actueel
3
Per jaar ruim een week gratis werken
Omkleedtijd is vaak werktijd en moet betaald worden Onderzoek van ACV-CSC METEA bracht aan het licht dat werknemers soms voor een deel van hun werktijd eigenlijk niet betaald worden. Verplichte werkkledij aan- en uittrekken is namelijk in veel gevallen eigenlijk gewoon arbeidstijd, zo oordeelt de overheid. Vandaag moeten werknemers dat nog dikwijls voor of na hun dienst doen. Dat telt makkelijk op tot zes werkdagen per jaar. Onbetaald. Teks t Nils De Neubourg
Veel jobs hebben hun eigen risico’s. Zo ook in de metaal- en textielindustrie. Daar houdt het werk soms gevaar in voor de veiligheid en hygiëne. Om die risico’s te beperken worden dan waar mogelijk beschermende werkkledij en persoonlijke beschermingsmiddelen voorgeschreven. In veel gevallen moeten die op de werkplek zelf aangetrokken worden. Dat omkleden kost tijd. Zo telt zes minuten omkleden per keer – een realistische schatting volgens experts – op jaarbasis op tot zes volledige werkdagen die in de kleedkamer doorgebracht worden. Een aanzienlijke tijdsduur dus. Maar omdat dat vaak voor of na de dienst gebeurt, is die tijd onbetaald. Daarom ging ACV-CSC METEA na of dat eigenlijk niet onder de werktijd
valt. ‘In veel gevallen wel’, zegt Johan Verbrugghe, expert bij de ACV-beroepscentrale. Er is geen algemene regel die zegt wat er wel en niet als arbeidstijd geldt. Wat de wet wel duidelijk zegt is dat niet alleen specifieke werktaken als werktijd gelden. ‘Strikt genomen is arbeidsduur de tijd dat een werknemer ter beschikking staat van de werkgever’, legt Verbrugghe uit. ‘In de praktijk betekent dat ook andere opdrachten onder arbeidstijd kunnen vallen.’ Iedere specifieke activiteit moet dus geval per geval bekeken worden. De Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg is nagegaan hoe het zit met de omkleedtijd. Als het omkleden verplicht is en moet gebeuren op de werkplek, is het gewoon werktijd, oordeelt de
FOD WASO. Verbrugghe: ‘Jezelf omkleden betekent in dat geval dat je een taak uitvoert in opdracht van je werkgever. Je bent dus op dat moment aan het werk.’ Volgens die logica zou een werkgever je dus moeten betalen of compenseren voor tijd die je nodig hebt om van kledij te wisselen. ‘Alleen moet de vergoeding die je daarvoor krijgt niet hetzelfde zijn als je loon’, nuanceert Verbrugghe meteen. ‘Een cao of individuele regeling kunnen gerust in een andere compensatie voorzien.’ Van de ondernemingen die al een regeling hebben
voor de omkleedtijd, bieden sommigen hun werknemers compensatieverlof aan. Twee voorwaarden zijn dus van belang. De speciale kledij of bescherming moet verplicht zijn en het omkleden mag enkel in de onderneming zelf gebeuren. Als dat het geval is, is de omkleedtijd gewoon werktijd. Kan je je werkkledij mee naar huis nemen? Dan geldt die de regel niet. Je kan je werkkledij in dat geval namelijk al aantrekken voor het vertrek naar werk.
‘Veiligheidskleding is ook in het belang van de werkgever’ ‘Veiligheid is een echte prioriteit. Daar wordt in ons bedrijf dus ook op gehamerd. Zonder onze beschermende kledij zouden er trouwens nog weinig mensen rondlopen op de werkvloer’, lacht Erik* wat ongemakkelijk. Erik werkt in een grote onderneming met internationale faam. Maar ook met een aanzienlijk risico op ongevallen. Aandacht voor veiligheid is er gelukkig. Maar dan wel ten koste van de eigen tijd. ‘Wanneer je aankomt op werk moet je eerst rechtstreeks naar de kleedkamer. Want zonder werkschoenen, werkshirt en -broek mag je de werkvloer niet op. Voor sommige taken is nog extra veiligheidsmateriaal nodig, zoals handschoenen en een beschermende bril. Pas na het omkleden mag je langs de prikklok. Na je shift is de volgorde weer net omgekeerd: eerst uitprikken, daarna pas omkleden. En dat aan- en uitkleden neemt per keer toch al bijna tien minuten in beslag, onbetaald.’ ‘Broeken en schoenen mogen het bedrijf niet verlaten. In het arbeidsreglement staat zelfs wat we die niet mee naar huis mogen nemen om te wassen. Dat omkleden moet dus wel op
werk gebeuren. In het reglement staat bovendien dat we al vijf minuten voor de start van onze shift helemaal omgekleed en met beschermingsmateriaal op onze post moeten staan. Dat betekent dus dat je twintig minuten voor je werk begint eigenlijk al aanwezig moet zijn.’ ‘Natuurlijk zien we allemaal wel het nut van die veiligheidskledij. Zeker met de voertuigen die hier rondrijden en zware stukken waarmee we omgaan. Als zo’n stuk uit je handen valt, kan dat behoorlijk wat schade veroorzaken. We hebben al regelmatig drama’s vermeden. Het is toch de bedoeling dat je in dezelfde toestand naar huis gaat als je bent aangekomen?’ ‘Zware deksels, die we sowieso al met twee moeten tillen, schuiven al eens uit de handen en belanden dan op de tenen. Zonder zo’n metalen schoenneus zouden die tenen minstens gebroken zijn. Het is dus zeker in ons eigen belang, maar ook in dat van de werkgever. Want met gebroken tenen zit zijn werknemer anders al snel enkele weken tot zelfs maanden thuis.’ * Erik is een schuilnaam