebouwgebruikers hebben specifieke eisen en wensen als het gaat om de beleving van een gebouw. Niet alleen functionaliteit en esthetica maar ook een prettig binnenklimaat vinden zij belangrijk. Zij geven de voorkeur aan energiezuinige oplossingen met veel daglicht en een prettige temperatuur.

Want zij zijn zich ervan bewust dat deze een positieve invloed hebben op stemming, gedrag en prestaties.

Bij Brakel Atmos luisteren wij goed naar gebouwgebruikers. Om aan hun eisen en wensen te voldoen, zoeken we de optimale combinatie van de natuurlijke elementen daglicht en lucht waarmee we een (brand)veilig, comfortabel en duurzaam binnenklimaat kunnen creëren. In dit ‘creatieproces’ overleggen we enerzijds met eindgebruikers, gebouweigenaren en beheerders, en anderzijds met architecten, adviseurs en aannemers. Zo ontwikkelen en implementeren we energiebesparende, milieubewuste systemen waarbij we prestatiegaranties geven. We blijven immers ook na montage eventueel bijsturen van systemen.

In deze BrakelAtmosfeer vindt u onder meer informatie over duurzame innovaties, ontwikkelingen, oplossingen en systemen. Soms beschreven vanuit ons perspectief, maar vaker - nog belangrijker - beschreven vanuit de ervaring en visie van onze relaties. Ik wens u veel leesplezier!

Ton van Gerwen Algemeen directeur

11

7

8

13

15

9

18

HERCERTIFICERING Ontwerp

CCV

19

1

BrakelAtmosfeer

21

Installatie Onderhoud

CCV

Samenwerking DGMR

5

Philipsvleugel, Rijksmuseum Amsterdam

7

Clusius College, Alkmaar

8

VDL Weweler, Apeldoorn

9

Daglichtberekeningen/simulaties

13

Zonnecellen in glasdaken/BIPV

15

Watercampus, Leeuwarden

16

Polak Building Erasmus, Rotterdam

16

ROC Friese Poort, Leeuwarden

17

Stationspassage, Eindhoven

18

Oplossing voor tramremise

19

Cups4You, Oss

21

Hercertificering

23

GAMMA, Eersel

24

Samenwerking Vaessen Bouw

25

Sportcomplex De Meent, Alkmaar

26

Zwembad De Warande, Oosterhout

26

The Edge, Amsterdam

27

Voestalpine, Oostenrijk (Bunschoten)

29

Moresport, Zuid-Afrika

31

UMC, Utrecht

33

VS Möbel, Duitsland

35

RDM, Rotterdam

37

Renovatie voormalige pakhuizen, Amsterdam

39

Van Haandel Metaal, Boekel

41

Bloemfontein, Zuid-Afrika

43

Transparante innovatieve projecten in ontwikkeling

45

Brakel® Constructieve Beglazingssystemen

47

Brakel Glaslamellen

49

®

CCV

23

3

Intralox LLC Europe, Amsterdam 11

bij gebouwen betrokken. Niet alleen door het uitvoeren van inspecties, hercertificering en onderhoud, maar ook door het tussentijds beoordelen en

3

De Resident, Den Haag

24

26

26

27

29

31

33

35

37

39

41

43

45

BrakelAtmosfeer

2

Foto: Leon van Woerkom

“In de definitief ontwerpfase is Brakel Atmos uitermate deskundig en proactief. Dat heeft grote toegevoegde waarde.”

Frederique van Alphen F. van Alphen, cepezed

Foto: Leon van Woerkom

Er is een heel mooi nieuw atrium gecreëerd

Foto: Leon van Woerkom

Foto: Leon van Woerkom

In De Resident valt alles op zijn plaats

Het is weer een gebouw uit deze tijd waarmee men weer jaren verder kan

C. de Wolf, cepezed*

Brakel Atmos vanaf start betrokken bij ontwikkeling integraal concept Brandschermen

Extra uitdaging: de montage

Sinds kort zijn de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en

voor de hemelwaterafvoer”, vult Van Alphen aan. “Toen hebben we het

Op een aantal verdiepingen boven in het gebouw zijn brandschermen

Gedurende het project hield cepezed themabesprekingen, waarin de

Sport (VWS) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) samen

glazen dak naar één kant laten hellen.” De helling van 3 graden liet

langs de bouwkundige gevel toegepast. “De twee lifttorens sluiten ook

partijen tijdig zaken met elkaar afstemden. “Dat is efficiënt, verhoogt de

gevestigd in De Resident in Den Haag. De Resident bestaat uit

weinig toleranties toe. Brakel Atmos detailleerde de glasconstructies

aan op het atrium. Bij brandmelding worden de schermen geactiveerd

kwaliteit en vermindert de kans op faalkosten voor alle partijen”, vindt

twee gebouwen: Helicon en Castalia. Tussen beide gebouwen

in de offertefase. “Al in een vroeg ontwerpstadium keken we naar het

zodat de brand niet kan overslaan via de lift. Deze vluchtroute moest

De Wolf. “In de ontwerpfase keken we ook al naar de montagemogelijk-

was een open binnenplein. Nu is hier een met glas overkapt

hoofdconcept en de bouwtechnische uitwerking. We wilden een zo

extra beschermd worden”, legt de Wolf uit.

heden en het gebruik van kranen. Er was namelijk maar een klein

atrium dat beide gebouwen verbindt, waardoor ze één geheel

groot mogelijke transparantie tussen de portalen en kwamen daarom

vormen. Voor De Resident ontwikkelde architectenbureau

uit op een ranke constructie met slanke stalen profielen”, verduidelijkt

Glazen atrium dak

De montage was verdeeld in vier fasen, waarbij eerst de staalconstruc-

cepezed een integraal concept voor het nieuwe entreegebied.

Van Alphen.

Het glazen dak, gesitueerd op circa 23 meter hoogte, is 65 meter

tie werd opgebouwd en vervolgens het aluminium beglazingssysteem.

Christiaan de Wolf, destijds architect en MT-lid namens cepezed,

lang en heeft een maximale breedte van 18,5 meter. De oppervlakte

Een extra uitdaging was de laatste montagefase omdat hiervoor in het

en Frederique van Alphen, architecte bij het bureau, vertellen

RWA installatie in semi-open ruimte

bedraagt 1.400 m². Het glazen dak is opgebouwd uit het structurele

drukke Den Haag een straat moest worden afgezet.

hoe met medewerking van Brakel Atmos de puzzel werd gelegd.

De brandveiligheid werd zorgvuldig beoordeeld. “In de oude situatie

Brakel® BA-4S glassysteem, waarin isolerende, zonwerende ruiten

kon geen brandoverslag plaatsvinden, doordat de gevels ver genoeg

van circa 3,6 x 1,63 meter zijn opgenomen. In het glazen dak zijn 32

Integrale conceptontwikkeling leidt tot beter eindproduct

“De opdracht was: creëer een ontmoetingspunt dat beide ministeries

van elkaar stonden en de warmte naar boven weg kon. We wilden

structureel verlijmde Brakel® Ventria uitzetramen voor luchtafvoer, en

“Vroegtijdig betrekken van deskundige partijen is een succesfactor”,

verbindt, waarbij iedereen via één toegangszone de ministeries kan

onderzoeken of een gelijkwaardige oplossing mogelijk was. Het atrium

in beide kopgevels 46 Brakel® Inova uitzetramen voor luchttoevoer

concludeert Van Alphen. “In de definitief ontwerpfase is Brakel Atmos

bereiken. De gemeente stelde daarbij de eis dat de ruimte nog steeds

zou dan worden beschouwd als een semi-open ruimte, waarbij we

geïntegreerd.

uitermate deskundig en proactief. Brakel Atmos denkt snel mee in

een voor iedereen toegankelijke openbare functie moest hebben”,

moesten kunnen aantonen dat bij brand de rooktemperatuur nooit zo

zegt Van Alphen. “Onze uitdaging was: hoe laat je de gebouwen in

hoog wordt dat overslag kan optreden”, zegt De Wolf.

Uitzetramen voor ventilatie en rookafvoer

waarop Brakel Atmos ons assisteerde in het voortraject, toen nog niet

hun eigen kracht én breng je een samenhang aan in de tussenruim-

Als specialist in rookbeheersing werd Brakel Atmos in een vroeg

De Inova uitzetramen en Ventria uitzetramen - beiden NEN-EN

bekend was wie de opdracht zou uitvoeren, was lovenswaardig. Hoe

te? Dat hebben we gedaan door portalen te maken die tegelijkertijd

stadium ingeschakeld. Vanuit het ontwerpteam was ook ingenieurs- en

12101-2 gecertificeerd - zijn geschikt voor zowel brandveiligheids- als

eerder je met deskundige partijen om tafel zit, hoe eerder je de beno-

het dak dragen. Zo wordt het ook een binnenruimte. Middels een

adviesbureau Antea Group betrokken. Van Alphen. “Als team is naar de

ventilatiedoeleinden. De natuurlijke ventilatie is regelbaar, doordat de

digde informatie hebt en hoe beter je kunt ontwerpen.“

centraal meubel met een receptiefunctie en bewakingspost wordt de

beste oplossing gezocht.” Met windstudies van TNO is de windinvloed

Inova uitzetramen zijn aangesloten op het GNV/ANV besturingssys-

Het eindresultaat bewijst het, stelt De Wolf. “Met de portaalconstructies

toegang tot de ministeries geregeld.”

in kaart gebracht. Noodzakelijk, omdat het atrium tussen hoge torens

teem. Deze uitzetramen kunnen in 4 stappen in groepen opengestuurd

en het glazen dak is de daglichtbeleving aanzienlijk verbeterd ten op-

van respectievelijk 14 en 20 verdiepingen ligt. Daarnaast werden er

worden zodat een tochtvrije ventilatie gegarandeerd is. De Wolf: “Voor

zichte van het oude plein dat geen dak had. Samen met Brakel Atmos

Glazen dak: geheel of gedeeltelijk overkappen?

CFD-simulaties voor verschillende brandscenario’s gemaakt. “Op basis

de spuivoorziening hadden we ventilatie nodig. Maar het mocht zeker

is het ons gelukt om er een betere ruimte van te maken. ”

Toepassing van een glazen dak was een eis. “Vanwege het comfort

van de meest risicovolle scenario’s is berekend hoeveel vierkante me-

niet gaan tochten. Al in het voortraject hebben we met Brakel Atmos

en de beleving van de ruimte. Dat betekende niet per se dat het plein

ter open raam we nodig hadden voor de toe- en afvoer van lucht.”

gesproken over ventilatiebeheersing en de mogelijkheid om de RWA in-

specifieke producten. Dat heeft grote toegevoegde waarde. En de wijze

helemaal moest worden overkapt. Gaandeweg constateerden we

stallatie tevens als natuurlijk ventilatiesysteem te gebruiken. Op warme

echter dat dat ruimtelijk en bouwtechnisch beter was”, aldus De Wolf.

dagen wordt het ventilatiesysteem ingezet voor nachtkoeling.”

“Een glazen dak over het hele plein trekken, was daarnaast ook beter 3

gebied waar je kon laden en lossen.”

BrakelAtmosfeer

* Christiaan de Wolf is nu werkzaam bij DGMR als senior adviseur voor de sector brandveiligheid en bouwtechnologie.

BrakelAtmosfeer

4

Van integraal advies tot praktische brandveiligheidsoplossing Dhr. F. Jakobs, DGMR

De samenwerking van DGMR en Brakel Atmos

Dhr. B. Peters, DGMR

Foto: Eric Minten

Clusius College Alkmaar

Meander Medisch Centrum Amersfoort

Winkelcentrum De Koperwiek Capelle a/d IJssel

Philipsvleugel Rijksmuseum Amsterdam

Meander Medisch Centrum Amersfoort

Rijksmuseum Amsterdam

DGMR is een raadgevend ingenieursbureau dat gespecialiseerd

architect bedenkt weer iets nieuws en dat past eigenlijk nooit binnen

“De toegevoegde waarde van Brakel Atmos zit ‘m

Productinnovatie verhoogt kwaliteit

is in het oplossen van vraagstukken in de bouw, industrie,

het plaatje van het Bouwbesluit. Van onze projecten gaat dan ook

met name in de systeemkennis en de praktische

Een ander aspect dat Peters en Jakobs waarderen, is de voortschrijden-

infrastructuur, ruimtelijke ordening en milieu. Een van de speci-

80% over gelijkwaardigheid. Daarin komt rookbeheersing met rook-

de technologische ontwikkeling van Brakel. “Brakel denkt serieus na over

alismen van DGMR is de integrale advisering over brandveilig-

en warmteafvoerinstallaties vaak om de hoek kijken.”

invulling van de vooraf bepaalde uitgangspunten.

heidsvraagstukken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat DGMR en Brakel Atmos elkaar regelmatig tegenkomen in projecten. Hoe

Samenspel in ontwerptraject

beide partijen elkaar aanvullen en versterken, wordt toegelicht

“Bij sommige projecten, bijvoorbeeld de renovatie van Winkelcentrum

door Frank Jakobs, directeur van DGMR Bouw b.v., en Björn

De Koperwiek in Capelle aan den IJssel, is Brakel Atmos al betrokken

Peters, Senior Adviseur Brandveiligheid & Bouwtechnologie bij

in het ontwerptraject”, vervolgt Peters. “Meestal komen we echter in

DGMR.

contact met Brakel Atmos als de conceptprogramma’s al zijn opge-

Brakel Atmos werkt met gecertificeerde producten, weet hoe rookluiken of uitzetramen in het dak gepositioneerd moeten worden en hoe het zit met de richting, de aansturing, de leidingen en compressoren.”

Frank Jacobs

mogelijke nieuwe oplossingen, aldus Jakobs. “En Brakel loopt voorop met zijn productontwikkeling”, vindt Peters. “Neem bijvoorbeeld het Ventria uitzetraam.

Vanuit fysisch en brandtechnisch oogpunt is dit uitzetraam veel beter voor rooken warmteafvoer dan andere te openen daksystemen, omdat je veel minder last hebt van windinvloeden.”

Een duurzame match

steld en worden geoptimaliseerd. We leggen dan onze berekeningen

Jakobs houdt zich met name bezig met duurzaamheid en bouwfysica (duur-

Praktische aanpak

naast elkaar. Vervolgens budgetteert Brakel Atmos de praktische

zame leefomgevingen). Welke rol speelt Brakel Atmos op dit terrein? “Bij het

Het opstellen van onderbouwde integrale brandveiligheidsadviezen

oplossingen met de daarbij behorende RWA systemen.”

vraagt veel technische kennis plus specialistisch reken- en ontwerp-

“Brakel loopt voorop met zijn productontwikke-

ontwerp van gebouwen wordt steeds meer geluisterd naar eindgebruikers.

Zij vragen om duurzame, energiezuinige gebouwen. Aan de voorkant worden

werk. DGMR houdt hierbij steeds het einddoel voor ogen, zegt Frank

Systeemkennis en meedenken

ling. Neem bijvoorbeeld het Ventria uitzetraam.

Jakobs: “We leveren meer dan een sommetje of een rapport. We

“De toegevoegde waarde van Brakel Atmos zit ‘m met name in de

Vanuit fysisch en brandtechnisch oogpunt is dit

dat je vooraf bedenkt wat je nu moet investeren én wat je dat later oplevert.

proberen een ontwerp praktisch te vertalen, zodat het aansluit bij de

systeemkennis en de praktische invulling van de vooraf bepaalde uit-

Natuurlijke ventilatie in plaats van mechanisch ventileren past hier in principe

vraag van de klant.” Björn Peters vult aan: “Die praktische aanpak

gangspunten”, stelt Jakobs. “Brakel Atmos werkt met gecertificeerde

uitzetraam veel beter voor rook- en warmteafvoer

heeft Brakel Atmos ook. Dat werkt prettig.”

producten, weet hoe rookluiken of uitzetramen in het dak gepositioneerd moeten worden en hoe het zit met de richting, de aansturing,

dan andere te openen daksystemen, omdat je veel minder last hebt van windinvloeden.”

Björn Peters

daarom ook al budgetten gereserveerd voor de gebruiksfase. Dat betekent

goed bij.”

Kijk op de praktijk

Maatwerk: 80% gelijkwaardigheid

de leidingen en compressoren. Daar hebben wij weinig verstand van.”

DGMR wordt voor allerlei brandveiligheidsvraagstukken ingeschakeld.

“Bovendien denkt Brakel Atmos mee”, zegt Peters. “Welke producten

op de volgende projecten: Meander Medisch Centrum in Amersfoort, winkel-

“In de regel zijn we vanaf het schetsontwerp tot en met de uitvoering

kunnen het beste worden toegepast voor rook- en warmteafvoer of

centrum De Koperwiek in Capelle a/d IJssel, het Rijksmuseum & Philipsvleugel

bij een project betrokken, maar tegenwoordig blijven we steeds vaker

klimatisering? Brakel Atmos staat hierbij open voor oplossingen die

in Amsterdam en het Clusius College in Alkmaar. Over laatstgenoemde projec-

tot in de gebruiksfase betrokken”, aldus Peters. “Het leuke van dit

niet standaard zijn. Dat is prettig.”

ten meer informatie in de hierna volgende artikelen. ►►

De afgelopen jaren hebben DGMR en Brakel Atmos onder meer samengewerkt

werk is dat er geen pasklare oplossingen zijn. We worden constant uitgedaagd om dingen anders dan standaard op te lossen, want elke 5

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

6

Brakel Atmos realiseert 35 glasdaken Philipsvleugel Rijksmuseum Speciale oplossing: tweezijdig brandwerende beglazing

Clusius College Alkmaar krijgt indrukwekkend atrium met glazen dak Na second opinion kiest aannemer RWA installatie van Brakel Atmos

“DGMR maakte nauwkeurige berekeningen, op

mogelijkheid van brandoverslag vanuit het atriumdak,

basis waarvan vervolgens door Brakel Atmos

zowel naar binnen als naar buiten toe.”

de RWA installatie is ontworpen.”

Foto: Eric Minten

Foto: Eric Minten

“Er moest rekening worden gehouden met de

Eerder renoveerde Brakel Atmos al 56 glasdaken in het Rijksmu-

Voorbereiding

Onlangs is het Clusius College in Alkmaar uitgebreid met onder meer

Natuurlijke ventilatie

seum. De volgende opdracht in het museum betrof het realiseren

Renovatie van een historisch pand stelt specifieke eisen. De maatvoering

een imposant atrium van ca. 20 x 50 m. Inbo Architecten ontwierp

De RWA installatie wordt ook ingezet voor dagelijkse natuurlijke ventilatie.

van 35 glasdaken in de Philipsvleugel, die eveneens helemaal is

van een dergelijk pand is nooit standaard. Daarom heeft Brakel Atmos

het atrium, dat in het teken staat van daglicht, brandveiligheid en

Daardoor heeft het atrium een prettig binnenklimaat en is het een comfor-

gerenoveerd. Daglichttoetreding speelde hierbij een belangrijke

vooraf alles digitaal ingemeten.

comfort. Brakel Atmos realiseerde de glazen daken, de aansluitende

tabele ontmoetingsruimte. In totaal zijn 63 Brakel® Ventria uitzetramen in

rol. Zo werd het dichte dak vervangen door een atriumdak met

glasgevels én de RWA installatie in opdracht van Bouwgroep Dijkstra

de glasdaken geïntegreerd voor rook- en warmteafvoer en 74 uitzetramen

trapeziumvormige doorsnede, dat door Brakel Atmos werd geëngi-

Trapeziumvormig atrium vervangt dicht dak

Draisma. Voordat Brakel Atmos aan de slag kon, werd DGMR gecon-

voor luchttoevoer. Voor een optimale luchtverdeling zonder tocht én voor

neerd en gerealiseerd. In het kader van de brandveiligheid werd een

Brakel Atmos engineerde een dak met trapeziumvormige doorsnede -

sulteerd.

nachtkoeling is de natuurlijke ventilatie controleerbaar gemaakt met behulp

bijzondere oplossing toegepast: tweezijdig brandwerende beglazing

inclusief staalconstructie - op een gebouw dat voorheen een dicht dak

in de lessenaardaken.

had. Bij de berekening van de staalconstructie moest rekening gehouden

Bouwgroep Dijkstra Draisma wilde zeker weten dat voor brandveiligheid

op basis van binnen- en buitentemperatuur, windrichting en –snelheid en

worden met de belasting van de chandeliers die aan de dakconstructie

een optimale RWA installatie zou worden gekozen. Hoewel er al een

neerslag.

hangen. De geheel door Brakel Atmos ontwikkelde staalconstructie is

brandveiligheidsadvies lag, besloot de aannemer DGMR in te schakelen.

zegt Frank Jakobs, directeur van DGMR Bouw b.v. “Met alle betrokken

vanwege de beweging in het gebouw aan één kant vast en aan de ande-

“De aannemer stond voor een dilemma”, legt Frank Jakobs, directeur van

partijen hebben we hierover steeds een open dialoog gehad.” De brand-

re kant schuifbaar uitgevoerd.

DGMR Bouw b.v., uit. “Zowel Brakel Atmos als een andere partij had een

Brakel Atmos heeft het glazen dak vanaf de bouwkundige hoofdstaal-

werendheid van het atriumdak vroeg speciale aandacht. “Er moest reke-

Het trapeziumvormige atriumdak is circa 15 x 8 m groot en bevindt zich

RWA installatie ontworpen. Dijksma Draisma voelde zich verantwoordelijk

constructie geëngineerd en gerealiseerd inclusief de goten tussen de

ning worden gehouden met de mogelijkheid van brandoverslag vanuit het

op een hoogte van 11 meter. De beglazing is aan de zijkanten voorzien

voor een goede brandveiligheid van het schoolgebouw en legde daarom

zadeldaken en de vakwerkspanten onder de nok. Het glazen dak moest

atriumdak, zowel naar binnen als naar buiten toe”, vertelt Björn Peters,

van matte folie en is aan de bovenkant helder en transparant. Op het

het door derden opgestelde brandveiligheidsadvies aan ons voor. We

de uitstraling hebben van een kas, maar wél voldoen aan de eisen die

Senior Adviseur Brandveiligheid & Bouwtechnologie bij DGMR. “Met

atriumdak zijn aanlijnvoorzieningen voor onderhoud aangebracht.

kwamen er al vrij snel achter dat dit advies niet klopte, omdat er maar

worden gesteld aan gebouwen waarin zich veel mensen bevinden. Daarom

één scenario was doorgerekend. Daarom hebben we alle brandscena-

is gekozen voor een glasdak dat uit drie lange zadeldaken bestaat. De

“DGMR was betrokken bij de brandveiligheid van het hele Rijksmuseum”,

Brakel Atmos hebben we hierover steeds een-op-een contact gehad.”

van het Brakel® ANV-systeem . De ventilatiehoeveelheid wordt bepaald

Glazen daken

Dat resulteerde in een praktische oplossing. “In overleg is ervoor geko-

Montage glasdaken in vorm van lessenaar

rio’s alsnog doorgerekend en de benodigde capaciteit met onder meer

zadeldaken zijn opgebouwd uit het Brakel® BA-4 glasroedesysteem met

zen om niet het atriumdak zelf, maar de drie aan het atrium grenzende

In totaal zijn 34 lessenaardaken verwijderd en vervangen door nieuwe

vultijdanalyses bepaald. De RWA installatie van Brakel Atmos bleek hierop

4-zijdige oplegging en afdeklijsten. Hierin is isolerende zonwerende begla-

lessenaardaken 30 minuten brandwerend uit te voeren. De beglazing van

glasdaken. De glasdaken zijn opgebouwd uit het 4-zijdig gedragen en

aan te sluiten, waarna de aannemer besloot om Brakel Atmos de opdracht

zing opgenomen.

deze daken is zowel van binnen naar buiten als van buiten naar binnen

ingeklemde Brakel® BA-4 glasroedesysteem. De daken variëren in afme-

te geven.”

brandwerend uitgevoerd.”

tingen van ca. 3 x 4 m tot 8 x 4 m. In de lessenaars is isolerende, zonwe-

Glasgevels

rende beglazing toegepast. Drie van de lessenaardaken zijn opgebouwd

RWA installatie

De vier glazen gevels, waarin uitzetramen zijn opgenomen voor lucht-

uit het Brakel® BA-4B systeem, dat zowel van binnen naar buiten als van

DGMR maakte nauwkeurige berekeningen, op basis waarvan vervolgens

toevoer, bestaan ook uit het Brakel® BA-4 glasroedesysteem. Dankzij de

buiten naar binnen 30 minuten brandwerend is uitgevoerd.

door Brakel Atmos de RWA installatie is ontworpen. De RWA installatie, die

glasgevels en het glazen dak kan daglicht volop binnenstromen, waardoor

bestaat uit uitzetramen in daken en gevels, zorgt bij brand voor rookafvoer

het in de gemeenschappelijke ruimte aangenaam toeven is.

en afvoer van warme lucht.

De binnen zonwering onder het dak en voor de binnengevels heeft Brakel Atmos eveneens meegenomen.

7

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

8

Binnenklimaat weer beheersbaar in productiehal VDL Weweler Simulaties en proefopstelling onderbouwen keuze natuurlijk ventilatiesysteem Een productiehal met chronische warmteoverlast in de zomer.

legt Geurtzen uit. “Wanneer het buiten 30 tot 35°C wordt, moet het

Dat is een uitdaging die Brakel Atmos graag aangaat. Welke

systeem koelen. Maar als het buiten -10°C is, mag je er geen last van

oplossing is gezond voor de medewerkers? Hoe regel je de toe-

hebben. En het systeem moet netjes dicht zijn wanneer het niet hoeft

en afvoer van lucht en weer je ongewenste invloeden van buiten?

te koelen.” De voorkeur ging uit naar natuurlijke ventilatie. “We wilden

Dat waren de vragen die opdrachtgever VDL Weweler Apeldoorn

het zo eenvoudig mogelijk houden. Natuurlijke ventilatie kan niet stuk

bij Brakel Atmos neerlegde. In goed overleg werd een oplossing

en is betrouwbaar. Bovendien is het goedkoop.”

op maat ontwikkeld. Robert Geurtzen, Operations Manager van

Met behulp van hun eigen simulatiemodel bepaalde Brakel Atmos

VDL Weweler, vertelt hoe dit proces verliep.

hoeveel openingen er voor de toe- en afvoer van lucht nodig waren.

“Er zijn simulaties met verschillende temperaturen uitgevoerd. Met het

VDL Weweler ontwikkelt, produceert en verkoopt luchtveersystemen

simulatiemodel heeft Brakel Atmos de praktijk goed ingeschat.”

die met name in getrokken materiaal worden toegepast. Het technologisch hart van deze veersystemen is de veerarm, die in Apeldoorn

Luchttoevoer via Brakel® Eura-G gevellamellen met gaasroosters

Brakel® Microlab Plus continu ventilatoren zijn onder een helling geplaatst

Test toont aan dat de Brakel® Microlab Plus onder een helling regeninslagvrij is

wordt geproduceerd. In een hal van 100 x 25 meter is voor de veerarm

Regeninslagvrij systeem: proefopstelling levert bewijs

ons het vertrouwen gaf om met Brakel Atmos en het systeem door te

“Ik heb zelden een bedrijf gezien dat de zaken zo goed

een volledig gerobotiseerde productielijn ingericht. In de hal zijn ook

Er is gekozen voor het plaatsen van 30 Brakel® Eura-G gevelroosters

gaan.”

medewerkers werkzaam. “Voor de veerarm gebruiken we speciaal

en 40 Brakel® Microlab Plus continu dakventilatoren, die op basis van

De Brakel® Eura-G gevelroosters zijn voorzien van gaasroosters. “We

voorbereidt. Brakel Atmos was oplossingsgericht en de

verenstaal, dat wordt opgewarmd tot zo’n 1200°C”, zegt Geurtzen.

de binnentemperatuur in drie standen open gestuurd kunnen worden.

willen voorkomen dat ongedierte binnenkomt én willen ongewenste

“Veel van de warmte die hierbij vrijkomt, koelen we weg en wordt ver-

De dakventilatoren, die een hoge afvoercapaciteit hebben, zijn onder

personen ook buiten houden.

volgens weer gebruikt voor de vloerverwarming in de logistieke hallen.

een helling in het dak geplaatst. Geurtzen legt uit waarom continu ven-

Een deel van de warmte gaat in de lucht van de hal zitten. Aangezien

tilatie nodig is. “We produceren continu. We willen niet dat we de dak-

Resultaat conform afspraak

de hal goed geïsoleerd is, kan het in de zomer heel erg warm worden.”

ventilatoren dicht moeten doen wanneer het regent. We willen juist dat

“Ik heb zelden een bedrijf gezien dat de zaken zo goed voorbereidt”,

De bestaande luiken in de kap van de hal ventileerden onvoldoende.

de ventilatoren de warmte blijven afvoeren, ook als het regent. Maar

stelt Geurtzen vast. “Dat bleek ook weer bij de uitvoering. Alles paste,

“Vandaar dat we Brakel Atmos hebben benaderd.”

water of condens mag daarbij niet binnenkomen. Dat zou funest zijn,

we hebben er geen last van ondervonden. Tijdens de montage kon de

want hier staan diverse zoutbaden waar geen water in mag komen.”

productie gewoon doorgaan en alles werd netjes opgeruimd.”

Simulatiemodel

Onder een helling plaatsen van de Brakel® Microlab Plus ventilatoren

Geurtzen concludeert: “De medewerkers in de productiehal zijn blij

De opdracht: creëer een goed functionerend ventilatiesysteem voor

was nieuw voor Brakel Atmos. Met een proefopstelling heeft Brakel

met het resultaat. De gesprekken en de voorbereidingen waren

een productiehal waarin 24 uur per dag, 5 dagen per week wordt

Atmos getest of hierbij inderdaad geen water of condens kan lekken.

constructief. Brakel Atmos was oplossingsgericht en de simulaties

geproduceerd. “Dat lijkt eenvoudig, maar in de praktijk valt dat tegen”,

“Deze test in Uden hebben wij bijgewoond. Een geslaagde test die

hebben daar een positieve rol in gehad. We zijn absoluut tevreden

simulaties hebben daar een positieve rol in gehad.”

Robert Geurtzen, Operations Manager VDL Weweler

over de manier van werken van Brakel Atmos.”

9

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

10

▲ Natuurlijke ventilatie in dak en gevel ▼

Prestatiegarantie overtuigt Intralox, LLC Europe Simulatiemodel legt basis voor ventilatieoplossing Wanneer de buitentemperatuur tot 21 graden steeg, liep de

raturen tot 27 graden. In het magazijn ondervonden de medewerkers

Oplossing tot in detail uitgewerkt

binnentemperatuur snel op. Dat was tot juni 2014 de situatie in

nog meer hinder: op een hoogte van 8 meter werd een temperatuur

Brakel Atmos installeerde bij Intralox 9 Brakel® Eura lamellenventila-

de productiehal van Intralox in Amsterdam. Met mechanische

van ruim 40 graden gemeten.” Onder deze onaangename omstandig-

toren in het dak en 6 Brakel® Eura lamellenventilatoren in de gevel.

ventilatie viel het warmteprobleem niet op te lossen. Kon Brakel

heden liep de productiviteit terug.

De dakventilatoren hebben transparante kleppen waardoor daglicht

Atmos het probleem met natuurlijke ventilatie oplossen? Met

het gebouw binnenkomt. De gevelluiken, voorzien van aluminium Simulatiemodel bewijst waarde

kleppen, zijn in de kleur van de gevel gemoffeld waardoor er een

Om tot een oplossing te komen, maakte Brakel Atmos gebruik van het

esthetisch geheel is ontstaan. Met het simulatiemodel werd bepaald

Van kleine fabrikant van transportbanden groeide Intralox in de

zelf ontwikkelde simulatiemodel voor de industrie. Het simulatiemodel

in hoeveel groepen de systemen open- en dichtgestuurd moeten

afgelopen veertig jaar uit tot mondiaal marktleider in transportbandop-

houdt rekening met eigenschappen zoals de gebouwschil, verschil-

worden en op hoeveel dagen de ingestelde temperatuur overschre-

lossingen. “Die positie danken we aan consistentie op vier gebieden:

lende regelstrategieën voor ventilatie, gebouworiëntatie, daglichttoe-

den kan worden. “Het is een fantastisch model”, vindt Hagers. “Je

service, technologie, verantwoordelijkheid en resultaten”, vertelt

treding en warmteproductie. De uitgangspunten voor de gewenste

kunt zien wat er gebeurt met de binnentemperatuur als je gebruik

Danielle Hagers, purchase and facility manager van Intralox, LLC

situatie werden ingevoerd in het model, waarna de dimensionering

maakt van thermiek en natuurlijke ventilatie. Het model maakt duide-

Europe. “Want uiteindelijk komt het hierop neer: wij zijn succesvol als

van het natuurlijke ventilatiesysteem kon worden bepaald. Wat waren

lijk dat het noodzakelijk is om dakluiken te kiezen, wil je de optimale

onze klanten tevreden zijn.” Intralox geeft geld-teruggaranties af aan

de belangrijkste eisen van Intralox? “De temperatuur moest onder

temperatuur bereiken.”

klanten. Het bedrijf staat voor de kwaliteit die het levert. Voor Brakel

de 25 graden komen, zo ruim mogelijk. En we moesten binnen een

Voor Danielle Hagers was natuurlijke ventilatie nieuw. “Het is een

Atmos geldt hetzelfde. Dus was het antwoord ja, toen Intralox vroeg

bepaald budget blijven.”

goedkoop en effectief middel om de productiehal af te koelen en de

100% zekerheid in de vorm van een prestatiegarantie?

productiviteit van onze mensen te behouden.”

of Brakel Atmos het warmteprobleem kon oplossen én bereid was om daarbij een prestatiegarantie af te geven.

11

D. Hagers, Intralox, LLC Europe

Waarom natuurlijke ventilatie?

Met natuurlijke ventilatie kan de temperatuurhuishouding flink worden

Medewerkers zijn tevreden

“We hebben goede uitleg gekregen in het voor-

Temperaturen tot 40 graden

verbeterd. Een natuurlijk ventilatiesysteem zorgt er namelijk voor

Voorbereiding, montage en onderhoud door Brakel Atmos: Hagers is

traject. Brakel Atmos nam de tijd om genoeg info

Over de prestatiegarantie later meer; eerst terug naar de uitgangs-

dat warmte boven in de ruimtes afgevoerd wordt, waardoor warmte

er tevreden over: “We hebben goede uitleg gekregen in het voor-

situatie. “De productiehal wordt gebruikt voor de assemblage van

minder snel kan opbouwen. Dat komt doordat natuurlijke ventilatie is

traject. Brakel Atmos nam de tijd om genoeg info te verschaffen. De

te verschaffen. De montage verliep ook goed. De

transportbanden en de opslag van modules. Bij een buitentempe-

gebaseerd op thermiek. Bij warme dagen komt een luchtstroom op

montage verliep ook goed. De productie moest tijdens de plaatsing

ratuur van 21 graden warmde de hal snel op. Zolang we goed weer

gang waardoor warmte wordt afgevoerd.

van de systemen gewoon doorgaan. Door de flexibele opstelling van

hadden, bleef de temperatuur maar stijgen. Dat kwam doordat de

Een aantrekkelijk extra voordeel is dat een natuurlijk ventilatie-

Intralox en Brakel Atmos is dat zonder problemen verlopen.”

verhuurder in overleg met de brandweer de dakluiken had dicht-

systeem ook eenvoudig als nachtkoeling kan worden gebruikt. Tijdens

Tot slot, hoe zat het met de prestatiegarantie? In overleg met Intralox

gemaakt.” Met nadelige gevolgen. “De warmte kon niet weg en

de nacht kan het pand en de massastraling dan met lucht van buiten

was afgesproken dat de tevredenheid van de medewerkers in de

de warmtedeken werd alsmaar dikker, waardoor het mechanische

worden gekoeld. Wanneer de medewerkers ’s ochtends binnenkomen

productiehal hiervoor de graadmeter zou zijn. Het oordeel was helder.

ventilatiesysteem niet het verschil voor de mensen kon maken. De

is de luchttemperatuur aangenaam koel, wat bovendien de tempera-

“We hebben een goede zomer gehad. Onze mensen vinden het een

medewerkers in de assemblageruimte kregen te maken met tempe-

tuuropbouw gedurende de dag vertraagt.

zeer goed systeem.”

BrakelAtmosfeer

productie moest tijdens de plaatsing van de systemen gewoon doorgaan.”

BrakelAtmosfeer

12

Hoe weten we of er voldoende daglicht in een gebouw is?

Daglichtberekeningen en simulaties bieden uitkomst

Daglicht heeft een positieve invloed op het welzijn van mensen.

Het werkt stressverlagend, verhoogt het concentratievermogen, werkt prestatieverhogend en heeft een positief effect op ziekte-

1500,00 lx 750,00 lx 600,00 lx 500,00 lx 400,00 lx 300,00 lx 200,00 lx 100,00 lx

50,00 lx

verzuim, depressies en slapeloosheid. Naast de gezondheidseffecten is er nóg een voordeel: daglicht werkt ook energie-

koeling

besparend.

winkelschappen

Naast het feit dat er een minimale lichtsterkte nodig is voor de veiligheid (beschreven in de NEN-EN 12464-1), heeft daglicht dus een grote toegevoegde waarde. Natuurlijk licht heeft - in combinatie

broodafdeling

met uitzicht naar buiten - een positief effect op het Circadiaans ritme (waak-slaap ritme). Dit komt omdat daglicht tijdens de dag van kleur

servicebalie

verandert én dynamisch is door invloeden van het weer. Dit in combi-

kassa’s

natie met zicht op buiten verhoogt het comfort van het binnenklimaat.

Inzicht in daglichttoetreding Met behulp van daglichtberekeningen en simulaties geeft Brakel Atmos aan hoe de daglichttoetreding in een gebouw is. Hierbij wordt rekening gehouden met:

Grondplan met globale indeling van het winkeloppervlak

Overzicht indeling

Volledig bewolkte dag op 21 juni 12:00 uur Daglichttoetreding is onvoldoende om aan de gewenste 500 lux te voldoen. Lichtspreiding is echter wel regelmatig.

• Grootte en positie van raamopeningen.

• Doorlaatbaarheid van het invallende licht (type glas, vervuiling omgeving).

• Externe belemmering zoals bomen of gebouwen.

• Interne reflecties (licht dat binnen is en weerkaatst tegen wanden, plafond etc.).

Visualisaties voor onderbouwde keuzes Visualisaties blijken zeer verhelderend te zijn bij het maken van keuzes m.b.t. glasconstructies in gebouwen. Opdrachtgevers weten vooraf hoeveel, en waar, daglicht binnenkomt. Ook kan duidelijk worden gemaakt wat dat betekent voor de kunstverlichting en de warmtelast.

1500,00 lx 750,00 lx 600,00 lx 500,00 lx 400,00 lx 300,00 lx 200,00 lx 100,00 lx

50,00 lx

1500,00 lx 750,00 lx 600,00 lx 500,00 lx 400,00 lx 300,00 lx 200,00 lx 100,00 lx

50,00 lx

1500,00 lx 750,00 lx 600,00 lx 500,00 lx 400,00 lx 300,00 lx 200,00 lx 100,00 lx

50,00 lx

Voorbeeld supermarkt Het voorbeeld hiernaast betreft een supermarkt van 32 x 60 m met een glazen gevel en 50 Brakel® Greenlite glazen lichtkoepels van 1,3 x 1,3 m verdeeld over 5 rijen. Er zijn 4 simulaties gemaakt om te bepalen hoeveel daglichttoetreding er in het gebouw zal zijn. De norm voor werkverlichting (verlichtingssterkte) in een supermarkt is 400-750 lumen.

Afwisselende hemelkoepel op 21 juni 12:00 uur Wanneer er direct zonlicht bij de berekening wordt meegenomen, voldoet het ontwerp aan de eis van 500 lux. Er is geen kunstlicht nodig in het pand.

13

BrakelAtmosfeer

Volledig bewolkte dag op 21 september 12:00 uur Daglichttoetreding is onvoldoende om de ruimte te verlichten tot 500 lux. Kunstlicht zal in deze maanden nodig zijn om bij te lichten. Er is wel een egale daglicht verlichting.

Afwisselende hemelkoepel op 21 september 12:00 uur Wanneer direct zonlicht in de berekening wordt meegenomen zal het ontwerp in het voor- en najaar ook (nagenoeg) voldoen aan de wens van 500 lux.

BrakelAtmosfeer

14

BIPV levert belangrijke bijdrage aan energiezuinige gebouwen

Fotografie: © Thea van den Heuvel /DAPh

Zonnecellen steeds vaker geïntegreerd in glazen daken BREEAM-gebouw WaterCampus Leeuwarden

Duurzaamheid is tegenwoordig een leidend beginsel bij de

Esthetica en zonwering

ontwikkeling en realisatie van nieuwe gebouwen. De laatste jaren

De daglichttoetreding en het energierendement zijn belangrijke

dragen glazen daken steeds vaker bij aan duurzame, energie-

voordelen van BIPV. Een ander voordeel is dat er op de kosten van

zuinige gebouwen. Dit blijkt onder meer uit de toename van het

zonwering bespaard kan worden. De PV-cellen halen namelijk een

aantal projecten waarin Brakel Atmos BIPV in glasdaken toepast.

deel van de lichtintensiteit weg, waardoor zonwering in sommige

Voorbeelden zijn het BREEAM-gebouw van de Watercampus

gevallen niet toegepast hoeft te worden. BIPV-beglazing heeft boven-

Leeuwarden, onderwijsgebouw Polak Building van de Erasmus

dien een esthetisch effect doordat het bijzondere schaduwpatronen in

Glazen dak met PV

universiteit Rotterdam, Centrum Duurzaam van ROC Friese Poort

het gebouw creëert.

Het glazen dak met een totale lengte van 25 meter en maximale

in Leeuwarden en Station Eindhoven. De drie eerstgenoemde

WaterCampus Leeuwarden is het knooppunt van de Nederlandse watertechnologiesector. Het opvallende hoofdgebouw van deze campus is BREEAM-gecertificeerd. Het bevat onder meer kantoorruimten voor diverse bedrijven en laboratoria voor onderzoek op het gebied van watertechnologie.

breedte van 11,6 meter is opgebouwd uit zadeldaken waarin aan

projecten komen in dit artikel aan de orde, terwijl Station Eind-

Engineering

de zuidzijde BIPV-ruiten zijn geïntegreerd. Aan de noord-, oost- en

hoven in het volgende artikel wordt besproken.

Zoals gezegd dient in de ontwerpfase goed gekeken te worden naar

westzijde is isolerende HR++ beglazing toegepast.

de opstelling van de BIPV-ruiten. Ook is het belangrijk om rekening BIPV: in glas geïntegreerde zonnecellen

te houden met de bekabeling. Iedere BIPV-ruit heeft namelijk een

Bij BIPV (Building Integrated Photo Voltaics) zijn zonnecellen es-

connector die buiten het glas uitsteekt. Deze connectoren worden aan

Uitzetramen voor natuurlijke ventilatie

thetisch in een glazen ruit geïntegreerd. Hiervoor worden PV-cellen

elkaar gekoppeld om een zo lang mogelijke schakeling te creëren,

Natuurlijke ventilatie draagt bij aan een prettig binnenklimaat. Hier-

tussen twee ruiten aangebracht. Doorgaans maken de PV-cellen deel

waarmee zo veel mogelijk stroom wordt opgewekt. Daarnaast

voor zijn Brakel® Ventria uitzetramen in het glasdak toegepast.

uit van een gelaagde ruit die een geharde ijzerarme buitenruit heeft.

verdient de keuze van het juiste roedeprofiel speciale aandacht in

Deze speciale buitenruit zorgt ervoor dat de zonne-energie maxi-

de ontwerpfase. De bekabeling moet immers door het roedesysteem

maal benut wordt door de PV-cellen. Gewoon glas bevat namelijk

kunnen lopen.

ijzeroxide, wat de opbrengst van de PV-cellen verlaagt. De ijzerarme ruit wordt gehard zodat die in staat is om de thermische spanning

Actuele projecten

door warmte op te nemen. Dat is nodig omdat een ongeharde ruit een

Brakel Atmos was het afgelopen jaar betrokken bij diverse projecten

Opdrachtgever : Gemeente Leeuwarden

groot risico op thermische breuk heeft.

waarin BIPV is toegepast. Drie van deze projecten worden hierna kort

Ontwerp

: Architectencoöperatie GEAR

toegelicht.

Realisatie

: BAM Utiliteitsbouw Groningen

De stroomopbrengst De hoeveelheid PV-cellen en de wijze waarop ze zijn verdeeld over de ruit, zijn bepalend voor de lichtdoorlatendheid van de ruit en voor de stroomopbrengst. Voor de stroomopbrengst zijn de hellingshoek en de bezonning van het gebouw ook bepalende factoren. In het detailontwerp van een glazen dak zal daarom goed moeten worden gekeken naar een opstelling waarbij de invloed van schaduwwerking minimaal is. In het geheel van de gekoppelde BIPV-ruiten is het namelijk de ruit met de minste opbrengst die per string de totale stroomopbrengst bepaalt. Onderstaand schema verduidelijkt dit.

Onderwijsgebouw Polak Building Erasmus Universiteit Rotterdam

Opbrengst van string met een cel in de schaduw

Polak Building is het nieuwe multifunctionele onderwijsgebouw van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Het heeft 5 verdiepingen en ruim 600 moderne studieplekken, die met elkaar verbonden zijn door een groot glasoverkapt atrium dat bijdraagt aan een prettig binnenklimaat met veel daglicht.

15

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

16

Glazen dak met BIPV Brakel Atmos realiseerde het glazen dak met een afmeting van ± 24 x 21 meter. Hierin zijn 90 BIPV-glaspanelen opgenomen.

Het glasdak is opgebouwd uit het Brakel® BA-4 beglazingssysteem.

De geïntegreerde 90 BIPV-glaspanelen hebben een afmeting van ± 1,77 x 1,77 meter met een TI (LTA) van ± 27%, g-factor (ZTA) van ± 31% en Ug (U-waarde) van ± 1,1 W/m²K. De overige ruiten zijn van

Speciale constructies voor Stationspassage Eindhoven Bijzondere glazen daken: met BIPV en glazen vinnen

isolerende, zonwerende HR beglazing en hebben een TI (LTA) van ++

± 38%, g-factor (ZTA) van 22% en Ug (U-waarde) van ± 1,1 W/m²K. Station Eindhoven zal in 2020 naar verwachting 115.000 reizigers

Glazen vinnen/glazen liggers: transparant en esthetisch

per dag ontvangen. In zijn huidige omvang zal het in 1956 gebouwde

De twee nieuwe glasdaken in de Noordhal en de Zuidhal – waarover

station dit niet aankunnen. Daarom wordt in opdracht van ProRail

verderop meer – zijn uitgevoerd met glazen vinnen (liggers). De gla-

Opdrachtgever : Erasmus Universiteit Rotterdam

gewerkt aan de uitbreiding van het station, waarvoor Arcadis het

zen vinnen zorgen voor transparantie en zijn ook nog eens bijzonder

Ontwerp

: Architectenbureau Paul de Ruiter

ontwerp maakte. Daarnaast wordt het station ook beter toegankelijk

esthetisch. In de bovengenoemde Noordhal hebben de glazen liggers

Realisatie

: SMT Bouw & Vastgoed

gemaakt voor mindervaliden. In opdracht van Heijmans Civiel reali-

een lengte van 5 meter en een hoogte van 50 centimeter. Aan de

seerde Brakel Atmos twee bijzondere glasdaken. Ze zijn bijzonder in

sterkte van het glas werden hoge eisen gesteld. De glazen vinnen zijn

twee opzichten: beide glasdaken worden gedragen door transparan-

uitgevoerd met Sentry glass plus.

te glazen vinnen én één glasdak is voorzien van BIPV-beglazing.

Centrum Duurzaam van ROC Friese Poort Leeuwarden Centrum Duurzaam in Leeuwarden is het praktijk- en kenniscentrum voor duurzame techniek van ROC Friese Poort. Studenten van de opleiding Bouw en Techniek volgen hier lessen en werken aan opdrachten.

Zonnecellen in gesegmenteerd glasdak In het gesegmenteerde ronde glasdak van ± 12 x 12 meter is 35 m² aan BIPV-beglazing toegepast. Het totale vermogen hiervan is 3050 Wp. De PV-cellen zijn verdeeld over 20 ruiten. Bij de indeling van de BIPV-beglazing heeft BRT Architecten uit Alkmaar speciale aandacht besteed aan het esthetisch effect. De overige (isolerende) Station Eindhoven is een rijksmonument. Daarom wordt het

Zuidhal: gezeefdrukte beglazing

duurzaam gerestaureerd zonder dat het aanzicht van het station

In de Zuidhal is een glasdak aangebracht met een lengte van ± 20,5

Energiezuinige glasconstructie

verandert. Kenmerkend voor het ontwerp zijn het handhaven van de

meter en een breedte die varieert van 5,2 tot 7,4 meter. In de Zuidhal

De toegepaste glasconstructie, het Brakel® BA-4 glasroede systeem,

bestaande tunnel en het creëren van een nieuwe passage aan de

zijn zeer lange glazen liggers – met een lengte tot 7,40 meter – toe-

heeft een hoge luchtdichtheid (ruim onder ‘klasse 4 lijn‘) en een hoge

oostzijde. De bestaande tunnel en de nieuwe passage worden met

gepast. De hoogte van de liggers is 50 cm. Ook hier werden daarom

waterdichtheid (klasse E750).

elkaar verbonden zodat de bestaande monumentale passage groten-

zeer hoge eisen gesteld aan de sterkte van het glas. De R&D-afdeling

deels intact blijft.

van Brakel Atmos heeft hiervoor uitgebreide constructieberekeningen

beglazing is zonwerend uitgevoerd.

uitgevoerd. Het glasdak van de Zuidhal wordt extra speciaal; op de Noordhal: glasdak met zonnecellen

beglazing wordt namelijk een zeefdruk aangebracht.

Voor de Noordhal engineerde Brakel Atmos een glazen dak met een totale oppervlakte van 154 m² en een afmeting van ± 30 x 5,25

17

BrakelAtmosfeer

Opdrachtgever : ROC Friese Poort Drachten

meter. In de semi-structurele glasconstructie is gelaagde beglazing

Ontwerp

: BRT Architecten

met in PVB-folie geïntegreerde PV-cellen toegepast. Een duurzame

Realisatie

: Jorritsma Bouw

oplossing.

BrakelAtmosfeer

18

In de tramremise is het ’s zomers weer prettig werken Gezond en beheersbaar binnenklimaat dankzij natuurlijke ventilatie Tramremises bieden niet alleen een parkeerplaats voor trams,

Waarom natuurlijke ventilatie?

het zijn vaak moderne werkplaatsen waar trams worden gewas-

Brakel Atmos adviseerde meer natuurlijke ventilatie toe te passen.

sen en waar onderhoud wordt verricht. In een van die tramre-

Waarom? In de hal heb je grote deuren die vaak opengaan om trams

mises liep de temperatuur door het grote glasoppervlak in de

binnen te laten. Elke keer komt dan warme lucht binnen. Vanwege

werkruimten ’s zomers op. Deze temperatuurontwikkeling in

de omvang van de ruimte enerzijds en het regelmatig opengaan van

combinatie met de verhoogde luchtvochtigheid bij het wassen

de bedrijfsdeuren anderzijds was het plaatsen van een koelinstallatie

van trams werd door medewerkers als onaangenaam ervaren.

(airco) geen haalbare kaart. Daarom is gekozen voor het uitbreiden

Daarom werd er gezocht naar een oplossing voor dit probleem.

van de natuurlijke ventilatie, door middel van gevel- en dakventilatie-

Natuurlijke ventilatie bood uitkomst.

roosters.

‘s Zomers liep de temperatuur te hoog op. Vooral in de washal en het

Er zijn 50 lamellenroosters voor luchttoevoer in de gevels en 12

quick spoor, waar kleine klusjes worden gedaan, hadden mensen

lamellenroosters voor luchtafvoer in het dak geplaatst. Om bij warme

daar last van. Hoe dit kwam? Het is een grote, goed geïsoleerde hal

dagen ’s nachts de gebouwmassa af te laten koelen, zijn de roosters

met veel glas waarin met mechanische afzuiging en natuurlijke aan-

aangesloten op een nachtkoelingsregeling.

Brakel® Eura-G lamellenventilatoren tussen de tramstalling en de onderhoudswerkplaats

voer van lucht wordt geventileerd. Hoewel de temperatuurmetingen uitwezen dat de normen niet werden overschreden, werd de zonnestraling direct achter het glas toch als onaangenaam ervaren.

Welstand en lamellenroosters De lamellenroosters voor de tramremise zijn zorgvuldig geselecteerd. Op de daken en in de binnengevel tussen de tramstalling en de onderhoudswerkplaats zijn Eura-G lamellenventilatoren gemonteerd. In de buitengevel zijn Estra lamellenroosters toegepast. Voor de buitengevel is een slanker systeem gekozen, waarbij meer glas en minder kader te zien is. Uit esthetisch oogpunt had de welstandscommissie namelijk als eis gesteld dat de lamellen in de buitengevel minimaal zichtbaar mochten zijn.

Lamellenroosters geïntegreerd in bestaande lichtstraten Aan het pand werd uiteraard niet meer veranderd dan nodig was.

Bij acht daksystemen heeft Brakel Atmos de bestaande onderconstructies van de lichtstraten gebruikt. De lichtstraten zijn dus zo veel mogelijk gehandhaafd om bouwkundige werkzaamheden te beperken.

Glas heeft voorkeur boven kunststof Alle lamellenroosters zijn uitgevoerd met glazen kleppen. Om meerdere redenen: men wilde een optimale daglichttoevoer, daarnaast was duurzaamheid een overweging. Bovendien heeft kunststof als nadeel dat het sneller veroudert en sneller vervuilt.

‘Warmteverzuim’ naar 0 Het natuurlijke ventilatiesysteem blijkt effectief. Het werkklimaat is aanzienlijk verbeterd. Ook tijdens warme zomerdagen kunnen mensen hun werk gewoon uitvoeren. Er zijn geen klachten meer en er is ook geen verzuim meer ten gevolge van warmte.

Esthetische Brakel® Estra glaslamellen in de buitengevel

19

BrakelAtmosfeer

Luchtafvoer via Brakel® lamellenroosters in het dak

BrakelAtmosfeer

20

Hal met natuurlijke ventilatie is de beste ‘werkhal’ Effectieve warmteafvoer belangrijk voor verpakkingsspecialist Cups4you Cups4you uit Oss produceert spuitgegoten verpakkingen voor met name bedrijven in de levensmiddelenindustrie, zoals Johma, Campina en Haribo. Bij dit productieproces wordt kunststof gesmolten.

Alle machines warmen op tot temperaturen tussen de 200 en 240 graden. Hierdoor wordt het in de productieruimten erg warm. Deze warmte moet goed afgevoerd worden. Ron Vogels, Technical Manager bij Cups4you, vertelt dat de hal waarin natuurlijke ventilatie is toegepast, het prettigste werkklimaat heeft.

Cups4you, voorheen Vadeal Plastics geheten, bestaat al sinds 1969 en produceert naast kunststof verpakkingen ook flesdoppen voor zowel glazen flessen als petflessen. Er wordt 24 uur per dag, 7 dagen in de week geproduceerd. Het bedrijf engineert zijn eigen robots en heeft 72 medewerkers.

Ontzettend warm “Door het productieproces kan het ontzettend warm worden in een hal.

Dat is lastig. Het is hier binnen minimaal een graad of 5 warmer dan buiten, óók in de zomerperiode. Het is dus belangrijk dat die warmte goed wordt afgevoerd naar buiten”, geeft Vogels aan.

Natuurlijk werkt beter dan mechanisch “We hebben hier drie hallen. Eén hal wordt mechanisch geventileerd. In de praktijk betekent dit dat er van buitenaf lucht ingeblazen wordt, die via het dak moet worden afgevoerd. Dit levert echter geen gelijkmatige temperatuurverdeling op; je krijgt er de warmte op de een of andere manier niet mee uit. Je zou het misschien niet verwachten maar de hal met R. Vogels, Cups4you

natuurlijke ventilatie heeft het beste klimaat. Daar staan de luiken, boven in de hal, tegen elkaar open als het warm is. Dit trekt de warmte automatisch uit de hal. De natuurlijke ventilatie wordt gestuurd op windrichting, maar eerlijk gezegd zet ik de kleppen ook wel eens handmatig open om het nog even lekker wat koeler te krijgen. Dat werkt prima.”

Duurzaamheid “Natuurlijke ventilatie is een energiezuinig systeem en dat is natuurlijk mooi meegenomen. Onze machines zijn echter de grote energievreters.

Daar is veel meer mee te besparen, dus daar focussen we ons vooral op. Om het energieverbruik van de machines te beperken, koelen we met buitenlucht, maken we gebruik van een gesloten koelsysteem en wordt vrijkomende warme lucht koude ruimtes ingeblazen, zoals in het magazijn.”

Onderhoud “Net als onze machines moeten onze ventilatiesystemen vanzelfsprekend ook periodiek onderhouden worden. We hebben dan ook een onderhoudscontract met Brakel Atmos. Dat werkt goed: we worden tijdig gebeld en het onderhoud wordt naar behoren uitgevoerd.”

21

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

22

Ontwerp

CCV

Installatie Onderhoud

CCV

CCV

Verplichte inspectiecertificering: Hoe zit het nu precies?

Gebouweigenaren en eindgebruikers weten niet waar ze aan toe zijn Sinds 1 januari 2015 moeten onder andere brandmeld-, ontrui-

Neem tijdig stappen om aan uw zorgplicht te

mingsalarm- en rook- en warmteafvoerinstallaties (RWA instal-

voldoen

laties) veelal voorzien zijn van een inspectiecertificaat op grond

Gebouweigenaren en eindgebruikers die precies willen weten

van het CCV. Deze verplichting vloeit voort uit het Bouwbesluit

wat er in het kader van de zorgplicht van hen wordt verwacht,

2012 en is algemeen bekend in de brandveiligheidsmarkt. Dit

kunnen Brakel Atmos inschakelen. Op verzoek van

wil overigens niet zeggen dat alle gebouweigenaren en eindge-

woningbouwverenigingen, vastgoedbeheerders en bedrijven

bruikers precies weten wat er van hen wordt verwacht. En dat is

hebben wij in het afgelopen jaar diverse informatiemiddagen

ook niet vreemd, want de verplichte inspectiecertificering houdt

georganiseerd. Hiermee hebben we veel onduidelijkheid weg

nogal wat in. Daarom biedt Brakel Atmos gebouweigenaren en

kunnen nemen.

GAMMA Eersel behaalt snel het verplichte inspectiecertificaat Goede samenwerking van gemeente, brandweer, opdrachtgever en Brakel Atmos

eindgebruikers de helpende hand door vrijblijvend advies te geven én verhelderende informatiebijeenkomsten te organiseren.

Hebt u interesse in een informatiemiddag?

Daar is veel behoefte aan …

Wilt u meer weten over de verplichte inspectiecertificering of wilt u dat Brakel Atmos een informatiemiddag organiseert?

De in het Bouwbesluit 2012 verplicht gestelde inspectiecertificering

Neem dan contact met ons op.

geldt - ten aanzien van brandmeld- en ontruimingsalarminstallaties - met name voor ‘risicogebouwen’ terwijl dit voor geëiste RWA installaties altijd van toepassing is. Dit zijn enerzijds gebouwen waarin

Handhavende instanties gaven in 2014 aan dat de brandveilig-

Veilig werken tegen de klok

mensen verblijven die niet of verminderd zelfredzaam zijn, zoals

heid van de GAMMA in Eersel niet meer voldeed aan de eisen

Met de update was behoorlijk wat werk gemoeid. De RWA installatie

zorginstellingen en ziekenhuizen. Anderzijds gaat het om openbare

van het Bouwbesluit. GAMMA schakelde hiervoor eind 2014

kreeg een nieuwe persluchtkast en er werd een nieuwe intelligente

ruimten met een hogere bezettingsgraad aan mensen, zoals winkels

Brakel Atmos in. Met een speciaal verzoek: kan het vóór maart –

brandmeldcentrale met brandweerpaneel geplaatst. Door het hele

en winkelcentra. Volgens de Woningwet, waar het Bouwbesluit 2012

start van het tuinseizoen! – geregeld zijn?

pand, dat onder meer de bouwmarkt, kantoren, het magazijn en de

bij aansluit, hebben zowel gebouweigenaren als eindgebruikers zorg-

zagerij omvat, werden optische rookmelders aangebracht. Dit zijn

plicht in het kader van de brandveiligheid.

Eigenaar verantwoordelijk voor de certificering De eigenaar van een gebouw (vaak een verhuurder) dient ervoor te zorgen dat de brandveiligheidsvoorzieningen, zoals de brandmeld-,

“Interessante dag met goede interactie.”

“Er is veel kennis gedeeld; een zeer goed initiatief!”

intelligente automatische puntmelders die reageren op zichtbare

Eersel. Hierbij waren naast de opdrachtgever mensen van de brand-

rookdeeltjes. Tevens zijn intelligente handmelders en een intelligen-

weer en twee specialisten van Brakel Atmos aanwezig. Tijdens deze

te akoestische signaalgever met flitslicht geplaatst. Omdat snel én

bijeenkomsten is de situatie in kaart gebracht.

veilig werken geboden was, werden de werkzaamheden voor een belangrijk deel tijdens de openingstijden verricht. In overleg met

Aanpassen aan techniek van nu

GAMMA Eersel stelde Brakel Atmos hiervoor een veiligheidsplan op,

Op basis van de verkregen informatie stelde Brakel Atmos een

dat samen met de planning werd doorgesproken met de GAMMA-me-

woordelijkheid: deze dient te voldoen aan de brandveiligheidsvoor-

Programma van Eisen (PVE) op, dat vervolgens werd goedgekeurd.

dewerkers. In het magazijn was een pallet en een ruimte vrijgemaakt

schriften die met het specifieke gebruik van het gebouw samen-

Brakel Atmos inspecteerde zowel de rook- en warmteafvoerinstallatie

voor de materialen van Brakel Atmos en de hoogwerker. De update

hangen. Kortom, complexe materie waarin men niet gemakkelijk

(RWA installatie) als de brandmeldinstallatie (BMI). De RWA installatie

werd uitgevoerd door een klein team van mensen die gewend zijn om

wegwijs wordt. Toch moeten gebouweigenaren en eindgebruikers

die Brakel Atmos tien jaar geleden had geïnstalleerd en sindsdien

te werken terwijl de onderneming ‘in bedrijf’ is.

zich er wel in verdiepen. Vooruitschuiven van het certificeringstraject

had onderhouden, voldeed nog. De tien jaar oude BMI moest echter

is niet handig. Zeker bij oudere installaties is de kans groot dat in het

helemaal vernieuwd worden. De omliggende panden vroegen hierbij

Resultaat: ruim op tijd

kader van het certificeringstraject de nodige aanpassingen moeten

speciale aandacht. Voorkomen moest worden dat in geval van brand

De systemen waren nog voor de afgesproken datum geïnstalleerd,

worden doorgevoerd. Bovendien: stel u voor dat er brand uitbreekt in

brandoverslag zou kunnen plaatsvinden. De aanrijdtijd van de brand-

zodat GAMMA Eersel met het inspectiecertificaat en zonder onge-

uw gebouw terwijl het verplichte inspectiecertificaat ontbreekt. Daar

weer is een andere factor waarmee rekening is gehouden. Verder zijn

makken het tuinseizoen kon ingaan.

moet u toch niet aan denken?

de installaties aangepast aan de huidige stand van de techniek.

ontruimingsalarm- en RWA-installatie, gecertificeerd zijn en aan alle eisen voldoen. De eindgebruiker (huurder) heeft een andere verant-

23

Reacties van deelnemers infodagen:

Er vonden twee prettige overlegsessies plaats bij de gemeente

BrakelAtmosfeer

“Zeer nuttig, veel dingen waren nieuw voor ons.”

BrakelAtmosfeer

24

Vaessen Bouw en Brakel Atmos werken samen van engineering tot onderhoud Oplossingsgericht en deskundig in alle projectfasen Vaessen Bouw in Raamsdonksveer is marktleider in maatschappelijk vastgoed. Het bedrijf vertaalt huisvestingsvragen voor

Sportcomplex De Meent in Alkmaar

sport, onderwijs en brandweer naar duurzame, exploitabele gebouwen. Hoe pakt Vaessen Bouw dit aan? Welke bijdrage

R. de Bruin en C. van Bezouw, Vaessen Bouw

levert Brakel Atmos? Projectleiders Ronald de Bruin en Cees van

RWA installatie op basis van gelijkwaardigheid

Bezouw illustreren het aan de hand van twee recente projecten: De Meent en De Warande.

Uitvoeringsfase

Een grootscheeps project met sloop, verbouw en herbouw trans-

Centrale entreehal: daglichttoetreding en ventilatie

In opdracht van de gemeente Alkmaar transformeerde Vaessen Bouw

Ook over de rol van Brakel Atmos in de uitvoeringsfase zijn de

formeerde De Meent tot een modern topsportcomplex. Brakel

Voor daglichttoetreding zijn negen Brakel® Arcilite lichtstraten van

De Meent tot een modern topsportcomplex met diverse faciliteiten

projectleiders tevreden. Van Bezouw. “De levertijden en de werkbege-

Atmos realiseerde de RWA installaties en de glazen lichtstraten

± 8,5 x 1,3 meter toegepast, waarin voor rook- en warmteafvoer Brakel®

onder één dak, zoals de schermzaal, het krachtsportcentrum en de

leiding waren goed, en de monteurs waren netjes. Voor de certifice-

van de sporthal en de centrale entreehal.

ijsbaan. In de topsporthal van De Meent kunnen evenementen voor

ring van de RWA installaties heeft Brakel Atmos twee rookproeven

1.500 toeschouwers worden gehouden. Brakel Atmos realiseerde

uitgevoerd: een in de topsporthal en een in de centrale entreehal.

RWA installaties sporthal/entree: energiezuinig en condensvrij

worden ook gebruikt voor comfortventilatie. De ramen worden in twee

hiervoor o.a. de RWA installatie, die ervoor moet zorgen dat mensen

Vastgoed Alkmaar vindt het een geweldig geslaagd project.

Adviesbureau Floriaan adviseerde een RWA installatie op basis van

groepen automatisch op temperatuur open gestuurd. Op signaal van

gelijkwaardigheid en bepaalde hiervoor de uitgangspunten.

regenmelding en/of windsnelheid worden ze eventueel dicht gestuurd.

veilig kunnen vluchten in geval van brand. Van Bezouw: “Voor dit

Ventria uitzetramen met HR++ beglazing zijn geïntegreerd. Via automatische schuifdeuren wordt lucht toegevoerd. De Ventria uitzetramen

project hadden we een schetsontwerp van architectenbureau

“De bosrijke omgeving van De Warande maakte de montage van het

Brakel Atmos maakte de gelijkwaardigheidsberekeningen, stelde het

Venhoeven. Wij hebben het vervolgens geëngineerd en uitgewerkt,

dak niet gemakkelijk”, aldus De Bruin. “Maar door goede communica-

Programma van Eisen op en maakte het ontwerp. Omdat de vloeren

Certificering RWA installaties

zowel qua constructies als bouwkundig en installatietechnisch.”

tie met de verschillende partijen die bij het werk aan het dak van het

van de sporthal niet nat mogen worden, is gekozen voor een optimaal

In de sporthal en de centrale entreehal heeft Brakel Atmos twee rook-

zwembad betrokken waren, kon de montageklus zonder problemen

geïsoleerd condensvrij systeem. De volledig thermisch gescheiden

proeven uitgevoerd voor het testen van de installaties.

Voor de gemeente Oosterhout realiseerde Vaessen Bouw de nieuw-

worden geklaard.” Het resultaat mag gezien worden. “De Warande

Brakel® Optima lamellenventilator voert rook en warmte af via het dak.

Deze RWA installaties zijn gedimensioneerd volgens NEN 6093+A1 en

bouw en reconstructie van zwembad/recreatieoord De Warande. “Het

vind ik het mooiste complex van Nederland. De bezoekers zijn positief

Voor luchttoevoer zijn Brakel® Estra lamellen in de gevel (met HR++

NPR 6095-1 én zijn gecertificeerd op grond van CCV-inspectieschema

is het tweede of derde sportcomplex van Nederland dat op basis van

en de eigenaar is super trots!”

beglazing of aluminium sandwichpanelen) geplaatst.

Brandbeveiliging.

Total Cost of Ownership (TCO) is uitgevoerd”, zegt De Bruin. “Wij zijn verantwoordelijk voor de bouw zelf, de kwaliteit en 20 jaar onderhoud.

We hebben de opdrachtgever ook de garantie gegeven dat het energieverbruik in de komende 20 jaar binnen de in het Programma van

TCO-project: De Warande in Oosterhout

Eisen opgegeven waarden blijft.”

Voortraject cruciaal

Binnenzwembad met buitengevoel

In beide projecten had Vaessen Bouw van begin tot eind de verantwoordelijkheid. “Die verantwoordelijkheid kunnen we alleen nemen als we vooraf alles goed in kaart weten te brengen. Architect,

Brakel Atmos ontwierp het glazen dak van het nieuwe 50 meter

bouwfysicus en constructeur: alle deskundigheid daarvoor hebben we

binnenzwembad (voorheen: buitenbad). Het dak kan voor 50%

in huis”, zegt De Bruin. “Maar we hebben ook betrouwbare partners

worden geopend, zodat zwemmers op warme dagen het ‘buiten-

nodig die vanaf de start meedenken en met oplossingen komen.” Bij

gevoel’ beleven.

de Warande leidde dat tot een bijzondere uitkomst. “In het voortraject heeft Brakel Atmos in nauw overleg met de architect en de calculator

Glazen lessenaardaken met uitzetramen

Onderhoud en TCO

verschillende opties voor het dak uitgewerkt. Binnen het ontwerp en

In het dak van het zwembad zijn vijf lessenaardaken van 17 x 6,5 m

Project De Warande is op basis van Total Cost of Ownership ontwik-

het beschikbare budget was een dak dat voor 50% open kan uiteinde-

- type Brakel® BA-4 HR systeem - met een dakhelling van 5° geïn-

keld. Aannemer Vaessen Bouw verzorgt ook het meerjarenonderhoud

lijk de beste oplossing.”

tegreerd, die voorzien zijn van zonwerende, isolerende beglazing.

en heeft met Brakel Atmos een onderhoudscontract voor 20 jaar

“We verwachten dat partners de kennis en kundigheid hebben om

Op basis van door Vaessen Bouw en Brakel Atmos doorgerekende

afgesloten.

ons van de juiste detailleringen en berekeningen te voorzien.

scenario’s is ervoor gekozen om de glazen lessenaardaken voor 50%

Er zijn niet veel marktpartijen die dit aankunnen”, vult Van Bezouw

uit te rusten met Brakel® Ventria uitzetramen. Deze 40 uitzetramen

aan. “Met Brakel Atmos had ik al positieve ervaringen opgedaan en

hebben een openingshoek van 45°.

ook bij De Meent is het samen engineeren goed verlopen. We hebben met Brakel de staalconstructie, de belastingen en de sparingen uitge-

Tochtvrije ventilatie

werkt. Op een manier die ook prijstechnisch past.”

Afhankelijk van binnen- en buitentemperatuur, wind en neerslag worden de uitzetramen open of dicht gestuurd met het ANV bestu-

25

BrakelAtmosfeer

“We verwachten dat partners de kennis en kundigheid hebben om ons van de juiste detailleringen en berekeningen te voorzien. Er zijn niet veel marktpartijen die dit

ringssysteem. Zo wordt voldaan aan de wens van de opdrachtgever:

aankunnen”.

natuurlijke tochtvrije comfortventilatie.

Cees van Bezouw BrakelAtmosfeer

26

The Edge Amsterdam BREEAM Outstanding Eén van de duurzaamste gebouwen ter wereld The Edge is ‘s werelds meest duurzame kantoorgebouw en vormt het nieuwe, prestigieuze hoofdkantoor van zowel Deloitte (accountants) als AKD (notarissen en advocaten). The Edge heeft als eerste gebouw in Nederland het BREEAM Outstanding certificaat ontvangen. The Edge is ontwikkeld door OVG en gebouwd door G&S Bouw. Brakel Atmos nam het glazen dak van het atrium van dit uiterst transparante gebouw voor haar rekening.

Glazen dak Het vijftien verdiepingen hoge atrium in The Edge wordt door een glazen dak gescheiden van de buitenwereld. Het glasdak van The Edge bestaat uit 33 lessenaardaken, ligt onder een helling van 6 graden, loopt taps toe en heeft een oppervlakte van 1250 m². In dit glasdak is isolerende, zonwerende beglazing toegepast.

Het dak is opgebouwd uit een twintigtal segmenten van het Brakel® BA-4 glasroedesysteem die in ruitvorm, op de eveneens door Brakel Atmos geleverde gootconstructie, op de stalen hoofddraagstructuur zijn gemonteerd.

Gootconstructie Naast de engineering van de glasconstructie verzorgde Brakel Atmos eveneens de stalen goten, gootbekleding en looproosters van het atrium dak. Ook de 55 meter lange veiligheidslijn voorzien van schokdempers nam Brakel Atmos voor haar rekening.

De goten omsluiten telkens een segment van acht ruiten, uitgevoerd in een isolerende, zonwerende beglazing. De goten zijn niet beloopbaar uitgevoerd. Om het glasdak toch te kunnen betreden, zijn thermisch verzinkte looproosters boven de goten aangebracht.

Randafwerking met vliesgevels Foto: Milan Hofmans

Behalve dit glazen dak realiseerde Brakel Atmos tevens de randafwerking van het

27

BrakelAtmosfeer

glasdak met aansluiting op de vliesgevel op 60 meter hoogte. Dat laatste vergde een naadloze afstemming met de gevelbouwer, hetgeen prima verlopen is.

BrakelAtmosfeer

28

Staalbedrijf Voestalpine: Belang van brandveiligheid en binnenklimaat E. Hötzenegger, Voestalpine

Renovatie van 5 jaar De renovatie duurt 5 jaar (2014-2018) omdat de productie in de fabriekshal geen hinder mag ondervinden van de werkzaamheden en we de gevel alleen in de zomermaanden, d.w.z. bij warm weer, kunnen openzetten.

Brandveiligheid: essentieel voor het bedrijf Brandveiligheid is cruciaal voor het bedrijf en wordt door alle medewerkers in acht genomen. Om het risico op brand te minimaliseren en de veiligheid van mensen en productiefaciliteiten continu te verbeteren, is de groep ‘’Preventieve brandbeveiliging’’ ingevoerd. Deze wordt betrokken bij alle nieuwe en te renoveren gebouwen op de locatie in Linz. Daarom worden er brandveiligheidsconcepten op maat gemaakt, ook voor de RWA installatie.

Brakel® Estra

Criteria voor de functionaliteit en het esthetische ontwerp van het RWA systeem

Samenwerking met Brakel voor rook- en warmteafvoer (RWA) en natuurlijke ventilatie

De oplossing: Het RWA systeem moet op de eerste plaats functioneel zijn. Daarnaast wilden we ook een esthtische oplossing. Samen met onze ontwerpcommissie (architecten) hebben we gekozen voor ventilatoren met transparante lamellen, de Brakel® Estra en Brakel® Eura.

De Voestalpine Groep is een concern dat wereldwijd actief is op het

RWA installatie ook voor dagelijkse ventilatie

gebied van staal. Het bedrijf is een van de belangrijkste partners

In de gieterij, evenals in bijna alle andere productiehallen wordt het

van de auto- en consumptiegoederenindustrie in Europa en van

RWA systeem ook gebruikt voor natuurlijke ventilatie. Deels worden

de olie- en gasindustrie in de hele wereld. Tijdens de renovatie van

deze ventilatoren handmatig bediend, maar een aantal werkt al auto-

een productiehal werkte Voestalpine voor rook- en warmteafvoer en

matisch, waarbij rekening wordt gehouden met een zuinig energiever-

natuurlijke ventilatie samen met Brakel. Edwin Hötzenegger, Techni-

bruik. Dit is erg belangrijk voor ons bedrijf.

cal Infrastructure Project Engineer Industrial Building Technology, vertelt over de renovatie.

Natuurlijke ventilatie: warmteafvoer en verbeteren arbeidsomstandigheden

Renovatie van staalconstructie, gevel en dak Het probleem was de leeftijd van de fabriekshal (die is gebouwd in 1940).

De staalconstructie van het gebouw was op sommige plekken al zwaar

Brakel® Eura-R

Brakel® Eura

De grote hoeveelheid restwarmte die in de productiehallen ontstaat, moet op een doeltreffende manier worden afgevoerd. Een natuurlijk ventilatiesysteem op maat heeft ook indirect een positief effect op de

aangetast door roest en moest worden gerenoveerd. Tegelijkertijd moes-

productie en de levensduur van het systeem (bijvoorbeeld de elektra).

ten ook de gevel en het dak worden gerenoveerd, wat ons de mogelijk-

Bovendien betekent dit ook ook een verbetering van de arbeidsom-

heid gaf om natuurlijke ventilatie en een RWA systeem te installeren.

standigheden van onze medewerkers.

1940: geen RWA normen en richtlijnen

Ook samenwerking in Nederland

De hal is in 1940 gebouwd. Maar toen waren er nog geen normen of

In Nederland realiseerde Brakel Atmos in een nieuwe hal bij

richtlijnen voor rook- en warmteavoer (RWA). Er waren alleen een paar ramen die konden worden opengezet voor ventilatiedoeleinden.

Voestalpine in Bunschoten zowel een transparante lichtstraat als

De uitdaging: het gebouw in bedrijf renoveren

lamellenventilatoren toegepast die dagelijks ingezet worden voor

(brand)ventilatiesystemen. Hier zijn regeninslagvrije Brakel® Eura-R natuurlijke ventilatie.

De grootste uitdaging was - en is nog steeds - om het gebouw te renoveren, terwijl het bedrijfsproces in volle gang is. Het renovatiewerk mocht niet leiden tot productieverlies of onderbrekingen. Het tijdsbestek was van tevoren samen met het productie- en projectteam precies vastgelegd en moest strak worden opgevolgd.

Gieterijhallen

29

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

30

Nieuw distributiecentrum Moresport Kaapstad brandveilig Met EN 12101 RWA installatie Moresport is een gespecialiseerde retailketen van sportkleding

“Naast het feit dat het RWA

en campingbenodigdheden. Om ervoor te zorgen dat de winkels

systeem voldoet aan de wet-

in de West-Kaap regio te allen tijde goed bevoorraad zijn, werd

telijke eisen, biedt het ook

er een nieuw distributiecentrum van 10.000 m² gebouwd. De

een functionele, kosteneffec-

Zuid-Afrikaanse bouwvoorschriften schrijven rook- en warmteaf-

tieve oplossing.”

voer voor die moet voldoen aan de EN 12101. Ingenieursbureau Aurecon en de Zuid-Afrikaanse Brakel Partner Quality Power boden een oplossing die voldoet aan de eisen én functioneel en kosteneffectief is.

P. Gräbe, Aurecon

Pieter Gräbe, consulting engineer bij ingenieursbureau Aurecon: ‘’Brandveiligheid is een serieuze zaak in Kaapstad. Daarom hebben we Moresport een veilige oplossing geboden die voldoet aan alle

brand te kunnen blussen. Het gebouw is verdeeld in zes zones en er

regels.’’

zijn rookluiken geïnstalleerd om rook af te voeren.

Brandbare producten in hoge opslagsystemen

Meerwaarde: natuurlijke ventilatie

Pieter Gräbe: ‘’Het distributiecentrum van Moresport heeft een

‘’Het RWA systeem voldoet niet alleen aan de lokale overheidsvoor-

hoog opslagsysteem voor hun zeer brandbare producten. De lokale

schriften, maar biedt daarnaast ook een functionele, kosteneffectieve

brandvoorschriften schrijven zowel een sprinklerinstallatie als RWA

oplossing. De 42 Brakel® Eura ventilatoren bieden dagelijks meer-

installatie voor.’’

waarde, omdat ze ook worden gebruikt voor natuurlijke ventilatie’’, aldus Peter Gräbe. De medewerkers kunnen de ventilatoren in de

Veilige vluchtweg en goed zicht voor brandweer

zomer handmatig open zetten voor natuurlijke ventilatie.

Alhoewel het magazijn maar door een klein aantal personen wordt gebruikt, dat bekend is met de vluchtroutes, is een goede RWA instal-

Gecertificeerde producten

latie van belang omdat er in het magazijn veel brandbare producten

Pieter: ‘’ Brakel Partner Quality Power bood een praktische oplos-

worden opgeslagen. De vrije hoogte werd bepaald op één meter bo-

sing en we zijn tevreden over de kwaliteit en de certificering van de

ven de rekken die een hoogte hebben van 12 meter. Brandweerlieden

Brakel® Eura producten. Bovendien ben ik zeer te spreken over de

moeten in geval van brand bij aankomst goed zicht hebben om de

service van Quality Power.’’

42 Brakel® Eura lamellenventilatoren

31

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

32

“De samenwerking is goed verlopen. Met een open mind en positieve instelling hebben we oplossingen gezocht en constructief naar het doel toegewerkt. Dat is echt de kracht van het project geweest.”

Brandveiligheid en comfort centraal bij renovatie UMC Utrecht Integratie glazen lichtstraten en gecertificeerde RWA installatie

P. Ekelschot, UMC Utrecht

Luchttoevoer via 90 Brakel® Estra lamellenroosters

Veiligheid en bedrijfscontinuïteit vóór alles In het kader van de gebruiksvergunning werd bij de beoordeling

De ontwerpuitgangspunten en beoogde doelstellingen van de RWA

Alle bestekken hadden een duidelijke boodschap: de veiligheid van de

van het brandveiligheidsniveau van de drie centrale atria van het

installatie werden vastgelegd in het Programma van Eisen (PvE), dat de

mensen én de bedrijfscontinuïteit van het ziekenhuis moesten gegaran-

Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMC Utrecht) geconsta-

onderligger voor de certificeringsprocedure vormde. Dit resulteerde in

deerd worden. Voor Brakel Atmos, hoofdaannemer van het project en

teerd dat de bestaande rook- en warmteafvoerinstallatie (RWA)

een gecertificeerde RWA installatie voor de drie atria, bestaande uit 120

verantwoordelijk voor de veiligheidsmaatregelen, betekende dit nogal

niet voldeed aan de eisen van de huidige bouwregelgeving en niet

Brakel® Ventria uitzetramen in de glasdaken voor rook- en warmteafvoer

wat. De zorg voor de patiënten en de onderzoeken moesten namelijk

was voorzien van de vereiste certificering. Daarnaast hadden de

en 90 Brakel® Estra lamellenroosters in de gevels voor luchttoevoer.

gewoon doorgaan. En aangezien de lichtstraten boven de centrale ver-

grote gebogen kunststof lichtstraten van de atria het einde van

Voor de besturing van de RWA installatie is een volledig nieuwe pers-

keersruimten liggen, was uiterste voorzichtigheid geboden. “De winkel

hun levensduur bereikt en moesten worden vervangen. Het UMC

luchtinstallatie geïnstalleerd die is aangesloten op het persluchtsysteem

sluiten kan niet, zeker niet overdag. Uit veiligheidsoverwegingen zijn

Utrecht combineerde deze twee zaken tot één project dat volledig

van het ziekenhuis.

sommige werkzaamheden, waaronder die in de centrale gangen,

in het teken stond van veiligheid en bedrijfscontinuïteit. Patrick

’s nachts uitgevoerd.”

Ekelschot, projectleider van het UMC Utrecht, vertelt hoe Brakel

Oplossing: gesegmenteerde glazen daken

Bouwoverlast voor patiënten, bezoekers en medewerkers moest zo veel

Atmos de klus klaarde.

Brakel Atmos kreeg de opdracht om op 25 meter hoogte de oude licht-

mogelijk worden voorkomen. “Op de bestaande railconstructie van de

straten volledig te vervangen door drie glasconstructies van ± 50 meter

glazenwasinstallatie heeft Brakel Atmos bijvoorbeeld een werkvloer ge-

Dertig jaar geleden nam het UMC Utrecht de nieuwbouw op de Uithof

bij ± 11 meter. Elke glasconstructie bestaat uit een grote middenkap met

maakt, die werd voorzien van isolatierubbers om de geluidsoverlast te

in gebruik. De verkeersruimten hadden destijds maar één bestemming:

aan beide zijden een kleinere constructie. De gesegmenteerde glazen

beperken. Bouwafval is in gesloten containers afgevoerd. Brakel Atmos

mensen kwamen er alleen wanneer zij op weg waren naar een andere

daken hebben een totale oppervlakte van 2.600 m2.

is hier goed mee omgegaan.”

uit. “Toen waren het sobere, lege verkeersruimten. Nu hebben we hier

Verzoek van opdrachtgever: mock-up van glazen daken

Onderhoudsbruggen en exploitatie

echter veel retail en wachtruimten, waardoor de brandlast enorm is toe-

Van drie lichtstraten van gebogen kunststof overgaan naar gesegmen-

Brakel Atmos nam ook de onderhoudsbruggen onderhanden. De bin-

genomen.” In het kader van de gebruiksvergunning drong de gemeente

teerde glazen daken is een grote stap. De opdrachtgever besloot een

nenbruggen zijn gerenoveerd en gekeurd en voldoen nu aan de actuele

Utrecht aan op een gecertificeerde RWA installatie. Aanvankelijk was

tussenstapje te nemen en verzocht Brakel Atmos om eerst nog een

wet- en regelgeving, terwijl de buitenbruggen geheel zijn vernieuwd.

het de bedoeling om deze RWA installatie te integreren in de bestaan-

mock-up te maken van de glazen daken met de daarin geïntegreerde uit-

de lichtstraten, maar bij nader inzien bleek dit onmogelijk: “Wegens

zetramen. “Het oorspronkelijk ontwerp had halfrond gebogen polycarbo-

lekkages en het verminderde doorzicht moesten de lichtstraten worden

naat kappen. De nieuwe glasdaken moesten voor ons dezelfde uitstra-

bezoekers en patiënten voor een periode van tien jaar waarborgt. “On-

vervangen.”

ling hebben, om ermee verder te kunnen gaan”, benadrukt Ekelschot.

derhoud is heel belangrijk”, zegt Ekelschot. “In principe kijken we niet

“De architect en alle betrokkenen van het UMC Utrecht hebben de mock-

alleen naar het project maar ook altijd naar de totale investering in de

up beoordeeld en de gesegmenteerde glasconstructies goedgekeurd.”

installaties en het gebouw, inclusief de exploitatie.”

veel ontwerpvrijheid. “Brakel Atmos heeft daar optimaal gebruik van

Glas in plaats van kunststof

Succesfactoren: open mind en positieve instelling

gemaakt.” De kern van de ontwerpopdracht was: creëer veilige vluchtwe-

Meerdere factoren speelden een rol bij de keuze om de nieuwe lichtstra-

Het UMC Utrecht en Brakel Atmos hebben intensief samengewerkt.

gen met zo min mogelijk bouwkundige aanpassingen. “In overleg met

ten in zonwerend isolatieglas uit te voeren. “De duurzaamheid van glas

“Dat is goed verlopen, zowel op vervangingsgebied als op technisch

de brandveiligheidsdeskundige van het UMC Utrecht heeft Brakel Atmos

was belangrijk: we hebben de ambitie om de BREAAM GOOD score

gebied. Met een open mind en een positieve instelling hebben we op-

per bouwlaag beoordeeld wat er aan rook- en warmteafvoer nodig is om

te behalen. Praktische overwegingen speelden ook mee. In de vides

lossingen gezocht en constructief naar het doel toegewerkt. Dat is echt

veilige vluchtwegen te creëren. Dit betekende veel maatwerk in de vorm

van de wachtruimtes hadden we in de winter te maken met koudeval,

de kracht van het project geweest.” Wat vindt Patrick Ekelschot van het

van scenarioberekeningen, toegespitst op de ziekenhuissituatie.”

terwijl het er in de zomer erg heet kon worden. Met glas konden we het

ruimte. In de loop der jaren is dat veranderd, legt Patrick Ekelschot

Vooraf: onderbouwd advies RWA installatie

Brakel Atmos blijft betrokken bij het UMC Utrecht door middel van een Afvoer via 120 Brakel® Ventria uitzetramen

onderhoudscontract dat de veiligheid en het comfort van personeel,

In het aanbestedingstraject gunde het UMC Utrecht de inschrijvers

binnenklimaat verbeteren.”

33

BrakelAtmosfeer

eindresultaat? “Ik ben zeer tevreden. Het heeft precies de functionaliteit Oude situatie met kunststof gebogen lichtstraten

die wij voor ogen hadden.”

BrakelAtmosfeer

34

Fabrikant school- en kantoormeubilair VS Möbel kiest voor natuurlijke oplossingen Daglicht, bouwkundige brandbeveiliging en natuurlijke ventilatie in één systeem VS Möbel is een one-stop provider van maatwerk school- en kantoormeubilair. Het bedrijf heeft 1000 medewerkers in dienst en hecht grote waarde aan een prettige werkomgeving. Dat geldt ook voor de nieuwe productiehal, waar zo’n 50 medewerkers betrokken zijn bij de assemblage van tafels. Georg Benz van VS Möbel deed een beroep op Brakel partner Rothe und Poth voor een RWA installatie gebaseerd op natuurlijke ventilatie en

G. Benz, VS Möbel

daglichttoetreding. ‘’Voor ons is het belangrijk om gebruik te maken van natuurlijke thermiek’’, aldus de heer Benz. ‘’We geven er de voorkeur aan om te werken met natuurlijk daglicht, met natuurlijke ventilatie en met

Brandbeveiliging is een vereiste

bouwkundige brandbeveiliging. Daarom hebben we voor de nieuwe

Bepaalde brandveiligheidsvoorschriften moesten in acht worden

hal met een oppervlakte van 7000 m² gekozen voor lichtstraten met

genomen voordat er een bouwvergunning werd afgegeven. Dit

geïntegreerde ventilatiesystemen. Ons nieuwe gebouw is lang en

betekende onder meer dat er een rook- en warmteafvoersysteem met

smal, 210 m x 32 m, en varieert in hoogte tussen de 5,5 en 8,5 m.’’

geïntegreerde luchttoevoer moest komen voor de nieuwe hal.

Brakel® Eura-R lamellenroosters

Regeninslagvrije ventilatie “Lamellenrooster Brakel® Eura-R met regeninslagvrije zijkleppen zorgt in deze rook- en warmteafvoer installatie voor luchtafvoer. Met dit lamellensysteem hebben we altijd ventilatie. Als het regent zetten we gewoon de zijkleppen open. We zetten alleen alles dicht tijdens vakanties en in de winter.

Brakel® Eura lamellenroosters zijn voor luchttoevoer geïntegreerd in de gevel.

De lamellenroosters zijn net als de daksystemen transparant vormgegeven, zodat er daglicht kan binnenkomen.”

Daglicht via lichtstraten Het gebouw heeft een 6 m stramien in een lengterichting. Om de 12 meter is een lichtstraat van 10 m x 2 m geïnstalleerd. Aan de uiteinden van deze lichtstraten bevinden zich lamellenroosters met een afmeting van 2 m x 2 m. Dit betekent in totaal 17 lichtstraten met 34 lamellenroosters voor de nieuwe hal.

Brakel® Eura lamellenroosters

Samenwerking VS Möbel en Georg Benz werken al jaren samen met Brakel Partner Rothe und Poth die ook het ventilatiesysteem in een bestaande hal heeft geïnstalleerd. In laatstgenoemde hal wordt een productieproces toegepast waarbij veel warmte vrijkomt. De lamellenroosters zijn zo gepositioneerd dat de warme lucht snel en efficiënt, direct boven de warmtebron, wordt afgevoerd. Ook het onderhoud wordt naar tevredenheid van de klanten uitgevoerd. Ze zijn hier zeer over te spreken.

‘’We geven er de voorkeur aan om te werken met natuurlijk daglicht, met natuurlijke ventilatie en met bouwkundige brandbeveiliging.”

35

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

36

Brakel Atmos draagt bij aan herontwikkeling van RDM-terrein Renovatie daken was noodzakelijk

Van verlaten gebied tot inspirerende innovatie-etalage

Het terrein van de voormalige Rotterdamse Droogdok Maatschap-

ijzerarm is uitgevoerd. De stalen deurpartijen in de gevel zijn eveneens

pij (RDM) is een markant deel van het Rotterdamse havengebied.

door Brakel Atmos geleverd en geplaatst.

Het RDM-terrein heeft een hoge cultuurhistorische waarde, maar was in de afgelopen decennia in de versukkeling geraakt. Een deel

• Uitzetramen voor natuurlijke ventilatie

van de gebouwen werd niet meer gebruikt en het terrein werd on-

Een goed binnenklimaat was een andere belangrijke eis. Voor natuurlijke

aantrekkelijk. De ommekeer kwam in 2009, toen gestart werd met

ventilatie zijn in de glasdaken 49 Brakel® Ventria uitzetramen opgeno-

de ontwikkeling van de RDM Campus. Dit project werd de aanjager

men. Ze worden elektrisch aangestuurd.

voor de herontwikkeling van het hele gebied. Brakel Atmos leverde Innovation Dock: RDM Campus

bijdragen aan drie beeldbepalende projecten.

Vooraanblik met zicht op lessenaardaken

Centraal magazijn en Dokloods RDM

Het middelpunt van de RDM Campus is Innovation Dock. Deze voor-

De herontwikkeling van het terrein, dat is omgedoopt tot RDM Rotter-

malige machinehal heeft een oppervlakte van ca. 23.000 m² en een

dam, wordt vormgegeven door het Havenbedrijf Rotterdam en de Hoge-

hoogte van minimaal 12 en maximaal 20 meter. In deze monumentale

school Rotterdam. Doel van het herontwikkelingsplan is het aantrekken

industriële ruimte hebben zich twee samenwerkende onderwijsin-

van hoogwaardige activiteiten en het herstellen en behouden van de

stellingen gevestigd: het Albeda College (mbo) en de Hogeschool

monumentale, authentieke uitstraling. RDM Rotterdam profileert zich

Rotterdam (hbo). Innovation Dock heeft daarnaast een bedrijvendeel,

hiermee als dé innovatie-etalage van het Rotterdamse havengebied,

waar ruim 11.500 m² beschikbaar is voor kleinschalige en innovatieve

waar techniek op een aantrekkelijke manier zichtbaar wordt gemaakt.

technische bedrijven die zich onder meer bezighouden met bouw, mobiliteit, productontwerp, maritiem en maintenance.

RDM Rotterdam heeft zo’n 95.000 m² loodsruimte en ca. 15.000 m² kantoorfunctie. Brakel Atmos was betrokken bij de renovatie van:

Brakel Atmos realiseerde hier:

• Middenstrip

• 20 lessenaardaken van 9 x 2,5 meter;

• Innovation Dock

• 4 zadeldaken van 50 x 5 meter die aan een zijde voorzien zijn van

• Onderzeebootloodsen

sandwichpanelen; • 1 groot zadeldak van 90 x 4 meter met beglazing aan de schaduw-

RDM Middenstrip: Centraal Magazijn en Dokloods In het voormalige Centraal Magazijn van de RDM is nu het Innovatie

zijde en sandwichpanelen aan de zonzijde.

Innovationdock tijdens montage op dak

Centrum Duurzaam Bouwen (ICDuB0) gevestigd, waar zowel bedrij-

Alle glasdaken zijn opgebouwd uit het Brakel® Economy systeem

ven als particulieren terecht kunnen voor informatie over duurzame

waarin zonwerende HR++ beglazing is toegepast.

bouwmogelijkheden. In de Dokloodsen en het Dokkantoor zijn diverse

Aan de zijde met sandwichpanelen zijn de zadeldaken voorzien van

kleine bedrijven gevestigd. Een grondige renovatie zorgde ervoor dat de

bevestigingsmogelijkheden, wat de installatie van zonnepanelen

gebouwen aan de comforteisen van deze tijd voldoen. Brakel Atmos

mogelijk maakt.

realiseerde zowel glazen daken met geïntegreerde ventilatievoorzieningen Onderzeebootloodsen

als structurele gevels bij het Centraal Magazijn en de Dokloods.

Vroeger liepen hier onderzeeboten van de helling. Nu zullen er zake• 18 glazen daken waarvan 3 lichtstraten

lijke en culturele evenementen worden georganiseerd, wat aanpas-

Zowel bij het Centraal Magazijn als de Dokloods zijn lessenaardaken

singen op het gebied van daglicht en ventilatie noodzakelijk maakte.

geplaatst. Deze glasdaken, met afmetingen van ± 23 m x 1,87 en

Brakel Atmos heeft bestaande lichtstraten van draadglas vervangen.

± 14 m x 1,87 m, zijn opgebouwd uit het Brakel® BA-2 glasroeden-

De nieuwe lichtstraten zijn opgebouwd uit het Brakel® Economy sys-

systeem. Daarnaast zijn 3 Brakel Arcilite lichtstraten gerealiseerd.

teem. Het betreft 11 glasdaken met een lengte van 22 meter en een

• Entreegevels De structurele gevels van beide gebouwen – die tegenover elkaar liggen – zijn echte eyecatchers. Deze glasgevels hebben een zeer slanke achterconstructie en zijn vervaardigd uit het Brakel® BA-4S structurele beglazingssysteem. Conform de gestelde eisen betreft het zonwerende beglazing met een buitenlichtreflectie van 14%, waarbij de binnenruit

37

BrakelAtmosfeer

Foto: Maatschappelijk Vastgoed

®

breedte van 4,5 meter. In de glasdaken is aan één zijde zonwerend isolatieglas toegepast; aan de andere zijde zijn dichte sandwichpanelen aangebracht. Per lichtstraat is één Brakel® Eura lamellenventilator opgenomen (met uitzondering van een lichtstraat waarin twee lamellenventilatoren zijn opgenomen).

BrakelAtmosfeer

38

Zowel glazen dak als RWA installatie volledig gerenoveerd

Oude situatie atria

VVE Vrijdag en Zaterdag tevreden over renovatie glazen daken ‘pakhuizen’ B. de Vries, VVE

Stil, vriendelijk en deskundig uitgevoerd In het Oostelijk Havengebied van Amsterdam bevindt zich de

met de betrokkenen. “In het bestuur van onze VVE zit een architect/

Uitvoering naar wens

Zeeburgerkade. Meer dan een eeuw geleden werden hier zeven

bouwkundige. Die heeft technische gesprekken gevoerd met de men-

De Vries is zeer tevreden over de uitvoering van het project. “Het was

pakhuizen gebouwd, die genoemd werden naar de dagen van de

sen van Brakel Atmos. Voordat de renovatie van start ging, hebben

opvallend hoe uitzonderlijk geluidsarm de steigerbouwers te werk

week. Anno 2016 is hun oorspronkelijke functie nog steeds te

we op een ledenvergadering van de VVE een proefstukje van de

gingen. Ze hielden rekening met de omwonenden. Dat hebben we wel

herkennen, ook al zijn de pakhuizen een goede 25 jaar geleden

nieuwe beglazing laten zien.”

eens anders meegemaakt.” Ook voor de monteurs van Brakel Atmos

omgebouwd tot appartementencomplexen. Ze werden destijds

heeft ze niets dan lof. “Ze waren niet alleen ongelofelijk deskundig

voorzien van atria, waarvan de glazen daken inmiddels dringend

Nieuwe glazen daken

maar ook ontzettend aardig. Toen ze klaar waren, hebben we een

aan renovatie toe waren. Bianca de Vries, voorzitter van de

De beglazing van de oude kappen, ca. 40 x 11 meter, bestond uit

kleine bijeenkomst georganiseerd om ze te bedanken. Ik heb ook een

Vereniging van Eigenaren van de gebouwenpakhuizen Vrijdag en

brute draadglas van circa 6/7 mm dik. Door ongelijke belasting en

brief aan hen geschreven om te zeggen hoe blij we met ze waren.”

Zaterdag, vertelt hoe Brakel Atmos dit project heeft aangepakt.

het torderen van de houten gordingen was hierin breuk opgetreden.

Dit veroorzaakte lekkages. De constructies zijn voorzien van nieuwe

Onderhoudscontract voor 10 jaar

“De daken van de atria waren voorzien van dat ouderwetse draad-

onderprofielen en afdeklijsten. In de gerenoveerde constructies is

De eigenaren van de appartementen in de complexenpakhuizen Vrij-

glas”, vertelt Bianca de Vries. “Ze begonnen al behoorlijk te lekken.

gelaagde beglazing aangebracht. De buitenruit is van groen getint

dag en Zaterdag zijn erop vooruitgegaan. “Door de nieuwe beglazing

Renovatie van de glazen daken betekent voor een VVE natuurlijk

glas dat zonwerend werkt.

is het nu veel lichter in beide atria. Iedereen is er erg enthousiast

“De monteurs waren niet alleen ongelofelijk deskundig maar ook ontzettend aardig. Toen ze klaar waren, hebben we een kleine bijeenkomst georganiseerd om ze te bedanken. Ik heb ook een brief aan hen geschreven om te zeggen hoe blij we met ze waren.”

over.” Uiteraard willen de eigenaren daar optimaal profijt van hebben.

een enorme uitgave. Toen er een subsidieregeling kwam waarbij de btw op arbeidskosten tijdelijk van 21 procent naar 6 procent werd

RWA installaties: brandveiligheid én klimaatbeheersing

Daarom is met Brakel Atmos voor de glazen daken en de RWA in-

verlaagd, besloten we om de renovatie niet langer uit te stellen. We

De oude RWA installaties zijn vervangen door Brakel® Eura lamellen-

stallatie een onderhoudscontract van 10 jaar afgesloten, waarmee de

hebben een aantal offertes opgevraagd en Brakel Atmos kwam als

ventilatoren. In geval van brand zorgt het nieuwe RWA systeem voor

VVE verzekerd is van vakkundige inspectie en zorgvuldig onderhoud.

beste uit de bus. We hebben stevig maar ook prettig onderhandeld,

een efficiënte afvoer van rook en warmte, zodat bewoners het pand

Voor de VVE van de complexen Woensdag en Donderdag heeft

waarna Brakel Atmos de opdracht heeft gekregen.”

veilig kunnen verlaten en de brandweer de vuurhaard snel kan lokali-

Brakel Atmos een identieke renovatie naar tevredenheid uitgevoerd.

seren. Daarnaast bewijst het systeem dagelijks zijn waarde, doordat

Met de VVE van de complexen Maandag en Dinsdag zijn onlangs

Technisch overleg

het wordt ingezet voor natuurlijke ventilatie, gestuurd op temperatuur,

contacten gelegd voor een mogelijke renovatie van de glazen daken

De renovatie van de appartementencomplexen Vrijdag en Zaterdag

regen en wind. Hierdoor ontstaat een prettig binnenklimaat in de

aldaar. Brakel Atmos blijft dus ook in de komende jaren een bijdrage

bestond uit twee onderdelen. Brakel Atmos voorzag de glasdaken van

beide atria.

leveren aan het woongenot op de Zeeburgerkade.

beide atria van nieuwe beglazing, onderhoudsprofielen en afdeklijsten én verving het verouderde Rook- en WarmteAfvoer (RWA) systeem door een nieuw RWA systeem. Het project is vooraf doorgesproken

39

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

40

Van Haandel Metaal blij met natuurlijke ventilatie “Best werkende én goedkoopste ventilatiesysteem voor mijn bedrijf”

A. van Haandel, Van Haandel Metaal

Ad van Haandel, directeur van Van Haandel Metaal in Boekel is

Werken in zuivere lucht

Prettiger dan mechanische ventilatie

al jaren zeer tevreden over de natuurlijke ventilatiesystemen die

“We vinden het belangrijk dat onze mensen werken in een prettige om-

“De natuurlijke manier van afvoeren gaat geleidelijk, waardoor je veel

Brakel Atmos adviseert en installeert. Zijn mensen werken in een

geving met zo zuiver mogelijke lucht. Alles wat in de werkplaats afkoelt,

minder last van tocht hebt. Als je mechanisch gaat afzuigen, werkt dat

prettige omgeving waaruit verontreinigde warme lucht op een

slaat neer. Als je daar niets aan doet, krijg je van die plaklagen. Om

altijd maar plaatselijk. Op sommige plekken is het dan goed geregeld,

natuurlijke manier doeltreffend wordt afgevoerd. “In mijn ogen is

dat te voorkomen, moeten we goed kunnen ventileren. Brakel Atmos

maar op andere plekken helemaal niet. Daar komt bij dat mechanische

natuurlijke ventilatie naast het best werkende ook nog eens het

heeft een natuurlijk ventilatiesysteem met gevelroosters en dakluiken

ventilatie ook nog eens extra geluid met zich meebrengt. Iedere decibel

goedkoopste systeem”, aldus Ad van Haandel.

toegepast waardoor we de lucht continu blijven verversen. De gevoels-

telt in een fabriek waar toch al veel geluid is. Mechanische ventilatie is

temperatuur is daardoor lager én verontreinigde lucht wordt afgevoerd.

dan irritant.”

Van Haandel Metaal is toeleverancier van machinebouwers. Het bedrijf

Dat laatste is heel belangrijk.”

Functioneel, goedkoop én energiezuinig

levert – op specificatie van de klant – machineonderdelen voor o.a. de voedingsmiddelen- en bloemenindustrie, de motorsportwereld en de

Afvoer door natuurlijke thermiek

“Energiezuinigheid is geen afweging geweest bij de keuze voor natuur-

bouw. Van Haandel licht toe wat daar allemaal bij komt kijken.

“Tijdens de productie komt een soort nevel van warmte, olie en water

lijke ventilatie, maar het is wel mooi meegenomen. Natuurlijke ventilatie

vrij. Deze warme lucht stijgt op door thermiek en wordt vervolgens via

is naar mijn mening het best werkende én goedkoopste systeem. Be-

de open kleppen in een lijn afgevoerd. Dan is de lucht weer gezuiverd.”

taalbaar en gewoon goed voor mijn medewerkers. Daar gaat het om!”

Productieproces met warmte, vocht en afvalstoffen “Van de materialen die we verwerken, is 40% aluminium en 40% kunst-

41

luchtdoorlatende kleppenventilatoren aangebracht. Dat was kosten-

stof. De overige 20% bestaat uit metalen als staal, brons en messing.

Daglicht staat voor fijn werken

technisch interessant en praktisch. Bovendien ging het niet ten koste

De productie gaat 24/7 door. In ons productieproces wordt het mate-

“We hebben lichtstraten in de daken, dat is prettig. Je moet er wel voor

van de daglichttoetreding.”

riaal verspaand, onder meer door draai- en freeswerk. Daarbij komt

zorgen dat de warmte, die met name in de zomer ontstaat, weg kan.

warmte vrij. Dus koelen we, waardoor condens c.q. damp ontstaat. Die

In de nieuwe hal die in 2012 is gebouwd, hebben we de ventilatie om

Praktische adviezen

damp stijgt op en bevat minuscule oliedeeltjes. Deze druppeltjes zijn

budgettaire redenen in eerste instantie weggelaten. Daar waren we

“De adviezen van Brakel Atmos worden sowieso praktisch ingestoken.

afbreekbaar en milieuvriendelijk, maar het is niet prettig als je de hele

in 2013, na de allereerste zomer, snel klaar mee. De temperatuur liep

Er wordt kritisch gekeken naar de noodzaak en financiële haalbaarheid

dag in deze damp moet lopen.”

veel te hoog op. Brakel Atmos dacht met ons mee: een deel van de

van oplossingen die ook nog eens goed onderbouwd worden. Een fijne

lichtstraten werd verwijderd en op de bestaande opstanden werden

samenwerking!”

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

42

Rookluiken efficiënte oplossing koelopslag Bloemfontein Brakel® Optima presteert goed in hygiënische omgeving In de koelopslag in het Zuid-Afrikaanse Bloemfontein worden fruit en groenten opgeslagen, geproduceerd op boerderijen in Oranje Vrijstaat. Het magazijn moest worden uitgebreid omdat de maximale capaciteit was bereikt. Architect Francois du Toit van FD/A was gevraagd om met een professionele architectonische oplossing te komen die voldeed aan de eisen van de klant. Voor de brandveiligheid ging FD/A de samenwerking aan met Sutherland Engineers en de Zuid-Afrikaanse Brakel Partner Quality Power. Dit bleek een vruchtbare samenwerking.

Brandveiligheid een van de belangrijkste aspecten Francois du Toit: “Brandveiligheid is een van de belangrijkste aspecten bij het ontwerpen van een gebouw waarvan veel mensen gebruikmaken. Een goed ontworpen en slim bedacht gebouw is van levensbelang. De brandventilatie van de koelruimten was van het allergrootste belang. Sutherland Engineers heeft met de rookluiken van Brakel een zeer kosteneffectieve en efficiënte oplossing bedacht voor wat een zeer gecompliceerde en lastige situatie zou kunnen zijn.’’

Voedselindustrie Francois: “De brandbeveiliging moest voldoen aan de hoge hygiënische standaarden die van toepassing zijn op de opslag van voedsel.

We hebben goede ervaringen met Brakel Partner Quality Power en werken al vele jaren samen. We wisten dat zij een product konden leveren dat goed presteert in een hygiënische omgeving, dat het gebouw vrijhoudt van regenwater, stof, insecten en vogels en tegelij-

F. du Toit, FD/A

kertijd rook afvoert uit de binnenruimtes.’’

“De Brakel rook- en warmteafvoer

Waarom thermisch gescheiden Optima in het verlaagde

installatie is een zeer kosteneffectie-

plafond?

ve en efficiënte oplossing voor wat

“We hebben gekozen voor grote thermisch gescheiden Brakel® Optima

een zeer gecompliceerde en lastige

ventilatoren in het verlaagde plafond. Aangezien de temperatuur in de koelruimtes tussen de 0-10°C is, waren we bang dat er een koudebrug

situatie zou kunnen zijn.’’

Brakel® Optima ventilator

zou kunnen ontstaan tussen de koelruimte en de ruimte tussen plafond en dak’’, legt de architect uit. ‘’Hierdoor zou de vereiste gelijkmatige temperatuur in de ruimte in gevaar komen en ook de koelinstallatie overmatig worden belast. Daarom hebben we gekozen voor een

Softwaremodel en ventilatiesysteem

Verminderen van onderhoudskosten

geïsoleerde plafondventilator. Deze ventilator gaat ook condensatie

Quality Power gebruikte het softwaremodel van Brakel om het

Francois sluit het interview af met een opmerking over het onder-

tegen aan de bovenkant van de ventilator.”

niet-condenseringsaspect aan te tonen. Het bedieningspaneel van

houd. “Onderhoud is altijd een probleem in gebouwen. Onderhoud

de Optima ventilator is aangesloten op de brandmeldcentrale van het

is noodzakelijk. De lucht- en waterdichte ventilatoren die in het dak

gebouw zodat deze alarmeert zodra er een brand wordt gedetecteerd.

zijn geïnstalleerd maken het minder noodzakelijk om de tussenruimte

Wanneer de Optima’s open staan, kan rook vanuit de koelruimte via

tussen dak en plafond regelmatig te reinigen. In de tussenruimte

de Optima’s opstijgen naar het verlaagde plafond. Van daaruit wordt

bevinden zich veel brandgevoelige en elektrische voorzieningen die

de rook afgevoerd via zes Eura ventilatoren in het dak.

door stof en water schade kunnen oplopen. De klant is tevreden over de oplossing.’’

43

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

44

Zwarts & Jansma Architecs

Transparante, innovatieve projecten in ontwikkeling Glazen overkapping HSE Haags Startstation Erasmuslijn

Keukenhof: nieuwe entree met 115 meter lange transparante glazen luifel

Deze nieuwe HSE halte wordt direct naast en half boven het bus-

De Keukenhof krijgt een volledig nieuw entreegebouw dat zich ken-

platform gebouwd. De metro’s stoppen straks net buiten de nieuwe

merkt door transparantie en daglichttoetreding. De totale luifel van de

stationshal. Via een glazen overkapping, die tot in de hal doorloopt,

nieuwe entree krijgt een afmeting van circa 115 x 30 meter en is on-

kunnen reizigers altijd droog van de HSE naar het station lopen.

derdeel van het langgerekte entreegebouw waarin naast de kassa‘s, de toiletten, horeca, commerciële ruimten ook kantoren gesitueerd zijn.

Bijzondere droogloop De glazen schil van deze droogloop heeft een afmeting van 30 x 88 meter

Glazen luifel

en wordt volledig opgebouwd uit speciaal voor dit project ontwikkelde

De luifel bevat zo‘n 140 houten frames waarin 478 enkel glas ruiten zijn

profielen waarin gebogen beglazing is opgenomen.

opgenomen. Het betreft volledig structureel uitgevoerde zadeldakconstructies, type Brakel® BA -4S, met een helling van 1°.

Mock-up Begin oktober 2015 beoordeelde het HSE-projectteam, bestaande uit

Glasdaken kantoren

Prorail/Movares, Zwarts & Jansma Architecten, BAM Civiel en Van den

Voor daglichttoetreding worden er in de kantoren en commerciële ruimten

Bersselaar, de mock-up van deze speciale overkapping. Hiermee werd het

eveneens glazen daken toegepast. In deze - vier - glasdaken wordt zonwe-

engineeringstraject afgerond en kon begonnen worden met de productie

rend isolatieglas toegepast. Ook deze daken zijn structureel uitgevoerd.

team - bestaande uit afgevaardigden van opdrachtgever St. Keukenhof,

en montage.

Alle glasdaken worden voor reparatie en onderhoud beloopbaar uitgevoerd.

Mecanoo Architecten, Van Wijnen Dordrecht en Heko Spanten - bezochten

Poort Centraal (Rijkskantoor Rijnstraat): renovatie glasdaken en -gevels

ling bestond uit één frame van houten spanten met 4 driehoekige ruiten en

Het glazen dak met de houten spanten is een beeldbepalend onderdeel

werd gehesen tot een hoogte van ± 8 meter. De daadwerkelijke hoogte van

van het ontwerp. Om er zeker van te zijn dat de entree de beoogde

de glazen luifel.

uitstraling krijgt, was een proefopstelling op ware hoogte een vereiste. Een

Het entreegebouw zal in seizoen 2017 in gebruik genomen worden.

Hotel Amstelkwartier: speciaal schuifgevelsysteem en glazen kas

Consortium Poort Centraal - bestaande uit BAM*, ISS en O.M.A. -

Het hotel in het Amstelkwartier moet het eerste LEED Platinum gecer-

kreeg van het Rijk de opdracht voor de vernieuwing en exploitatie van

tificeerde duurzame hotel van Europa worden. Brakel Atmos tekende

de Rijnstraat 8 in Den Haag. Het pand, waar voorheen het ministerie

voor de innovatieve glazen kas op de 22e verdieping én ontwikkelde

van VROM was gevestigd, wordt na de vernieuwing een flexibel

een schuifluiksysteem voor de vliesgevels van het hotel. Het ontwerp

Rijkskantoor dat niet specifiek verbouwd is voor één overheidsdienst,

is van Mulderblauw architecten in samenwerking met Paul de Ruiter

maar geschikt is voor meerdere organisaties. De opdrachtgever is

Architects en de uitvoering is in handen van deTBI-ondernemingen

het Rijksvastgoedbedrijf in opdracht van de Programmadirectie Op-

J.P. van Eesteren en Croonwolter&dros.

Paul de Ruiter Architects en Mulderblauw Architecten

Twan Gevers

Brakel Atmos daarom om een proefopstelling te bekijken. De proefopstelProefopstelling

drachtgeverschap Rijkskantoren, onderdelen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het is een PPS contract

Glazen kas

met een looptijd van 25 jaar.

De glazen kas met een afmeting van 20 x 12 meter is opgebouwd uit zadeldaken type BA-4 glasroeden systeem. In deze zadeldaken zijn 20

* BAM PP PGGM Infrastructure Coöperatie, O.M.A., BAM Utiliteitsbouw, BAM Techniek, ISS Nederland B.V.

Het betreft:

Brakel® Ventria uitzetramen opgenomen die worden aangesloten op het

• 3700 m² glasdaken op 60 m hoogte

gebouwbeheersysteem. De extra blanke veiligheidsbeglazing is voorzien

Nieuwbouw in ‘88

• 755 m² glasdaken op 20 m hoogte

van een speciale folie die geschikt is voor het kweken van planten in deze

Ruim 25 jaar geleden was Brakel Atmos al betrokken bij dit (VROM)

• spidergevels aan zijden Centraal Station en ministerie van Veiligheid en

kas. De aansluitende geïsoleerde glazen gevels van de kas zijn structureel

gebouw naar ontwerp van Jan Hoogstad. Brakel Atmos realiseerde destijds

Justitie en ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

uitgevoerd.

de glazen daken van dit 60 meter hoge gebouw.

• ongeïsoleerde binnengevels voorzien van veiligheidsglas

Renovatie in 2014

Duurzaam hergebruik!

Het schuifluiksysteem bestaat uit 3 isolerende panelen waarvan er twee

Ook bij de renovatie die van eind 2014 t/m eind 2016 plaatsvindt, is Brakel

Bij de renovatie vrijgekomen glas en profielen worden zoveel mogelijk

schuifbaar zijn. In open toestand heeft de gevel een zwart/grijze uitstraling.

in gesloten stand. In het laatste geval schuiven de panelen voor de begla-

Atmos betrokken middels de renovatie van glazen daken en glasgevels.

hergebruikt.

Zijn de luiken dicht, dan wordt een goud/zilveren afwerking zichtbaar. De

zing. Dit draagt bij aan een dynamisch architectonisch gevelbeeld en werkt

panelen werken straks als een isolerende schil, zowel in parkeerstand als

energiebesparend.

Bewegende gevel

45

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

46

Consortium Poort Centraal

Brakel® Constructieve beglazingssystemen In de moderne architectuur komen niet alledaagse vormen en ‘volledige’ transparantie steeds vaker voor. Hiervoor is glas uitermate geschikt. De vraag naar uiterst transparante glasconstructies neemt dan ook toe. In dit soort ontwerpen kunnen architecten immers niet altijd uit de voeten met aluminium profielen, afdeklijsten en aluminium, stalen of houten liggers.

Constructieve glasconstructies Brakel Atmos speelt op deze vraag in met constructieve constructies waarmee optimaal doorzicht en transparantie bereikt kan worden, zoals: • Puntgehouden gelijmde systemen • Puntgehouden geschroefde constructies • Glazen vinnen/liggers • Hangende beglazingssystemen • Structurele uitzetramen • Structurele glaslamellen Voor dak én gevel De Brakel® Constructieve glasconstructies kunnen zowel horizontaal in het dak als verticaal in de gevel worden toegepast.

Integratie uitzetramen Onze constructieve systemen zijn dusdanig geëngineerd dat uitzetramen voor ventilatie en rook- en warmteafvoer doeleinden probleemloos kunnen worden geïntegreerd. Deze uitzetramen kunnen in ver-

Branimir Medic´, de Architekten Cie

Foto: Joop van Reeken

schillende vormen gerealiseerd worden.

47

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

48

Brakel® glaslamellen

Transparantie, comfort, esthetica en ontwerpvrijheid staan centraal in de hedendaagse architectuur. Architecten zijn telkens op zoek naar innovatieve methoden om deze aspecten te verwerken in hun ontwerpen.

Uitgebreid assortiment glaslamellen • Vaste glaslamellen • Beweegbare glaslamellen • Geïsoleerde glaslamellen • Ongeïsoleerde glaslamellen • Structurele glaslamellen • Glaslamellen voor dak toepassing • Glaslamellen voor gevel toepassing Glaslamellen voor industrie én utiliteit Transparante glazen lamellen worden steeds vaker toegepast zowel in de industrie als utiliteit. Ze zorgen niet alleen voor een prettige leefomgeving en werkklimaat maar dragen ook bij aan de duurzaamheid van een gebouw. Er kan immers bespaard worden op kunstverlichting wat naast energiezuinig ook kostenbesparend is.

Daglicht, natuurlijke ventilatie én RWA De glaslamellen kunnen zowel horizontaal in het dak als verticaal in de gevel worden toegepast. Ze zorgen in gebouwen op een natuurlijke manier voor zowel dagelijkse ventilatie, rook- en warmteafvoer als daglichttoetreding. Ze zijn dus functioneel en duurzaam en hebben een esthetisch strak uiterlijk.

49

BrakelAtmosfeer

BrakelAtmosfeer

50

Spelen met Licht en Lucht voor Veiligheid en Comfort Door op de juiste manier te spelen met de natuurlijke elementen licht en lucht creëren we een (brand)veilig, comfortabel en duurzaam binnenklimaat in allerlei gebouwtypen.

In overleg met architecten en opdrachtgevers realiseren we omgevingen waarin mensen plezierig wonen, winkelen, zorgen, leren, werken en recreëren. Dat vinden wij de natuurlijkste zaak van de wereld.

Brakel Atmos b.v. • Uden • T +31 (0)413 - 338 338 • www.brakelatmos.com

daglicht

ventilatie

brandveiligheid

onderhoud