Boekblad Magazine 3 2025

JAARGANG 192 MEI/JUNI 2025

Vakblad voor het boekenvak

www.boekblad.nl

3

3

3

Tot nut van het algemeen

Boeken verkopen voor het goede doel

Aantal stripwinkels loopt terug

Kansen voor de reguliere boekhandel?

Ilse van der Zee (A.W. Bruna): ‘HET SUCCES

catalogi en Dat kunnen we. Als geen ander.

High-Tech Offset volgens

Veldhuis Media

We produceren het drukwerk volgens de ISO 12647-2 norm. Het is dé standaardnorm voor offsetdruk. Hierdoor garanderen wij een voorspelbare kwaliteit. Je wensen en ons drukproces naadloos op elkaar aangesloten. Hierdoor krijg je het kwaliteitsdrukwerk mooi op tijd en toch voordelig.

Snel en voordelig het drukwerk op de plaats van bestemming.

Ilse van der Zee (A.W. Bruna): ‘Mensen beginnen er weer trots op te worden om bij WPG te werken’

Boekblad is hét vakblad voor de boekenbranche. Het tijdschrift verschijnt zes keer per jaar, waarvan één keer in combinatie met Boekenpost Het laatste nieuws is te volgen via Boekblad.nl en de digitale nieuwsbrief. Boekblad is een uitgave van Stip Media, Alkmaar.

Uitgever Vincent van de Vrede.

Redactie Vincent van de Vrede (hoofdredacteur) Bart Janssen (webredacteur) Frank Hockx (eindredacteur).

E redactie@boekblad.nl Persberichten welkom op bovenstaand mailadres.

Medewerkers aan dit nummer Anne ter Beek, Maarten Dessing, Thille Dop, Sjoerd Hoogstins, Bart Janssen, Sandra de Jong, Seb van der Kaaden, Jesse Keff, Inge Roos, Johanna Somers, Daan Stoffelsen, Mik Vaes, Elise Walinga.

Foto omslag Chris van Houts.

Advertenties Vincent van de Vrede T 072-5314978 E Vincent@stipmedia.nl

Vormgeving Jan Scholtus.

Druk Veldhuis Media, Meppel.

In beeld Verhuizing in Voorschoten, uitbreiding in Goirle, verbouwing in Enschede

Tot nut van het algemeen Boeken verkopen voor het goede doel

Nederlandse

Boekhandelsprijs voor Lex Paleaux

‘Met deze prijs heb ik alsnog een diploma’

EN VERDER

06 Vooraf Staatsieportret

08 Over het nieuws

Elise Walinga, Johanna Somers, Thille Dop

30 Meer strips in de boekhandel!

Aantal gespecialiseerde stripwinkels loopt terug

32 Advertorial Auteursdomein Een onafhankelijk bestaan

36 Boekverkoper schrijft

Daan Stoffelsen (Athenaeum Scheltema, Amsterdam): St. Sssst.

37 Boekverkopers lezen Recensies

Copyright 2025 Overname van artikelen is alleen toegestaan na overleg met de uitgever en met bronvermelding. Voor het kopiëren van artikelen is reprorecht verschuldigd. Meer informatie: Reprorecht.nl.

Abonnementen

Boekblad Compleet Online + magazine (print) € 179 (eerste jaar), daarna € 269. ZZP-ers € 108 (eerste jaar), daarna € 148.

Boekblad Online Online + magazine (digitaal) € 119 (eerste jaar), daarna € 209. ZZP-ers € 86.

Proefabonnement Online + magazine (digitaal) € 29,95 (Stopt na zes maanden).

Alle prijzen zijn exclusief btw. Meer informatie: www.boekblad.nl/abonneren

Opzeggingen Uw opzegging dient minimaal één maand voor het verschijnen van het eerstvolgende nummer te worden doorgegeven aan onze klantenservice.

Adreswijzigingen Uw adreswijziging dient minimaal één maand voor het verschijnen van het eerstvolgende nummer te worden doorgegeven aan onze klantenservice.

Klantenservice

Stip Media Louise de Colignystraat 15 1814 JA Alkmaar T 072-5314978 (ma t/m don 13-16 uur) E administratie@stipmedia.nl www.boekblad.nl

COLOFON

Staatsieportret

‘Het is pas feest als de koning is geweest’, zal men bij de CPNB gedacht hebben toen de vraag voorlag hoe de jubileumeditie van de Boekenweek op een bijzondere manier te openen. En dus vormde dit jaar niet het Boekenbal de aftrap, maar een statiger gebeuren: een officiele opening door de koning in het Literatuurmuseum, in gezelschap van veel auteurs die de afgelopen jaren bijdragen leverden aan de Boekenweekuitgaven. Het leverde bijgaand staatsieportret op. Inmiddels ligt de Boekenweek een maand achter ons en kunnen we constateren dat er tevredenheid heerst over de resultaten. Het Boekenweekgeschenk werd welwillend ontvangen en na twee dagen kon de CPNB al melden dat het themaboek van Paulien Cornelisse herdrukt moest worden. Al zou het me niet verbazen als dit ‘onverwachte succes’ in de publiciteitsplanning van de geoliede CPNB-machine was opgenomen. Boekverkopers toonden zich tevreden en blijkens de verkoopcijfers profiteerde met name Nederlandstalige fictie van alle aandacht. Behalve dat boeken verkocht worden, gaat het er om dat ze gelezen worden. In dat kader was het interes-

sant dat op de eerste dag van de RISE Bookselling Conference in Riga het vooral ging over leesvaardigheid en de rol die boekverkopers kunnen vervullen als leesbevorderaar. Onze man in Riga Maarten Dessing beschreef op Boekblad.nl voorbeelden van projecten uit diverse landen. Opvallend vond ik twee Slowaakse initiatieven waarbij de boekhandelsketen Martinus betrokken was. Met negentien vestigingen een marktleider, maar niet een die op de eerste plaats winst wil maken. Voorop staat het verbinden van lezers en boeken ‘zodat mensen kunnen groeien en bloeien’, viel te lezen op onze site. Zo kan men in de Martinus-vestigingen bibliotheekcollecties raadplegen en direct boeken reserveren. Dat werd in het eerste jaar 30.000 keer gedaan (op een totaal van 15 miljoen views). Een negatief effect op de verkoop dan natuurlijk? Nee dus, aldus hoofd inkoper Zuzana Pršová. Het effect was nul. Een opvallend resultaat van een opvallend initiatief.

Vincent van de Vrede (hoofdredacteur) Vincent@stipmedia.nl

Home Magazine Boekblad was erbij Vacatures Agenda Lees de besproken artikelen op boekblad.nl

Over het nieuws

Boekenvakkers reageren op de voor hen belangrijkste en opvallendste nieuwsberichten die tot 10 maart verschenen op Boekblad.nl.

ELISE WALINGA

Runt met haar zus Marieke in Ermelo Riemer & Walinga De Boekverkoopers, verkozen tot leukste winkel van Nederland in de categorie ‘Boeken, Kantoor en Schrijven’.

Godijn Publishing publiceert acht inzendingen Boekenweek schrijfwedstrijd

Toen ik als zeventienjarige net kwam kijken als ‘Boekverkooper’ in ons familiebedrijf, leerde ik op mijn eerste dag gelijk een belangrijke les. Een dame vertelde laaiend enthousiast over een boek dat ze had gelezen. Even later vroeg een andere vrouw om een mooie boekentip. Nou… ik had er wel één! Ik pakte het boek waar dame nummer 1 zojuist de loftrompet over had gestoken. ‘Deze moet u nemen!’ Een paar dagen later kwam – je raadt het al – vrouw 2 terug in de winkel. ‘Dat boek dat u heeft aangeraden is vreselijk! Ik kom er niét doorheen!’ Met wangen zo rood als een gezonde kippenlel nam ik het boek retour. Smaken verschillen is een waarheid als een koe in ons vak. Ik ga óók Honderd jaar helmgras [een van de acht inzendingen] lezen. Go Godijn!

‘We are selling the people the books they need to preserve democracy’ In de coronatijd wilde het boeken -

vak boekhandels bestempelen als ‘essentiële winkels’. Dat stond mij toen wat tegen. Als corona echt zo gevaarlijk was, waren alleen water, voedsel en medicijnen – oh, en toiletpapier natuurlijk – écht essentieel. Die mening is niet echt veranderd, maar ik zie nu wel andere gevaren in de maatschappij die actief door boekhandels bestreden kunnen worden. Hoe? Door een plek te zijn waar iédereen welkom is. (Organiseer niet alleen literaire lezingen maar ook dartavonden.)

Door ‘Lagerhuis’-avonden te organiseren voor ‘tegenstanders’. Door de handen ineen te slaan met scholen om samen de kinderen aan het lezen te krijgen! EN door informatie te delen, zodat er voor iedereen meer tijd overblijft om deze belangrijke dingen te doen. Bijvoorbeeld: mail me als je onze ‘consignatieaanvraag-reactie’ wilt ontvangen. Scheelt zeeën van tijd!

Johanna Somers (de Schrijverscentrale): ‘Kennen alle boekhandels onze kortingsregelingen wel?’ Hopelijk draagt dit berichtje er ook weer aan bij! De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ons aantal boekingen bij de Schrijverscentrale op één hand te tellen is. Ook wij letten op de kleintjes en komen dan vaak uit op het organiseren van een activiteit die niet te veel geld kost. Maar het lezen van dit artikel heeft me wel weer geënthousiasmeerd; wat zijn ze proactief bezig bij de Schrijverscentrale! Onze ervaring is in

ieder geval dat avonden die echt inhoud hebben – en waarbij onze klanten een actieve rol hebben –het best bezocht worden. Misschien iets om mee te nemen voor de schrijvers en hun centrale: creëer interactieve avonden die iets ‘echts’ toevoegen aan de levens van mensen. Daar is vrijwel iedereen in deze tijd – bewust of onbewust – naar op zoek. Ga zo door.

JOHANNA SOMERS

Directeur van de Schrijverscentrale.

Vertelde op Boekblad.nl over de stijging van het aantal auteursbezoeken en de kortingsregelingen hiervoor.

Eva Vriend schrijft essay voor de Maand van de Geschiedenis Het thema ‘natuurlijk’ van de Maand van de Geschiedenis spreekt mij aan. Het is een onderwerp dat uitnodigt tot brede interpretatie, dus ik verheug mij op het essay van Eva Vriend over vader en zoon Thijsse. De vader wilde de natuur haar gang laten gaan en de zoon wilde haar juist beheersen. Eva Vriend gaat via de Schrijverscentrale op pad naar het voortgezet onderwijs in het schooljaar 20252026, in het kader van de maand. Dat sluit mooi aan op onze ambitie om in het onderwijs een schrijver bij de geschiedenisles uit te laten nodigen, een campagne die we

samen met de organisatie van de Maand van de Geschiedenis hebben ingezet in 2023.

Positie literair vertalers steeds kwetsbaarder Ik kan mij eigenlijk niet voorstellen dat een uitgever kiest voor AI en dan de vertaler correcties laat aanbrengen. Als je een vertaling leest, merk je het altijd als deze een sluitpost is geweest. Zinnen kloppen niet of kunnen letterlijk, qua woordvolgorde bijvoorbeeld, worden terugvertaald in de brontaal en missen daarmee de kern van de betekenis. Ik kan mij niet indenken dat dat beter wordt met AI. Een goede literaire vertaling staat gelijk aan het originele boek.

Het Letterenfonds en de Schrijverscentrale zetten de komende jaren de literaire vertaler in het zonnetje, onder andere door meer schrijversbezoeken te bemiddelen voor vertalers in het onderwijs en door vouchers uit te geven aan uitgeverijen, om door het Letterenfonds gesubsidieerde vertalers in te zetten voor schrijversbezoeken bij activiteiten rond een titel.

‘We are selling the people the books they need to preserve democracy’

Het statement Bookstores and libraries are the frontline of revolution van Janet Jones, eigenaar van Source Booksellers LLC in Detroit, is een bevestiging van mijn gedachten.

Jezelf informeren, niet alleen op de socials en via het nieuws, maar via literatuur, literaire non-fictie en via achtergrondverhalen, kennisnemen van het kleinmenselijke en het mondiale perspectief, is onontbeerlijk, vooral in een tijd als deze. Het geeft een gevoel van controle en biedt inzichten en perspectieven om wellicht tot actie te komen.

Laten wij hopen dat het tij in de VS keert en dat onze boekhandels en bibliotheken tempels van het vrije woord blijven, waar je naar behoefte kunt schuilen voor de buitenwereld, of inspiratie opdoen om verandering te entameren in diezelfde buitenwereld.

THILLE DOP

Uitgever bij Luitingh-Sijthoff, dat is genomineerd voor de Bologna Prize for the Best Children’s Publishers of the Year in de categorie ‘Europa’. De uitgeverij viert ook het tienjarig bestaan.

Gerwin van der Werf auteur Boekenweekgeschenk

Geweldig dat de CPNB een schrijfwedstrijd heeft uitgeschreven voor het Boekenweekgeschenk. Ik kan mij voorstellen dat ze dit niet elk jaar moeten doen, maar het heeft veel publiciteit en nieuwsgierigheid opgeleverd, hetgeen goed is voor ons mooie vak. Ik was blij met Gerwin van der Werf als auteur; had toevallig onlangs zijn roman Strovuur gelezen, eerder nog niets. Marte Jongbloed, kinderboekenauteur bij Luitingh-Sijthoff, praat altijd heel enthousiast over hem. Zij zijn bevriend en lezen elkaars manuscripten. Ook vind ik het een fijn idee dat Gerwin een groot publiek weet te bereiken, zowel jongeren als de iets ouderen onder ons.

Dan Brown komt met nieuwe

Robert Langdon

Op 9 september verschijnt de nieuwe Dan Brown, Het ultieme geheim . Ik werkte in 2017 twee jaar bij Luitingh-Sijthoff toen zijn vorige boek, Oorsprong , verscheen, en dat was een hele happening , zoiets had

ik nog niet eerder meegemaakt. Op de dag van verschijnen kwamen alle collega’s in het Huis met de Hoofden op de Keizersgracht om zes uur ’s ochtends bijeen. Daar verscheen Dan Brown als hologram. Dan Brown heeft een speciale band met dit pand en met de Bibliotheca Philosophica Hermetica. Mijn collega’s zijn nu weer druk bezig met het smeden van mooie plannen om het boek zo goed mogelijk in de markt te zetten. Ik ben heel benieuwd. In 2020 gaf ik het prentenboek Het wilde dierenorkes t van hem uit, waar hij zelf de muziek voor componeerde, die via een app is te beluisteren.

Luitingh-Sijthoff genomineerd als Beste Kinderboekenuitgeverij van Europa

Dit is een geweldige eer voor ons fonds, precies nu we tien jaar bestaan en onze auteur Kevin Hassing het Kinderboekenweekgeschenk mag schrijven. De Bologna Prize for the Best Children’s Publishers of the Year (BOP) wordt sinds 2013 georganiseerd door de Bologna Kinderboekenbeurs. Er zijn zes continenten waaruit een winnaar wordt bekroond. Collega-uitgeverijen moeten je voordragen en nu staan we op de shortlist. Iedereen die een stand heeft in Bologna kan op ons stemmen, heel spannend. Ik reken nergens op, en we staan internationaal al goed op de kaart. We zien dat onze spraakmakende non-fictie en originele fictie het heel goed doen in het buitenland. Pretpark de Poepfabriek van Marja Baseler, Annemarie van den Brink en Tjarko van der Pol is al aan negen landen verkocht en alleen in Duitsland ging het boek al meer dan 300.000 keer over de toonbank, en de romans van Enne Koens zijn een groot succes in onder andere Duitsland en Italië. 

1981 Geboren te Zwolle

2000-2004 Media- en Informatiemanagement, Hogeschool van Amsterdam

2003-2004 Boekverkoper bij boekhandel Waanders, redacteur bij uitgeverij Waanders

2004-2013 PR & Marketingmanager, Nijgh & van Ditmar

2013-2015 Marketingcoördinator Leopold, Ploegsma, Querido

2015-2022 Marketingmanager

WPG Kindermedia

2022-2024 Hoofd marketing WPG

Kindermedia & A.W. Bruna

2024-heden Directeur A.W. Bruna

Ilse van der Zee (A.W. Bruna): ‘MENSEN

BEGINNEN ER WEER TROTS OP TE WORDEN OM BIJ WPG TE WERKEN’

Meer focus. Dat is het sleutelwoord achter het succes van A.W. Bruna na een moeilijke periode. Dit jaar breidde de uitgeverij uit met de overname van De Crime Compagnie. Directeur Ilse van der Zee: ‘Als je samen met auteurs kunt optrekken geeft dat zó veel energie. Je weet voor wie je het doet. Met wie je het doet’.

AA.W. Bruna had de afgelopen maanden structureel meer titels in de Bestseller 60 dan in de jaren daarvoor. De thrillers van het gouden trio John Grisham, David Baldacci en Suzanne Vermeer natuurlijk, waar de uitgeverij al heel lang mee scoort, maar vooral veel non-fictie als Atomic Habits van James Clear, Sekspeditie van Eva Bus, Deva Duveen & Sanderijn van der Doef, Avonturier van Govert Sweep, 33 van Gwen van Poorten en als klap op de vuurpijl: Wie praat, die gaat van Astrid Holleeder. Dit jaar volgde de overname van De Crime Compagnie, de succesvolle specialist in oorspronkelijk Nederlandstalige thrillers waarvoor A.W. Bruna al vijf jaar de audioboeken produceerde en exploiteerde. Daardoor kunnen nu ook bestsellerauteurs als Loes den Hollander, Linda Jansma, Marelle Boersma en het duo Marianne & Theo Hoogstraaten profiteren van de slagkracht van de grotere uitgeverij. Tegenover de vier medewerkers van De Crime Compagnie heeft

A.W. Bruna immers een team van 26 medewerkers –nog los van de diensten die WPG levert.

De opleving viel samen met het aantreden van Ilse van der Zee als directeur begin vorig jaar. ‘Al ligt het natuurlijk niet dááraan’, zegt ze meteen. ‘Het succes is een team-effort .’

Reorganisatie

Waarom wilde je vorig jaar Marieke Niezen opvolgen als directeur?

‘Haar vertrek overviel ons. Er was in 2023 een flinke reorganisatie geweest, maar aan het einde van dat zware jaar leek het of A.W. Bruna opnieuw van start kon – en toen kondigde Marieke onverwacht aan weg te gaan. Het MT is direct bij elkaar gekomen om te bedenken: wat moeten we hiermee? Ik heb gezegd interesse te hebben in de functie, ik zag mooie kansen voor de uitgeverij, maar alleen als ik rugdekking van mijn collega’s had. Gelukkig stond iedereen erachter, steunde ook Wiet de Bruijn [toen nog directeur van WPG, red.] mij en kon de uitgeverij snel verder met iemand die het bedrijf al goed kende.’

Tekst Maarten Dessing Beeld Chris van Houts

Binnen non-fictie ligt de prioriteit bij thema’s als psychologie, lifestyle, gezondheid, natuur, management en misdaad.

‘ WE HEBBEN AAN ALLE KNOPPEN GEDRAAID WAARAAN WE KONDEN DRAAIEN’

Want je was al twee jaar hoofd marketing van A.W. Bruna – naast dezelfde functie voor WPG Kindermedia. Waarom wilde je de thrillers erbij?

‘Dat kwam omdat Marieke directeur van beide uitgeverijen was. Toen het hoofd marketing en sales van A.W. Bruna vertrok, kwam het perfect uit als ik de functie voor beide uitgeverijen combineerde. Dat was wel te doen, maar het was óók lastig dat ik me maar voor 50 procent voor beide uitgeverijen kon inzetten. Directeur worden was daarom voor mij, behalve een mooie stap, een kans om me weer volledig te richten op één uitgeverij. En ook nog eentje waarvan ik uit ervaring wist hoe fijn het team is en hoe commercieel ze denken.’

Heb je wel iets met thrillers? Je carrière tot dan lijkt dat niet te suggereren.

‘Dat klopt. Ik was geen thrillerlezer, ik vind thrillers vaak te eng. Maar ik heb bij mijn overstap natuurlijk direct mijn eerste Suzanne Vermeer gelezen, waarvan ik goed kan begrijpen waarom dat zo succesvol is. Haar boeken zijn geschikt voor een grote groep lezers, daarom past het ook zo goed bij A.W. Bruna. Eerlijk gezegd gold hetzelfde toen ik ooit naar WPG Kindermedia ging. Ik had geen affiniteit met kinderboeken, maar omdat ik net zelf kinderen had gekregen, vond ik het leuk daar de marketing voor te gaan doen: ik was de doelgroep geworden. Nu mijn kinderen wat ouder worden, vind ik het leuk om opnieuw met boeken voor volwassenen te werken.’

Waaruit bestond de reorganisatie van 2023?

‘We zijn gestopt met het literaire fictiefonds Signatuur. Dat werkte ook door naar andere afdelingen. Daarom is er stevig ingegrepen bij de marketing en pr. Dat betekende dat we afscheid moesten nemen van een aantal collega’s, onder wie de intern zeer geliefde uitgever van Signatuur, Juliëtte van Wersch. Je begrijpt: dat draagt niet bij aan de sfeer. Gelukkig snapte iedereen waarom er ingegrepen moest worden. A.W. Bruna kwam weliswaar nooit in de rode cijfers terecht, maar in 2023 hebben we echt slechter gedraaid dan normaal. We zaten ook te ruim in ons jasje qua personeel. Een jaar later betaalde de reorganisatie zich al uit.’

Dankzij al die bestsellers?

‘Niet alleen. Het resultaat is óók in no time verbeterd doordat we aan alle knoppen hebben gedraaid waaraan we konden draaien. Dat ging van opnieuw bekijken welke drukker en welk papier we gebruiken tot snijden in de voorraden bij CB. Ons rendement is nu weer enorm goed.’

Toch is de erfenis van Signatuur nog altijd terug te zien in het fonds – met auteurs als Jonas Jonasson. Is dat een kwestie van afbouwen?

‘Deels. We geven dit jaar nog enkele titels uit die geacquireerd werden door Signatuur, zoals Aan deze kant van de rivier van Alessandra Selmi. De fondsauteurs van Signatuur die ook passen bij ons fictiefonds behouden we, zoals het werk van Jonas Jonasson dat geen zware literatuur is en goed verkoopt. Als we iets vergelijkbaars aangeboden krijgen dat we echt kansrijk achten, zeggen we ook geen nee. Op deze manier kunnen we nog een podium bieden aan andere genres, zoals we nu ook doen in ons digital only -imprint Heartbeat, waar veelal romance verschijnt. De bestlopende titels uit dit fonds geven we op een later moment uit in folio. Toch ligt de prioriteit nu volledig op spanning en binnen non-fictie op thema’s als psychologie, lifestyle, gezondheid, natuur, management en misdaad.’

Duidelijke keuzes maken

Welke kansen zag jij om vanuit die prioriteit verder te bouwen?

‘Een heel belangrijke was het vergroten van de focus. Dáárom hadden we afscheid genomen van Signatuur, maar zetten we bijvoorbeeld ook de marketingbudgetten meer in voor de echt kansrijke titels. Inhoudelijk hebben we ook het non-fictiefonds Lev. meer mainstream gemaakt, door naast wat we daarin al deden ook meer toegankelijke titels te brengen. Of door beter te kijken naar wat er in de markt gebeurt. Daarom hebben we Atomic Habits , dat eerst Elementaire gewoontes heette, met de Engelse titel heruitgegeven en 15 euro geprijsd. Duidelijke keuzes maken dus.’

Aan welke ‘meer toegankelijke’ titels moet ik denken?

‘Sekspeditie of dit voorjaar Dit verzin je niet van Sanne Akkermans, die een enorm bereik heeft op Instagram. We hebben voor Lev. ook een nieuwe redacteur aangenomen die zich meer richt op dit soort influencer -achtige boeken. Niet dat we daardoor sommige genres niet meer doen. De mix is anders: meer boeken voor grote doelgroepen, minder boeken voor specifieke of kleinere doelgroepen. Tegelijk zetten we nu meer in op de marketing van de backlist .’

Is er inmiddels niet een enorme concurrentiestrijd onder uitgevers om de influencers met het grootste bereik binnen te halen?

‘Ja, enorm. Maar je moet wel goed opletten of ze een verhaal hebben. Een groot bereik alleen is geen reden voor een boek. Er flopt in deze categorie dan ook genoeg. En je moet je afvragen in hoeverre het slim is om tegen elkaar op te bieden. Laatst zijn we bij een veiling afgehaakt toen het ons te duur werd. Toen heeft de influencer toch voor ons gekozen omdat ze bij de ontmoeting met ons team – een redacteur, iemand van marketing en ik – een klik voelde. Ook bij influencers is die persoonlijke band heel belangrijk.’

In ieder geval zijn influencers een verrijking voor het aanbod.

‘Zeker bij de influencers voor kinderen, zoals Maxime & Sophie dat Condor met enorm succes heeft uitgegeven. Als zij daardoor kinderen aan het lezen krijgen, kan ik dat alleen maar toejuichen. Of onze Govert Sweep, die laat zien dat jongeren hun dromen moeten najagen en uitdagingen met een open en positieve houding tegemoet treden.’

Wat voor kansen zag je specifiek voor het thrillerfonds?

‘Ook daar hebben we voor focus gekozen. De drie grote namen lopen nog altijd goed: Vermeer, Baldacci en Grisham. Maar we zagen dat daaronder een groep auteurs zat, met name Scandinavische zoals Jørn Lier Horst maar ook een Lisa Jewell, die het geruisloos beter deed dan we doorhadden – een gevolg van het feit dat onze blik nog altijd erg gericht was op de verkoop van het papieren boek, terwijl deze auteurs in verhouding enorm goed verkopen als e- en audioboek. We hebben meer aandacht aan hen gegeven, onder meer door de Maand van de Scandinavische Thriller anders te benaderen. We zijn gestopt met het magazine en richten ons meer op online marketing.’

Zit er nog geen sleet op de grote drie? ‘Nee. Ze hebben zo’n stevige fanbase. Grisham en Baldacci blijven ieder jaar met een nieuw boek komen, waarvan wij erop kunnen vertrouwen dat ze de Bestseller 60 halen. En Vermeer is een mooi merk dat je goed kunt uitbouwen. Zo maken we met Storytel Vermeer Originals en hebben we verschillende samenwerkingen, zoals met Tui en Livera. Ook zijn we in gesprek met filmproducenten en is een samenwerking met Leopold al heel concreet. Een Suzanne Vermeer bij deze uitgeverij van WPG Kindermedia is een heel mooie manier om het merk onder de aandacht brengen bij jongere lezers.’

‘ DE MIX IS ANDERS: MEER BOEKEN VOOR GROTE DOELGROEPEN, MINDER VOOR SPECIFIEKE OF KLEINERE DOELGROEPEN’

‘ BIJ WPG SPREKEN WE EERDER VAN INTERNATIONALISERING DAN VAN VERENGELSING’

Het is natuurlijk makkelijker om een merk uit te bouwen dan samen te werken met die altijd lastige auteurs.

‘En dat terwijl wij net De Crime Compagnie hebben overgenomen met 35 Nederlandstalige auteurs! Ha ha. Nee, het is juist hartstikke leuk om met auteurs samen te werken. Natuurlijk, marketing en verkoop voor vertaalde fictie kost minder tijd. Grisham zal nooit bellen om te vragen waarom zijn boek niet bij de lokale Bruna ligt. Hooguit controleert een agent of we de afspraken nakomen. En soms heb je een auteursbezoek, maar nu interviews ook via Teams kunnen worden afgenomen, gebeurt dat aanzienlijk minder. Maar als je samen met auteurs kunt optrekken geeft dat zó veel energie. Je weet voor wie je het doet. Met wie je het doet. Je kunt echt samen plannen maken om een boek zo goed mogelijk in de markt te zetten. Het maakt je creatiever.’

De Crime Compagnie

Maar terug naar de grote drie. Grisham is in februari 70 geworden, Baldacci wordt in augustus 65. Moet A.W. Bruna nog een keer reorganiseren als zij wegvallen?

‘Daar maak ik me geen zorgen over. We hebben veel auteurs en een flinke backlist. En we zijn er bewust mee bezig. We proberen zoals gezegd de auteurs net

onder deze drie omhoog te trekken. En we zorgen steeds voor vers bloed. Elke aanbieding brengen we een nieuwe auteur die weliswaar wordt voorgedragen door de redactie, maar ook moet worden gedragen door marketing en sales, waaraan we dan veel marketingbudget en saleskracht spenderen. Een voorbeeld is Het eiland van de zielen van Piergiorgio Pulixi. Een inhoudelijk echt bijzonder boek voor een groot publiek, maar ook een dik boek met flappen dat we toch voor 17,50 euro in de markt hebben gezet. En nu dat door de boekhandel is omarmd en een succes was, pakken we door met – in mei – zijn tweede boek: Een steek door het hart . Zo proberen we van onderaf nieuwe bestsellerauteurs te creëren.’

Hoe past de overname van De Crime Compagnie in deze strategie?

‘We wilden graag meer Nederlandstalige auteurs omdat bij vertaalde fictie uit het Engels vaak de oorspronkelijke editie in de winkel ernaast ligt. Dat hebben we wel gemerkt bij Terry Hayes. Niet dat de verkoop van Het jaar van de Sprinkhaan tegenviel, maar alle pr en marketing die we ervoor deden, deden we óók voor de uitgave van de concurrent. Nederlandse auteurs zijn als het ware helemaal van ons. Alleen hadden we er zelf niet zoveel – al hebben we dit voorjaar Shanna de Jong gebracht volgens hetzelfde model als Pulixi. Aan De Crime Compagnie is bovendien interessant dat Ilse Karman er een merk van heeft weten te maken. Het zijn herkenbare thrillers van vrouwen met een vrouwelijk hoofdpersonage. Niemand wil een boek van ons lezen omdát het een A.W. Bruna-boek is. Lezers kopen wel een Crime Compagnie-boek, omdat ze fan zijn van het merk Crime Compagnie.’

Is A.W. Bruna ook minder Engels in vertaling gaan brengen?

‘Daar is geen aanleiding toe. De omzet van vertalingen uit het Engels is niet gedaald. Hooguit zijn we, als je bedenkt dat bijna een kwart van de markt nu Engelstalig is, omzet misgelopen, maar dat kun je niet hard maken.’

Hoe gaan jullie dan de strijd aan tegen de verengelsing?

‘Je ziet steeds meer samenwerkingen met Amerikaanse uitgevers. Of meer dan een samenwerking: Simon & Schuster die VBK heeft overgenomen. Maar ik denk dat je ook iets kunt bereiken samen met andere internationale uitgevers. Ik heb daarvoor de eerste gesprekken gehad met Scandinavische en Duitse

uitgevers, die óók zoekende zijn in het licht van deze ontwikkeling. Nu gaat dat nog over kennis uitwisselen, maar op termijn kun je je voorstellen dat we bijvoorbeeld gezamenlijk de nieuwe Jonas Jonasson in de markt zetten. Dat je met elkaar de beste strategie bedenkt, dat je van elkaar leert. Bij WPG spreken we daarom ook eerder van internationalisering dan van verengelsing.’

Toch zag ik ook eigen Engelse edities in jullie catalogi.

‘Dat klopt. Daar testen wij ook mee. Dit voorjaar met Work-Laugh Balance van Pep Rosenfeld. Hij woont in Nederland, heeft hier Boom Chicago opgericht, maar is een Amerikaan en heeft het dus in het Engels geschreven. Als die tekst er toch is, wilden we dat ook uitgeven. En díé versie is beter ingekocht. Ook brengen we een eigen editie van de Engelse vertaling van De man met duizend gezichten van Lex Noteboom. Nadat we de vertaalrechten hebben verkocht, hebben

we daar weer de uitgaverechten van gekocht. Alles bij elkaar is het nog te vroeg om te zeggen wat zulke testen hebben opgeleverd.’

En hoe bouwen jullie het merk De Crime Compagnie uit? Behouden jullie bijvoorbeeld het abonnement met bijna duizend abonnees?

‘Zeker. De Crime Compagnie was er nog maar net mee begonnen, dus het is nog ontdekken hoe dat precies werkt en hoe je dat kunt uitbouwen. Toen we zelf in 2018 een thrillerabonnement rond debutanten begonnen, kregen we dat niet goed van de grond. Daar zijn we dan ook mee gestopt. Waarom werkt dit abonnement wel zo snel al zo goed? De uitgeverij had ook een clubdag, waar veel lezers op af kwamen. Heel interessant. Wij zagen onze lezers nooit.’

En hun online community Vrouwenthrillers.nl?

‘Ook dat is nu van ons. Het is een interessante aanvulling op onze eigen online aanwezigheid. We hebben

Piergiorgio Pulixi en Shanna de Jong: ‘Boeken van nieuwe auteurs waaraan we veel marketingbudget en saleskracht spenderen’.

‘ALS WE ALLEEN IN FOLIO UIT WAREN BLIJVEN GEVEN, WEET IK NIET OF WE AAN ROMANCE WAREN BEGONNEN’

een online community opgebouwd rond Suzanne Vermeer, “Scandinavische thrillers” heeft een trouwe achterban op Instagram en ons account Boeklovers op TikTok heeft inmiddels meer dan vijfduizend volgers. Of we daarnaast ook community’s moeten opzetten rond hele genres zoals sommige uitgeverijen hebben, weet ik niet. Het aanbod is al erg versnipperd, er zit veel overlap in het bereik, en dan zijn er nog goede onafhankelijke partijen als Hebban. Daar ben ik dus erg kritisch op.’

Digitaal lezen en luisteren

Worden Suzanne Vermeer en Shanna de Jong straks onder De Crime Compagnie uitgebracht?

‘In principe blijven alle auteurs bij hun huidige fonds. Maar hoe we A.W. Bruna en De Crime Compagnie onderscheiden is eerlijk gezegd ook voor ons nog een vraag. Daar moeten we dit jaar een antwoord op vinden. De overname is ook nog maar net afgerond. Daar hoort bij: het maken van afspraken met alle nieuwe auteurs. Als ze bijvoorbeeld iets anders dan misdaad willen schrijven, kunnen wij dat uitgeven bij Heartbeat, dat ook romance brengt. Die mogelijkheden zijn er nu ook.’

Ilse Karman heeft toch een zusterbedrijf – De Verhalenfabriek – dat ook feelgood in e- en audio brengt?

‘Jawel. Maar De Verhalenfabriek brengt alleen korte teksten: novelles die je in een dag op een heen- en terugreis in de trein kunt lezen. Voor Heartbeat geldt dat niet.’

Hoe gaat het met Heartbeat zo’n dikke twee jaar na de start?

‘We zijn sneller gegroeid dan gedacht. Dat komt natuurlijk omdat de markt voor e- en audioboeken groeit, maar ook omdat we daar kunnen experimenteren met andere genres en titels dan binnen A.W. Bruna mogelijk is. Als we alleen in folio uit waren blijven geven, weet ik niet of we aan romance waren begonnen. En nu blijkt Melanie Harlow, die een beetje spicy boeken schrijft, enorm aan te slaan. Of een aantal feelgood-boeken rond kerst. Normaal zou je denken: de tijd om zo’n titel te verkopen is zo kort, laat maar. Maar ook die blijken het heel goed te doen bij de doelgroep van digitaal lezen, óók in januari.’

Hoe zie je de markt voor digitaal lezen en luisteren zich de komende jaren verder ontwikkelen?

‘Er zijn steeds meer aanbieders – vooral van luisterboeken. Sinds kort is ook Spotify erbij. Heel leuk dat via hen een grote nieuwe groep ermee in aanraking komt die geen abonnement op een gespecialiseerde partij als Storytel of Nextory heeft. We hebben net de eerste cijfers van hen gekregen, het gaat ook best goed. Welk effect zal Spotify hebben op die andere aanbieders? Maar voor nu is het mooi dat we met al die afnemers deals kunnen sluiten – zoals met Podimo voor Wie praat, die gaat .’

Ben je niet bang dat op termijn een speler als Spotify wereldwijd zo dominant wordt dat ze van uitgevers kunnen eisen wat ze willen? En dat je er niet mee kunt samenwerken, zoals dat met een moloch als Amazon het geval is?

‘Nee. Ik kan me voorstellen dat Spotify een grote partij wordt, maar ik ben niet bang voor dit scenario. Het is wel waar dat we weinig kunnen met Amazon qua marketing, maar onze omzet bij hen is klein vergeleken bij Bol. En we gaan zeker nu al proberen onze contacten met Spotify uit te breiden om deals met hen te kunnen blijven sluiten.’

Is A.W. Bruna de laatste twee jaar meer gaan doen met audio?

‘A.W. Bruna was een voorloper. Wij zijn snel op de mogelijkheden ingesprongen en hebben toen een enorme bibliotheek aangelegd. We hoeven dus geen inhaalslag meer te maken en brengen nu gewoon standaard luisterboeken uit. We gaan eerder minder doen. Soms wordt er té standaard een titel in folio, als e-boek en als luisterboek uitgebracht. Daar zouden we best kritischer over na kunnen denken. Als een dik boek niet goed is ingekocht, kun je al nagaan dat de kosten van een luisterboek waarschijnlijk niet terugverdiend gaan worden.’

Maar Wiet de Bruijn zei rond de verkoop van Zwijsen en de tijdschriften eind 2023: ‘WPG gaat zich focussen op het uitgeven van boeken, luisterboeken en podcasts’?

‘Dat is waar. Het was ook heel waardevol om toen en in het jaar erop te praten over vragen als: waar staan wij nu voor? Waar gaat het heen? – ook al gaf het onrust bij alles en iedereen en heb ik 2024 daarom ervaren als een wiebelig jaar. Maar daardoor konden we dit jaar onder leiding van Wiets opvolger Erik van Aalst wél in een nieuw kantoorpand een nieuwe start maken met een duidelijke focus. Alleen: podcasts horen daar niet bij. Het enige wat wij doen is boeken maken bij podcasts, zoals Veldheren van Jos de Groot, Peter van Uhm en Mart de Kruif. We maken ze niet zelf.’

In dit nieuwe pand zit ook geen podcaststudio meer zoals ooit in het oude hoofdkantoor?

‘Nee. Dat was geen goede investering, die studio is nooit goed van de grond gekomen.’

Is het nieuwe pand trouwens een verbetering?

‘Het is maar driehonderd meter verderop, maar de sfeer is zo veel beter – dat is echt opvallend. Maar de verhuizing is natuurlijk samengevallen met het maken van keuzes. Mensen beginnen er daardoor weer trots op te worden om bij WPG te werken. Dat werkt door op de sfeer. Het is hier ook compacter. Alle uitgeverijen van WPG zitten dichter op elkaar, behalve het verzelfstandigde De Bezige Bij. Iedere uitgeverij heeft wel zijn eigen mensen, op afdelingen na als administratie, finance en HR, maar daardoor vind je wel sneller synergie.’

Extra assistent

Tot slot: wat gaat A.W. Bruna met AI doen? Als commerciële uitgever willen jullie vast ook titels van, zeg, de Nederlandse Crime Compagnie-auteurs in het Engels brengen?

‘Natuurlijk hebben we daarover gepraat: moeten we Suzanne Vermeer in Amerika brengen? Maar ik denk het niet. Amerika heeft genoeg aanbod. En het is ingewikkeld om vanuit hier marketing en sales daar te doen – of in welk ander land ook. We worden wel regelmatig benaderd door bedrijven die voor ons vertalingen willen maken, maar de kosten daarvan zijn nog te hoog én de kwaliteit is niet goed genoeg. Het enige wat we met AI doen, en meer zullen gaan doen, is het inzetten als extra assistent. Vergaderingen opnemen en samenvatten en daaruit actielijstjes opstellen. Als hulp bij het bepalen van oplages. Dat soort dingen. Dat is nu interessanter dan AI inzetten bij welk aspect van het maken van boeken ook. Ook niet om teksten te corrigeren op d/t-fouten.’

En dat van een uitgeefconcern dat ooit een algemeen directeur had die droomde van het inzetten van een bestseller predictor. ‘In zo’n rol moet je soms een idee hebben om de boel wakker te schudden. Een andere directeur kwam met de podcaststudio. Het is goed als aanzet tot gesprek, maar dat wil niet zeggen dat iedere individuele uitgeverij achter zulke ideeën staat.’ 

Ilse van der Zee en Erik van Aalst, algemeen directeur van WPG, voor het nieuwe pand.

Verhuizing, uitbreiding en verbouwing in Voorschoten, Goirle en Enschede

In februari en maart waren sommige boekhandels niet alleen druk met de voorbereiding van de Boekenweek, maar ook met aanpassing van de winkelruimte. Een impressie.

De Kler,

Voorschoten

Een jaar na de verhuizing van de vestiging in Zoetermeer, volgde op 24 februari die in Voorschoten.

Na dertig jaar op dezelfde locatie, Schoolstraat 68, is de winkel nu gevestigd op nummer 48 in dezelfde straat, waar op 25 februari de deuren opengingen. Op LinkedIn schreef algemeen directeur Jerom Hakker: ‘We zijn trots op het resultaat: dankzij de samenwerking met onze vertrouwde partners en ons eigen designteam is de nieuwe winkel een geweldig succes geworden! We kijken ernaar uit om onze klanten te blijven verwelkomen in deze frisse, vernieuwde ruimte.’

Buitelaar, Goirle

Ook boekhandel Buitelaar had vorig jaar al een verbouwing achter de rug: van de vestiging in Breda. In Goirle was sprake van een uitbreiding, nadat eigenaar Michel Buitelaar het naastliggende pand waar een kledingzaak in gevestigd was, kon huren. Directe aanleiding voor die stap was het verdwijnen van de

Broekhuis, Enschede

De vestiging van Broekhuis in Enschede rondde in februari een verbouwing af waarbij enkele afdelingen werden verplaatst en vernieuwd. Zo verhuisden de kantoorartikelen van de begane grond naar de eerste verdieping,

winkel van Intertoys in de gemeente. De boekhandel groeide zo van een oppervlakte van 240 naar 370 vierkante meter, verdeeld over drie compartimenten, waarvan één geheel gericht op kinderen. De verschillende rubrieken kregen meer ruimte en de voormalige Intertoys-klant kan terecht voor ‘boekhandelsgerelateerd’ speelgoed, puzzels en spellen.

waar tevens de spellenafdeling werd vernieuwd. De vrijgekomen ruimte op de begane grond wordt nu ingenomen door een wand met cadeau-artikelen. Op de tweede verdieping, waar het antiquariaat is gevestigd, is nu ook de opruiming van cd’s en vinyl te vinden. 

Boeken verkopen voor het goede doel

Tot nut van het algemeen

In Nederland en Vlaanderen zijn er tientallen, vaak kleinere, soms grotere, initiatieven waarbij de opbrengst uit de verkoop van tweedehandsboeken (deels) wordt gedoneerd aan goede doelen. Boekblad maakte een rondje langs vier vergelijkbare initiatieven en wat daarbij onder andere opvalt is dat deze, ondanks het feit dat ze volledig op vrijwilligers draaien, behoorlijk professioneel georganiseerd zijn. En ook dat het mes aan meerdere kanten snijdt: wie boeken kwijt wil, doneert aan een goed doel, boekenliefhebbers vinden titels die niet meer in de reguliere verkoop liggen, vrijwilligers hebben plezier in hun werk en ideële initiatieven krijgen een financieel steuntje in de rug.

Books4Life Nijmegen

‘Regelmatig wordt er meer betaald dan de gevraagde prijs’

Het is niet helemaal duidelijk wanneer de koppeling ontstond tussen de verkoop van tweedehandsboeken en donatie aan goede doelen. Op grotere schaal zou het begin weleens in Groot-Brittannië kunnen liggen, waar in de jaren negentig Oxfam in aanvulling op haar kringloopwinkels, waar al veel boeken verkocht werden, aparte Bookshops voor

de verkoop van tweedehandsboeken in het leven riep. Rond 2003 waren er in het Verenigd Koninkrijk al zo’n zestig van dergelijke Bookshops, die voor Oxfam erg profijtelijk bleken met een totale jaaropbrengst van zo’n 15 miljoen pond. Sindsdien is het aantal Britse Oxfam Bookshops gestegen naar 120 en zijn er ook buitenlandse afdelingen ontstaan, onder andere in Frankrijk, Ierland en België.

In Nederland vormden de Oxfam Bookshops de inspiratie voor het

ontstaan van een vergelijkbare keten van tweedehandsboekwinkels die de naam Books4Life kreeg en die sinds het ontstaan in 2004 is uitgegroeid tot zes winkels in Nederland en twee in Oostenrijk. Het begon in Tilburg, dankzij Laura van Waas, een rechtenstudente die het concept ontdekte in Engeland en met enkele medestudenten een soortgelijke winkel startte op de universiteitscampus. Het concept verspreidde zich naar andere studentensteden, waaronder Nijmegen.

Voorzitter Wim ter Welle van Books 4Life Nijmegen vertelt dat het concept in het voorjaar van 2011 naar Nijmegen werd gebracht door een student van de Erasmus Universiteit, geïnspireerd door de winkel in Tilburg. De zes winkels (Tilburg, Nijmegen, Eindhoven, Amsterdam, Groningen, Utrecht) die deel uitmaken van de koepelorganisatie Books4Life opereren in belangrijke mate zelfstandig, maar delen dezelfde criteria met betrekking tot de keuze van goede doelen: armoedebestrijding, bevordering van duurzaamheid en mensenrechten. Een à twee keer per jaar komen de lokale besturen en het bestuur van de landelijke stichting bij elkaar om de grote lijnen af te stemmen. Verder hanteren ze alle zes als uitgangspunt dat minimaal 40 procent van de opbrengst gaat naar de twee landelijke organisaties Oxfam en Amnesty en dat het resterende deel aan lokale doelen met ANBI-status wordt gedoneerd. In Nijmegen wordt de selectie van de goede doelen, die zich over het algemeen aan het begin van het jaar zelf met een projectvoorstel aanmelden, jaarlijks bepaald door stemming van de medewerkers. Vorig jaar had Books4Life Nijmegen een opbrengst van ongeveer 26.000 euro, waarvan bijna 16.000 euro werd verdeeld onder zeven lokale doelen. Daarnaast doet de winkel ook wel donaties in natura in de vorm van bijvoorbeeld schenking van dubbele titels aan de voedselbank en anderstalige boeken aan

school- en bibliotheekprojecten in Afrika.

Aangezien men uitsluitend met vrijwilligers werkt, is de grootste kostenpost de huisvesting. Uitgangspunt voor de Books4Lifewinkels is dat 10 procent van de totale omzet wordt gebruikt voor de kosten. Nijmegen zit daar volgens Ter Welle wat boven, maar een goede locatie betekent ook aanzienlijk meer inkomsten. De recent verlaten locatie aan de St. Annastraat lag op een populaire doorgangsroute naar het centrum en daarvoor werd geen marktconforme huur betaald. Ter Welle: ‘Helaas moesten we daar uit toen er een nieuwe eigenaar kwam. Het feit dat we geen marktconforme prijzen kunnen betalen maakte het

Tekst Bart Janssen

Bezoek van burgemeester Bruls ter gelegenheid van het 12,5-jarig bestaan van Books4Life Nijmegen.

Poster gemaakt in het kader van de zoekactie naar een nieuwe locatie.

zoeken naar nieuwe ruimte niet eenvoudig, maar begin april zijn we verhuisd naar een locatie in de wijk Brakkenstein.’

In het aanbod zijn alle genres vertegenwoordigd. Een belangrijk deel is non-fictie, verklaarbaar doordat Nijmegen een universiteitsstad is, en in toenemende mate komt er ook Engelstalig binnen. Dat laatste verklaart misschien ook waarom er steeds meer jongere klanten komen. De boeken worden over het algemeen gebracht door particulieren, maar soms krijgt Books4Life ook partijen afgeschreven boeken van Dekker van de Vegt, die overigens ook een afdeling tweedehandsboeken heeft. Ter Welle: ‘Ik heb niet de indruk dat ze ons als concurrentie zien, we hebben goed contact en een keer in de zoveel tijd bellen ze ons of wij interesse hebben in een partij boeken. We krijgen wel vaker partijen, onder andere vorig jaar nog van Museum Het Valkhof, dat een legaat had ontvangen en

Oxfam Gent

daardoor veel boeken dubbel had.’

Een deel van de boeken die worden geschonken door particulieren is overigens in een dermate slechte staat dat het naar de papierbak gaat en dubbele exemplaren gaan vaak naar de boekenkastjes op straat. In de winkel worden de boeken overwegend verkocht voor een prijs die ligt tussen de 1 en 4 euro, uitgezonderd wat meer bijzondere uitgaven die in een speciale kast en online via Marktplaats en Boekwinkeltjes worden aangeboden. Het aandeel van de online verkoop is echter bescheiden, aldus Ter Welle, ‘een leuke kers op de taart’.

Ooit begonnen als een studenteninitiatief, wordt Books4Life Nijmegen tegenwoordig gerund door een team van zo’n twintig vrijwilligers, van wie de meerderheid gepensioneerd is. Hun motivatie ligt met name in de affiniteit met boeken, maar ook het feit dat het goede doelen betreft speelt een rol. Aan belangstelling is geen gebrek, want

Bijzondere boeken dankzij

goede

contacten met de universiteit

Ongeveer tegelijkertijd met de start van het Books4Life-netwerk in Nederland ontstond rond 2004 de Belgische tak van de internationale Oxfam Bookshopsorganisatie. In België zijn er negen vestigingen, waarvan vijf in Vlaanderen (Antwerpen, Leuven, Gent, Kortrijk, Hasselt). Anouk Verpoest, winkelverantwoordelijke in Gent, vertelt dat de Gentse Bookshop twintig jaar geleden als eerste van de vijf Vlaamse vestigingen opende. De winkel ontstond als initiatief vanuit Oxfam zelf, dat in eerste instantie vrijwilligers wierf. De ruimte werd eveneens geregeld door Oxfam.

Als lokale vestiging kreeg en krijgt Bookshop Gent op verschillende manieren ondersteuning vanuit de landelijke Oxfam-organisatie,

de winkel heeft een wachtlijst voor nieuwe vrijwilligers. Iedere medewerker draait mee in de winkel (die dagelijks behalve zondag open is) en is daarnaast verantwoordelijk voor een bepaald segment – voor Ter Welle zijn dat bijvoorbeeld de detectives – onder andere waar het gaat om het selecteren en prijzen van de boeken.

De klandizie is volgens Ter Welle al net zo divers als het boekenaanbod.

Hij merkt wel dat het feit dat het om goede doelen gaat voor klanten een rol speelt: ‘Regelmatig wordt er om die reden wat meer betaald dan de gevraagde prijs. Bij de viering van ons koperen jubileum vorig jaar ontstond er wat publiciteit naar aanleiding van een bezoek van burgemeester Bruls en dat heeft tot vrij veel nieuwe klanten geleid, dus we zijn zeer tevreden, zowel over de interesse van klanten en schenkers als van (potentiële) vrijwilligers.’

www.books4lifenijmegen.nl

bijvoorbeeld bij de inrichting van de winkel, de betaling van de huur en de administratieve afhandeling van zaken. Net als de andere Bookshops draagt de winkel in Gent zijn inkomsten af aan de landelijke organisatie. Daaruit worden om te beginnen de kosten betaald en met de netto opbrengst die overblijft financiert Oxfam België – dat overigens ook inkomsten binnenkrijgt van ongeveer 300 wereldwinkels en circa 40 kringloopwinkels – tal van projecten. Vorig jaar bedroegen de inkomsten van Bookshop Gent zo’n 90.000 euro, aldus Verpoest. Het aanbod bestaat uit enkele tienduizenden boeken, met prijzen vanaf 1 euro; de gemiddelde prijs ligt rond de 5 euro. Alle genres zijn vertegenwoordigd.

Verpoest: ‘In principe bieden we alles aan dat door mensen hier wordt binnengebracht, waaruit wij wel een selectie maken: boeken die in slechte staat zijn gaan weer mee terug met degene die ze komt aanbieden. Een belangrijk deel vormen de schenkingen van particulieren uit nalatenschappen of van mensen die gaan verhuizen en grote opruiming in hun boekenkast houden. We hebben daarnaast het voordeel dat we vlak bij de universiteit zitten, waarmee we goed samenwerken. We krijgen van hen boeken, waardoor we in de winkel een substantieel aanbod aan wetenschappelijke werken hebben. Ook hebben we daardoor een sterk online aanbod met exclusieve titels, waarvoor de prijzen aanzienlijk hoger liggen.’

Bijeenkomst in de winkel ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan.

De online verkoop verloopt via de website AbeBooks, is op dit moment goed voor 20 procent van de totale inkomsten en is volgens Verpoest jaar na jaar groeiende. Verpoest: ‘Het is een behoorlijk arbeidsintensief segment, want die titels moeten worden beschreven, en foto’s worden genomen,

de titels moeten online worden gezet, en er is het inpakken, de verzending et cetera, maar het is het wel waard, want het brengt veel op. Er is een vrijwilliger die zich hier volledig mee bezighoudt. De online kopers komen van over de hele wereld, we krijgen bestellingen uit Japan, Amerika, tal

van Europese landen en noem maar op. Online bereik je mensen die op zoek zijn naar specifieke of bijzondere boeken. Gent is de enige Oxfam Bookshop in België die zo’n online aanbod heeft.’

Op dit moment werken er bij de winkel in Gent zo’n 30 à 35 vrijwilligers. Zij bemannen de winkel dagelijks (met uitzondering van de zondag) tussen 10.00 en 18.00 uur in twee shifts , waarbij er steeds drie mensen aanwezig zijn. Vrijwilligers geven aan wat hun interesse heeft of waar hun expertise ligt en worden dan verantwoordelijk voor het segment in de collectie dat daarbij aansluit. Deze zogeheten sectorverantwoordelijken houden zich bijvoorbeeld bezig met het selecteren en prijzen van de boeken. Verpoest: ‘We hebben op dit moment voldoende vrijwilligers, maar het is soms nog wel een beetje trekken om nieuwe mensen te werven. De reden waarom mensen zich melden is uiteenlopend; soms gaat het vooral om het werken met boeken, in andere gevallen speelt het feit dat het om een goed doel gaat een belangrijke rol, en in weer andere gevallen is het sociale aspect en het invullen van de tijd belangrijk.’

https://oxfambelgie.be/winkels

Interieur van de Oxfam-winkel in Gent.

BOF Dronten

Antiquarische titels zijn belangrijke inkomstenbron

In Dronten is in winkelcentrum Suydersee de winkel voor ‘al eens gelezen boeken’ van Boekenverkoop Odd Fellows, ofwel BOF, gevestigd. De Odd Fellows vormen een internationaal genootschap dat twee eeuwen bestaat en graag een bijdrage aan een betere wereld wil leveren. Zo’n vijftien jaar geleden ontstond binnen de Drontense afdeling van de Odd Fellows het idee om met de verkoop van tweedehandsboeken inkomsten te genereren die konden worden ingezet voor de donaties, zo vertelt Yvonne den Boer, voorzitter van BOF. Het begon met enkele bananendozen met boeken die werden verkocht op braderieën en markten. Toen het wel erg veel bananendozen werden, werd er gezocht naar een vast onderkomen, dat gedurende

enkele jaren werd gevonden in een, in Den Boers woorden, ‘antikraak-achtige constructie’ waarbij men terecht kon in leegstaande winkelpanden. Meer vastigheid kwam er ruim tien jaar geleden, toen men het huidige onderkomen kon huren voor een schappelijke prijs. Vorig jaar besloten de Odd Fellows voor de boekenverkoop een aparte entiteit in het leven te roepen in de vorm van een eigen stichting die de naam BOF kreeg. In het pand aan Het Ruim zijn volgens Den Boer ongeveer 30.000 tweedehandsboeken te vinden, waarbij zo’n beetje alle genres vertegenwoordigd zijn. ‘Maar het zijn natuurlijk nooit de actuele titels en bestsellers. Over het algemeen loopt ons aanbod ongeveer een jaar à anderhalf

bieden we boeken aan, maar dat zijn de wat minder exclusieve titels. Ongeveer de helft van onze inkomsten komt zo uit de online verkoop. Voor de exclusieve titels is hier in Dronten niet veel belangstelling, maar het voordeel van internet is natuurlijk dat we wereldwijd kunnen verkopen. Dat is overigens wel een zeer arbeidsintensief onderdeel dat wordt gedaan door enkele vrijwilligers die er bijna dagelijks mee bezig zijn: titels online zetten, bestellingen verwerken, inpakken, verzending.’

Pand van BOF Dronten: verkoop van ‘al eens gelezen boeken’.

jaar achter bij het aanbod in de boekhandel. Nu ligt bijvoorbeeld onze tafel helemaal vol met boeken van Lucinda Riley, die mensen gekocht hebben in de tijd dat ze heel populair was en die ze nu weer wegdoen.’ Het aanbod van BOF is vooral gestoeld op schenkingen van particulieren. Den Boer: ‘Waarin we ons wellicht enigszins onderscheiden van vergelijkbare initiatieven is dat we vrij veel krijgen uit nalatenschappen. Doordat een van onze vrijwilligers een Neerlandicus is met veel kennis van antiquarische boeken, weten we de meer exclusieve titels eruit te selecteren en die goed te prijzen om ze vervolgens via Catawiki of onze eigen website aan te bieden. Dat wordt een steeds belangrijker inkomstenbron. Ook op Bol

Het aantal vrijwilligers van BOF schommelt tussen de 40 en 60. Ieder heeft een eigen taak: in de winkel staan, selectie van binnengebrachte boeken, afhandeling van de verzending. De achtergrond en motivatie van de vrijwilligers is verschillend, gepensioneerden zijn in de meerderheid. Goede doelen en affiniteit met boeken spelen een rol, maar ook hier is het sociale aspect belangrijk en de behoefte aan een nuttige tijdsbesteding. Den Boer: ‘We hebben gelukkig ook een paar jonge mensen die het bijvoorbeeld naast hun studie doen (dat zijn vaak echte boekenliefhebbers), maar in die groep is het verloop wat groter. Daarnaast bieden we op bescheiden schaal plaatsen aan scholieren die een maatschappelijke stage doen of aan mensen die een traject doen om te reïntegreren in het arbeidsproces.’

Na aftrek van de kosten – die afgezien van wat kleinere posten, zoals energie en de website, vooral uit de huur van het pand bestaan – kan BOF jaarlijks ongeveer 35.000 à 40.000 euro afdragen aan de Drontense Odd Fellows-afdeling, waarna een aparte commissie de selectie doet van de goede doelen. Dat zijn overwegend kleinschalige lokale of regionale initiatieven, of doelen waar een lokaal iemand bij betrokken is. Deze goede doelen kunnen worden aangedragen door de Odd Fellows zelf, of door vrijwilligers of klanten en in sommige gevallen door schenkers. Het kan daarbij gaan om een lokaal alzheimercafé, de Stichting Leergeld Lelystad of een

Uitgebreid aanbod in Dronten.

lokale speelgoedbank, maar ook bijvoorbeeld om schoolprojecten in Kenia of Oeganda. De klanten zijn volgens Den Boer zeer divers. ‘Er zijn mensen die bijna dagelijks even komen kijken of er iets van hun gading is binnengekomen, terwijl anderen meer iets specifieks zoeken en minder frequent komen. We zien steeds meer verzamelaars en echte boekenliefhebbers uit andere delen van Nederland, die speciaal langskomen voor onze bijzondere boeken.’

Gevraagd of ze BOF als concurrentie voor de reguliere boekhandels ziet, zegt Den Boer: ‘Het is regelmatig onderwerp van gesprek geweest, ook wel met de lokale boekhandel, maar wij hebben de indruk dat deze ons niet echt als concurrent heeft gezien. Men heeft daar

eens gezegd: als mensen door jullie aan het lezen gaan, komen ze vervolgens ook wel een keer bij ons om een boek te kopen. Meneer Voster van de inmiddels gesloten lokale gelijknamige boekhandel komt nog weleens binnenlopen om een praatje te maken, er zit dus volgens mij geen kinnesinne. En wij hebben natuurlijk niet de actuele titels. Wat we wel soms nog horen is dat we een concurrent zijn van de bibliotheek, omdat ze daar natuurlijk ook oudere titels hebben. Als mensen op zoek zijn naar een specifiek boek dat ze hier in de Drontense bieb niet hebben, kan men het daar uiteraard reserveren maar soms vinden mensen het dan bij ons voor hetzelfde bedrag als zo’n reservering kost.’

https://bofdronten.nl

De Boekenkelder, gevestigd in voormalig postsorteercentrum.

Boekenkelder Maastricht

Dromen van boekenstalletjes langs de Maas

Ook de kiem van De Boekenkelder Maastricht ligt in het begin van deze eeuw. In die tijd besloot Rotary Maastricht geld in te zamelen door de verkoop van tweedehandsboeken, die zo bovendien nog een tweede leven kregen. Tot corona toesloeg werden de boeken één keer per jaar op een beurs verkocht, maar noodgedwongen ontstond tijdens de coronaperiode het idee om doordeweeks dagelijks tussen 10.00 en 14.00 uur open te gaan in De Boekenkelder, die tot dan fungeerde als magazijnruimte. Later kwam de zaterdag erbij als openingsdag. De Boekenkelder heeft een vloeroppervlak van ruim 1000 vierkante meter en is gevestigd in een voormalig postsorteercentrum vlakbij het sta -

Boekenkelder zich actief richt op het uitbreiden van het netwerk vanwaaruit gedoneerd wordt. Van den Munckhof: ‘Zo vragen we bijvoorbeeld aan de mensen van de goede doelen die we steunen om binnen hun netwerk De Boekenkelder onder de aandacht te brengen als plek waar boeken gekocht en gebracht kunnen worden. Zo is de mond-tot-mondreclame voor ons erg belangrijk. Verder hebben we goede contacten met verhuis- en opkoopbedrijven in Limburg die mensen naar ons doorverwijzen als ze met boeken zitten die ze moeilijk kwijtraken. Bovendien hebben we nog een boekenophaalservice waarmee we grote partijen bij mensen thuis afhalen. Toen we tegen onze maximale opslagcapaciteit aanzaten hebben we ruimte bijgehuurd, zodat we geen schenkingen hoeven te weigeren. We willen niemand die bij ons wil doneren en onze goede doelen wil steunen, afwijzen. Voordat we er definitief voor kiezen boeken naar het oud papier te brengen, kijken we nog naar verschillende andere opties om ze onder te brengen, zoals ze plaatsen in de minibiebs op straat; wij vullen er zelf zo’n 30. Of ze worden gratis aangeboden aan scholen of zorgcentra.’

tion. Ongeveer zeven jaar geleden is de boekenverkoop van de Rotary zelfstandig verdergegaan als de Stichting Boeken voor Mensen, met als verkooppunt De Boekenkelder. Volgens penningmeester en woordvoerder Niek van den Munckhof bestaat het aanbod van De Boekenkelder uit ruim 150.000 boeken en circa 4000 cd’s en lp’s, verdeeld over 26 domeinen, onder andere een grote afdeling Limburgensia. Van den Munckhof denkt dat De Boekenkelder daarmee in Nederland de grootste in zijn soort is. In Venlo zit nog een soortgelijke boekenverkoop, Boeken steunen Mensen genaamd, maar die verkoopt alleen op beurzen en via internet. Dat het aanbod zo groot is heeft er volgens Van den Munckhof mee te maken dat De

Ongeveer 95 procent van de boeken komt bij De Boekenkelder binnen via particulieren, daarnaast incidenteel door schenkingen van instanties als het Limburgs Historisch Museum, de universiteit of het stadsarchief. De particuliere schenkers zijn zeer divers en afkomstig uit heel Zuid-Limburg en aanpalend Belgisch Limburg. Voor hen speelt het goede doel vaak wel een zekere rol.

Omdat het aanbod zo groot is en de kwaliteit steeds meer toeneemt, komen er klanten uit de hele regio en zelfs uit België, zegt Van den Munckhof. ‘We hebben ook heel goede contacten met alle boekhandels hier in de stad en zij verwijzen regelmatig mensen door als ze een boek zelf niet hebben. Wij bieden natuurlijk geen actuele titels aan, maar hebben wel veel dat via de boekwinkel niet meer te krijgen is.’ Vorig jaar heeft De Boekenkelder,

Met 1000 vierkante meter vloeroppervlak is er ruimte voor een leestafel en naslagwerken.

na aftrek van de huurkosten, bijna 80.000 euro kunnen uitkeren aan 47 lokale en regionale vrijwilligersorganisaties die dat financiële steuntje kunnen gebruiken om specifieke projecten te realiseren. De selectie gebeurt door een toekenningscommissie op basis van een projectvoorstel. Suggesties voor goede doelen worden veelal aangedragen door de eigen vrijwilligers, maar ook wel door schenkers en kopers. De boeken worden in de regel geprijsd op 2 euro, met uitschieters naar 15 euro voor bijvoorbeeld kunstboeken. De verkoop loopt bijna

uitsluitend via de winkel, al heeft De Boekenkelder ook een klein online aanbod via Boekwinkeltjes. Voor de exclusievere titels is er een aparte kast in de winkel. Van den Munckhof: ‘En we verkopen die ook nog weleens op beurzen; zo stonden we onlangs op de Maastricht Antiquarian Book and Print Fair met onze bijzondere antiquarische boeken.’ Momenteel zijn er zo’n 55 vrijwilligers actief, vooral gepensioneerden die affiniteit hebben met lezen. Voor elk domein zijn een of meer vrijwilligers verantwoordelijk, onder andere voor het sorteren, selecteren, prijzen en in de kast plaatsen. Er melden zich nog wekelijks nieuwe vrijwilligers aan, aldus Van den Munckhof, dus er is geen tekort aan mens -

kracht. Volgens hem steunt het succes in belangrijke mate op de klantvriendelijke gastvrouwen. Zij zorgen ervoor dat vragen worden beantwoord, zoekbriefjes worden gemaakt en desgevraagd boeken gezocht voor de klanten. Voor de toekomst droomt De Boekenkelder van extra verkooplocaties in de vorm van boekenstalletjes langs de Maas, zoals die ook in Parijs langs de Seine te vinden zijn. ‘Dat betekent niet alleen extra verkoop, maar is vooral een goede manier om De Boekenkelder onder de aandacht te brengen. Het is echter niet zeker of het gaat lukken, want er spelen onder andere vergunningstechnische eisen en dergelijke.’

https://boekenvoormensen.nl 

Nederlandse Boekhandelsprijs voor Lex Paleaux

‘Met deze prijs heb ik alsnog een diploma’

Lex Paleaux werd op 18 februari bij zijn uitgeverij verrast met de Nederlandse

Boekhandelsprijs voor Liften naar de hemel, zijn vierde roman maar de eerste bij Ambo|Anthos. ‘Een kleine uitgeverij moet keuzes maken. Ambo|Anthos kan groot uitpakken.’

Tekst Maarten Dessing

Lex Paleaux was door zijn redacteur Linda Visser uitgenodigd om te komen praten over de marketingplannen voor Liften naar de hemel . Wel was het gek dat ze in het koffietentje nabij Ambo|Anthos veel op haar telefoon keek. ‘Dat doet ze meestal niet. En op een gegeven moment vroeg ze of ik nog even mee naar boven ging. Daar stond een zaal bomvol medewerkers van de uitgeverij en boekverkopers die me na aan het hart liggen omdat ze me altijd hebben gesteund. Ik was heel erg geraakt.’

Wat betekent de prijs voor je?

‘Ik heb voor alle aanwezige boekverkopers een exemplaar gesigneerd van de gebonden editie die is gemaakt. Toen ik dat voor Gerda Aukes, de oprichter van de prijs deed, kwam er spontaan uit: “Dit voelt als het diploma dat ik nooit heb weten te behalen.” Ik ben een schoolverlater. Ik ben er niet trots op, maar ik ben nooit verder gekomen dan de derde klas van de mavo. Met deze prijs heb ik alsnog een diploma. Daar ben ik heel blij mee. De speciale editie is prachtig:

heel luxe, met zachte kleuren en mooie quotes van mensen die me dierbaar zijn. Als je hem openslaat, krijg je ook eerst pagina’s met mooie citaten voordat je je op het verhaal kunt storten. Echt een editie om te koesteren. En het is de vierde druk, dat is ook bijzonder: dat er al zoveel exemplaren zijn verkocht.’

Zorgt deze prijs voor je definitieve doorbraak?

‘Je kunt het leven niet sturen. Hoe meer je probeert dat toch te doen, hoe meer het leven besluit een andere kant op te gaan. Maar dit is zeker een grote kans om mij te laten zien. Al gaat het natuurlijk niet om mij, als schrijver speel ik maar een bijrol. Het verhaal moet op de voorgrond staan. En dan is het afwachten. De ene lezer zal er erg door zijn geraakt, de ander minder. Maar dat geeft niet, iedere lezer is zijn eigen persoon. Dat is juist zo mooi.’

Liften naar de hemel is je vierde boek sinds je debuut Winterwater in 2020. Hebben boekverkopers je vanaf het begin gesteund?

‘Niet allemaal, omdat ik niet landelijk bekend ben. Een paar boekverkopers zagen meteen een bepaalde potentie: in Amstelveen en Haarlem bijvoorbeeld, maar ook in Vlissingen. Ik heb mijn best gedaan

om de consistentie van mijn werk te bewaren en te bewaken, zodat ze wisten: “Hij stelt nooit teleur.” Hun vertrouwen gaf me de moed om daaraan te blijven werken. Schrijven is een eenzaam beroep, en je weet dat er dertig, veertig titels per dag verschijnen en je snel in de marge kunt verdwijnen. En sommige van die nieuwe titels zijn van zulke grote namen! Maar die boekverkopers zeiden: “Jij bent óók een naam, jij verdient ook een publiek.” Zulke steun heb je nodig om door te gaan.’

Hoe uitte hun steun zich?

‘Door klanten die op zoek zijn naar een ander cadeautje dan de geijkte boeken mijn werk te adviseren. Door te zeggen: “Als jij iets bijzonders zoekt, dan heb ik iets voor je.” Zo heb ik een trouwe lezersschare weten op te bouwen. Ze stuurden ook weleens persoonlijke berichten of nodigden me uit voor signeersessies – zelfs midden in coronatijd, toen boekhandelaren binnen het toelaatbare het maximale probeerden te doen aan pr. Heel bijzonder.’

Je bent best productief trouwens: vier romans in vier jaar.

‘Dat lijkt alleen maar zo. Ik ben al in 2017 begonnen als fulltime schrijver. Ik leefde toen van het beetje spaargeld dat ik had.’

Hoe kwam je debuut bij In de Knipscheer terecht?

‘Ik schreef columns voor een openbare Facebook-groep. Ik kreeg daar veel reacties op: honderden duimpjes. Maar op een gegeven moment werd ik daar in mijn stad zelfs op aangesproken, ze bleken nog populairder dan ik dacht. Ik had geen idee dat achter tweehonderd reacties nog 20.000 lezers schuilgaan die níét reageren. Bij In de Knipscheer begrepen ze dat wel. Zij zijn mijn werk gaan volgen en namen contact op om die columns te bundelen. Op dat moment zei ik dat ik ook een manuscript van een roman had liggen. Toen ze die hadden gelezen werd ik uitgenodigd om daar verder over te praten. In de Knipscheer is misschien een kleine uitgeverij, maar een geweldige kweekvijver: Leon de Winter, Renate Dorrestein en Tommy Wieringa zijn daar begonnen. Tegen Ambo|Anthos zeiden ze dat ik een knul was waar ze geen miskoop aan zouden hebben, om het in boekhandelstermen te zeggen.’

Heeft In de Knipscheer je actief aangeboden bij een grotere uitgeverij?

‘O nee, dat was bij wijze van spreken. In de Knipscheer kondigde twee jaar geleden aan per maart

aangeslagen. Het enige wat ertoe doet is dat je samen probeert het best mogelijke boek te maken, dat ook uitspreekt en daar over overlegt. Ik heb altijd het gevoel gehad dat dat Linda’s insteek is. We hadden maar één keer een discussie, waar we uiteindelijk een mooie oplossing voor hebben gevonden.’

Welk verschil merk je dan tussen een kleine en een grote uitgeverij?

2026 te stoppen. Toen andere uitgeverijen dat lazen, benaderden ze mij. Ik had geen idee dat mijn naam al zo rond ging en dat uitgeverijen die al zoveel manuscripten krijgen opgestuurd, met mij wilden praten. Ik heb voor Ambo|Anthos gekozen omdat ik me daar veilig voelde. Dat is wel een kernwaarde om je kwetsbaar te kunnen opstellen. Ook hadden ze een directe aanpak. En de uitgeverij heeft een huishond, een belangrijke secundaire arbeidsvoorwaarde.’

Wat bedoel je met ‘directe aanpak’?

‘Als Linda iets goed zou vinden, zou ze zeggen dat het goed was. En als het niet goed was, zou ze zeggen dat het niet goed was om er daarna samen alles aan te doen om het boek zo goed mogelijk te maken.’

Krijg je bij een grotere uitgeverij betere redactie?

‘Wat is beter? Mijn debuut bij In de Knipscheer is bewerkt tot een theatervoorstelling die met succes door Nederland heeft getoerd en een prijs heeft gekregen. Dat zou nooit zijn opgepakt als het niet goed was geredigeerd. Maar iedere redacteur zal een boek anders benaderen. Als iemand anders dan Linda Liften naar de hemel had gedaan, zou die op een ander aspect zijn

‘Een kleine uitgeverij moet keuzes maken. Wel investeren in omslag en auteursfoto, maar dan misschien niet meer in marketing. Ambo|Anthos kan groot uitpakken. Alleen al bij De Beste Boeken Live hing een grote banner voor mijn boek. En de uitgeverij heeft voor alles een afdeling die je zo goed mogelijk begeleidt. Daardoor komt het geloof in het boek van zoveel kanten dat de boekhandel dat merkt. Terwijl ze Ambo|Anthos door hun grote naam en rijke historie toch al serieus nemen.’

Hoe merkte je hun marketingkracht?

‘Er werden meer mensen bereikt. De Volkskrant en Trouw pikten voor het eerst een boek van mij op. Positief ook nog.’

En je boek werd besproken door het boekenpanel van Eva . ‘Dat heeft pas een effect waar je u tegen zegt! Mijn boek stond al in de top 5 bij Hebban, maar het aantal mensen dat aangaf dat ze Liften naar de hemel wilden lezen, was binnen anderhalvedag, twee dagen verdubbeld.’

De Nederlandse Boekhandelsprijs zorgt voor drukke weken? ‘Ja. Maar wat er ook gebeurt: ik kom naar de boekhandel. Die heeft altijd een streepje voor. Een hele boekenlegger aan streepjes. Voor daarna kijk ik ernaar uit om te gaan schrijven. Dat is toch wat ik het liefste doe: achter mijn laptop kruipen, muziek aanzetten en verdwijnen in de wereld die ik aan het realiseren ben. Dáárom ben ik schrijver geworden. Mijn nieuwe boek staat gepland voor 2026, dat ga ik zeker halen.’ 

Aantal gespecialiseerde stripwinkels loopt terug

Meer strips in de boekhandel!

Het lijkt slecht te gaan in de stripwereld. Klinkende namen van gespecialiseerde winkels als Bul Super, Het gele teken en Stripwinkel Dick Bos sloten na tientallen jaren definitief hun deuren. Verkopen strips dan zo slecht of is het de vergrijzing van het klantenbestand? Of heel anders gesteld: biedt het verdwijnen van stripwinkels juist kansen voor de reguliere boekwinkel? Podcastmakers Seb van der Kaaden en Jan Willem Winter, beiden gek op strips, gaan op onderzoek uit.

Tekst Seb van der Kaaden Beeld Margreet de Heer

De reden dat Henk de Wit zijn stripwinkel in Rotterdam zo’n dertig jaar geleden Dick Bos heeft genoemd, is volgens zijn eigen zeggen heel simpel. ‘In die tijd noemde iedereen zijn stripwinkel naar een stripfiguur of stripverhaal. Daar deed ook niemand moeilijk over. Ja, als ik mijn zaak “Kuifje” had genoemd, dan had ik een probleem gehad. En omdat ik zelf een groot liefhebber ben van de strips uit de jaren veertig en vijftig, zoals Kuifje, Bommel én Dick Bos, koos ik de naam Dick Bos, want die was nog vrij.’ Andere namen van nog bestaande stripwinkels zijn onder meer: Eppo, Sjors, Blunder en stripwinkel Lambiek. Herkenbare namen voor de stripliefhebber, dus goed voor de handel zou je zeggen.

Vergrijsd klantenbestand Voordat De Wit zijn stripwinkel kon beginnen, heeft hij eerst zo’n drie jaar strips verkocht op beurzen en braderieën. ‘Dat was nodig om een goede start te maken en alle aanloopkosten te kunnen betalen. Van strips word je niet rijk, maar het is geweldig om je geld te verdienen met je hobby.’ De strip -

‘Zorg voor gezelligheid, een goede en snelle levering, en ga vooral Engelstalige manga en gerelateerde merchandising verkopen!’

wereld is zijn leven, maar ook die verandert. Want niet alleen De Wit wordt ouder – hij is inmiddels zeventig – maar ook zijn klantenbestand is vergrijsd. ‘De jeugd koopt stapels Engelstalige manga en dat verkoop ik niet. En dat ga ik niet doen ook, want ik vind dat niet leuk. Mijn klanten zijn veelal 50-plussers.” Stripwinkel Dick Bos sloot na ruim dertig jaar zijn deuren. ‘Ja, je moet stoppen als je nog goed bent.’ De Wit heeft ook nog een advies aan een ieder die strips wil verkopen. ‘Naast gezelligheid (elke klant kreeg een kopje koffie aangeboden), een goede en snelle levering. En ga vooral ook Engelstalige manga en gerelateerde merchandising verkopen.”

Eigen pand

De grootste stripwinkel in Nederland viert dit jaar zijn 25-jarig jubileum. En u raadt het al, ook deze Groningse winkel is vernoemd naar een stripheld, Akim. Lekker kort en je staat met deze naam bovenaan in het telefoonboek. Eigenaar John Onnes: ‘Het is pas van de laatste jaren dat ik er echt van kan rondkomen. In de eerste jaren steek je er al je geld en ener-

eigenaar is dan ook nog lang niet van plan om te stoppen: ‘Ik ben niet zo’n klager, je moet gewoon doorgaan. De verkoop is prima: jongeren komen hier voor manga, vrouwen komen voor graphic novels . Ik plak er nog makkelijk 25 jaar aan vast.’

Weten wat je verkoopt

gie in. Maar mijn grootste voordeel is dat ik beschik over een eigen pand met ruim 1150 vierkante meter opslag, gevuld met zo’n 200.000 stripalbums. Veel andere winkeliers moeten huren en dat is een kostbare zaak.’

Daarnaast beschikt stripwinkel Akim over flink wat eigen grond zodat uitbreiden geen probleem is, zijn er volop gratis parkeerplaatsen en is er dan ook meer dan genoeg ruimte voor feestjes of andere events . Onnes: ‘Naast de gebruikelijke events overweeg ik speciale uitgeefdagen te organiseren. Op zo’n dag staat dan één uitgever centraal met al zijn tekenaars, een dag vol signeersessies, workshops en speciale aanbiedingen.’ Naast een eigen pand en voldoende grond zijn Onnes’ ondernemersgeest en gedrevenheid duidelijke redenen voor het succes van zijn winkel. Zo gaf hij ter gelegenheid van het zilveren jubileum een Dirkjan stripalbum in het Gronings uit. Een slimme zet als je bedenkt dat Dirkjan al jarenlang de bestverkochte strip in Nederland is. Verder heeft hij maar liefst twee goedlopende webshops en ook al is de fysieke winkel een paar dagen in de week dicht, de verwerking van de online bestellingen gaat altijd door. Net als het denken van Onnes. Ideeën genoeg. De 57-jarige

Stripmakers en -uitgevers hopen al jaren dat de stripboeken meer ruimte gaan krijgen buiten de gespecialiseerde stripwinkels, zeker gezien de krimp in het aantal daarvan. Algemene boekhandels, zoals Broese, Donner en Scheltema, beschikken al enige tijd over een speciale stripafdeling mét stripspecialist. Scheltema organiseert jaarlijks een drukbezochte ééndaagse stripmarkt en de Bruna in Assen staat bekend om zijn enorme collectie strips, ook naast de kassa. Want wat je niet ziet, verkoop je niet, en andersom. Maar zeker net zo belangrijk zijn enthousiasme en kennis, want als je niet weet wat je verkoopt, dan verkoop je het ook niet. Het laatste woord is aan Peter de Wit, geestelijk vader van de bekendste psychiater van Nederland: ‘Sigmund staat elk dag in de krant, en de lezers daarvan zijn gewend aan de strip Sigmund, dus boekwinkels zouden wel gék zijn om deze strip niet op te nemen in hun assortiment.’ Als podcastmakers –gek op boeken én strips – sluiten wij ons hier graag bij aan. Onze conclusie is dan ook: méér strips in de boekhandel! 

Podcastmakers Seb van der Kaaden en Jan Willem Winter maakten een speciale ‘Gek op Boeken’ bonuspodcast over strips, te vinden op Spotify en Apple podcasts. Zij spraken met gevestigde namen uit de wereld van de strip: Mark Retera (DirkJan), Hanco Kolk (Single), Peter de Wit (Sigmund), Gerben Valkema (Elsje) en stripmaker des Vaderlands Jan Vriends (Brugpieper Roos Vink). In de afleveringen van deze podcast over de liefde voor boeken spreken zij mensen die, naast de schrijver, betrokken zijn bij de totstandkoming van een boek.

Een onafhankelijk bestaan

De lange weg naar een plaats voor de schrijver op de markt voor het boek

Dit jaar is het twintig jaar geleden dat Uitgeverij Auteursdomein werd opgericht. Een geschiedenis van hoogte- en dieptepunten die als weinig andere de ingrijpende veranderingen weerspiegelt die zich sinds de eeuwwisseling in de wereld van schrijvers en uitgevers hebben voorgedaan.

Boekwerk nu onder het bijstandsniveau voor alleenstaanden. Tachtig procent verdient niets meer.

Maar het was pijnlijk dat de verkoop van literatuur bloeide terwijl schrijvers, als beroepsgroep, naar het subsidieloket werden verwezen. Welke andere beroepsgroep in de marktsector leefde van subsidie? In welke andere commerciële bedrijfstak hoefden fabrikanten niets te betalen voor hun belangrijkste grondstof?

grote online boekenclub. Het moest een uitgeverij voor en door schrijvers worden. Belastingplichtig en onafhankelijk van subsidie. Schrijvers werden geholpen hun teruggevallen rechten zelf te exploiteren en ook zelf te produceren. We gingen welgemoed aan de slag en bouwden een online studio voor de prepress van boeken, e-boeken en luisterboeken. Trots waren we, zoiets bestond nog niet.

Spoorloos

Achteraf gezien lag het niet, of niet alleen, aan de grote uitgeverijen dat ik achtereenvolgens bij Balans, de Arbeiderspers en de Geus vertrok en voor de vrijheid koos. Ja, de povere royalty’s werden pas na een jaar uitbetaald, afspraken over promotie zelden nagekomen, het boekenbal was een feestje voor altijd dezelfde kaskrakers en personeel van de uitgeverij, en je nieuwe boek lag klaar om te worden opgehaald in een plastic zak bij de onbemande receptie. Maar de verschuivingen die zich internationaal voltrokken op de boekenmarkt waren veel belangrijker.

Winner takes all-markt Onder invloed van Internet daalde de spreiding van de omzet over het aantal titels de laatste vijftig jaar gestaag. In de literaire sector werd de markt steeds meer WTA, Winner Takes All. De jaaromzet werd behaald met minder en minder titels, een ontwikkeling die sindsdien krachtig is doorgezet. Negentig procent van de schrijvers zit volgens KVB

Daar zat het zeer. De papierfabriek, de drukker, distributeur, redacteuren, vertalers, vormgevers, boekhandels, iedereen in de keten leefde van de verkoop van het boek. Alleen als een auteur een bestseller had geschreven betaalde de uitgever voor het volgende manuscript, maar dat waren hoge uitzonderingen. Met alle anderen werd eenmaal per jaar 8 à 10 procent afgerekend over een omzet van 300-1000 exemplaren. Vijftig jaar geleden, toen de omzet nog breed gespreid was over een klein aantal titels, was risicodragende participatie een redelijk verdienmodel. Maar in de WTAmarkt zakte de hele beroepsgroep door de armoedegrens.

Gratis

Vanuit het oogpunt van de schrijver had deze markt trekjes gekregen van een casino. Uitgevers konden beschikken over een onuitputtelijke stroom gratis manuscripten om va banque mee te spelen. De promotie werd geconcentreerd op een handvol titels, en met een handvol schrijvers werd aan het eind van de rit afgerekend. Het was niet typisch Nederlands; onder invloed van internet waren heel veel markten WTA geworden, niet alleen voor boeken.

Schrijven mocht dan een roeping zijn, het was ook gewoon elke dag werken. Wie werkt wil zeker zijn van een fatsoenlijk loon. Een loon waarvan je kunt leven, waarmee je een bestaan kunt opbouwen en waarmee je vooruit kunt kijken. ‘De zekerheid dat iedereen die werkt een sociaal aanvaardbaar bestaan kan hebben,’ zo motiveerde de Sociaal Economische Raad in 1966 haar advies over het minimumloon. In 1969 werd de Wet op het Minimumloon van kracht. Sindsdien is een minimale vergoeding verplicht voor alle aangeboden werk, ook als er geen CAO is.

Pre-press studio

Schrijvers bleven hier buiten. Althans, schrijvers die manuscripten leverden - voor andere tekstschrijvers gold het wel. Maar de techniek leek redding te brengen. Opeens was het mogelijk om te drukken zonder voorraad - ideaal voor het milieuvriendelijk en goedkoop leverbaar houden van boeken voor een klein publiek. De opkomst van printing on demand rond 1980 bereikte omstreeks de eeuwwisseling het boekenvak. Het was een revolutie: voor het eerst in de geschiedenis kwam de productie van het boek binnen het bereik van de schrijver. Als het leeuwendeel van de boeken dan toch zonder verkoopinspanning op de markt wordt gezet, dachten we, dan kan de schrijver dat voortaan ook zelf.

Auteursdomein werd in september 2005 opgericht als stichting zonder winstoogmerk. Mede-oprichter Eisjen Schaaf was webmaster van een

Auteursdomein richtte zich op herdruk. Een oud boek is voor de schrijver niet beter dan een nieuw. Onze boeken zijn onze kinderen, we willen ze in leven houden. Nieuw waren ze niet meer leverbaar. Oud werden ze verkocht door antiquariaten. Niet zelden was een boek dat een tijd buiten druk was spoorloos verdwenen. Dat was de marktniche voor schrijvers om een fantastische droom waar te maken, een droom die voor de meeste spelers in de vrije markt alledaagse werkelijkheid was: loon naar werken en de waardigheid van een economisch zelfstandig bestaan.

Schrammen en builen

Met de nodige schrammen en builen kregen we in de loop van een jaar of twee de productie van boeken en e-boeken onder de knie. De prepress-studio werd geen succes; schrijvers toonden weinig animo om te gaan produceren. Professionele redactie en correctie werd ingehuurd, ontwerp en vormgeving deden we zelf. Soms mocht de auteur de cover hergebruiken. Auteursdomein werd de eerste backlist-uitgeverij en was in 2009 de eerste uitgeverij die e-boeken aanbood aan het Centraal Boekhuis. Ze stonden op smartcards. Om de titel te lezen had je een loep nodig, toenmalig directeur Cortenraad van het Centraal Boekhuis moest er hartelijk om lachen.

Er verschenen herdrukken van Fleur Bourgonje, Gerry van der

Linden, Hedda Martens, Mariët Meester, Jona Oberski, Frans Stüger en Mischa de Vreede, auteurs die bij gevestigde uitgeverijen een prachtig oeuvre hadden opgebouwd dat grotendeels niet leverbaar was. De productie werd gefinancierd met de opbrengst van eigen vertalingen waaronder De weg terug van Remarque en Het verhaal van San Michele van Axel Munthe, en daarnaast met de herdruk van de canon van de Nederlandse literatuur, waar behalve Uitgeverij Veen niemand naar omkeek en dat vaak al een halve eeuw of langer buiten druk was.

Bookmatching

Technisch was het een succes. De uitgaven zagen er verzorgd uit. Auteurs verkochten hun boeken zelf, op hun website en bij lezingen. We waren gezegend met een klein aantal boekhandelaars dat sympathiek tegenover onze missie stond en onze uitgaven opnam. Verder was onze hoop gevestigd op ‘bookmatching’, dat verwantschappen tussen boeken in beeld beloofde te brengen. De lezer zou zich van de armen van Anna Karenina in die van Madame Bovary laten glijden, van Paustovsky overspringen naar Canetti, van Canetti naar Prishvin, van Prishvin naar Aksakov. Boeken zouden het eeuwige leven krijgen.

Het bleek oneindig veel moeilijker om het boek bij de lezer te krijgen dan om het te produceren. Een aansluiting op de enige distributeur, het Centraal Boekhuis, kostte een paar duizend euro per jaar - een onoverkomelijke drempel. Zonder aansluiting bleken de boeken onzichtbaar. Vroeg iemand ernaar en typte de boekhandelaar het ISBN in, dan verscheen er ‘niet leverbaar’. Als het publiek toegang zou hebben tot de nationale titelbank zouden ze zichtbaar zijn. De herdrukken waren immers verplicht en tegen betaling geregistreerd bij Bureau ISBN. Maar het Centraal Boekhuis beschouwde de titelbank

als haar eigendom en hield hem op slot.

Open ISBN-bank

In februari 2007 begon Auteursdomein een procedure bij de Mededingingsautoriteit om de openstelling van Bureau ISBN. Het proces werd verloren. De nationale titelbank hoefde van de NMA niet openbaar toegankelijk te zijn. Dit was uniek in Europa en Auteursdomein overwoog in hoger beroep te gaan. Intussen tekende een groot aantal schrijvers en sympathisanten ons petitieregister, onder wie voormalig Minister van Cultuur Rick van der Ploeg. Onder druk van de publieke opinie besloot het Centraal Boekhuis december 2008 om Bureau ISBN open te stellen.

Wel waren de boeken nu zichtbaar, maar bij de boekhandel bleven ze op ‘niet leverbaar’ staan omdat het CB de enige distributeur was en een aansluiting voor kleine uitgevers destijds onbetaalbaar was. De opkomst van uitgeef-clusters was na printing on demand de tweede grote doorbraak. Jan van Arkel richtte ‘Samenwerkende Uitgevers’ en Gerard Keijsers ‘De Vrije Uitgevers’ op. Binnen de clusters kon de investering van een aansluiting op het Centraal Boekhuis worden gedeeld. Auteursdomein sloot zich aan. Eindelijk waren de boeken leverbaar op de plaats waar de lezer er naar vroeg: bij de boekhandel.

Sleepnet

Voor het eerst in de geschiedenis konden schrijvers niet alleen produceren, hun boeken waren zichtbaar én bestelbaar in het boekhandelskanaal. Koud was de kurk van de fles of als in één reusachtig sleepnet werden alle boeken boven water getrokken die de laatste honderd jaar zo ongeveer waar dan ook waren uitgegeven, en die tot dan toe ongestoord hadden liggen verteren op de bodem van de boekenzee. De online tweedehands boekenmarkt kwam op als een komeet.

Bol, de Slegte, Boekwinkeltjes, Marktplaats, naast Amazon en eBay, werden vrijwel meteen grote spelers op een nieuwe markt.

Omstreeks 2012 werd de permanente leverbaarheid van het literaire boek een feit. Hiermee werd een van de belangrijkste doelstellingen van Auteursdomein bereikt, maar het was niet de droom die uitkwam.

Economisch hadden schrijvers er niets aan. De herdrukken konden onmogelijk in prijs concurreren met tweedehands. Naast tweedehands boeken van levende schrijvers kwam er vanuit Bol algauw een stroom van papieren en digitale herdrukken uit publiek domein op gang tegen afbraakprijzen. Doorgaan was zinloos. De bestanden werden aan de auteurs geschonken. Najaar 2013 werd de productie beëindigd.

Overboord

Auteursdomein trok zich van de backlist terug op het onontgonnen segment van de no-list. Er werd alleen nog bijzonder werk uitgegeven dat echt helemaal verloren was gegaan. Daaronder Gentleman Overboard van Herbert Clyde Lewis, een adembenemend verhaal over een man die op een cruise overboord valt, vertaald als Overboord. Van alle uitgaven is Overboord me het meest dierbaar, omdat het zo’n zeldzaam sterk werk is, maar het laat zich ook lezen als een metafoor voor de geschiedenis van Auteursdomein, dat ook de ene na de andere oceaanstomer in de verte zag verdwijnen en flink moest trappelen om de neus boven water te houden.

Mijn eigen werk bleef ik uitgeven bij Auteursdomein: Lily Dumont (2014), Grachtenhuis (2018), Digital painting (2019), Dagboek 1999-2001 (2021) en De berg (2024). De boeken hebben veel te danken aan de bekwame redactie van Janneke Doreleijers. Toen het nog verscheen bij grote uitgeverijen was mijn werk breed en in het algemeen lovend besproken. Er was aandacht

van de schrijvende pers en incidenteel van de radio. Ik kreeg werkbeurzen van het Letterenfonds en uitnodigingen van de Schrijverscentrale. Nu, als oprichter van een uitgeverij, werd mijn werk beschouwd als ‘uitgegeven in eigen beheer’.

Op slag vielen alle deuren dicht. Het Letterenfonds wilde geen aanvragen voor werkbeurzen meer in behandeling nemen tenzij ik mijn zelfstandigheid opgaf. Er kwamen geen uitnodigingen meer van de Schrijverscentrale. De landelijke pers schreef geen recensies meer, waardoor het ook in de boekhandel moeilijk werd. Met uitzondering van enkele boekhandels die trouw bleven in tegenspoed, werd er niets meer ingekocht. Nee gij zuster, nee gij niet, zei ik, als er wel eens een collega belde die overwoog om zich te verzelfstandigen. Die derwaerts gaen en keeren niet.

In 2014 kende een jury die ook zelfstandige schrijvers nomineerde me de Halewijn oeuvreprijs toe. Als de moed van de schrijver me in de ene schoen zakte en de moed van de uitgever in de andere, hoefde ik maar naar Halewijn en het koningskind op hun sokkel van hardsteen te kijken die een boek op hun schouders torsen om te voelen dat het ondanks alles een schoon liedekijn is, het boek, en het schrijverschap misschien wel de mooiste last om door het leven te dragen.

Invloed AI

Inmiddels lijkt de wind te draaien. In de VS komt de helft van de top-400 Amazon Kindle titels nu van onafhankelijke schrijvers uit de hele wereld. De muziekindustrie vertoont dezelde trend. Promotie raakt ondergeschikt aan social media. AI begint lezers met schrijvers te matchen en boeken met boeken; AI brengt ook de vertaling binnen het bereik van de schrijver. Het begint er voorzichtig naar uit te zien dat de lang gekoesterde droom, een plaats voor de schrijver op de markt voor het boek, op het punt staat werkelijkheid te worden. Zolang de computer nog even geen mooie nieuwe romans maakt uit de teksten van de miljoenen mooie oude romans die er al geschreven zijn, zit er muziek in. Laten we hopen dat het lukt om er met alle partijen een prachtig concert van te maken!

Pauline van de Ven Amsterdam maart 2025

WIND

Daan Stoffelsen

St.ssst

Daan Stoffelsen van boekhandel Athenaeum | Scheltema in Amsterdam typeert zichzelf als ‘een hopeloze liefhebber van lijstjes’. En die hobby is zijn werk geworden.

Van alles zijn er lijstjes. Van de leugens van Trump. Van de moedervlekken op het lichaam van je geliefde. Van de lekkerste wintersoepen, de beste eettentjes in Myrties op Kalymnos, de onthutsendste verhalenbundels, de mooiste romans, de spannendste thrillers. Er zit vaak st in lijstjes, tenzij ze volledig moeten zijn, groslijsten voor de alomvattendheid van je ontzetting of liefde – maar ook dat is overtreffend.

Ik ben een hopeloze liefhebber van lijstjes. Ze zijn een oefening in den -

ken, in overzicht creëren, de grenzen bepalen van wat kan of wat goed is. Ze geven grip. Ik ben zelf graag jurylid, ik stem zelfs voor de Boekhandelsprijs die altijd door een ander gewonnen wordt, maar ik hou ook van longlists en shortlists analyseren, ik hou van eindejaarslijstjes turven en kijken hoeveel kranten en critici een boek het beste noemen. (Dat is ontluisterend: in mijn laatste inventarisatie staan 434 boeken, elk ervan is dus voor iemand een van de beste van 2024.)

Ik heb, ten slotte, de stylistische makke

voor haar pijnlijk droge handen, een zwart-witfoto van haar jonge moeder op het strand bij hun huis, een bloemlezing van gedichten over Japanse bergen die haar oom met het laatste pakket voor de bemanning heeft meegestuurd en waar ze helemaal geen tijd voor heeft.’ Een opsommende zin om de intimiteit te benadrukken, dit alles is óók wie Chie is, net als de lijstjes met irritante, geruststellende, verrassende dingen. Dingen om naar uit te kijken (zoals ‘Woedend een deur dichtsmijten’, dat gaat niet in een ruimtestation).

Houvast. Ssst.

Mijn hobby (of tic) is mijn werk geworden. Ja, ik verkoop boeken, ik hou een website bij, ik schrijf aanbevelingen en probeer als eerste over de longlist te twitteren. Maar Rob, die mij de kneepjes van Search Engine Optimization leert in een zaaltje in Rosmalen, zegt het ook: feiten, lijstjes, daar houden mensen en zoekmachines van. (Al houdt Google, hoe menselijk, ‘best’ en ‘bestverkocht’ niet uit elkaar.)

Dus ook in lijstjesvrije tijden zoek ik ze. We vragen schrijvers en muzikanten om hun boekentips, we denken na over de thema’s van het moment. Valentijnsdag, Boekenweek, Moederdag: de meest romantische boeken die niet zoetsappig zijn, de romans waarin Nederlands niet de moerstaal is (even wat saffraan over de spruitjes), de liefste boeken voor ongewenst kinderlozen. Wat doen we met Secretaressedag?

dat ik het liefste opsommingen maak. Liefst drie van alles, dat geeft een heelheid aan de dingen, een gevoel van volledigheid, een rust. Ik ben niet gek, zelfs een van de astronauten in Samantha Harveys In orbit (Booker Prize 2024 - in die shortlist had iedereen gegokt op Percival Everett, of gehoopt op Yael van der Wouden) maakt ze. ‘Chie klemt haar lijstjes aan de opbergzakken in haar slaapcabine, waar ze haar aandenkens, haar weinige persoonlijke spullen bewaart; een tubetje huidcrème

Lijstjes. De boeken die nu weer verboden worden in de Verenigde Staten, de stapel op het nachtkastje van een overleden literaire heldin, het verlanglijstje van je geliefde.

Of nee, die laatste wordt: de beste boeken voor dagen-, wekenlang wandelen. Daar kunnen de collega’s van Pied à Terre vast over meedenken.

Het zijn blogposts, vragen in de stories op Instagram, etalages, en ze helpen ons de tijd te begrijpen en te overbruggen, tot Trump niet meer in office is. Tot een rondwandeling op Kalymnos, tot Secretaressedag, tot Sint Juttemis. 

Mik Vaes van boekhandel Savannah Bay (Utrecht): In korte stukjes beschrijft De Vries hoe het is om te leven als non-binair/trans persoon. Van ervaringen uit diens vroegste jeugd tot hedendaagse haat. Hoe De Vries diens hele leven worstelde met gevoelens die niet te plaatsen waren. Dan blijkt er een begrip te zijn dat bij die gevoelens klopt, non-binair, en valt er een hele last van Thorns schouders. Eindelijk klopt alles. De genderdysforie slaat om in euforie en alles gaat beter. En dan is daar de buitenwereld die steeds meer en steeds heftiger hier een mening over heeft, je haat en zelfs ontkent dat je bestaat of mag bestaan. Maar je kunt niet meer terug en wat moet je dan? In Thorns geval is dat er open over zijn, geduldig en vriendelijk telkens weer uitleggen wat het is om non-binair te zijn en dat dat niet gevaarlijk of bedreigend voor anderen is. Door middel van acteren, kunst, interviews en nu dit boek maakt Thorn die boodschap invoelbaar.

Inge Roos van kinderboekhandel In de wolken (Voorburg): Als boekhandelaar doen we in verhalen. We verkopen ze, lezen ze, vertellen ze en luisteren naar ze. Stiekem zijn we zelf ook een piepklein stukje van iemands verhaal. Zo kwam er afgelopen zomer een jongen van bijna 2 meter de winkel binnen die vroeg: ‘Herken je me nog?’ Hij kwam als kleuter elke week naar ons voorleesuurtje en bewaarde daar warme herinneringen aan. Kinderen zijn dol op verhalen, verhalen waarin je kunt wonen. Kate diCamillo (bekend van De wonderbaarlijke reis van Edward Tulane) schreef er precies zo eentje. Vijf poppenkastpoppen zitten in een koffer, dromend over grootse avonturen. Ze worden uit de koffer bevrijd en maken vervolgens ieder iets bijzonders mee. Als lezer hoop je dat dit gezelschap weer bij elkaar komt, hun verhaal is nog niet af. De auteur neemt je moeiteloos mee in dit magische verhaal en laat je alle poppen in je hart sluiten. De fantastische illustraties van Julie Morstad brengen dit sprookje verder tot leven.

SCHILLEN

THORN DE VRIES (DE GEUS, € 17,99)

DE POPPEN VAN SPELHORST

KATE DiCAMILLO (LANNOO, € 16,99)

Als de aanloop naar de nieuwe roman van je favoriete schrijver met veel reuring gepaard gaat, zet je je toch even schrap als je het boek openslaat. Mordechai is een meeslepend verhaal over een larger than life schrijver die in het reine moet komen met zijn verleden. Zijn voorvaderen hebben een stempel gedrukt op zijn leven en werk maar daar verzet hij zich hevig tegen. Door de roman heen zie je hem worstelen met de familiegeschiedenis: in het verleden terwijl hij op het toppunt van zijn roem internationale festivals afreist en luncht met Umberto Eco cum suis en in het heden als die roem tanende is en er niet meer onder het, soms letterlijke, gewicht van de familiegeschiedenis uit te komen is. Soms wordt het verhaal wat karikaturaal als de hoofdpersoon wel erg mannelijke avonturen beleeft maar feit blijft dat Möring met Mordechai een geweldig boek heeft geschreven waar het vertelplezier vanaf spat.

Sjoerd Hoogstins van boekhandel Hoogstins (Amsterdam):

Wat een boek heeft Rebecca Boyle geschreven. Dit soort non-fictie heeft bij mij toch wel de voorkeur: een boek dat je zowat alles vertelt over een nagenoeg onbekend onderwerp, en dan ook nog met een fijne schrijfstijl. Hoeveel weten wij nou eigenlijk van de maan? Voor ons is het iets waar landen misschien weer om gaan strijden voor grondstofwinning, maar voor mij is het vaak slechts een lichtpunt aan de hemel. Weinig staan wij stil bij hoe eb en vloed de scheepvaart en maritieme invasies beïnvloed hebben en bij wat een schrik een maansverduistering is als je niet snapt hoe het heelal werkt. Laatst vond ik in een oud boek een boekenlegger uit de jaren veertig, met daarop de ‘lichte uitgaansavonden’ geprint, zodat je in een verduisterd land wist wanneer je een beetje normaal rond kon lopen. Onze maan (‘Ze hangt altijd boven je’) is de perfecte titel voor een heerlijk boek.

Sandra de Jong van boekhandel Novita (Bennekom):

Een prachtig verhaal over liefde in verschillende vormen, familie, moeilijke keuzes, rouw en heling, verdriet en schuldgevoel. Eigenlijk is het niet in woorden uit te drukken. Je voelt het als je dit boek leest, er als het ware in meegezogen wordt. Waar ik eerst een gedachte had van: oh, een roman over het boerenleven en hm, daar heb ik helemaal niet zoveel zin in, veranderde dat al snel in: bij ieder hoofdstuk alvast even verder willen lezen. Hoofdpersoon Beth is getrouwd met Frank en moeder van hun zoontje Bobby. Bobby is door een ongeluk op de boerderij overleden. Dat moet wel het grootste verdriet zijn wat je als ouder kan overkomen. Ieder gaat er op zijn eigen manier mee om. Dan komt Beths eerste grote liefde Gabriel samen met zijn zoontje weer in het dorp wonen. Het ogenschijnlijk kalme leventje wordt op z’n kop gezet. Het klinkt als een clichématige roman, maar niets is minder waar…

Anne ter Beek van INDEX

Poetry Books (Leiden):

Dat poëzie niet zwaar of moeilijk hoeft te zijn blijkt maar weer eens uit de bundel

We zijn nog lang niet halverwege van Wout Waanders. Hij schrijft met een frisse absurditeit die niet vervreemdt, maar je blik juist opent door de speelse omgang met perspectief. Denk bijvoorbeeld aan ‘een klein donkerrood neushoorntje’ dat voor je spreekrecht opkomt tijdens vergaderingen of een shovelchauffeur die verzucht dat hij niet weet hoe hij zichzelf ‘ kan oppeppen weer wat nieuws op te gaan pakken/ en daar dan ook helemaal achter te gaan staan

MORDECHAI

MARCEL MÖRING

(PROMETHEUS, € 27,50)

ONZE MAAN REBECCA BOYLE (ZWARTJES & LABOVIC, € 29,99)

ALS SCHEUREN IN DE AARDE

CLARE LESLIE HALL (LUITINGH-SIJTHOFF, € 23,99)

Deze gedichten zijn toegankelijk en bij momenten komisch, maar blijven weg van een al te kolderieke luchtigheid, want Waanders heeft een scherp oog voor het menselijke. Dat maakt deze poëzie ook liefdevol en ontroerend, lees bijvoorbeeld het prachtige openingsgedicht ‘Een nieuwe stad’ dat, hoewel het werd geschreven voor coronaslachtoffers, universeler is dan dat. Een absolute aanrader voor zowel beginnende als doorgewinterde poëzielezers!

WE ZIJN NOG LANG NIET

HALVERWEGE

WOUT WAANDERS (DE HARMONIE, € 20,00)

Verras je buurvrouw, beste vriend of jezelf met een Boekenpost cadeau-abonnement! Voor slechts € 34,95 ontvangt iemand (of jij) een jaar lang Boekenpost magazine (6 nummers). Het cadeau-abonnement stopt automatisch.

Jesse Keff van Athenaeum | Scheltema (Amsterdam):

Boekblad is de bron van nieuws, trends en ontwikkelingen voor iedereen die werkzaam is in de boekenen uitgeefwereld. De redactie staat bekend om haar betrouwbare vakinformatie voor alle bedrijfsniveaus: van directie tot werkvloer. Op Boekblad.nl staat elke dag spraakmakend

nieuws, plus verdiepende artikelen, blogs, een agenda en vacaturebank. Daarnaast is er het Boekblad magazine en een digitale nieuwsbrief. Wees altijd op de hoogte van het laatste boekenvaknieuws. Probeer Boekblad nu zes maanden voor slechts € 29,95 . Stopt automatisch.