Atmosfeer 2019-2020

Foto Rob van Esch

Bron: EGM architecten

Atmosfeer

Editie 17 | 2019-2020

formerly

Voorwoord Brakel Atmos heet nu Kingspan Light + Air

Sinds oktober 2019 heet Brakel Atmos: Kingspan Light + Air. Kingspan Light + Air is binnen de Kingspan Group de divisie die gespecialiseerd is in duurzame, innovatieve oplossingen voor daglichttoetreding, rookbeheersing en ventilatie. Onder de nieuwe naam blijven we uw vertrouwde partner voor maatwerkoplossingen en onderhoud.

Sterker nog, we zijn een partner geworden die u in de toekomst nog beter van dienst kan zijn. Binnen Kingspan Light + Air bundelen we namelijk de krachten met zusterbedrijven in Europa en de Verenigde Staten. Daardoor werken we met nog meer specialisten aan innovatieve en energiebesparende producten en systemen.

We luisteren goed naar de wensen en eisen van gebouwgebruikers. Om aan hun eisen en wensen te voldoen, zoeken we een optimale combinatie van de natuurlijke elementen daglicht en lucht waarmee we een (brand)veilig, comfortabel en duurzaam binnenklimaat kunnen realiseren. In dit ‘creatieproces’ overleggen we enerzijds met eindgebruikers, gebouweigenaren en beheerders en anderzijds met architecten, adviseurs en aannemers. Zo ontwikkelen en implementeren we energiebesparende, milieubewuste systemen waarbij we prestatiegaranties geven. We blijven immers ook na montage bij gebouwen betrokken. Niet alleen door het uitvoeren van inspecties, hercertificering en onderhoud maar ook door het tussentijds beoordelen en eventueel bijsturen van systemen.

In deze Atmosfeer vindt u meer informatie over Kingspan Light + Air én over gerealiseerde projecten. Meestal beschreven vanuit de ervaring en visie van onze relaties. Veel leesplezier.

Michel Verwaal Technisch en commercieel directeur Kingspan Light + Air NL

1

03

07

09

11

13

14

15

17

19

21

23

25

27

29

31

Atmosfeer

Inhoudsopgave

Kingspan Light + Air

3

Poortugate, Poortugaal

31

Goede Doelen Loterijen, Amsterdam

7

Residentie Boerhaave, Roosendaal

33

De Cloud, Amsterdam

9

Prologis, Tilburg

34

Bavaria, Lieshout

11

Welbions, Hengelo: langdurige samenwerking

35

Centraal Station, Tilburg

13

Frisse scholen:gezond, energiezuinig en duurzaam

37

TrafficPort, Venlo

14

IGT, Amsterdam 39

Hoog Catharijne, Utrecht

15

Rijnstraat, Den Haag

41

Gooskens Hout, Moerdijk

17

Villa Pardoes, Kaatsheuvel

43

Hotel Jakarta, Amsterdam

19

R&D maakt duurzaamheidsprestaties inzichtelijk

45

Noord/Zuidlijn, Amsterdam

21

Brandwerende en inbraakwerende glasconstructies

47

Haagse Hoge Huis, Den Haag

23

Cacao-opslag vereist specifiek brandveiligheidsconcept

49

Kropman: specialistisch onderhoud bij Praxis

25

Brandveiligheidsconcept NDSM effectief

51

Erasmus MC, Rotterdam

27

Maria Dommer, Maarssen

52

Nedtrain, Leidschendam/Maastricht

29

Projecten in vogelvlucht

53

33

34

35

37

39

41

43

45

47

49

51

52

53

Atmosfeer

2

Kingspan Light + Air: nieuwe naam voor een wereld van innovatieve oplossingen

Eind 2017 werd Brakel Atmos onderdeel van Kingspan Light + Air, een divisie van de Kingspan Group. Vanaf oktober 2019 heet Brakel Atmos Kingspan Light + Air. Welke rol gaat het bedrijf spelen op het gebied van daglichttoetreding, rookbeheersing, natuurlijke ventilatie en onderhoud? Wat betekent dat voor u als relatie? “We blijven uw vertrouwde partner”, zegt Michel Verwaal, technisch

B. Claaszen, Kingspan Light + Air West-Europa

en commercieel directeur van Kingspan Light + Air NL. “En we kunnen u waarschijnlijk nóg beter van dienst zijn”, voegt Ben Claaszen, managing director West-Europa van Kingspan Light + Air, daaraan toe. Ze vertellen hoe dat zit en belichten innovatieve, duurzame systemen en projecten. Lees en kijk mee …

“We blijven uw vertrouwde partner” Kennis van zaken, passie voor kwaliteit en zorgvuldige voorbereiding en uitvoering van projecten: dat is de aanpak waarmee Brakel Atmos bekend is geworden. Vele malen gingen specialisten van Brakel Atmos om de tafel met architecten, aannemers, adviseurs, gebouweigenaren en beheersmaatschappijen. Steeds met één doel: in goed overleg de beste oplossing vinden. “Deze constructieve aanpak zetten we uiteraard voort”, zegt Michel Verwaal. “Voor opdrachtgevers en samenwerkingspartners blijven we de vertrouwde partner voor maatwerkoplossingen op het gebied van daglichttoetreding, rookbeheersing en natuurlijke ventilatie. Aanspreekpunten en contactpersonen veranderen ook niet. En ook voor onze adviezen, systemen en service geldt dat de kwaliteit gewoon gelijk blijft.”

“Zekerheid: 24/7 onderhoudsservice en 25 jaar garantie” Bij kwaliteit hoort zekerheid. “Ook daarin verandert niets”, vervolgt Verwaal. “Onze relaties kunnen vertrouwen op de 24-uursservice.

Een team van vakmensen staat 24/7 klaar om storingen te verhelpen en reparaties te verrichten, dus ook ’s avonds en in het weekend.”

Daarnaast blijft Kingspan Light + Air instaan voor de kwaliteit van glasconstructies en (brand)ventilatiesystemen. “Ons 25-jaar-garantieconcept waarmee we risicomanagement ondersteunen, is uniek in de markt. Hiermee zijn onverwachte onderhoudsuitgaven uitgesloten en zijn gebouweigenaren en – beheerders 25 jaar lang verzekerd van goed functionerende systemen. Geen andere specialist in glasconstructies en (brand)ventilatiesystemen geeft zó lang garantie!”

3

Atmosfeer

Transparant UniQuad gevelsysteem

M. Verwaal, Kingspan Light + Air Nederland

Complete Building Envelope oplossingen

Changi Airport Singapore met structureel ventilatieraam Lumera

“Internationale specialisten: toegevoegde waarde”

Singapore: architectonisch juweeltje met bijpassend structureel

Dat de nieuwe naam ook voor grensverleggende prestaties staat,

Lumera (RWA)uitzetraam

legt Ben Claaszen uit. “Met zusterbedrijven in Europa en de

De glazen koepel is de eyecatcher van Jewel: het nieuwe retail- en

Verenigde Staten bundelen we de krachten. Zodoende kunnen we

lifestylecomplex van ca. 134.000 m2 - dat op Changi Airport in

met nog meer specialisten werken aan innovatieve en energiebe-

Singapore de luchthaventerminals 1, 2 en 3 met elkaar verbindt.

sparende producten en systemen. Daardoor kunnen we klanten nog

“Een aangename en brandveilige omgeving is hier cruciaal. De

beter van dienst zijn.” Hoe precies? “Op basis van internationale

uitdaging was om een effectief én esthetisch RWA systeem te

ervaringen en kennis ontwikkelt Kingspan door naar systemen en

realiseren dat perfect bij het design van de koepel past. Daarom

oplossingen met nog meer efficiency, duurzaamheid en esthetische

is gekozen voor een slank, structureel ventilatieraam met verbor-

kwaliteit.” Claaszen levert er de voorbeelden bij: vijf innovatieve

gen bediening: Lumera. In totaal zijn 105 maatwerk uitzetramen

projecten.

geplaatst: 34 driehoekige en 71 rechthoekige.”

Atmosfeer

4

Energiezuinige lamellenventilator Optima

Frankrijk: schoolvoorbeeld van uniek, duurzaam Optima (RWA) lamellensysteem Lycée Lucie Aubrac in Courbevoie beschikt sinds 2018 over een energieneutraal schoolgebouw met een aangename leeromgeving. “Hier is een oplossing gerealiseerd waarin daglicht en verse lucht een belangrijke rol spelen, onder meer in het atrium en het

Prismatische lichtkoepels Day-Lite Kapture

schoolrestaurant. Kingspan Light + Air adviseerde én installeerde een natuurlijk RWA systeem, dat bestaat uit 37 ventilatieramen voor luchttoevoer en 24 Optima ventilatieroosters in het glazen dak voor luchtafvoer. De Optima is een systeem dat zich heeft bewezen als de meest energiezuinige lamellenventilator in de markt”, zegt

Zwitserland: Greenlite glazen koepel zet ouderencomplex in

Claaszen. “De architect was zeer tevreden over de oplossing, zowel

natuurlijk licht

vanuit het oogpunt van architectuur als van energietechniek.”

Naast ziekenhuis Interlaken werd het nieuwe seniorencomplex Weissenau gebouwd. Het heeft twee verdiepingen en biedt plaats

Ierland: daglicht vangen én slim verspreiden met Day-Lite

aan 75 senioren die intensieve, langdurige zorg nodig hebben.

Kapture: gezond en energiebesparend

Daglicht levert er een bijdrage aan het welbevinden van zowel de

Bij het internationale farmaceutisch bedrijf Astellas Pharma is

bewoners als het verplegend personeel. “Boven de binnenplaats

daglicht een factor van belang. Enerzijds draagt daglicht bij aan

van het gebouw zijn daarom Greenlite glaskoepels toege’past. Deze

een aangenaam werkklimaat. Anderzijds moet direct zonlicht

koepels zorgen dat de onderste delen van het gebouw veel natuur-

geweerd worden, omdat dit de kwaliteit van de producten nadelig

lijk licht krijgen. De Greenlite glaskoepels hebben naast een hoge

beïnvloedt. “Toen de vestiging in Dublin ging uitbreiden, ontwier-

lichtdoorlatendheid ook een hoge isolatiewaarde.”

pen we een oplossing op maat met ons nieuwe Day-Lite Kapture

5

systeem”, vertelt Claaszen. “Deze prismatische lichtkoepels zorgen

VS: transparant, architectonisch UniQuad gevelsysteem zorgt

voor maximale lichttransmissie met behoud van 100% diffusie.

voor het juiste uitzicht

Bovendien elimineren ze ongewenste bijwerkingen, zoals overver-

De gemeente Maryland Heights transformeerde een oude kerk tot

hitte plaatsen, schitteringen en UV-schade aan de met daglicht

een modern gemeenschapscentrum voor o.a. recreatie, fitness en

verlichte ruimte. Het resultaat is een win-winsituatie: een prettige,

lifestyle. Het is zó ontworpen dat er daglichttoetreding in het hele

gezonde omgeving en energiebesparing.”

gebouw is, zonder warmte- of geluidsoverlast. Aanwezigen hebben

Atmosfeer

Mens en milieu staan centraal

Duurzame Greenlite glazen koepel

vrij zicht naar buiten, terwijl het zicht van buiten naar binnen

Inzet: energiebesparende gebouwschillen voor een mooiere,

ingeperkt is. “Dit is gerealiseerd met ons UniQuad gevelsysteem:

duurzame wereld (Building Envelope)

een innovatief, transparant, hoog rendement gevelsysteem dat

Wereldwijd werkt Kingspan vanuit een duidelijke visie en ambi-

zorgt voor architectonische vrijheid en dat in vele maten en kleuren

tie: toonaangevend zijn in het ontwikkelen van energie-efficiënte

leverbaar is.”

gebouwen. “We voegen de daad bij het woord”, zegt Claaszen. ”In 2020 zullen alle vestigingen van Kingspan voor 100% gebruikma-

Speciaal team voor detectievraagstukken

ken van hernieuwbare energie.” Duurzaamheid is de drive van de

De ervaring die internationale zusterbedrijven in hun projecten

wereldmarktleider in high-performance oplossingen en systemen

opdoen, levert nieuwe kennis op waarvan alle Kingspan bedrijven

voor de gebouwschil. “De Kingspan Group blijft innoveren om

profiteren. “Dat geldt ook voor detectiesystemen”, vertelt Verwaal.

grensverleggende oplossingen en systemen te bieden die behalve

“Zowel in Nederland als in onze andere vestigingen hebben we

duurzaam ook nog eens esthetisch zijn”, besluit Claaszen. Verwaal

detectiespecialisten. Door het uitwisselen van kennis en ervaring

voegt daar nog één ding aan toe. “Wereldwijd werken houdt ook in

kunnen we alle detectievraagstukken, inclusief certificeringstra-

dat we lokaal perfect bereikbaar zijn. Wilt u weten wat we aan uw

jecten, aan. Ook als het gaat om draadloze detectie of detectie in

projecten en plannen kunnen toevoegen, neem dan contact met

vochtige of stoffige ruimten. Iedere situatie vraagt immers om een

ons op. We helpen u graag.”

specifieke oplossing.”

Atmosfeer

6

Foto: Jannus Linders

“Het glazen dak is misschien niet zo goed zichtbaar achter de bladeren maar wel ingenieus.�

7

Atmosfeer

600 ‘architecten’ van Goede Doelen Loterijen ontwierpen mee Ingenieus glazen dak boven nieuw kantoor met huiselijke sfeer

J. Benthem, Benthem Crouwel Architects

Na een periode van grote groei was Goede Doelen Loterijen

… plus studio en restaurant

verspreid geraakt over 15 woonhuizen nabij het Vondelpark in

Het nieuwe gebouw heeft verder een restaurant, waar zowel

Amsterdam. Daardoor werd het noodzakelijk om te verhuizen

medewerkers als mensen uit de buurt welkom zijn. Daarnaast is er

naar één gebouw. Maar dan wel een gebouw met sfeer dat com-

een auditorium, dat beschikbaar wordt gesteld aan verenigingen uit

fortabel, transparant en duurzaam is. Architect Jan Benthem

de buurt. “Door een soort centrum voor de buurt te zijn wil Goede

(Benthem Crouwel Architects) vertelt hoe dit is aangepakt.

Doelen Loterij ook bijdragen aan de leefbaarheid van de omgeving.”

Het gebouw heeft bovendien een eigen tv-studio gekregen waar

De keus viel op een gebouw in de Beethovenstraat uit 1978, dat al

Koffietijd en 5 uur Live worden opgenomen.

acht jaar leeg stond en verwaarloosd was. “Een geschikte locatie: aan de Zuidas, vlak bij het station en ook met de fiets goed

BREAAM Outstanding

bereikbaar.” Alle 600 medewerkers mochten hun ideeën voor de

Duurzaamheid was een andere, eigenlijk vanzelfsprekende wens

renovatie kenbaar maken. “De sfeer van de woonhuizen en de lig-

van medewerkers. “Goede Doelen Loterijen ondersteunt heel veel

ging aan het park waaraan medewerkers gehecht waren geraakt,

initiatieven op het gebied van duurzaamheid. Het nieuwe pand is

werden heel vaak genoemd. Vandaar dat we een gebouw wilden

daarom zo duurzaam als mogelijk gerealiseerd. Het is uniek dat

maken waarin iedereen zich thuis voelt en dat ook de sfeer van het

een gerenoveerd gebouw BREEAM Outstanding, het hoogst haal-

Vondelpark terugbrengt.”

bare duurzaamheidslabel, heeft gekregen.”

Daglichttoetreding

Enthousiast

Beeldbepalend element in het ontwerp is een bladerdak met ‘alu-

Wat vindt Jan Benthem van het resultaat? “Een vrolijk gebouw. Ik

minium bladeren’ dat op boomvormige kolommen rust. “Hierbo-

vind het leuk dat we veel ideeën van de medewerkers erin hebben

ven bevindt zich het glazen dak van Kingspan|Brakel Atmos*.

kunnen verwerken. Het gebouw kende 600 architecten en toch is

Misschien niet zo goed zichtbaar achter de bladeren, maar wel

het geen compromisachtig product geworden.” Hoe reageren de

ingenieus. Het was voor ons essentieel dat het licht goed verspreid

medewerkers? “Ze zijn erg enthousiast. Ze geven aan dat ze blij

werd, dat er veel daglicht in het gebouw zou komen. Dat het

zijn dat ze verhuisd zijn en dat ze geen heimwee hebben naar het

daglicht schaduwen zou werpen in het gebouw, het liefst vibrerend

Vondelpark. Het gebouw leeft en mensen voelen er zich op hun

licht zoals dat bij een bladerdak in het bos ook is. Dat is goed ge-

gemak … dat geeft voldoening.”

lukt. Daglichttoetreding was ook een wens van de medewerkers.”

*

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Glazen overkapping Bij de renovatie is over het bestaande casco een nieuw gebouw met een entree en een atrium gezet. Kingspan|Brakel Atmos realiseerde boven het atrium en de entree een glazen overkapping.

Deze bestaat uit in totaal 184 glasdaken in drie verschillende afmetingen: ±1,5 x 1,5 m, 3 x 3 m, 6 x 6 m. De glazen daken in de luifel zijn ongeïsoleerd. In het atrium zijn ze geïsoleerd in een duurzame tripleglas uitvoering. De glasconstructies zijn aangebracht op houten draagconstructies.

Kantoor in woonhuissfeer …natuurlijk geventileerd Waar vroeger een binnenplaats was, bevindt zich nu het atrium.

Rond het atrium zijn geen dichte wanden. “De wens was om alle kantoorruimtes open aan het atrium te laten grenzen, wat uiteraard hoge eisen stelt aan de klimaattechniek in het gebouw. Daarom wordt er ’s nachts op natuurlijke wijze geventileerd.” Hiervoor heeft Kingspan|Brakel Atmos in het atrium Ventria uitzetramen geïntegreerd. “Deze centrale ruimte is de levendige huiskamer van het gebouw. Mensen komen er bijvoorbeeld vergaderen, gaan er zitten werken en ontvangen er bezoekers.”

Ventria uitzetramen in triple glas atrium dak

Atmosfeer

8

Topklimaat voor dynamische bedrijven: ‘BREAAM Very Good The Cloud in Amsterdam Berekeningen leggen basis voor duurzame klimaatbeheersing: van G naar A+++ label

Hoe transformeer je een verouderd kantoorgebouw tot een prachtige, duurzame werkomgeving? Het antwoord komt van het pand op Mr. Treublaan 7 in Amsterdam. Het voormalige backofficekantoor van ING en Westland Utrecht Hypotheekbank stond jaren leeg, maar na de recente make-over is het een toplocatie voor innovatieve bedrijven. Het compleet vernieuwde pand heet The Cloud. Otger Pieters, directeur/adviseur van Hori raadgevend ingenieursbureau in Zeist, was vanaf de start betrokken bij de transformatie namens Impact Vastgoed BV. Hij gaat in op de ontwikkeling van het atrium en de bijdrage die Kingspan|Brakel Atmos* hieraan leverde.

Hori was in belangrijke mate verantwoordelijk voor de duurzaamheid en het comfort van The Cloud. OPL Architecten was met name verantwoordelijk voor de esthetische kwaliteit ervan.

Samen werkten zij een plan uit voor een strak, duurzaam gebouw waarmee het certificaat BREAAM Very Good kon worden gehaald.

“Warmte-koudeopslag was hierin bijvoorbeeld een belangrijk element. Daarnaast waren het atrium en het systeem voor klimaatbeheersing essentieel voor het behalen van de duurzaamheidsdoelstelling. Aan opdrachtgever Impact Vastgoed presenteerden we een plan dat een upgrade van energielabel G naar energielabel A+++ mogelijk maakte.”

Beglazing en ventilatie: meedenken en rekenen Na de goedkeuring van het plan werd het gebouw binnen en buiten volledig gestript en kon het onder handen worden genomen.

De vroegere binnentuin werd omgevormd tot overdekt middelpunt van het gebouw: een atrium van 900 m2. Kingspan|Brakel Atmos werd ingeschakeld om hiervoor een glazen overkapping met systemen voor daglichttoetreding en ventilatie te realiseren. “In samenspraak met Kingspan|Brakel Atmos is gezocht naar een goede vorm en invulling van de overkapping. We vonden een oplossing die zowel binnen het design als het budget paste.”

Hybride systeem: natuurlijke en mechanische ventilatie Voor het atrium gold als eis dat een energieneutraal systeem voor klimaatbeheersing moest worden toegepast. Al in een vroeg stadium werd Kingspan|Brakel Atmos bij het project betrokken om mee te denken en te rekenen. “De berekeningen die Brakel Atmos heeft gemaakt, gaven een goed inzicht in de combinatie van

Estra glaslamellen in de gevel en Ventria uitzetramen in het glasdak

beglazingstype, bezettingsgraad van de zonnecellen en het ventilatiesysteem.” Mede op basis van deze berekeningen adviseerde Pieters de opdrachtgever een hybride systeem waarin natuurlijke

9

“Het atrium en het systeem voor klimaatbeheersing

ventilatie is gecombineerd met mechanische ventilatie. Voor

waren een essentieel onderdeel voor het behalen

natuurlijke ventilatie zorgen de transparante glaslamellen type

van de duurzaamheidsdoelstelling: een upgrade van

Estra Top in de gevel en de Ventria uitzetramen in de sheddaken

energielabel G naar A+++ ,” aldus Otger Pieters van

waarmee het atrium is overkapt.

Hori raadgevend ingenieursbureau.

Atmosfeer

Foto: Egbert de Boer

In twee derde van de glazen sheddaken zijn BIPV-cellen (Building Integrated Voltaics) opgenomen. “Daarnaast is gescreende beglazing met een dotpatroon gebruikt. Het resultaat is een atriumoverkapping die mooi gelijkmatig van kleur is.”

Buiten tropisch, binnen aangenaam De zomer van 2018 was de perfecte test voor het ventilatiesysteem.

“Het natuurlijke ventilatiesysteem wordt geactiveerd als een bepaalde warmtegrens wordt overschreden, bijvoorbeeld wanneer veel mensen aanwezig zijn. De kleppen in de gevel op de eerste verdieping en de ramen in het dak gaan dan open. Het ventilatiesysteem wordt aangestuurd door een gebouwbesturingssysteem.”

Het systeem doorstond de test glansrijk. “Zelfs wanneer het buiten 34 graden was en er meer dan 90 mensen in het atrium waren, bleef de temperatuur binnen goed: zo’n 25 graden. De bereke-

“De berekeningen gaven een goed inzicht in de combinatie van beglazingstype, bezettingsgraad van de zonnecellen en het ventilatiesysteem.”

ningen van Hori en Kingspan|Brakel Atmos blijken te kloppen.”

De kwaliteit van de daglichttoetreding is ook uitstekend. “De zonnecellen beïnvloeden het beeld in het atrium op bijzondere wijze.

Door de veranderende stand van de zon draait het beeld steeds. ’s Avonds met verlichting is het ook mooi.”

Daglicht: effectieve en esthetische oplossing

Iedereen is enthousiast

Het atrium is dé ontmoetingsplek in The Cloud. Behalve een

“Het gebouw is prachtig: de mensen die er werken, vinden het

prettig klimaat moet hier veel daglicht zijn. Ook dit aspect werd

helemaal te gek. De beleving in het atrium is geweldig. Er zijn

zorgvuldig beoordeeld, waarbij rekening is gehouden met de BIPV-

horecagelegenheden waar je wat kan eten en drinken. Medewer-

cellen (Building Integrated PhotoVoltaics) die in de sheddaken

kers van huurders Uber en Amazon spreken er af, maar ook men-

zijn opgenomen. “Aan de ene kant nemen deze zonnecellen licht

sen van buiten The Cloud gebruiken het atrium als werkplek…over-

weg, maar aan de andere kant fungeren ze ook als zonwering”,

al zie je mensen werken.” De vastgoedmarkt is ook enthousiast:

verduidelijkt Pieters. “Het is gelukt om een oplossing te vinden die

The Cloud geldt als hét toonbeeld van geslaagde duurzame reno-

genoeg daglicht toelaat.” De architect beoordeelde de esthetische

vatie met BREAAM-certificering. Een mooi resultaat van een goede

kwaliteit van de oplossing. “Van de glasconstructie met geinte-

samenwerking, aldus Pieters: “ Kingspan|Brakel Atmos heeft het

greerde BIPV-cellen is een mock-up gemaakt, die vervolgens

fantastisch gedaan, net als de andere partijen overigens. In de

omhoog is gehesen. Hiermee kon de architect beoordelen hoe de

toekomst zal ik graag weer met Kingspan|Brakel Atmos werken.”

beglazing met zonnecellen er op hoogte zou uitzien.”

*

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Atmosfeer

10

Estra gevelroosters

Eura Modulair zadeldak: daglicht ĂŠn continue ventilatie

11

Atmosfeer

Het klimaat is prima bij Bavaria Minder warmte, meer comfort dankzij natuurlijke ventilatie

Zoveel mogelijk ventilatie in de gevels Het ontwerpen van nieuwe gevels voor de bottelarij was zo’n vier jaar geleden aanleiding om te bekijken hoe deze ruimte in de zomer aangenamer kon worden voor de medewerkers. “We kozen voor extra daglicht en zoveel mogelijk ventilatie in de gevels om in combinatie met de dakluiken een zo goed mogelijke doorstroming te krijgen. Sindsdien hebben we nooit meer problemen gehad.

De Estra gevelroosters zijn ingesteld op binnen- en buitentemperatuur en worden automatisch in groepen geopend of gesloten.

H. Nabuurs, Swinkels Family Brewers

Ethiopië

“De mensen mopperden altijd over het klimaat, maar nu zijn er geen klachten

Daarnaast kunnen de mensen zelf op een knop drukken als ze het te koud of te warm vinden. De roosters worden dan open of dicht gezet. Het systeem kan voor maximaal vier uur overruled worden. Mensen willen toch iets te regelen hebben.” Ook in de brouwzaal was het altijd erg warm. “ Hierdoor was het klimaat in

meer. De systemen zijn bovendien nage-

de bedieningsruimte niet te regelen. Door in de brouwzaal kleppen

noeg onderhoudsvrij.”

toe te passen is het door de luchtverplaatsing ook daar goed uit te houden. Alle kleppen zullen in de toekomst vervangen worden door dit systeem, omdat bewezen is dat het zo werkt!”

In de brouwerij en de bottelarij van Bavaria in Lieshout, onderdeel

Van ‘hondenhok’ tot zadeldak

van Swinkels Family Brewers (SFB), kan het erg warm worden.

Het Eura Modulair systeem in zadeldakvorm heeft Kingspan|Brakel

Omdat de brouwer zijn mensen een prettige werkomgeving wil

Atmos in samenspraak met Henny Nabuurs en zijn collega’s van

bieden, wordt daarvoor een natuurlijke ventilatie-oplossing

de technische dienst ontwikkeld. “We hadden in het verleden veel

toegepast. Sinds enkele jaren bestaat die oplossing uit toepas-

problemen met de oude dakluiken, doordat er ongedierte en duiven

sing van Estra gevelroosters en Eura Modulair systemen. Henny

doorheen kwamen. We hebben er toen een soort ‘hondenhokken’

Nabuurs, bouwkundig projectleider bij de brouwer, vertelt hoe die

overheen gemaakt. Samen met Kingspan |Brakel Atmos zagen we

in samenwerking met Kingspan|Brakel Atmos* tot stand kwam:

echter dat de ventilatie daardoor heel erg beperkt werd. De oplos-

“Na ruim dertig jaar weten we wel wat we aan elkaar hebben.”

sing werd gevonden in het in een punt leggen van kleppenroosters als een zadeldak. Zo ontstond het Eura Modulair systeem. Het

SFB hecht veel waarde aan maatschappelijk verantwoord onderne-

heeft een maximale stand, een stand waarbij het helemaal niet

men én aan een brandveilige en gezonde werkomgeving. De keus

inregent en een dichte stand. Het werkt perfect!”

voor natuurlijke (brand)ventilatie ligt dan ook voor de hand. “Een natuurlijke, energie- en onderhoudsvriendelijke oplossing heeft

Estra en Eura Modulair ook in Ethiopië

onze voorkeur. En in een hoge ruimte van 120 x 120 meter zoals

Het nieuw te ontwikkelen systeem moest aan een aantal eisen

de bottelarij, waar de machines veel warmte produceren, kun je

voldoen. “Het moest onder alle condities zoveel mogelijk ven-

sowieso niet uit de voeten met mechanische ventilatie.”

tileren, het mocht niet inregenen en op plaatsen waar mensen werken, moest er voldoende daglichttoetreding zijn.” Het resultaat

Simpelweg de beste oplossing

beantwoordt niet alleen aan die eisen, maar voegt daar nog voor-

Sinds enkele jaren past Bavaria Estra gevelroosters (>125 stuks) en

delen aan toe. “Het systeem is kostentechnisch interessant, omdat

Eura Modulair systemen (± 40) in zadeldakvorm toe. Dit gebeurt

de stabiliteit uit het element gehaald wordt en daarnaast het in

met name in de bottelarij en de brouwerij waar altijd veel warmte

korte tijd gemonteerd kan worden.” Ook buitenlandse vestigingen

vrijkomt. “De mensen mopperden altijd over het klimaat, maar nu

hebben daar profijt van. “Er zijn zelfs Estra gevelroosters en Eura

zijn er geen klachten meer. De systemen zijn bovendien nagenoeg

Modulair systemen getransporteerd naar Ethiopië voor het nieuwe

onderhoudsvrij. Het is eigenlijk een simpele oplossing, maar sim-

brouwhuis daar. Als iets goed werkt, dan moet je daar niet van

pele oplossingen zijn vaak het beste.”

afwijken!” *

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

“Na ruim dertig jaar weten we wel wat we aan elkaar hebben.”

Atmosfeer

12

Renovatie monumentale overkapping CS Tilburg Transparantie en esthetica hersteld

Nieuw

De oude situatie

Doorvalveilig gelaagd glas, belangrijk

In 2020 maken dagelijks ruim 40.000 reizigers gebruik van Centraal Station Tilburg.

voor het veilig kunnen uitvoeren van

Prorail pakt het station en stationsgebied daarom grondig aan. Eén van de onderde-

inspecties en onderhoud op het dak.

len hiervan was de renovatie van het monumentale glazen dak van Station Centraal.

Dit nam 1,5 jaar in beslag. In opdracht van Van der Ende uit Barendrecht tekende Kingspan|Brakel Atmos* voor deze uitdagende klus. Het resultaat mag er zijn. Het publiek is zeer tevreden. Stan Sontrop bouwmanager van ProRail zegt hierover in het Brabants Dagblad: “Veel mensen wisten niet dat je door het glas van het stationsdak moet kunnen kijken.”

De oude glasconstructies waren vuil, hadden veel breukruiten en waren gecorrodeerd.

Dit veroorzaakte lekkages. Daarnaast was er brute draadglas toegepast in de glasdaken.

Overeenkomstig de huidige regelgeving is dit nu doorvalveilig gelaagd draadglas geworden. Belangrijk voor het veilig kunnen uitvoeren van inspecties en onderhoud op het dak.

Veiligheid essentieel Vertrouwen en veiligheid speelden een belangrijke rol tijdens de renovatie van de overkapping. Een goede coördinatie en intensieve samenwerking zorgde ervoor dat de renovatie prettig én veilig is verlopen. Het resultaat: een mooie, transparante overkapping met zicht op buiten én daglicht op de perrons.

*

13

Atmosfeer

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

RWA + sprinkler voor bandenopslag TrafficPort Venlo Ontrokingsinstallatie geĂŤist vanwege rookontwikkeling

Bij brand op een bandenopslag kan een grote hoeveelheid rook

Prettig werkklimaat: natuurlijke ventilatie

vrijkomen. Daarom eiste de brandweer van Veiligheidsregio

De toegepaste RWA installatie wordt niet alleen voor brandvei-

Venlo dat naast een sprinklerinstallatie ook een ontrokingsin-

ligheidsdoeleinden ingezet, maar ook voor dagelijkse ventilatie.

stallatie zou worden geplaatst bij bandengroothandel FM Tyres

Warme lucht wordt namelijk op basis van thermiek via het dak

op industrieterrein TrafficPort in Venlo. De ontrokingsinstallatie

afgevoerd. Levert dat geen problemen op voor de werking van de

(RWA installatie) zorgt ervoor dat giftige en onverbrande

sprinklerinstallatie? Nee, want als er brand uitbreekt worden de

gassen via het dak worden afgevoerd. Hierdoor is een betere

lamellenroosters op het dak in eerste instantie middels automa-

repressie mogelijk. Tevens wordt de RWA installatie dagelijks

tische detectie dicht gestuurd waardoor de sprinklerinstallatie

ingezet voor natuurlijke ventilatie.

in werking kan treden en gaat blussen. De rook die vrijkomt, wordt vervolgens via de door de brandweer handmatig geopende

Sprinkler en RWA: een goede combi

dakroosters afgevoerd.

Met het oog op risicobeheersing, beter zicht bij vluchten en repressie eiste de brandweer naast een sprinklerinstallatie ook een rook- en

RWA installatie en brandmeldinstallatie

warmteafvoersysteem. De sprinklerinstallatie blust bij brand.

Kingspan|Brakel Atmos* realiseerde het RWA systeem. Het rook-

Tegelijkertijd voert de RWA installatie rook en gassen af via het

en warmteafvoersysteem is opgebouwd uit 24 lamellenventilatoren,

dak, waardoor er op laag niveau goed zicht is, wat vluchten of het

type Eura Excellent, waarin transparante lamellen zijn opgenomen.

uitvoeren van een binnenaanval door de brandweer gemakkelijker

Luchttoevoer vindt plaats via vier overheaddeuren. Per brandcom-

maakt.

partiment, nabij het brandweerpaneel, is een brandweerschakelaar aangebracht waarmee de brandweer de RWA installatie handmatig open of dicht kan sturen.

*

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Atmosfeer

14

Daglicht maakt het verschil in Hoog Catharijne Foto: Alfred Cromback

Intensief samenspel met architect

On-Nederlands. Het winkelcentrum van de toekomst. De transformatie van Hoog Catharijne oogst alom complimenten. Wat een donker, verouderd winkelcentrum was, is nu een licht, molaar Klépierre werkt STIR Architecture sinds 2003 aan dit project.

Architect Joost Hulshof, associate partner van STIR, maakt een rondgang langs de ruimten waaraan STIR en Kingspan|Brakel Atmos* samen hebben gewerkt.

De transformatie van Hoog Catharijne is onderdeel van de herontwikkeling van het stationsgebied, waarin ook het nieuwe Centraal Station is gerealiseerd. “Het winkelcentrum lag altijd een niveau hoger dan de stad. Door vergrotingen op maaiveldniveau is het nu

Copyright © Robert Oosterbroe -Joost

dern winkelgebied. In opdracht van de Europese retailontwikke-

J. Hulshof, STIR Architecture

onderdeel van het stadscentrum geworden”, zegt Hulshof. “Daglicht en transparantie speelden een belangrijke rol bij het verstevi-

Zuidpassage: slanke constructie Hulshof begint de rondgang bij de Zuidpassage, die tussen twee

“Ik kijk met plezier terug op onze samenwerking. We hebben elkaar behoorlijk uitge-

gebouwen ligt. “Deze passage wilden we het gevoel van een stads-

daagd om tot

steeg meegeven. Tegelijkertijd wilden we veel daglicht binnenlaten.

slimme, kostenbesparende

Het glasdak van 10 x 70 meter moest dus zo transparant mogelijk

oplossingen te komen.”

zijn. Daarnaast was er een esthetische eis: een zo dun mogelijke constructie. Een uitdaging!” Kingspan|Brakel Atmos ontwikkelde een nieuw, slank dwarsprofiel. Onder de stalen liggers werden trekstangen toegepast. “De integratie van het glasdak in de gevel is ook erg geslaagd.”

Voorzetgebouw: nieuwe, ruime hoofdingang

Stadskamer: unieke gevel met glazen vinnen

Vervolgens wordt stilgestaan bij de nieuwe entree aan de stations-

De weg leidt omhoog, naar het hart van Hoog Catharijne. De

zijde, met z’n karakteristieke wimpervorm. “Voor een bestaand

Stadskamer is het summum van transparantie en maakt zichtbaar

kantoor is hier extra ruimte gerealiseerd, met daartussen een nieuw

verbinding met de historische binnenstad. De Stadskamer bevindt

atrium. Dit is in feite de grote hal die je betreedt wanneer je vanaf

zich boven het water van de Catharijnesingel. Bezoekers kunnen

het station Hoog Catharijne inloopt.” De glasconstructie van de

onder zich rondvaartboten zien passeren. De ruimte heeft o.a. een

atriumoverkapping is opgebouwd uit een structureel beglazings-

horecaplein met terrassen en is 24 uur per dag toegankelijk. “Over

systeem in de vorm van een lessenaardak. “Door het binnenkomende

de vormgeving hiervan hebben we met Kingspan|Brakel Atmos het

daglicht kunnen mensen goed zien wat er achter de gevel te vinden

meeste overleg gehad. Vooral de glasgevelconstructie vroeg veel

is. Dat is essentieel.”

aandacht.” Na de nodige engineering van Kingspan|Brakel Atmos kwam een gevel tot stand die 4 meter boven de entreevloer begint.

Noordpassage: elegant en opvallend

De glasgevelconstructie bestaat uit verticale glazen vinnen die ge-

Vanuit de entree wordt de afslag naar de Noordpassage genomen.

monteerd zijn tegen stalen kokers. Trekstangen verbinden de vinnen

De glazen overkapping van 10 x 60 meter laat veel daglicht toe,

met elkaar en zorgen ervoor dat die op hun plaats blijven en niet

waardoor bezoekers contact met buiten houden. “Opvallend en ar-

gaan kantelen. Aan de zijkant bevinden zich beugels waaraan de

chitectonisch interessant is de verspringende beglazing. Bijzonder

trekstangen bevestigd zijn. Deze constructie vangt de horizontale

is ook dat alle installaties, waaronder sprinklers en verlichting, in

krachten op. Kingspan|Brakel Atmos realiseerde ook het glazen dak

de stalen liggers verborgen zijn.” Kingspan|Brakel Atmos engineerde

met uitstekende luifels. “De gevel met die bijzondere glazen vinnen

het complete glasdak. “Het is geen eenvoudig dak, maar de com-

versterkt het gevoel van transparantie. De stalen liggers in het dak

plexiteit ervan is goed verborgen. Het beeld wordt niet verstoord

dragen deze gevel van 40.000 kg; dat is haast onvoorstelbaar!”

door technische toevoegingen. Het is elegant: een van mijn favoriete glasdaken!”

15

Atmosfeer

Foto: Klepierre

gen van de verbinding met de stad.”

Foto: Alfred Cromback

“Zoveel mogelijk daglicht binnenkrijgen was een doel, maar dan wel met beperking van warmtetoetreding.”

Bruggebouw: verbindend met gecontroleerde zonlicht- en

Beleving van buiten en verbinding met de omgeving

warmtetoetreding

Daglicht en transparantie vormen de onmisbare toevoeging in het

Het gaat verder naar het Bruggebouw, dat het Poortgebouw met

nieuwe Hoog Catharijne. “Ze zorgen voor een groot contrast met

z’n opvallende gekleurde gevel en het Radboudkwartier met elkaar

het oude Hoog Catharijne en andere winkelcentra waar je een soort

verbindt. “Zo veel mogelijk daglicht binnenkrijgen was het doel,

gesloten doos binnengaat die eigenlijk overal zou kunnen staan.

maar wel met beperking van de warmtetoetreding. In het zadeldak

Waar je alleen maar de winkels en de merken ziet. De ruimtes in

is beglazing met een dot-structuur toegepast, die 60% van het

het nieuwe Hoog Catharijne zijn zo prettig, doordat je onderdeel

zonlicht en de warmtetoetreding blokkeert. Bijzonder is dat het

blijft van buiten. Je voelt of het een donkere dag is of juist een heel

zicht er niet door wordt belemmerd, terwijl je als bezoeker merkt

mooie dag. Beleving van buiten en verbinding met de omgeving:

dat licht en warmte worden geweerd.” Ook in de eerder besproken

voor veel winkelcentra is dat de toekomst.”

ruimtes is beglazing met een dot-patroon toegepast. Per ruimte is het patroon steeds afgestemd op de gewenste warmte- en

Slimme oplossingen om tot meer transparantie te komen

daglichttoetreding.

De ondernemers van Hoog Catharijne, opdrachtgever Kléppiere en Hulshof zijn positief over het eindresultaat. Hoe heeft Hulshof de

Radboud-Godebald: verlenging bestaande constructie

samenwerking met Kingspan|Brakel Atmos ervaren? “Ik kijk er met

De tour eindigt bij de Radboud-Godebaldpassage, die onderdeel

plezier op terug. We hebben gebruikgemaakt van de adviezen van

is van de Zuidpassage. De constructie van de nieuwe glaskap is

Kingspan|Brakel Atmos. En we hebben elkaar behoorlijk uitgedaagd

vergelijkbaar met die van de daken van de Noordpassage. De af-

om tot slimme, kostenbesparende oplossingen te komen. Want we

metingen wijken echter iets af.”

wilden een stap extra doen om meer transparantie te krijgen dan in bestaande voorbeelden. Dat is gelukt. We kwamen er altijd goed uit, want we zaten op één lijn: we wilden iets moois maken.” *

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Atmosfeer

16

Gecertificeerde brandmeldinstallatie voor Gooskens Hout Beam- en aspiratiedetectie voorkomen onechte meldingen

Gooskens Hout is de grootste vurenhoutleverancier in de Benelux. Op de vestiging in Moerdijk met het 7 hectare grote bedrijfsterrein had het bedrijf regelmatig te kampen met onechte brandmeldingen. Het bevoegd gezag eiste dat zowel de (deels overkapte) opslaghallen en expeditie als de schaverij voorzien zouden worden van een gecertificeerde brandmeldinstallatie. Kingspan|Brakel Atmos* verving de bestaande installatie door een betrouwbaar brandmeldsysteem met zowel beam- als aspiratiedetectie. Hierbij werd behalve naar functionaliteit ook gekeken naar onderhoudskosten.

Beamdetectie in expeditie en opslaghallen Het oude branddetectiesysteem is volledig vervangen omdat het niet meer betrouwbaar was en niet meer gecertificeerd kon worden. In de expeditie en houtopslaghallen is nu een intelligent

Beamdetectie

branddetectiesysteem toegepast met lineaire optische rookmelders (beamdetectoren). Deze beamdetectoren reageren op zowel infrarode als ultraviolette stralen. De toegepaste systemen moeten voorkomen dat bijvoorbeeld spinnenwebben, vocht, condens en externe weersinvloeden die bij deels overkapte hallen nogal eens voorkomen, valse meldingen veroorzaken.

Expeditie/schaverij: aspiratiedetectie In verband met de hoeveelheid stof in deze ruimten is gekozen voor toepassing van een aspiratiesysteem. Dit is een actief rookdetectiesysteem dat middels een buizensysteem continu luchtmonsters ‘aanzuigt’ en analyseert op rookdeeltjes. Het systeem werkt veel sneller dan standaardsystemen en detecteert een brand in een vroeg stadium, wat belangrijk is in een situatie met zoveel vuurlast.

Vroege detectie zorgt ervoor dat aanwezigen tijdig kunnen vluchten, de brandweer snel gealarmeerd kan worden én de schade beperkt blijft. Daar komt nog bij dat aspiratiedetectie de kans op ongewenste meldingen sterk vermindert.

De toegepaste systemen moeten voorkomen dat bijvoorbeeld spinnenwebben, vocht, condens en externe weersinvloeden die bij deels overkapte hallen nogal eens voorkomen, valse meldingen veroorzaken.

Onderhoud De toegepaste systemen hebben relatief weinig onderhoud nodig.

Zo blaast een aspiratiesysteem regelmatig zelf de aanzuigpunten schoon, wat het onderhoud en de daaraan verbonden kosten beperkt. Kingspan Light + Air blijft betrokken bij het project en verzorgt ook het onderhoudscontract voor het brandmeldsysteem.

*

17

Atmosfeer

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Atmosfeer

18

“Volgens mij is Kingspan|Brakel Atmos de enige partij in Nederland die dit soort glaskappen kan maken. Een partij die veel kennis heeft, ook van brandveiligheid en ventilatie, en een praktische aanpak hanteert”, aldus Thijs de Nijs van Bouwbedrijf De Nijs.

Atrium glasdak met BIPV en geïntegreerde Ventria uitzetramen Skybar: semi-structurele glasconstructie met triple glas

“ Kingspan|Brakel Atmos heeft zijn rol professioneel vervuld. Bij de start is meegedacht over oplossingen waarmee we binnen het budget konden werken.”

19

Atmosfeer

Transparant van top tot teen: BREEAM-Excellent Hotel Jakarta Glasconstructies zorgen voor licht en uitzicht

In juni 2018 ging WestCord Hotel Jakarta open. Nog geen

kwam goed van pas, omdat er bij de start van het project nog een

half jaar later was het viersterrenhotel diverse prijzen rijker,

schetsmatig ontwerp lag. “Vervolgens is het gebouw in een soort

waaronder Publiek Gebouw van het Jaar in Amsterdam en Best

bouwbare vorm gezet. Daarna zijn optimalisaties gemaakt, onder

Hotel and Leisure Award van het Wereld Architectuurfestival

meer bij het glazen dak van het atrium. Hierbij mocht uiteraard

2018. “Het was een prachtige uitdaging”, zegt Thijs de Nijs van

geen afbreuk worden gedaan aan het ontwerp en de architec-

Bouwbedrijf De Nijs in Warmenhuizen. Hij vertelt wat het hotel

tonische ideeën. In overleg met Kingspan|Brakel Atmos en de

zo bijzonder maakt en welke bijdrage Kingspan|Brakel Atmos*

architect is gekozen voor een zadeldak dat ondersteund wordt

hieraan heeft geleverd.

door een houten onderconstructie. Het is een lichte glasconstructie geworden: een strakke, rustige glaskap.”

Hotel Jakarta ligt op de kop van het Java-eiland in Amsterdam.

Het driehoekige gebouw met transparante glazen gevels loopt

Glazen daken en glaslamellen

uit in een scherpe punt en doet denken aan de boeg van een

Het transparante ‘omgekeerde’ zadeldak boven de Skybar heeft

schip. Het schaduwpatroon op de aluminium gevelpanelen roept

taps toelopende lessenaars en is volledig uitgevoerd met een

associaties met golven op. Niet toevallig, want architect Bjarne

structurele glasconstructie, type Brakel BA-4S. In dit speciale

Mastenbroek van SeARCH heeft verbinding gezocht met de

glasdak is triple glas opgenomen. Boven het atrium realiseerde

maritieme en koloniale geschiedenis van de locatie. In het atrium

Kingspan|Brakel Atmos eveneens een zadeldak dat eindigt in een

met glazen overkapping verwijst de subtropische binnentuin met

lessenaardak. Hiervoor is een semi-structurele constructie van

Aziatische planten eveneens naar dit verleden. “De architect

het type Brakel BA-4 toegepast. Daarnaast zijn in de gevel glasla-

heeft een bijzonder ontwerp gemaakt. Door het fraaie, lichte

mellen geplaatst, die voor de luchttoevoer in het atrium zorgen.

atrium, lopen de hotelgasten naar hun kamers.” De scherpe

Warme en/of verontreinigde lucht wordt afgevoerd door Ventria

punt waarin het gebouw uitloopt, is helemaal verglaasd. “Zowel

uitzetramen. In het glasdak van het atrium zijn BIPV-cellen op-

vanuit het café-restaurant onder in de punt als vanuit de skybar

genomen. “Om twee redenen”, legt De Nijs uit. “Enerzijds om

op de bovenste verdieping hebben mensen hierdoor een prachtig

het BREAAM-Excellent-certificaat te behalen en anderzijds om te

uitzicht over het IJ.”

zorgen dat er niet te veel daglicht op de subtropische planten van de binnentuin komt. Ze fungeren dus ook als lichtwering.”

Up-to-date: energieneutraal en duurzaam Aandacht voor historie is perfect gecombineerd met toekomstge-

Brandveiligheid: gecertificeerd rook- en warmteafvoersysteem

richt bouwen. Het hotel heeft een unieke, 30 meter hoge houten

In het kader van de brandveiligheid heeft Kingspan|Brakel Atmos

hoofddraagstructuur. Bijna alle toegepaste afbouwmaterialen

een gecertificeerde rook- en warmteafvoerinstallatie (RWA-

en elementen zijn demontabel en geschikt voor hergebruik.

installatie) geplaatst. De Estra Top lamellen in de gevel en deuren

Daarnaast zijn energiebesparende maatregelen getroffen. Met

zorgen voor luchttoevoer in geval van brand. De afvoer van rook

1700 BIPV-cellen (Building Integrated PhotoVoltaics), die in het

wordt geregeld door mechanische ventilatoren die in de rand van

glazen dak geïntegreerd zijn, wordt zonne-energie opgevangen en

het atriumdak zijn geplaatst. Op uitdrukkelijk verzoek van de

omgezet in elektriciteit voor de verwarming van het douchewater.

opdrachtgever zijn deze ventilatoren op esthetische wijze wegge-

Een warmte- en koudeopslagsysteem zorgt voor de koeling en ver-

werkt, zodat gasten ze niet zien.

warming van het hotel zelf. “Hotel Jakarta is gecertificeerd met BREEAM-Excellent, wat heel bijzonder is voor een hotel.”

Top samenwerking!

Volgens De Nijs is opdrachtgever WestCord Hotels buitengewoon

In vroeg stadium meedenken

tevreden met het gebouw. Zelf kijkt hij ook met voldoening terug.

Opdrachtgever WestCord hotels en SeARCH pakten het project op

“ Kingspan|Brakel Atmos heeft zijn rol professioneel vervuld. Bij

met Bouwbedrijf De Nijs, die zij kenden van eerdere projecten. “In

de start is meegedacht over oplossingen waarmee we binnen het

dit project hebben we zo’n drie jaar intensief en in goede harmo-

budget konden werken. Vervolgens hebben we het op een heel

nie samengewerkt.” De aannemer betrok Kingspan|Brakel Atmos*

goede en plezierige manier met elkaar gerealiseerd. Het is écht

er al in een vroeg stadium bij. “Vanwege de ervaring die we in het

top gegaan!”

verleden hebben opgedaan. Volgens mij is Kingspan|Brakel Atmos de enige partij in Nederland die dit soort glaskappen kan maken.

Een partij die veel kennis heeft, ook van brandveiligheid en ventilatie, en een praktische aanpak hanteert.” Die praktische aanpak

*

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Atmosfeer

20

foto Jannes Linders

Noord/Zuidlijn: uitdagend traject naar succes Intensief samenspel met architect B. van Straten, Visser & Smit Bouw

Het eerste plan voor de metrolijn tussen Amsterdam-Noord en

Kingspan|Brakel Atmos* werkte mee aan de twee bovengrondse

Amsterdam-Zuid dateert uit 1988. Dertig jaar later werd de

stations: Noorderpark en Noord. In 2016 kwam Station Noorder-

Noord/Zuidlijn in gebruik genomen. Het project oogstte felle

park aan de Nieuwe Leeuwarderweg gereed. Vanwege zijn vorm

kritiek en had te kampen met tegenslagen, waaronder ver-

kreeg het de bijnaam Cobra. Boven het station realiseerde

tragingen en faillissementen van partijen. Maar zegt Bas van

Kingspan|Brakel Atmos een esthetisch gebogen glasdak dat de

Straten, projectmanager uitvoering van Visser & Smit Bouw:

reizigers tegen weersinvloeden beschermt. Deze constructie van

“Eind goed, al goed!”

koud gebogen glas werd gemonteerd in een aluminium klemprofiel op de onderliggende staalconstructie. De beglazing heeft een

Visser & Smit Bouw, onderdeel van VolkerWessels, was verant-

screening met een dot-patroon. “Mensen zijn enthousiast over de

woordelijk voor het compleet afbouwen van de zeven metro-

combinatie van de kap en het licht. Ook ’s avonds ziet het er erg

stations van de Noord/Zuidlijn en het aanleggen van het hele

mooi uit.”

spoor/railtraject. “In 2011 namen we het werk aan en in 2012 begonnen we. De Bouwcombinatie VIA NoordZuidlijn bestond

Station Noord: lastige start

destijds uit Visser & Smit Bouw en Imtech, vertelt Van Straten.

Een verhaal apart was Station Noord, de eindhalte in Amsterdam-

“Na het faillissement van Imtech heeft Visser & Smit Bouw de

Noord. Het bedrijf dat de glaskap zou maken, ging in juli 2015

contractuele verplichting overgenomen en het werk afgemaakt

failliet. “Bovendien lag er voor de glasconstructie een ontwerp

en op tijd opgeleverd.”

dat ontoereikend was. Begin 2016 moest er een oplossing komen.

Ik wilde een meer beproefd beglazingssysteem toepassen en heb

21

Station Noorderpark: de Cobra

daarom Kingspan|Brakel Atmos bij het project betrokken. Bij de

De zeven stations op de Noord/Zuidlijn hebben elk een uniek

keuze voor het systeem hoorde een aanpassing van de detail-

karakter. Ze werden ontworpen door Benthem en Crouwel

lering naar het aluminium profiel waarop het glas zou worden

Architects, dat hiervoor werd bekroond met de ARC Award 2018.

geplaatst.”

Atmosfeer

“De samenwerking tussen ons projectteam en het projectteam van Kingspan|Brakel Atmos was geweldig.

Zonder deze samenwerking was het nooit gelukt!”

Deadline vervroegd/testritten tijdens montage Het voorstel met de aangepaste detaillering werd voorgelegd aan de opdrachtgever, de gemeente Amsterdam. “Begin 2017 werd hierover overeenstemming bereikt. Toch konden we toen niet direct beginnen, omdat er eerst nog voorzieningen moesten worden getroffen aan de staalconstructie die er al stond. Pas in maart 2017

‘Ronde’ glasconstructie (130 x 24 m) met ventilatieroosters

kreeg Kingspan|Brakel Atmos het contract voor de opdracht.”

Voor de realisatie van de glaskap bleef zo erg weinig tijd over, ook omdat de deadline voor het project ondertussen was vervroegd: van maart 2018 naar december 2017. “Een uitdaging, want voor de ronde kap, die 130 meter lang en 24 meter breed is, moest veel glas gebogen worden. Daar kwam bij dat het testtraject van de Noord/Zuidlijn inmiddels was gestart.” De testritten op de metrobaan en de werkzaamheden aan de glasconstructie moesten tegelijk kunnen plaatsvinden. Om dit mogelijk te maken, liet Kingspan|Brakel Atmos boven in de kap een werkplatform van circa 130 lang x 20 meter breed bouwen.

Geen koud kunstje: buigen glas bij lage temperaturen Het buigen van het glas bij lage temperaturen was een spannende klus. “De boogstraal van het glas was namelijk behoorlijk scherp.

In goed overleg is een plan bedacht om het glas met warmtedekens voor te verwarmen en daardoor soepeler te maken, waarna het gemonteerd kon worden. Toen dat was gelukt – door learning by doing en dankzij de expertise van Kingspan|Brakel Atmos – kwam de vaart erin.” In december 2017 konden het werkplatform en de steigers weggehaald worden. “Het leek een bijna onmogelijke opdracht, maar we hebben het gehaald!” Het eindresultaat mag gezien worden. “Iedereen is er enthousiast over. Je kijkt dwars door de overkapping heen. Zeker met daglicht levert dat een mooi effect op.”

Brandveiligheid: glas 30 minuten doorhangend Daarnaast was het een eis dat het glas in de kap 30 minuten

foto Jannes Linders

brandhangend moest zijn, wat betekent dat bij een treinbrand het glas niet naar beneden komt vallen tijdens de vlucht- en ontruimingsfase. Kingspan|Brakel Atmos maakte berekeningen.

Ter plaatse van de treinbrand zelf is gerekend met een temperatuur van 285 °C. Daar mag de kap bezwijken. Buiten dat deel is Gebogen glasdak beschermt reizigers tegen weersinvloeden

gerekend met 185 °C en moet de kap minimaal 30 minuten blijven hangen. Met een conformiteitsverklaring toonde Kingspan|Brakel Atmos aan dat het glas daar ruimschoots aan voldoet.

Fraaie lichtdoorval Een bijzondere aanpassing van de detaillering betrof de ronde,

Succesfactor: samenwerking

met aluminium beklede hoofdspanten van de glaskap. Deze steken

In dit complexe project was er voor zowel de voorbereiding als de

boven de kap uit en zijn helemaal bovenin voorzien van ventilatie-

uitvoering erg weinig tijd beschikbaar. “Dit heeft van alle partijen

roosters. Volgens het architectonisch ontwerp zou de belijning van

heel veel energie, inzet en afstemming gevraagd!”, zegt Van

de ventilatieroosters in het hele spant worden doorgezet, zodat bij

Straten. “Het voordeel van Kingspan|Brakel Atmos is dat echte

nacht het licht vanuit het station door het lijnenpatroon van de

techneuten met veel kennis van zaken meedenken. Daardoor kon-

roosters naar buiten kan schijnen. De roosters zouden hiervoor de

den we in de voorbereiding lastige problemen samen oplossen. Die

buiging van de spanten moeten volgen. Aangezien deze roosters

lijn zette zich voort in de uitvoering. De samenwerking tussen ons

niet zomaar te buigen zijn, stelde Kingspan|Brakel Atmos een an-

projectteam onder leiding van projectleider Simon Visser en het

dere oplossing voor: beglazing met geprinte lijnen. Hiermee wordt

projectteam van Kingspan|Brakel Atmos was geweldig. Zonder

de beoogde lichtdoorval bereikt. “De aangepaste detaillering, met

deze samenwerking was het nooit gelukt!”

name die van de spantbekleding, heeft Kingspan|Brakel Atmos samen met Visser en Smit Bouw en Benthem Crouwel Architects nauwgezet uitgewerkt.”

*

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Atmosfeer

22

Helemaal klaar voor de toekomst: het Haagse Hoge Huis Renovatie brandveiligheid + glasconstructies

Tussen Den Haag Hollands Spoor en De Haagse Hogeschool ligt

Kingspan|Brakel Atmos realiseerde een state-of-the-artcentrale,

het Haagse Hoge Huis. Het is nu weer net zo indrukwekkend als

waarmee in het atrium op twee hoogtes met beams wordt ge-

het bij de oplevering in 2004 was. Een goede drie jaar geleden

detecteerd. Omdat de montage van een bekabeld systeem veel

was dat nog heel anders. Als gevolg van achterstallig onder-

overlast voor de huurder zou hebben gegeven, werd gekozen voor

houd was het gebouw veel van zijn uitstraling kwijtgeraakt. De

een draadloos systeem.

ommekeer kwam toen Ten Brinke Bouw het overnam en in 2016 aan een grootscheepse renovatie begon.

Test en certificering Van de bestaande ontruimingsinstallatie werd het grootste gedeel-

Het Haagse Hoge Huis bestaat uit een kantorencomplex en 40 wo-

te vernieuwd. De volledige hardware werd vervangen en alle oude

ningen. Het hart van het pand, met 45.000 m2 bruto vloeropper-

speakers zijn vervangen door nieuwe, gelijkwaardige speakers die

vlak, bestaat uit een atrium waarop 9 gebouwdelen uitkomen die

aan de eisen van nu voldoen. Vervolgens hebben veiligheidsmen-

als kantoor fungeren. In dit atrium bevindt zich verder een groot

sen van T-Mobile en mensen van Kingspan|Brakel Atmos de twee

restaurant. Vanaf 2004 is T-Mobile al hoofdhuurder.

systemen uitvoerig getest. Hieruit bleek dat beide systemen goed functioneren; ze zijn vervolgens gecertificeerd.

Structureel onderhoud complex De uiterste bouwdelen links en rechts kunnen worden afgestoten

Bedienbare lamellen in passage

en verhuurd aan andere partijen. Zij kunnen deze gebouwen, die

In een latere fase van de renovatie zijn de Eura lamellen in de

een eigen toegang hebben, dan zelfstandig gebruiken. Deze situa-

passage – die onderdeel uitmaken van de RWA installatie –

tie en de omvang van het gebouw maken het groot onderhoud vrij

bedienbaar gemaakt met een natuurlijke ventilatieregeling. In het

complex. Omdat het groot onderhoud een aantal jaren niet struc-

kader van de brandveiligheid zijn ook 17 rookschermen vervangen.

tureel was uitgevoerd, was het Haagse Hoge Huis flink achteruitgegaan. Zo waren in de glasdaken en de glazen atriumoverkap-

Aanpak 3500 m² glasdaken en (brand)ventilatieramen

ping zwakke plekken ontstaan, die hinderlijke tocht veroorzaakten.

Een flinke klus vormde ook de renovatie van alle glasdaken, met

Niet voor niets stelde T-Mobile renovatie als voorwaarde voor

een totaaloppervlakte van 3500 m2. De zeelucht had een funeste

verlenging van het huurcontract. De brandweer had bovendien

invloed gehad op de scharnieren en de rubbers van de glasdaken.

vastgesteld dat de brandmeldinstallatie en het evacuatiesysteem

Om deze constructie opnieuw te kunnen conserveren heeft

niet meer te certificeren waren.

Kingspan|Brakel Atmos de lichtstraten tijdelijk gedemonteerd.

Vervolgens is het staal behandeld en zijn de glasdaken – voorzien

Grootste draadloze brandmeldinstallatie van Nederland

van nieuwe rubbers en bevestigingsmaterialen – teruggeplaatst en

Bij de renovatie werd een beroep gedaan op Kingspan|Brakel

waterdicht afgewerkt. Daarnaast zijn alle scharnieren en rubbers

Atmos*, dat destijds de glazen daken en de rook- en warmteaf-

van de 224 Ventria uitzetramen vernieuwd en de cilinders van 231

voerinstallatie (RWA installatie) realiseerde. Ook werd Kingspan|

gevelramen en 116 Ventria uitzetramen vervangen.

Brakel Atmos gevraagd de bestaande brandmeldinstallatie en het evacuatiesysteem, dat destijds door derden was geleverd, aan te

Toekomst: onderhoudscontract

passen. De eerste opdracht was het realiseren van een storings-

Het Haagse Hoge Huis voldoet nu aan de eisen en normen van de

vrije, flexibele gecertificeerde brandmeldinstallatie. De tweede

wetgever, de huurder en de eigenaar. In de toekomst zal Kingspan

stap was het tot stand brengen van een gecertificeerde ontrui-

Light + Air structureel onderhoud en inspecties uitvoeren.

mingsinstallatie type A. Flexibiliteit was hierbij een eis vanwege de gebouwdelen die zelfstandig verhuurd kunnen worden aan andere

Medewerkers van T-Mobile zijn enthousiast over het resultaat van

partijen. De brandmeldinstallatie moet zowel per bouwdeel als

de renovatie, evenals de bezoekers die zij ontvangen. Het Haagse

separaat in een netwerk kunnen functioneren. Daarnaast moet

Hoge Huis is klaar voor de toekomst.

branddetectie afhankelijk van de huurders kunnen worden gekoppeld of ontkoppeld.

*

23

Atmosfeer

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Grootste draadloze brandmeldinstallatie van Nederland

Bedienbare Eura-lamellen in passage

Praktijktest

Vervanging/renovatie van 17 rookschermen, 340 Ventria uitzetramen, 231 gevelramen en 3500 m2 glasdaken

Atmosfeer

24

Een vak apart: onderhouden van RWA-systemen Expertise en TCO geven de doorslag voor Kropman

Hoewel het misschien niet spectaculair lijkt, belangrijk is het zeker wel: onderhoud van rook- en warmteafvoersystemen (RWA systemen). Wie zich erin verdiept, stuit op lastige vraagstukken rond certificering, zegt Tjerk Beswerda, Regionaal Contractmanager van Kropman Installatietechniek. “Kingspan| Brakel Atmos* adviseert ons daar goed bij.”

Kropman Installatietechniek bestaat sinds 1934, heeft 15 vestigingen en ongeveer 800 medewerkers. Het bedrijf beheert panden en maakt gebouwen groener, gezonder en efficiënter. “We hebben een service- en een projectentak”, aldus Beswerda, die zelf voornamelijk bij de servicetak betrokken is. “Ik ben met name verantwoordelijk voor de dienstverlening aan de Praxis-vestigingen T. Beswerda, Kropman Installatietechniek

in Nederland, waarvoor we zowel het bouwkundig als het installatietechnisch beheer verzorgen. Naast onze eigen medewerkers zetten we hierbij ook onderaannemers in. Specialistische werkzaamheden zoals onderhoud aan RWA systemen besteden we

Zekerheid: Total Cost of Ownership

bijvoorbeeld uit.” Partners voor specialistisch onderhoud worden

Kennis van certificeringsvraagstukken was niet het enige criterium

bij Kropman zorgvuldig geselecteerd. “Kingspan|Brakel Atmos

bij de keuze van Kingspan|Brakel Atmos als onderhoudspartner.

bleek ons het best te kunnen adviseren bij moeilijkere vraagstuk-

Afweging van de kosten over de hele contracttermijn was ook een

ken over de certificering van RWA installaties. Het is een partner

belangrijk criterium. “Oudere installaties hebben steeds meer on-

die serieus met deze vraagstukken omgaat.”

derhoud en storingsopvolging nodig. Daarom hebben we gekeken naar de Total Cost of Ownership. Je wilt niet voor verrassingen

Toewerken naar certificeringsoplossingen

komen te staan.” Kingspan|Brakel Atmos voert voor Kropman on-

“Certificeren van bestaande RWA installaties is lastig, soms zelf

derhoud uit aan bestaande rookbeheersingssystemen – zowel van

een drama”, vervolgt Beswerda. “Dat komt doordat de uitgangs-

Brakel-systemen als van derden - bij onder meer het politiebureau

punten die destijds bij het ontwerp van de installatie golden, niet

en het ROC in Nijmegen en ruim 40 Praxis-vestigingen. Hoe bevalt

goed vastgelegd zijn of soms zelfs niet meer achterhaald kunnen

de samenwerking? “Het werkt gemakkelijk. De contacten verlopen

worden. Dat maakt toetsing lastig omdat deze dan gebeurt

via onze regionale werkvoorbereiders. Ruim van tevoren wordt

op basis van de huidige wetgeving en uitgangspunten. Voor dit

door Kingspan|Brakel Atmos aangegeven wanneer het onderhoud

probleem moet een oplossing komen: de regionale overheid en

kan plaatsvinden. Werkzaamheden worden keurig op tijd uitge-

onze opdrachtgever verwachten dat het geregeld wordt.” Hoe

voerd en als we vragen hebben, krijgen we snel antwoord.”

pakt Beswerda dit aan? “Om te beginnen moet je een plausibel verhaal hebben, zodat je met de regionale veiligheidsdiensten, de

Naar een duurzamere toekomst

brandweer en de inspecterende instanties in gesprek kunt komen

Verduurzaming van panden is een belangrijk thema bij Kropman

over een oplossing. Een bestaande installatie laten vervallen is

Installatietechniek. Wat betekent dit in relatie tot RWA systemen?

meestal geen optie omdat dit met de nodige bouwkundige kosten

“In het kader van verduurzaming voeren we onder meer klimaat-

gepaard gaat. Vaak is het dan beter om óf de installatie aan te

metingen uit. Voor onze opdrachtgevers maken we inzichtelijk

passen óf de uitzondering vast te leggen en te onderbouwen dat

waar bijsturing op langere termijn mogelijk is. Aangezien er de

een situatie brandveilig is. Brandweer en veiligheidsregio moeten

komende jaren RWA installaties vervangen moeten worden, is het

daar uiteraard mee akkoord gaan. Kingspan|Brakel Atmos is een

interessant om te kijken naar vervangende, duurzame systemen,

partner die mij hierbij helpt.”

waarin daglichttoetreding meegenomen kan worden.” *

25

Atmosfeer

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

“Onderhoud van RWA systemen is belangrijk. Wie zich erin verdiept, stuit op lastige vraagstukken rond certificering.

Kingspan|Brakel Atmos adviseert ons daar goed bij.�

Atmosfeer

26

Glasconstructies zorgen voor transparantie in Erasmus MC Rotterdam “Het lijkt helemaal geen ziekenhuis” De in 2018 voltooide uitbreiding maakte van Erasmus MC Rotterdam het grootste academisch ziekenhuis in Nederland.

“Transparantie stond hierin centraal”, zegt leidend partner architect Willemineke Hammer van EGM architecten.

Kingspan|Brakel Atmos* leverde daaraan een bijdrage, onder meer met de realisatie van glasdaken en gevels, ventilatie- en rook- en warmteafvoer voorzieningen.

W. Hammer, EGM architecten

Compleet nieuw is de passage: een straat van 300 x 20 m met glazen overkapping die de bestaande gebouwen, die voorheen losstonden, met elkaar én met de nieuwbouw verenigt. “Het is een

Brandveiligheid en behaaglijkheid gaan samen

soort ritssluiting van glas, waardoor het ziekenhuis nu verbonden

Voor zowel de brandveiligheid als de dagelijkse ventilatie zijn 140

is met het Sophia kinderziekenhuis, het gerenoveerde onderwijs-

Estra glaslamellen systemen in de gevels opgenomen. Voor rook-

centrum en de researchtoren.”

en warmteafvoer zijn 82 Ventria uitzetramen en 7 mechanische ventilatoren opgenomen in het glazen dak van de passage. “Voor-

Atria om je even terug te trekken

af is goed gekeken naar het klimaat en de luchtstromingen in de

Aan de buitengevel bevinden zich twee grote atria; elders in het

passage en de atria. We hebben verschillende keuzes gemaakt.

gebouw zijn nog meer atria gecreëerd. “De passage en de atria zijn

Sommige atria hebben meer een binnenklimaat, andere meer een

de ruimtelijke dragers van het plan. Ze halen daglicht naar binnen

buitenklimaat. Luchtstroming mag nergens worden ervaren als

en zorgen voor transparantie naar buiten. De beleving binnen-

tocht. De plaatsing van de gevelroosters en uitzetramen is daar

buiten is maximaal, zorgt voor afleiding en nodigt uit tot bewegen.

zorgvuldig op afgestemd; daar is flink aan geëngineerd.”

Daardoor ervaren mensen dit grote gebouw van 207.000 m2 als prettig en kunnen ze zich gemakkelijk oriënteren.” Bezoekers

Hoogstandje: wiebelgevels

vinden het fijn dat er altijd een atrium in de buurt is. “Familieleden

Engineering vergden ook de drie glazen ‘wiebelgevels’. “Het

kunnen zich even terugtrekken zonder het gebouw te hoeven te

gebouw heeft twee torens van verschillende hoogte. De hoge

verlaten.”

toren verzakt na verloop van tijd veel meer dan de lage toren. De glazen gevel tussen beide torens vangt dit op met speciale knopen

Stressreductie door daglicht en transparantie

die maken dat de glazen ruiten ten opzichte van elkaar kunnen

Alles in het Erasmus MC draait om het creëren van een Healing

bewegen. Een hoogstandje; daar mag Kingspan|Brakel Atmos trots

Environment: een prettig, gezond en veilig gebouw dat het welzijn

op zijn!” Ook voor de twee flankerende gevels zijn oplossingen

van patiënt en staf bevordert en stress en fouten reduceert.

geëngineerd die de verschillen in zetting opvangen.

Daglicht en transparantie dragen ook bij aan de Healing Environ-

Lof is er ook van Fred Reuring van opdrachtgever Bouwcombinatie

ment van het Erasmus MC en worden daarom overal bewust

Erasmus MC: “Dat we met Brakel Atmos de juiste partij hebben ge-

ingezet om de stress van een ziekenhuisbezoek te verlagen, herstel

kozen voor dit project is tijdens de voorbereiding en de uitvoering

van patiënten te bevorderen en medewerkers een prettige werk-

gebleken. Het is uitstekend opgepakt en prima verlopen.”

omgeving te bieden. Hammer: “Ze werken stress verminderend, waardoor je als patiënt betere gesprekken met je arts hebt, wat de

Iets goeds gedaan

diagnose en het genezingsproces ten goede komt. Het is weten-

Partner – architect Hammer werkte vanaf het begin aan dit pro-

schappelijk bewezen dat stressreductie heel belangrijk is.”

ject, waarvan de voorbereiding tien jaar duurde en de realisatie acht jaar. Is ze tevreden? “Vanaf de eerste dag wordt het gebouw

Glasgevels voor comfort, regie en thuisgevoel

gebruikt zoals we het bedacht hebben. Als ik bijvoorbeeld zie hoe

Voor de patiëntenkamers realiseerde Kingspan|Brakel Atmos tweede-

giechelende zieke kinderen in een atrium elkaar achterna rennen,

huidgevels. “Daardoor kan elke patiënt een raam openzetten om

terwijl andere mensen in diezelfde ruimte rustig werken of van hun

frisse lucht binnen te laten. Dat bevordert het comfort en het ge-

lunch genieten. Of als ik mensen hoor zeggen: ‘Dit lijkt helemaal

voel dat de patiënt zelf de regie houdt, wat ook essentieel is bij

geen ziekenhuis.’ Dan denk ik: we hebben met z’n allen iets goeds

het creëren van een Healing Environment. Dankzij de tweede

gedaan.”

huidgevels konden we bovendien houten gevels toepassen, die het ziekenhuis een huiselijk karakter geven.”

27

Atmosfeer

*

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Foto Ossip

Bron: EGM architecten

Foto Ossip

“Luchtstroming mag nergens worden ervaren als tocht. De plaatsing van de gevelroosters en uitzetramen is daar zorgvuldig op afgestemd; daar is flink aan

Foto Rob van Esch

Bron: EGM architecten

geëngineerd.”

“De passage en de atria zijn de ruimtelijke dragers van het plan.”

Atmosfeer

28

Bouwen en verbouwen bij Nedtrain Leidschendam en Maastricht Aandacht voor goed werkklimaat

NS hecht veel waarde aan het comfort van zowel reizigers als

• Natuurlijke ventilatie:

werknemers. Zo kocht NS 118 nieuwe, comfortabele treinstel-

energiezuinig, kostenbesparend en vraagafhankelijk

len van het type Sprinter nieuwe Generatie en 58 Sprinters van

Op basis van de uitkomsten van het simulatiemodel adviseerde

het type FLIRT. Nieuw materieel betekende ook dat NS moest

Kingspan|Brakel Atmos een natuurlijk ventilatiesysteem bestaan-

investeren in haar onderhoudsbedrijven. Zo is op de locaties

de uit gevelroosters, type Eura-G, voor toevoer van verse lucht en

Leidschendam en Maastricht aanzienlijk ver- en gebouwd. Van-

regeninslagvrije lamellenroosters in het dak, type Eura-R, voor

wege haar expertise op het gebied van daglicht en ventilatie

warmteafvoer. Op basis van thermiek wordt warme lucht zo op

werd Kingspan|Brakel Atmos* betrokken bij het realiseren van

een natuurlijke wijze afgevoerd.

een prettig werkklimaat op beide locaties.

Deze ventilatie wordt aangestuurd door het ANV-besturingssysteem, dat op elk gewenst moment de optimale openingshoek Duurzame klimaatbeheersing hallen A + B Leidschendam

van de ventilatieroosters bepaalt. Natuurlijke ventilatie komt

• Simulatiemodel voor bepaling ventilatiehoeveelheid

hierdoor dusdanig gecontroleerd binnen dat er een comfortabel,

Op de locatie in Leidschendam vindt al sinds 1908 onderhoud aan

tochtvrij binnenklimaat ontstaat.

treinstellen plaats. Een prettig, duurzaam binnenklimaat voor de 250 werknemers is hierbij van groot belang. Voor het ontwerp van

• CFD-studie bevestigt: resultaten worden behaald

het natuurlijk ventilatiesysteem zette Kingspan|Brakel Atmos daar-

Zoals vooraf was overeengekomen, is na het plaatsen van het

om haar simulatiemodel in. In dit model wordt rekening gehouden

ventilatiesysteem een CFD-studie uitgevoerd. De CFD-studie heeft

met de weersinvloeden over een periode van een heel jaar.

aangetoond dat de beoogde resultaten daadwerkelijk worden gehaald, ook in worstcase scenario’s.

29

Atmosfeer

Weersonafhankelijke dagelijkse ventilatie via Eura-R kleppenventilatoren met regeninslagvrije zijkleppen.

Een esthetische uitstraling was essentieel bij het gebouw; zo zijn de Eura-G lamellenroosters onzichtbaar achter de fraaie geperforeerde metalen gevel. In de ANV-ventilatieregeling is hiermee rekening gehouden.

Daglichttoetreding onderhoudsbedrijf Maastricht De werkplaats in Maastricht was 145 jaar oud en voldeed niet meer aan de huidige eisen voor het uitvoeren van treinstelonderhoud. In de nieuwe hal waar onder meer de nieuwe FLIRT treinen onderhouden worden, is veel aandacht besteed aan daglichttoetreding.

Hiervoor realiseerde Kingspan|Brakel Atmos 72 Arcilite noorderlicht glasdaken. Hierop zijn duurzame PV-cellen gemonteerd.

*

72 Arcilite noorderlicht glasdaken

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Atmosfeer

30

Atrium zorgt voor beter binnenklimaat en energiebesparing Eigenaar en huurders blij met duurzame transformatie

Volgens een spreekwoord bestaan alle goede dingen in drieën.

Het gaat zeker op voor de renovatie die plaatsvond in kantoorgebouw Poortugate. De renovatie van het atrium richtte zich op drie doelen: verduurzaming, comfortverbetering en upto-date brengen van de brandveiligheid. “Een goede combi”, constateert Maurice Verkerk, die namens eigenaar Next Real Estate het project begeleidde.

Next Real Estate exploiteert winkelvastgoed, horecaruimten, woningen, kantoren en maatschappelijk vastgoed. Verduurzaming staat bij het vastgoedbedrijf hoog op de agenda en was leidend bij de renovatie van Poortugate in Poortugaal, gemeente Albrandswaard. “Verduurzaming wilden we combineren met het oplossen van klimaatproblemen in het atrium. De huurders klaagden erover.

In de zomer was het erg warm en in de winter erg koud”, vertelt Verkerk. “Ook de brandveiligheid pakten we aan, want dat hoort er gewoon bij.”

Verkerk nam contact op met Kingspan|Brakel Atmos*, dat hij van een eerder project kende. Klimaat was in het atrium een belangrijk aandachtspunt. “Met behulp van een simulatiemodel is aangetoond wat aanpassing van het beglazingssysteem en de glaslamellen zou betekenen voor de warmtetoetreding, ventilatie en het totale klimaat. Dit vormde de onderbouwing voor het volledig en zo energiezuinig mogelijk aanpassen van het hele atrium.”

Comfortabel en duurzaam: triple beglazing en BIPV Poortugate is gebouwd in een soort U-vorm. Het atrium is 30 bij 25 meter en 5 verdiepingen hoog; eromheen liggen kantoren. “Het is ooit bedacht als een soort binnen-buitenruimte. Het bestond nog uit enkel glas.” Kingspan|Brakel Atmos realiseerde een nieuw glasdak dat bestaat uit zonwerende, energiezuinige triple beglazing.

Aan de zonzijde zijn in de beglazing zonnecellen geïntegreerd: BIPV-cellen (Building Integrated PhotoVoltaics). “Op dat moment was de toepassing met triple beglazing met BIPV uniek voor Kingspan|Brakel Atmos en wij vonden dát ook heel goed passen in het plan.” Met het oog op de brandveiligheid en ventilatie zijn in

“Poortugate had energielabel E en heeft een

het dak, als onderdeel van de RWA installatie, Ventria uitzetramen

sprong gemaakt naar energielabel B. Daar heeft

opgenomen, waarvan de thermische eigenschappen vergelijkbaar

het atrium voor gezorgd.”

zijn met die van het glasdak. ringen van de gemeente Albrandswaard. De temperatuur blijft

31

Verbetering van klimaat én akoestiek

constant en de microfoons zijn niet meer nodig. Zonder galm

De glazen gevel is door Kingspan|Brakel Atmos voorzien van iso-

kun je er nu met elkaar communiceren.” De nieuwe gevelroosters

lerende HR++-beglazing. Voor brandveiligheids- en ventilatie-

leveren nóg een bijdrage. “De enkel glaskleppen die er eerst zaten,

doeleinden zijn hierin Estra TG Top lamellenroosters toegepast.

gingen klepperen. De architectonische Estra TG Top structurele

“Hiermee kregen we het klimaat weer op orde. Ook de akoestiek

glazen lamellenroosters doen dat niet. Ze isoleren bovendien goed

van het atrium verbeterde erdoor. Dat bleek tijdens raadsvergade-

en zijn fraai geïntegreerd in de nieuwe gevel.”

Atmosfeer

M. Verkerk, Next Real Estate

ratiedetectie systeem. In de kantoren is ook een nieuw systeem geïnstalleerd met puntdetectie.

Wekelijkse planning zorgt voor medewerking van huurders Aan de organisatie is ook veel aandacht besteed. “Wekelijks zat ik met Kingspan|Brakel Atmos aan tafel. Er werken 420 mensen en dat moest natuurlijk doorgaan. Daarom zijn we vroeg in gesprek gegaan met de huurders. Wat er ging gebeuren, hebben we dag voor dag aangegeven en met hen besproken. Hierbij hebben we duidelijk en eerlijk aangegeven wanneer er overlast en herrie zou zijn, zodat men daar bij het plannen van afspraken bijvoorbeeld rekening mee kon houden. Door deze afstemming hebben we veel medewerking gekregen van de huurders en ook van hun technische mensen. De betrokkenheid was groot; daardoor hebben we het samen met de huurders gedaan.”

Natuurlijke ventilatie voor beleving en onderhoud Bij de keuze van kantoorruimte laten bedrijven de werkomgeving en de beleving van hun medewerkers steeds zwaarder meewegen, weet Verkerk. “Bij een goede werkomgeving hoort allereerst een aangenaam werkklimaat met voldoende frisse lucht. Daarom hebben we voor dit natuurlijke ventilatiesysteem gekozen. De energie die je eruit kunt halen, is gewoon gratis. Ook qua onderhoud is het gunstig. Goed structureel onderhoud is gewaarborgd; we hebben hiervoor een onderhoudscontract afgesloten.”

Atrium: sprong naar label B Duurzaamheid is voor huurders ook een belangrijk gegeven.

“Poortugate had energielabel E en heeft een sprong gemaakt naar energielabel B. Daar heeft het atrium voor gezorgd. We hebben Estra glaslamellen voor luchttoevoer, Ventria uitzetramen voor luchtafvoer

laten doorrekenen wat de zonnepanelen opleveren: dat blijkt circa 24% van het elektriciteitsgebruik van het pand te zijn. Mensen vinden het een prettige gedachte dat hun kantoorgebouw duur-

RWA en detectie weer conform regelgeving

zaam is.” Een ander item is brandveiligheid. “De huurders zijn blij

De RWA installatie was verouderd en voldeed niet langer aan de

met de aanpassingen. De certificering geeft de zekerheid dat het

regelgeving. Deze is volledig vervangen door een gecertificeerde

pand voldoet aan het Bouwbesluit en dat de vluchtveiligheid goed

RWA installatie die voldoet aan de eisen van het Bouwbesluit 2012.

geregeld is.”

Voor natuurlijke comfortventilatie van het atrium worden de gevelroosters en uitzetramen op basis van de weersomstandigheden

Last but not least: de uitstraling

volledig automatisch gestuurd met het Automatisch Natuurlijk

“De mensen die in Poortugate werken, zijn enthousiast over het

Ventilatiesysteem (ANV) van Kingspan|Brakel Atmos zodat in het

architectonisch beeld. Mensen die op bezoek komen of aspirant-

atrium een optimaal binnenklimaat ontstaat. Het gebouw kreeg

huurders die het pand komen bezichtigen, zijn onder de indruk

verder een nieuwe gecertificeerde brandmeld- en ontruimings-

en nemen de tijd om goed rond te kijken. Het zonlicht dat door

installatie conform NEN 2535 en is weer helemaal up-to-date.

de PV-cellen naar binnenkomt, levert steeds een ander beeld op:

Vanwege de grote hoogte is in het atrium gekozen voor een aspi-

indrukwekkend!” *

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Atmosfeer

32

Comfort Residentie Boerhaave hersteld met nachtkoeling Natuurlijke ventilatie blijkt oplossing voor warmteprobleem

Bewoners van Residentie Boerhaave in Roosendaal klaagden in

loos en ook nog energiezuinig, doordat gebruik wordt gemaakt van

zomerse perioden over warmteoverlast. Na uitvoerig onderzoek

het natuurlijke principe dat warme lucht opstijgt.

bleek nachtkoeling de oplossing voor dit warmteprobleem. Een oplossing die niet alleen resulteert in tevreden bewoners maar

Inzet van aanwezig RWA systeem

die ook nog eens duurzaam is.

Bij de bouw van Residentie Boerhaave werd in het kader van brandveiligheid al een natuurlijk rook- en warmteafvoersysteem

Na aanhoudende klachten van bewoners besloot woningcorporatie

toegepast. Dit systeem bestond uit Ventria uitzetramen die voor

St. Stadlander onderzoek uit te laten voeren naar de ‘thermische

luchttoevoer in de gevel (begane grond) en voor luchtafvoer in

behaaglijkheid’ bij Residentie Boerhaave. Uit dit onderzoek bleek

het glasdak werden toegepast. De ventilatieramen in het glasdak

onder meer dat de binnentemperatuur gedurende 42 dagen per

werden ook voor dagelijkse ventilatie gebruikt. De uitzetramen

jaar boven de comfortgrens van 28 graden uitkwam. Reden voor

op de begane grond echter niet omdat bewoners hiervan hinder

de woningcorporatie om te zoeken naar een oplossing.

zouden kunnen ondervinden. De uitzetramen op de begane grond bevinden zich namelijk aan de looproute, zowel aan de binnen- als

Warmteaccumulatie betonconstructie

de buitenzijde.

Mogelijke oplossingen die eerst werden overwogen, waren het aanbrengen van lichtfolie op de lichtstraten en/of het inblazen van

Voor nachtkoeling uitbreiding met glaslamellen

buitenlucht. Deze oplossingen werden echter verworpen omdat ze

Om voldoende thermiek te kunnen realiseren installeerde

niets doen aan de oorzaak van het probleem: de warmteaccumu-

Kingspan|Brakel Atmos* op de eerste etage van het wooncomplex

latie in de betonconstructie. Zonder koeling zou bij lange warmte-

glaslamellen voor luchttoevoer. Deze glaslamellen – type Estra –

perioden de betonconstructie dusdanig opwarmen dat bewoners

passen esthetisch in de gevel én bevinden zich op een locatie waar

hiervan overlast zouden ondervinden. Het inblazen van (warme)

ze voor bewoners geen ‘gevaar’ op kunnen leveren. In tegenstelling

buitenlucht – al of niet in combinatie met lichtfolie – zou geen

tot de uitzetramen op de begane grond zitten ze op een plaats

afdoende oplossing bieden omdat dit de betonconstructie niet

waar ze niet bereikbaar zijn voor bewoners. Ze kunnen dan nu ook

voldoende zou afkoelen.

voor dagelijkse ventilatie ingezet worden.

Nachtkoeling met natuurlijke ventilatie

Aansturing

De oplossing werd gevonden in een vorm van natuurlijke ventilatie:

Het natuurlijke ventilatiesysteem wordt automatisch aangestuurd

nachtkoeling. Hierbij wordt ’s nachts koude lucht - op basis van

op basis van binnen- en buitentemperatuur.

thermiek - via de gevel toegevoerd en warme lucht via het dak afgevoerd. De koude lucht koelt zowel het beton als de binnenruimte

Bewonersoverleg

af waardoor er overdag een comfortabel binnenklimaat ontstaat.

Alvorens te kiezen voor nachtkoeling heeft de woningcorporatie uitvoerig overlegd met de bewoners. Op basis van de gegeven uit-

Duurzame, stille oplossing

leg en voorbeelden van positieve ervaringen werd ingestemd met

Nachtkoeling is een effectieve oplossing die bovendien twee bijko-

deze oplossing. Met als resultaat: tevredenheid over het verbeterde

mende voordelen heeft. Deze vorm van ventilatie is namelijk geluid-

binnenklimaat. *

33

Atmosfeer

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Prologis zet nieuwe standaard voor gezonde werkomgeving in distributiecentra Nieuw logistiek centrum in Tilburg wordt pilot International Well Building Institute

Prologis wil als een van de eerste logistiek vastgoedontwikkelaars

Lichtstraten met BIPV

ter wereld het Well Building Standard-certificaat verwerven.

Op het dak van dit duurzame distributiecentrum bevinden zich

Daarom besteedt de onderneming extra aandacht aan aspecten

twee glasdaken met een lengte van ruim 45 meter. Dat energie-

die de werkomgeving verbeteren. Zo ook in distributiecentrum

zuinigheid hier ook een rol speelde, blijkt wel uit het feit dat aan

DC5 in Tilburg, dat een oppervlakte van 28.000 m² heeft.

de zuidzijde BIPV (Building Integrated PhotoVoltaics) en aan de

Kingspan|Brakel Atmos* droeg haar steentje bij middels licht-

noordzijde HR++beglazing is toegepast.

straten met geïntegreerde BIPV en natuurlijke ventilatie.

Onderhoud waarborgt prestaties Hierdoor kan huurder Pantos Logistics zijn werknemers een werk-

Duurzame systemen installeren is belangrijk, maar regelmatig

omgeving met een prettig binnenklimaat bieden. Op de huidige

onderhoud is net zo essentieel. De betrouwbaarheid en levensduur

arbeidsmarkt is dat zeker een grote pre.

van ventilatiesystemen, glasdaken en zonnecellen valt of staat bij vakkundige inspectie en onderhoud. Kingspan|Brakel Atmos kreeg

Energiezuinige natuurlijke ventilatie

dan ook de opdracht voor regelmatige inspectie en reiniging van

Op basis van warmtelastberekeningen realiseerde Kingspan|Brakel

de glasconstructies en het uitvoeren van preventief onderhoud

Atmos een natuurlijk ventilatiesysteem dat op basis van thermiek

aan zowel het natuurlijke ventilatiesysteem als de BIPV.

zorgt voor een effectieve, geluidloze en energiezuinige klimaatbeheersing. Het ventilatiesysteem bestaat uit lamellenventilatoren, type Eura-Excellent, waarin extra geïsoleerde glazen lamellen zijn opgenomen. Hiermee zorgt het systeem niet alleen voor een goede temperatuur maar draagt het ook bij aan de daglichttoetreding in het gebouw.

* Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Lichtstraten dragen bij aan duurzaamheid

Atmosfeer

34

“De vaste servicemonteur komt soms spontaan langs” Meer dan een contract: Welbions en Kingspan Light + Air

Al meer dan twintig jaar werken woningcorporatie Welbions

of aangepakt kan worden. Kingspan|Brakel Atmos doet daar ook

(voorheen St. Joseph) in Hengelo en Kingspan|Brakel Atmos*

voorstellen voor.”

samen. Namens de woningcorporatie was Wim Roders hier vanaf de start bij betrokken. Nu hij met pensioen gaat, blikt

Certificering is goed, maar veiligheid staat voorop

hij terug. “De samenwerking is altijd heel prettig geweest.”

Sinds het Bouwbesluit 2012 is certificering van brandbeveiligingssystemen verplicht. Hoe belangrijk is de certificering? “Ik hink

Kingspan|Brakel Atmos verricht onderhoudswerkzaamheden op

op twee gedachten. Dat met certificering meer zaken worden

diverse locaties van Welbions, waaronder flats en woonzorgcom-

vastgelegd, is op zich goed. Maar van de andere kant verdienen

plexen. “Weet je wat frappant is? Als de vaste servicemonteur in

veel partijen er geld aan. Of je nu certificering hebt of niet, een

de buurt is, komt hij soms spontaan langs om even te kijken of

installatie moet goed functioneren, want veiligheid staat voorop.

alles in orde is. Dat waardeer ik zeer”, zegt Roders.

Daarom moet je altijd met kundige partijen werken.”

Altijd een luisterend oor De samenwerking gaat verder dan alleen contractuele verplichtingen nakomen. “Het is niet zo dat de mensen van Kingspan|Brakel Atmos even langskomen en daarna zeggen: tot de volgende keer maar weer. Als we bijvoorbeeld problemen hebben met ventilatie, dan nemen we ook contact op. De mensen van Kingspan|Brakel Atmos hebben een luisterend oor en hebben altijd de intentie om te helpen. Bij de problematiek rond certificering in een van de complexen is dat ook prettig. Als corporatie hebben we immers niet alle specialistische knowhow in huis. Kingspan|Brakel Atmos heeft daarbij echt geholpen.”

Combinatie van specialismen is een voordeel Welbions heeft alle afspraken met Kingspan|Brakel Atmos in contractvorm vastgelegd: jaarlijks onderhoud van de rook- en warmteafvoersystemen (RWA-systemen), brandmeldinstallaties, CO2 /LPG-installaties en glasconstructies. “Veiligheid staat hierbij voorop. Zeker bij brandveiligheidssystemen en RWA-systemen zouden we ons grote problemen op de hals halen, als we geen onderhoud zouden plegen.” Dat Kingspan|Brakel Atmos meerdere specialismen beheerst, is handig. “We kunnen Kingspan|Brakel Atmos ook betrekken bij vragen die op andere terreinen spelen.

We werken het liefst met partijen waarvan we weten wat we

Het moet van beide kanten komen

eraan hebben.” Dat laatste is belangrijk, want onderhoud vereist

Roders wordt opgevolgd door Wiro Bruggeman. Wat geeft Roders

expertise. “Eerst onderhield een glazenwasser de glasconstructies,

hem mee voor de samenwerking met Kingspan Light + Air? “Het

maar die had toch niet de specifieke kennis. Sinds Kingspan|Brakel

is belangrijk dat je weet met wie je te maken hebt. Dat maakt

Atmos het onderhoud doet, worden de daken geïnspecteerd én

het contact gemakkelijker en persoonlijker, zowel met de mensen

gereinigd zoals het hoort. Je ziet het verschil!”

op kantoor als met de vaste servicemonteur, die zeer betrokken is. Gewoon even met elkaar overleggen als je een vraag hebt. Die

Onderhoudsinformatie voor meerjarenbegroting

interactie is prettig en je leert er veel van. Samenwerking moet van

Het jaarlijks onderhoud is een soort conditiemeting, vervolgt

beide klanten komen, anders gaan de dingen stroef.” Bruggeman:

Roders. “Het levert informatie op over hoe een installatie ervoor

“Zoals ik het tot nu toe heb ervaren, loopt de samenwerking ge-

staat. Op basis van die informatie kunnen meerjarenbegrotingen

woon heel lekker. Van beide kanten, dus ik heb er alle vertrouwen

worden opgesteld of aangepast.” De rapportages zijn duidelijk.

in.”

“We lezen welke werkzaamheden uitgevoerd zijn, wat de onderhoudsmensen zijn tegengekomen en wat er eventueel verbeterd 35

Atmosfeer

*

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

W. Bruggeman en W. Roders, Welbions

“Dat Kingspan Light + Air meerdere specialismen beheerst, is handig.

Sindsdien worden de daken geïnspecteerd én gereinigd zoals het hoort. Je ziet het verschil!”

Atmosfeer

36

Eduwiek, Hoogeveen

Beatrix college, Tilburg

37

Atmosfeer

Frisse scholen: gezond, energiezuinig en duurzaam Luchtkwaliteit, temperatuur en licht belangrijk

Bij de realisatie van een schoolgebouw spelen gezondheid, veiligheid en duurzaamheid een cruciale rol. Het is de verantwoordelijkheid van schoolbestuur, ontwerper en bouwer om ervoor te zorgen dat studenten en personeelsleden zich prettig én beschermd voelen. Bovendien: in een gezonde omgeving presteert iedereen beter.

En dat geldt zeker voor de onderwijsomgeving.

Verantwoord binnenklimaat Voor een prettige leer- en leefomgeving in (frisse) scholen moet aandacht worden besteed aan (dag)licht, temperatuur, luchtkwaliteit, comfort en geluid. Daarnaast zijn voorzieningen voor brandveiligheid natuurlijk ook belangrijk. Bij de realisatie van het ideale binnenklimaat mogen bovendien geen concessies worden gedaan aan de duurzaamheid en de energiezuinigheid van het ge-

Kralingse Zoom, Rotterdam

Beatrix College, Tilburg

bouw. Kingspan Light + Air ontwikkelde een simulatiemodel waarin daglichttoetreding, ventilatie, brandveiligheid en duurzaamheid centraal staan. Hiermee kan voor elk scholencomplex een veilige, gezonde en energiebewuste leeromgeving worden gecreëerd.

Toepassing van dit concept stelt schoolbesturen in staat om verantwoorde keuzes met prestatiegaranties te maken. Op basis van simulatievarianten en/of berekeningen kunnen zij namelijk zien hoe bepaalde installaties en gebouwschilopties het comfort en de energieprestaties van een gebouw beïnvloeden.

Centrale ruimten: andere eisen De komst van project gestuurd onderwijs heeft het eisenpakket voor schoolgebouwen drastisch veranderd. Zo is er tegenwoordig behoefte aan centrale ruimten die niet alleen tijdens pauzes, maar ook vóór, tijdens en na de lesuren intensief gebruikt worden. Voor studenten en leerkrachten is het echter niet bepaald prettig om langere tijd te verblijven in aula’s met lage plafonds en veel kunstverlichting. Schoolbesturen en gemeenten kiezen er daarom vaak voor om in moderne schoolcomplexen glasoverkapte atria toe te passen, die borg staan voor een prettige sfeer en een gezonde, prestatie verhogende omgeving. Atria die een aantrekkelijke schakel vormen tussen de school en de buitenwereld.

Een aantal voorbeelden van scholen waarin een prettige leeromgeving centraal staat: het Beatrix College in Tilburg, Eduwiek in Hoogeveen, Hogeschool Kralingse Zoom in Rotterdam en HAS in Den Bosch.

Atmosfeer

38

Beter binnenklimaat bij speelautomatenspecialist IGT Warmteprobleem opgelost met natuurlijke ventilatie

IGT-Europe in Amsterdam assembleert speelautomaten die

Natuurlijk ventilatiesysteem op maat

wereldwijd worden gedistribueerd. In de productiehal van het

De ruimte met de grootste klimaatproblemen grenst aan de ge-

bedrijf werd het veel te warm en was het te vochtig. Daar-

bogen, transparante gevel. Daarom zijn de meeste afvoerroosters

door waren de werkomstandigheden in een groot deel van het

in de transparante sheddaken boven deze ruimte gepositioneerd,

jaar onacceptabel. Het bedrijf vroeg Kingspan|Brakel Atmos*

zodat daar direct de meeste warmte wordt afgevoerd. Doordat

met een oplossing te komen. Op basis van warmtelastbereke-

de toevoerroosters over het gebouw zijn verdeeld, wordt in alle

ningen en simulaties adviseerde Kingspan|Brakel Atmos een

ruimten een luchtstroom gerealiseerd. “Het creëren van circulatie

natuurlijk ventilatiesysteem. Met als uitgangspunten: toevoer

was cruciaal, want eerst was er helemaal geen circulatie. Het leek

van verse lucht via de gevels en warmteafvoer in het dakvlak.

wel een sauna.”

Daniela Gradara, Facility Manager van IGT, vertelt hoe in goede samenwerking een prettig en gezond werkklimaat tot stand is gebracht.

“De medewerkers hadden het bijna het hele jaar bloedheet. De vochtigheid ten gevolge van condensatie maakte het voor hen nog vervelender. Bovendien reageerde de apparatuur op de te hoge temperaturen.” Boosdoener was de volledig transparante, 76 meter lange zuidgevel van de productiehal. “Die gevel is gemaakt van een soort perspex en werkt als een vergrootglas.” Daglichttoetreding ging daardoor gepaard met te hoge zoninstraling. In de productiehal en - in mindere mate in de aangrenzende hallen – steeg de temperatuur soms tot boven 500C. Een gezonde, duurzame oplossing “Eerste vereiste was dat de medewerkers zich prettig moesten voelen. Daarnaast moest het condensatieprobleem worden opgelost.”

Via de ventilatieregeling wordt hinderlijke tocht voorkomen. Er

Gebaseerd op warmtelastberekeningen en het Kingspan simulatie-

zijn twee type roosters toegepast, Estra-TG glaslamellen in de

model adviseerde Kingspan|Brakel Atmos een natuurlijk ventilatie-

transparante zuidgevel en Eura-G aluminium lamellenroosters in

systeem. “Airconditioning zou een alternatief kunnen zijn. In zulke

de oost- en westgevels. Deze gevelroosters zijn zoveel mogelijk in

grote ruimtes kan dat alleen met grote installaties, die veel stroom

schaduwrijke geveldelen geplaatst, zodat koelere verse lucht kan

verbruiken en geluid produceren in een ruimte waar al veel geluid

worden toegevoerd.

is. Bovendien krijgen mensen dan vaak last van droge, geïrriteerde ogen. Met het oog op gezondheid en duurzaamheid was natuurlij-

Nachtkoelregeling

ke ventilatie de beste keuze.”

In langere warme periodes kan IGT de nachtkoelregeling gebruiken. De ventilatieroosters worden dan ’s nachts en/of in de vroege

Warmtelastberekeningen en simulaties

ochtend automatisch open gestuurd, zodat de gebouwmassa

Het door Kingspan|Brakel Atmos geadviseerde systeem bestaat uit

wordt terug gekoeld met relatief koele lucht. Dit voorkomt dat de

gevelroosters voor toevoer van verse lucht en lamellenroosters in

warmte in het gebouw zich alsmaar verder opbouwt. Medewerkers

het dak voor warmteafvoer. Op basis van thermiek wordt warme

kunnen daardoor in een frissere omgeving aan de dag beginnen.

lucht zo op een natuurlijke wijze afgevoerd. De capaciteiten van het systeem zijn bepaald via warmtelastberekeningen. Met behulp

Tevreden medewerkers

van simulaties is vervolgens een beeld geschetst van het te ver-

Het in november 2018 opgeleverde systeem heeft inmiddels een

wachten binnenklimaat: een constante, normale temperatuur

hele warmteperiode meegemaakt. “Ik vind het resultaat perfect.

en geen overmatige condensatie. “Mooi, maar de praktijk moest

Na twee jaar onder slechte omstandigheden te hebben gewerkt,

uitwijzen of dit daadwerkelijk de oplossing was.”

zeggen de mensen nu duidelijk dat ze tevreden zijn.” Hoe kijkt Gradara terug op het project? “De afstemming was goed. Het was prettig samenwerken met de mensen van Kingspan|Brakel Atmos.

Ze nemen hun verantwoordelijkheid en leveren netjes op.” *

39

Atmosfeer

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

“De medewerkers hadden het bijna het hele jaar bloedheet. De vochtigheid ten gevolge van condensatie maakte het voor hen nog vervelender. Bovendien reageerde de apparatuur op de te hoge temperaturen.”

“Airconditioning zou een alternatief kunnen zijn. In zulke grote ruimtes kan dat alleen met D. Gradara, IGT-Europe

grote installaties, die veel stroom verbruiken en geluid produceren in een ruimte waar al veel geluid is. Bovendien krijgen mensen dan vaak last van droge, geïrriteerde ogen. Met het oog op gezondheid en duurzaamheid was natuurlijke ventilatie de beste keuze.”

Atmosfeer

40

Renovatie Rijnstraat 8: van ministerie tot rijkskantoor Verduurzaming met behoud van architectonisch karakter

Rijnstraat 8 in Den Haag, het voormalige ministerie van VROM, heeft een grootscheepse renovatie ondergaan. Het project, waarvoor het Rijksvastgoedbedrijf een PPS-aanbesteding uitschreef, werd uitgevoerd door Consortium Poort Centraal, dat bestaat uit BAM, ISS en O.M.A. “Het gebouw werd in de jaren 90 ontworpen voor één organisatie, die vrij introvert en gesloten was”, vertelt architect Bart Nicolaas. “Nu is het getransformeerd tot een open, flexibel rijkskantoor waarvan meerdere ministeries en rijksdiensten gebruik kunnen maken.”

Namens O.M.A. was Nicolaas vanaf de aanbestedingsfase tot en met de bouwuitvoering bij het project betrokken. De lat voor verduurzaming lag hoog. “Het was meer dan gebruikmaken van duurzame materialen en terugdringen van energieverbruik. De opdrachtgever wilde ook dat zoveel mogelijk bestaande materialen, zoals glas en profielen, hergebruikt zouden worden of in het gebouw behouden zouden blijven.” Hierbij werd een partij ingeschakeld

B. Nicolaas, O.M.A.

die het gebouw al kende. “Kingspan|Brakel Atmos* was destijds betrokken bij de bouw van het originele gebouw. De kennis en expertise was er nog. Daardoor hebben we samen slimme oplossingen

zó worden aangepast dat het glas van buitenaf gezien zich op de-

kunnen vinden.”

zelfde positie bevindt. Dat was moeilijk te realiseren, doordat alles vanaf de achterkant moest worden opgelost, waar de bestaande

Zadeldaken atria minutieus nagebootst

– gehandhaafde – staalconstructie en de ophanging zich bevinden.

Het gebouw heeft acht grote atria. Op de kop van de atria is een

Maar het is gelukt: zowel van binnen als buiten ziet het er mooi uit.”

grote vide gemaakt, die gevuld is met kantoorvloeren. Hiervoor zijn

Het gewicht van één ruit – 350 kg! – ‘hangt op’ twee punten. De

de glasdaken vervangen, waarbij recht is gedaan aan de oor-

ruiten zijn ongeveer 3,2 m x 1,75 m.

spronkelijke architectonische stijl. “Er is een soort retrofit uitge-

De voegen vormden een ander kunststukje. “De spidergevels hebben

voerd, terwijl het eigenlijk geheel nieuwe glasdaken zijn. Samen met

geen profielen, maar alleen kitvoegen als dichting. Ondanks het

Kingspan|Brakel Atmos hebben we de oude constructie minutieus

dubbele glas zijn de kitvoegen minimaal gebleven en is de transpa-

nagebootst. De look-and-feel is behouden, maar het dak is veel

rantie optimaal. Knap van Kingspan|Brakel Atmos!”

duurzamer geworden.” Kingspan|Brakel Atmos heeft het hele gebouw voorzien van nieuwe zadeldaken: 3.700 m2 op 60 m hoogte en

Spinegevels: esthetische uitdaging

775 m2 op 20 m hoogte.

De spinegevels waren misschien wel de grootste uitdaging. “Ze hangen aan vloeren die een overspanning van meer dan 20 meter

Spidergevels houden hun slanke look

vormen. Bij het plaatsen veroorzaakt elke kleine beweging van de

Rijnstraat 8 dankt zijn karakteristieke profiel aan de spidergevels,

gevel een beweging van de vloer. Doordat de gevel steeds zwaarder

die gelegen zijn aan de zijden van het Centraal Station, het minis-

wordt en er steeds meer elementen in het gebouw komen, gaat de

terie van Veiligheid en Justitie en het ministerie van Binnenlandse

vloer steeds meer bewegen en vervolgens zijn definitieve positie in-

Zaken en Koninkrijksrelaties. “De opgave was hier minstens zo com-

nemen.” Voldoen aan de esthetische wensen – een voeg van 10 mm

plex als bij de zadeldaken. Dit zijn gigantische glasoppervlakken!”

en optimale transparantie – was geen peulenschil. “Het is ontzettend lastig om de minimale voeg te behouden zonder dat het glas

41

Kingspan|Brakel Atmos realiseerde een nieuw spidersysteem, dat is

scheef gaat staan of zelfs gaat breken. Samen met Kingspan|Brakel

bevestigd op de bestaande staalconstructie. Omdat van de oude

Atmos hebben we het geëngineerd en uitgewerkt en een oplossing

gevels geen gegevens meer voorhanden waren, is alles vooraf

gevonden: kantstroken vangen de beweging in de vloeren op.”

digitaal, puntsgewijs ingemeten. Aan de noordzijde is enkel glas

De spinegevels vormen de ruggengraat van Rijkskantoor 8. “Het

vervangen door dubbel glas, maar het gebouw mocht daardoor niet

is de hoofdverbinding van het gebouw; medewerkers lopen langs

‘dikker’ lijken. “Het ontwerp ging uit van een vlakke gevel, waarbij

een volledig glazen wand en hebben een prachtig uitzicht op Den

het glas in één lijn ligt. Hiervoor moest de ophanging van het glas

Haag.”

Atmosfeer

Foto: Bart van Hoek Photography

Natuurlijke ventilatie: gevellamellen en uitzetramen in dak Een duurzaam ventilatiesysteem maakte ook deel uit van de transformatie. “De opdrachtgever wilde tevens dat mensen in het gebouw zelf ‘een raam open kunnen zetten.’ Om de transparantie en architectuur zo veel mogelijk te laten spreken, is ervoor gekozen om de te openen delen voor luchttoevoer en -afvoer op ingenieuze wijze weg te werken. ”Op basis van warmtelastberekeningen realiseerde Kingspan| Brakel Atmos een duurzaam, energiezuinig systeem met natuurlijke ventilatie. Voor de luchttoevoer is Eura lamellenventilatie in zwarte band toegepast. Luchtafvoer gebeurt via structureel uitgevoerde Lumera uitzetramen met verborgen bediening op basis van temperatuur. Het binnenklimaat is mede hierdoor verbeterd. ”Voorheen was het in de atria ’s winters vaak net te koud en ‘s zomers net te warm.

Nu is het verblijfsklimaat veel prettiger. Daardoor zijn de atria multifunctioneel geworden: ze zijn nu ook te gebruiken voor evenementen en bijeenkomsten.”

Enthousiast Veel gebruikers zijn enthousiast over het gebouw en hoe het eruitziet.

“Bij het Consortium zijn we trots. In de ontwerpfase is samengewerkt met Jan Hoogstad, de oorspronkelijke architect. Het is een architectonisch sterk en mooi gebouw geworden.” Het Consortium blijft de komende 25 jaar verantwoordelijk voor het onderhoud. “In een PPS-

“De spidergevels hebben geen profielen, maar alleen kitvoegen als dichting. Ondanks het

traject zijn levensloop en duurzaamheid van systemen en producten belangrijk. Het is dan een groot voordeel dat je vroeg in het ontwerpproces met een uitvoerende partij als Kingspan|Brakel Atmos aan tafel

dubbele glas zijn de kitvoegen minimaal gebleven

zit. Je kunt samen de ontwerpintenties uitwerken tot een detail dat

en is de transparantie optimaal. Knap.”

daadwerkelijk te maken is. Dat komt ten goede aan de kwaliteit.” *

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Atmosfeer

42

Gescreende glasdaken met geïntegreerde Ventria (RWA)uitzetramen

Uitbreiding Villa Pardoes Vakantieverblijf voor ernstig zieke kinderen verwelkomt 600 gezinnen per jaar

“Al 18 jaar hebben we het vaak over Kingspan|Brakel Atmos, want iedereen die hier komt, zegt wel iets over de glasdaken en de print met bloemenmotief.

Ze geven Villa Pardoes een bijzonder cachet.”

“We zien dat de lichtinval via het dak de stemming beïnvloedt. Kinderen die zich G. van Boxel, Villa Pardoes

B. Akkermans, Villa Pardoes

niet goed voelen, worden er vrolijk van.”

“De daken zijn zo mooi. Als de zon schijnt, is het net of de zonnestralen door het bos heen komen.”

43

Atmosfeer

Villa Pardoes in Kaatsheuvel is een vakantieverblijf voor kinde-

motief. Ze geven Villa Pardoes een bijzonder cachet. En we zien

ren met een levensbedreigende ziekte. Samen met hun ouders,

dat de lichtinval via het dak de stemming beïnvloedt. Kinderen

broertjes en zusjes beleven zij hier een week lang gratis de

die zich niet goed voelen, worden er vrolijk van”, zegt algemeen

vakantie van hun leven. Vanwege de vele aanmeldingen vanuit

directeur Peter Persoon. “De daken zijn zo mooi”, vindt Gert-Jan

onder ander de kinderziekenhuizen was de wachtlijst helaas

van Boxel. “Als de zon schijnt, is het net of de zonnestralen door

opgelopen tot wel 10 maanden. Daarom besloot Villa Pardoes

het bos heen komen.”

in 2015 uit te breiden. Kingspan|Brakel Atmos*, in 2000 ook al betrokken bij de bouw van de villa, leverde hieraan een bijdrage.

Grote groep trouwe vrijwilligers

In opdracht van Heijmans Woningbouw realiseerde Kingspan|

Villa Pardoes heeft een kleine staf van professionals (6,5 fte),

Brakel Atmos het speciale glazen dak van de uitbreiding.

maar wordt in hoofdzaak gerund door vrijwilligers. “We hebben 174 vrijwilligers tussen de 24 en 84 jaar oud”, zegt Bert Akkermans,

Villa Pardoes heeft de vorm van een slakkenhuis, waarin zich

Facilitair & Vrijwilligers Coördinator.” Vaak zijn het vrijwilligers

vakantiewoningen bevinden. Kinderen zijn veilig binnen, maar

voor het leven. We hebben het NOV-keurmerk Goed Geregeld, wat

hebben het gevoel dat ze lekker buiten spelen. “Alle woningen

inhoudt dat we een erkende vrijwilligersorganisatie zijn. De week

liggen aan een centrale gang”, vertelt Gert-Jan van Boxel, die

in de villa moet een feest zijn, zodat het ziek zijn even naar de ach-

bij Villa Pardoes verantwoordelijk is voor de fundraising. “Zodra

tergrond verdwijnt. Dat is onze belangrijkste taak: de twinkeling in

kinderen een voet over de drempel van hun huisje zetten, ervaren

de ogen van de kinderen brengen!”

ze de sfeer van buiten. Er zijn allemaal echte planten en door de glazen daken met blader- en bloemenprint komt veel daglicht

Sponsoring en Villa Club

binnen. Centraal in het gebouw hebben we een picknickplaats. Er

Kingspan|Brakel Atmos sponsort Villa Pardoes al jaren in natura.

is alle ruimte om te spelen. De villa is zó ingericht dat kinderen en

Ook de komende jaren zal Kingspan Light + Air weer gratis het

ouders gemakkelijk contact met andere gezinnen kunnen leggen,

onderhoud aan de glazen daken en het natuurlijke ventilatiesys-

als ze dat willen. Maar dat hoeft niet; het doel is dat elk gezin

teem verzorgen. Sponsors en gulle gevers zijn welkom, licht Gert-

geniet!”

Jan van Boxel toe. “Eén gezin, één huisje kost Villa Pardoes per week 2.500 euro. We krijgen geen euro subsidie; al het benodigde

Daglicht is belangrijk

geld halen we zelf binnen.” Speciaal voor bedrijven is een nieuw

Door de uitbreiding kan Villa Pardoes nu zeshonderd gezinnen per

initiatief ontwikkeld: de Villa Club: “Bedrijven kunnen lid worden

jaar ontvangen. Kingspan|Brakel Atmos realiseerde het glazen

voor 100 euro per maand (of per themahuisje). Eén keer in het

dak boven de centrale ruimte van de uitbreiding. Ook deze begla-

jaar houden we een netwerkbijeenkomst. Ons theater De Poef

zing is weer voorzien van een vrolijk bloemenmotief en laat veel

is beschikbaar voor evenementen van de bedrijven die lid zijn

daglicht binnen. Het betreft HR++ beglazing die geïntegreerd is in

en bieden we diverse ‘exposure-mogelijkheden’. Samenwerken

een structurele Brakel BA-4ST glasconstructie. “Al 18 jaar hebben

stellen we bijzonder op prijs!”

we het vaak over Kingspan|Brakel Atmos, want iedereen die hier komt, zegt wel iets over de glasdaken en de print met bloemen-

*

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Atmosfeer

44

Kingspan Light + Air maakt duurzaamheidsprestaties inzichtelijk R&D levert onderbouwing voor BREEAM en LEED

De gebouwcertificeringen BREEAM en LEED zijn in het leven ge-

BREEAM en LEED zijn in het leven geroepen om

roepen om duurzaamheid in de bouw meetbaar te maken. Een

duurzaamheid in de bouw meetbaar te maken.

goede zaak! Daarom maakt Kingspan Light + Air de duurzaam-

Een goede zaak!

heidsprestaties van haar oplossingen en systemen inzichtelijk, zodat die in BREAAM en LEED geïmplementeerd kunnen worden.

Bij renovaties wordt vaak gekozen

De hiervoor benodigde onderbouwing wordt geleverd door de

voor complete vervanging van oud door nieuw.

afdeling R&D van Kingspan Light + Air. Daarnaast houden de

In veel gevallen zijn echter

engineers van R&D zich bezig met het construeren van free

duurzame alternatieven beschikbaar.

form glasdaken.

Thermische prestaties met triple en vacuümglas

Binnenklimaat en energieverbruik

Het berekenen van de thermische prestaties van beglazingssys-

Simulaties maken onderbouwde keuzes mogelijk

temen is essentieel omdat de helling van een glasconstructie van

Kingspan Light + Air heeft simulatiemodellen voor zowel atria als

grote invloed is op deze prestaties. Hoe vlakker een ruit ligt, hoe

industrie waarmee prestaties m.b.t. temperatuur, energieverbruik

hoger het convectieverlies en hoe slechter de ruit dus isoleert.

en tevredenheid van gebouwgebruikers inzichtelijk worden ge-

Kingspan Light + Air maakt projectmatig gedetailleerde thermi-

maakt. Met behulp van simulaties kunnen ontwerpers, opdracht-

sche berekeningen. Een Uw-waarde van 1,65 is in een dak met

gevers en gebouwgebruikers verschillende ontwerpvarianten

‘normaal’ HR++ dubbel glas nauwelijks te bereiken. Triple beglazing

vergelijken en onderbouwde keuzes maken.

en vacuümglas in glasdaken zijn hierbij een grote stap voorwaarts.

IoT oplossing InSync, draadloos grip op binnenklimaat Hoge water- en luchtdichtheid

Via eenvoudig te installeren draadloze sensoren ontvangt InSync

Een luchtdicht gebouw kan nauwkeuriger geventileerd worden dan

actuele data over binnen/buitentemperatuur, luchtvochtigheid,

een ‘gewoon’ gebouw, wat veel energie kan besparen. De Brakel

CO2, lichtintensiteit, regen en wind. Op basis van deze gegevens

glasdaksystemen hebben een geteste lucht- en waterdichtheid van

wordt een optimale inregeling voor natuurlijke ventilatiesystemen

meer dan 600 pascal, wat de maximaal opgenomen toetsings-

ingesteld.

drukwaarde in de norm is.

Door hergebruik en upgraden een beter energieniveau bij renovaties Visualisaties daglichttoetreding

Bij renovaties wordt vaak gekozen voor complete vervanging van

Met daglichtberekeningen en visualisaties maakt R&D het effect

oud door nieuw. In veel gevallen zijn echter duurzame alternatie-

van de glaskeuze en de positie van daglichtopeningen bij een

ven beschikbaar, zoals het hergebruiken van bestaande onderde-

gebouw inzichtelijk. Zo kunnen bijvoorbeeld overbelichting en te

len van het glasdak of het upgraden van de bestaande constructie

hoge binnentemperaturen voorkomen worden.

door vervanging van enkele naar dubbele of triple beglazing of door het toepassen van BIPV (Building Integrated PhotoVoltaics).

Goede akoestische waarden

Voorbeelden hiervan zijn de in deze editie besproken projecten

In sommige situaties moeten glasconstructies extreem goed

Rijnstraat 8, De Cloud en De Goede Doelen Loterijen.

akoestisch isoleren. Dat was bijvoorbeeld het geval bij het UMC Utrecht waar een helikopterplatform en kantoren aan het atrium

Vormvrijheid en free form glasconstructies

grenzen. In dit soort projecten passen we, onderbouwd met bere-

In de moderne architectuur komen niet alledaagse vormen en

keningen, hoog-isolerende systemen toe.

‘volledige‘ transparantie steeds vaker voor. De vraag naar uiterst transparante maatwerk glasconstructies en uitzetramen neemt dan ook toe. De afdeling R&D van Kingspan Light + Air gaat graag uitdagingen aan om bijzondere dakvormen constructief en bouwtechnisch te vertalen naar een realiseerbaar ontwerp.

45

Atmosfeer

Thermische doorgang constructie met dauwpuntberekening

Daglichtopbrengst in 3D model gevisualiseerd

SIMULATIEMODEL

InSync IoT cloud

InSync

Demontabele systeemopbouw maakt duurzaam upgraden mogelijk

Freeform glasconstructies

Atmosfeer

46

Maatwerk: brandwerende en inbraakwerende glasconstructies Grote keuze in gecertificeerde glasdaken

In renovatie en nieuwbouw worden steeds vaker specifieke eisen gesteld aan de brandwerendheid en inbraakwerendheid van glasconstructies. Als specialist in glasconstructies op maat heeft Kingspan Light + Air daarom een grote diversiteit aan brandwerende en inbraakwerende glasconstructies geëngineerd. Hiermee kan aan vrijwel elke vraag worden voldaan.

Eisen brandwerendheid Eisen aan de brandwerendheid van glasdaken worden meestal gesteld om te voorkomen dat brand van één binnenruimte naar een andere binnenruimte overslaat. In de afgelopen jaren werd Kingspan Light + Air echter ook regelmatig geconfronteerd met andere vragen over brandwerendheid. Dat was bijvoorbeeld het geval bij de renovatie van het Rijksmuseum, waar het glazen dak van de Philipsvleugel tweezijdig brandwerend uitgevoerd moest worden om brandoverslag van buiten naar binnen te voorkomen.

Een andere vraag was aan de orde bij station Amsterdam-Noord waar voor het glas van de constructie een brandhangendheid van 30 minuten werd geëist. Dit houdt in dat bij een treinbrand het

Brandwerendheidsclassificatie tot en met EI60

glas gedurende 30 minuten niet naar beneden mag komen. Deze tijd geeft mensen de mogelijkheid om veilig te vluchten.

Nieuwe oplossingen voor veelzijdige toepassingen Inspelen op actuele vragen uit de praktijk heeft bij Kingspan Light

• de REI-klasse (stabiliteit en beperking van de oppervlakte-

+ Air hoge prioriteit. De afdeling R&D heeft daarom nieuwe brand-

temperatuur) is de hoogste classificatie, waarbij de constructie

werende glasconstructies ontwikkeld, waardoor het systeempakket

de hitte dermate goed isoleert dat personen langs de niet-

van Kingspan Light + Air nu het hele spectrum van brandwerende

brandzijde kunnen lopen en het pand verlaten. Deze constructies

glasdaken bestrijkt. De beglazingssystemen hebben een LTA-waarde

voldoen ook aan de REW, waarbij de straling onder de 15 kW/m²

van maximaal 77 en een ZTA-waarde van minimaal 28. Vrijwel

blijft, zodat object aan de niet-brandzijde niet spontaan kunnen

alle ruiten zijn met de maximale afmetingen van 1 x 2,80 m getest

ontbranden.

in testcentra van Peutz of Efectis. Voor architecten en adviseurs betekent de uitbreiding van het systeempakket goed nieuws.

Met de brandwerende glasconstructies van Kingspan Light + Air

Ongeacht hun wensen ten aanzien van (HR-)coating of zonwe-

kunnen brandwerendheidsclassificaties van E30 tot en met EI60

ring kunnen zij bij Kingspan Light + Air terecht met hun vragen en

worden behaald.

wensen betreffende brandwerende glasdaken.

Glasdaken met testcertificaat Brandwerendheidsklassen

Conform de wet levert Kingspan Light + Air elk brandwerend glas-

Brandwerende glasdaken worden in Nederland (en de rest van

dak met bijbehorend testcertificaat. Hierin staat beschreven hoe

Europa) getest volgens EN-1365-2:2014 en beoordeeld volgens

de constructie is opgebouwd en welke beglazing is toegepast. Dat

de criteria: bezwijken (R), vlamdichtheid (E) en temperatuur (I).

laatste is van belang omdat in een brandwerende glasconstructie

Glasdakconstructies kunnen in twee klassen worden uitgevoerd:

de beglazing niet zomaar vervangen kan worden door een andere

• de RE-klasse (stabiliteit) waarbij de glasconstructie bescherming

beglazing.

biedt tegen brandoverslag en -doorslag en het doordringen van aanzienlijke hoeveelheden gas aan de niet-brandzijde;

47

Atmosfeer

Pakket inbraakwerende glasdaken uitgebreid Bij inbraakwerende glasdaken heeft zich in de afgelopen jaren een soortgelijke ontwikkeling voorgedaan als bij brandwerende glasconstructies. Er worden steeds vaker specifieke eisen gesteld en de vraag naar inbraakwerende glasdaken is toegenomen. Kingspan Light + Air heeft hierop ingespeeld door nieuwe glasconstructies aan het systeempakket toe te voegen.

Gecertificeerd: glasdaken inbraakklasse WK/RC2 en WK/RC 3 Keuringsbureau SKG-IKOB voerde inbraakwerendheidsproeven uit volgens EN1627:2011 en NEN5096+A1:2005. De testen Inbraakwerendheidsproeven geslaagd

werden uitgevoerd op twee constructies met de maximale ruitafmeting van 1200 x 2800 mm. De uitkomst was positief: de glasdaken zijn bestand tegen een statische belasting van 6 KN én het lukte de ‘inbrekers’ niet om ‘in te breken’.

Dit betekent dat de glasconstructies van Kingspan Light + Air goedgekeurd zijn tot en met weerstandsklasse 3 (WK3) oftewel resistance class 3 (RC3).

Atmosfeer

48

Cacao-opslag vereist specifiek brandveiligheidsconcept Snelle detectie en goede rookbeheersing voorkomen slachtoffers en beperken schade

Cacao is uiterst brandbaar, zeker in poedervorm. Zodra het brandt, is het niet of nauwelijks te blussen. Voor nieuwe cacaoloodsen in de regio Amsterdam worden dan ook specifieke brandveiligheidsconcepten ontwikkeld en gerealiseerd. Zo is Kingspan Light + Air nauw betrokken bij nieuwbouwprojecten voor Dutch Cacao, Gam BAKKER, Katoen Natie en de nieuwe Falcon Terminal in Amsterdam en Zaandam. Afhankelijk van de situatie worden hier verschillende maatregelen toegepast.

De regio is voorbereid op de recente forse toename van loodsen voor diverse vormen van cacao, zoals bonen en poeder. Hiervoor ligt namelijk de Werkinstructie Cacao-opslagen klaar. Deze is opgesteld door de Plenaire Werkgroep Cacao Noord-Holland in opdracht van Haven Amsterdam, Sector Infrastructuur & Milieu.

Werkinstructie cacao-opslagen De werkinstructie hoort bij het beleid dat is opgesteld voor brandbeveiliging van nieuwe cacao-opslagen die groter zijn dan 1.000 m2.

Opslagen van deze omvang vallen buiten de prestatie-eisen van het Bouwbesluit. In afdeling 2.22 van het Bouwbesluit is echter geregeld dat gemeenten (bevoegd gezag) oplossingen mogen toelaten die op een gelijkwaardige wijze aan de functionele eisen van het Bouwbesluit voldoen.

49

Atmosfeer

Omdat cacao-opslagen een bijzonder karakter hebben, heeft de

van hoogwaardige industriële filters en van terugblaasunits die de

Provincie Noord-Holland de Plenaire Werkgroep Cacao ingesteld.

gaatjes van de aanzuigbuis openhouden.

Deze werkgroep kreeg de opdracht een consistent beleid voor de betrokken bedrijven en gemeenten te ontwikkelen. Dit beleid is

Beamdetectie is gebaseerd op het verduisteringsprincipe tussen

beschreven in de Eindrapportage - versie 3.1 (18 november 2005) -

zender en ontvanger. Bij toepassing in cacaoloodsen worden de

van de Plenaire Werkgroep. Naar aanleiding daarvan is bestuurlijk

lenzen van het systeem met behulp van perslucht-nozzles schoon

vastgesteld dat onder de gestelde voorwaarden een brandscena-

geblazen om vervuiling, en daarmee storingen en foutmeldingen,

rio met een maximale duur van 9 etmalen toelaatbaar is.

te voorkomen.

Uitwerking in maatregelen

Rook en Warmte Afvoer (RWA)

Als een plan geheel binnen het toepassingsgebied ligt, geeft de

De werkinstructie omschrijft de toepassing van en doelstelling van

werkinstructie alle voorwaarden die uit oogpunt van brandvei-

een RWA installatie in een cacao-opslag als volgt:

ligheid en hinder bij brand worden gesteld aan de situering, de bouwvorm, de bouw, het gebruik van de opslag en aan de zaken

“Binnen de werkinstructie moet elke cacao-opslag een voorziening

die de aanvrager moet regelen in verband met de bestrijding van

voor rookbeheersing hebben. De primaire doelstelling daarvan hangt

een eventuele langdurige brand. Wat dit kan inhouden, is weergegeven in het Overzicht maatregelpakketten bij verschillende

vormen van opslag. Hieruit blijkt dat een automatische brandmeldinstallatie en een RWA installatie binnen alle maatregelpakketten onmisbaar zijn.

samen met de beheersbaarheid van brand, c.q. de mogelijkheid van brandweeroptreden binnen een opslag (brandcompartiment) na het ontstaan van brand. Het gaat daarbij op de eerste plaats om zicht op de brandhaard. In de meeste gevallen zal de voorziening bestaan

warmteafvoer (RWA installatie),

≤ 6.000 25.000

Opslag van cacaopoeder

Maatregelpakketten poeder P1 P2

≤ 2.500 > 2.500

2.500 17.500

Maximale stapelhoogte: Algemene gebruiksgrens: In verband met RWA-installatie: In verband met GAB:

12 m max 10% in RWA-rooklaag ---

(afhankelijk van gebouwhoogte) max 10% in RWA-rooklaag of. GAB-voorwaarden (hazard-cat.)

Vereiste installaties: Automatische brandmeldinstallatie Ontruimings(alarm)installatie Gecertif. Autom. Blusinstallatie Rook- en warmte-afvoer Aanvullende voorzieningen

BMI ORI --RWA-installatie Broeidetectie/inspectieschema

BMI ORI --- GAB RWA-installatie Beveiligen stellingen

Voornaamste voorwaarden: Afstand van elk punt tot gevel Ruimte voor “bereikbare gevel” WBDBO van wanden (min) WBDBO van het dak (min)

Max. 35 m vanaf bereikbare gevel ≥ 12,5 m; deels met draagvermogen 240 60

Max. 35 m vanaf bereikbare gevel ≥ 12,5 m; deels met draagvermogen 240 60

Specificaties brandbestrijding: Situering van brandkranen Capaciteit 2 naburige brandkranen Open water (onbeperkte cap.)

Capaciteit uitrijden dag 1-3 Capaciteit uitrijden dag 4 e.v.

Rondom om de 80 m 180 m3/uur Binnen 1 km Minstens 6250 ton 3000 ton/dag

Rondom om de 80 m 180 m3/uur Binnen 1 km Minstens 2500 ton 2500 ton/dag

Kenmerken per scenario: Omvang compartiment (m2) Maximale hoeveelheid (ton)

Opslag van cacaobonen Maatregelpakket Bonen

uit een installatie voor rook- en maar afhankelijk van het maatregelpakket (Bonen, P1, P2) verschillen de mogelijke uitvoeringsvormen.”

Beamdetectie en aspiratiedetectie zeer geschikt voor

Dat een RWA installatie in een cacao-opslag een waardevolle

cacaoloodsen

bijdrage levert aan efficiënte reddings- en bluswerkzaamheden,

Tijdige detectie is noodzakelijk om te voorkomen dat een brand

is in de praktijk gebleken, onder meer tijdens de brand bij ADM

uitgroeit. Aspiratiedetectie en beamdetectie zijn hiervoor ge-

Wormer in 2003.

schikt. Beide systemen functioneren goed in stoffige ruimtes en zijn onderhoudsarmer dan traditionele rookdetectiesystemen.

Een RWA systeem kan bovendien twee voordelen opleveren waar gebouwgebruikers elke dag profijt van hebben. Het systeem kan

Aspiratiedetectie is een geavanceerd, hooggevoelig rookdetec-

worden benut voor dagelijkse natuurlijke ventilatie én kan in

tiesysteem dat de lucht in de ruimte actief aanzuigt en daarmee

transparante uitvoering tevens zorgen voor daglichttoetreding. In

rookdeeltjes substantieel sneller detecteert dan een conventio-

een cacao-opslag is het gebruikelijk om in een RWA systeem dat

neel brandmeldsysteem. Bovendien kunnen hiermee deeltjes van

ook voor dagelijkse ventilatie dient rookluiken met regenvoeler-

verschillende groottes worden gedetecteerd, zodat roetdeeltjes

functie toe te passen. Bij regen sluiten deze luiken automatisch.

kunnen worden onderscheiden van stofdeeltjes. Foutmeldingen als gevolg van stof kunnen daardoor worden voorkomen. Bij de toepassing in cacaoloodsen wordt het aspiratiesysteem voorzien

Atmosfeer

50

Estra glaslamellen in de gevel voor luchttoevoer

Rookluiken voor een effectieve afvoer van rook en warmte

540 meter rookschermen met een diepte van 3 m zorgen voor rookcompartimentering

Bijzonder brandveiligheidsconcept NDSM Loods is effectief Gelijkwaardigheidsconcept werkt in de praktijk

De NDSM Loods in Amsterdam-Noord is een voormalige scheepsbouwhal en is nu een centrum van cultuur en ontspanning. In 2005 en 2018 was Kingspan|Brakel Atmos* betrokken bij het brandveilig maken van deze enorme hal met een afmeting van 20.000 m². Dit vroeg om een maatwerkoplossingen op basis van gelijkwaardigheid.

Tijdens een brand bij een bedrijf dat m.b.v. 3D techniek stalen 3D constructies maakt, bleek de geĂŻnstalleerde RWA installatie ook effectief te werken. Rook werd tijdig afgevoerd en de brandweer had goed zicht op de brandhaard.

Het brandveilig maken van de loods vroeg om een speciale oplossing.

Het gaat immers om een hal met een lengte van 125 meter en een breedte van 160 meter waarbij de hoogte op sommige plaatsen 23 meter is. De oplossing werd gevonden in een brandveiligheidsconcept met compartimentering, rookbeheersing, detectie en vluchtwegbeveiliging.

RWA installatie werkt bij brand Dat de RWA installatie werkt, bleek bij een brand die uitbrak bij een bedrijf met 3D-printers. De leidinggevende van de brandweer, de heer M. Jobs, gaf aan dat de rook- en warmteafvoer installatie in de loods goed werkte; de rookluiken stonden open, de rook werd via het dak van de loods afgevoerd en de brandweer had goed zicht op de vuurhaard zodat de brand effectief geblust kon worden.

*

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Aspiratiedetectie, een hooggevoelig systeem dat rookdeeltjes 10x sneller detecteert dan een conventioneel brandmeldsysteem, zorgt voor tijdige detectie.

51

Atmosfeer

Veilige vluchtwegen atria Maria Dommer in Maarssen Brandveiligheid gewaarborgd met gecertificeerde RWA installatie E. van den Houten, BBN Adviseurs

In 2016/2017 is woonzorgcentrum Maria Dommer in Maarssen

leide doelstelling geformuleerd en vastgelegd in een Programma

grondig gerenoveerd. Onderdeel van de renovatie was aanpas-

van Eisen, dat werd goedgekeurd door het bevoegd gezag en een

sing en uitbreiding van het rook- en warmteafvoer (RWA) sys-

geaccrediteerd inspectiebureau. Vervolgens kon Kingspan|Brakel

teem in de twee atria: de recreatieruimte en de wintertuin. De

Atmos de RWA installaties onderhanden nemen en konden de

beide RWA systemen voldeden namelijk niet meer aan de eisen

bouwkundige aanpassingen onder regie van BBN Adviseurs worden

van het Bouwbesluit 2012*. In overleg en samenwerking met BBN

uitgevoerd.

adviseurs, dat verantwoordelijk was voor de totale projectbegeleiding, realiseerde Kingspan|Brakel Atmos** gecertificeerde RWA

Combinatie natuurlijk en mechanisch

installaties.

In de recreatieruimte is zowel de natuurlijke luchttoevoer als het complete mechanische systeem vervangen en opgewaardeerd. In

Aanpassen RWA installatie

de gevel zijn esthetische thermisch gescheiden Estra glaslamellen

De bij de bouw van het woonzorgcentrum geplaatste RWA in-

opgenomen. Op het dak zijn MBAV mechanische brandventilatoren

stallaties voldeden niet langer aan de geldende eisen en gaven

geplaatst, waarbij speciale aandacht is besteed aan de aansluiting

onvoldoende invulling aan de afgeleide doelstelling. Daardoor kon

op het bestaande kunststof dak. “Vanwege de benodigde extra

het inspectiecertificaat niet meer worden verkregen. “Dat had te

luchttoevoer voor de RWA installatie zijn glaslamellen toegevoegd.

maken met de veranderde gebruiksfunctie van de atria. Zo was

Deze luchttoevoer zorgt ook voor dagelijkse ventilatie, waardoor

de recreatiezaal oorspronkelijk een verkeersruimte, maar wordt

het in de recreatiezaal en wintertuin wat koeler wordt. Doordat het

deze tegenwoordig voor bijeenkomsten gebruikt”, legt Eric van den

systeem dubbele beglazing heeft, isoleert het beter als het dicht

Houten van BBN Adviseurs uit. Verder speelde mee dat aanpassin-

is”, aldus Van den Houten. Voor de wintertuin is de luchttoevoer

gen in de brandwerende scheidingen in het gebouw afweken van

ook uitgebreid en is eveneens een mechanisch RWA systeem op het

het bouwvergunningsniveau.

dak geïnstalleerd.

Veilige vluchtwegen essentieel

Vakkundig onderhoud gecertificeerde RWA installatie

In een woonzorgcentrum moeten de vluchtwegen afgestemd zijn

“Het is echt beter geworden. De bewoners, opdrachtgever Maria

op bewoners die veelal minder mobiel zijn. Ook moest rekening

Dommer en ik vinden het ook mooi.” Lof is er ook voor Kingspan|

worden gehouden met de sterk toegenomen brandlast in de atria.

Brakel Atmos dat het onderhoud aan de gecertificeerde RWA

Daarom werd besloten de totale brandveiligheid voor het hele

installatie en brandmeldinstallatie gaat verzorgen. “De mensen

gebouw onder de loep te nemen. Het resultaat was een uitgebreid

van Kingspan|Brakel Atmos geven goed uitleg en hebben verstand

brandveiligheidsconcept met alle benodigde bouwkundige en

van zaken.”

installatietechnische maatregelen.

Op basis van RWA-berekeningen conform NEN 6093 werd de afge-

*

Op grond van het Bouwbesluit 2012 dient iedere RWA installatie, alsmede de daaraan gekoppel de brandmeldinstallatie, te zijn voorzien van een inspectiecertificaat op grond van het CCV-in spectieschema Brandbeveiliging van 1 september 2012, inclusief wijzigingsblad W1: 2012. **

Sinds oktober 2019 Kingspan Light + Air

Atmosfeer

52

Projecten in vogelvlucht

We zijn er trots op dat we ook de afgelopen jaren in verschillende sectoren veel mooie projecten hebben mogen realiseren. Helaas kunnen we ze niet allemaal tonen in deze editie. Op deze pagina nog een aantal projecten in vogelvlucht.

Wasserij G. van der Kleij & Zn. Utrecht

Tatasteel Velsen-Noord

daglicht

| ventilatie

Roba Metals IJsselstein

First Rotterdam

53

Atmosfeer

daglicht

ventilatie

daglicht

| ventilatie

Winkelcentrum Broekerveiling Broek op Langedijk daglicht | ventilatie | rookbeheersing

Hoge Raad Den Haag

Gamma Goes

ventilatie

Obelink Winterswijk

UMC Utrecht

| rookbeheersing

rookbeheersing

daglicht

| rookbeheersing

Rolduc Kerkrade

Asics Hoofddorp

daglicht

rookbeheersing

daglicht

Winkelcentrum Gelderlandplein Amsterdam

daglicht

| ventilatie | rookbeheersing

Atmosfeer

54

Naturally Performing Environments

Daglichtoplossingen | Natuurlijke ventilatie Rookbeheersing | Service en Onderhoud

Kingspan Light + Air NL b.v. | Uden | T +31 (0)413 - 338 338 | www.kingspanlightandair.nl