Biuletyn nr 40 (3/2023)

Biuletyn

Biblioteki Pedagogicznej w Tarnobrzegu

lipiec - wrzesień nr 40 (3/2023)

W numerze:

 Warto wiedzieć

Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa

w roku szkolnym 2023/2024 str. 2

Droga Elizy Orzeszkowej do powieści „Nad Niemnem” str. 3

LASOWIACY INSPIRUJĄ – odkrywamy swoje korzenie str. 8

 Wydarzyło się u nas

Narodowe Czytanie 2023 - „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej str. 12

 Sztuka mówienia po polsku

O języku co nieco: koniec lata str. 14

 Aplikacje do nauki i zabawy

Narzędzia sztucznej inteligencji (SI): Czat GPT str. 16

 Polecam… do czytania

„Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku” Zbigniew Rokita str. 18

Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2023/2024

1. Kontynuacja działań na rzecz szerszego udostępnienia kanonu i założeń edukacji klasycznej oraz sięgania do dziedzictwa cywilizacyjnego Europy, w tym wsparcie powrotu do szkół języka łacińskiego jako drugiego języka obcego.

2. Wspomaganie wychowawczej roli rodziny poprzez pomoc w kształtowaniu u wychowanków i uczniów stałych sprawności w czynieniu dobra, rzetelną diagnozę potrzeb rozwojowych dzieci i młodzieży, realizację adekwatnego programu wychowawczo-profilaktycznego oraz zajęć wychowania do życia w rodzinie.

3. Doskonalenie kompetencji dyrektorów szkół i nauczycieli w zakresie warunków i sposobu oceniania wewnątrzszkolnego.

4. Doskonalenie kompetencji nauczycieli w pracy z uczniem z doświadczeniem migracyjnym, w tym w zakresie nauczania języka polskiego jako języka obcego.

5. Rozwój kształcenia zawodowego i uczenia się w miejscu pracy w partnerstwie z przedstawicielami branż.

6. Podnoszenie jakości wsparcia dla dzieci, uczniów i rodzin udzielanego w systemie oświaty poprzez rozwijanie współpracy wewnątrz- i międzyszkolnej, a także z podmiotami działającymi w innych sektorach, w tym w zakresie wczesnego wspomagania rozwoju dzieci i wsparcia rodziny.

7. Wspieranie nauczycieli w podejmowaniu inicjatyw/działań w zakresie zachęcania i wspierania uczniów do rozwijania ich aktywności fizycznej.

8. Wspieranie rozwoju umiejętności cyfrowych uczniów i nauczycieli, ze szczególnym uwzględnieniem bezpiecznego poruszania się w sieci oraz krytycznej analizy informacji dostępnych w Internecie. Poprawne metodycznie wykorzystywanie przez nauczycieli narzędzi i materiałów dostępnych w sieci, w szczególności opartych na sztucznej inteligencji.

9. Rozwijanie umiejętności uczniów i nauczycieli z wykorzystaniem sprzętu zakupionego w ramach programu „Laboratoria przyszłości”.

10. Wspieranie rozwoju nauki języka polskiego i oświaty polskiej za granicą oraz tworzenie stabilnych warunków do nauczania języka polskiego za granicą przez Instytut Rozwoju Języka Polskiego im. świętego Maksymiliana Marii Kolbego, Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą oraz beneficjentów przedsięwzięć i programów ustanowionych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Źródło: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/podstawowe-kierunki-realizacji-polityki-oswiatowejpanstwa-w-roku-szkolnym-20232024

Droga Elizy Orzeszkowej do powieści „Nad Niemnem”

„Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej od wielu lat jest lekturą w szkole średniej. Nie należy do ulubionych tytułów młodzieży, bo to książka, którą trudno się czyta zarówno ze względu na liczne rozbudowane opisy, jak i skomplikowaną składnię. Jednak problematyka książki jest bardzo ciekawa. Pokazuje bowiem nasz narodowy problem, czyli zestawienie postaw romantycznych i pozytywistycznych bohaterów, tych, którzy służą Polsce, walcząc i umierając o jej wolność i niepodległość oraz tych, którzy dla niej pracują w znoju i trudzie. A może z Polski wyjechać i urządzić się gdzieś w innym kraju?

Która z tych postaw jest bardziej wartościowa? Która ma większy sens? Zagorzałe dyskusje toczą się na te tematy nie tylko na lekcjach języka polskiego. Na te pytania odpowiadają sobie kolejne pokoleniaPolaków, których koło historii stawiało i stawia w różnych sytuacjach życiowych.

Na takie i inne pytania dotyczące wyborów życiowych, musiała też sobie niejednokrotnie odpowiadać Eliza Orzeszkowa, która nieraz podejmowała trudne decyzje.

Slajd tytułowy prezentacji ilustrującej wykład Pani Marii Pałkus Źródło: Opracowanie własne M. Pałkus

Dzieciństwo

Urodziła się 20 czerwca 1841 roku w Milkowszczyźnie na ziemi grodzieńskiej Korwin. Ojca nie pamiętała, gdyż zmarł, gdy miała zaledwie dwa latka. Z przekazów matki i babki wiedziała, że był człowiekiem odważnym, szlachetnym i prawym, i te cechy po nim odziedziczyła. Matka wkrótce ułożyła sobie życie, wychodząc za mąż za Konstantego Widackiego i zamieszkując w Grodnie.

Już jako dziecko Eliza wyróżniała się wrażliwością i inwencją twórczą. Umiała na pamięć całe „Śpiewy historyczne” Juliana Ursyna Niemcewicza, a odgrywanie różnych scenek stamtąd wziętych było jej ulubioną zabawą. Nigdy się nie nudziła i potrafiła się cieszyć nawet z małej rzeczy, ale też łatwo wpadała w zadumę i lubiła pod wpływem szumu drzew lub plusku deszczu za oknem marzyć samotnie o szarej godzinie. Lubiła też wymyślać różne historyjki i zapisywała je w kajecie, prezentując rodzinie i zaskakując nimi swe guwernantki. Wakacje wraz ze starszą siostrą Klementyną spędzała Eliza w majątku swego ojca w Milkowszczyźnie, gdzie dziewczynki miały bezpośredni kontakt z przyrodą. Matka dbała o wykształcenie dzieci. Najpierw opłacała im prywatne nauczycielki, a po śmierci Klementyny Elizę na pięć lat oddała na warszawską pensję do sióstr sakramentek w Warszawie, gdzie miała się przygotować do roli żony i matki.

Uczestnicy Narodowego Czytania 2023

– uczniowie i nauczyciele tarnobrzeskich szkół, goście, przedstawiciele lokalnych mediów Źródło: Archiwum BP w Tarnobrzegu

Na pensji

Pensjadała Elizie doskonałą znajomość językafrancuskiego iniemieckiego.Panna Pawłowska bardzo lubiła czytać książki i odgrywać przed koleżankami scenki w nich zobrazowane. Uwielbiała też deklamować wiersze. Sama je zresztą także próbowała pisać. Bardzo ceniła nauczyciela języka polskiego Ignacego Kowalewskiego, nazywanego przez pensjonariuszki Kowalem, co nie przeszkadzało jej go oszukiwać. To ona bowiem była w stanie napisać dla całej klasy kilkanaście wypracowań na ten sam temat, z których każde było inne i każde wysoko przez profesora ocenione. Wprawki te stanowiły dla niej swoisty sposób ćwiczenia stylu. To Kowal odkrył talent literacki Elizy, nazwał ją klejnotem i chlubą pensji oraz przepowiedział jej literacką przyszłość. Ani matka, ani babka nie były zadowolone, słysząc, że Eliza mogłaby zostać pisarką, gdyż nie było to zgodne z duchem ziemiańskim. Na pensji dziewczynkę lubiano, miała wiele koleżanek i przyjaciółek, a z niektórymi z nich utrzymywała znajomość przez całe życie. Ciekawostką jest, że u sakramentek w tym samym czasie kształciła się także Marysia Wasiłowska, późniejsza Konopnicka. Jako dojrzałe pisarki, kobiety współpracowały ze sobą i wspierały się nawzajem.

Zamążpójście

Nazwiskiem, pod którym weszła do literatury, obdarzył ją jej pierwszy mąż, Piotr Orzeszko. Poślubiła go pod presją matki w 1858 r., gdy miała zaledwie 17 lat. Tak to po latach wspominała: „Uchodziłam za jedną z majętniejszych panien w guberni. (…) Wiedziałam, że muszę wyjść za mąż rychło, bo tak sobie życzy matka i wymagają tego zwyczaje. (…) Pan Orzeszko miał lat trzydzieści pięć, był wysokim przystojnym blondynem o gęstych i mocno kręcących się włosach, tańczył zgrabnie, obejście się jego (…) było w towarzystwie łatwym, uprzejmym i dość wykwintnym. (…) Nie pamiętam, abyśmy cały kwadrans sam

na sam spędzili i byłoby to zresztą wbrew owczesnym obyczajom (…).” Trwające zaledwie kilka tygodni narzeczeństwo zakończyło się hucznym weselem i Eliza przeprowadziła się na Polesie do Ludwinowa, majątku męża. Szybko jednak zorientowała się, że z mężem nie łączą ją ani poglądy, ani zainteresowania, ani ambicje intelektualne, ani uczucia. Coraz częściej i coraz poważniej myślała o rozwodzie, co w tamtych czasach było nie lada wykroczeniem.

W towarzystwie Czerwonych

W Ludwinowie przebywałmłodszy o dziesięć latodPiotra jego brat Florentyn. Był lekarzem, który ukończył studia na uniwersytecie w Petersburgu i wrócił na Polesie „zarażony”, jak twierdził dziedzic, „mrzonkami demokratycznymi”, krzewiącymi się wśród studentów zarówno polskich jak rosyjskich. Wykonując swój zawód, Florentyn jeździł po całym powiecie kobryńskim, gdzie stykał się z nędzą chłopską, ciemnotą i zabobonami. Wychodził z założenia, że chłopom należy przyjść z pomocą, oświecić ich i uwłaszczyć. Nie był w tych poglądach odosobniony, bowiem do Ludwinowa zaczęli przybywać jego koledzy, także „zarażeni” tymi ideami: czterej bracia Rusieccy, Marian Tarłowski, Zygmunt Święcicki i inni. Spotykali się w saloniku dziedziczki, która z wypiekami na twarzy słuchała o planach zorganizowania zrywu narodowego w celu wyzwolenia się spod wpływów caratu. Nie tylko słuchała, bowiem do Ludwinowa docierała postępowa prasa z Paryża, Warszawy i Wilna. Pod wpływem szwagra zetknęła się też z nędzą i ciemnotą chłopów, więc wbrew woli męża i nie obawiając się represji ze strony Rosjan, zorganizowała szkółkę dla wiejskich dzieci. Był to okres, w którym Orzeszkowa w sposób błyskawiczny zdobywała świadomość społeczną i polityczną.

Powstanie styczniowe

Gdy wybuchło powstanie styczniowe, polescy patrioci także do niego dołączyli. Na ich czele stanął przebywający tu Romuald Traugutt. Wielu zasiliło szeregi powstańcze, wśród nich był Florentyn Orzeszko i jego przyjaciele. Wielu także organizowało pomoc dla walczących. Wśród nich znalazła się Eliza Orzeszkowa, bowiem we dworze w Ludwinowie zabezpieczano dla walczących żywność, opatrunki, lekarstwa i broń oraz udzielano im pomocy, także medycznej. Tu schronienie znalazł także ranny Traugutt, którego pani domu z narażeniem życia swoją elegancką karetą przewiozła aż do granicy Królestwa Polskiego. Zdarzało się jej także przewozić tajne wiadomości. A upadek powstania boleśnie odchorowała nie tylko dlatego, żeRosjanie skonfiskowaliLudwinów izesłalinaSybirPiotraOrzeszkę.Niemogła pogodzić się z tym, że tak wzniosłe idee związane z wolnością ojczyzny spełzły na niczym. Jednakże dramatyczne doświadczenia sprawiły, że na zawsze stała się zwolenniczką i propagatorką idei pozytywistycznych. Echa powstania styczniowego niejednokrotnie w sposób umiejętny wprowadzała na karty swych utworów literackich, m. in do powieści „Nad Niemnem” czy cyklu „Gloria victis”.

Pierwsza zawodowa pisarka polska

W 1864 roku Orzeszkowa osiadła w Milkowszczyźnie, rodzinnym majątkuodziedziczonym po ojcu. Wróciła jednak jako osoba myśląca i dojrzała. Świadczą o tym trudne decyzje życiowe, które tu podjęła. Przede wszystkim zdecydowała się na bardzo odważny krok, jakim był rozwód z mężem przebywającym na zesłaniu. W tej sytuacji musiała pomyśleć też o tym, z czego będzie żyć. Decyzję tę podjęła w 1866 roku, kiedy zdecydowała się opublikować w „Tygodniku Ilustrowanym” swe pierwsze opowiadanie „Obrazek z lat głodowych”, gdzie wyjawiła swój radykalny program literacki: pisarz powinien „z błyszczących wyżyn” zejść „w dół, nisko, w głąb owych warstw społeczności, które ciemne, nędzne, z piękna odarte, pracują ciężko”. Programowi temu wierna pozostała całe życie, a tematów do swych utworów, w których ukazywała obrazki z życia wzięte, szukała wśród zubożałych warstw społecznych. Debiut literacki dodał Orzeszkowej wiary w siebie i swoje możliwości twórcze, mimo iż najbliższa rodzina nie akceptowała tych wyborów. Dużo czytała i dużo pisała. Współpracowała z różnymi czasopismami, które publikowały jej utwory:„Gazetą Polską”,„Tygodnikiem Ilustrowanym”,„Bluszczem”, „Kalendarzem”Ungra,„Tygodnikiem Romansów iPowieści”, „Tygodnikiem Mód iPowieści”.Wkrótceodważyła się wydać swą pierwsząpowieść „Pamiętnik Wacławy”, w której demaskuje tradycyjne metody wychowawcze. W tym czasie musiała podjąć też inną ważną decyzję – o sprzedaży zadłużonej Milkowszczyzny. Pomagał jej w tym adwokat Stanisław Nahorski, późniejszy drugi mąż. Za jego radą na stałe osiadła

w Grodnie, gdzie kupiła mieszkanie i tu na poważnie zaczęła tworzyć. W tym okresie od praktyki artystycznej Orzeszkowej cenniejsza jest jej świadomość teoretyczna, którą obrazuje w swych artykułach krytycznych „Kilka uwag nad powieścią” (1866) czy „Listach o literaturze” (1873). Rozprawia się w nich z epigonizmem romantycznym i definiuje nowoczesną powieść jako „zwierciadło społeczeństwa”. W 1873 roku wydała powieść o niezależnej kobiecie pt. „Marta”, która przyniosła jej sławę międzynarodową, gdyż utwór szybko został zauważony jako manifest emancypacyjny i równie szybko przetłumaczono go na język niemiecki oraz rosyjski. W kolejnym utworze pisarka podjęła próbę walki z ciemnotą i przesądami, ilustrując je nowym materiałem socjologicznym - w oparciu o opis życia prowincjonalnego miasteczka żydowskiego. To powieść „Meir Ezofowicz”, która znów zyskała światowy rozgłos i stała się ważnym argumentem w staraniach o Nagrodę Nobla dla jej autorki (w 1905 roku przegrała tę batalię z Henrykiem Sienkiewiczem, a w 1909 roku ze szwedzka literatką Selmą Lagerlof). Pisarka prowadziła też rozległą korespondencję nie tylko z czytelnikami, ale także myślicielami i literatami tworzącymi w duchu epoki pozytywizmu. Przyczynił się do tego fakt, że w 1979 roku Orzeszkowa zdecydowała się nabyć polską księgarnię w Wilnie i została jej współwłaścicielką. Władzom carskim nie podobała się propolska działalność księgarni,wydawnictwo po trzechlatachdziałalności zostało zamknięte, apisarkę internowano w Grodnie na pięć lat.

Realizm „Nad Niemnem”

W 1885 roku Eliza Orzeszkowa przeżyła wielki pożar Grodna. Straciła w nim swoje mieszkanie, majątek i ukochaną bibliotekę. Jako osoba bardzo wrażliwa i przedsiębiorcza organizowała pomoc dla poszkodowanych w pożarze. Wykorzystała w tym celu swoją pozycję osoby znanej i cenionej na ziemiach polskich i zagranicą. W tym czasie dużo czasu Eliza Orzeszkowa wraz ze swoim przyjacielem mecenasem Stanisławem Nahorskim spędzali w Miniewiczach położonych w guberni grodzieńskiej. Wynajmowali tam obszerny dom ze starym ogrodem.Pisarka lubiła tu przebywać. Chodziła po okolicznych folwarkach i wioskach, zaglądając do chłopskich chat i czworaków, rozmawiając z ludźmi i poznając ich historie. Pod wpływem tych wędrówek powstały dwie kolejne powieści Orzeszkowej „Dziurdziowie” i „Niziny”, w których podjęła problematykę nędznej wegetacji białoruskich chłopów. Te powieści Orzeszkowej dalekie są już od młodzieńczego schematyzmu i charakteryzują się wnikliwą analizą psychologiczną bohaterów.

Wykład Pani Marii Pałkus zawierał wiele interesujących ciekawostek o życiu i twórczości autorki „Nad Niemnem” Źródło: Archiwum BP w Tarnobrzegu

Pogłębienie analizy psychologicznej bohaterów widoczne jest także w powieści „Nad Niemnem”, jej najwybitniejszym utworze, w którym przedstawiła szeroki obraz ówczesnego społeczeństwa i skontrastowała stanowiska różnych klas społecznych oraz ukazała ich wzajemne relacje. Rzecz się dzieje w Korczynie, majątku należącym do patriotycznej rodziny Korczyńskich, której przedstawiciele w imię idei oddali życie w powstaniu styczniowym. Rodzina składasię z kochającego ziemię Benedykta, który angażuje wszystkie swe siły, by nie dopuścić do zubożenia majątku, jego egzaltowanej żony Emilii, hipochondryczki, która zupełnie swego małżonka nie rozumie, żyjąc w imaginowanym świecie romansów i ułudy. Będący nastolatkiem, ich starszy syn Witold jest młodym pozytywistą, zwolennikiem postępu, pracy organicznej i pracy u podstaw. Pragnie przyjaznych stosunków z zaściankiem zamieszkiwanym przez Bohatyrowiczów, zubożałą, schłopiałą szlachtę, czego ojciec nie może zrozumieć, gdyż z zaściankiem toczy spory o ziemię, zapominając o tym, że jeszcze niedawno tak Bohatyrowicze jak i Korczyńscy mieli wspólne cele i łączy ich wspólna mogiła. Orzeszkowa sięgnęła w ten sposób do tradycji i zestawiła ze współczesnością dawne ideały demokratyczne i narodowe. Zakończenie powieści jest optymistyczne, gdyż wysunięty zostaje programodrodzeniaspołecznego inarodowego woparciuo hasło zgodnej współpracy dworuKorczyńskich i wsi reprezentowanej przez Bohatyrowiczów. Dzieje się tak dzięki wprowadzonemu ciekawemu wątkowi miłosnemu – mieszkająca w Korczynie uboga szlachcianka Justyna Orzelska zakochuje się z wzajemnością w Janie Bohatyrowiczu, oddając mu swój pierścień i serce.

Ciekawostką jest także, że w powieści „Nad Niemnem”

Orzeszkowa przedstawiła malownicze opisy Niemna i przyrody nadniemeńskiej, dzieląc się w ten sposób swoją rozległą wiedzą z tej dziedziny.

Całe życie bowiem zbierała zioła, poznawała ich nazwy i właściwości, klasyfikowała je, opisywała, gromadziła nie tylko w bukietach, ale i licznych zielnikach.

Eliza Orzeszkowa zmarła w Grodnie 18 maja 1910 roku.

Slajd prezentacji ilustrujący zielarskie zamiłowanie Elizy Orzeszkowej Źródło: Opracowanie własne M. Pałkus

Mimo zakazu władz carskich na jej pogrzeb przybył ogrom czytelników i sympatyków, więc stał się on wielką manifestacją społeczną.

Jeden z krytyków przemawiający nad jej grobem powiedział: „Ona była żywą mądrością i czującym sercem całej epoki”, a tym samym wyraził wielki hołd i uznanie dla życia Orzeszkowej, jej działalności społecznej i pisarstwa, w którym rzetelnie obrazowała realia czasów współczesnych i którym oddziaływała na mentalność współczesnych. Była bowiem nieprzeciętnym człowiekiem i nieprzeciętną pisarką.

Bibliografia:

Gabriela Pauszer – Klonowska, Pani Eliza, Czytelnik, Warszawa 1958.

Encyklopedia sławnych Polaków, red. Agnieszka Grygiel, Wydawnictwo Publicat, Poznań, 266 – 267 Mały słownik pisarzy polskich, cz. I, red. Maria Goszczyńska, Wiedza Powszechna, Warszawa 1975, s. 150 – 152

http://www.polonia.sk/2011/04/01/w-krgu-elizy-orzeszkowej/

Maria Pałkus

LASOWIACY INSPIRUJĄ – odkrywamy swoje korzenie

„Tradycja to piękno, które chronimy, a nie więzy, które nas krępują”. Ezra

Pound

Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli przy Państwowym Zespole Placówek Wojewódzkich w Rzeszowie wraz z bibliotekami pedagogicznymi woj. podkarpackiego realizują program edukacji regionalnej „Lasowiacy inspirują”.

Głównym zadaniem tego interdyscyplinarnego programu jest zwiększenie liczby szkół promujących kulturę lasowiacką. Zaplanowane wydarzenia oraz materiały edukacyjne łączy idea „Bez korzeni nie ma skrzydeł”, czyli wdrażanie w szkołach lasowiackich projektów spajających tradycję z innowacyjnymi metodami uczenia.

W realizacji tego celu przewidziane są następujące działania:

1. 5 października 2023r – odbędzie się Konferencja w Miejskim Domu Kultury w Kolbuszowej inaugurująca program edukacyjny, na której szkoły zaproszone będą do działań w ramach sieci.

2. Każda ze szkół uczestnicząca w sieci współpracy będzie projektowo tworzyć szkolny Lasowiacki tobołek inspiracji. Koncepty oraz instrukcje tworzenia tobołków (np. płótno lniane…) i ich zawartości (wszystko związane z tradycją lasowiacką) poprzedzą wcześniejsze przygotowane przez PZPW warsztaty i tutoriale. Najciekawsze, innowacyjne projekty, działania edukacyjne będą zamieszczane na platformie PZPW.

3. Szkoły chcące otrzymać tytuł Lasowiackiego matecznika zobowiązują się do udziału w różnych wydarzeniach związanych z programem. We współpracy z Kołami Gospodyń Wiejskich, Bractwem Filsackim p.w. św. Barbary w Ulanowie, Stowarzyszeniem „Prymus” oraz innymi podmiotami planuje się przygotować i przeprowadzić ogólnopolskie oraz wojewódzkie: marsze na orientację, lasowiackie plecionki; dwie gry terenowe: puszczańska (Kolbuszowa) (przygotowana przez PBW w Rzeszowie), flisacka w Ulanowie (PBW O/Tarnobrzeg).

4. Kolejnym wydarzeniem edukacyjnym będą warsztaty związane z lasowiackim wzornictwem, czyli moda inspirowana Lasovia etnodesign. Przeprowadzony będzie konkurs na projekt zainspirowany kulturą lasowiacką. Celem konkursu jest wyłonienie projektu współczesnej sztuki użytkowej lub z dziedziny mody wykorzystującego wzornictwo lasowiackie. Najlepsze prace będą pokazane na wystawie a najlepszy projekt z dziedziny mody będzie zrealizowany przez Atelier GA MON Justyna Wesołowska. Odbędzie się również pokaz mody inspirowanej wzornictwem lasowiackim z pracowni Atelier GA MON Justyna Wesołowska.

5. Każda ze szkół w sieci Lasowiackie sioło otrzyma materiał edukacyjny – grę planszową „Lesiocki Gospodorz”. Tworzenie oraz produkcję gry (kształtującej kluczowe kompetencje przedsiębiorczości) poprzedzą warsztaty dla nauczycieli Gry rywalizacyjne. Promocję gry uświetnią szkolne oraz wojewódzkie rozgrywki.

6. Każda ze szkół w sieci „Lasowiackie sioło” będzie dokumentować swoje lasowiackie inicjatywy w Kronice Lasowiaka (stanowiącej również zawartość „tobołka”). Tworzenie kronik poprzedzą

warsztaty poświęcone dokumentowaniu audiowizualnemu oraz szkolnym kołom dziennikarskim Uczniowie będą dokumentować lasowiackie powiedzonka, przyśpiewki, rozmowy itp.

7. Zostanie stworzona mapa promująca lasowiackie inicjatywy edukacji regionalnej Tu bije serce Lasowiaka. Ma ona na celu interaktywną prezentację działań. Mapa będzie zawierała odpowiednią legendę, oddającą nie tylko różnorodny charakter działań edukacyjnych, ale i różny potencjał zgłaszanych inicjatyw.

8. Zorganizowane zostaną cykliczne Warsztaty z mistrzem, skierowane m.in. do obszaru kultury Lasowiaków, propagujące współdziałanie w relacji mistrz – uczeń, w zakresie przekazywania młodemu pokoleniu wiedzy i umiejętności związanych z kulturą niematerialną, w tym z tradycyjnym rzemiosłem, np. Bractwo Flisackie św. Barbary z Ulanowa; w Tarnobrzegu odbędą się spotkania z Zofią Dąbrowską, regionalistką, pasjonatką szeroko rozumianej kultury tradycyjnej pt. „Wykorzystanie kultury tradycyjnej w procesie nauczania , na przykładzie regionu lasowiackiego” oraz spotkanie z Janiną Olszowy znawczynią i mistrzynią kuchni lasowiackiej, na temat potraw i wykorzystania różnych produktów w kuchni lasowiackiej.

9. Zredagowany i wydany będzie interdyscyplinarny program edukacji regionalnej Lasowiacy inspirują (w ramach Biblioteczki Nauczyciela). Program (artykuły o przedmiotowym, naukowym charakterze; przykłady dobrych praktyk; szkolne scenariusze zajęć; przykłady projektów oraz działań innowacyjnych) będzie promowany na edukacyjnych konferencjach we wszystkich powiatach województwa podkarpackiego.

10. Projekt zakończy podsumowująca konferencja, na której szkoły zaangażowane w promocje kultury lasowiackiej wyróżnione zostaną tytułami „Lasowiackiego matecznika”

Mamy nadzieję, że ten projekt edukacyjny promujący kulturę lasowiacką wśród młodzieży pomoże zacieśnić współpracę szkół ze wszystkimi instytucjami w województwie propagującymi tę kulturę i pozwoli wdrożyć wiedzę o Lasowiakach w podkarpackich szkołach.

”Nie ma większej miłości…” – historia rodziny Ulmów

Patroni 2024 roku

opr. Ewa Wicherska BP Tarnobrzeg

Sejm ustanowił rok2024RokiemRodziny Ulmów.W uchwalewskazano, żew roku2024przypada80.rocznica zamordowania rodziny w Markowej na Podkarpaciu przez żandarmerię niemiecką za ukrywanie Żydów. Zaznaczono, że Ulmowie są symbolem tych wszystkich, którzy oddali życie za pomoc prześladowanym przez Niemców Żydom.

Źródło: https://zspbialobrzegi.edu.pl/?p=90721

Józef i Wiktoria Ulmowie urodzili się w Markowej, tam dorastali, a w 1935 r. zawarli ślub w kościele parafialnym pw. św. Doroty. W rodzinnej wsi postrzegani byli jako ludzie uczciwi, pracowici, wierzący i pełni pasji. Wiktoria zajmowała się domem i dziećmi, miała też przydomowy ogródek, jako że jej mąż – po ukończeniu szkoły rolniczej – zaczął propagować uprawę warzyw. Udzielała się także w amatorskim teatrze wiejskim. Józef był rolnikiem i działaczem Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej i Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”. Trudnił się ogrodnictwem, pszczelarstwem i hodowlą jedwabników, osiągając w tych dziedzinach sukcesy. Jego największą pasją była jednak fotografia, bogato ilustrująca życie jego rodziny i mieszkańców Markowej.

Ulmowie w czasie okupacji ukrywali w swoim gospodarstwie ośmioro Żydów - Saula Goldmana z Łańcuta i jego czterech synów: Barucha, Mechela, Joachima i Mojżesza, jak również pochodzące z Markowej Gołdę Grünfeld i Leę Didner wraz z córeczką Reszlą, za co 24 marca 1944 roku zostali zamordowani przez Niemców po tym, jak wydał ich granatowy policjant i denuncjator, Włodzimierz Leś. Najpierw zabito ukrywanych Żydów, a potem całą rodzinę, w tym Wiktorię, która była w zaawansowanej ciąży, a także sześcioro dzieci –Stasia, Basię, Władzia, Frania, Antosia i Marysię. Najstarsze z nich miało 8 lat, a najmłodsze 1,5 roku.

Powodem donosu były prawdopodobnie osobiste „porachunki” pomiędzy Lesiem a jednym z ukrywanych Żydów, Saulem Goldmanem. Zanim bowiem Goldman znalazł schronienie u Ulmów, ukrywał się dzięki pomocy Lesia, który wymusił na nim oddanie wszystkich kosztowności. Kiedy Goldman zaczął domagać się zwrotu pieniędzy, Leś postanowił pozbyć się jego, a tym samym całego „kłopotu”. Donosząc na Goldmana, Leś skazał jednak na śmierć nie tylko jego, ale też pozostałych Żydów, a także całą rodzinę Ulmów.

Pamięć o Samarytanach z Markowej, jak często nazywa się Ulmów, przetrwała – i to nie tylko w ich rodzinnej miejscowości. W 2010 roku prezydent Lech Kaczyński przyznał im Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, a w 2016 roku w Markowej otworzono muzeum ich imienia poświęcone Polakom ratującym Żydów w czasie II wojny światowej. Od 2018 roku dzień ich egzekucji – 24 marca – obchodzony jest jako Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Oprócz tego heroizm małżeństwa Umów uhonorował Instytut Yad Vashem. 13 września 1995 roku dołączyli oni do grona Sprawiedliwych wśród Narodów Świata – ludzi, którzy zaryzykowali wszystko, by ratować Żydów z Zagłady. Ulmowie dali świadectwo tego, że człowiek w imię ewangelicznej miłości bliźniego jest gotów przezwyciężyć lęk, a nawet ryzykować własne życie.

10 września w Markowej w archidiecezji przemyskiej odbyła się beatyfikacja rodziny Ulmów. Był to pierwszy w historii przypadek, kiedy do chwały ołtarzy została wyniesiona cała rodzina, w tym nienarodzone dziecko.

Aby wskrzesić i zachować pamięć o tej niezwykłej rodzinie w podkarpackich placówkach oświatowych podejmuje się szereg działań, które mają młodym ludziom dostarczyć wiedzy o życiu i męczeńskiej śmierci

Ulmów:

 Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie realizuje projekt „Opowiemy Wam o Ulmach”, to cykl otwartych lekcji opowiadających o życiu i męczeńskiej śmierci rodziny Ulmów

https://ofdm.pcen.pl/index.php/projekty/

Cykl zawierał będzie 15 lekcji nagranych do końca 2023 roku w różnych miejscach – w podkarpackich szkołach, w Muzeum w Markowej, jak i lekcji plenerowych. Lekcje są nagrywane na żywo a prowadzone są przez nauczycieli doradców metodycznych:

https://ofdm.pcen.pl/index.php/projekty/

https://ofdm.pcen.pl/index.php/projekty/

 Zapraszamy również do Biblioteki Pedagogicznej w Tarnobrzegu na wystawę „Samarytanie z Markowej. Ulmowie – Polacy zamordowani przez Niemców za pomoc Żydom”. Wystawa jest wspólnym dziełem Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego. Jej autorem jest dr Mateusz Szpytma.

Wystawę można obejrzeć także on-line: https://rodzinaulmow.ipn.gov.pl/ulm/wystawy/20595,Wystawa-Samarytanie-z-MarkowejUlmowie-Polacy-zamordowani-przez-Niemcow-zapomoc.html?fbclid=IwAR2ZUVaWWbILE1ZJSQUdMrniCAd4ysTUmPmzjIVdYkCowkWpAtHtRCGB1Z E

 W Bibliotece Pedagogicznej w Tarnobrzegu Pan Zenon Fajger - edukator Biura Edukacji Narodowej IPN w Rzeszowie, wygłosi prelekcję na temat Rodziny Ulmów dla uczniów szkół pośrednich.

 Ośrodek Rozwoju Edukacji w Warszawie we współpracy z Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej przygotował specjalny pakiet edukacyjny „Rodzina Ulmów” dla nauczycieli i uczniów. Znalazły się w nim filmy i scenariusze lekcji.

 Więcej na ten temat na stronach:

https://rodzinaulmow.ipn.gov.pl/

Fot. Archiwum BP Tarnobrzeg

https://ulmowie.pl/

https://zyciezazycie.pl/

https://muzeumulmow.pl/pl/

https://www.ko.rzeszow.pl/

Wydarzyło się u nas

Narodowe Czytanie 2023 - „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej

opr. Ewa Wicherska BP Tarnobrzeg

„W każdej fali powietrza światła, woni, w każdym kamyku przydrożnym i każdej trawie polnej, w liniach każdego ludzkiego oblicza i westchnieniu każdej piersi ludzkiej tkwi cząstka duszy świata niewidzialnymi nićmi połączona z duszą artysty i w ruch ją wprawiać mogąca”. Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem

Tradycyjnie jak co roku, we wrześniu spotykamy się w Bibliotece z uczniami tarnobrzeskich szkół, aby celebrować czytanie lektury zgłoszonej do Narodowego Czytania. Tym razem było to literackie spotkanie z rodzinami Bohatyrowiczów i Korczyńskich, czyli bohaterami powieści „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. Spotkanie rozpoczęła dyrektor Pani Anna Żarów. Zachęciła do czytania klasyki polskiej, również powieści Nad Niemnem, która zawiera nieprzemijające piękno dawnej Polski, wartości ludzkiego życia i wartości patriotyczne.

Następnie uczestnicy wysłuchali ciekawego wykładu „Droga Elizy Orzeszkowej do powieści „Nad Niemnem” zaprezentowanego przez Panią Marię Pałkus (Biuletyn, str. 3).

Eliza Orzeszkowa była odważną i postępową patriotką. W swojej twórczości wspierała walkę o wyzwolenie Polski, upominała się o prawa ubogich, wspierała także walkę o prawa kobiet. Nie wszyscy wiedzą, że dwukrotnie była nominowana do Literackiej Nagrody Nobla. I dwukrotnie jej nie otrzymała. Orzeszkowa kochała przyrodę, świetnie znała się na roślinach - głównie ziołach. Dała temu wyraz w słynnych opisach przyrody nadniemeńskiej.

Następnie uczniowie przystąpili do czytania wybranych fragmentów powieści. Niektóre grupy czytały z podziałem na role, były nawiązania do epoki w stroju i scenografii. To było niezwykłe, pełne ciepłego klimatu i nostalgii za dawnymi czasami wydarzenie.

Fot. Archiwum BP w Tarnobrzegu

Dziękujemy uczniom, nauczycielom, opiekunom – Zespołu Szkół nr 3 w Tarnobrzegu, Liceum

Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Tarnobrzegu, Zespołu Szkół im. Ks. Stanisława Staszica w Tarnobrzegu, Szkoły Podstawowej im. Alfreda Freyera w Tarnobrzegu, Społecznego Liceum

Ogólnokształcącego z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Małego Księcia w Tarnobrzegu – za udział i podróż do świata klasyki polskiej literatury.

Spotkanie było również niezwykłą okazją, by usłyszeć samą Elizę Orzeszkową. Za pomocą prezentacji, w której wykorzystano obraz, dźwięk i narzędzia sztucznej inteligencji, uczestnicy wydarzenia poznali kilka ciekawostek z jej życia.

Dopełnieniem przedsięwzięcia była wystawa towarzysząca „Powieść „Nad Niemnem” w odcinkach” drukowana w Tygodniku Ilustrowanym”, wystawa zbiorów Biblioteki Pedagogicznej na temat Elizy Orzeszkowej oraz zestawienie bibliograficzne zbieżne z tematyką akcji.

Również w Nisku, w naszej bibliotece filialnej czytano powieść Elizy Orzeszkowej. Spotkanie rozpoczęło się wprowadzeniem Burmistrza Pana Waldemara Ślusarczyka o Elizie Orzeszkowej oraz rysem historyczno-literackim przybliżonym przez prowadzącego imprezę – Pana Marcina Foltę – polonistę niżańskiego LO i przewodniczącego Rady Miejskiej w Nisku. Potem przystąpiono do czytania fragmentów powieści. W rolę lektorów wcielili się przedstawiciele Starostwa Powiatowego, Miasta i Gminy w Nisku, niżańskiej parafii, służb mundurowych oraz nauczyciele niżańskich szkół. Wśród lektorów byli też aktorzy niżańskiego Teatru Kontynuacja. Czytali także przedstawiciele z Niżańskiego Centrum Historii i Tradycji oraz ze Stowarzyszenia Literackiego “Witryna”.

Organizatorami niżańskiej imprezy byli Miejska Biblioteka w Nisku, Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Czarnieckiego w Nisku, Niżańskie Centrum Kultury „Sokół”. Biblioteka Pedagogiczna w Tarnobrzegu – filia w Nisku przygotowała wystawę składającą się z różnych wydań powieści Elizy Orzeszkowej.

Zgromadzeni mieli także przyjemność wysłuchać koncertu muzycznego w wykonaniu Kuby Michalskiego, który zaśpiewał wiersze wg własnej aranżacji muzycznej.

Z kolei stalowowolska filia przeprowadziła Narodowe Czytanie we współpracy z Paniami Alicją Sroką i Moniką Żmurek-Partyką z Zespołu Placówek Oświatowo-Wychowawczych w Stalowej Woli. Tekst do scen z życia ziemiaństwa i ówczesnych relacji międzyludzkich zaczerpnięto z tomu pierwszego czytanej powieści. W role wcielili się uczniowie stalowowolskich szkół oraz nauczyciele wychowawcy.

Za rok lekturą Narodowego Czytanie będzie „Kordian” Juliusza Słowackiego

Narodowe Czytanie jest ogólnopolską akcją organizowaną pod patronatem Prezydenta RP od 2012 r.

Fot. Archiwum BP a Tarnobrzegu

Wyraz „lato” w języku polskim jest rzeczownikiem rodzaju nijakiego o dość regularnej odmianie. Jedynie w miejscowniku liczby pojedynczejzmieniaswójtematzpowodu oboczności t:ci (o czym? o lecie).

Najczęściej słowo „lato” kojarzymy z porą roku między wiosną a jesienią albo też z najcieplejszymimiesiącami,które zwane sąteż kanikułą. Charakteryzuje się ona upałami. Za „lato klimatyczne” przyjmuje się okres roku, w którym średnie dobowe temperatury powietrza przekraczają 15 °C

Lato w górach

Źródło: Archiwum M. Pałkus

„Upalne lato” i „chłodne lato” są przeciwstawnymi związkami frazeologicznymi, zawierającymi pewną kategoryzację. W tym roku lato w Polsce było wyjątkowo upalne. Media co rusz donosiły o kolejnych 40 stopniach Celsjusza na słupkach rtęci. A początkiem sierpnia nie było chłodniej. Zadowoleni z upałów byli tylko urlopowicze „spędzający lato”, czyli odpoczywający nad morzem, jeziorem lub przy basenie. Najbardziej ubolewali urzędnicy, pracujący zdalnie w centrum miasta w pomieszczeniach bez klimatyzacji, irobotnicy na budowach,którym ostre słońce odbierało chęć dopracy iżycia.Upały zalały praktycznie całą Europę. Niejedni myśleli o niżu, by przyniósł ochłodzenie i pozwolił odetchnąć z ulgą.

Narodowe Czytanie w Stalowej Woli. Fot. Karolina Larkowska

Sztuka mówienia po polsku

O języku co nieco: koniec lata

W sferze marzeń pozostawały więc życzenia „o chłodnym lecie”. Częściej wzdychaliśmy, przypominając sobie lipę ze strof Jana Kochanowskiego: „Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie!/ Nie dójdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie,/ Choć się nawysszej wzbije, a proste promienie/ Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie”

Określenia „deszczowe lato” używa się, jeśli przez większość letnich dni ciemne chmury pokrywają niebo a „o szyby deszcz dzwoni”. Być może kiedyś lato w ogóle było porą deszczową, na co wskazywałaby etymologia tego słowa, spokrewnionego z „lać” (padać).

Lato to okres wakacji i urlopów. Szczęśliwcy „wyjeżdżają na całe lato”, czyli na dłuższy okres, by zażywać kąpieli słonecznych, spacerować, relaksować się. Mniej zadowoleni są ci, którzy urlopują w mieście, bo tu beton powoduje wzrost i tak już wysokich temperatur. Słuchają zatem popularnej audycji „Lato z radiem”. Latem (albo w lecie) można często skorzystać z ciekawych rozrywek, bo różne instytucje i organizacje lokalne oferują„imprezy podchmurką”,czylinawolnym powietrzujak koncerty, festyny, jarmarki,pikniki.Prezentują też „przeboje lata”.

 Wyrażenia „kalendarzowe lato” i „astronomiczne lato” nie są tożsame. Pierwszy dzień kalendarzowego lata przypada zawsze 22 czerwca. Kończy się ono 22 września, natomiast dzień później - czyli 23 września - rozpoczyna się kalendarzowa jesień. „Astronomiczne lato” rozpoczyna się w momencie przesilenia letniego, czyli zrównania dnia z nocą i trwa do momentu równonocy jesiennej, co w przybliżeniu oznacza na półkuli północnej okres pomiędzy 21 czerwca a 23 września. W 2023 roku astronomiczne lato rozpoczęło się w środę 21 czerwca i potrwa do soboty 23 września. W tym czasie dzień jest dłuższy

od nocy, jednak z każdą kolejną dobą dnia ubywa, a nocy przybywa, bo Słońce wschodzi coraz później i góruje na coraz mniejszych wysokościach ponad horyzontem.

„Złota polska jesień”

Źródło: Archiwum M. Pałkus

W przyrodzie „lato kończy się”, gdy pojawiasię „babie lato”. Zaobserwować je można już w ciepłe wrześniowe dni, gdy wiatr unosi długie nitki pajęczyny. O tej porze roku mówimy „złota polska jesień”. Na kształtowanie się „babiego lata” na terenie środkowo-wschodniej Europy (w tym Polski) oraz południowej Azji, decydujący wpływ posiada Wyż Południowoazjatycki, słabnący w okresie zimowym. W Ameryce Północnej tę porę roku nazywa się „indiańskim latem” i przypada ona na październik lub wczesny listopad. W Szwecji mówi się o Brittsommar - tam ma ono miejsce w październiku. W Niemczech babie lato snuje się najczęściej we wrześniu i ten okres nazywa się Altweibersommer lub po prostu Spätsommer („późne lato”).

W języku polskim jest kilka przysłów z wyrażeniem „babie lato”. Jedno z nich określa czas występowania tego zjawiska: Wrzesień jeszcze w słońcu chodzi, babie lato już się rodzi. Inne wyrokuje, od czego zależy jego długość: Kiedy Irena (18.09) z mrozem przybywa, babie lato krótkie bywa. Inne przysłowie mówi: Byłoby dłuższe lato, gdyby nie zima

Jedno jest pewne, że babie lato zwiastuje nadchodzącą nieubłagalnie jesień, co wymownie wyraziła

Jadwiga Ruth Charlewska w wierszu „Jesienny pajączek”: Tkał pajączek nitkę srebrną,/ Było babie lato./ Jesień piękna jak królewna/ Malowała kwiaty”

Dawniej słowo „lato” miało dwa znaczenia, oznaczało też rok, czyli okres dwunastu miesięcy. Jeszcze w XVI w. pisano przy datach wydania ksiąg Lata Bożego, czyli Roku Pańskiego, a także Życzono sobie pomyślności na Nowe Lato, tzn. na Nowy Rok. Dziś widać to w użyciu liczby mnogiej, gdy mówimy „lata lecą, płyną, mijają, przechodzą, uciekają”.

Istnieje kilka ciekawych związków frazeologicznych z tym słowem. Jeśli ktoś „ma swoje lata” to znaczy, że jest dorosły, dojrzały. Usłyszawszy: „ten człowiek ma swoje lata”, pomyślimy, że to ktoś wiekowy. Można „posunąć się w latach”, czyli postarzeć się. Natomiast określenia „cielęce lata” lub „szczenięce lata” oznaczają okres dziecięcy lub wczesną młodość. Osoby leciwe chętnie „ujmują sobie lat” i mówią, że mają ich mniej niż w rzeczywistości.

Słowa „lata” używa się też wtedy, gdy niemożliwe jest precyzyjne określenie czasu, jeśli coś trwa dłuższy okres. Mówimy zatem, że ktoś „z biegiem lat” zrozumiał swoją pomyłkę, że „całymi latami” nie odzywał się albo że nie widziało się kogoś „kopę lat”. Natomiast znane z „Biblii” wyrażenia: „lata tłuste” i „lata chude” oznaczają zmienność kolei losu – okresu dostatku, dobrobytu oraz biedy, niepowodzeń.

A na progu rozpoczynającej się jesieni warto zanucić sobie piosenkę zespołu Bajm, dzięki czemu na pewno ujmiemy sobie lat: „Do lata, do lata, do lata/ Piechotą będę szła/ Ah ah/ Yeah yeah / Uh”. „A ja na to jak na lato”, czyli bardzo chętnie.

Aplikacje do nauki i zabawy

Narzędzia sztucznej inteligencji (SI): Czat GPT

SI – co to takiego?

Sztuczna inteligencja (SI) to dziedzina informatyki, która koncentruje się na tworzeniu systemów komputerowych zdolnych do wykonywania zadań, które zwykle wymagają inteligencji ludzkiej. SI stara się naśladować procesy poznawcze człowieka, takie jak rozumienie języka, rozpoznawanie obrazów, podejmowanie decyzji, uczenie się i rozwiązywanie problemów.

Jej podstawowym celem jest tworzenie komputerowych modeli i algorytmów, które umożliwiają maszynom przetwarzanie informacji, wyciąganie wniosków, podejmowanie decyzji i adaptowanie do zmieniających się warunków. By to osiągnąć wykorzystuje się różne techniki, takie jak uczenie maszynowe, sieci neuronowe, przetwarzanie języka naturalnego, rozpoznawanie wzorców i wiele innych.

Sztuczna inteligencja obejmuje wachlarz różnych narzędzi i technik. Wybór konkretnego zależy od celu, rodzaju danych i wymagań projektu SI. Przy dokonywaniu wyboru ważnym jest również stałe śledzenie informacji na temat nowości w tym zakresie, ponieważ dziedzina SI rozwija się bardzo dynamicznie, z dnia na dzień powstają nowe narzędzia, a te już działające stal są aktualizowane i dostosowywane do potrzeb użytkownika.

Maria Pałkus

Niesamowite możliwości Chat GPT

Strona narzędzia

Jednym z narzędzi SI jest Chat GPT (Generative Pre-trained Transformer). To zaawansowany model sztucznej inteligencji opracowany przez OpenAI. Wykorzystuje on architekturę sieci neuronowej zwaną Transformer, która umożliwia generowanie tekstów na podstawie zadanego kontekstu. Chat GPT został wytrenowany na ogromnych zbiorach danych tekstowych, dzięki czemu posiada szeroką wiedzę na różnorodne tematy.

Chat GPT może być wykorzystywany w różnych celach, zarówno w kontekście osobistym, jak i zawodowym, oto kilka z nich:

1. Rozrywka: można korzystać z Chat GPT jako interaktywnej postaci, aby prowadzić ciekawe rozmowy, dowiedzieć się czegoś nowego lub po prostu się pobawić.

2. Pomoc techniczna: Chat GPT może być wykorzystywany do udzielania wsparcia technicznego i odpowiedzi na pytania użytkowników dotyczące produktów lub usług.

3. Obsługa klienta: przedsiębiorstwa mogą wykorzystywać Chat GPT do udzielania odpowiedzi na pytania klientów, śledzenia zamówień, udzielania informacji o produktach lub usługach, a także rozwiązywania prostych problemów.

4. Edukacja: Chat GPT może pełnić rolę wirtualnego nauczyciela, odpowiadając na pytania uczniów, udzielając wyjaśnień i pomagając w rozwiązywaniu problemów związanych z nauką.

5. Tworzenie treści: Chat GPT może pomóc w tworzeniu różnego rodzaju treści, takich jak artykuły, blogi, opisy produktów, skrypty filmowe itp. Może to być szczególnie przydatne dla pisarzy, dziennikarzy i twórców treści.

6. Badania rynku: Chat GPT może być wykorzystywany do przeprowadzania ankiet i badań, gromadzenia informacji od respondentów i analizy wyników.

7. Testowanie produktów: przed wprowadzeniem produktu na rynek, Chat GPT może być wykorzystywany do przeprowadzenia testów użytkownika, pozyskania opinii i informacji zwrotnych.

8. Trening komunikacyjny: Chat GPT może służyć jako narzędzie do treningu komunikacyjnego, umożliwiając użytkownikom praktykę prowadzenia rozmów, zadawania pytań i udzielania odpowiedzi.

Chat GPT w pracy edukacyjnej i informacyjnej

W pracy nauczyciela, pedagoga, bibliotekarza, gdzie przetwarzane są ogromne ilości informacji, Chat GPT może stanowić cenne wsparcie w analizie, organizacji i udostępnianiu wiedzy. Dzięki swojej zdolności do przetwarzania dużych zbiorów tekstowych i generowania odpowiedzi na pytania, narzędzie to może pomóc w szybkim wyszukiwaniu informacji, udzielaniu wsparcia uczniom czy czytelnikom oraz tworzeniu treści edukacyjnych. Oferuje potencjał usprawnienia procesów komunikacji i dostępu do wiedzy,

co przyczynia się do efektywniejszej pracy i lepszych rezultatów w dziedzinach związanych z edukacją i informacją.

Ograniczenia i konieczność weryfikacji informacji

Należy jednak pamiętać, że Chat GPT ma swoje ograniczenia i nie zawsze może zapewnić precyzyjne, dokładne i odpowiednie odpowiedzi. Ważnym jest, aby niezależnie zweryfikować podane informacje, szczególnie w przypadkach, gdy zależy nam na dokładności lub bezpieczeństwie. Chat GPT jest narzędziem wspomagającym, jegowiedzajestograniczonado informacjidostępnychprzedwrześniem2021roku,dlatego możliwości wyszukiwania są ograniczone.

Ewa Miękina BP Tarnobrzeg

Polecam… do czytania

„Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku” Zbigniewa Rokity to znakomita książka dla tych, którzy interesują się historią i kulturą Górnego Śląska oraz dla tych, którzy chcą go poznać bliżej. To opowieść o miejscu, które jest unikalne pod wieloma względami - od bogatej historii po różnorodność etniczną ikulturową. Autorowi udaje sięprzedstawić losyGórnego Śląskaw sposób, który pozwala czytelnikowi lepiej zrozumieć ten region, jego mieszkańców i ich tradycje. W trakcie lektury dowiadujemy się o wielu ważnych wydarzeniach i zmianach, o wpływie różnych kultur na kształtowanie tożsamości tego regionu oraz przeczytamy wiele ciekawostek historycznych, kulturowych i społecznych, co czyni opowieść o Górnym Śląsku jeszcze bardziej przystępną. Jednym z największych atutów książki jest główny bohater, Kajś. Czytelnik śledzi jego życie, doświadczenia i uczestniczy w rozwoju od dziecka po dorosłego. To dzięki niemumożemy lepiej chłonąć historię iklimat Górnego Śląska, widzieć ją oczami lokalnego mieszkańca, co sprawia, że czytanie książki jest jeszcze bardziej angażujące. Narracja autora jest bogata, barwna, często humorystyczna a język utworu zarówno piękny, jak i dostępny dla czytelników o różnym poziomie zaawansowania.

Książka Zbigniewa Rokity to fascynująca podróż w czasie z solidną dawką wiedzy i humoru oraz historii ludzi, którym zmienne dzieje Górnego Śląska nierzadko komplikowały los. Lektura od której trudno się oderwać.

Anna Słodownik BP Tarnobrzeg