8 minute read

Alle ballen de lucht in ‘G

oh, ik dacht dat ik zo’n beetje de enige was.’ Lang niet iedereen met een dubbelfunctie is zich bewust van het aantal mensen binnen het vak dat meerdere functies combineert. Toch zijn het er een heleboel. Een oproep van Boekblad op sociale media leverde in een mum van tijd 25 suggesties op. Wie een beetje rondvraagt, komt waarschijnlijk nog veel meer boekenvakkers tegen die zich niet tot één baan beperken. Zo veelzijdig als de combinaties zijn ook de ervaringen. De één noemt het een verrijking om het vak vanuit meerdere invalshoeken te beleven, voor de ander staat vooral de afwisseling voorop. Wat opvalt: geen van de geïnterviewden zou het anders willen. Het is soms een kunst om alle ballen in de lucht te houden, maar liever dat dan een eenzijdig bestaan.

Tekst Constantijn Hoffscholte

Op deze pagina’s laten we vijf boekenvakkers aan het woord. Dit artikel krijgt een vervolg op Boekblad.nl.

‘Er zijn maar weinig kinderboekenschrijvers die alleen van hun schrijfwerk kunnen leven. De meeste auteurs doen er wat naast. Ook voor mij is er een financiële noodzaak, maar dat is niet het enige. Het is niet iedereen gegeven om acht uur per dag te schrijven. Ik vind het leuk om met meerdere projecten bezig te zijn en niet alleen achter mijn computer te zitten. Twintig jaar geleden begon ik naast mijn werk bij een adviesbureau als kinderboekenschrijver en -illustrator. Dat bureau had ik op een bepaald moment wel gezien. Min of meer bij toeval kon ik in Amsterdam aan de slag als boekverkoper. Ik kende wat mensen vanuit mijn schrijfwerk en kwam zo terecht bij De Nieuwe Boekhandel. Daarna kreeg ik via mijn uitgever ook een baan bij De Kinderboekwinkel. Tegenwoordig werk ik voor Over het water in Amsterdam-Noord en daarnaast doe of deed ik allerlei functies voor bijvoorbeeld de Auteursbond, De Schoolschrijver, De Verhalenfabriek en Coöperatie De Nieuwe Boekhandel. Betaald en onbetaald werk. Aan afwisseling geen gebrek. Ook heb ik door al die functies een breed netwerk en weet ik vrij goed hoe de boekenbranche in elkaar zit. Er zijn weleens dagen dat alles tegelijk moet. Mijn lijstje is altijd langer dan de dag lang is, maar ik hou wel in de gaten dat ik de belangrijke dingen eerst doe. Het scheelt dat ik voor mijn boeken meestal niet met deadlines werk. Aan de andere kant: als ik eenmaal bezig ben wil ik het wel af- maken. Dan is het even buffelen en werk ik desnoods ook ’s nachts door.

Voor een kinderboekenschrijver is het belangrijk dat boekhandelaren je persoonlijk kennen en dat ze je leuk vinden. Het is toch vaak een kwestie van gunnen of je boek wordt ingekocht. Mijn brede netwerk helpt, maar het maakt mij nog geen bestsellerauteur. Als boekverkoper ontmoet ik weleens klanten die mij uitnodigen voor een optreden op school of in de bibliotheek. Maar het is niet zo dat ik bij Over het water vooral mijn eigen boeken sta te promoten. Dat doe ik alleen als er aanleiding toe is, bijvoorbeeld wanneer een klant in het non-fictie genre zoekt waar ik actief in ben. Verder helpt het dat ik veel kinderboekenschrijvers persoonlijk ken. Daardoor kan ik wat meer over ze vertellen, dat vinden klanten vaak fijn.

Schrijven en schooloptredens doen vind ik het allerleukste, maar het levert niet genoeg op om rond te komen. Aan de financiële structuur in de boekenwereld zou best iets mogen veranderen. Schrijvers die geen bestsellers maken en mensen die boeken verkopen verdienen eigenlijk te weinig. De marges voor auteurs mogen omhoog, maar dan moet iemand anders natuurlijk inleveren. Het is lastig. Dat de verkoopprijzen nu omhoog gaan is een goede stap, ik merk dat er bij klanten ook wel ruimte voor is. Het is alleen de vraag waar de grens ligt.’

Margot Engelen is boekverkoper bij De Algemene Boekhandel in Amersfoort en redacteur bij uitgeverij B for Books.

‘Ik werk al meer dan veertig jaar in het boekenvak en heb vrijwel altijd functies gecombineerd. Als student begon ik bij boekhandel Kooyker in Leiden. Vanaf 1985 schreef ik recensies voor NRC Handelsblad en later voor de GPD-bladen, daarnaast werkte ik voor De Omslag in Delft en later Van Someren & Ten Bosch in Zutphen. In 2006, ik werkte toen bij Praamstra in Deventer, werd ik gevraagd om redacteur te worden van B for Books. Drie halve dagen per week houd

Marjolein van Ziel is vertegenwoordiger bij Uitgeverij De Kring en boekverkoper bij Libris Venstra in Amstelveen.

‘Mijn loopbaan in het boekenvak begon zo’n 25 jaar geleden in de boekhandel. In 2006 kreeg ik een fulltime functie bij Unieboek|Het Spectrum en stopte ik als boekverkoper. Werken bij de uitgeverij beviel me goed, toch bleef het kriebelen. Het directe contact met consumenten in de winkel is toch heel anders dan businessto-business . Toen ik werd gevraagd om in te vallen bij een boekwinkel, merkte ik dat ik beide heel graag doe. Sinds vier jaar werk ik bij Libris Venstra in mijn woonplaats Amstelveen. En sinds oktober bij uitgeverij De Kring. Mijn functie daar is breed; ik bezoek boekhandels als vertegenwoordiger, maar denk ook mee over campagnes en ben contactpersoon voor auteursoptredens. Ik heb veel vrijheid en kan zelf bepalen wanneer ik op pad ga of thuis werk. Het komt ook weleens voor dat ik ’s ochtends voor De Kring werk en ’s middags bij Venstra. Voor de uitgeverij heb ik twee vaste dagen, maar het loopt weleens anders, rond de beurzen ben ik bijvoorbeeld extra aan het werk. Andersom was het ik me daar voornamelijk bezig met de serie Literaire Juweeltjes . Daarnaast werk ik tweeëneenhalve dag voor De Algemene Boekhandel in Amersfoort. Het belangrijkste voor mij is de afwisseling, ik vind het prettig om twee dingen naast elkaar te doen. Fulltime in een boekwinkel werken zou ik fysiek ook niet aankunnen, want ik heb rugklachten. Mijn geluk is dat De Algemene Boekhandel nog een ouderwetse informatiebalie heeft, waar klanten met vragen en bestellingen terechtkunnen. Ik heb dus een zittende functie.

Werken voor een boekwinkel en een uitgeverij draagt bij aan een beter begrip van de branche en van elkaars belangen. Bij een uitgeverij ben je altijd bezig met titels die nog moeten verschijnen. Op het moment dat een boek uitkomt is het meeste werk daarvoor al lang geleden gedaan, maar in de boekwinkel begint het dan pas. Dat besef kan ik delen met de respectievelijke collega’s. Zo zijn er meer zaken die over en weer tot onbegrip kunnen leiden. Alleen al het feit dat CB Online voor een uitgever anders werkt dan voor een boekhandelaar kan handig zijn om te weten. Of dat de kosten van 24-uursservice voor een uitgeverij vele malen hoger zijn dan voor een boekhandel.

Dit soort zaken probeer ik weleens over te brengen aan collega’s. Het lost misschien geen problemen op, maar draagt wel bij aan wederzijds begrip. Voor uitgeverijen is het prettig als zij mensen in dienst hebben die ook in boekwinkels werken. Je weet dan beter hoe klanten reageren en waar vraag naar is. Een nadeel van het combineren van functies is dat je twee keer parttime werkt. Het voelt soms alsof je je steeds opnieuw een klein beetje moet inwerken. Maar dat heb ik er graag voor over.

Van tegengestelde belangen merk ik niet veel. B for Books doet relatief veel buiten het boekhandelskanaal. Boekverkopers vinden dat niet altijd leuk, maar als ik uitleg dat zoiets voor de uitgeverij lucratief is snappen ze het wel. Vroeger stond ik daar trouwens anders in… Ik weet nog dat ik in de Boekenweek naar de Bijenkorf ging om hun eigen Boekenweekuitgave te kopen, zodat we die ook in de boekwinkel op voorraad hadden. Als boekverkopers vonden we het toen niet kunnen dat zij een eigen uitgave maakten. Natuurlijk zijn er onder boekverkopers nog steeds ergernissen, bijvoorbeeld over de concurrentie van Bol. com. Ik begrijp dat wel, maar het heeft weinig zin om er boos over te worden. Je moet ermee leren leven.’ in december kneiterdruk in de winkel en kon ik daar toen bijspringen. Strikt genomen kan ik eigenlijk niet kiezen. De afwisseling trekt mij zeer, ik vind het een erg sexy combinatie. Om dit te doen moet je wel snel kunnen schakelen. Als ik in de winkel sta, hou ik altijd ook mijn werk voor de uitgeverij in het achterhoofd. In de winkel zie je hoe mensen reageren, welke boeken ze oppakken en welke niet. Je kunt klanten er ook direct naar vragen. Dat geeft inzicht in wat werkt. Is er veel vraag naar een bepaald onderwerp of een bepaalde titel, dan speel ik die info door binnen de uitgeverij. Omgekeerd werkt het ook zo. Als vertegenwoordiger zie ik veel winkels, soms doe ik ideeën op die ook voor Venstra interessant zijn. Ongemakkelijke situaties levert het niet echt op. Venstra komt gewoon bij mij aan tafel op de beurs en het handelen gaat hetzelfde als bij anderen. Het fonds van De Kring ligt niet automatisch in de winkel, dat zou niet zakelijk zijn. Bovendien, als het dan niet loopt word ik erop aangekeken. Natuurlijk kan ik ze aanraden van kansrijke titels wat meer in te kopen, maar verder blijft het een afweging zoals een boekwinkel die bij elk fonds moet maken.

Beeld uit de vlogs rond kookboeken die Marjolein van Ziel maakt voor Libris Venstra.

Koken is een andere passie van me. Venstra vroeg een tijdje terug of ik filmpjes wilde maken ter promotie van nieuwe kookboeken. Die vlogs zijn best succesvol, ik krijg er regelmatig reacties op van klanten. Ik vind het zó leuk om hiermee bezig te zijn, dat ik een professionele koksopleiding ben gaan volgen. Al heb ik op dit moment geen ambitie om er nog een derde baan naast te gaan doen. Laten we het voorlopig maar houden op literaire lunches in de boekhandel.’

Marije Sietsma is oprichter/uitgever van Uitgeverij Loopvis, kookboekenschrijver en eigenaar van een boek- en cadeauwinkel in Arnhem.

‘Van huis uit ben ik freelancejournalist. Toen ik in 2011 een kookboek schreef, besloot ik dat zelf uit te geven. De meeste kookboeken waren in die tijd nog vrij klassiek, ik pakte het net even anders aan met meer nadruk op de vormgeving. Dat sloeg aan en van het een kwam het ander; ik besloot met Loopvis ook boeken van anderen uit te geven. Vijf jaar geleden opende ik een kantoor annex winkel in Arnhem. Sindsdien zijn we al twee keer verhuisd en nu zitten we in een pand van driehonderd vierkante meter tegenover het station. Het is een hybride boek- en cadeauwinkel met koffiehoek, waar we ook evenementen organiseren en schrijvers en illustratoren in residence ontvangen.

Loopvis is vooral bekend van de Kakkerlakjes , de kleine geïllustreerde boekjes die je kunt versturen. Die worden nu bij tweehonderd verkooppunten in het land verkocht. Meestal in een molen met 32 titels, maar in totaal zijn er al meer dan honderd Kakkerlakjes verschenen. In onze eigen winkel laten we het brede aanbod zien, ook titels die al wat ouder zijn. Er komen liefhebbers op af, maar ook bedrijven die een cadeaupakket willen samenstellen. Bijkomend voordeel is dat we zo ook boeken kwijtraken die al wat langer op de plank liggen. We verkopen ook boeken van andere uitgevers en cadeauartikelen, soms in combinatie met onze eigen titels. Wat ik doe is niet per se logisch, maar daar hou ik wel van. Dat maakt ook dat mensen hier open binnenkomen. Alles wat ik doe hangt met elkaar samen en versterkt elkaar. Voor mij als uitgever is het heel waardevol om reacties van bezoekers te krijgen. Zo maakten we in coronatijd een boekje met gedichten van Ingmar Heytze. Uit reacties in de winkel bleek dat het aansloeg als troostrijk cadeauboekje voor diverse gelegenheden. Op basis daarvan konden wij het beter ‘pluggen’ en zijn we nu in gesprek over een soortgelijk vervolg. Ik haal veel plezier uit mijn activiteiten, al is de versnippering wel moeilijk. Iedereen kan hier in- en uitlopen, dat is soms behoorlijk lastig als je net lekker bezig bent met redactie of vormgeving. Daarom heb ik sinds kort iemand in dienst voor de winkel en een aantal andere werkzaamheden. Daarnaast werken we met twee tot drie re-integranten, mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt die op deze manier weer voorzichtig aan het werk gaan. Loopvis draait naar behoren, maar als verdienmodel zou ik mijn combinatie van werkzaamheden niet adviseren. Je moet over een breed enthousiasme beschikken. Gelukkig heb ik dat in ruime mate.’

This article is from: