Boekblad #3 2020

JAARGANG 187 MAART 2020

3

Vakblad voor het boekenvak w ww.b oek blad.nl

Gerard Keijsers (De Vrije Uitgevers):

‘Bedenk wat een uitgeverij nodig heeft en je kunt het bij ons krijgen’

maart 2020  jaargang 187

00

Wij drukken

uw boeken

Kanaaldijk OZ 3 8102 HL Raalte 0572 - 34 97 00

info@veldhuis.nl www.veldhuis.nl

IN DIT NUMMER: Gerard Keijsers (De Vrije Uitgevers):

‘Bedenk wat een uitgeverij nodig heeft en je kunt het bij ons krijgen’

12

COLOFON Redactie Vincent van de Vrede (hoofdredacteur) Geraldine te Gussinklo (webredacteur) Frank Hockx (eindredacteur).

Redactieadres Louise de Colignystraat 15 1814 JA Alkmaar T (072) 531 49 78 E redactie@boekblad.nl Persberichten welkom op bovenstaand mailadres.

4

Medewerkers aan dit nummer Sjoerd Agterhof, Hubert van Belois, Eva Bouman, Gerben de Bruijn, Maarten Dessing, Anthoni Fierloos, Lieneke Ipema, Martine Koelemeijer, Niels Nijborg, Inge Roos, Ria Turkenburg, Mik Vaes, Enno de Witt, Willy Wouters.

Foto omslag Stijn Rademaker.

Uitgeverij Boekblad verschijnt 10 keer per jaar en is een uitgave van Stip Media.

Adres: Louise de Colignystraat 15, 1814 JA Alkmaar.

Advertenties Vincent van de Vrede T (072) 531 49 78 E vincent@stipmedia.nl

www.boekblad.nl

Vormgeving colorscan – Den Haag – Alphen aan den Rijn – Doetinchem – Deventer (basisontwerp) Jan Scholtus Druk Veldhuis (Raalte)

© 2020 Stip Media Overname van artikelen is alleen toegestaan met bronvermelding en na overleg met de uitgever. Voor het kopiëren van artikelen is reprorecht verschuldigd. Zie voor meer informatie www. reprorecht.nl.

INHOUD

22

Evenementen in de boekhandel ‘Onze branche is veel meer dan alleen boeken verkopen’

EN VERDER 06 Vooraf

Vincent van de Vrede: ‘Barometer’

08 Over het nieuws

Eva Bouman, Hubert van Belois,

Martine Koelemeijer

36 Boekverkoper schrijft

Gerben de Bruijn (Boekhandel Post

Scriptum, Schiedam): Dineren

37 Boekverkopers lezen Recensies

Dribbel Abonnementen BOEKBLAD COMPLEET onbeperkt toegang tot Boekblad.nl + 10 x Boekblad magazine | € 261, eerste jaar € 179.

BOEKBLAD ONLINE onbeperkt toegang tot Boekblad.nl | € 201, eerste jaar € 119.

BOEKBLAD COMPLEET ZZP/ STUDENT onbeperkt toegang tot Boekblad.nl + 10 x Boekblad magazine | € 141, eerste jaar € 108 (kopie KVK-inschrijving/

32

G

FI JN

J AA R E V R DA

E

27

Bol.com verhoogt verkoopcommissie voor boeken ‘Het is óók een manier om handel te drijven’

studentenkaart opsturen).

BOEKBLAD ONLINE ZZP/ STUDENT onbeperkt toegang tot Boekblad.nl | € 81, eerste jaar € 59,- (kopie KVKinschrijving/studentenkaart opsturen).

PROEFABONNEMENT 6 maanden onbeperkt toegang tot Boekblad.nl + 5 Boekblad magazines | loopt automatisch af | € 49,50.

MEER INFORMATIE Boekblad. nl/abonneren.

Hoe hou je bekende figuren uit kinderboeken populair?

Dribbel en Muis zijn jarig

Opzeggingen Uw opzegging dient minimaal één maand voor het verschijnen van het eerstvolgende nummer te worden doorgegeven bij onze klantenservice.

Adreswijzigingen Uw adreswijziging dient minimaal één maand voor het verschijnen van het eerstvolgende nummer te worden doorgegeven bij onze klantenservice.

maart 2020  jaargang 187

Klantenservice Stip Media Louise de Colignystraat 15 1814 JA Alkmaar T +31 (0)72 531 49 78 (ma t/m vr 13-17 uur) E info@stipmedia.nl www.stipmedia.nl ISSN 1586-2897

5

VOORAF

Barometer Begin februari introduceerden we op Boekblad.nl de ‘Boekhandelssluitingsbarometer’.

Een woord waarmee je hoge ogen kunt gooien bij een potje scrabble als titel van een maandelijks overzicht van boekhandels die al dan niet gedwongen door omstandigheden de handdoek in de ring gooien. Het overzicht van januari was spijtig genoeg al direct flink gevuld, met zeven boekhandels. In februari bleef het bij één sluitende winkel.

Bij alle vaak sombere geluiden is het goed om even extra aandacht te besteden aan positieve ontwikkelingen die er ook zijn, in de vorm van boekhandels die een nieuw pand betrekken of een verbouwing afronden. En zelfs in een enkel geval eigenaren die een nieuwe zaak openen. Zo is Antwerpen een boekhandel rijker, die twee van de aangenaamste zaken in het leven in de naam combineert: Luddites Books & Wine. Ook vanuit Antwerpen kwam het bericht dat ’t Stad Leest per 1 mei verhuist naar een groter pand. In Nederland kondigt boekhandel Stumpel een nieuwe vestiging aan in Purmerend, te openen in april of mei.

Verbouwd werd er in Nijmegen bij Dekker v.d. Vegt en verhuisd in Twente, waar Boekhandel Broekhuis op 28 februari de deuren opende van een nieuw pand in Oldenzaal, zie de foto’s op deze pagina’s.

Bij de opening werd de geschiedenis van de winkel in herinnering geroepen via het declameren van een heuse ‘Broekhuissaga’ die begint met de klinkende regels: Verheugt u waarde gasten, wees blij van hart en geest / de aanblik van de kasten vol boeken is een feest.

Men handelt niet in broeken, zoals u licht vermoedt / doch BROEKHUIS doet in boeken en wis dat doen ze goed!

Dergelijke ontwikkelingen doen de druk in de boekhandelsbarometer (dat ‘sluitings’ laten we maar even weg) weer stijgen, al blijft ‘Veranderlijk en wisselvallig’ het algemene beeld.

Ter inspiratie komen in dit nummer zes boekverkopers aan het woord over iets waar geen boekhandel meer omheen kan: reuring, beleving creëren door het organiseren van evenementen. Vaak een kwestie van ‘trial and error’, maar onmisbaar want, ‘het geeft smoel aan je zaak’, zoals Willemien Wagner in het artikel zegt.  Vincent van de Vrede (hoofdredacteur) vincent@stipmedia.nl

Home Magazine Boekblad was erbij

Vacatures Agenda

Over het nieuws

Boekenvakkers reageren op de voor hen belangrijkste en opvallendste nieuwsberichten van Boekblad.nl.

GESPREK OP ZONDAG: Marije Ravelli (De Waanzinnige Podcast) Indrukwekkend: al meer dan 200 boekhandels en bibliotheken in Nederland en Vlaanderen hebben zich aangesloten bij het ‘GVPnetwerk’. Een initiatief van de Grote Vriendelijke Podcast waarbij Bas Maliepaard (Trouw) en Jaap Friso (Jaapleest.nl) kinderboeken bespreken en kinderboekenauteurs te gast hebben. Hun invloed en succes groeit enorm. De boekhandels zullen voorzien worden van stickers, posters, schapstroken en leuke updates van het programma.

Afgelopen maand werd ook De Waanzinnige Podcast gelanceerd, de eerste kinderboekenpodcast voor en dóór kinderen; waarin kinderen (7-9 jaar) elkaar goede boeken tippen. Maya Shamir en Marije Ravelli namen er het initiatief voor, want zeggen ze op Boekblad. nl, hun kinderen ‘bruisen nu nog van het leesplezier, maar hoe houd je dat vast?’ Het is ontroerend om kinderen te horen vertellen wat ze mooi vinden en wat ze gekozen hebben. In de zoektocht naar een goed boek voor je kind zijn beide podcasts een grote aanwinst voor het boekenvak! Een aanrader voor iedereen, van alle leeftijden!

De Grote Utrechtse Boekenverhuizing Op 16 februari verhuisde de

8

Utrechtse bibliotheek de eerste boeken van het pand aan de Oudegracht naar het oude postkantoor op de Neude. Voor mij een nostalgische verhuizing; van de ene herinnering naar de andere herinnering. Ik kwam vaak in de oude bibliotheek met zijn tweezijdige krakende trappenhuis en de houten klapdeuren en was trots toen ik van de A naar de B-boeken, via de Agatha Christieboeken ‘opklom’ naar de C-boeken. De bibliotheekmedewerker vroeg mij of ik lid wilde worden van de Lemniscaatclub en ik won er de wedstrijd ‘Kom verkleed als je favoriete boek’. Het nieuwe onderkomen van de bibliotheek is het statige oude postkantoor met zijn indrukwekkende zwerk, iedereen kijkt er wel even omhoog.

Het is voor mij het gebouw waar ik met mijn vader girobetaalkaarten ging cashen en waar we soms lang in de rij stonden voor postzegels of buitenlandse valuta. Er hing een donkere sfeer van rijkdom en gewichtigheid. Nu las ik dat ook boekhandel Broese na 40 jaar gaat verhuizen van de Stadhuisbrug naar dit voormalige postkantoor. Op 13 maart opende de bibliotheek haar deuren, ik zal deze nieuwe ‘Boekenboulevard’ vol boeken en herinneringen snel een bezoek gaan brengen.

De Nieuwe Boekhandel (Amsterdam) wordt coöperatie Een coöperatie van buurtbewoners en boekenliefhebbers is in de maak om het voortbestaan van de Nieuwe Boekhandel in Amsterdam Bos en Lommer veilig te stellen.

Ruim tweehonderd mensen heb-

www.boekblad.nl

ben zich nu aangemeld voor de oprichtingsvergadering, zo meldt eigenaar Monique Burger van de boekhandel in haar nieuwsbrief. Ik ben een van die geïnteresseerden. Niet alleen omdat het mijn buurtboekhandel is, maar ook omdat ik veel bewondering heb voor de mooie zaak die Monique daar in de afgelopen 10 jaar heeft weten neer te zetten. Zij was destijds (2010) een echte pionier, die in een relatieve buitenwijk in Amsterdam West een boekhandel durfde te starten. Nu is deze winkel geliefd en niet meer weg te denken uit de buurt. De toekomst van de Nieuwe Boekhandel werd door tegenslagen onzeker; een overname ging niet door. Door het opzetten van een coöperatie kan de boekhandel mogelijk alsnog worden voortgezet, zo is de bedoeling. De oprichtingsvergadering is in maart, ik hoop er oprecht het allerbeste van.

Foto Portret in bedrijf

EVA BOUMAN Sinds 1 februari promotiemedewerker kinderboeken bij Unieboek|Het Spectrum

MARTINE KOELEMEIJER Sinds 1 februari Uitgever nonfictie bij Uitgeverij Nieuwezijds DWDD stopt na dit seizoen Het was de laatste jaren ‘het hoogst haalbare’: werd je boek getipt in DWDD – door Matthijs zelf, of door het boekhandelspanel, dan was het feest op de uitgeverij. Stickers en posters konden gedrukt worden, en het moest wel heel gek lopen wilde je de week erop niet in de Bestseller 60 belanden met je titel.

Lees de besproken artikelen op boekblad.nl Een gemis voor het vak, ja. Maar er zal vast weer iemand in het gat van DWDD springen, of dat nu op televisie is of elders. Vroeger moesten we het van de krantenrecensies hebben, daarna kwam de hausse aan social media influencers.

En ook nu komt er vast weer iets nieuws.

Wat blijft zijn de gepassioneerde boekverkopers, zoals we die kennen uit het DWDD-panel. Ga eens bij ze langs op je vrije dag. Ga naar de plaatselijke boekhandel en maak gebruik van zijn gidsfunctie. Laat je verrassen en loop met dat boek naar buiten dat je helemaal niet zocht.

eens praktisch toepasbaar en lekker leesbaar. Aan mij de taak om bij Nieuwezijds op zoek te gaan naar die pareltjes die het uitgeven waard zijn. Net zoals de oudcollega’s van Harlequin tussen alle inzendingen wellicht dé nieuwe Bouquet-auteur vinden.

Harlequin viert jubileum met Bouquet-schrijfwedstrijd Een leuk bruggetje tussen het werk van mijn oud-collega’s bij Harlequin en mijn nieuwe baan als uitgever non-fictie bij uitgeverij Nieuwezijds. Bij HarperCollins keek ik vanaf de zijlijn toe hoe mijn collega’s de Bouquetreeks uitgaven. Wat een sterk merk. Of je het nu boeken of ‘boekjes’ wilt noemen.

Iedereen denkt dat hij ook wel zo’n romannetje kan schrijven.

Net zoals iedereen denkt dat een jeugdboek schrijven kinderspel is.

Dat is makkelijk, dat kunnen we allemaal! Met deze wedstrijd kunnen alle romanciers in de dop het bewijzen.

Bij gezondheidservaringsdeskundigen is het eigenlijk net zo. Veel aspirant-schrijvers denken het ultieme ervaringsverhaal geschreven te hebben. Weinig auteurs kunnen echter dat boek schrijven dat boven hun eigen case uitstijgt en dat voor een breed publiek toegankelijk en nuttig is. Kort gezegd: als je therapeut zegt ‘schrijf het eens op!’ dan wil dat niet zeggen dat de Nederlandse lezer erop zit te wachten. Ook voor ‘deskundigen’ geldt het: niet alles is doorwrocht, afdoende bewezen en ook nog

Ik ben al mijn hele carrière gepassioneerd over boekhandels. Ik benoem mijn mede-boekverkopers graag als vrienden en vriendinnen.

Ik kende er al veel maar mocht door mijn werk bij Meulenhoff/ Boekerij vorig jaar er nog een heleboel meer leren kennen. Ik weet ook hoe hard het bestaan als ondernemer kan zijn.

Het aantal bewegingen in boekhandelland was weer enorm de afgelopen tijd. Sluitingen, faillissement(en) maar ook overnames, doorstarters, verbouwers en uitbreiders. Het kan dan ook niet anders dan dat mijn keuze valt op berichten over boekverkopers.

HUBERT VAN BELOIS Organiseerde bij Donner in Rotterdam een leesclub rond West van Carys Davies, waarvoor de auteur speciaal naar Nederland kwam

’t Stad Leest verhuist naar veel groter pand Ik ken Wouter niet persoonlijk maar hij is vind ik wat een goede boekondernemer moet willen zijn: onderscheidend en vernieuwend.

In Vlaanderen zijn er daar meer van, uitgesproken boekverkopers met een eigen vorm. Dat kan niet altijd op deze manier, maar wat hij doet is zeer inspirerend.

Culemborg organiseert gala voor boekhandel Tomey Dit is heel mooi, de lokale gemeenschap die snapt wat een boekhan-

maart 2020  jaargang 187

del betekent. Een onmisbare schakel in het verbinden van cultuur en mensen. Ik las ook over het initiatief van Jan Vantoortelboom om huisschrijver te willen worden van De Koperen Tuin in Goes. Mooi, boekhandels verdienen het – en hebben het nodig – om omarmd te worden.

Nieuwe blogserie: Read Shop Almere-Haven Eric Herni Ik mocht ooit in mijn AKO-tijd samenwerken met Eric. Ik heb van hem destijds veel geleerd in zijn functie als manager van AKO op Schiphol. Ik ken zijn winkel in Almere van vroeger en vind het een enorme prestatie wat hij daar met deze winkel doet. Zijn goudeerlijke blogs zijn bijzonder om te lezen. En zo is het ook: elke dag weer opnieuw met je poten in de modder. Hard, hard werken met het mooiste product: boeken.

Ingezonden CB was niet laconiek bij toelaten Bol.com

Zoals de bijdrage in Boekblad nummer 2 over de komst van Amazon naar Nederland zelf al meldt zal CB geen inhoudelijke reactie geven op het artikel, anders dan wijzen op mogelijk feitelijke onjuistheden CB aangaande. Wat mij betreft zijn dat er twee: - De bedrijfsnaam is CB (of statutair Centraal Boekhuis), echter geenszins CB Logistics - De erop volgende zinsnede ‘De schrik zal er nadat al te laconiek Bol.com daar werd toegelaten nog enigszins in zitten’ is inhoudelijk onjuist. Er was destijds absoluut geen sprake van het laconiek toelaten van Bol.com. Bol. com werd toegelaten als lid van de toenmalige Koninklijke Boekverkopersbond en kreeg daarmee automatisch toegang tot het gebruikmaken van het Centraal Depot. Aanvullende logistieke dienstverlening hebben wij vervolgens met genoegen ingevuld.

Hans Willem Cortenraad Algemeen Directeur/CEO CB

9

10

www.boekblad.nl

DE VISIE

Het blad voor échte boekenliefhebbers Jaarent m e n n o ab 95

€ 26,

Neem een abonnement! Bel 072 531 49 78 of ga naar www.boekenpost.nl/boekblad maart 2020  jaargang 187

11

DE VRIJE UITGEVERS Opgericht: 2004 Totale bruto omzet via CB van de aangesloten uitgeverijen: 9,4 miljoen euro Medewerkers: 8 in kernteam (1 directeur, 2 voor IT, 2 voor klantcontact, 1 voor marketing, 1 voor sociale media, 1 voor boekhouding) en 3 mensen daaromheen (1 voor evenementen, 1 voor brochures en 1 voor persberichten) GERARD KEIJSERS 1961 Geboren te Tollebeek, Noordoostpolder 1983-1987 Journalistiek, Hogeschool van Utrecht 1987-1990 Eindredacteur Wegener Tijl tijdschriften 1987-1993 Verslaggever, redacteur en regisseur, Omroep Flevoland 1993 Oprichting eigen journalistiek bureau Janssen, Keijsers & Samwel 2001 Oprichting uitgeverij Klapwijk & Keijsers 2007 Oprichting De Vrije Uitgevers

12

www.boekblad.nl

DE VISIE

Gerard Keijsers (De Vrije Uitgevers):

‘ BEDENK WAT EEN UITGEVERIJ NODIG HEEFT EN JE KUNT HET BIJ ONS KRIJGEN’ Het aantal aangesloten uitgeverijen bij De Vrije Uitgevers is al jaren stabiel. Dat stelt eigenaar Gerard Keijsers en zijn team des te beter in staat zijn uitgevers in woord en daad bij te staan bij hun verdere professionalisering.

Met succes: het gezamenlijke marktaandeel is vorig jaar licht gestegen.

Tekst Maarten Dessing Beeld Stijn Rademaker

H

et is geen jubileumjaar. De Vrije Uitgevers (DVU) bestaat in 2020 immers zestien jaar. Oprichter en directeur Gerard Keijsers is ook niet bezig met jubilea.

Toen het kennishuis voor kleine uitgeverijen zijn tienjarig jubileum wilde vieren, kwam het bedrijf er vlak voor de feestelijkheden achter dat het een jaar ouder was dan gedacht. ‘Dat heeft ermee te maken dat De Vrije Uitgevers eerst onder mijn eigen uitgeverij Klapwijk & Keijsers viel en later pas een apart bedrijf werd. Ach, het houdt me ook niet bezig hoe lang iets bestaat. Als het maar goed gaat met het bedrijf.’ En dat gaat het, verzekert hij.

De aanleiding om De Vrije Uitgevers in 2004 te starten was een forse verhoging van de vaste kosten van CB. Klapwijk & Keijsers nam daarop een gezamenlijke aansluiting met twee andere uitgeverijen. Dat bespaarde kosten. Toen volgde al snel de gedachte: waarom de aansluiting niet delen met nog meer uitgevers? Zo ontstond een clusteruitgeverij, die snel groeide. In

maart 2020  jaargang 187

13

2008 waren er vijftig aangesloten uitgeverijen, in 2010 al meer dan honderd en in 2015 werd de grens van 300 overschreden. Tegen die tijd was De Vrije Uitgevers eigenlijk al geen dienstverlener meer die uitsluitend voor distributie zorgde.

Amazon Hoeveel uitgeverijen zijn momenteel aangesloten?

‘Rond de 400. Dat aantal is al een jaar of drie stabiel.

Blijkbaar is dat onze natuurlijke omvang. Maar dat is prima. Dat biedt ons de mogelijkheid om meer aandacht te besteden aan kennisoverdracht aan de aangesloten uitgevers, tools voor hen te bouwen, onze webshop verder te ontwikkelen, het buitenland te ontsluiten – en nog veel meer. Ik moet er niet aan denken dat we ineens naar 450 zouden groeien. Dan wordt de werkdruk te groot voor ons kernteam van acht mensen en drie medewerkers die erom heen hangen, die alle elf parttime werken. Dan zijn we alleen maar bezig met het managen van de groei.’

Waarom is de groei gestokt?

‘Géén idee. We hebben nooit aan acquisitie gedaan.

Als iemand een uitgeverij wilde beginnen of alleen zijn eigen boek wilde uitgeven, wees altijd wel een boekhandelaar, vertegenwoordiger, CB of drukker deze persoon op ons. Misschien is 400 wel de saturatiegraad van het aantal kleine, professionele uitgeverijen in Nederland dat met ons matcht. En die groeien wel hoor, kwalitatief. Kijk alleen al naar het

‘IK ZIE HET ALS ONZE TAAK OM IEDEREEN DIE EEN BOEK WIL UITGEVEN BEWUST TE MAKEN VAN WAT DAARBIJ KOMT KIJKEN’ aantal DVU-boeken dat de landelijke pers haalt, dat is behoorlijk toegenomen.’

En dat terwijl er geen concurrentie voor De Vrije Uitgevers is...

‘Er zijn anders wel een paar andere clusteruitgeverijen.

Maar die bieden niet hetzelfde scala aan diensten als wij. Sterker, bedenk wat een uitgeverij nodig heeft en je kunt het bij ons krijgen. Dan zijn er ook nog clusters voor een andere doelgroep, die een aansluiting bij CB Compact hebben. Dat is een prima dienst van CB, vooral geschikt voor auteurs die denken niet zo veel exemplaren van hun titels te verkopen. Maar je kunt er niet alles mee. Je kunt bijvoorbeeld niet zelf orders invoeren, dus heb je een vertegenwoordiger die orders moet invoeren, dan werkt het niet. Wij hebben daaren-

14

www.boekblad.nl

DE VISIE

tegen, wat wij noemen, een grote mensen-aansluiting: een IF-aansluiting. Dat maakt het iets duurder voor de aangesloten uitgeverijen, maar je kunt veel meer.’

En, wou ik vervolgen, terwijl er toch nog altijd steeds meer mensen een boek willen uitgeven – meestal hun eigen.

‘Inderdaad. Maar er zijn ook partijen die – laat ik me voorzichtig uitdrukken – een markt zien in alle mensen die een boek hebben geschreven, zich laten aansporen door hun familie om er iets mee te doen, nauwelijks om zich heen kijken en het heel normaal vinden dat ze flink moeten betalen om een boek uitgegeven te krijgen of zelf uit te geven. Mensen die er niet over nadenken, dan aan een contract vastzitten en vervolgens ontdekken dat ze hun auteursrecht hebben overgedragen of dat hun boek in slechts één webshop te koop is. En de groep mensen die daar uit onwetendheid intrappen, is behoorlijk groot.’

Aan wat voor bedrijven moet ik denken?

‘Amazon, met zijn Direct Publishing-contracten. Ga je met hen in zee, dan claimt Amazon vervolgens het alleenrecht op van alles. Je bent je zeggenschap kwijt als uitgever. Of drukkers. Geen reguliere boekdrukkers als Wilco, laat ik daar helder in zijn. Nee, lokale bedrijfjes. Soms heb ik iemand hier op bezoek voor een oriënterend gesprek die bij een lokale drukker het boek in productie heeft. Als ik dan zie hoe die mensen genááid worden! Er is geen ander woord voor.

Zo’n drukker rekent gerust 25 euro per exemplaar bij een oplage van 2000 exemplaren. Als je weet dat de productieprijs vier of vijf keer over de kop moet om een marge te maken, zou zo’n boek dus 100 euro in de winkel moeten kosten. Daar kan ik me echt boos om maken.’

Dat zijn geen concurrenten van jullie, neem ik aan.

‘Zeker niet. Maar ik zie het wel als onze taak om ieder-

maart 2020  jaargang 187

15

hebben overgehouden, al is het maar net genoeg voor één glas wijn, dan dat een boek je duizenden euro’s verlies heeft opgeleverd en je met een stapel onverkochte exemplaren bent blijven zitten. Mensen hebben vaak ook geen idee wat er allemaal aan kosten bij komt kijken. Ze betalen factuur na factuur en aan het einde van het jaar ontdekken ze pas dat ze 8000 euro hebben geïnvesteerd. Daarom: calculeer. Breng alle kosten in kaart, denk voor iedere kostenpost na of het ook goedkoper kan, en reken uit hoeveel exemplaren je moet verkopen om break-even te draaien. Iemand die nieuw de markt betreedt, laat zich te veel leiden door de gedachte: “Ik wil een mooi boek maken.” Ik hou ze voor om het andersom te bekijken. Wat zijn de kosten?

Wat de verwachte inkomsten? En hoe kun je dan binnen die marge een zo mooi mogelijk boek maken?’

Sinds wanneer is DVU eerder kennishuis dan dienstverlener?

‘Die verandering is geleidelijk gegaan. Sinds een jaar of drie zijn we ons ook zo gaan noemen, omdat we ons realiseerden dat we veel meer dan dienstverlener waren. We dragen kennis over. We denken strategisch met een uitgever mee – niet alleen aan het begin van een traject, maar al die jaren daarna waarin je tijd en geld in een boek moet investeren. Ook dat is een fout die sommige nieuwkomers maken. Ze denken te vaak dat als je een boek hebt gemaakt, je vervolgens bij de telefoon kunt afwachten tot hij begint te rinkelen.

Nog steeds.’

‘ALS UITGEVERS IN HUN EENTJE WERKEN, MET WIE MOETEN ZE DAN HUN ZAKELIJKE PROBLEMEN BESPREKEN? MET ONS DUS’ een die een boek wil uitgeven bewust te maken van wat daarbij komt kijken. Mede daarom organiseren we workshops voor mensen die overwegen te gaan uitgeven. Er is veel behoefte aan kennis op dit gebied. Kijk naar het aantal publicaties over zelf uitgeven. Daar zit een wildgroei in, al zijn de boeken die ik heb gelezen gelukkig allemaal inhoudelijk goed.’

Kennisinstituut Hoe maakt DVU nieuwe uitgevers ‘bewust’?

‘Komt iemand voor het eerst bij mij, dan ga ik altijd samen calculeren. Nieuwe uitgevers zeggen vaak: “Ik hoef er niet aan te verdienen”. Maar het is toch veel prettiger om er aan het einde van het jaar iets aan te

16

Heeft de omslag naar kennishuis gevolgen voor het type uitgeverij dat zich aansluit?

‘Er komen ook grotere kleine uitgeverijen naar ons.

Een uitgever moet veel doen, maar kan niet alles in zijn eentje of met een team van hooguit anderhalve man zelf doen. Of uitgeverijen die een eigen aansluiting hadden, maar bij ons iets vinden wat ze zelf niet kunnen regelen, zoals een eigen webshop. Nivon is een voorbeeld daarvan, die uitgever verkoopt zijn boeken via een webshop van ons. ISVW zat al lang bij ons, maar doet steeds meer met ons.’

Wat voor diensten biedt De Vrije Uitgevers aan aangesloten uitgevers?

‘Boven alles: kennis. Het boekenvak is geen rocket

www.boekblad.nl

DE VISIE

science, maar er komt tegenwoordig heel veel bij kijken.

Content via digitale wegen verkopen. E-commerce.

Digitale marketing. Audioboeken. En gá zo maar door.

Zelfs uitgevers die al langer bezig zijn, weten niet alles.

En dus sturen wij nieuwsbrieven, nodigen we hen vaak uit in Amersfoort, organiseren we workshops – over algemene, maar ook specifieke onderwerpen als sociale media of printing on demand. We geven zo nodig ongevraagd advies, als ik iemand iets zie doen waarvan ik denk: pas daar mee op. Onze droom is om uiteindelijk een kennisinstituut te worden voor de uitgeverijsector, en het beroep van uitgever te beschermen zoals voor andere beroepen het geval is.’

Hoe kom je erachter dat iemand ongevraagd advies nodig heeft?

‘Als je elkaar spreekt. Ook als een uitgeverij voor iets heel specifieks contact zoekt, neem je al gauw alle bedrijfsgeheimen door. En dan begrijp ik opeens: de voorraden zijn te hoog. Of kan ik ze een spiegel voorhouden: zou je wel doorgaan met kinderboeken als het zo veel werk voor zo weinig inkomsten is? Als uitgevers in hun eentje werken, met wie moeten ze dan hun zakelijke problemen bespreken? Met ons dus.

We kennen van bijna 400 uitgeverijen alle cijfers, voor zover de boeken via CB gaan, en kunnen dus echt wel iets zinnigs zeggen.’

FindmyPublisher Verdient DVU aan deze advisering?

‘Uitgeverijen die niet zijn aangesloten kunnen individueel adviesgesprekken aanvragen. Tot anderhalf jaar geleden deden we dat voor niets. Het zit ook in ons dna om kennis te delen. Om het gewoon weg te geven.

Maar nu maken we die kennis te gelde. De workshops zijn nog steeds gratis, maar worden op termijn ook betaald – maar nooit de hoofdprijs.’

Het hangt dus niet meer alleen af van contributie.

‘Nee. Aangesloten uitgevers betalen maandelijks 3,5 procent van hun bruto omzet via CB met een minimum van 37,50 euro per maand en een maximum van 250 euro per maand. De meeste uitgevers zitten niet aan dat maximum, omdat je daar véél boeken voor moet verkopen. Daarnaast betaal je voor allerlei diensten: van een adviesgesprek tot het aanmaken van een ePub-bestand of een tailormade marketingplan. En al blijft de contributie het grootste deel van onze omzet, de inkomsten uit deze diensten nemen absoluut toe.

Alle kosten van CB rekenen we overigens per ISBN 1 op 1 door. En aangesloten uitgevers krijgen nog steeds veel gratis: van een jaarlijks gesprek tot toegang tot een hele reeks handige tools.’

‘WE WILLEN EXPERIMENTEN MET E-COMMERCE NAAR DE BOEKHANDEL. DÁT IS DE TOEKOMST’

maart 2020  jaargang 187

17

Wat voor tools?

‘Waar hebben we geen tools voor? Van het maken van een begroting tot het beheer van de auteursafdracht. Wij trekken alle gegevens uit CB, daar kun je makkelijk mooie dingen mee maken. Ik heb wel eens gehoord dat als CB moet uitrekenen wat een zending naar Delfzijl ook alweer kost, ze daar óók onze tools voor gebruiken. Want: een stuk handiger dan dat opzoeken in de tarievenlijst.’

De Vrije Uitgevers biedt dus ook meer diensten aan.

‘Het is eerder dat we de bestaande diensten verbeteren. Die diensten zijn ontwikkeld op basis van een enquête vier jaar geleden naar de behoefte van de uitgevers. Marketingondersteuning. Persbenadering via het ANP. Informeren van de boekhandel via nieuwsbrieven en brochures. Ondersteuning bij het ontwikkelen van strategie. We hebben een uitgebreid netwerk van redacteuren, correctoren, vormgevers, vertalers. Daar brengen we uitgeverijen mee in contact.

Kun je een voorbeeld geven van een verbetering van de bestaande diensten?

‘Sinds een jaar steken we veel tijd en moeite in de webshops voor uitgevers, die ze bij ons gratis kunnen aanmaken. Ik zie daar veel mogelijkheden in. Met het

in een hal van drie voetbalvelden groot met alleen maar kookboeken. Wat doe ik hier in godsnaam? vroeg ik me af. Maar toch: moet je het laten? Samen met het Duitse BoD is wereldwijde distributie mogelijk. FindmyPublisher wordt daarvoor de marketingtool. Het wordt een platform waar de talrijke kleine, maar professionele uitgeverijen over de hele wereld elkaar kunnen ontmoeten, van elkaar kunnen leren en rechten van elkaars boeken kunnen kopen. En een keer – dat is mijn droom – komt iedereen samen in Frankfurt.’

Boekhandels Wat wil je nog meer oppakken?

‘De samenwerking met de boekhandel intensiveren.

We zijn, via een aparte stichting, Books on Tour begonnen: evenementen met drie of vier auteurs, niet alleen van DVU-uitgeverijen, rond één thema. We hebben al pilots gedaan in Eindhoven, met boekhandel Van Piere en de bibliotheek, over Suriname en “Hoe een reis je leven kan veranderen”. In maart volgt een derde over bipolariteit. Dat moeten een soort happenings zijn, met eten, met een kleinkunstenaar, noem maar op. Dit jaar organiseren we drie van zulke avonden in

‘BOEKHANDELS HEBBEN VAAK MEER TITELS VAN ONS LIGGEN DAN ZE ZELF BESEFFEN’ aanbod van bijna 400 uitgevers bij elkaar kun je een klantenbestand opbouwen waar je van alles mee kunt doen aan acties. En het werkt: de omzet is misschien nog niet heel hoog, maar de groei is behoorlijk. En dat is lang niet het enige. Het is dat ik het geld, tijd en mensen niet heb om alle ideeën uit te werken, zeker als het IT-projecten zijn. Denk aan administratie of productiebeheer, het biedt zo veel voordelen als je diensten op dat gebied kunt bundelen voor een grote groep uitgeverijen.’

Nog meer voorbeelden?

‘Voor het netwerk van professionals voor specifieke diensten gaan we een online tool maken, zodat iedere uitgeverij die mensen makkelijk zelf kan vinden.’

Hoe gaat het met het platform om internationaal rechten te verkopen aan independent publishers elders: FindmyPublisher?

‘Dat is dé droom van iedere nieuwe uitgever: de grens over. Ik was destijds niet anders. Had ik een kookboek, stond ik daarmee op de Frankfurter Buchmesse

18

Eindhoven. Ik denk dat dit een heel zinvolle manier is voor uitgeverijen om hun content anders te presenteren en titels zichtbaar te maken.’

Is dat de enige manier om de samenwerking te intensiveren?

‘We willen de aanbieding naar de boekhandel verbeteren. We hebben wel nieuwsbrieven en folders. We stonden een tijdje ook op de beurs. Maar we willen experimenten met e-commerce naar de boekhandel.

Dát is de toekomst.’

Is het nodig de toegang tot de boekhandel te verbeteren?

‘Het blijft een punt van zorg. Boekhandels kopen voorzichtiger in dan vroeger, mede omdat enerzijds hun cashflow kleiner is geworden en anderzijds het makkelijker is geworden om bij te bestellen. En dan merk ik dat ze ons nog steeds te weinig zien als een groep professionele uitgeverijen, maar als een bepaald type bedrijf – ik noem expres geen naam en noem het al helemaal geen uitgeverij – dat verdient

www.boekblad.nl

DE VISIE

aan het ego van schrijvers en niets doet om de boeken zo goed mogelijk te exploiteren. Aan de andere kant: als een uitgeverij een titel heeft met goede verkooppotentie of erin slaagt vraag te creëren, koopt de boekhandel die net zo goed in. Boekhandels hebben vaak meer titels van ons liggen dan ze zelf beseffen.’

Vertaalt de inzet van DVU in kennisoverdracht zich in groter succes van de aangesloten uitgeverijen?

‘Kijk naar de totale markt: 5 procent van de titels doet het heel goed, 20 procent doet het redelijk en 75 procent haalt het break even-punt niet. Dat is voor onze uitgeverijen niet anders. Een aantal doet het echt goed, met verkopen boven de 100.000 exemplaren. En andere redden het niet. Maar over de hele lijn gaat het goed. Ons gezamenlijk marktaandeel is gestegen van 1 procent in 2018 naar 1,3 procent vorig jaar. Let wel: van verkoop via CB. De rest zie ik niet, terwijl wij van oudsher uitgeverijen vertegenwoordigen die relatief veel rechtstreeks verkopen op de zakelijke markt. Maar wat belangrijker is: ook de winst en het rendement gaan omhoog, omdat uitgeverijen beter nadenken over wat zij doen. Als er meer rendement is, is er ook meer budget om vraag te creëren.’

Geeft Klapwijk & Keijsers – ofwel: jijzelf – eigenlijk nog uit?

‘Nauwelijks. Daar heb ik geen tijd meer voor. Ik vind het wel belangrijk om zelf voeling te houden met het vak waarover ik iedereen adviseer. Mede daarom had ik vorig jaar één titel: Echt lachen zo’n depressie van Patricia Idsinga, een verzameling van haar columns over bipolariteit in het Noord-Hollands Dagblad. Ik heb een vriend die eraan lijdt, ik begreep dankzij haar voor het eerst wat een hel het is als je in een manie zit.

Het past ook goed bij mijn fonds. En ja, ik heb er aan verdiend. Niet veel, maar toch.’

Wat heb je zelf geleerd van deze uitgave?

‘Goede vraag. Mmm. Ik heb wel geleerd van De Krokodil van Marco Termes dat nu uitkomt. Mijn vormgeefster had een paperback met flappen gemaakt. Leuk, maar het boek zal niet per se tienduizenden exemplaren verkopen. Daarom moet het pod-waardig zijn.

En als het dan flappen heeft, zit ik aan één producent vast, ontdekte ik. Dat wil ik niet. Ik moet kunnen switchen. Het is maar een detail, maar het zijn al die kleine dingen bij elkaar waar het uitgeven van een boek op neer komt.’ 

maart 2020  jaargang 187

19

vertaling Arthur Wevers

vertaling Martin de Haan

vertaling Martine Vosmaer & Karina van Santen

vertaling Manon Smits

vertaling Otto B & Petra van der

vertaling Frans Denissen

vertaling Marian

vertaling Mari Alfรถldy

vertaling Tieske

Europese Literatuurprijs Longlist 2020 10 jarig jubileum!

vertaling Geri de Boer

De longlist jury

20

www.boekblad.nl

Athenaeum Boekhandel, Amsterdam Athenaeum Haarlem, Haarlem Boekhandel Bijleveld, Utrecht Boekhandel Blokker, Heemstede Dekker v.d. Vegt Boekverkopers, Nijmegen Boekhandel Dominicanen, Maastricht Eerste Bergensche Boekhandel, Bergen Gianotten Mutsaers, Tilburg

Biersma Eerden

vertaling Charlotte Pothuizen

vertaling Karol Lesman

vertaling Kris Lauwerys & Isabelle Schoepen

vertaling Callas Nijskens

nne Molenaar

vertaling Liesbeth van Nes

vertaling Jan van der Haar

vertaling Peter Gelauff

vertaling Roel Schuyt

Aanbod voor leesclubs Heeft u als boekhandelaar leesclubs in uw klantenkring?

Attendeert u hen dan op het aanbod van de Europese Literatuurprijs. Zij kunnen een van de genomineerde vertalers bij hun leesclub uitnodigen. Dankzij een bijdrage van het Letterenfonds en De Schrijverscentrale kan dat in 2020 voor het aantrekkelijke tarief van 100 euro plus reiskosten.

De longlist vertalers vertellen in april en mei over deze romans en de vertaling ervan in de jury boekhandels tijdens de Vertalersgeluktournee.

Meer informatie op europeseliteratuurprijs.nl

e Slim

vertaling Gerda Baardman

vertaling Martine Woudt

Boekhandel Godert Walter, Groningen Boekhandel en literair podium Hijman Ongerijmd, Arnhem Boekhandel Maximus Hillegersberg, Rotterdam Boekhandel Van Pampus, Amsterdam Pantheon Boekholt, Amsterdam Boekhandel Van Piere, Eindhoven Boekhandel Van Rossum, Amsterdam

maart 2020 î ‰ jaargang 187

21

Evenementen in de boekhandel

‘ Onze branche is veel meer dan alleen boeken verkopen’ Beleving: geen boekhandel kan zonder. Het is alleen de vraag hoe je daar een succes van maakt. Niet alles werkt meteen en soms is geduld nodig. Goed plannen en organiseren en de lokale actualiteit volgen zijn belangrijke succesfactoren.

Maar dan nog gaat het soms mis. Zes door de belevingswol geverfde boekhandelaren geven tips uit de praktijk.

Tekst Enno de Witt

22

Roos Flink: ‘Er is zoveel te doen, publiek laat zich moeilijk vangen’

R

Roos Flink organiseert al ruim vijf jaar, sinds in Amsterdam het nieuwe Scheltema van start ging, uiteenlopende evenementen in de boekhandel aan het Rokin.

Destijds was het een hele overgang, vertelt ze: ‘Ik werkte daarvoor bij Polare en daar deden we praktisch niets, hooguit een enkele signeersessie. Waar dan vaak het personeel niets vanaf wist. Bij Scheltema zijn we meteen een enorme hoeveelheid evenementen

www.boekblad.nl

BOEKHANDEL

Netwerken Promotie is uiteraard een belangrijk aandachtspunt.

Scheltema werkt samen met mediapartijen als Het Parool, dat iedere week alle activiteiten meldt, vertelt Flink: ‘Tijdens de zomerstop, als alles even stilligt, bellen mensen ons op, om te vragen of we failliet zijn.

Met NRC Handelsblad hebben we bovendien een leesclub.’ Maar ondanks die media-aandacht kan zoiets banaals als het weer nog roet in het eten gooien: ‘Het is telkens weer afwachten of er mensen komen en hoeveel, maar dat maakt het ook wel weer spannend.’

Trude Gerritsma van boekhandel De Omslag in Delft

Willemien Wagner: ‘Heel veel van wat je bedenkt werkt gewoon. Het hangt er alleen vanaf hoe je het brengt’ hangt de stad vol met posters en vraagt haar netwerk om hún netwerken in te zetten. Samenwerking met lokale media doet het ook hier goed. Bij Broese in Utrecht, dat zich opmaakt voor een verhuizing naar de Neude, kunnen bezoekers van de winkel aan de Oudegracht niet om het programma heen. Medewerkers maken ze op activiteiten attent, er hangen posters, ieders netwerk wordt ingezet en het wordt zelfs omgeroepen, ‘want behalve lezen kunnen mensen ook luisteren’, zegt bedrijfsleider Grietje Braaksma.

En dan nog kan het misgaan, weet Leo van de Wetering, mede–directeur van het Rotterdamse Donner: ‘Uit de Selexyz-tijd herinner ik me dat er soms zes man zat. Dan vroegen we al het personeel dat even niets te doen had, om erbij te komen zitten. Sinds we

Foto Hanna Radstake

Geduld In grote steden als Amsterdam hebben boekhandels te maken met stevige culturele concurrentie, zegt Flink: ‘Er is zoveel te doen, publiek laat zich moeilijk vangen.

We hebben geleerd dat grote buitenlandse namen veel mensen trekken. Voor Jamie of Ottolenghi willen ze nog wel in de rij staan. Of voor voetballers. En de jeugd komt voor Pepijn Lanen en Tim Hoffman. Young Adult hebben we geprobeerd, met leesclubs en feestjes, maar dat sloeg niet aan.’

Gewoon ouderwetse boekpresentaties, met wat praatjes, een hapje en een drankje doen het wel goed, ook bij de wat mindere goden. Dat komt, zegt Flink, doordat daar een promotionele drietrapsraket bij hoort: ‘Wij nemen het mee in de publiciteit, de auteur vertelt het iedereen die hij kent en ook de uitgeverij pakt het op. Alles bij elkaar heeft dat voldoende impact.’ Het wil niet zeggen dat iedere auteur zijn feestje krijgt: ‘Soms beschermen we een schrijver en een uitgeverij en wijzen we een verzoek af. Het is voor iedereen vervelend als er niemand komt opdagen. We overleggen daarvoor met inkopers, kijken of een titel het goed doet en al geland is, en of er vragen naar zijn vanuit onze klanten.’

En soms is enig geduld nodig. Zoals bij de Foodmarkt, waar Scheltema, dat veel met kookboeken doet, vijf jaar geleden mee begon. Toen met tien kramen, nu zijn het er 75. ‘Niet alles werkt meteen’, zegt Flink. Ze noemt als voorbeeld het idee om Sinterklaas in de winkel te laten slapen, een evenement waarbij werd samengewerkt met het Amsterdamse comité dat de intocht organiseert: ‘Kinderen zouden hem dan op zaterdagochtend wakker komen maken. De eerste keer was er één kind.

Maar we gingen stug door. Het tweede jaar waren er dertig, nu zitten we op tweehonderd.’

Foto Peter Haverlage

gaan doen, in het eerste jaar rond de 650. Dat was ook bedoeld om te zien wat hier werkt en wat niet. Zo weten we dat we activiteiten rond het thema spiritualiteit beter niet kunnen doen, daar komt niemand op af. Thrillers doen het hier ook niet, terwijl daarvoor buiten de Randstad rijen staan. Ik kan daar jaloers op worden. Maar we organiseren nog steeds ongeveer vijfhonderd activiteiten per jaar.’

Leo van de Wetering: ‘We zijn een belangrijke culturele ontmoetingsplaats’

maart 2020  jaargang 187

23

Impressie op de website van Wagner van een evenement met Saskia Noort.

zelfstandig zijn komt dat niet meer voor. We denken goed na over wat publiek zou kunnen trekken, en komen op een gemiddelde uit van 75 tot 100 bezoekers per evenement.’

Gerritsma begon ruim dertig jaar geleden met activiteiten in haar boekhandel ‘omdat er in heel Delft niets gebeurde. Het openingsboekje werd door Kees van Kooten geschreven, via hem leerde ik Wim de Bie kennen en zo verder iedereen, tot schrijvers aan mij vroegen of ze een keer mochten komen.’ Inmiddels is het wel wat minder geworden, maar nog steeds ontvangt ze gemiddeld dertig bezoekers. Die passen bij lange na niet in de winkel, vanouds wijkt ze uit naar andere gelegenheden, de laatste jaren is dat vaak de synagoge. Dat je beter de mensen in de winkel kunt ontvangen, omdat ze daar dan boeken kopen gaat voor haar niet op: ‘Het kost altijd meer dan het oplevert.’ En hoewel er dus geld bij moet geeft ze toch als tip goed op de kosten te letten: ‘Sommige schrijvers vragen schandalig veel.’

24

De optredens zijn steevast gekoppeld aan een pas verschenen boek, maar ze geeft er altijd een ‘persoonlijke zwiep’ aan: ‘Zoals die keer dat Anneloes Timmerije kwam spreken over haar boek over Maria van Aelst.

Toevallig werd ontdekt dat ze op een schilderij van Rembrandt staat. We hebben er toen twee lezingen van gemaakt, één van haar en één door de ontdekker, kunsthistoricus Rudolf Smeets.’

Samenwerking In Sassenheim is boekhandel Wagner niets te dol.

Vanaf het moment dat Willemien Wagner er de scepter zwaait, staan er áltijd activiteiten op de agenda, van speciale evenementen die het nieuwe schooljaar inluiden, tot vandaag de dag een heuse escaperoom, en anders krijgt het auteursduo Nicci French wel een naar hen vernoemde tulp. Al die activiteiten organiseren heeft ook iets te maken met het temperament van de boekverkoper. ‘In 2010 ging het niet zo fijn’, zegt ze. ‘Ik kon toen twee dingen doen: miepen of knallen.’

www.boekblad.nl

Dus organiseerde ze lezingen, signeersessies, spelletjesavonden, workshops, boekpresentaties, theatershows, wat al niet. ‘Bij de verbouwing stond bovenaan mijn verlanglijstje: de meubels op wielen, daar hebben we zoveel plezier van. En als er nóg meer belangstelling is dan de winkel aankan, dan wijken wij uit naar De Oude Tol, een partycentrum iets verderop, waar fantastische afspraken mee gemaakt zijn. Wij hebben dan een pauze in het programma, zodat voor hen de horeca weer interessant is.’

Heel veel van wat je bedenkt werkt gewoon, zegt Wagner: ‘Het hangt er alleen vanaf hoe je het brengt.

Het is ook een kwestie van mensen aanspreken, op ze afstappen. Maar het belangrijkste voor ons is dat we het doen omdat we het leuk vinden. Het geeft bovendien smoel aan je zaak. Als je kijkt naar de uren die je erin steekt zou je het misschien wel niet moeten doen, maar de klanten waarderen het en het brengt reuring in de winkel, in het dorp. Onze branche is veel meer dan alleen boeken verkopen.’

Foto Van Gaalen Media

BOEKHANDEL

John Reterink van de gelijknamige Blz.-winkel in het Overijsselse Wierden zoekt bij het organiseren van die grotere activiteiten altijd de samenwerking met culturele instellingen in het dorp, zoals de bibliotheek en de Culturele Raad. ‘Dat geeft je meer slagkracht, en anders moet ik de kosten alleen dragen. We krijgen binnenkort Ad van Liempt op bezoek, daarvan delen we de kosten door vier.’

Het was nog een hele puzzel om een datum voor Van Liempt te prikken, wat te maken had met de drukke boekenperiode in april en mei en met de toevallige tegenslag dat een locatie die Reterink graag gebruikte, de zaal van een horecabedrijf, niet meer beschikbaar is. Hij moet het nu doen met een zaal achter de kerk. ‘Een prima locatie, maar ze moeten daar wel kunnen als hij kan.’ Dat zo’n locatie geen overbodige

Grietje Braaksma: ‘Ik ga altijd met de mensen praten.

Dat vinden ze leuk, over boeken kletsen’

John Reterink: ‘Samenwerking geeft je meer slagkracht’

luxe is blijkt wel uit de bezoekersaantallen. Reterink benut zijn eigen netwerk, maar profiteert ook van dat van zijn partners. Bij een bezoek van Ilja Gort kwamen daardoor driehonderd mensen, tegen elders ergens tussen de vijftig en zestig. Dat die mensen niet naar de boekhandel komen maakt hem niet uit: ‘Bij een lezing gaan ze toch niet rondneuzen. En het voordeel van een externe locatie is dat men daar voor een klein bedrag ook de horeca verzorgt. Daar hoef jij dan niet mee te sjouwen.’

Plannen en keuzes maken Voor een geslaagde activiteit is het volgens Reterink essentieel dat de organisator de actualiteit goed in de gaten houdt. ‘Weet ook wat je publiek verwacht. Heel erg literair hoef je hier niet te doen. We hebben de afgelopen jaren ook ontdekt dat oudere titels geen publiek meer trekken.’ Dat sluit aan bij de ervaring van Leo van de Wetering: ‘Bij de presentatie van een nieuwe titel kopen veel gasten een exemplaar. Is het boek twee maanden oud, dan praat je over een handjevol.’ Bij het organiseren van activiteiten is het volgens Van de Wetering vooral een kwestie van eigen keuzes maken. Niet alleen voor de toppers gaan, maar ook je eigen stempel drukken. ‘Laten zien waarvoor je staat. Daarnaast heel goed kijken naar wat lokaal aan de orde is.’

Braaksma kan bogen op een uitgebreide boekhandelscarrière. Laatstelijk werkte ze bij Grand Theatre in Breda, dat als uitgangspunt de vermenging van boekhandel en beleving had, en waar ze de vrije hand had als het ging om het bedenken en organiseren van activiteiten. ‘Wat anno 2020 erg belangrijk is’, zegt ze, ‘is dat je de plannen al heel vroeg bekendmaakt.

maart 2020  jaargang 187

25

Hoe eerder, hoe beter. Mensen zijn tegenwoordig zo druk, hun agenda is heel snel vol.’ Het betekent ook dat je heel goed moet weten wat je wanneer doet. Dag en tijdstip zijn van belang. Ze noemt als voorbeeld de zaterdag: ‘Aan het einde van de ochtend en het begin van de middag is iedereen voetballen of iets anders aan het doen. Op de vrijdag kun je beter niet iets doen dat werkgerelateerd is, mensen hebben dan weekend. Vrijdagavond is ook een familieavond, dan komen mensen bij elkaar. Voor de kleintjes moet je weten wanneer hun middagdutje voorbij is.’

Braaksma vindt dat zij als organiserende boekhandelaar de rol van gastvrouw op zich moet nemen, ook voor bezoekende auteurs, die ze zoveel mogelijk in de watten legt. Willen ze witte wijn, dan ligt er een fles in de koelkast. ‘De gast moet helemaal op zijn gemak zijn en graag bij je willen komen.’ Het betekent ook dat ze zelf belt wanneer een activiteit door gebrek aan belangstelling niet doorgaat. Hoewel ze zich niet altijd laat kisten: ‘In Breda hadden we de stoelen in een bioscoopopstelling, bij een auteur voor wie niet zoveel belangstelling was hebben we ze rond een grote tafel gezet. Toen ik bij De Vries in Haarlem werkte, kwam voor Marcel Möring anderhalve man opdagen. We zijn toen met hem gaan koffiedrinken. Dat hoort ook bij je plicht.’

het nieuwe pand van Donner aan de Coolsingel een theater is voorzien, met 110 vaste zitplaatsen, die kunnen worden uitgebreid naar 160. Bij de verbouwing van zijn winkel in 2012 heeft John Reterink er ook rekening mee gehouden: ‘Er moest plek zijn voor een man of vijftig.’

Voor Donner was het organiseren van activiteiten altijd al een onderdeel van de bedrijfsvoering, zegt Van de Wetering. Onder zijn hoede vindt een brede veelheid aan evenementen plaats, van de gebruikelijke boekpresentaties tot en met een muziekprogramma.

Samenwerking met andere culturele instellingen in Rotterdam is ook hier de lijn. Museum Boijmans van Beuningen gaat vele jaren dicht; in samenwerking met Donner worden er dit seizoen zes activiteiten georganiseerd, die per keer 160 bezoekers trekken, de maximale capaciteit van de theaterzaal. Ook de bibliotheek is een belangrijke partner, waar Donner sinds kort een filiaal heeft.

Donner heeft al heel lang een maandelijks terugkerende literaire talkshow, twintig jaar geleden begonnen met Marcel Möring, jarenlang overgenomen door Pieter Steinz en daarna Wim Brands, en sinds diens overlijden in 2016 weer in handen van Möring. ‘Mensen weten dat er iedere maand een goed gesprek is over boeken, en vaak is het vol’, zegt Van de Wetering.

Bedrijfsvoering Elke activiteit die Braaksma organiseert moet tenminste break even draaien, maar levert behalve extra verkoop veel meer nuttigs op: ‘Ik ga altijd met de mensen praten. Dat vinden ze leuk, over boeken kletsen. Ik sta het liefst bij de kapstok, daar kom je iedereen tegen.

Het gaat ook niet altijd om de kwantiteit.’ Voor Braaksma horen activiteiten bij de identiteit van de boekhandel als huis van verhalen. Bij de inrichting van het nieuwe onderkomen in het voormalige postkantoor aan de Neude is er dan ook rekening mee gehouden. In één van de ruimtes staat alles op wieltjes, zodat het snel weggeruimd kan worden. Net zoals in

Donner is ook al vroeg begonnen met speciale activiteiten: ‘Al voordat van alle kanten werd aanbevolen dat je aan beleving moest doen. We wilden de hele breedte van ons aanbod laten zien op het podium, en dat we meer zijn dan alleen een boekhandel. We zijn een belangrijke culturele ontmoetingsplaats. We hebben de Rotterdam Promotieprijs gewonnen, echt een grote prijs, die iedere jaar wordt uitgereikt aan een persoon of instelling die bijgedragen heeft aan de landelijke uitstraling van de stad en op 24 maart door burgemeester Aboutaleb wordt uitgereikt in het stadhuis.’  Advertentie

Vereniging Boek & Zaken in liquidatie Bovengenoemde rechtspersoon (KvK 30285738) is per 1 januari 2020 ontbonden bij besluit van de Algemene Ledenvergadering d.d. 7 november 2019.

De rekening en verantwoording en het plan van verdeling liggen tot 31 april 2020 voor eenieder ter inzage ten kantore van het Handelsregister van de Kamer van Koophandel, vestiging Utrecht, en ten kantore van de penningmeester, Meentheweg 5, 8391 VA Noordwolde.

26

www.boekblad.nl

BOEKHANDEL

verhoogt verkoopcommissie voor boeken

‘ Het is óók een manier om handel te drijven’ Bol.com verhoogde per 1 maart de verkoopcommissie voor boeken. Op het Bol.com Plaza actieve verkopers zoals Binnert Overdiep, Paagman en Vos & Van der Leer voorspellen dat zij daarom hogere prijzen moeten rekenen. Of ermee stoppen? Nee, daarvoor zijn de voordelen te groot, leggen de boekhandelaren uit.

Tekst Maarten Dessing

Het was groot nieuws in de ecommercewereld. In reactie op de komst van Amazon maakt Bol het aantrekkelijker voor partners om producten op hun platform te verkopen. De vaste verkoopcommissie (zie https://partnerplatform. bol.com/verborgen/commissietarieven), die in veel gevallen 83 cent bedroeg, gaat omlaag voor goedkopere producten. Voor items tot 10 euro betalen verkopers straks 20 cent, voor items tussen de 10 en 20 euro betalen ze 40 cent. ‘Het gevolg hiervan is dat het aanbod in deze prijscategorieën omhoog gaat’, zei

directeur Huub Vermeulen onlangs tijdens de Webwinkel Vakdagen. De variabele commissie blijft gelijk.

Maar: voor artikelen in de productcategorieën boeken, digitaal, film, muziek en games software introduceert Bol.com een nieuwe vaste verkoopcommissie. Deze mediatoeslag bedraagt 1 euro per verkocht artikel. Gemiddeld komt de stijging neer op circa 30 procent (zie tabel).

‘Dat is een enorme verslechtering’, zegt daarom Eduard Kuijt van Binnert Overdiep in Heerenveen, die online boeken verkoopt onder de merknaam Internetboekhandel.nl.

maart 2020  jaargang 187

‘Voor alle boeken betaalde ik een vaste commissie van 83 cent. Voor boeken tot 10 euro wordt dat 1,20 euro. Dat loopt op naar 1,83 euro voor boeken boven de 20 euro.’

Verzendkosten Waarom Bol.com een mediatoeslag introduceert, is onduidelijk.

Op haar eigen site geeft het geen toelichting. Maar ook Boekblad en Kuijt kregen geen duidelijk antwoord op vragen daarover. Kuijt: ‘Het is vaak lastig praten met Bol. com. Het is wat dat betreft een gesloten bolwerk.’ Vermoedelijk is

27

Foto Roland J. Reinders i.o.v. Libris

de reden echter gelegen in het feit dat boeken een vaste prijs kennen.

Op alle andere producten kan een online prijzenoorlog met Amazon ontstaan, op boeken niet. Dus: wat Bol.com elders aan commissie weggeeft, haalt het terug via aanbieders van boeken.

In ieder geval betekent het dat prijzen voor boeken en cd’s van partners omhoog gaan. Dat voorspelt zowel Fabian Paagman van de gelijknamige boekhandel in Den Haag als Kuijt. ‘Alleen voor mijn kantoorartikelen zal ik de prijzen mogelijk verlagen, omdat de commissie daarvan omlaag gaat.’ Die prijsstijging voor boeken en cd’s komt overigens niet alleen door de hogere verkoopcommissie, voegt Kuijt eraan toe. Belangrijk zijn ook de verzendkosten, die PostNL en andere vervoerders verhogen.

‘Logisch, want verzenden is altijd te goedkoop geweest.’

Arnaud Makkenze (Vos & Van der Leer): ‘Ieder boek dat je verkoopt is er één’

Voor alle duidelijkheid: boeken hebben uiteraard een vaste prijs.

De verhoging zit hem in de kosten van verzenden en administratief afhandelen. Dat Bol.com de prijzen anders presenteert, doet daar niets aan af. Bol.com doet namelijk alsof het zelf de vaste prijs hanteert,

LEZEN EN LEREN Boeken

Toeslag Boeken**

€ 0,83

12,4%

€ 0,20

€ 0,40

€ 0,83

12,4%

Ereaders

€ 2,48

5,0%

€ 0,20

€ 0,40

€ 2,48

5,0%

Accessoires

€ 0,83

12,4%

€ 0,20

€ 0,40

€ 0,83

12,4%

Bureauaccessoires <€10

€ 0,00

12,4%

€ 0,20

Nvt

Nvt

12,4%

Elektrische kantoorartikelen

€ 0,83

5,0%

€ 0,20

€ 0,40

€ 0,83

5,0%

Rekenmachine

€ 2,48

5,0%

€ 0,20

€ 0,40

€ 2,48

5,0%

School en Kantoor

€ 0,83

12,4%

€ 0,20

€ 0,40

€ 0,83

12,4%

School & kantoor

Tabel oude tarieven (rood) en nieuwe tarieven met meer differentiatie en mediatoeslag

28

www.boekblad.nl

€1,00

waar het (in sommige gevallen) een toeslag voor verzending bij rekent, terwijl het bij de prijzen van partners de verkoopprijs én de kosten voor verzending bij elkaar optelt. Vervolgens staat er dat de partners boeken gratis verzenden.

Zo lijkt het altijd alsof Bol.com de goedkoopste is.

Het is een voortdurend punt van discussie tussen Bol.com en de partners. Waarom maakt Bol.com de prijsopbouw niet beter inzichtelijk, zoals Amazon wel doet bij producten van partners?

Boekhandels op het Plaza Volgens Bol.com zijn er op dit moment ‘duizenden aanbieders’ van nieuwe boeken. ‘Wij verwachten dat dit aantal aankomend jaar verder blijft groeien’, aldus woordvoerder Tamara Vlootman.

Wie echter kijkt naar een aantal recente bestsellers ziet vaak maar een handjevol aanbieders staan – zelden meer dan tien. Daarbij zijn drie boekverkopers die je bij actuele bestsellers steeds tegenkomt. Behalve Binnert Overdiep en Paagman is dat Vos & Van der Leer uit Dordrecht.

Daarnaast stuit je op aanbieders als Boeken-tip, waarachter het inmiddels failliete Veldboeket Lektuur schuil gaat, of BeterBoek International, dat verwijst naar een privé-adres in Eindhoven. Arnaud Makkenze van Vos & Van der Leer vermoedt dat daar mogelijk een boekhandel achter schuil gaat die liever niet openlijk via Bol.com verkoopt. Of wellicht een andere professional in het boekenvak. Kuijt: ‘Ik heb eens een directeur van een uitgeverij “betrapt” op het verkopen via Bol met een privé-account.

Dat is nu niet meer actief.’

De reden dat deze boekhandels actief zijn via Bol.com is voornamelijk: omzet. ‘Bol heeft een miljoenenpubliek. Dat trek ik in Heerenveen niet’, zegt Kuijt. Ter illustratie: in de atypische afgelopen decem-

BOEKHANDEL

Foto Erik Borst

Eduard Kuijt (Binnert Overdiep): ‘Boekverkopers moeten met elkaar in gesprek over de beste manier waarop we het Plaza kunnen benutten. En met uitgevers, die er ook baat bij hebben als wij showrooms op A1- of A2-locaties in stand houden’

bermaand, waarin niet overwegend de gebruikelijke longtail werd verkocht maar juist wel de reguliere bestsellers, had Internetboekhandel.nl via Bol 5365 bestellingen.

‘Een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar. Dat maakt de omzet via Plaza een essentieel onderdeel van mijn totale online omzet.’

Vos & Van der Leer, dat op een veel kleinere schaal opereert, hanteert een vergelijkbare redenering. ‘Ieder boek dat je verkoopt is er één’, zegt Makkenze. ‘Het maakt mij niet uit of je dat linksom of rechtsom doet. En Bol is nu eenmaal de handigste marktplaats die er is. Daarbij heeft Bol in wezen alleen een link met het CB. Als het daar weg is, zegt Bol dat het uitverkocht is – maar heb ik vaak nog een exemplaar staan. Dan komen klanten bij mij. Zo had ik gisteren toch zeven

bestellingen. Dat is genoeg om het de moeite waard te maken.’

Alleen Paagman legt een ander accent. ‘Wij doen het vooral voor de learnings’, zegt Paagman. ‘Het moet natuurlijk geen geld kosten, maar het is geen moneymaker. De marges zijn zó dun dat als je er op jaarbasis tien- tot vijftienduizend euro aan over houdt, het al veel is.

We hebben in sommige periodes ook weleens actief gestuurd op het krijgen van wat minder orders, omdat de kosten niet opwogen tegen de baten. Maar het is wél heel informatief. Zo zien we via onze Plaza-verkopen beter welke trends spelen. Daardoor kunnen we beter inkopen voor de winkel.’

Specifiek kunstje Dat sluit aan bij wat Kuijt zegt: ‘Een boekhandel kan niet zomaar

maart 2020  jaargang 187

een account op Bol aanmaken, je moet je bedrijf erop inrichten.

Als je ervoor tekent, moet je ook de belofte die Bol aan zijn klant doet, waarmaken. Je kunt dus nooit denken: ik kijk morgen wel naar die bestellingen. En als PostNL de pakjes komt ophalen, móéten ze klaar liggen. Je moet structuur in je werkzaamheden aanbrengen om ervoor te zorgen dat dat ook gebeurt en er vervolgens enorm gedisciplineerd aan vasthouden.’

Een boekhandel moet daarbij rekening durven houden met zijn Bol-klanten. Kuijt: ‘Stel, na een uitzending van DWDD krijg je een aantal online bestellingen. Zijn de exemplaren in de winkel voor hen?

Of voor je eigen klanten? Het is zuur om tegen hen nee te zeggen, maar toch gaan de eersten voor.

Gelukkig kun je ook al ’s avonds

29

bijbestellen en heb je in de loop van de dag nieuwe voorraad. Ook durven we nu van sommige titels echt veel exemplaren in te kopen, als we voorzien dat we die ook online goed verkopen. In het begin durfden we dat nog niet.’

Naast de rechtstreekse bijdrage aan de omzet kan verkoop via Bol ook bepaalde aspecten van de bedrijfsvoering mogelijk maken – juist omdat de boekhandel zo op een grotere schaal opereert. Dat geldt voor Paagman bijvoorbeeld voor same day delivery. ‘Dat kan alleen uit omdat we dat aanbieden voor bestellingen via Bol en via onze eigen site.’ Voor Kuijt geldt het voor klassieke muziek-cd’s. ‘Ik heb er redelijk wat in de winkel staan, terwijl de omzet eigenlijk te klein is om dat te rechtvaardigen. Zo veel liefhebbers zijn er niet voor in Heerenveen en omstreken. Door de combinatie met online-omzet kan het wél.’

Paagman snapt desalniettemin waarom relatief weinig boekhandels gebruikmaken van het platform van Bol. Ten eerste: online boekverkoop is ‘een heel specifiek kunstje, dat je er niet even bij doet.

Als je dat hebt uitbesteed, zoals veel Libris-winkels aan Libris, ga je niet ook een operatie optuigen voor Bol.com.’ Ten tweede: ‘ juist in het boekenvak heerst een bepaalde ambivalentie, om niet te zeggen antipathie, tegen Bol. Dan wil je daar niet mee samenwerken.’ Kuijt sluit zich bij dat laatste aan.

Kansen voor boekhandels Toch wenst Kuijt een open, serieus gesprek over boekverkoop via het Plaza van Bol.com in het boekenvak. ‘Het is óók een manier om handel te drijven. En als je alles bij elkaar optelt, kan het platform daarbij helpen om je hele toko overeind te houden. Daarom moet er niet besmuikt of stiekem over

Fabian Paagman: ‘We zien via onze Plaza-verkopen beter welke trends spelen.

Daardoor kunnen we beter inkopen voor de winkel’

Reacties uit het vak Hans Bousie wijdde een column op Boekblad.nl aan het onderwerp waarin hij het besluit van Bol.com plaatst in het licht van de komst van Amazon naar Nederland. Bol.com kan ongestraft de commissie verhogen op boeken omdat bij die artikelen niet op prijs geconcurreerd kan worden, vanwege de Wet op de vaste boekenprijs. Maar, zo stelt Hubert van Belois van Donner in een reactie, dat geldt alleen voor boeken die onder die vaste prijs vallen. Aanbieders van ramsj en tweedehands kunnen de hogere commissie doorberekenen aan de klant door hun prijzen te verhogen.

Onder de naam Simon reageert een boekverkoper die actief is op

30

het Plaza van Bol.com. Hij schrijft onder andere: ‘Als verkoper heb ik Bol.com ook gemaild over de mediatoeslag. Als reactie kreeg ik daarop: “De normale marge van een Nederlands boek voor de meeste verkopers ligt eigenlijk altijd boven de 42 procent (wel onderhandelbaar met de uitgever maar dit is het minimum), dit is altijd gehandhaafd in verband met de vaste boekenprijs. Daarnaast rekenen de partners meestal ook extra verzendkosten op de prijs terwijl Bol.com dit betaalt vanuit de marge. Tot nu toe heeft boeken altijd meegedraaid met de normale commissies terwijl het eigenlijk een heel ander product is met een andere margestructuur. We hebben daarom goed gekeken naar

www.boekblad.nl

de bewegingen in de markt en hierop de commissie van Bol.com aangepast.” Het aparte is dan wel dat de prijsverhoging ook geldt voor tweedehandsboeken. Vooral het verkopen van tweedehandsboeken in het lagere prijssegment (onder de 10 euro) wordt daardoor wel erg onaantrekkelijk.

Op dit moment is Amazon nog geen goed alternatief, maar dat zou heel snel kunnen veranderen wanneer de Nederlandse website goed op gang komt en de mogelijkheid om Nederlandstalige boeken te verkopen via Amazon toeneemt.’

Stefan van der Horst van modern antiquariaat Per boek wijzer in Heerhugowaard wijst op het verschil tussen particuliere aan-

BOEKHANDEL

worden gedaan, maar moeten boekverkopers met elkaar in gesprek over de beste manier waarop we het platform kunnen benutten.

En met uitgevers, die er ook baat bij hebben als wij showrooms op A1- of A2-locaties in stand houden.’

Om de gedachten te bepalen vertelt Kuijt dat in sommige branches leveranciers te afhankelijk van Bol zijn geworden. ‘In sommige gevallen is Bol goed voor 60 tot 70 procent van de omzet. Dat is natuurlijk een ongezonde situatie: één klant die zo groot is. Bol komt dan in een positie dat het steeds betere condities kan eisen: hogere marges, een bijdrage aan pr-kosten, noem maar op. Op een gegeven moment is dat onhoudbaar.’ Dáár zitten kansen voor Plaza-verkopers, zoals hij uit eigen ervaring kan vertellen.

Want wat besloot een speelgoedleverancier, van wie BinnertOverdiep ook producten verkoopt? ‘Die

is gestopt met verkopen aan Bol. Hij heeft in plaats daarvan ons en een aantal andere retailers benaderd om hun spullen via Plaza op Bol aan te bieden. Zo zijn ze niet een steeds groter percentage van hun marge kwijt aan Bol én behouden ze de showroom-functie van winkels voor hun producten. Want wij leggen de producten uiteraard in de winkel. Dit gebeurde overigens in overleg met Bol.com.’

Eigenlijk, vindt Kuijt, moet Bol. com volledig platform worden. ‘Ze presenteren zich graag als platform, maar spelen tegelijk – een beetje stiekem – winkeltje. Als Bol, dat alle data verzamelt, ziet welke producten populair zijn, gaan ze daar vervolgens voor zichzelf een leverancier van zoeken. Terwijl dat niet nodig is. Als je de Plaza van Bol vergelijkt met die van Amazon en Alibaba, heeft de enige van deze drie die niets zelf verkoopt het beste rendement: Alibaba. Dus waarom zou Bol dat niet doen?’ 

bieders en de zakelijke partners: ‘De verhoging van de commissie (mediaheffing) geldt uitsluitend voor de zakelijke partners.

Tegelijk met het toepassen van de mediaheffing gaat de commissie voor boeken onder de 10 en onder de 20 euro omlaag naar respectievelijk 20 en 40 cent.

Bol.com klanten kopen duurdere boeken niet gauw bij particuliere aanbieders aangezien deze geen “gratis retourneren” aanbieden.

Duurdere boeken worden met name gekocht bij zakelijke partners, juist vanwege dat gratis retourrecht. Hiermee [de verlaging voor goedkope titels, red.] stimuleert Bol.com de kleine aanbieder, waarbij het verlies aan omzet wordt teruggehaald bij de zakelijke partners. Zakelijke part-

ners die via Bol.com verzenden worden overigens sinds 1 februari ook al geconfronteerd met een 40 cent hogere verzendbijdrage.

De verhoging van de verzendbijdrage en de aankomende mediaheffing maakten dat wij begin februari onze prijzen al met 2 euro inclusief btw verhoogd hebben.

Al met al denk ik dat door deze verhoging er een shake-out onder de zakelijke verkopers plaats gaat vinden en dat is alleen maar goed voor het marktspel. Zakelijke verkopers die geen gebruik maken van geautomatiseerde prijsoptimalisatie-programmatuur kunnen bovendien een winstdaling tegemoet zien.’ 

maart 2020  jaargang 187

Reactie Commissariaat voor de Media Boekblad legde het Commissariaat voor de Media de vraag voor of Bol.com volgens de Wet op de vaste boekenprijs de prijzen waaronder een boek wordt aangeboden, zo mag presenteren dat voor de consument niet direct duidelijk is dat bij de aanbiedingen van partners de verzendkosten in de getoonde prijs zijn meegenomen, terwijl de eigen aanbieding van Bol.com die verzendkosten apart vermeldt (indien aanwezig).

Kort weergegeven komt het antwoord van het commissariaat erop neer dat dit inderdaad mag, omdat artikel 6, lid 2 van de Wet op de vaste Boekenprijs (over misleiding), niet langer van toepassing is sinds in 2008 ‘de Wet tot aanpassing van de Boeken 3 en 6 van het Burgerlijk Wetboek en andere wetten aan de richtlijn betreffende oneerlijke handelspraktijken jegens consumenten op de interne markt’ in werking is getreden. Het Commissariaat is ook niet langer bevoegd om deze bepaling uit de Wet op de vaste boekenprijs nog ‘bestuursrechtelijk te handhaven’. Klachten over misleidende reclame kunnen worden voorgelegd aan de Reclame Code Commissie. 

31

Hoe hou je bekende figuren uit kinderboeken populair?

Dribbel en Muis zijn jarig Een aantal bekende karakters uit kinderboeken viert een speciale verjaardag in 2020. Nijntje wordt 65, Dribbel 40 en Muis 30 jaar. Hoe hou je als uitgever deze personages populair? Lieneke Ipema, uitgever bij Van Holkema & Warendorf, en Ria Turkenburg van uitgeverij Leopold vertellen op verzoek van Boekblad meer over respectievelijk de boeken rond Dribbel en Muis. In een volgend nummer komt Nijntje uitgebreid aan bod.

32

www.boekblad.nl

G

FI JN

J V E R A AR DA

E

KINDERBOEKEN

Dribbel

Van Holkema & Warendorf/Unieboek | Het Spectrum viert 40 jaar Dribbel!

Tekst Lieneke Ipema

H

et begon allemaal met Waar is Dribbel?, het allereerste flapjesboek van Eric Hill, dat in 1980 op de Nederlandse markt verscheen. Nu 40 jaar en ontelbaar veel herdrukken later staat dit kartonboek stevig in de top van de bestverkopende Dribbel-titels en is deze hond nog steeds een van de favoriete en steady characters binnen Van Holkema & Warendorf, onderdeel van uitgeverij Unieboek | Het Spectrum.

Na een heel stabiel decennium

zien we de laatste jaren weer een mooie stijging in de Dribbel-verkopen. Dit komt naar ons idee niet alleen door onze eigen selectie in titels die wij over het jaar verspreid uitgeven, maar ook doordat Eric Hills oorspronkelijke uitgeverij Penguin, na zijn overlijden in 2014, de uitgeefstrategie heeft moeten aanpassen. Zij hebben die uitgebreid geanalyseerd en bijgeschaafd. Het redactie- en marketingteam in Engeland dat fulltime met Spot (Dribbel) bezig is, heeft een eigen visie op deze hond en maart 2020 î &#x2030; jaargang 187

vooral op wat bij hem past. Dat uit zich sindsdien in duidelijke pijlers onder de verschillende uitgaven, samengaand met een subtiele vernieuwing in kleurgebruik, vormen en verhaallijnen.

Van Holkema & Warendorf werkt hierbij nauw samen met Penguin, omdat we als Nederlandse uitgeverij al sinds de start van het succes betrokken zijn bij Spot. Qua totale verkopen scoren we bovendien het hoogst van de internationale uitgevers. Door deze positie zijn we voor Penguin niet alleen een belangrijke handelspartner maar ook vaak sparringpartner. Bij nieuw te ontwikkelen concepten vragen ze in een vroeg stadium onze mening en ook voor het jubileumjaar 2020 zijn ze reeds in de zomer van 2018 naar Nederland gekomen voor een brainstorm. Voor andere buitenlandse partners worden wij als Nederlandse uitgever zelfs als voorbeeld gesteld. Zo heeft Susanne Diependaal, senior uitgever Van Holkema & Warendorf | Van Goor, tijdens de Frankfurter Buchmesse een presentatie mogen geven. En dat voor zoâ&#x20AC;&#x2122;n klein taalgebied dat we bestrijken!

Het belang van samenwerken zie je ook terug in ons uitgeefbeleid. We proberen voor de boekhandel een zo goed mogelijk assortiment aan te bieden, zowel qua prijsstelling

33

KINDERBOEKEN

en formaat als qua type boek. Bijvoorbeeld niet drie vergelijkbare kartonboeken uitgeven in één kalenderjaar, maar juist een variatie in titels door het jaar heen. Zo kijken we voor komend najaar naar een geluidenboek van Dribbel, een type boek dat we bewust eens in de paar jaar uitgeven en niet ieder jaar. Zo zijn er meer typen Dribbel-boeken die we niet standaard in het assortiment hebben, maar in en uit ons assortiment laten lopen om zo weer een nieuwe doelgroep aan te boren.

De boekhandelaren zijn trouw ten aanzien van Dribbel en vormen een zeer belangrijk verkoopkanaal voor deze boeken. We zien dat Waar is Dribbel? en Dribbel naar de boerderij bijna altijd vast in het assortiment zitten van de boekhandels die Dribbel verkopen.

Ook werken we dikwijls verschillende acties uit voor en met de boekhandel.

Dit jaar hebben we een prachtige Dribbel-knuffel (zie illustratie) die de boekhandelaar ontvangt bij inkoop van een x-aantal Dribbel-titels. Daarnaast wordt juni in dit jubileumjaar Dribbel-maand, waarbij Dribbel extra in het zonnetje wordt gezet. In de boekhandel met slingers en kleurplaten, online met posts en winacties op de sociale mediakanalen en de website van De Leukste Kinderboeken.

We vieren dit jaar vol trots dat Dribbel al 40 jaar succesvol is en we gaan voor nog eens 40 jaar. Deze hond is een trouw beestje voor boekhandelaar en klant, en dat is gewoonweg heel fijn in een altijd in beweging zijnde boekenmarkt.

Muis van Lucy Cousins is 30 jaar jong!

Tekst Ria Turkenburg

I

n 1990 verschenen de eerste Muisboeken van tekenares Lucy Cousins: Muis gaat naar bed en Muis gaat zwemmen. Ze waren meteen een groot succes. Inmiddels ontdekken jonge kinderen al 30 jaar lang samen met Muis de wereld. Muis heeft hun leeftijd, en maakt net als zij alles voor het eerst mee.

Die verwondering koestert Lucy Cousins, eerst als tekenstudent, daarna als moeder en inmiddels als oma. Haar tekeningen in duidelijke lijnen en stevige kleuren spreken internationaal aan, er zijn wereldwijd meer dan 38 miljoen Muisboeken verkocht. Elk jaar verschijnen er nieuwe uitgaven, inmiddels meer dan 300. Van stofboekjes voor baby’s tot kartonboeken met flapjes en schuifjes, pop-upboeken en een serie prentenboeken voor 3-jarigen. Van naar bed gaan, koekjes bakken, naar de crèche tot de koe melken op de boerderij: je beleeft het met Muis! In haar tuinbroek ziet ze er zo stoer uit dat kinderen Muis als een jongetje zien, ook al is ze in het verhaal ‘ze’. Dat ze af en toe ook een feestjurk draagt, mag de pret voor jongetjes niet drukken.

Muis haakt regelmatig aan bij de actualiteit. Zo voetbalt ze in een WK-jaar en reist ze naar de maan bij de herdenking van de eerste mens op de maan. En natuurlijk steunt Muis het boek! Zo verschenen Muis gaat naar de boekhandel en Muis gaat naar de bibliotheek.

Het is onmogelijk om alle oude titels leverbaar te houden. Maar Leopold bundelt zelf oudere verhalen in lekker dikke omnibussen voor een feestprijsje.

Bij de 20ste verjaardag van Muis kwam Lucy Cousins over naar Nederland. Haar bezoek aan het Emma Kinderziekenhuis was een hoogtepunt, voor haar en voor de kinderen en hun ouders. Tijdens dat bezoek nam Leopold een filmpje met haar op, nog te bekijken op: www.kinderboeken.nl/muis. Muis wordt nog steeds met de hand getekend en die spontaniteit voel je, ze leeft.

Voor haar 30ste verjaardag is het kartonboek Muis is jarig herdrukt, de omnibus Het allerleukste voorleesboek van Muis is weer leverbaar en er is eindelijk een set uitdeelboekjes voor partijtjes. Meteen een hit bij moeders! En er verschijnen nieuwe kartonboeken met tabs en schuifjes in zomer en najaar.

De 30ste verjaardag van Muis vieren we met een grote marketingen pr-campagne. Die omvatten onder andere een uitgebreide sociale mediacampagne, advertenties en een mailing naar kinderdagverblijven met een consumentenfolder en Muisposter. Voor de boekhandels is er ook een vrolijke Muis-poster en een Muisstaander. 

www.boekblad.nl

Altijd op de hoogte van het laatste boekenvaknieuws?

JAARGANG 186 DECEMBER 2019

JAARGANG 187 JANUARI 2020

12

1

ww

2

Vakblad voor het boekenvak

Vakblad voor het boekenvak

Vakblad voor het boekenvak ww w.b oek blad

JAARGANG 187 FEBRUARI 2020

ww w.b oek blad

.nl

w.b oek blad .nl

.nl

Jannes Hessels d): (Royal Jongbloe

Jannes Hessels d): (Royal Jongbloe

a Francien Schuursm er um Be en Mark (De Bezige Bij):

‘Lef tonen, maar ook realistisch zijn’ jaargang 186 december 2019 

‘2020 wordt n Coevorden t ja vaar he Philip sser Vi roei’ es Ke e en n d g va oek):

‘2020 wordt het jaar van de groei’

(Managementb

‘Onze markt rden’ is groter gewo 187 februari 2020  jaargang

187 januari 2020  jaargang

00

00

Neem nu een abonnement op Boekblad!

Boekblad Online

Onbeperkt toegang tot Boekblad.nl v.a. p/j

Boekblad Compleet

€ 59,-

34

maart 2020  jaargang 187

10 x Boekblad Magazine Onbeperkt toegang tot Boekblad.nl v.a. p/j

€ 108,-

35

0

Foto NVEFotografie

BOEKVERKOPER SCHRIJFT

Dineren Gerben de Bruijn:

Het leven van een boekverkoper gaat niet altijd over rozen, vindt Gerben de Bruijn van boekhandel Post Scriptum in Schiedam. Maar er zijn ook weken dat de voordelen de nadelen ruim overstijgen. Er komt weleens een weekje voorbij dat je meer aan tafel in diverse restaurants zit dan aan de eigen eettafel.

Zo begon onlangs een weekje uit eten met een onstuimig weekend weg in Bergen, samen met mijn lieftallige vrouw. Een moment van rust na een drukke periode. Op de lijn Schiedam-Bergen vonden wij Heemstede, waar we voor de broodnodige inspiratie langs gingen bij collega Arno Koek. Wat een mooie winkel is Blokker geworden en wat een ideeën leverde die ons op. ’s Avonds, tijdens het vijfgangendiner in The Bourbon Room in Bergen, spraken we er nog lang over na, terwijl we onderwijl met verbazing keken naar het kleine keukentje waar de meest fantasti-

36

sche gerechten uit kwamen.

De maandag daarop was Amsterdam aan de beurt. Uitgeverij De Bezige Bij organiseerde een diner rond het verschijnen van het nieuwe boek van Maarten Asscher, Een huis in Engeland. In ’t Huis aan de Amstel genoten we met een aantal boekverkopers van een fijne maaltijd. Het is altijd prettig om te merken dat je als boekverkoper van een wat kleinere winkel ook voor dit soort gelegenheden wordt uitgenodigd. De avond werd gaandeweg alleen maar beter, want tussen de maaltijden door vertelde Maarten over de achtergronden

www.boekblad.nl

van zijn boek. Op zo’n manier dat ik niet kon wachten om in mijn exemplaar te gaan lezen. Wat een mooi verhaal!

De woensdag daarna werd duidelijk hoeveel het enthousiasme van één boekverkoper kan uitmaken.

Collega en mede-BovT’er Hubert van Belois had een boek gelezen en was daar zo van onder de indruk dat hij er graag een leesclub rond wilde organiseren. Een onbekend boek van een onbekende auteur: West van Carys Davies, uitgegeven door MeulenhoffBoekerij. Uiteindelijk leidde dit tot een leesclubavond met dertig

bezoekers in aanwezigheid van de speciaal overgevlogen auteur, die ook nog op ontspannen wijze werd geïnterviewd door Jan van Mersbergen. Vooraf had een select groepje boekverkopers de eer om met haar uit eten te gaan. Dus om 18.15 uur kon ik mijn opwachting maken in het Rotterdamse restaurant Osteria Vera. Daar bleek maar weer eens dat in het Engels converseren best te doen is en dat Carys Davies een heel sympathieke vrouw is, die vol overgave over haar werk kan vertellen. West is een sterke roman en wat ze op die avond vertelde over haar nieuwe, nog te verschijnen boek, maakt dat ik ook daar nu al zin in heb.

Op zaterdag beloonde het bestuur van de winkeliersvereniging Hof van Spaland zich voor een jaar inspanningen met een etentje in een plaatselijk etablissement. Het grootste deel van die inspanningen bestaat uit het op poten zetten van het activiteitenprogramma.

Van Valentijn tot Kerst en van de zingende ijscoman tot Bumblebee; ze zijn allemaal de revue gepasseerd. Maar het afgelopen jaar is er iets belangrijks bijgekomen. Het winkelcentrum bestaat nu 41 jaar en is wat gedateerd. Daarom mag het grondig aangepakt worden; iets waar we eigenlijk al vijftien jaar mee bezig zijn. Vergaderd is er over opties als verbouwen of nieuwbouw. Je voelt je als bestuur maar een heel klein pionnetje op het schaakbord van bestuurders, pandeigenaren en projectontwikkelaars, maar toch blijft het belangrijk om te proberen inspraak te houden.

Hopelijk komt er een dezer dagen witte rook voor een optie die ook onze goedkeuring kan wegdragen.

Dan kunnen we dat vieren met een glas champagne, tijdens weer een ander etentje. Aan tafel! 

BOEKVERKOPERS LEZEN

RECENSIES

Inge Roos van kinderboekwinkel In de wolken (Voorburg): ‘Ik ben een hopeloos geval. Maar ik heb ook een harde kop.’ En dat is maar goed ook, want de 18-jarige Stans krijgt een kogel door haar hoofd, als soldaat in het leger van Napoleon. En die eigenwijze IJzerkop overleeft dat nog ook. In 1808 had je als vrouw weinig over je eigen lot te zeggen maar Stans vertikt het om getrouwd te blijven met die oude rijke vent die haar vader van een faillissement kan redden. Avontuur wil ze, en vrijheid.

Dat krijgt deze dame met een tong als wapen, ze wordt infanterist en leert vechten in een leger vol mannen. Tot elke prijs moet ze verborgen houden dat ze eigenlijk een meisje is. Een historische roman in dat prachtige Vlaams waarin de hoofdpersoon een ijzeren wil heeft en tegen beter weten in zichzelf zoekt én vindt. Deze titel is genomineerd voor de Woutertje Pieterse Prijs 2020. Lezen dus!

Mik Vaes van boekhandel Savannah Bay (Utrecht): Een meisje verdwijnt. Leo weet zeker dat haar iets overkomen is, Maria is zijn vriendin en zou hem nooit laten zitten.

Eind negentiende eeuw, victoriaans Londen. Het is verboden voor vrouwen om mannenkleren te dragen. Leo is een man en draagt mannenkleren, helaas zit hij gevangen in een vrouwenlichaam en is dus strafbaar. Maar niet gezien worden als wie je bent, je schamen voor hoe anderen je zien is ook een probleem.

Dan wordt Maria gevonden.

Vermoord, en Leo is de verdachte.

Om de dader te vinden en zijn eigen onschuld te bewijzen gaat hij op zoek naar de waarheid. In zijn zoektocht hoort hij steeds andere verhalen over haar. Wie was ze echt en hield ze wel van hem? Of hield ze iedereen voor de gek? Zoals hijzelf iedereen voor de gek houdt. Maar is het wel zo dat je mensen voor de gek houdt als je juist jezelf bent?

IJZERKOP JEAN-CLAUDE VAN RIJCKEGHEM (QUERIDO, € 18,99)

DE SCHAKER EN HET MEISJE ALEX REEVE (De Fontein, € 19,99)

maart 2020  jaargang 187

37

BOEKVERKOPERS LEZEN

RECENSIES

Niels Nijborg van boekhandel Hoogstins (Amsterdam): Brouwers nadert de tachtig.

Vier jaar deed hij over zijn (wellicht aller-)laatste roman.

Hiervoor publiceerde hij Het Hout, wat mij betreft de beste Nederlandstalige roman van dat jaar. Cliënt E. Busken is prachtig, maar zo indrukwekkend als Het Hout is het boek niet. Alhoewel Brouwers wederom de lezer zijn meesterlijke beheersing van de taal toont. Zijn commentaar op politieke correctheid en omgang met ouderen, sekse en allochtonen is vilein en scherp. Middels een innerlijke monoloog krijgen we een indruk van de levensgeschiedenis van onbetrouwbare verteller Busken. Hij is opgesloten in een verzorgingshuis vanwege een val, vrij zeker is er ook iets mis met het geheugen, waardoor hij regelmatig vervalt tot ‘taalcarnaval’, prachtige woordassociaties als het juiste woord onvindbaar is. Het is zeker de moeite van het lezen waard.

De schrijver groeit met het wassen der jaren naar grote hoogten, maar mooier dan Het Hout kan gewoon niet.

Sjoerd Agterhof van boekhandel Jaspers (Badhoevedorp): Na verschillende romans met een licht komische ondertoon sloeg Michiel Stroink een nieuwe weg in met zijn vorige boek De notaris en het meisje, een historische roman. Met zijn nieuwste boek gaat hij opnieuw succesvol een andere kant op. In Wandelen in een Escher weet Stroink op ogenschijnlijk eenvoudige wijze verschillende ingrijpende gebeurtenissen uit het recente verleden van ons land en het Nederland van vandaag met elkaar te verbinden. Het boek zet aan het denken over onze rol als land in Srebrenica en over onze eigen rol in het vluchtelingendebat van vandaag. Lukas Sterreveld slijt zijn dagen als parkeerwachter in een nutteloze parkeergarage.

Van hogerhand wordt hem een stagiair toegewezen die enige tijd op de werkvloer moet meelopen voordat ze in het management aan de slag mag. Samen raken ze onbedoeld betrokken bij twee in Nederland opgegroeide kinderen, die uitgezet dreigen te worden.

Willy Wouters van boekhandel De Boekenmolen (Meliskerke) Lydia is boekverkoper in Acapulco (Mexico) met liefde voor haar vak. Op willekeurige plaatsen in haar winkel zet ze (onverkoopbare) lievelingsboeken neer. Op een dag koopt een klant twee van deze boeken en ze ontdekt zijn slimme, belezen, poëtische innerlijk. Dan blijkt hij het hoofd te zijn van een moorddadig drugskartel dat haar man als journalist het zwijgen op wil leggen. Een moordpartij is het gevolg, alleen Lydia ziet kans om met haar zoon te ontsnappen.

Een 2600 kilometer lange, slopend spannende voeten treintocht naar Amerika volgt. Ik leg het boek niet neer voordat ik de afloop weet. Tot op het laatst weet je als lezer niet wie wel of niet betrouwbaar is. Het boek wordt in Amerika aangevallen omdat de auteur als blanke de problematiek van de vluchtelingen beschrijft. Ik ben het oneens met de kritiek. Is dat niet het kenmerk van fictie: het bladeren in andermans hoofd? Cummins’ roman Wie omkijkt is een voltreffer.

Anthoni Fierloos van boekhandels De koperen tuin en Het paard van Troje (Goes): Het is altijd fijn een verfrissend nieuwe thriller te lezen. In het enorme aanbod in dit genre lijkt het mij moeilijk iets te verzinnen dat verrast. Dat doet De macht van K. zeker wel.

Data is het centrale woord in deze thriller over de duistere kanten van een machtig ITbedrijf en zijn leider. Wat hebben we ervoor over data te bemachtigen, wat kan ermee worden gedaan en vooral wat kan ermee worden misdaan.

Ieder hoofdstuk heeft de naam van één van de hoofdpersonen en vertelt vervolgens zijn of haar verhaal. Deze techniek houdt je als lezer scherp en zorgt voor snelle spanning in het verhaal, mede door de korte hoofdstukken. Je blijft benieuwd hoe het verder gaat met de diverse personen. Wat mij betreft heeft de auteur applaus verdiend, fijn om een Nederlandse thrillerauteur te lezen die kan wedijveren met de vele internationale talenten. Het zou mij ook niets verwonderen als dit boek in het buitenland een succes zou worden. Laten we hopen dat het wordt vertaald!

CLIËNT E. BUSKEN JEROEN BROUWERS (Atlas Contact, € 21,99)

WANDELEN IN EEN ESCHER MICHIEL STROINK (Prometheus, € 19,99)

WIE OMKIJKT JEANINE CUMMINS (Mozaiek, € 23,99)

DE MACHT VAN K. JENS VERN (Volt, € 20,99)

38

www.boekblad.nl

Bent u op zoek naar een topper in het boekenvak?

Plaats dan nu uw vacatures op Boekblad!

Uw vacature:

 Staat 4 weken online op boekblad.nl  Wordt gedeeld op onze sociale media  Wordt doorgeplaatst in onze nieuwsbrief  G a meteen naar www.boekblad/vacatures voor meer informatie of mail naar verkoop@stipmedia.nl