Boekblad #3 Maart 2019

JAARGANG 186 MAART 2019

3

Vakblad voor het boekenvak w ww.boek blad.nl

Ruth Bergmans, Maarten Richel en Harminke Medendorp:

‘ DE SCHRIJVER IS DE CAPTAIN VAN ONS TEAM’ maart 2019  jaargang 186

00

Voor fullcolour fotoboeken

Kanaaldijk OZ 3 8102 HL Raalte 0572 - 34 97 00

info@veldhuis.nl www.veldhuis.nl

Uitgave van Villamedia uitgeverij | www.villamedia.nl

INHOUD

IN DIT NUMMER:

16

10

25 jaar Uitgeverij Eenvoudig Communiceren Een zwembad voor niet-zwemmers

24

Ruth Bergmans, Harminke Medendorp en Maarten Richel:

The Read Shop Hedel Met de hele familie in het boekenvak

‘DE SCHRIJVER IS DE CAPTAIN VAN ONS TEAM’

Vincent van de Vrede over: ‘Prijzen’

08 Over het nieuws

Hans de Sain, Ellen van Veenendaal, Eugene Wijnhoven

21 Column

Marjoleine Wolf: Jarig

22 Boekblad was erbij

Theatertour van Andy ‘De waanzinnige boomhut’ Griffiths

28 Managementboeken

‘Zoeken naar de juiste mix’

38 Boekhandelsprijs

Winnaar Johan Fretz: ‘Het is heerlijk rustgevend om in een boekhandel rond te lopen’

40 Boekverkoper schrijft

Toine Susijn (boekhandel Dekker van de Vegt, Nijmegen) over: It’s About Us

41 Boekverkopers lezen

COLOFON

4

Niet zomaar een bedrijf : Martinus

Nijhoff N.V. 1853-2002. Opkomst,

bloei en ondergang van een boekenimperium

Wilma Seijbel (Uitgeverij Karmijn): ‘Ik investeer veel in persoonlijke contacten’

Redactieadres Louise de Colignystraat 15 1814 JA Alkmaar T (072) 531 49 78 E redactie@boekblad.nl Persberichten welkom op bovenstaand mailadres

06 Vooraf

36 Vakliteratuur

32

Redactie Vincent van de Vrede (hoofdredacteur) Geraldine te Gussinklo (webredacteur) Frank Hockx (eindredacteur)

EN VERDER

Medewerkers aan dit nummer Janny Beima, Maarten Dessing, Mieke van Dooren, Sandra de Jong, Jesse Keff, Hans van der Klis, Sara Luijters, Natasja Merkx, Marcel Misset, Hans de Sain, Toine Susijn, Mik Vaes, Ellen van Veenendaal, Enno de Witt, Eugene Wijnhoven, Marjoleine Wolf.

Uitgeverij Boekblad is een maandelijkse uitgave van Stip Media Adres: Louise de Colignystraat 15, 1814 JA Alkmaar Advertenties Hannah Kriek, sales T (072) 531 49 78 E verkoop@stipmedia.nl

Foto omslag Chris van Houts

www.boekblad.nl

Abonnementen Onze klantenservice is van ma t/m vr telefonisch bereikbaar van 9.00-17.00 uur T (072) 531 49 78 E info€stipmedia.nl Vormgeving colorscan – Den Haag – Alphen aan den Rijn – Doetinchem – Deventer (basisontwerp) Jan Scholtus

Druk Veldhuis (Raalte) © 2019 Stip Media Overname van artikelen is alleen toegestaan met bronvermelding en na overleg met de uitgever.

Voor het kopiëren van artikelen is reprorecht verschuldigd.

Zie voor meer informatie www.reprorecht.nl.

Abonnementsprijzen 2019 Jaarabonnement Boekblad compleet is € 261. ZZP- (kopie KVK-bewijs opsturen) en studentenabonnement (kopie studentenkaart opsturen) is € 141.

Proefabonnement van 3 edities en toegang tot alle online artikelen € 26,50. Boekblad volledig digitaal abonnement € 201.

ZZP- en studentenabonnement € 81. Boekblad tabletabonnement € 105. ZZP- en studentenabonnement € 45. Zie de omschrijving

van de verschillende abonnementen op www.boekblad.nl.

Toeslag buitenland is € 63. Alle abonnementsprijzen zijn exclusief BTW en inclusief verzend- en administratiekosten. Abonnementen worden automatisch jaarlijks verlengd en tot wederopzegging aangegaan, met uitzondering van het proefabonnement. Opzegging kan uitsluitend schriftelijk plaatsvinden tot 3 maanden voor het einde van de lopende

abonnementsperiode. Zie www. boekblad.nl/voorwaarden.

Recensies

Per 1 januari 2012 is een nieuwe wet in werking getreden rondom verlengings- en opzegtermijnen van abonnementen voor consumenten. Dit geldt niet voor abonnementen op vakinformatie, die u uit hoofde van uw beroep of bedrijf bent aangegaan.

ISSN 1586-2897

maart 2019  jaargang 186

5

De uitreiking van de Libris Literatuur Prijs 2018: Murat Isik hoort dat hij de winnaar is.

VOORAF

PRIJZEN

Vincent van de Vrede (hoofdredacteur) vincent@stipmedia

00

www.boekblad.nl

maart 2019 î ‰ jaargang 186

foto: Chris van Houts

Nee, dit stukje gaat niet over de vaste boekenprijs. Of over prijsverhoging als gevolg van een hoger BTW-tarief. Terwijl buiten de regen neerklettert, bekijk ik de CPNB-kalender en zie de aangekondigde prijzenregen die ook dit voorjaar weer op het boekenvak neerdaalde c.q. gaat neerdalen. In maart werden de winnaars bekend van de Inktaap, de Herman De Coninckprijs en de Socratesbeker voor het beste filosofieboek, in april volgen de uitreiking van de gelukkig overeind gebleven Woutertje Pieterse Prijs, de Homerusprijs (tijdens de Week van de Klassieken) en de Prijs voor het Managementboek van het Jaar.

Een mooi begin van dit voorjaarsoffensief vormde de uitreiking van de Boekhandelsprijs die dit jaar zijn vijfde editie beleefde. Nog meer dan in de voorgaande jaren kun je stellen dat de prijs deze keer aan zijn doel beantwoordde: het bekronen van een boek dat meer aandacht verdient. Het winnende Onder de paramariboom van Johan Fretz was in de media minder aan bod geweest dan de boeken van de andere genomineerden (die er wel degelijk waren, al meldt de website van de prijs dat er niet met nominaties gewerkt wordt), als enige van de vier haalde hij bijvoorbeeld niet de longlist van de Libris Literatuur Prijs. Met Fretz kreeg de prijs ook een winnaar die zich nadrukkelijk bewust is van de grote rol die boekverkopers kunnen spelen bij het onder de aandacht brengen van een boek, zo blijkt uit het interview dat we met hem hadden.

De bekendmaking van de winnaar van de Libris Literatuur Prijs vormt op 6 mei ongetwijfeld weer een feestelijk hoogtepunt in de voorjaarsprijzenregen.

De shortlist is bekend, u kunt uw inzetten plaatsen.

Wordt het Van Aken, De Boose, Van Essen, Gerritsen, Hofstede of Pfeijffer? Onze literatuurspecialist heeft al zijn geld gezet op het boek van laatstgenoemde. Ik mag hopen dat hij na 6 mei niet om een voorschot komt vragen‌

00

Home Magazine Boekblad was erbij

Vacatures Agenda

Over het nieuws

Boekenvakkers reageren op de voor hen belangrijkste en opvallendste nieuwsberichten van Boekblad.nl.

HANS DE SAIN

Eigenaar Algemene Boekhandel in Amersfoort, die na de zomer verbouwd zal worden De Algemene Boekhandel (Amersfoort) financiert verbouwing met obligaties Ik ben van plan nog ongeveer acht jaar boekverkoper te blijven en daarom is het nu tijd iets aan het versleten uiterlijk van mijn winkel te doen. Van NOMNOM Design kreeg ik een prachtig plan met een mooie offerte. Hoog tijd dus om via crowdfunding geld bij elkaar te krijgen. Met enige schroom stuurde ik de eerste honderd mails naar een aantal klanten en bekenden. Je snapt hoe blij ik was met de enthousiaste reacties die binnenkwamen, sommige al heel snel.

Ontroerende reacties ook, van mensen die een paar tientjes gaven maar het meervoud wilden geven als ze niet zo arm als de mieren zouden zijn.

Ook een groot artikel in de lokale editie van het Algemeen Dagblad hielp mee om mijn actie onder de aandacht te brengen.

Nu zijn we vier weken verder en het streefbedrag is gehaald.

Wie had dat nou kunnen denken. Ontzettend blij mee.

Kees Schafrat doet een stap opzij bij Boekhandel Broekhuis Natuurlijk denk ik niet direct aan minder werken als ik na het geweldige resultaat van de crowdfund-actie aan een grote

8

verbouwing wil beginnen. Toch las ik het bericht over Kees met belangstelling. Het is inderdaad van groot belang om op tijd frisse jonge mensen in je bedrijf te halen. Nou heb ik daar nu nog geen plek voor maar toch sijpelt het wel eens door mijn hoofd. Mijn situatie is natuurlijk wel anders omdat ik in vijf minuten naar mijn winkel fiets en Kees uren per week in zijn auto zit.

Spul verkozen tot het mooiste boek ter wereld Toen ik vorig jaar bij de mannen van Ef & Ef dit boek voor het eerst zag kon ik er lang niet vanaf blijven. Wat een prachtige vormgeving, wat een mooi papier, wat een geweldig boek.

Maar ik bedacht ook wat ik daarmee moet in Amersfoort. Uiteindelijk ben ik toch vrij soepel afgekomen van een stapel van ongeveer tien exemplaren. Gelukkig had ik nog een stuk of zes exemplaren toen Willem van Zoetendaal zijn prijs kreeg. Daar konden we toch mooi nog een aantal mensen heel blij mee maken.

ELLEN VAN VEENENDAAL

Per 15 januari 2019 begonnen als Coördinator publiciteit bij A.W. Bruna Uitgevers

Vlaamse top 10 (week 8): Thea Beckman op 1 Thea Beckmans Kruistocht in spijkerbroek dat voor € 2,50 te koop is tijdens de campagne ‘Geef een boek cadeau’, stond op nummer 1 www.boekblad.nl

in de Vlaamse top 10 de afgelopen weken.

Ik was een jaar of tien toen ik voor het eerst zelf een boek kocht: Kruistocht in spijkerbroek van een van mijn lievelingsschrijfsters, Thea Beckman. In tegenstelling tot het jaren zeventig-omslag dat gangbaar is (hoofdpersoon Dolf draagt conform de tijdsgeest zijn haar halflang) had mijn versie een prachtig getekend beeld, dat allerlei scènes uit de Kinderkruistocht verbeeldde en doorliep op de flappen.

Het toeval wilde dat Thea Beckman die week kwam signeren (het dorpje waar ik opgroeide werd verder alleen aangedaan door Sinterklaas). Ik herinner me nog dat ik in de rij stond bij de plaatselijke kantoorboekhandel, waar tussen de pennen en multomappen mijn heldin zat. ‘Voor Ellen, spannend he?’ schreef ze boven haar handtekening.

Het boek heb ik al jaren niet meer opengeslagen (op de pagina met de handtekening na dan), maar ik vind het leuk dat kinderen bijna twintig jaar later nog steeds enthousiast zijn. Ondersteund door een mooi initiatief als ‘Geef een boek cadeau’.

Anne Schroën (KBb): ‘Er is de afgelopen vijf jaar meer veranderd dan de 25 jaar ervoor’ Per 1 januari werd Anne Schroën officieel aangesteld als nieuwe directeur van de KBb, De Koninklijke Boekverkopersbond. Een vraag in het Boekblad-interview die me opviel ging over de eeuwige

Lees de besproken artikelen op boekblad.nl spagaat in het boekenvak, die tussen het maatschappelijk ideaal (waarde toevoegen aan de maatschappij) en het ondernemerschap (winst maken). Soms ontmoet je boekverkopers die wat dat betreft indruk op je maken.

Zo raakte ik tijdens een boekpresentatie in het Noord-Hollandse kunstenaarsdorp Bergen in gesprek met Karien en Thomas van de Eerste Bergensche Boekhandel.

Met plezier luisterde ik naar het verhaal over hoe ze bijna twintig jaar geleden de boekwinkel (die in een prachtig, oud pand zit) overnamen van de eerdere eigenaren en hoe dat nog steeds goed gaat.

Toen ze vertelden over de literaire avonden die ze samen met het plaatselijke museum organiseren en waar soms wel honderdnegentig mensen op afkomen, was ik echt onder de indruk. Een mooi voorbeeld van ondernemerschap en de rol die boekhandels kunnen spelen binnen een gemeente.

EUGENE WIJNHOVEN Uitgever Malmberg, verkocht in februari de educatieve titel Biologie voor jou aan Japan VriendenLoterij geeft CPNB en Stichting Lezen half miljoen voor Nationale BoekenBoost Het is een mooi gebaar van de VriendenLoterij dat zij geld beschikbaar stelt om kinderen in aanraking te brengen met boeken.

Als ik dan echter lees wat er met het geld gedaan wordt – honderd scholen met kinderen die thuis niet of nauwelijks met boeken in aanraking komen ontvangen een

‘boekenbon’ van gemiddeld 5000 euro – dan heb ik zo mijn bedenkingen bij de kwaliteit van het geboden onderwijs. Hebben die scholen nu dan helemaal geen boeken? In de afgelopen regeerperioden is de culturele sector fors uitgekleed. Belangrijke instellingen om kinderen met boeken in aanraking te laten komen, zoals buurtvestigingen van bibliotheken, zijn verdwenen. Dat moet nu blijkbaar op enkele plaatsen worden gecompenseerd.

Zou het niet verstandiger zijn kinderen van jongs af aan te leren verhalen te schrijven? Elkaars verhalen laten (voor)lezen en zeggen/ beargumenteren wat hen bevalt?

Laat het een verplicht deel van het curriculum worden van groep 3 tot en met vwo 6. Dan kun je het half miljoen wellicht efficiënter besteden.

Malmberg verkoopt rechten Biologie voor Jou aan Japan Eigenlijk is het vreemd dat dit bericht het nieuws heeft gehaald.

Zijn Nederlandse lesmaterialen ondermaats? Doen die onder voor lesmethoden in, bijvoorbeeld, Duitsland? Kunnen Nederlandse kinderen daarom niet meer lezen en rekenen? Of laten we kansen liggen?

In Nederland zijn de drie grootste educatieve uitgeverijen ieder deel van een internationaal concern.

Malmberg is onderdeel van Sanoma Learning met dochters in België (Vlaanderen en Wallonië), Finland, Nederland, Polen en Zweden. In al die landen bedenkt men op nationaal of regionaal(!) niveau onderwijsconcepten en ontwikkelt men content. Vaak wordt dat verklaard vanuit de verschillende curricula. Maar als je de curricula naast elkaar legt, is er een grote overlap. Bij toeval maart 2019  jaargang 186

ontdekte een Japanse professor onze biologiemethode. Ondanks het feit dat bepaalde aspecten niet in het Japanse curriculum aan bod komen, is hij onder de indruk van de kwaliteit. Onze sterke Nederlandse merken zouden we onder de aandacht moeten brengen bij buitenlandse partijen. Met een kleine investering valt er vooral in Europa veel laaghangend fruit te plukken.

Bek, Boeken en Bijzonders houdt ermee op Wie van u koopt er weleens een boek online? Beseft u dat u bij iedere online bestelling broodroof pleegt ten aanzien van uw vakgenoten? Dat u de erbarmelijke arbeidsomstandigheden in de magazijnen bij Bol.com en consorten ondersteunt? Dat uw gedrag ertoe leidt dat winkelstraten vervallen tot spookstegen? Dat het straks niet meer interessant is voor jonge mensen om later ‘iets’ met boeken te gaan doen, omdat daar toch geen toekomst in zit? En dat zo een kwaliteitscrisis kan ontstaan?

Als wij, u en ik, nou eens ophouden met online aankopen, zelfs als dat enkele procenten scheelt, dan hoeven we binnenkort niet meer te lezen dat (weer) een van de mooiste boekhandels van Nederland haar deuren moet sluiten. 

9

DE VISIE

Harminke Medendorp, Ruth Bergmans en Maarten Richel:

‘ DE SCHRIJVER IS DE CAPTAIN VAN ONS TEAM’ Een nieuw model in de uitgeverijwereld: een vast team van freelancers dat wordt ingehuurd door een schrijver. Harminke Medendorp, Ruth Bergmans en Maarten Richel hebben zo al vier top tien-hits gescoord.

Tekst Maarten Dessing Beeld Chris van Houts

D

at steeds meer auteurs in eigen beheer uitgeven is inmiddels bekend. En dat ze regelmatig succes hebben ook. Van Paulien Cornelisse tot Walter en Natalia Rakhorst (Project gezond), van Frank Krake tot David de Kock & Arjan Vergeer (365 dagen succesvol) – de afgelopen jaren hebben selfpublishers nooit ontbroken in de Bestseller 60. Drie titels uit deze categorie haalden ook de top 100 bestverkochte boeken van 2018.

Minder bekend is dat een aantal auteurs werkt met een vast team: Harminke Medendorp voor redactie en uitgeefcoördinatie, Ruth Bergmans voor publiciteit en marketing en New Book Collective van Maarten Richel voor de distributie en sales. Zij zijn verantwoordelijk voor de bestsellers van Paulien Cornelisse (De verwarde cavia en Taal voor de leuk), Tommy Wieringa (Dit is mijn moeder) en Rick Pastoor (Grip – het geheim van slim werken). Dat op al deze boeken een ander uitgeverijlogo staat, is vanzelfsprekend, maar vertelt niet het hele verhaal. Ook omdat zij niet op factuur- maar op royaltybasis werken.

Half februari waren ze met zijn drieën naar een optreden van Paulien Cornelisse in Londen gegaan om het succes van hun uitgaven te vieren – en om hun auteur daar te verrassen. Maar ook om nieuwe plan-

www.boekblad.nl

maart 2019  jaargang 186

nen te maken. Het succes en de onderlinge chemie is zo groot dat het zeker niet blijft bij deze titels. Al willen ze dáár liever nog niet over praten. Daarvoor bevinden de nieuwe projecten zich nog in een te pril stadium.

Plezier Hoe zijn jullie bij elkaar gekomen als zakenpartners?

Medendorp: ‘Via Paulien Cornelisse, zou je kunnen zeggen. Zij was bezig met haar kantoorroman, die gewoon bij haar vaste uitgeverij [Atlas Contact, md] uit zou komen. Ze had wensen op productiegebied.

Wilde ook meer zelf ondernemen, zoals ze dat gewend was te doen met haar theaterproducties. Maar ze kwam er niet helemaal uit met haar uitgeverij en besloot het heft in eigen hand te nemen. Dus toen vroeg ze aan mij, omdat ik al – door haar – was gevraagd om de redactie van De verwarde cavia te verzorgen: “Kan ik het zelf organiseren, denk je?” “Waarom niet?”, reageerde ik, “ga het vooral onderzoeken.”

Daarop heb ik met haar nagedacht over het team dat je nodig hebt. En zo kwamen we uit bij Ruth voor de promotie en Maarten voor de distributie en sales.’

Jullie kenden elkaar natuurlijk al lang.

Richel: ‘Natuurlijk. We zijn generatiegenoten, die alle drie lange tijd in dienst hebben gewerkt en daarna zelfstandig zijn geworden. Ruth werd zeveneneenhalf jaar geleden freelancer, Harminke vijf jaar geleden.

En ik begon in het najaar van 2014 voor mezelf. Alleen niet als freelancer. In het begin zat ik hier met Joke de Witte en Dian van der Zande. Ik deed wel in mijn eentje de verkoop. Inmiddels zijn we bij New Book Collective met zijn zessen: vier mensen voor de verkoop, twee voor de promotie.’

Medendorp: ‘We hadden alleen nog nooit met elkaar samengewerkt – ook niet bij de bedrijven waar we hiervoor in dienst waren. Ik benaderde Ruth omdat ik steeds hoorde dat zij de beste was in haar vak. En zij was freelancer, dat was een voorwaarde. Maarten kwam er daarna bij. Distributie en sales waren nog de missing link.’

En toen jullie elkaar hadden gevonden?

Medendorp: ‘Toen dachten we: volgens ons zijn we – sa-

11

DE VISIE Ruth Bergmans: ‘Het verdienmodel maakt ons medeondernemer’

ders als je er zo met huid en haar in zit.’

Leverden de eerste vier boeken meer op dan wanneer jullie je gebruikelijke uurtarief hadden gefactureerd?

Medendorp: ‘Ja. Maar vergeet niet dat we er al één, in het geval van Rick zelfs twee jaar werk in hebben gestoken voor we onze eerste inkomsten zien.’

Bergmans: ‘Tegelijk is geld absoluut niet onze drijfveer, omdat we dit eigenlijk naast ons gewone werk doen.

De drijfveer is het plezier. Ook bij de schrijvers, die eigenaar van hun creativiteit willen zijn. Dat merk je bijvoorbeeld als Tommy ons foto’s stuurt van een top 10 in een winkel. Dat is niet het plezier van een schrijver, maar dat van een uitgever.’

RUTH BERGMANS 1978 Geboren te Den Haag 2001 Algemene Letteren aan de Universiteit Utrecht 2000-2002 Pr-medewerker J.M. Meulenhoff 2002-2006 Pr-medewerker bij Amstel Uitgevers 2006-2010 Marketingmanager Ambo|Anthos 2010-2011 Projectcoördinator bij de stichting CPNB 2011-heden Freelance boekpromotor 2015-heden Coachingsbureau Bergmans en Drijver, met actrice en schrijver Anna Drijver

men met Paulien als schrijver en uitgever – compleet, laten we eens kijken hoe ver we komen. Natuurlijk waren we niet echt compleet. Je hebt een vormgever nodig, goede persklaarmakers en correctoren, een drukker, vertegenwoordiging in Vlaanderen. Maar die zijn allemaal in te huren. Wij bleken met zijn drieën, met onze intussen behoorlijk lange ervaring, een volledig uitgeefteam te vormen waarin iedereen elkaar heel goed aanvult – en we kunnen allemaal een relevant netwerk meebrengen dat aansluit op het netwerk en de kennis van de schrijver. Het enige wat we niet kunnen bieden is het vertegenwoordigen van vertaal- en nevenrechten. Maar dan kunnen we schrijvers wel koppelen aan goede mensen. Zo heeft Marleen Seegers, die ik kende via mijn vorige baan bij Podium, voor Paulien de rechten van De verwarde cavia aan meerdere landen verkocht.’

Is de samenwerking meer dan drie keer jullie specialisme bij elkaar opgeteld?

Medendorp: ‘Ik denk het wel. We kunnen over elke stap in het proces met elkaar klankborden. Ik maak de calculatie, maar overleg daarover vanaf het begin met Ruth en Maarten. Is dit genoeg marketingbudget? Of willen we na twee maanden een extra duw geven en is het dan slim om de schrijver aan te raden daar al geld voor te reserveren? Maarten en Ruth zijn ook goede lezers en geven zo feedback op mijn redactie. En zo bespreken zij weer hun pr- en verkoopplannen in de

12

Rugby

groep. Is dit de goede mediamix in de publiciteitscampagne? Welke acties doen we met de zelfstandige boekhandel en wat met een partij als AKO?’ Hebben jullie wel individuele contracten met auteurs?

Bergmans: ‘Ja. Maar anders dan bij onze gebruikelijke opdrachten. Normaal werk ik op uurtarief en stuur ik een factuur. Voor dit en de andere projecten die we met zijn drieën doen, werken we op basis van een omgekeerd royaltymodel. De auteur, die ook investeert, krijgt de volledige omzet. Wij ontvangen daar een percentage van.’

Richel: ‘New Book Collective werkt sowieso met dit model. Wij zijn afhankelijk van de omzet van de uitgeverij die wij vertegenwoordigen. Voor impresariaten en theatermakers is het een gebruikelijk model. Voor mij is het enige verschil dat ik nu betrokken ben bij het maakproces van een boek. Vanaf het allereerste begin zelfs.’

Waarom kiezen jullie voor betaling achteraf?

Bergmans: ‘Het is natuurlijk een risico. Maar wij gaan dat alleen aan als we in een project geloven. We weten ook wat we zelf kunnen bewerkstelligen. Het verdienmodel werkt daarbij als een soort toets, omdat het ons dwingt om serieus na te denken over de vraag: hoe groot kan het succes worden? Het maakt ons ook mede-ondernemer. En natuurlijk werken we allemaal heel hard voor onze opdrachtgevers, het is toch an-

www.boekblad.nl

Beviel de onderlinge samenwerking meteen bij het eerste project?

Bergmans: ‘Absoluut. Het grappige was dat we elkaar heel weinig hebben gezien. Het contact liep vooral via appen en bellen – Harminke en ik zijn door dit interview ook pas voor de tweede keer op het kantoor van Maarten. Maar het liep allemaal zo gesmeerd.’

Medendorp: ‘Het eerste project werkte ook goed omdat Paulien ervaring heeft als creatief ondernemer. Ze is gewend om tijd en geld te investeren. Daardoor waren we in staat om meteen serieus in te zetten, ook al was het ons eerste project. Het was spannend wat De verwarde cavia zou gaan doen. Een roman over een cavia op kantoor is iets totaal anders dan een taalboek.

Maar dankzij haar lef konden we er echt voor gaan.’

Bergmans: ‘En toen sloeg de cavia aan. Het boek haalde de top 10 van de Bestseller 60. Het kreeg een

MAARTEN RICHEL

nominatie voor de NS Publieksprijs. En het ging maar door. Dus toen we een onverwachte evaluatie hadden – ik was bevallen en Harminke en Maarten kwamen op kraamvisite – dachten we snel: dit smaakt naar meer.

Wat zouden we nog meer kunnen doen?’

Medendorp: ‘We hebben alle drie onze eigen bedrijven, waar we voldoende werk en veel plezier aan ontlenen.

Er was geen noodzaak om verder te gaan. Maar wij hebben zo’n goede chemie. Het is een feest om met elkaar te werken. Het zou zonde zijn om zoiets unieks niet voort te zetten.’

Hebben jullie daarop actief gezocht naar nieuwe projecten?

Bergmans: ‘Dat ging heel organisch. Op het moment dat we bedachten hoe superleuk het zou zijn om het nog eens te doen, kwam Rick Pastoor via Harminke op ons pad.’

Medendorp: ‘Ik begeleid freelance de boeken van De Correspondent. Dus toen Rick aan mede-oprichter Ernst-Jan Pfauth vroeg of hij een redacteur kende, kwam hij bij mij terecht. Ik was enthousiast over zijn idee. Vervolgens bleek halverwege het gesprek dat hij Grip in eigen beheer wilde uitgeven, met een team professionals. Ik was verrast, maar besefte later hoe goed dat past bij dit boek, waarin hij uitlegt hoe je je doelen kunt vaststellen om iets voor elkaar te krijgen.

Het zelf uitgeven is een logische uitkomst van het

Maarten Richel: ‘Wij hebben geen kantoor of overhead’

1975 Geboren te Amsterdam 2003 Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de UvA 2000-2005 Marketing & sales Uitgeverij Maarten Muntinga 2005-2011 Directeur Uitgeverij Maarten Muntinga 2011-2013 Directeur The House of Books 2014-heden Directeur New Book Collective, opgericht met Joke de Witte

maart 2019  jaargang 186

13

DE VISIE

boek. Dus zei ik direct: dan weet ik wel een team voor je. Overigens had Rick eerder met een uitgeverij gesproken, maar dat leidde niet tot een samenwerking.’

Bergmans: ‘Dat was voor ons echt het moment om in het diepe te springen. Rick was, anders dan Paulien, voor het publiek nog onbekend. Zijn boek was zeker nog niet af, en het was in een genre – management – dat ons niet automatisch als een handschoen paste.

Maar we hadden hem ontmoet, we werden enthousiast van zijn verhaal en besloten het avontuur aan te gaan.’

Richel: ‘Tommy Wieringa kwam niet veel later via mij.

Omdat ik met hem rugby, praatten we wel eens over het boekenvak. Ik had hem ook een keer uitgelegd hoe we dat deden met Paulien. Een keer langs de zijlijn, biertje in de hand, kijkend naar de volgende wedstrijd. Daar is het plan voor Dit is mijn moeder uit voortgekomen. Harminke kende hij al, omdat zij zijn redacteur was van de novelle die hij bij Hollands Diep uitgaf. En Ruth werd het logische derde puzzelstukje.’

Bergmans: ‘En nu is het niet zo dat we worden bedolven onder de ongevraagde manuscripten of zo, maar we worden zeker benaderd.’

Is jullie manier van werken geschikt voor iedere schrijver?

Richel: ‘Onze drie auteurs zijn allemaal heel andere types. De enige overeenkomst is: ze wilden dit echt.

Ze wilden niet alleen maar schrijver zijn, ze wilden hun boek ook uitgeven – en zich dus pro-actief bezig houden met alle facetten van het uitgeven. Denk aan kwesties als: wat zijn de prijzen en verschillen tussen alle soorten papier?’

Bergmans: ‘Dat merkten we zo goed aan Tommy en Paulien: ze hadden allebei echt zin in het avontuur.

Het is dan leuk om te zien hoe ze allebei, met jaren uitgeefervaring, er anders mee omgaan dan Rick, die die ervaring niet heeft en zelfs in eerste instantie digitaal denkt. Hij stelt heel andere vragen, die ons doen nadenken over dingen die we eigenlijk vanzelfsprekend vinden, maar hij wil even sterk greep houden op het proces.’

Zijn het ook types die geen tegenspraak meer dulden?

Bergmans: ‘Integendeel. Het is ook een voorwaarde om samen te kunnen werken: dat we alles – zij het respectvol – tegen elkaar kunnen zeggen. Anders is het onverstandig voor schrijvers om met ons te werken.

Als hij of zij onze adviezen niet wil, kan hij het uiteindelijk maar beter zelf doen. Er zijn natuurlijk wel eens discussies, maar dan is het altijd: “onderbouw het maar”. Die discussies dwingen ons allemaal om goed na te denken over ieder aspect van het uitgeefplan.’

Ondernemerschap Wat is het essentiële verschil tussen een uitgeverij en jullie drie als uitgeefteam?

Richel: ‘Dat de schrijver de baas is. Hij investeert. En wat is gebruikelijk als iemand investeert? Dat hij de

14

controle heeft en een mooi resultaat wil. Normaal is dat de uitgeverij, nu de schrijver.’

Medendorp: ‘De schrijver is de captain van ons team.

En die rol levert hem een transparantie op die hij zeer waardeert. Ik denk dat we zelfs de kracht daarvan nog hebben onderschat. Elke stap in het uitgeefproces ligt open en bloot op tafel. Vanuit onze expertise adviseren wij de schrijver, maar hij hakt de knoop door.’

Harminke Medendorp: ‘We kunnen over elke stap in het proces met elkaar klankborden’

HARMINKE MEDENDORP

Kun je daar voorbeelden van geven?

Medendorp: ‘Paulien heeft heel specifieke wensen voor het omslag. Het papier van Taal voor de leuk heeft een tweed-structuur. Dat is fors duurder. Maar zij kan helemaal zelf bepalen hoeveel geld zij daaraan uitgeeft. Tommy heeft een lievelingspersklaarmaker.

Omdat diegene ook freelancer is, konden wij hem inhuren. Althans, dat deed Tommy; wij bemiddelen daar voor hem in en regelen het. Hetzelfde gold voor zijn vormgevers: Brigitte Slangen voor het omslag, Martien Frijns voor het binnenwerk en Floris Tilanus voor het logo van zijn uitgeverij. Hij kon met zijn lievelingsteam werken. En Rick wil de e-boekversie van Grip – een boek dat bedoeld is om mensen te helpen om hun werk en dromen te realiseren – gratis ter beschikking stellen aan non-profitorganisaties. Omdat hij graag mensen vooruit helpt. Binnen een week was het geregeld.’

Toch heb je een heel spectrum tussen de manier van werken van jullie en die van een uitgeverij.

Denk aan Bertram + de Leeuw die kosten en baten deelt met de auteur.

Richel: ‘Het is een glijdende schaal. Vroeger had je alleen het klassieke uitgeefhuis. Er zijn nu veel meer modellen om een boek naar de lezer te brengen.

Maar het blijven wel allemaal uitgeefhuizen. Wij zijn dat niet. Wij hebben geen kantoor of overhead. Wij hoeven geen fonds of oeuvre te bouwen. We hoeven geen titels te doen om een catalogus te vullen. Wij werken puur projectmatig: titel voor titel. Projecten waarvan de schrijver de uitgever is.’

In het algemeen kun je wel stellen dat uitgevers steeds meer zeggenschap aan hun auteurs geven.

Medendorp: ‘Ja. Dat komt doordat het netwerk van schrijvers steeds belangrijker wordt voor uitgevers.

Schrijvers hebben een nog grotere rol gekregen in de promotie van hun werk. Je ziet dat schrijvers mede daarom ondernemender zijn geworden, wat soms wordt versterkt door het feit dat ze minder met hun boeken zijn gaan verdienen en daardoor voor meer opdrachtgevers werken. De uiterste consequentie van dat groeiende ondernemerschap is dat zij kiezen voor een model dat wij bieden. Maar je ziet ook dat steeds meer uitgeverijen tegemoet komen aan de ondernemingslust van schrijvers, door meer in gesprek te gaan over het uitgeefproces en schrijvers er meer controle over te geven.’

www.boekblad.nl

1974 Geboren te Goirle 1998 Kunst- en Cultuurwetenschappen aan de Erasmus Universiteit 1997 Redactie-assistent L.J. Veen 1999-2000 Redacteur Uitgeverij Holland 2000-2004 Acquirerend redacteur Uitgeverij Van Goor 2004-2013 (Hoofd)redacteur bij Uitgeverij Podium 2013-heden Zelfstandig redacteur, werkzaam voor vele uitgeverijen en schrijvers

Zoals Atlas Contact doet door schrijvers toegang te geven tot hun verkoopgegevens bij CB? Of Pluim dat een schrijverscoöperatie sticht?

Bergmans: ‘Bijvoorbeeld. Hoe meer transparantie een uitgever biedt, hoe beter het is in ieder geval. Dat hebben wij wel gemerkt. Onze schrijvers kunnen ook zelf bij CB zien hoeveel exemplaren zij bij welke boekhandel hebben verkocht tegen welke korting. Daar zijn ze heel blij mee.’

Dynamisch Werken meer auteurs op een vergelijkbare manier als jullie auteurs met jullie?

Richel: ‘Dat weet ik niet zo goed. Er zijn zeker meer auteurs die het zelf doen natuurlijk. Sonja Bakker.

Fajah Lourens. Nanda Roep. Maar ik weet niet precies hóé zij het hebben aangepakt. Misschien komt Frank Krake het dichtst in de buurt. Hij had hetzelfde uitgangspunt als Paulien: hij wilde het graag zelf doen, wist dat hij niet alles kon en bedacht toen welke kennis hij moest inhuren. Ik heb veel bewondering voor zijn aanpak. Maar ik geloof niet dat er zo’n vast team bestaat als wij nu vormen?’

Wat zegt de groei van selfpublishing over de ontwikkeling in het vak?

Richel: ‘Dat het vak enorm in beweging is. Zoals Anne Schroën [directeur KBb, md] in het vorige nummer

van Boekblad zei: er is de afgelopen vijf jaar meer veranderd dan de vijfentwintig jaar daarvoor. Dat geloof ik ook. De klassieke uitgeverij is niet meer het goede model om uit de kosten te kunnen komen. Daarom is iedereen bezig het bedrijfsmodel flexibel te maken.

En omdat iedereen andere oplossingen kiest, is er enorm veel variatie. Wat wij bieden is maar één van de oplossingen die zijn ontstaan.’

Medendorp: ‘Dat denk ik ook. Toen ik twintig jaar geleden bij een uitgeverij ging werken, leerde ik calculeren. Toen ik vijf jaar geleden wegging, hanteerden we nog steeds dezelfde calculatiemodellen. En nu is dat aan het bewegen. Er is ook niet meer één werkwijze.

Zo geeft Rick zijn boek enerzijds op een traditionele manier uit, maar is hij tegelijkertijd een jaar voor verschijnen nieuwsbrieven over zijn onderwerp gaan versturen om zo mensen te interesseren en pre-orders te werven. Je ziet overal dat soort experimentele combinaties. Ook zie je schrijvers als Tommy die én hun uitgeverij trouw blijven én af en toe een boek elders uitbrengen. Heel interessant allemaal. Ik heb wel eens uitgevers horen verzuchten dat het vroeger leuker was. Nou nee. Het wordt alleen maar leuker en dynamischer.’

Bergmans: ‘Het is ook niet voor niets dat wij als freelancers zoveel werk hebben. Uitgeverijen willen flexibeler werken en huren meer mensen van buiten in. Wat wij doen, had daarom tien jaar geleden ook niet gekund.’ 

maart 2019  jaargang 186

15

UITGEVERIJ

25 jaar Uitgeverij Eenvoudig Communiceren

EEN ZWEMBAD VOOR NIETZWEMMERS Ralf Beekveldt richtte een kwart eeuw geleden Uitgeverij Eenvoudig Communiceren op, die inmiddels in meerdere Europese landen actief is met het uitgeven van boeken en kranten voor mensen die moeilijk lezen.

Tekst Enno de Witt

B

eekveldt schreef 25 jaar geleden als freelance journalist voor onder meer De Volkskrant, toen hij via via een klus kreeg in de gehandicaptenzorg die zijn carrière een nieuwe richting instuurde.

Met onvermoede gevolgen. ‘Ik deed binnen korte tijd vrij veel voor organisaties in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking in Den Haag.

De emancipatie van mensen met een verstandelijke beperking maakte destijds een grote sprong voorwaarts en daar zat ik ineens middenin. Ik schreef er veel over en had vaak het gevoel dat de mensen zelf niet goed wisten wat hun eigen emancipatie inhield. Ik heb toen een plan bedacht om een krant voor ze te maken. Dat vonden de organisaties een leuk idee, maar ze wilden het niet zelf doen, ze vonden dat het niet hun taak was, en ook de overheid bemoeide zich er niet mee. Ik heb toen zelf wat hulp en geld bij elkaar gescharreld en ben de Okee-krant begonnen.’

16

Die kwam er met steun van onder meer de provincie Zuid-Holland, waarna het geld meteen op was. ‘Maar ik had a gezegd en moest nu ook b zeggen.’

Hokjes Beekveldt zette door en probeerde overal abonnementen te slijten, van gezinsvervangende tehuizen tot losse individuen. ‘Iedereen zei over mijn doelgroep altijd dat ze meer kunnen dan we denken. Het leek me dan handig als die zichzelf op de hoogte houdt van wat er allemaal verandert in de wereld. Anders is het net alsof je vrouwenemancipatie door mannen laat doen. Ze moeten hun eigen stem hebben, dat begint met zelf communiceren en weten wat er aan de hand is. In mijn naïviteit als beginnende uitgever leek dat me het ei van Columbus. De werkelijkheid was wat weerbarstiger, maar zo is de uitgeverij begonnen.’

Er kwamen meer kranten bij en ook boeken. De doelgroep werd flink

www.boekblad.nl

breder dan alleen mensen met een verstandelijke handicap, de uitgeverij is zich gaan richten op zo ongeveer iedereen die moeite heeft met lezen: een brede, gevarieerde doelgroep zoals laagopgeleiden, nieuwkomers, mensen met een leesbeperking (dyslexie of afasie) en ouderen. Maar ook veel jongeren hebben moeite met lezen: ‘Denk alleen al aan het feit dat meer dan 30 procent van de leerlingen die het Primair Onderwijs verlaten het streefniveau voor lezen niet haalt. Dat is overigens ook nog eens een toename van bijna 10 procent in de afgelopen twee jaar’, aldus Beekveldt.

‘Als je makkelijk te lezen kranten en boeken maakt voor bepaalde doelgroepen, dacht ik, waarom zouden die ook niet goed te lezen zijn door andere?

Waarom worden we geen uitgeverij voor iedereen die moeite heeft met lezen. Er waren in die tijd, eind jaren negentig, al wel wat kleinere initiatieven, maar die waren altijd heel erg specifiek doelgroepgericht. Je had dingen voor mensen met een verstandelijke beperking of voor vluchtelingen, noem maar op. Die konden nooit zelfstandig blijven bestaan, omdat hun doelgroepen te klein waren en ook niet kapitaalkrachtig. Ze waren afhankelijk van de overheid, maar die was niet erg happig op financiering van communicatie, dat gebeurde eigenlijk alleen tijdelijk. Wij hebben van meet af aan alles zelf gedaan, anders hadden we na een jaar weer het loodje gelegd, want subsidies houden een keer op. Zeker

als je onder een grotere organisatie hangt komt er altijd een moment dat het minder belangrijk wordt gevonden wat je doet, dat er gekeken wordt wat de effecten zijn en of het wel bij het beleid past. Voor bestaande uitgeverijen was wat wij deden niet interessant, omdat de doelgroep bijzonder weinig kapitaalkrachtig is en zich in feite heeft afgewend van lezen. Wij hebben een zwembad voor niet-zwemmers. Een discotheek voor doven. Je maakt iets voor een doelgroep die er eigenlijk niet om vraagt. Wij hebben het verschil gemaakt door het op te tillen naar een boven-doelgroepenniveau, juist door er een echte uitgeverij van te maken.’ Het betekende ook dat de stichting waarmee was begonnen, werd omgezet in een BV die slagvaardiger kon opereren en zichzelf zou moeten kunnen bedruipen. Ook al was en is er bij tijd en wijle steun van diverse externe fondsen.

Het gouden idee was dat een makkelijk boek interessant is voor iedereen die

RALF BEEKVELDT: ‘LITERATUUR VOOR LAAGGELETTERDEN IS NIET DUF’

moeite heeft met lezen en dat de reden daarvoor er niet zoveel toe doet. ‘We dachten inclusief en stopten mensen niet in hokjes. De insteek was het lezen zelf. Dat is erg belangrijk voor iedereen die mee wil doen aan de maatschappij, of dat nou een asielzoeker is die later in Nederland is gekomen of een verstandelijk beperkte. We vinden allemaal dat die deel moeten uitmaken van de samenleving en dat kan alleen als je kunt lezen en schrijven op een bepaald niveau.’

maart 2019  jaargang 186

Landsbelang Die gedachte kreeg stevig voet aan de grond toen prinses Laurentien en de stichting Lezen & Schrijven (L&S) er aandacht voor vroegen. ‘Wij waren er al ruim tien jaar mee bezig, maar zij brachten het onder één noemer: functioneel analfabetisme. L&S zorgde er met de stichting voor dat de maatschappij zich ervan bewust werd dat ook in een hoog ontwikkeld land als Nederland nog laaggeletterdheid is. Niet dat we allemaal analfabeten hebben, maar er worden steeds meer eisen gesteld aan lezen en schrijven, en daar was een gat aan het vallen.

Het heeft voor ons de nodige deuren geopend. Het thema laaggeletterdheid kwam ineens breed op de agenda, het ging niet alleen maar om een aantal bibliotheken of een ministerie, het was ineens landsbelang en daar heeft prinses Laurentien wel voor gezorgd. Wij konden als pionier samen dingen doen en laten zien dat het niet alleen gaat

17

UITGEVERIJ

25 jaar Uitgeverij Eenvoudig Communiceren

om bewustwording, maar dat je ook mensen iets moest kunnen aanbieden.’

Veel van de makkelijk lezen-boeken zijn hertalingen van bestaand werk, waaronder ook literatuur, vanuit de gedachte dat mensen als ze voor hun plezier lezen ze niet alleen hun niveau verhogen, maar ook bijhouden wat ze hebben geleerd. ‘Ongemerkt doe je toch allerlei leesvaardigheden op en je maakt leeskilometers. Je wordt er steeds beter in en je vocabulaire groeit. Je bent in staat je in te leven in andermans denken en wereld, kortom: wat lezen bij een lezer teweegbrengt.

Ons aanbod is net als bij veel andere uitgeverijen zo breed mogelijk. We geven niet alleen hertaalde literatuur uit, maar ook non-fictie, over onderwerpen voor immigranten (bijvoorbeeld hoe leef je in Nederland, zaken rondom gebruiken, geschiedenis van Nederland), maar ook boeken voor jonge mensen die van school komen, over hoe je je geldzaken regelt tot hoe de democratie functioneert, alles in makkelijke taal.’

Een overeenkomst met reguliere uitgeverijen is ook de personele bezetting.

Vast in dienst zijn zeven mensen, de rest wordt gedaan door een flexibele schil. ‘Alleen coördinerende functies zijn vast, dat kan ook niet anders, anders ga je het niet redden.’ De boeken liggen bij het CB en worden verkocht via de eigen website en de boekhandel.

‘In een aantal boekhandels liggen we prominent, bijvoorbeeld in De Nieuwe Boekhandel, andere zijn nog wat schroomvallig. Maar die zien ook dat mensen met onze catalogus in de hand boeken komen bestellen. Zo heeft Van Piere sinds kort bij de afdeling NT2 ook een plekje makkelijk lezen.

We merken dan ook dat boekhandels steeds meer belangstelling hebben.

Ze zien dat hier een maatschappelijke missie ligt.’

Trofee Betrekkelijk weinig titels verschijnen als e-boek. Op zich zou dat geen probleem zijn, zegt Beekveldt, al zijn uitge-

18

vers daar soms wat voorzichtig in. ‘Zeker in het onderwijs is kopiëren zo ongeveer het categorisch imperatief, iedereen is bezig om zoveel mogelijk materiaal tegen zo laag mogelijke kosten bij elkaar te scharrelen. Ik kan dat leraren niet kwalijk nemen, maar voor ons is dat nog wel eens een verliespost.

Maar de belangrijkste reden om niet vaak een e-boek uit te brengen is dat onze lezers iets op papier willen, iets tastbaars, waar je in terug kunt bladeren als je even de draad kwijt bent. Wat ook meespeelt is de trofeekant: ze lezen voor het eerst een boek. Dat is ook de inhoud van de fanmail die we vaak krijgen: “Ik heb voor het eerst in mijn leven een boek gelezen en dat was een boek van jullie.” Deze mensen hebben lezen en schrijven nodig voor de rest van hun maatschappelijke ontwikkeling en een uitgelezen boek in je kast geeft extra motivatie. Maar ook bij onze lezers moet het boek concurreren met beeldschermen. De grote uitdaging voor een uitgever is niet de digitalisering van het boek zelf, maar het lezen ten opzichte van al die beeldschermconcurrentie.’

Het aantal nieuwe titels dat per jaar verschijnt bij Eenvoudig Communiceren ligt al enige tijd tussen de veertig en vijftig, het totaal aantal verkochte boeken in Nederland bedraagt jaarlijks ongeveer 50.000. ‘Zoals elk bedrijf kijken we heel goed naar wat we uitgeven en voor wie en zorgen we ervoor dat we niet de zaak uithollen door teveel uit te geven. We hebben ook te maken met alles wat iedere uitgever meemaakt.

Boeken waarvan je veel verwacht maar die het totaal niet doen, boeken die in de marge zijn gemaakt en ineens wel scoren. Bij ons is er wel minder verschil tussen de “frontlist” en de “backlist”.

We hebben weinig bestsellers, sommige titels staan vijftien jaar in het vak. Aan een vereenvoudigde versie van het leven van Anne Frank bijvoorbeeld blijft behoefte. Goed gelezen worden ook de series van BoekenBoeien.nl en de Reality-reeks, bestemd voor jongeren in de

www.boekblad.nl

brugklas van het vmbo, met spannende verhalen en thema’s als anorexia, drugs en drank. Die zijn heel goed geschreven met herkenbare onderwerpen, waar we de taboes niet schuwen. Literatuur voor laaggeletterden is dus niet duf. Het kenmerkende van BoekenBoeien.nl is dat in elk van de twintig delen tachtig schooltaalwoorden vmbo zijn verwerkt. Zo werken wij mee aan vakoverstijgend onderwijs. Overigens was de leeftijd van twaalf jaar voor ons lange tijd de ondergrens, maar we zijn nu ook naar het primair onderwijs aan het kijken, vanaf een jaar of tien.’

Bewerkingen Het (her)schrijven van boeken voor laaggeletterden vergt vaardigheden die niet allemaal uit een boekje kunnen worden geleerd. Beekveldt heeft enkele auteurs die zich erin hebben bekwaamd en die opdrachten krijgen voor hertalingen.

‘We hebben net Turis van Özcan Akyol laten hertalen. We vragen dan eerst de betreffende uitgeverij en de auteur of dat mag. We betalen ook voor de rechten, je kunt het haast zien als een vertaling. Hoewel die vergelijking mank gaat, want we maken er een nieuw boek van: we laten het opnieuw schrijven, waarbij soms wordt ingegrepen in de plot. Een makkelijk boek is niet alleen makkelijke taal, we maken ook keuzes als er teveel wordt uitgeweid of teveel verhaallijnen ontstaan. De auteur wordt daar niet bij betrokken, we hebben de vrije hand. Als het klaar is mogen ze nog wel even kijken om te zien of het past.

Als een auteur zich ermee wil bemoeien is dat prima, maar de meeste zien dat het best complex is, die laten het graag aan ons over, in goed overleg. Het heeft nooit problemen opgeleverd. En als het meezit gaat een deel van onze lezers door, krijgt meer en meer leesniveau en groeit uit ons fonds. Daarmee creëer je ook nieuwe lezers voor het oorspronkelijke boek. We boren voor de uitgeverij en de auteur een nieuwe doelgroep aan en betalen er ook nog voor, hoe mooi wil je het hebben.’

Het team van Uitgeverij Eenvoudig Communiceren

Er is geen wetenschappelijk onderbouwde basis voor het proces van taalvereenvoudiging, aldus Beekveldt.

‘Ik zie nog niet zo snel een computer een hertaling maken en ik weet ook niet of dat er ooit zal komen. Er zijn wel allerlei regels. We hebben ooit een compendium gemaakt van vijftig regels voor eenvoudig schrijven, maar wie die puur en alleen in de gaten houdt komt niet ver. Het is ook een kwestie van taalgevoel, zeker als je literair vertaalt moet je weten hoe een plot in elkaar zit. Onze beste hertalers zijn zelf schrijver, ze hebben Fingerspitzengefühl, zijn goed in staat een verhaal te vertellen, want je kunt het nog zo makkelijk maken, als de verhaallijn er niet inzit is het nog niet leesbaar.’

Commitment De activiteiten van de uitgeverij in Nederland breiden zich steeds verder uit, door het aanboren van meer en meer doelgroepen. Wat volgens Beekveldt niet meer dan normaal is: ‘Dat doen alle uitgevers. Zo kijken wij ook naar onze omgeving. Komen er meer vluchtelingen, dan maken wij meer voor vluchtelingen.’ Intussen wordt de ervaring die in eigen land is opgedaan ingezet in andere Europese landen. Dat begon in België, tien jaar geleden startte Eenvoudig Communiceren een uitgeverij in Duitsland, vijf jaar later

twee in Engeland, voor respectievelijk fictie en non-fictie. Sinds vorig jaar ook een uitgeverij in Madrid werd opgericht zijn daar al zestig eenvoudige boeken in het Spaans verschenen. Niet zo verrassend, zegt Beekveldt: ‘Ons probleem is het probleem van elk Europees land. In Duitsland was het nog wel even wat, het land van Denker und Dichter, ze hadden het niet nodig, dacht men, maar nu zijn ze blij met ons.’

Beekveldts uitgeverij brengt daarbij niet alleen, maar neemt ook iets mee. Uit Duitsland bijvoorbeeld het besef dat verfilmingen behulpzaam kunnen zijn.

In Duitsland, met een qua taal vier keer zo grote markt als bij ons, worden nu eenmaal meer boeken verfilmd dan hier. ‘Verfilmingen zijn voor onze lezers prettig, ze weten waar een boek over gaat, voelen de emoties, betreden geen terra incognita en hebben alvast wat herkenningspunten voor ze aan een boek beginnen. Ook in Nederland kijken we goed naar verfilmde boeken en titels die verfilmd gaan worden.’

In Scandinavië zijn overheden actief bezig informatie breed beschikbaar te maken, de rest van Europa laat het vooral aan de markt over. Het succes van Eenvoudig Communiceren werkt dat ook in de hand, zegt Beekveldt, die wel wat meer commitment zou willen, vooral voor het hoogstnoodzakelijke onderhoud dat volgt op leren lezen:

maart 2019  jaargang 186

‘Dan krijgen we te horen dat wij het zonder overheidssteun zo goed doen.

Jullie redden het toch? Maar we zouden nog veel meer kunnen doen aan het bestrijden van laaggeletterdheid. Europese landen hebben daar in Lissabon ook afspraken over gemaakt.

Dat kan op de manier zoals we het in Nederland doen. Ik zou Brussel daar graag van overtuigen.’

Voor de toekomst heeft Beekveldt nog genoeg plannen: ‘We denken na over tools die we om boeken heen kunnen bouwen. Je kunt beginnen met een lesbrief voor een leraar, maar er zijn nog veel meer manieren om het boek beter bij de lezer binnen te brengen. Je zou er maquettes bij kunnen verzinnen om de visualisatie te vergemakkelijken, maar ik kan me ook voorstellen dat het richting apps gaat. We zijn ook onverminderd op zoek naar nieuwe doelgroepen en naar samenwerking, hoe meer hoe beter. En naar Europese uitbreiding, die maakt de Nederlandse poot ook alleen maar sterker. We moeten nog wel even afwachten wat er vanwege de Brexit gebeurt met onze Engelse uitgeverijen. We zullen het zien. Maar we hebben vijfentwintig jaar lang veel mensen over de leesdrempel geholpen en ik zie ons dat de komende vijfentwintig jaar ook nog wel doen.’ 

19

NEEM EEN ABONNEMENT OP BOEKBLAD!

COLUMN Marjoleine Wolf JARIG

Praat u graag mee over het laatste nieuws

Marjoleine Wolf is senior boekverkoper bij De Amsterdamse Boekhandel en lid van de Raad van Advies voor de commissie Geïllustreerde Kinder- en Jeugdliteratuur van het Letterenfonds.

in het boekenvak? Met een abonnement op

Boekblad Online

Boekblad Compleet

- Onbeperkt toegang tot Boekblad.nl

- 11x per jaar Boekblad Magazine

- 30 nieuwsberichten per week, plus blogs & Gesprek op Zondag

- Onbeperkt toegang tot Boekblad.nl

- 4x per jaar digitale Boekblad-specials

- 30 nieuwsberichten per week, plus blogs & Gesprek op Zondag - 4x per jaar digitale Boekblad-specials

van

van

16,75 p/m

21,75

voor

10,-

voor

15,-

p/m

p/m

Kortingscode: online2018

20

p/m

FOTO: FLYPARADE/ISTOCK/THINKSTOCK

Boekblad bent u altijd op de hoogte!

Het fijnste moment van de dag in de boekhandel is voor mij het moment dat het CB de dozen met boeken de winkel in brengt. Bij het zien van het blauwe CB-logo op het jasje van de bezorger maakt mijn boekverkopershart al een klein vreugdesprongetje en in de regel geldt: hoe meer dozen hoe beter. Alhoewel soms de paniek een klein beetje toeslaat bij het zien van een indrukwekkende pallet vol boeken in een angstig rustige periode. Even schiet dan de gedachte ‘Wat hebben we in vredesnaam besteld en hoe gaan we dit ooit allemaal verkopen?’ door mijn geschrokken hoofd, maar zodra ik de eerste dozen openmaak overheerst een gevoel van vreugde en vooral ook van hebberigheid. Alsof ik jarig ben. En dat maar liefst vier keer per week!

Als eerste haal ik de klantbestellingen uit de dozen. Het blijft leuk om te zien wat klanten besteld hebben en soms ontdek je zo ook titels die je anders misschien gemist had. Na de klantbestellingen pak ik gretig de rest van de dozen uit. En ik ben altijd weer blij verrast.

Door de nieuwe titels waar we sinds de laatste aanbieding al reikhalzend naar uitkeken, door de bijzondere uitgaven en debuten, door de herdrukken die weer leverbaar zijn en natuurlijk ook door de leesexemplaren die na een dag hard werken mee naar huis gaan.

Sinds ongeveer een jaar ben ik niet alleen betrokken bij de verkoop van boeken, maar ben ik indirect ook betrokken bij de totstandkoming van het product dat ik met zoveel plezier verkoop. Zo lees ik manuscripten in het Engels of Duits en adviseer vervolgens om de gelezen titels wel of niet te vertalen en uit te geven. Ook ben ik als lid van de Raad van Advies voor de commissie Geïllustreerde Kinder- en Jeugdliteratuur van het Nederlands Letterenfonds medeverantwoordelijk voor het beoordelen van subsidieaanvragen. Het gaat om aanvragen van uitgevers voor geïllustreerde kinderboeken waarvan de productiekosten niet gedekt kunnen worden door de verkoop, maar die het vanwege hun bijzondere kwaliteit wel verdienen uitgegeven te worden.

Af en toe brengt de auteur of uitgever de vaak kwetsbare originelen speciaal voor onze vergadering langs, zodat we een goede indruk hebben van het werk. En zo liggen regelmatig adembenemend mooie illustraties, rechtstreeks uit het atelier opgehaald, soms nog niet helemaal af, bij ons op de vergadertafel om te beoordelen. En ook dan voel ik me een beetje jarig. En ook weer hebberig.

Dit jaar werk ik twintig jaar in het boekenvak. Een heerlijk vak, dat me – mede door de verschillende werkzaamheden die ik erin heb – zeer gelukkig maakt. Het enige minpuntje is dat ik sindsdien zelden meer een boek cadeau heb gekregen. Ook niet als ik jarig ben. Omdat ik boekverkoper ben, denken vrienden en familie zeker dat ik al genoeg boeken heb.

In 1985 bedacht het CPNB de geweldige slogan ‘Van boeken krijg je nooit genoeg’. Wat mij betreft hoogste tijd om die nieuw leven in te blazen! 

Kortingscode: boekblad2018

www.boekblad.nl

*Genoemde prijzen zijn exclusiefBTW. BTW. *Deze geldig t/m 1 mei 2019 2018 * Genoemde prijzen zijn exclusief * Dezeactie actieis is geldig t/m 1 maart

maart 2019  jaargang 186

21

BOEKBLAD WAS ERBIJ

THEATERTOUR VAN ANDY ‘DE WAANZINNIGE BOOMHUT’ GRIFFITHS

D

De ‘104 Treehouse Tour’ is begonnen!

Yvon & Stefan van Kinderboekwinkel Alice in Wonderland maken zich klaar voor de verkoop in een uitverkocht Theater aan het Spui.

Vooroverleg tussen Andy Griffiths en vertaler Edward van de Vendel.

Daniël (die de hele signeersessie dansend doorbracht) en Julia van De Kleine Kapitein verzorgen in Rotterdam de boekverkoop.

e Australische auteur van de populaire

boekenreeks ‘De waanzinnige boomhut’, Andy Griffiths, was in Nederland om zijn nieuwe boek De waanzinnige boomhut van 104 verdiepingen te promoten.

Samen met de vertaler van de boeken, Edward van de Vendel, trad hij op in vijf theaters verspreid over het land. Op 25 februari stonden ze in bomvolle

Strenge signeerregels vanwege de drukte: één boek per persoon, geen persoonlijke opdrachten.

zalen van het Theater aan het Spui (Den Haag) en het Bibliotheektheater (Rotterdam). Enthousiaste kinderen stelden alle vragen over de boomhut die ze

In Rotterdam is het publiek in afwachting van de komst van Griffiths en Van de Vendel.

maar konden bedenken. Na afloop was er natuurlijk gelegenheid om het nieuwe boek te laten signeren. Op naar het vol-

Na afloop van de voorstelling: opstellen voor het signeren.

gende deel: volgend jaar telt de boomhut 117 verdiepingen!

22

www.boekblad.nl

maart 2019  jaargang 186

Het is even geduld hebben, maar dan heb je ook wat!

23

BOEKHANDEL

The Read Shop Hedel

H

Met de hele familie in het boekenvak

et carnaval in Den Bosch is net voorbij, ook Maartje (34), Hannah en Sarah (30) hebben drie dagen feest gevierd in een boerenkiel. Maar The Read Shop Hedel bleef gewoon open tijdens het feestgedruis. ‘Aan deze kant van de Maas wordt geen carnaval gevierd’, legt vader Fred (66) uit. Business as usual dus voor het echtpaar Van Berge. Hun boekwinkel is zes dagen per week geopend, van half negen tot zes.

Vroeg op dus, maar moeder José (60) is dat gewend. Eerder werkte zij een aantal jaren in een bloemenwinkel en was zij vertegenwoordiger. ‘Maar toen mijn kinderen alle drie op de middelbare school zaten, was ik toe aan een nieuwe uitdaging. En toen ik van de eigenaresse van de kantoorboekhandel hoorde dat de winkel te koop stond, was ik meteen geïnteresseerd.’ Onder de vorige eigenaresse lag de nadruk sterk op kantoorartikelen, wenskaarten en tijdschriften. ‘De omzet was ongeveer 180.000 euro, de omzet in boeken was 40.000 euro.

Dat kon veel beter, dachten wij. Wij zagen potentie voor een boekenomzet van 100.000 euro.’ Na de markt te hebben verkend, hakten José en Fred de knoop door: José zou een

24

Stelletjes genoeg in het boekenvak, maar een heel gezin? Dat is zeldzaam.

Twaalfenhalf jaar geleden namen José en Fred van Berge de kantoorboekhandel in Hedel over, een dorp van vijfduizend inwoners ten noorden van Den Bosch. Hun drie dochters groeiden op in de winkel: Sarah werkt er inmiddels fulltime, haar tweelingzus Hannah is commercieel medewerker binnendienst bij Veltman Uitgevers en Maartje is accountmanager bij Overamstel. Opvoeding geslaagd.

Tekst Sara Luijters en Hans van der Klis Beeld Stijn Rademaker

aantal maanden meedraaien en per 1 januari 2007 kwam de winkel definitief in hun handen.

Vanaf dag één is de hele familie bij de winkel betrokken. Fred, die toen nog bij KPN werkte, ontfermde zich in zijn vrije uren over de boekhouding. ‘Terugblikkend weet ik niet hoe ik dat deed, naast een fulltime baan in Den Haag en Houten. Ik was altijd aan het werk,

www.boekblad.nl

in de avonduren en in het weekend.

Nu ik gepensioneerd ben, heb ik er veel meer rust en tijd voor. Ik ben van de boekhouding, zij verkopen boeken.’

Oudste dochter Maartje, die destijds bezig was met haar studie Nederlands, hielp haar moeder bij de inkoop van boeken en de inrichting van de winkel en Hannah en Sarah hadden er een bijbaantje na

Boekenvakfamilie Van Berge (vlnr): Maartje, Fred, Sarah, José en Hannah

schooltijd. Hannah: ‘Ik vond het altijd fijn om na een drukke dag op school even mee te helpen in de winkel, lekker tussen de boeken. De winkel is echt een thuisbasis. Met kerst helpen we nog steeds allemaal mee in de winkel, met enorm veel plezier. Vooral in het mooi inpakken van boeken en cadeautjes steken we veel werk.’

Geen keurslijf Anderhalf jaar na de overname lieten José en Fred hun oog vallen op een nieuwbouwpand. In het eerste jaar hadden zij de accenten al flink verschoven: de winkel gemoderniseerd, oude voorraad weggedaan en – met hulp van Scholtens/Libridis – de focus naar de boeken verlegd. En nu hadden zij opeens honderd vierkante meter winkelvloer tot hun beschikking. Het juiste mo-

ment om aansluiting te zoeken bij een franchiseformule, vonden zij.

De keuze viel op The Read Shop.

‘De formule van RDC biedt volop mogelijkheden voor ondernemerschap en eigen initiatief’, legt Fred uit. ‘Het is geen strak keurslijf. Wij doen geen tabak en wij zijn ook geen PostNL-servicepunt. Dat is een keuze. Onze ambitie is altijd geweest om het boek leidend te laten zijn. We wilden in staat zijn het assortiment aan te passen aan lokale omstandigheden.’

José en Fred hebben zich bij RDC altijd als een vis in het water gevoeld. ‘Wij hebben binnen RDC altijd veel contact met collega’s onderhouden’, vertelt José. ‘Via de ondernemersvereniging van The Read Shop, maar ook bijvoorbeeld met Plantage Inkooppartners.

Vanaf het begin hebben wij er on-

maart 2019  jaargang 186

gelooflijk veel tijd en passie ingestoken. Boeken- en stationerybeurzen bezocht, contacten met vertegenwoordigers gelegd. Ik ben ook actief in de inkoopcommissie van RDC. Die intensieve contacten met andere boekhandelaren en uitgeverijen heb ik altijd als inspirerend ervaren. En het is zakelijk gezien ook slim om goed op de hoogte te blijven, zeker nu RDC is overgenomen door AKO. Die ontwikkelingen houden wij scherp in de gaten. De strategie moet natuurlijk wel overeenkomen met onze eigen doelstellingen.’

Een paar jaar geleden is de winkel toch DHL Servicepunt geworden.

‘Dat leek een onlogische keuze, want in feite ondersteun je het online kanaal, en dat is de concurrent’, zegt Fred. ‘Maar het heeft ons een totaal nieuwe groep klanten ge-

25

BOEKHANDEL

bracht die we anders niet in de winkel zouden hebben gezien. We zijn op een mooi moment ingestapt.

Hoewel het aanvankelijk om een relatief klein volume ging, handelen we nu best veel pakketten af. Maar de afhandeling is technisch veel efficiënter geworden, waardoor het effectief niet veel meer tijd kost.’

Proefvijver Inmiddels is de rol van Maartje in de winkel overgenomen door haar jongere zus Sarah, die na het afronden van haar studie Docent Omgangskunde fulltime in de boekwinkel van haar ouders is gaan werken.

Maartje werkt tegenwoordig als accountmanager bij Overamstel in Amsterdam en Hannah, de tweelingzus van Sarah, is commercieel medewerker binnendienst bij Veltman Uitgevers in Utrecht. ‘Dat we het boekenvak in zijn gegaan heeft alles te maken met de winkel. Ik las altijd al heel graag, was met taal bezig. Het werken met mama in de boekwinkel was echt een soort proefvijver voor het verkopen van boeken’, vertelt Maartje. ‘Ik heb hier van alles uit kunnen proberen en veel opgestoken over het reilen en zeilen van een boekhandel en de inkoop van boeken.’

Na haar studie Nederlands kwam Maartje via andere banen in het boekenvak, onder andere bij Stichting Lezen en de KBb, terecht bij uitgeverij Prometheus, waar ze op de buitendienst werkte en door het hele land boekhandels bezocht en auteursbezoeken hielp organiseren.

Hetzelfde geldt voor Hannah, die na haar studies Horeca Onderneming en Management en Food Design & Innovation ook in het uitgeversvak rolde. ‘Ik werkte na mijn diploma tijdelijk in de winkel en ik wist eigenlijk niet goed wat ik wilde gaan doen. Mijn moeder zag de vacature van Veltman Uitgevers

‘Ik vond het altijd fijn om na een drukke dag op school even mee te helpen in de winkel’

26

op Twitter. Die kans sprak mij meteen aan. Net als wij is Veltman een familiebedrijf, met hart voor de zaak. Mijn ervaring in de boekhandel was voor hen heel interessant.’

Jimmy Nelson José en Fred hebben de potentie van de winkel twaalfenhalf jaar geleden goed ingeschat. De omzet is gestegen naar ruim 500.000 euro.

Ze hebben twee oproepkrachten in dienst genomen, voor als José en Sarah de drukte niet aankunnen.

Boeken zorgen inmiddels voor 30 à 35 procent van de omzet, ruim 150.000 euro. Maar hoewel de boeken niet de grootste omzetmakers zijn, zijn ze wel gezichtsbepalend.

De klanten die voor de boeken komen, laten zich graag adviseren door José of Sarah, ze vertrouwen op hun smaak. Sarah: ‘Ik vind het leuk om mensen die nooit een roman lezen, te enthousiasmeren voor een bepaalde titel. Toen Griet Op de Beeck plotseling heel negatief werd besproken door recensenten en op tv, vond ik dat zo onterecht, ik wilde het voor haar opnemen. Ik deed echt mijn best om mensen te overtuigen om haar boek toch te gaan lezen, zich ervoor open te stellen. Ik vind het ook belangrijk om jonge mensen aan te sporen meer te gaan lezen,

www.boekblad.nl

voor iedereen is er wel een boek.’

Op andere productgroepen dan boeken heeft The Read Shop soms concurrentie van andere winkels in het dorp. Maar daar proberen José en Fred zich niet door af te laten leiden. ‘Je moet niet de concurrentie aangaan, maar je onderscheiden en meebewegen in het assortiment’, zegt José. ‘Vroeger hadden we in Hedel een Novalux en een Marskramer, tegenwoordig is er een vestiging van Trekpleister en zit de Action een dorp verderop. Wij stellen de klantbeleving centraal: we zijn servicegericht, met lange openingstijden, speciaal voor de forensen. En we bieden een breed en kwalitatief goed assortiment. We hebben cadeauartikelen, spelletjes, puzzels en educatieve artikelen van Zwijsen. Daarmee vervullen wij echt een belangrijke functie in deze regio, want er was op dit gebied niets meer.’

Op het gebied van boeken is het niet anders, vertelt Fred. ‘Ik weet nog dat we begonnen met de verkoop van kookboeken en dat de klanten in het dorp blij waren dat ze daar niet meer voor naar Den Bosch hoefden.’ José vult aan: ‘We verkopen vooral veel thrillers, kinder- en jeugdboeken. We hebben een breed publiek, van De Zeven Zussen-serie tot de nieuwe roman van Peter Buwalda.’ José geeft toe dat er redelijk wat titels van de uitgeverijen waar haar dochters voor werken, terug te vinden zijn in de winkel. Lachend: ‘Daar zorgen ze zelf wel voor hoor!

Sinds Hannah bij Veltman zit, doen we meer met ze dan voorheen. En we zitten met het hele gezin in de eigen Whatsapp-groep van The Read Shop Hedel, waarin Maartje en Hannah regelmatig boeken van hun uitgeverij tippen of ons attenderen op auteurs die bij DDWD of Jinek aanschuiven.’

Hannah wist haar moeder te enthousiasmeren voor een onconventionele keuze voor de dorpswinkel: het lijvige Hommage to Humanity van fotograaf Jimmy Nelson, gedistribueerd door Veltman Distributie.

José: ‘Ik vind het leuk om af en toe een risico te nemen en ik heb een

stapeltje ingekocht. Het liep verrassend goed.’ Sarah: ‘Rond Kerstmis hadden we nog maar één exemplaar over, geseald. Een klant had interesse om het boek te kopen, maar omdat het 100 euro kostte, wilde hij er graag eerst wat meer over horen. Ik kreeg Hannah niet te pakken, dus toen heb ik Maartje gebeld, zij had het boek thuis en kon mij er meer over vertellen. De klant liep uiteindelijk met het boek onder zijn arm de winkel uit.’ Hannah en Maartje zien elkaar niet als concurrenten. ‘We hebben allebei een heel ander fonds. Het boekenwereldje is heel vriendelijk en heel klein, iedereen kent elkaar’, zegt Hannah. ‘Ik vind vooral de wereld achter het boek interessant, van de brochure, de beurzen tot het uitgeven.’

Bakker & Boek José is duidelijk de drijvende kracht achter de winkel. Wat hebben de dochters van haar geleerd? ‘Altijd toekomstgericht denken, positief vooruitkijken, en niet te veel in het verleden blijven hangen’, zegt Sarah. Fred roemt het commerciële inzicht van zijn vrouw, haar vermogen om trends op het juiste moment te spotten: ‘Of het nu gaat om puzzels die iedereen opeens wil hebben of om een bepaalde auteur die ze naar de winkel haalt, ze heeft er een goed gevoel voor en vindt het leuk om zelf een boek tot een succes te maken. Afgelopen zomer organiseerde José een dag rondom het boek over de politiehond Bumper, een hype op social media. Zijn trainer is een politieagent uit Hedel. Voor zijn bezoek hebben we het dorpshuis afgehuurd. Fans kwamen uit het hele land en iedereen wilde met Bumper op de foto.’

De activiteiten, zowel voor kinderen als volwassenen, zijn inmiddels een niet weg te denken onderdeel geworden van The Read Shop Hedel. Soms zoekt José samenwerking met de bibliotheek in het nabijgelegen Ammerzoden, soms ook met collega-ondernemers uit het dorp. Samen met de naastgelegen bakkerij organiseert ze auteursbezoeken onder de titel Bakker &

Boek. ‘Dat zijn mooie avonden die druk worden bezocht door trouwe fans’, vertelt José, die ter promotie vooraf overal in het dorp posters ophangt en reclame maakt via de sociale media. ‘We zijn heel actief op Facebook, Twitter en Instagram.

Juist voor een dorpswinkel is dat van levensbelang. Onze dochters hebben dat vanuit hun opleidingen opgepikt en aan ons geleerd. Voor een aanzienlijke groep klanten zijn deze informatiekanalen niet meer weg te denken. Gisteren plaatste ik dat de nieuwe Dagboek van een Muts uit is en vanochtend om half negen stonden er al twee meisjes voor de winkel die het boek wilde kopen. Hun moeder had het gezien op Facebook, daar geniet ik van.

Iedere dag in de winkel heeft wel iets moois, van een verhaal van een klant tot een mooi nieuw boek dat binnenkomt.’

meer fysieke boekhandels verdwijnen. Klanten kunnen heel eenvoudig kiezen tussen online en de fysieke, lokale winkel. We proberen door positief en goed zichtbaar en dienstbaar te zijn onszelf te onderscheiden van de online wereld.’ Zou dat genoeg zijn? José weet het niet.

‘We zien helaas nog steeds maar weinig goed gecoördineerde samenwerking in de boekhandel om dit tegen te gaan. We zijn benieuwd naar de Impactanalyse van KVB Boekwerk, over de betekenis van de fysieke boekhandel, zowel voor het straatbeeld als voor de lokale economie. Ik ben benieuwd of de KBb daar iets mee kan doen.’ José gaat er niet vanuit dat één van de dochters de winkel zal overnemen.

‘Ondernemen kost pittig wat energie. Het is geen job van nine to five, maar een way of life. Ik ben heel blij dat ik er pas mee begonnen ben toen Maartje al uit huis was en Sarah en Hannah naar de middelbare school gingen.’ 

‘We zijn heel actief op Facebook, Twitter en Instagram. Onze dochters hebben dat opgepikt en aan ons geleerd’

Hecht gezin De hele familie heeft een passie voor lezen en voor boeken. Bij Fred thuis in Den Bosch stonden alle wanden vol met boeken.

‘Mijn moeder las alles wat los en vast zat. Het is spijtig dat ze niet meer heeft meegemaakt dat José deze boekhandel is begonnen.

We vonden het altijd heel belangrijk om de kinderen voor te lezen toen ze klein waren. En nu lezen we weer met veel plezier voor aan de kleinkinderen.’ Ze zijn heel hecht als gezin. Ook Maartje en Hannah met hun banen in Amsterdam en Utrecht, wonen nog altijd in Den Bosch, net als Sarah. Ze zien en spreken elkaar veel en eten vaak bij hun ouders in Hedel.

Over haar opvolging wil José helemaal nog niet nadenken, zegt ze stellig. ‘Ik ben voorlopig nog lang niet klaar hier. Ik wil altijd blijven innoveren en veranderen. Daarnaast verandert het vak snel. Wij zien natuurlijk ook dat er steeds

maart 2019  jaargang 186

27

MANAGEMENTBOEKEN

Net als vorig jaar telt de longlist voor de felbegeerde titel ‘Managementboek van het Jaar’ ruim vijftig boeken. Gekozen uit een totaal dat ieder jaar ergens tussen de 200 en 250 ligt. Wie de lijsten naast elkaar legt ziet kleine verschillen in onderwerp, maar net als bij het genre als geheel zijn er weinig grote verrassingen en overheerst stabiliteit.

Jaarlijks verschijnt naast bestsellers en eversellers bij de grotere gespecialiseerde uitgeverijen een stroom aan nieuwe titels, in oplages die ergens liggen tussen tweeen drieduizend. Voor directeur/ uitgever Ina Boer van Van Duuren Management begint een oplage bij 1500 exemplaren: ‘Als je ziet hoeveel tijd wij erin stoppen om een goed boek te maken is het niet zinvol een boek uit te geven als je niet minstens dit aantal denkt te verkopen.’

Het fonds management & coaching van Boom uitgevers Amsterdam – onderdeel van Koninklijke Boom uitgevers, een familiebedrijf dat 178 jaar bestaat – geeft per jaar veertig nieuwe titels uit. Het zorgt er daarbij voor dat er een afgewogen combinatie in stand blijft tussen nieuw en oud, front- en backlist. ‘Zo hebben wij van Het Groot Werkvormenboek meer dan vijftigduizend exemplaren verkocht en verkopen we jaarlijks nog steeds zo’n drieduizend exemplaren’, zegt Elke Vergoossen. Die afgewogen combinatie is één van de redenen waardoor de omzet van het managementboek blijft groeien. Het onderwerp speelt daarbij een rol: boeken over leiderschap zijn tijdlozer dan actuele onderwerpen als big data en blockchain. Dat gaat ook op voor boeken over marketing, een handleiding sociale media is nu eenmaal wat minder lang houdbaar. ‘Het is zoeken naar de juiste mix’, zegt Vergoossen. ‘We houden dan ook bewust trends in de gaten en kijken wat bij ons past.’

Gebruiksboeken Kort door de bocht bestaan er twee verschillende types managementboek. Het ene geeft concrete informatie, waarmee de profes-

28

Papieren managementboek blijft populair

‘Daar steek je iets van op waarmee je meteen verder kunt. Met dergelijke uitgaven is Business Contact destijds ook uit L.J. Veen ontstaan.’

Het neemt niet weg dat uitgeverijen ook naar andere productvormen kijken. Management Impact organiseert zelf congressen en events, en publiceert veel content online op de eigen website. Boom heeft de platforms Businezzlink en Coachlink, inclusief MyMethods met 600 werkvormen. ‘Met Coachlink heeft Boom de grote groep van leergierige coaches in Nederland goed aan zich weten te binden met een compleet online aanbod van boeken, een magazine en workshops. Hiermee richten we ons op een niche-doelgroep die steeds groter wordt en die we meer willen bieden’, aldus Vergoossen.

‘ZOEKEN NAAR DE JUISTE MIX’ Op 18 april wordt het Managementboek van het Jaar bekendgemaakt, gekozen uit opnieuw overvloedig aanbod, want het genre doet het nog steeds goed en maakt weinig verrassende ontwikkelingen door.

Of zoals uitgever Elke Vergoossen van Boom uitgevers Amsterdam het uitdrukt: ‘Het boek is de basis van alles.’

Tekst Enno de Witt

sional op de werkvloer aan de slag kan, sterker nog: waar hij niet zonder kan, om bijvoorbeeld zijn organisatie te veranderen. Het andere is wat algemener, bevat levenslessen waarmee zowel de manager als ieder ander zijn voordeel kan doen.

De schrijvers van managementboeken verschillen van auteurs die de algemene markt bedienen. ‘Het boek is niet hun core business’, zegt Vergoossen. ‘Het zijn sprekers of consultants, of ze werken in het bedrijfsleven. Ze sturen ons hun manuscript, maar we zijn ook zelf actief op zoek naar mensen die hun kennis willen overdragen.

www.boekblad.nl

Dan zien we bijvoorbeeld iemand op een congres en vragen we of hij een boek zou willen maken.’

De uitgever brengt samen met de auteur diens gedachtengoed de wereld in, zegt Freek Talsma, uitgeefdirecteur van Uitgeverij Management Impact, onderdeel van Vakmedianet. Dat bedrijf is voortgekomen uit onder andere Kluwer, waar Talsma jarenlang in dienst was, en is de grootste B2B-uitgever in ons land, met drie vestigingen. ‘Het zou in principe ook zonder boek kunnen, en er zijn ook sprekers die dat doen, maar het boek is een geschikte vorm, ook doordat het een auteur dwingt om zijn gedachten degelijk te ordenen, aan te scherpen en te onderbouwen.’

De reden dat het fysieke managementboek nog zo populair blijft is volgens Boer ook dat als een auteur zijn gedachten wil overbrengen, hij iets tastbaars wil laten zien, bijvoorbeeld als hij op een seminar spreekt of als consultant aan tafel zit bij een klant. ‘Veel boeken zijn ook gebruiksboeken waar binnen bedrijven en teams over gepraat wordt. Klantgerichtheidsboeken als Eén fan per dag of

Elke Vergoossen (Boom): ‘We houden trends in de gaten en kijken wat bij ons past’ De Wet van Snuf van Jos Burgers bijvoorbeeld gaan pas leven als alle medewerkers het op hun bureau hebben liggen. Dat is vaak ook het startpunt voor een gesprek. Met een pdf of e-boek werkt dat veel minder goed. Mensen slaan het op en lezen het niet. In een boek kun je terugbladeren, je maakt er aantekeningen in en je krijgt een gebruikservaring. Een papieren boek beklijft.’

Vertaalslag Hoofdredacteur Sandra Wouters van Business Contact, onderdeel van het literaire uitgeefhuis Atlas Contact en goed voor zo’n vijftig nieuwe titels per jaar, beaamt dat mensen het fysieke product veel waarde toekennen. Voor veel

managers (zowel de lezers als de schrijvers van managementboeken) is het papieren boek zelfs een statussymbool, maar wat ook een rol speelt is dat lezers van managementboeken de hele dag al naar schermen kijken. ‘Uit onderzoek blijkt ook dat je informatie van papier beter verwerkt en makkelijker in een diepe concentratie komt.’ Het hoeven niet altijd dikke pillen te zijn, het kan ook gaan om dunne boekjes die je in twee uur uitleest, zoals de serie De kleine … (Covey, Piketty, Keynes of Cialdini)) of de One Minute Manager-serie van Ken Blanchard:

maart 2019  jaargang 186

Business Contact neemt ook deel aan Businezzlink en wil vooral goed blijven aansluiten bij de behoeften van de doelgroep en de auteurs, zegt Wouters: ‘Vraag en aanbod op de beste manier samenbrengen is maatwerk en het naar boven halen van de unieke boodschap van een auteur is de basis van wat wij doen. Natuurlijk innoveren we ook en zoeken we naar nieuwe ideeën, maar we hoeven niet voorop te lopen. We hebben het unieke voordeel dat we als onderdeel van Atlas Contact een goede band hebben met de algemene boekhandel en zo een titel ook breder in de boekhandel kunnen positioneren. Verder werken we veel samen met sprekersbureaus en congresorganisaties voor events, maar organiseren die meestal niet zelf. Zij kunnen dat veel beter. We zien wel dat de doelgroep groeit en andere eisen stelt. Niet iedereen grijpt meer naar het traditionele management(theorie)boek. We zien een toename van boeken die mensen helpen de praktische vertaalslag te maken, denk hierbij bijvoorbeeld aan werkboeken, canvassen en playbooks. Bij De zeven eigenschappen van Covey hebben we zelf een werkboek en een kaartenbox ontwikkeld.’ Uitgeverijen zijn ook actief op de luisterboekenmarkt, podcasts, vlogs, blogs en

29

MANAGEMENTBOEKEN

social media-content. ‘We zien dat Instagram alsmaar groeit’, aldus Wouters, ‘vooral bij zzp-ers, die zo ook opdrachten binnenhalen.’

Trends Wat opvalt in het toch redelijk stabiele managementboeklandschap is dat de onderwerpen meebewegen met de ontwikkelingen in de werk- en leefomgeving van de doelgroep. Die gaan de laatste jaren steeds sneller. Ina Boer: ‘Tien jaar geleden konden bedrijven nog een vijf- of tienjarenplan opstellen, als ze dat nu doen, worden ze links en rechts ingehaald. De ontwikkelingen gaan steeds sneller en bedrijven moeten sneller acteren en reageren op de markt, wendbaar worden dus.’ Van Duuren heeft de uitgeefactiviteiten in twee imprints ondergebracht. Bij Van Duuren Management verschijnen de meer need-to-know boeken die helpen organisaties en de mensen die er werken nog beter te presteren. Daarnaast is vier jaar geleden de imprint AnderZ ontwikkeld, met psychologische boeken over persoonlijke ontwikkeling en carrière als Waar een wiel is, is een weg en Superslapen. In totaal verschijnen ieder jaar veertig titels, waarvan vijftien bij AnderZ. Talsma ziet als trend dat managementboeken steeds visueler worden, om de inhoud beter en sneller over te brengen. De Zwitserse auteur Alexander Osterwalder, die met Business Model Generatie een wereldwijde bestseller heeft, is daarin trendsettend geweest.

Verder ziet ook Talsma de omgeving waarin organisaties bewegen steeds sneller veranderen, onder invloed van digitalisering: ‘Veranderingen zijn steeds dynamischer, managers moeten zich voortdurend kunnen aanpassen. De tijd dat je eerst lang ging nadenken over een strategie is voorbij. Je ziet nu dat er boeken verschijnen in reactie op oudere managementboeken die nog uitgaan van een meer planbare, stabiele situatie.

Maar die tijd is voorbij. Een andere trend is die van de zelfsturing en “purpose” in organisaties, waar-

30

www.boekblad.nl

SANDRA WOUTERS (BUSINESS CONTACT):

‘HET NAAR BOVEN HALEN VAN DE UNIEKE BOODSCHAP VAN EEN AUTEUR IS DE BASIS VAN WAT WIJ DOEN’

over we het boek Verdraaide organisaties van Wouter Hart hebben uitgebracht, met meer dan 60.000 exemplaren één van de best verkochte managementboeken van de afgelopen jaren. En zoals vaker zie je nu ook weer een tegenbeweging opkomen, die stelt dat we daarin zijn doorgeslagen en weer meer sturing nodig hebben.’

Wouters werkt twaalf jaar bij het (als we de jaren onder L.J. Veen meetellen) vier decennia oude Business Contact, één van de langst bestaande uitgeverijen van het genre in ons land. Ze heeft het landschap aan de aanbodkant marginaal zien veranderen – letterlijk: ‘Er zijn vooral aan de randen uitgeverijen als Maven bijgekomen, maar een verschil is wel dat meer algemene uitgeverijen dit soort boeken ook zijn gaan uitgeven, waarbij het dan vaak wel gaat om de wat algemenere publiekstitels op het gebied van populaire wetenschap of persoonlijke ontwikkeling. De interesse voor boeken die zich richten op de werkende mens is zeker toegenomen. Boeken voor mensen die de efficiëntie en het effect van wat ze doen willen ver-

groten en hulp nodig hebben bij het omgaan met alle grote – vaak door technologische innovatie aangewakkerde – veranderingen in organisaties. Ook voor organisaties is dit momenteel het kernthema: hoe te overleven en gebruik te maken van deze disruptieve technologieën. Vandaar dat boeken over strategie en organisatiekunde het ook nog steeds goed doen, al zijn ze praktischer gericht: hoe krijg je mensen mee in veranderingen, hoe ga je bureaucratie te lijf, hoe maak je meer gebruik van data en hoe richt je je organisatie flexibeler in om sneller te kunnen inspelen op veranderingen. Een boek dat dit fantastisch samenbrengt is bijvoorbeeld Principes van Ray Dalio; een prachtig uitgevoerd boek dat je de bijbel van leiderschap zou kunnen noemen.’

Boekhandel Hoewel de algemene fysieke boekhandel vaak ook managementboeken verkoopt, worden de meeste online verkocht, met een opvallend grote rol voor Managementboek.nl., dat al sinds 1995 aan een stevige marktpositie bouwt. Een klein deel van de verkoop gaat via seminars en andere events.

Nederland is volgens Talsma een heel goed land voor managementboeken: ‘Er is veel publiek voor dat ook een goede prijs wil betalen. In het buitenland drukt Amazon de prijzen juist naar beneden. Hier is Managementboek.nl een factor in het succes van het managementboek, dat is al jaren bezig dit genre goed te promoten. We hebben ook andere verkoopkanalen, maar Managementboek.nl is belangrijk, net als Bol.com. De algemene boekhandel speelt een minder grote rol, onze klanten weten precies welk boek ze willen hebben, dan bestel je makkelijk online. Ik ben wel eens naar inkoopbeurzen geweest, je merkt dan minder interesse. De specialisatie die je vroeger bij boekverkopers zag is er vaak niet meer en de affiniteit ligt elders.’ Management Impact brengt zowel de hardcore managementtitels uit als meer algemene boeken, maar zit dichter op de eerste cate-

gorie. ‘We zijn geen hype-uitgever, dat past niet bij ons, het zit niet in ons DNA. We zijn doorwrochter en meer van de langere adem. We hebben net een nieuwe editie uitgebracht van Leren veranderen van Hans Vermaak en Léon de Caluwé.

Het boek bestaat nu al twintig jaar en we verkopen er nog steeds ieder jaar enkele duizenden van. Tegenwoordig horen een kennissite en een app bij het boek: in feite staat de meeste informatie online.’

Boom meldt een lichte stijging van de verkopen via de boekhandel.

Dat kan komen door branchevervaging, doordat het begrip managementboek steeds breder wordt getrokken, tot zo ongeveer alles wat te maken heeft met persoonlijke ontwikkeling eronder valt. ‘We liggen in boekhandels in het gehele land’, zegt Vergoossen.

‘Maar soms is de tafel met managementboeken wat kleiner.’ Boom-titels die goed werden ingekocht zijn Algoritmisering, wen er maar aan! van Jim Stolze en 21 dagen niet klagen van Kevin Weijers.

Net als bij algemene uitgeverijen worden de oplages steeds scherper gecalculeerd, wat ook mogelijk is, doordat sneller dan voorheen kan worden herdrukt, desnoods met printing on demand. Dat werkt ook goed voor de backlist. Hoewel bij managementboeken diverse echte klassiekers nog steeds hoge aantallen verkopen. Zo is bij Business Contact Covey’s bestseller De zeven eigenschappen van effectief leiderschap uit 1989 nog steeds een hit. Ieder jaar worden er ruim tienduizend exemplaren van verkocht, naast afgeleiden als een editie voor kinderen, goed voor 1500 exemplaren per jaar.

Engelstalig Is de binnenlandse markt redelijk overzichtelijk en stabiel, in het buitenland is nog een wereld te winnen. Management Impact zet daar bewust op in, van de circa vijftig nieuwe titels die daar dit jaar verschijnen zijn er vijftien Engelstalig.

In Nederland voert de uitgeverij de longlist van het Managementboek van het Jaar aan, de afgelopen tien jaar is de prijs vijf keer naar een ti-

maart 2019  jaargang 186

Freek Talsma (Management Impact): ‘Veranderingen zijn steeds dynamischer, managers moeten zich voortdurend kunnen aanpassen’

tel van Vakmedianet/Management Impact gegaan. Ook over de grens lukt dat. Zo werd The Corporate Startup vorig jaar Management Book of the Year in Engeland. ‘En als je hier zestigduizend exemplaren van een managementboek verkoopt, zoals wij deden met Verdraaide organisaties, dan hebben ze daar in het buitenland veel bewondering voor.’ 

INA BOER

(VAN DUUREN MANAGEMENT):

‘KLANTGERICHTHEIDSBOEKEN GAAN PAS LEVEN ALS ALLE MEDEWERKERS HET OP HUN BUREAU HEBBEN LIGGEN’

31

UITGEVERIJ

Wilma Seijbel (Uitgeverij Karmijn)

‘ Ik investeer veel in persoonlijke contacten’ Een recensent in België omschrijft Uitgeverij Karmijn uit Elburg steevast als ‘die kleine, dappere uitgeverij’. Maar oprichter Wilma Seijbel heeft zich met haar eigenzinnige signatuur inmiddels een eigen positie veroverd in het boekenvak. Dat wil niet zeggen dat het haar altijd even gemakkelijk afgaat: ‘Een uitgeverij is een vergiet, het geld loopt overal weg.’

Tekst Marcel Misset Beeld Seijbel Photography

Op een bijna zomerse dag in februari is Elburg, het prachtige vestingstadje aan het Veluwemeer, op zijn allermooist. Betreed je de vesting niet door de beroemde Vispoort maar via de oostkant, langs het Agnietenklooster, dan wandel je in een paar minuten door de Jufferenstraat, langs de beroemde sjoel en de Nicolaaskerk, naar het Nationaal Orgelmuseum. In de hal staat Wilma Seijbel. Anderhalve dag per week doet ze de pr voor het museum – het levenswerk van haar vader Maarten Seijbel die officieel ook de directeur van Uitgeverij Karmijn

32

is –, met dezelfde gedrevenheid als waarmee ze nu vier jaar hun uitgeverij runnen.

Ze bleek een neus te hebben voor ‘vergeten’ Engelse schrijfsters als Penelope Fitzgerald en Elizabeth Taylor, maar geeft ook kinderboeken uit en non-fictie. Haar boeken vallen op door de fraaie vormgeving en zorgvuldige redactie. Na een heel leven in de uitgeverswereld werd het tijd voor een eigen avontuur. In een paar jaar bouwde ze een fonds op met een onmiskenbaar eigen signatuur, even herkenbaar als het logo van

www.boekblad.nl

haar uitgeverij, het symbool van haar sprong in de vrijheid: het karmijnrode silhouet van een elegante vogel, een bijeneter.

Leerschool Na haar studie geschiedenis twijfelde Seijbel: wordt het de museumwereld of het boekenvak? Uiteindelijk werd het beide. ‘Ik studeerde in 1998 af, niet de beste tijd om werk te vinden, maar uiteindelijk kon ik aan de slag bij Elsevier. Ik kreeg er het oudste vaktijdschrift van Nederland onder mijn hoede: Bloembollencultuur. Het verscheen tweewekelijks en was voor mij een fantastische leerschool. Ik heb er vooral heel zorgvuldig leren redigeren en me grondig verdiept in taalregeltjes. Het was wel een mannenwereld, die tuinbouw. We hebben als vrouwelijke medewerkers nog een keer geprobeerd een gezamenlijk koffiemoment van de grond te krijgen, maar die mannen waren niet zo gewend om te praten. In 2002 draaide Elsevier het blad de nek om. De hele redactie werd ontslagen. Er zat geen groei meer in.’

Seijbel vond een nieuwe baan bij de KNNV Uitgeverij, voortgekomen uit de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging. ‘Daar ging ik voor het eerst boeken uitgeven. Soms moesten mijn collega’s wel om mij lachen: het verschil tussen een zweef-

maart 2019  jaargang 186

33

UITGEVERIJ

vlieg en een wesp kende ik niet. Ik heb er vier jaar met veel plezier gewerkt, natuurliefhebbers zijn heel aardige mensen. Maar uiteindelijk ben ik er toch door een verschil van inzicht vertrokken. Ik maakte de overstap naar Uitgeverij Kok in Kampen en kwam er bij de jeugdboeken terecht, bij Callenbach, een prachtig fonds met een rijke geschiedenis en een mooi archief. Na enige tijd werd de uitgeverij overgeheveld naar het hoofdkantoor van VBK in Utrecht. Van een eigen kamer kwam ik in een kantoortuin terecht. Ik had er wel mijn eigen kast, maar kwam soms met mijn laptop aan de andere kant van die tuin terecht, wat onhandig was. Ik ben er zeven jaar acquirerend redacteur geweest, deed mijn werk met veel plezier, maar ook daar kwam een eind aan. Callenbach richtte zich van oudsher op de christelijke markt. Het rendement liep terug, wéér moest ik weg. Ik had flink de pé in. Je bouwt een groot netwerk op, hebt mooie titels in de markt kunnen zetten, maar hoe goed je je werk ook doet, uiteindelijk heb je er zelf geen invloed op.

“Dan ga ik het zelf proberen”, dacht ik. Het heeft me een halfjaar intensief denkwerk gekost. Een eigen bedrijf; hoe werkt dat eigenlijk?

Kun je ervan leven? Mijn ouders wilden me steunen met een startkapitaal. Die zeiden: je moet ’t proberen.

Maar de stap was te groot.

Voor je je eerste boek hebt uitgegeven ben je al snel driekwart jaar verder. Al die tijd zit je zonder inkomsten. Ik kwam al snel tot de conclusie dat ik er iets naast moest gaan doen.

Rond dezelfde tijd verhuisde de orgelcollectie van mijn vader naar het pand waar we nu zitten. Er moest iemand komen voor personeelszaken, pr, de communicatie. Ik solliciteerde – mijn vader hield zich er wijselijk buiten – en nu werk ik tien uur per week voor het museum als zzp-er, waardoor er elke maand een bodem binnenkomt.’

Seijbels eerste eigen uitgave, het jeugdboek De gave van Hanna Mendel, over een meisje dat in Auschwitz belandt. Het was niet de eerste titel die ze aankocht. Dat was The Bookshop van Penelope Fitzgerald. ‘Ik schreef HarperCollins gewoon een berichtje via mijn Gmail-account, de uitgeverij bestond nog niet eens. Het was vreselijk spannend. Zouden ze me wel serieus nemen? Maar ze waren meteen dolenthousiast.’

Met De boekhandel, de tweede uitgave van Karmijn, kwam het eerste echte geld binnen. ‘Ik ben inmiddels toe aan de vijfde druk. Na de tweede druk heb ik een goedkope editie uitgebracht, inmiddels is er ook een filmeditie verschenen. Cinéart bracht de film in Nederland uit en die werd ondanks matige kritieken goed bezocht. Toen dat eerste boek van Fitzgerald aansloeg, heb ik meteen nog twee titels van haar gekocht. Ik wilde niet het risico lopen dat een andere uitgever met mijn succes aan de haal zou gaan. Later, op de Frankfurter Buchmesse, hoorde ik dat inderdaad verschillende Nederlandse uitgevers langs hun neus weg naar Fitzgerald hadden geïnformeerd. Dat HarperCollins daar niet op in is gegaan, vind ik nog steeds bijzonder. Ze zeiden: “Jij hebt Fitzgerald een kans gegeven op de Nederlandse markt, waarom zouden we naar een ander gaan?”. Overal vind je gelukkig idealistische en integere mensen. Ik investeer veel in persoonlijke contacten. Vorig jaar heb ik de erfgenamen van Fitzgerald in Leiden rondgeleid. Binnenkort neem ik de Engelse uitgever van haar boeken mee naar

‘Persberichten stuur ik niet, dat vind ik zonde van mijn tijd’

De boekhandel In het voorjaar van 2015 verscheen

34

www.boekblad.nl

de Rembrandt-tentoonstelling in het Rijksmuseum.’

Ook in een tijd van krimpende boekenbijlagen en wegbezuinigde recensenten zijn voor Seijbel boekbesprekingen nog altijd van doorslaggevend belang. ‘Persberichten stuur ik niet, dat vind ik zonde van mijn tijd.

Ik stuur mijn aanbiedingsfolder, daar krijg ik al genoeg respons op. Ik hou wel een nauwkeurige administratie bij van de recensie-exemplaren die ik verstuur, al kost het veel tijd. Met een goede recensie bereik je nog steeds veel mensen. En ik haal uit recensies vaak mooie quotes die ik zelf nooit zou kunnen verzinnen.’

Victoria Met haar geschiedenisachtergrond is Seijbel een groot liefhebber van ‘vergeten klassiekers’, vooral van boeken van vrouwelijke auteurs. ‘Mannelijke lezers veronderstellen dan al snel dat het allemaal wel “gevoelig en romantisch” zal zijn, maar kennelijk heb ik toch een neus voor wat nieuwswaarde heeft want bijna alles wat ik uitgeef wordt besproken in de landelijke kranten. Bij Callenbach dook ik al regelmatig in het enorme archief. Er zaten prachtige boeken tussen. Toen al dacht ik: “Waarom zijn we met z’n allen continue bezig om nieuwe dingen te maken, terwijl er zoveel moois op de plank ligt waar het stof weleens vanaf mag?”.’

Met de heruitgave van Anne van het Groene Huis van L.M. Montgomery, oorspronkelijk verschenen in 1908,

bewees Seijbel haar gelijk. De jeugdklassieker uit Canada – op Prince Edward Island is een hele toeristenindustrie rond de reeks ontstaan – bleek nog springlevend. ‘Er zijn acht delen, drie verschenen vijfendertig jaar geleden voor het laatst bij Uitgeverij De Fontein. Ik heb de eerste twee delen opnieuw laten vertalen, het derde deel is in voorbereiding. Het eerste deel beleeft inmiddels een derde druk. Ik krijg er veel fanmail over. Anna Woltz bleek een groot fan van de serie te zijn. Die heb ik natuurlijk gevraagd om een voorwoord te schrijven. En we hadden het geluk dat er een nieuwe verfilming op Netflix kwam, een jaar nadat wij de boeken opnieuw zijn gaan uitgeven. Meteen toen de serie online kwam te staan zag je de verkopen weer omhoogschieten.’

Met het uitgeven van non-fictie heeft Seijbel lang gewacht. ‘Het vergt een grotere investering, maar je moet soms risico durven nemen.’ Vorig jaar verschenen bij Karmijn dan ook De Prins, over Willem van Oranje, en Clementine. ‘Deze biografie van Churchills vrouw was in Engeland al een jaar op de markt, maar de vertaalrechten waren nog steeds niet verkocht. Ik wist meteen dat dit een klapper zou kunnen worden. Over Churchill zijn honderden boeken verschenen, maar zijn vrouw Clementine is lang onderbelicht gebleven. In The Darkest Hour, de laatste film over Churchill, wordt haar rol voor het eerst wat duidelijker en dat riep veel reacties op van mensen die meer over

haar wilden weten. Het heeft ertoe geleid dat “Hollywood” serieus aan het kijken is of een film op basis van Clementine haalbaar is. Ik hoop dat die er komt; ik ben inmiddels aan de vierde druk toe. Wij hebben er meer van verkocht dan welk land buiten het Verenigd Koninkrijk dan ook. Zelfs meer dan Amerika en daar ben ik ontzettend trots op!’

Dit voorjaar brengt Seijbel ook een rijk geïllustreerd boek uit over Queen Victoria, met foto’s uit de populaire televisieserie, waarvan een nieuwe reeks afleveringen op komst is.

nog heel lang door. Het is voor een uitgever dan ook precair opereren tussen de fysieke boekhandel en online winkels. Als ik op social media een mooie recensie van het hoofdkantoor van Bol.com plaats, krijg ik daar soms commentaar op vanuit de boekhandel. Maar Bol ís er nu eenmaal. Het is een onomkeerbaar proces dat online verkopen toenemen. Zoek als boekhandel nieuwe, inventieve wegen voor de verkoop in jouw woonplaats en waar mogelijk zullen we jou daar als uitgever in steunen met leesexemplaren en promotiemateriaal.

We hadden hier ook Amazon kunnen hebben – zijn we met het blauwe mannetje niet beter af?’

Voor Seijbel gelden onmiskenbaar de woorden waarmee Fitzgeralds De boekhandel op Bol.com wordt aangeprezen: ‘De boekwinkel beginnen was een moedige stap. Het volhouden vergde alles wat ze in zich had.’ Eén ding wil ze graag nog kwijt: ‘Mensen hebben vaak geen idee hoeveel tijd en energie er gaat zitten in het uitgeven van één enkel boek. Ze denken dat de uitgever er wel op zal binnenlopen. Maar een uitgeverij is een vergiet. Het geld loopt overal weg. Ik krijg mijn geld soms pas als allerlaatste. Maar goed, dat is deel van de uitdaging.’ 

‘We hadden hier ook Amazon kunnen hebben – zijn we met het blauwe mannetje niet beter af?’

Precair Acht titels per jaar is het maximum dat Seijbel alleen aankan. ‘Ik kan zo nog negentig titels bedenken om uit te geven, maar meer gaat niet, als ik het goed wil doen. Gelukkig zijn veel boekhandelaren enthousiast. Bij Westerhof in Zwolle kreeg ik een keer een hele kast met al mijn boeken erin en mooie aanbevelingen erbij. Venstra in Amstelveen kocht in één keer vijftig exemplaren van Hotel Claremont van Elizabeth Taylor en zette die in de etalage met een mooie poster erbij.

Ze hebben net weer bijbesteld. Soms lopen boeken die in de boekhandel niet meer op voorraad staan, online

maart 2019  jaargang 186

35

VAKLITERATUUR

Boekenimperium Martinus Nijhoff N.V.

NIET ZOMAAR EEN BEDRIJF

Nijhoff verzette zich zelfs tegen de invoering van het ISBN

Oud-werknemer Bob Jongschaap publiceerde een bedrijfsgeschiedenis van de wetenschappelijke boekhandel en uitgeverij Nijhoff, die vanuit Den Haag de wereld veroverde. Die betrokkenheid heeft voor- en nadelen.

Tekst Maarten Dessing

H

et moet indertijd een ouderwets bedrijf zijn geweest, waarbij Bob Jongschaap – vers op de arbeidsmarkt – in 1960 in dienst trad. Het eerbiedwaardige Martinus Nijhoff aan het Lange Voorhout in Den Haag deed de dingen zoals ze altijd al werden gedaan in haar toen al meer dan een eeuw omspannende geschiedenis.

Symbool daarvoor was de ruimte waar de jongste bediende op zijn eerste werkdag aan de slag ging, zoals hij die beschrijft in Martinus Nijhoff N.V. 1853-2002.

Die ruimte was de boekhandel ofwel ‘het sortiment’. Het plafond was vuil. De nieuwe aanwinsten lagen op een grote negentiendeeeuwse tafel die ooit nog door de oprichter van het bedrijf moet zijn aangeschaft. Vanwege plaatsgebrek werden de overige nieuw binnengekomen boeken op stapels op de grond langs de kasten neergelegd.

‘Het maakte op mij een slordige indruk. Ik had dit totaal niet verwacht in zo’n chic bedrijf’, aldus Jongschaap. En over de foto’s uit 1923 merkt hij op: in mijn tijd zag het er nog steeds zo uit.

Het toppunt was de kassa. Of beter gezegd: het ontbreken ervan. ‘In al die jaren, tot de uiteindelijke sluiting, is er nooit sprake geweest van een kassa. Dus ik kreeg, net

36

als mijn collega’s, een bakje van gevlochten dun metaaldraad in de bovenste lade van mijn bureau, met daarin honderd gulden wisselgeld.

De verkopen werden simpelweg op een velletje blanco papier genoteerd, tegen sluitingstijd opgeteld en de daaropvolgende morgen met de opbrengst van die dag afgegeven op de boekhoudafdeling.’

Toch schreef Jongschaap zijn bedrijfsgeschiedenis uit een mengeling van nostalgie en verontwaardiging. Hij betreurt het zeer dat het ‘boekenimperium’ in 1970 is verkocht aan Kluwer. In weerwil van de belofte de combinatie van boekhandel, export, uitgeverij en antiquariaat ten minste vijf jaar onaangetast te laten, werd al in 1972 een begin gemaakt met de ontvlechting. Boekhandel en antiquariaat sloten na enkele jaren.

Uitgeverij en export verdwenen in het grotere geheel. Nijhoff was toen alleen nog een merknaam.

Nu ook dat al een tijd niet meer het geval is, vraagt de auteur zich af wie nog weet hoe glanzend de reputatie van het bedrijf was. En dat vanaf het begin. Direct nadat Martinus Nijhoff (1826-1894) – telg uit een Arnhems boekhandelaarsgeslacht – het bedrijf in 1853 had opgericht, bezat het dankzij diens werkkracht, geheugen, betrouwbaarheid en vermogen om relaties

www.boekblad.nl

Foto’s uit besproken boek

Portret Wouter Nijhoff

te onderhouden een spilfunctie als wetenschappelijke boekhandel.

Binnen een jaar (!) was het pand waar het bedrijf was gevestigd te klein geworden.

De volgende generaties wisten het bedrijf daarna verder uit te bouwen: zoon Wouter Nijhoff (18661947) en kleinzoon Wouter Nijhoff Pzn (1895-1977), een kind van Martinus Nijhoffs andere zoon, Paulus.

De eerste overtrof zijn vader in werklust en organisatietalent. Niet alleen leidde hij een zeer divers bedrijf dat inmiddels tientallen werknemers telde, ook in zijn zogenaamde vrije tijd was hij bijzonder actief als bibliograaf of bestuurder.

Zijn graf was daarom ‘niet zijn laatste, maar zijn eerste rustplaats’, zei later zijn zoon Martinus Nijhoff, de dichter.

Een van Wouters initiatieven was de ontginning van de Amerikaanse markt in 1901. Hij was niet de eerste Nederlander: Swets & Zeitlinger en Frederik Muller stuurden al boeken naar bibliotheken in de VS. Maar hij legde zo wel de basis voor het bedrijfsonderdeel dat door zijn neef Wouter Pzn., die in 1917 in de zaak kwam, werd uitgebouwd tot een omvangrijke afdeling.

Zeker toen de studentenaantallen in Amerika drastisch begonnen te stijgen, leek hun behoefte aan informatie onverzadigbaar.

Eigenlijk, suggereert Jongschaap,

gulden naar 1,6 miljoen gulden in dezelfde jaren. Wilden Wouters nakomelingen en hun partners, die in 1947 het leeuwendeel van de aandelen hadden geërfd, dan alleen maar cashen?

Hier wreekt zich het bekende probleem van iedere bedrijfsgeschiedenis: een gebrek aan een goed archief. Jongschaap heeft zich heel aardig weten te redden, dankzij een aantal uitvoerige necrologieën en karakterbeschrijvingen, maar hij moet toch voor een deel gissen – ten aanzien van de opbouw van het bedrijf net zo goed als wat betreft de afloop. Daarbij is hij emotioneel betrokken én als historicus een amateur, die de anekdote verkiest boven een begrip van de bedrijfsgeschiedenis binnen de grotere economische geschiedenis.

Wie toch probeert Jongschaaps anekdotes te plaatsen binnen dit groter kader, zal inzien dat er wel degelijk iets te zeggen is pro verkoop. De ouderwetse aanpak, die uit alles blijkt, kwam immers voort uit een onwil om te veranderen. In plaats van te experimenteren met automatisering verzette Nijhoff zich zelfs tegen de invoering van het ISBN. En ondanks de groei van de export, bleef alle post binnenkomen op één postbusnummer, waardoor het aantal klachten over trage levering in de jaren zestig exponentieel toenam.

legden de Nijhoffs hiermee de basis voor de grote Nederlandse aanwezigheid in de wetenschappelijke uitgeverij die tegenwoordig gestalte krijgt in de concerns Wolters Kluwer en RELX. De exportafdeling was dan ook de reden dat de snelgroeiende grote uitgeverijen begerig hun handen naar Nijhoff uitstrekten. En die afdeling is het langst blijven voortbestaan: eerst als afdeling binnen Kluwer, na 1989, volgend op een management buy-out, als zelfstandig bedrijf, tot het in 2002 opging in Swets.

Dat is duidelijk. Maar waarom wilde de familie Nijhoff eind jaren zestig de boel verkopen? Daar begrijpt Jongschaap niets van. Het bedrijf had wereldwijd een uitstekend imago. De omzet steeg: van 15,4 miljoen gulden in 1966 naar 20,3 miljoen gulden in 1969. De winst na belastingen ook: van 950.000

maart 2019  jaargang 186

Het kan daarom wel zijn dat de erven-Nijhoff weinig visie hadden op het bedrijf en het vervolgens maar inruilden voor 8.404.800 gulden en 35.519 aandelen-Kluwer. Maar het is ook moeilijk voor te stellen dat het met zo’n weinig open instelling voor nieuwe ontwikkelingen overeind had kunnen blijven in het tijdperk van automatisering en schaalvergroting. Op z’n minst had het zelf de concurrentie met Kluwer en Elsevier moeten aangaan om, met veel grotere omzetten, de investeringen in computers te kunnen dragen.

Het zij Jongschaap vergeven. Uit zijn beschrijving van zijn jaren bij Nijhoff blijkt zonneklaar met hoeveel liefde hij in het sortiment heeft gewerkt. De collegiale sfeer.

De bijzondere klanten – tot aan president David Ben-Gurion van Israël. De wetenschap bij niet zomaar een bedrijf in dienst te zijn.

Zulke liefde maakt nu eenmaal een beetje blind. Maar als hij geen betrokkenheid had gevoeld, had hij ook nooit deze bedrijfsgeschiedenis geschreven. En omdat dat het lot is van verdwenen bedrijven: dan had niemand dat gedaan. 

Bob Jongschaap, Martinus Nijhoff N.V. 1853-2002. Opkomst, bloei en ondergang van een boekenimperium.

Uitgeverij Vantilt. € 29,50. ISBN 9789460044212. Verschijnt rond 15 april.

37

Johan Fretz, winnaar Boekhandelsprijs 2019

‘ Het is heerlijk rustgevend om in een boekhandel rond te lopen’ De Boekhandelsprijs 2019 ging naar Johan Fretz voor zijn roman Onder de paramariboom. Een prijs toegekend door boekverkopers: de schrijver en theatermaker is er zeer blij mee – wetende wat de kracht van een boekhandelaar is als die zijn liefde voor een boek weet over te brengen op zijn klanten.

Tekst Maarten Dessing Beeld Sanja Marušic

Hoe heb je de prijsuitreiking in boekhandel Scheltema ervaren?

‘Het was een prachtige verrassing.

Ik wist vlak van tevoren dat ik de prijs had gewonnen, omdat ik te horen kreeg dat ik aanwezig moest zijn terwijl de andere genomineerden werden afgezegd. Even vroeg ik me af: hoe zou de uitreiking dan zijn? De vreugde-explosie heb ik toch al gehad toen ik hoorde dat ik de prijs kreeg? Maar het was alsnog erg leuk. Mijn ouders waren er, mijn vriendin, een aantal vrienden en natuurlijk iedereen van de uitgeverij, met wie ik zo lang aan het boek heb gewerkt. Heel mooi. Met deze prijs ben ik zó blij.’

Waren er ook boekverkopers die op jou hadden gestemd?

‘Een aantal, ja. Zij vertelden me dat de winnaar normaal iets zegt als: “dank, fijn”, maar ik heb ook een voorstelling gemaakt van het boek [een roadtrip van een dubbelbloed met zijn moeder door Suriname, red.] waarmee ik door het hele land heb getoerd. En dus hield ik

38

een tori van vijftien minuten. Een tori is in Suriname een verhaal dat is gestoeld op de realiteit, maar is aangevuld met verbeelding en humor. Net als het boek zelf. Ik ben een echte toriman. Ik heb ontdekt dat dat het best vangt wat ik doe.’

Wat betekent de Boekhandelsprijs voor je?

‘Het is een enorme erkenning voor dit boek dat ik met zoveel liefde heb gemaakt. Wat het zo mooi maakt, is dat die erkenning is gekomen op een moment dat ik er niet meer zo mee bezig ben. Ik kreeg als cabaretier altijd te horen: “O, dat is die schrijver”. En als schrijver: “O, dat is die cabaretier”. Ik probeerde daarom lang in het juiste hokje te passen. Ik wilde in beide werelden, gezien worden. Maar nu wil ik gewoon tori’s maken. Of dat op het podium of in een boek is, maakt niets uit. En het is al mooi genoeg dat mijn publiek, hoewel misschien niet supergroot, is gegroeid. En nu wordt het boek dus toch echt als boek mooi gevonden.’

www.boekblad.nl

Hoe groot was tot op heden het publiek voor Onder de paramariboom?

‘Er zijn 3500 exemplaren verkocht op papier. De tweede druk is bijna op. En daarnaast een kleine duizend e-boeken. Het is dus geen bestseller, maar achter elk van die paar duizend lezers zit wel een verhaal. Alle reacties die ik heb gekregen van bijvoorbeeld andere dubbelbloeden hebben me enorm geraakt.’

Heeft de boekhandel zich voor je boek ingezet om die aantallen te bereiken?

‘Heel erg. Ik heb gemerkt wat de kracht is van een boekhandelaar die zich inzet voor je boek. Als die zijn liefde ervoor weet over te brengen op zijn klanten, kan hij zomaar honderd exemplaren verkopen. In één winkel. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij De Nieuwe Boekhandel in Amsterdam. Daar stond Onder de paramariboom wekenlang in de top 10. Ik vind het ook leuk om voor te dragen. Als ik van een boekhandelaar de kans krijg, horen mensen hoe licht van toon het boek is en hoeveel humor het bevat, ondanks een thema dat juist zeer beladen is geworden. Ook wie denkt: “Ik heb niets met Suriname”, of: “Ik heb al genoeg gehoord over het thema identiteit”, kan dan toch geraakt worden. Dat werkt goed.’

Heb je veel in boekhandels opgetreden sinds je boek in januari 2018 verscheen?

‘Dat niet, om eerlijk te zijn. Ik heb

vooral in theaters opgetreden, waar soms een lokale boekhandel bij was. Ik was wel op speciale programma’s zoals dat van Wim Daniëls in Boxmeer, met boekhandel Van Dinter. Of bijzondere festivals zoals in de gevangeniskoepel in Haarlem, met Athenaeum Boekhandel. Op Bookstore Day was ik bij De Nieuwe Boekhandel. Maar ik zou graag in meer boekhandels voordragen.’

Is dit een open sollicitatie?

‘Absoluut. Ik had het er toevallig laatst over met Oscar [van Gelderen, red.], mijn uitgever. “Jij moet het niet doen met grote media”, vond hij. “Jij moet naar de boekhandel toe. Een grassroots-campagne.” En dan is die prijs natuurlijk een groot geschenk. Dat maakt het hopelijk mogelijk. Binnen een dag na de uitreiking kreeg ik al vier, vijf aanvragen. Als dat zich zo doorzet, wordt het een druk jaar.’

En dan hoop je dat deze prijs zorgt voor een verveelvoudiging van die 4500 verkochte exemplaren?

‘Natuurlijk. Tegelijk is de prijs ook een duw in de rug voor mijn verdere schrijverscarrière. Toen Onder de paramariboom verscheen, was ik een onbekende schrijver. Boekhandelaren dachten waarschijnlijk: “Wat is dat voor boek? Wie is die jongen?”.

Nu hoop ik dat ze zich mij bij een volgend boek herinneren van deze prijs en – ook al moeten ze superveel lezen – toch denken: laten we dat eens aandachtig bekijken.’

De boekhandelsprijs bestaat uit een landelijke advertentiecampagne en een gelimiteerde gebonden uitgave – die meteen is verschenen.

Waar ben je het meest gelukkig mee?

‘De gebonden uitgave. Hij ziet er prachtig uit. En hij is massaal ingekocht, zodat mijn boek nu overal goed ligt.’

Zorgt een advertentiecampagne niet voor meer zichtbaarheid?

‘Nu je het zegt. Maar dat kan ik

moeilijk inschatten. Misschien kies ik voor de uitgave omdat ik die in mijn handen kan houden en kan bewonderen. Is het de romantiek van echte boeken. En misschien werkt het wel het beste als je het combineert: én de campagne én het boek in de winkel.’

Kom je zelf graag in de boekhandel?

‘O ja. Ik ben zo’n liefhebber die een boekhandel binnenloopt en toch weer vier, vijf boeken koopt terwijl thuis nog de boeken ongelezen op de stapel liggen die ik de vorige keer kocht. Maar het is zo heerlijk rustgevend om in een boekhandel rond te lopen. Alles is er: van politieke boeken tot fictie, en dan zie je weer een mooi fotoboek. Je kunt er zo fijn dwalen langs alle mogelijke werelden zonder ervoor op een scherm te staren

maart 2019  jaargang 186

of je te moeten verhouden met de drukte buiten. Ik kom er zeker twee keer per maand op een zaterdagmiddag. Soms vaker.’

Je koopt niets online?

‘Veel minder. Na verschijnen van Onder de paramariboom zette ik er berichtjes over op Facebook, met daarbij: “Nu te bestellen bij Bol. com”. Toen kreeg ik reacties van boekhandelaren dat ik dat niet moest doen. “Wij steunen je door je boek in te kopen, Bol.com niet. En dat is al zo’n grote speler.” Dat heeft me doen beseffen dat internet misschien wel heel makkelijk is als je ’s avonds laat op de bank zit en iets wil hebben, maar dat je als schrijver ook medeverantwoordelijk bent voor die hele wereld van het boek.

Sindsdien ga ik, als ik een boek niet per se morgen nodig heb, er altijd voor naar een boekhandel.’ 

39

RECENSIES

Toine Susijn over:

It’s About Us

Toine Susijn en zijn collega’s van boekhandel Dekker van de Vegt in Nijmegen houden wel van een uitdaging. Hun assortiment verrast, en ook die obscure titels weten ze te verkopen.

Mijn buurman Ton Baggerman heeft een nieuw boek geschreven.

Het heet It’s About Us: Meaning, Emotions And Mental Health in Post-Newtonian Reality. Waar het over gaat? Ik heb geen flauw idee.

Ik heb in 1973 in Tilburg de havo afgerond – jawel, met pretpakket – en ben daarna via een vakantiebaantje het boekenvak ingerold om nooit meer weg te gaan. Ton is economisch psycholoog en psychotherapeut. Veel van zijn gedachten en ideeën gaan verder en dieper dan de mijne, maar ik kan me dan weer beter dan hij in romans en poëzie verliezen. Na een gesprek van een half uur over de ideeën en theorieën die aan zijn boek ten grondslag liggen

40

was mijn kwartje nog steeds niet helemaal gevallen. Hij stuurde me een berichtje: of ik het boek bij Dekker van de Vegt in de winkel wil leggen, dan vermeldt hij op zijn site dat het bij ons te krijgen is.

Natuurlijk Ton! En of er dan een paar exemplaren van zijn vorige boek The Universe, Life & Everything: Dialogues On Our Changing Understanding Of Reality naast mogen liggen om het verband aan te geven? Uh-huh. Dat boek hadden we al eerder in huis, we verkochten er een stuk of vijf van.

Vlak daarna kwam vertegenwoordiger Hans Bellingwout langs om een beetje verlaat de voorjaarsaanbieding van uitgeverij Mens! door te nemen. Toen hij over

www.boekblad.nl

een boek over polyvagaaltheorie begon, dacht ik even dat onze exbondscoach nu helemaal doorgeslagen was in de verheerlijking van zijn allereigenste ego en daar een boek over had geschreven. Malle Loewieke! Maar nee, ik las op de achterflap dat het de theorie is die de biologische oorsprong van diverse vormen van sociaal gedrag beschrijft. Aha. Bijna vijftig jaar werk ik in dit prachtige vak en ik leer nog elke dag. Overigens is ook dat polyvagaalboek inmiddels in onze winkel verkocht.

Kijk, bij Dekker zijn we natuurlijk trots op de verkoop van tweeduizend exemplaren van Sapiens.

En we vinden het prachtig dat Cognetti’s De acht bergen meer dan

duizend keer over onze toonbank ging. Net als vele honderden stuks van Levi Weemoedt, Martine Bijl, De Gorgels, Ottolenghi en Stephen Hawking, om er maar eens een paar te noemen. Al die boeken werden door de media in het zadel geholpen en kregen daarna een stevig duwtje in de rug. Rijden maar!

Nog mooier vinden we het daarom als drie van onze eigen boekverkopers er op puur enthousiasme en minimaal ondersteund door de media in slagen om van De lange droogte van Cynan Jones een lokale bestseller te maken. Of als een van ons er de lol van inziet om Vladimir Putin: Life Coach in te kopen en we er daarna in rap tempo 25 van verkopen. Onze ramsj-inkoper kreeg de kans om een van zijn favoriete thrillers, De Code van Fredrik Olsson, voor een zacht prijsje in te kopen. Buikbandje eromheen, torentje bouwen: meer dan tweehonderd verkocht. Het is fantastisch te weten dat onze klanten ons vertrouwen en blind varen op ons advies.

Na jaren van verschraling en versobering onder de voorgaande directies kunnen we nu – als zelfstandige boekhandel – alweer vijf jaar lang zelf ons assortiment samenstellen en onze eigen acties bedenken. We worden er door onze klanten om gewaardeerd én voor beloond. Gelukkig eist niemand van ons dat we van elk boek inhoudelijk op de hoogte zijn. Dus verkopen we de Veldgids zweefvliegen, How To Tame A Fox, Evolution’s Bite, The Atlas Of Poetic Botany. En een boek over de polyvagaaltheorie.

Nu alleen nog It’s About Us van Ton Baggerman zien te verkopen. Zet ´m op buurman! 

BOEKVERKOPERS LEZEN

Foto Manon Bruininga fotografie

BOEKVERKOPER SCHRIJFT

Sandra de Jong van boekhandel Novita (Bennekom):

Mieke van Dooren van Linnaeus Boekhandel (Amsterdam):

Sarah Blom weet haarscherp de belevingswereld van iemand die Alzheimer heeft onder woorden te brengen. Het wordt steeds meer erkend hoezeer onverwerkte trauma’s uit het verleden grote invloed hebben op ons verdere leven. In het geval van een Alzheimerpatiënt is dat nog iets complexer, want verbaal uiten gaat in deze geestelijke toestand nou eenmaal een stuk moeizamer.

Dit boek belicht alle kanten: vanuit de patiënt, naaste, zorgverlener of wie ook maar te maken heeft met Alzheimer.

Hoe mooi het kan zijn om toch situaties met humor te blijven zien en benaderen, patiënten als mens en met waardigheid te blijven behandelen. Maar ook de andere kant: hoe moeilijk dat kan zijn en hoe je eigen pijnstukken daarbij in de weg kunnen zitten. Dit boek zorgt voor begrip, respect en inzichten in ieders verhaal, wat weer goede invloed heeft op de kwaliteit van zorg voor de patiënt.

De Rechtvaardigen is het verhaal van twee vergeten helden: Jan Zwartendijk – ‘Mr. Radio Philips’ – en Chiune Sugihara, de Japanse consul in Litouwen.

Toen de Duitsers in 1941 Litouwen binnenvielen, bedacht Jan Zwartendijk samen met zijn Joodse vriend Nathan Gurtwirth een plan: door visa uit te schrijven voor Curaçao (Nederlands grondgebied) konden de vanuit Polen gevluchte Joden weg uit Litouwen en zo verspreidden ze zich; Curaçao werd nooit bereikt. Na de oorlog werden beide mannen berispt om hun eigengereide optreden.

Brokken deed onderzoek en kwam erachter dat 5000 Joden zijn gered. Helaas heeft Jan Zwartendijk dit nooit geweten. Hij stierf in 1975. Op de dag van zijn begrafenis kwam de toekenning van de Yad Vashem-onderscheiding.

Vijf dagen lang heb ik het boek overal mee naartoe genomen. Net als in De Vergelding heeft Brokken op indrukwekkende wijze een verhaal verteld dat je niet meer loslaat.

JIJ BENT TOCH MIJN DOCHTER? SARAH BLOM (DE ARBEIDERSPERS, € 20,-)

DE RECHTVAARDIGEN JAN BROKKEN (ATLAS CONTACT, € 22,99)

maart 2019  jaargang 186

41

VAKLITERATUUR

BOEKVERKOPERS LEZEN

RECENSIES

Jesse Keff van Athenaeum Boekhandel (Amsterdam):

Natasja Merkx van boekhandel Adr. Heinen (Den Bosch):

Janny Beima van Broese Boekverkopers (Utrecht):

Mik Vaes van boekhandel Savannah Bay (Utrecht):

Het gebeurt maar zelden dat ik bij een boek denk: ‘Dit is speciaal voor mij geschreven’. Dus als er zo’n boek voorbij komt dan schreeuw ik het van de daken: Iedereen moet Normale mensen lezen! Het verhaal is ogenschijnlijk simpel: tijdens de middelbare school krijgen Marianne en Connell een verhouding maar omdat hij zich voor haar schaamt houden ze dit geheim. Hij is de populaire sportheld en zij heeft zich geschikt in haar reputatie als buitenbeentje. Op de universiteit zijn de rollen omgedraaid: Connell voelt zich niet thuis in de academische wereld en Marianne ontpopt zich juist als een populaire student. Rooney weet de continue aantrekking en afstoting tussen het stel en het volwassen-worden-methorten-en-stoten te vangen in rake zinnen en prachtige observaties. Ze beschrijft feestjes waar je je hopeloos verloren voelde en ruzies waar je dingen roept die je meteen weer terug wilt nemen en als lezer denk je steeds: Ja, zo voelt dat! Een boek voor iedereen die twintiger is of dit ooit is geweest.

NORMALE MENSEN SALLY ROONEY (AMBO|ANTHOS, € 20,99)

In dit indrukwekkende mythologische verhaal maak je kennis met Circe, dochter van Helios, God van de zon. Zonder de goddelijke uitstraling van haar vader en door haar hoge stem wordt ze al vanaf haar geboorte het zwarte schaap van de familie. Wanneer ze eindelijk geaccepteerd wordt door een gewone sterveling, ontdekt ze haar verboden kracht: hekserij. Wanneer ze uit liefde haar krachten gebruikt, wordt ze gestraft door Zeus, die haar naar het verlaten eiland Aiaia stuurt. Hier leert ze haar krachten kennen met behulp van de natuur. Ondanks dat haar straf haar moet isoleren van de rest van de wereld, komt ze toch met anderen in aanraking. De god Hermes, de ambachtsman Daedalus en tenslotte Odysseus. Ik had nog nooit een verhaal gelezen over mythische goden, maar ik vond het een zeer inspirerend en mooi verhaal. Ik ben nu erg nieuwsgierig geworden naar andere verhalen in dit genre.

Een aanrader!

Alles wat je hebt opgebouwd in het leven in duigen zien vallen, dakloos worden en ook nog te horen krijgen dat je man ongeneeslijk ziek is. Grotere tegenslag is bijna ondenkbaar. En dan besluiten om het 1014 kilometer lange South West Coast Path te gaan wandelen. Ontberingen en ruige kliffen, geen cent te makken, en dat alles met twee ongetrainde lijven van boven de vijftig. Dat is het verhaal van Raynor en haar man Moth.

Ook al is het een persoonlijk verhaal, toch stel je jezelf als lezer de vraag wat jij gedaan zou hebben. Zou je dezelfde keuzes gemaakt hebben? Is het een vlucht, een ontkenning of geeft het pad zekerheid en veiligheid omdat duidelijk is wat de dag van morgen brengt?

Ik heb genoten van dit boek.

Het maakt je duidelijk dat er geen zekerheden zijn in het leven, het kan zomaar een desastreuze wending nemen.

Mooi te lezen hoe Moth en Raynor al wandelend kracht in de natuur vinden.

Je denkt dat je ze wel kent, insecten, maar je wist niets. Wel dat ze altijd zes poten, meestal vier vleugels en twee voelsprieten hebben. Dat vlinders insecten zijn en libellen. Basiskennis. Ik wist niet dat er 200 miljoen maal (!) meer insecten dan mensen zijn, dat sommige zo klein zijn dat wij ze niet kunnen zien. Maar ook dat zij het zijn die ervoor zorgen dat dood materiaal weer beschikbaar komt en ons afval opruimen.

Na het lezen van dit boek weet je (veel) meer en meer kennis leidt tot meer begrip, herkenning, bewondering, respect en liefde. Voor insecten, jaja. Ondanks dat ze lang niet allemaal lief en aardig zijn, die vliegende, kruipende, kriebelende beestjes. Waar er steeds minder van zijn. En dat is erg.

Waarom? Ook dat staat in dit boek. Terra insecta is geen naslagwerk of studieboek, eerder een mozaïek van korte verhalen die allemaal met elkaar te maken hebben. Een soort ecosysteem waarin alles met alles samenhangt.

CIRCE MADELINE MILLER (ORLANDO, € 23,99)

HET ZOUTPAD RAYNOR WINN (BALANS, € 22,99)

TERRA INSECTA ANNE SVERDRUP-THYGESON (DE BEZIGE BIJ, € 20,99)

42

www.boekblad.nl

In iedere Boekenpost:  Volop nieuws, recensies en leestips  Artikelen met achtergronden en verdieping  Klassieke én moderne literatuur van grote en kleine schrijvers  Agenda van markten, veilingen en exposities

6x Boekenpo 20 % korti st ng € 31,95 6x st Boekenpoek + gratis bo € 38,95

Neem of geef een jaarabonnement!

Jaarabonnement met 20 % korting € 31,95 Jaarabonnement + gratis Büch boek € 38,95 Boudewijn Büch in memoriam.

Met bijdragen van o.a.

Maarten ’t Hart en Max Pam.

Ga naar www.boekenpost.nl of bel 072-531 49 78 Deze actie is geldig t/m 30 april 2019 en zolang de voorraad strekt. De actie geldt alleen voor maart 2019  jaargang 186 43 nieuwe abonnees en voor abonnementen binnen Nederland.

Bent u op zoek naar een topper in het boekenvak?

Plaats dan nu uw vacatures op Boekblad!

Uw vacature:   

Staat 4 weken online op boekblad.nl Wordt gedeeld op onze sociale media Wordt doorgeplaatst in onze nieuwsbrief

a meteen naar G www.boekblad/vacatures voor meer informatie of mail naar verkoop@stipmedia.nl

