Issuu

3 keer de val van minister

Goedkope (zonne)brillen, goed idee?

Beperking van werkloosheid in de duur

In bed

Twee weken geleden was ik op de conferentie van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) in Genève. De IAO is het oudste agentschap van de Verenigde Naties. Werkgevers- en werknemersorganisaties en regeringen proberen er samen afspraken te maken rond waardig werk in al zijn aspecten. Het verbod op dwang- of kinderarbeid, het recht om zich te verenigen in een vakbond, een minimumloon, rechten van huispersoneel … In de IAO worden regels gemaakt die over heel de wereld gelden. En worden landen die de regels niet naleven op het matje geroepen. In een wereld waar het recht van de sterkste alsmaar doorslaggevender wordt, waar overleg en diplomatie steeds sterker onder

druk staan, is de IAO stilaan een unicum. Voor de zogenaamde ‘sterke leiders’ waarschijnlijk zelfs een curiosum.

Veel aandacht voor de werking van de IAO is er niet, zeker niet in de media. Een verklaring zou kunnen zijn dat het allemaal nogal ver van ons bed lijkt. ‘In België, en bij uitbreiding in de westerse wereld, is de sociale strijd gestreden. Hier is alles goed en netjes geregeld.’ Wel, ze vergissen zich. Dat weten vakbondsafgevaardigden die op de werkvloer geconfronteerd worden met de realiteit al veel langer. Veilig en waardig werk is nog te vaak een probleem.

De achteruitgang in het respect voor arbeidsnormen is zorgwekkend én begint ook steeds sterker te spelen in ons eigen land. Zo ver van ons bed is het allemaal niet meer. In België omzeilen de nieuwe regeringen het recht op collectieve onderhandelingen tussen de sociale partners. De

wet van 2017 die de lonen blokkeert werd al veroordeeld door de IAO trouwens, maar blijft van kracht. Leest u dat nog maar eens goed: in België is er dus een wet die loonopslag blokkeert. We zien ook een ondermijning van rechten met betrekking tot arbeidstijd. De regering overweegt de arbeidstijd te verhogen en te flexibiliseren, door minimale duur af te schaffen en nulurencontracten in te voeren. Dit zal de arbeidsomstandigheden verslechteren, zowel voor wie veel werkt als voor wie moeite heeft om een stabiele baan te vinden. Sommige hervormingen van de sociale zekerheid treffen onevenredig jongeren, migranten en vrouwen, waardoor hun toegang tot uitkeringen en pensioen wordt verzwakt. En het sluitstuk van dat alles: vakbonden worden opnieuw aangevallen. De bescherming van werknemersvertegenwoordigers wordt verzwakt en het recht om te demonstreren wordt bedreigd door een nieuw wetsvoorstel.

De dag is niet meer veraf dat de afspraken die in de IAO worden gemaakt plots niet meer ver, maar wel midden in ons eigen bed komen te liggen. Dat sociale vooruitgang openlijk in vraag wordt gesteld. Met de Arizona-regering kom je alleen nog vooruit als je tot de top behoort. Voor alle anderen wordt het steeds moeilijker om rond te komen, vooruit te geraken, of gewoon op adem te komen. Pech in je leven? Dat zal je duur betalen. Respect voor elkeen die dit land elke dag opnieuw weer doet draaien, is ver zoek. En daar komt niets goeds van. Alleen maar polarisering en radicalisering. Het resultaat daarvan, dat is wel iedere dag in het nieuws.

Wzc’s zorgen goed, maar bewoners missen thuisgevoel

Veilig en gerespecteerd, maar vaak zonder een warme babbel of leuke avondactiviteit: zo voelen duizenden ouderen zich vandaag in hun woonzorgcentrum. Dat blijkt uit de eerste grote Vlaamse bevraging bij 8.100 bewoners en 11.000 familieleden uit 377 wzc’s. Acht op de tien bewoners waarderen hun privacy, veiligheid en het respect van medewerkers. Toch zegt meer dan een derde nauwelijks een echte band met het personeel te voelen en vinden ze hun dagelijkse bezigheden weinig zinvol.

Vooral ouderen die veel dagelijkse hulp nodig hebben scoren duidelijk lager: ze voelen zich minder verbonden en ervaren minder plezier en betekenis in hun dagelijkse leven. Voor de bewoners zelf maakt het minder uit of ze in een klein of groot centrum wonen of er winst gemaakt moet worden door het wzc. Familieleden geven grotere en commerciële woonzorgcentra wel systematisch lagere scores, vooral voor ‘sociaal contact’ en ‘persoonlijke relaties’.

Animator moet bijspringen in zorg

Seniorenorganisatie OKRA juicht de meting toe: ‘Eindelijk horen we bewoners en familie in een bevraging’, maar merkt kritisch op dat commerciële centra nauwelijks deelnamen. ‘Gemiddeld werken commerciële huizen met slechts tweeëndertig zorgmedewerkers per honderd bewoners. In non-profitcentra zijn dat er vierenveertig, in publieke zelfs achtenveertig. Zes procent van de commerciële instellingen staat bovendien onder verhoogd toezicht’, merkt OKRA verder op. ‘Bij publieke centra is dat nul procent en bij non-profit slechts twee procent. Daarom

vragen wij een verplichte deelname van rusthuisbewoners en hun familie en transparantie over de resultaten via een toegankelijke website.’

Ook Bart Thys, verantwoordelijke bij ACV Puls voor de rusthuissector, erkent het belang van de mening van de bewoners. ‘De resultaten verbazen hem helaas niet, want ze zijn vooral te wijten aan de tekorten in de personeelsbezetting. De dagbesteding en de relaties met het personeel komen als eerste onder druk te staan als er te veel werk met te weinig mensen moet gebeuren’, klinkt het. ‘We horen regelmatig dat animatoren, ergo- en kinesitherapeuten in woonzorgcentra moeten bijspringen voor de zorg om die voor alle wzc-bewoners rond te krijgen. Maar als die mensen structureel voor die taken ingezet worden, blijft er uiteraard weinig tijd over voor hun eigenlijke werk, zoals bijvoorbeeld een interessante dagbesteding.’

Ook de ruime inzet van uitzendkrachten of projectmedewerkers in woonzorgcentra vormen een uitdaging volgens Thys. ‘Tijdelijke medewerkers inzetten is prima om een piek op te vangen of in het kader van een tijdelijke opdracht, maar als bewoners steeds kortstondig en altijd andere mensen te zien krijgen, wordt een band opbouwen moeilijk. Vast personeel is nodig om mensen een vertrouwelijke en huiselijke omgeving te bieden.’

Intussen helpt OKRA bewoners en hun familie op weg door tientallen infoavonden te organiseren. ‘Heldere info is geen luxe’, benadrukt OKRA, ‘het is essentieel om later een woonzorgcentrum te kiezen waar ouderen zich echt thuis kunnen voelen.’

Redactieadres Visie, PB 20, 1031 Brussel ¬ e-mail: info@visieredactie.be ¬ Lezersbrieven lezers@visieredactie.be ¬ Abonnementen www.visie.net/contact ¬ Verantwoordelijke uitgever Liesbeth De Winter ¬ Redactie Djorven Ariën, Simon Bellens, Nils De Neubourg, Dominic Zehnder, Lies Van der Auwera, Lieven Bax, Tinne Van Woensel, Rooni Theeboom, David Vanbellinghen, Sim Geerts, Hannah Wellens, Tom Vrancken ¬ Hoofdredactie An-Sofie Bessemans, Wim Troch ¬ Vormgeving Gevaert Graphics ¬ Druk Coldset Printing Partners ¬ Visie verschijnt maandelijks en is inbegrepen in het lidmaatschap van CM, ACV bouw - industrie & energie, ACV-CSC METEA, ACV-Transcom en ACV Voeding en Diensten ¬ De beschrijving van de CM-diensten en -voordelen in deze publicatie heeft enkel een informatieve waarde. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten van het ziekenfonds. Meer info: www.cm.be/statuten ¬

ACV

Ann Vermorgen, voorzitter

Hoe stop je darmkanker?

‘Eén advies:

Doe de test’

Elke dag krĳgen 21 mensen te horen dat ze darmkanker hebben. Nochtans valt darmkanker in veel gevallen goed op te sporen met een eenvoudige test. CM en vzw Stop Darmkanker slaan de handen in elkaar. ‘Jaarlĳks redden we nu al 900 levens.’

¬ Tekst Lies Van Der Auwera ¬ Foto Mine Dalemans

Zeven keer per maand moest ik in het ziekenhuis vertellen: Mevrouw, meneer, u heeft darmkanker. Die mensen vielen altijd uit de lucht, want darmkanker levert meestal geen klachten op. Daarom noemt men het ook vaak de sluipmoordenaar. Sterker: als je klachten ervaart, is het meestal al te laat.’

Aan het woord is Luc Colemont, maag-darmspecialist, medeoprichter van vzw Stop Darmkanker en auteur van het boek ‘De grote boodschap’. Jarenlang zag hij veel patiënten in een te laat stadium verschijnen. Darmkanker is immers een ‘trage groeier’, veelal ontstaat de ziekte uit een goedaardige poliep. Het duurt wel acht tot tien jaar voordat zo’n kleine poliep zich kan ontwikkelen tot darmkanker. Tijdig opsporen is dus cruciaal. Dat kan door het gratis bevolkingsonderzoek. Sinds 2013 krijgen 50- tot 74-jarigen om de twee jaar de test in de brievenbus.

Colemont: ‘Dat bevolkingsonderzoek gaat na of er een afwijkende hoeveelheid bloed in de stoelgang is, die je met het blote oog niet kunt zien. Als de test afwijkend is, betekent dat absoluut nog niet dat je darmkanker hebt. Maar je moet dan verder onderzoek laten doen. De oorzaak kan ook een onschuldig wondje of inwendige aambei zijn, maar bij een op de tien tot vijftien mensen zal het inderdaad het begin van darmkanker blijken. Het goede nieuws is: in een vroege fase bedraagt de kans op genezing meer dan 90 procent. In de beginfase is darmkanker zelfs relatief eenvoudig te behandelen.’

900 levens

UGent-professor en co-CEO van vzw Stop Darmkanker Dominique Vandijck berekende dat het bevolkingsonderzoek jaarlijks 900 levens redt. Verder besparen we 30 miljoen per jaar door darmkanker

preventief op te sporen, becijferde hij. Toch blijkt uit jaarlijkse resultaten dat slechts 52 procent de test ook echt doet. En dat is niet alles: een op de vijf mensen die een afwijkende test heeft, doet geen verder onderzoek en loopt zo de kans mis om eventuele darmkanker op te sporen en te behandelen.

Drie procent

Voor CM past de samenwerking met vzw Stop Darmkanker volledig in het plaatje van meer nadruk op preventie, duidt Steven Hermans, directeur Businessontwikkeling en innovatie bij CM. ‘De samenwerking tussen CM en vzw Stop Darmkanker is ons meest ambitieuze partnerschap tot nu toe. Ons doel is om het aantal Vlamingen dat gebruikmaakt van de darmkankertest in een periode van vier jaar met drie procent te verhogen. Vergis je niet, dat is een ambitieus streefcijfer.’

Dat CM over een schat aan data beschikt, is in dit verhaal een troef. ‘Zo kunnen we heel gerichte acties voeren. Zien we bijvoorbeeld dat in een bepaalde regio mensen de test vaker links laten liggen, kunnen we daar meer inzetten op proefprojecten.’

DIDIER GERAERTS (54)

‘De test heeft mij een tweede

leven gegeven’

Net na zijn vijftigste verjaardag kreeg Didier de stoelgangtest van het bevolkingsonderzoek thuis toegestuurd. Hij liet die aanvankelijk op tafel liggen. ‘Ik was een fervente wielrenner en voelde me heel goed. Ik heb nooit gerookt en drink amper alcohol. Toen ik na aandringen van mijn omgeving dan uiteindelijk toch de test deed, bleek die afwijkend. Na verder onderzoek kwam de uitslag als een donderslag bij heldere hemel: ik had darmkanker, stadium drie.’

Didier bleek een vrij agressieve tumor te hebben, zijn endeldarm werd weggehaald. ‘Voor mij was dat een serieuze wake-up call. Het maakt me dan ook kwaad als ik hoor dat mensen de test gewoon weggooien.’

Verjonging

Na longkanker prijkt darmkanker op plaats twee van de lijst met dodelijkste kankers. Klassieke risicofactoren zijn roken, overgewicht, ongezonde voeding, te veel verwerkt rood vlees of onvoldoende bewegen. Daarnaast komt stress steeds prominenter in beeld als mogelijke oorzaak. Maar ook mensen met een gezonde levensstijl kunnen darmkanker krijgen.

Opvallend: wereldwijd lijkt darmkanker te ‘verjongen’. Steeds meer volwassenen jonger dan vijftig krijgen te horen dat ze darmkanker hebben. Studies naar de oorzaken lopen uiteen: ongezonde levensstijl, ultrabewerkte voeding, luchtverontreiniging, microplastics … Colemont: ‘Ik ben een grote voorstander om net zoals in de Verenigde Staten of Australië met de bevolkingsscreening te starten vanaf 45 jaar.’

Tweede brein

Uit recent onderzoek blijkt dat onze darmen meer functies hebben dan andere organen zoals het hart, longen of nieren. Onze darmen en hersenen blijken rechtstreeks in verbinding te staan met elkaar. De darmflora beïnvloedt ons gemoed en blijkt een grote rol te spelen bij tal van zaken, zoals suikerziekte of depressie. ‘Volgens sommige onderzoekers hebben onze darmen meer zenuwcellen dan onze hersenen. Vandaar dat men vaak spreekt over het tweede brein’, benadrukt Colemont het belang van gezonde darmen.

De mens is niet gemaakt om alleen te zĳn.

Toch is ‘alleen’ het woord dat de gemoedstoestand van heel wat ouderen in Vlaamse woonzorgcentra het best beschrĳft. Of eerder ‘veilig maar alleen’.

¬ Luc Van Gorp, Voorzitter CM

Geen kwaliteitsvol leven zonder beleven

Het Vlaams Instituut voor Kwaliteit van Zorg peilde voor het eerst grootschalig naar de levenskwaliteit van ouderen in woonzorgcentra. Meer dan 8.000 ouderen en 11.000 familieleden werden bevraagd, door de immense inspanningen van 600 door de Vlaamse Ouderenraad opgeleide vrijwillige enquêteurs.

91 procent van de bewoners voelt zich meestal tot altijd veilig. 92 procent van de bewoners geeft aan meestal tot altijd voldoende privacy te hebben. 87 procent van de bewoners voelt zich meestal of altijd door medewerkers gerespecteerd. Wanneer we wat verder in de resultaten kijken, naar de relationele thema’s in de bevraging, is het beeld dat de ouderen schetsen heel wat minder rooskleurig. Bijna de helft van de bewoners antwoordt ‘zelden’ of ‘nooit’ op de stelling ‘een bewoner is een goede vriend of vriendin van me’. Gevraagd naar of ze een persoonlijke band hebben met medewerkers, antwoordt 40 procent dat dit zelden of nooit het geval is. Wat zinvolle tijdsbesteding betreft, geeft eveneens 40 procent van de bewoners aan zelden of nooit mee te doen aan activiteiten die hij of zij de moeite vindt.

Voor ik verderga, wil ik één ding duidelijk maken: het personeel van de woonzorgcentra treft geen enkele blaam. Zij geven elke dag meer dan het beste van zichzelf, onder extreem hoge werkdruk, mede veroorzaakt

door administratie en controledrang. Daardoor ontbreekt het hen aan tijd om een diepere relatie met bewoners aan te gaan.

Levenskwaliteit gaat om het beantwoorden van drie vragen: Gaat er iemand voor me zorgen? Is er een authentieke connectie met wie voor me zorgt? Ervaar ik zin en betekenis in wat ik doe of in wat voor mij gedaan wordt?

Het lijkt erop dat Vlaamse ouderen in woonzorgcentra vandaag positief antwoorden op de eerste vraag. Ze zitten en voelen zich veilig, in alle rust en privacy en gerespecteerd maar wat te zitten in hun wellicht erg comfortabele leunstoel. Positieve antwoorden op de tweede en derde vraag blijven immers uit. Het leven is nochtans meer dan (weliswaar welverdiende) rust. Een kwaliteitsvol leven is een leven waarin er iets te beleven valt, hoe klein ook. ‘Il faut avoir des projets’, zoals de Fransen het zo mooi zeggen.

Knipsels. Voorgesneden

ANTI-DUMPINGCHARTER

Kapelle-op-den-Bos neemt voortouw

Kapelle-op-den-Bos is de eerste Belgische gemeente die het charter tegen sociale dumping goedkeurt. De beslissing volgt op een oproep van vakbondscentrale ACVBIE, die begin dit jaar alle lokale besturen vroeg om sociale dumping via overheidsopdrachten aan te pakken. Sociale dumping houdt in dat bedrijven werken laten uitvoeren tegen onaanvaardbare arbeidsvoorwaarden, vaak via schijnzelfstandigheid of onderbetaling van buitenlandse arbeiders.

Het charter legt duidelijke voorwaarden op voor aannemers en onderaannemers, zoals correcte verloning, veilige werkomstandigheden en transparantie over wie op de werf werkt. Ook tijdsregistratie, verplichte taalkennis en controles maken deel uit van het engagement.

‘Overheidsopdrachten mogen niet ten koste gaan van werknemersrechten’, zegt ACVBIE-voorzitter Patrick Vandenberghe. ‘Lokale besturen hebben de verantwoordelijkheid om daarin het verschil te maken.’ Met deze stap geeft Kapelle-opden-Bos het goede voorbeeld. Andere gemeenten worden aangemoedigd om te volgen.

IAO-CONFERENTIE

ACV hekelt Belgische sociale afbraak

Op de jaarlijkse conferentie van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) in het Zwitserse Genève heeft ACV-voorzitter Ann Vermorgen scherpe kritiek geuit op het sociale beleid van de Arizona-regering. Ze wees vooral op de toenemende sociale afbraak door onze federale regering. Die werd eerder al door de IAO veroordeeld voor de loonnormwet uit 2017, die vrije loononderhandelingen beperkt.

Vermorgen trok fel van leer tegen de regering, die volgens haar steeds vaker het sociaal overleg tussen werkgevers en werknemers negeert. ‘Zelfs in België zijn we ver verwijderd van een volledige naleving van fundamentele arbeidsnormen’, aldus Vermorgen. ‘De regering neemt eenzijdige beslissingen over minimumlonen en wil arbeidstijden flexibeler maken met nulurencontracten. Daardoor dreigen werknemers in België in slechtere arbeidsomstandigheden terecht te komen.’

Naast de situatie in België werkt de IAO – de VN-organisatie die wereldwijd ijvert voor betere arbeidsomstandigheden – ook aan betere bescherming tegen biologische risico’s zoals infectieziekten. Corona maakte duidelijk dat er nood is aan internationale regels. Daarvoor ligt intussen een ontwerptekst voor een conventie klaar. Die zou in 2026 definitief goedgekeurd kunnen worden. Werknemers wereldwijd moeten zo beter beschermd zijn tegen gezondheidsrisico’s op hun werk.

In Parcum, het museum van de Abdij van Park in Leuven, kunnen gezinnen op stap met abdijmuisje Norrie. Het museum staat vol met kunst over extase, maar Norrie snapt er niets van. Met al je zintuigen ontdek je de kunstwerken. Welke emoties of fantasieën roepen ze op? Ga op pad met een zakje vol materiaal en opdrachten, en verzamel alle tips om de schatkist te vinden.

Zomertips voor gezinnen

Er zijn zaken die ik minder graag eet of die ik probeer niet te eten. Op een beleefde manier. Bijvoorbeeld octopus. Omdat ik de ﬁlm My Octopus Teacher heb gezien, die zo aandoenlijk was. Een relatie tussen een duiker en een octopus, zo echt en zo mooi. Een octopus eten nadat ik die ﬁlm gezien heb ... is voor mij moeilijk.

KONING FILIP

antwoordt op de vraag ‘Wat lust jij echt, echt, echt niet?’. Belgen konden naar aanleiding van de 65e verjaardag van de Koning vragen insturen naar de vorst.

HET CIJFER

Dat is het aantal studenten dat deze lente bloed doneerde tijdens de Bloedserieuscampagne van Rode Kruis-Vlaanderen. Nog nooit deden in de voorjaarseditie zoveel jongeren mee. In de najaarseditie zullen opnieuw tientallen campussen worden bezocht. Rode Kruis-Vlaanderen mikt op 12.000 donaties tegen eind dit jaar met de twee campagnes samen.

incontinentie is geen lachertje

En toch heeft Brigitte haar droge humor terug. Dankzij de hulp en het advies van onze specialisten incontinentiezorg vond ze de oplossing die perfect bij haar past.

d Ontdek ons ruim assortiment incontinentiemateriaal.

kortingsbon

geldig t.e.m. 31 augustus 2025 in een Goed thuiszorgwinkel of op onze webshop met kortingscode VISIE5 Bon geldig bij netto-aankoop vanaf € 50 op hele assortiment incontinentiemateriaal. Niet cumuleerbaar met andere acties of kortingsbonnen, behalve met CM-ledenkorting 1 bon per klant.

Ruth Klein was elf jaar toen ze met haar zusjes in de Dossinkazerne in Mechelen zat tijdens de Tweede Wereldoorlog. Gelukkig overleefden ze de oorlog. Tijdens een zoektocht door het museum vertelt Ruth haar verhaal: volg haar spoor, ga op zoek naar de geluiden en leer meer over deze bijzondere plek. Met deze zoektocht kan iedereen vanaf 9 jaar het verhaal van de Dossinkazerne ontdekken.

bij netto-aankoop vanaf € 50 op hele assortiment incontinentiemateriaal

goed.be/inco

Ook op het domein van de Huysmanhoeve in Eeklo kun je een schat van Vlieg zoeken. Allerlei opdrachten, verspreid over de hele hoeve, wijzen de weg naar de schatkist: zo ontdek je meteen ook de leukste plekjes, binnen en buiten. Vergeet je speelkleren niet, want een echte schattenjager is natuurlijk niet bang om zich vuil te maken. Schatkist gevonden? Leef je nog uit met oude volksspelen of smikkel van een ijsje.

~ schattenvanvlieg.be

RAVOTTEN MET VLIEG HUYSMANHOEVE

HET VERHAAL VAN RUTH KAZERNE DOSSIN

ID / KAROLIEN COENEN

Interview. Julie Hendrickx Devos, nieuwe voorzitter van beweging.net

‘De

samenleving verruwt, ik mis de wil om met elkaar te blijven praten’

Julie Hendrickx Devos (47)

werkte jaren als leerkracht, waarna ze aan de slag ging bij vakbond ACV Puls en bij beweging.net. Op 14 juni werd ze verkozen tot voorzitter van beweging.net. Geboren in India kwam ze in 1980 als adoptiedochter naar België. Ze is een nicht van zuster Jeanne Devos, die in India streed voor de rechten van huisarbeidsters, en over wie ze de biografie schreef Alsof de weg ons zocht

Julie Hendrickx Devos is de nieuwe voorzitter van beweging.net. Haar eerste taak is om de beweging ‘zichtbaarder’ te maken, zegt ze. ‘We hebben nog heel wat werk om uit te leggen waarom we actievoeren tegen de Arizona-regering.’

¬ Tekst Simon Bellens ¬ Foto Maarten De Bouw

Nadat haar voorganger Peter Wouters de afgelopen acht jaar de interne structuren op de rails gezet heeft, is het tijd om naar buiten te treden, zegt de kersverse voorzitter van beweging.net

Julie Hendrickx Devos. ‘We zijn meer aanwezig in de levens van mensen dan ze soms zelf beseffen, omdat ze bijvoorbeeld lid zijn van CM of ACV of vrijwilligerswerk doen voor Samana.’

Dat betekent dat we je vaker zullen zien in praatprogramma’s zoals De Tafel van Gert, De Afspraak of Bar Goens?

HENDRICKX DEVOS ¬ ‘Misschien waren de media lang een blinde vlek. Of was er een soort naïviteit dat we ze niet nodig hadden. Maar ik geloof dat we daar een publiek aanboren dat ons op andere kanalen niet vindt. Televisiedebatten drijven vaak op polarisering, maar dat schrikt mij niet af. We moeten onze plaats daarin opeisen. Het is nodig dat we uitleggen waarom we tot standpunten komen en tot actie overgaan, en wat je wil dat het oplevert.’

blijven terugkomen.’

Wringt het niet dat met CD&V en Vooruit twee politieke partners van beweging.net in de regering zitten?

Zelfs CD&V-ministers pakken uit met de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tĳd als ‘kroonstuk’ van het hervormingsbeleid.

HENDRICKX DEVOS ¬ ‘Met Vooruit en Groen hebben we constructieve gesprekken, maar CD&V blijft onze bevoorrechte partner. Wij kunnen elkaars kritische vrienden zijn. Dat betekent ook dat we onze bezorgdheden vrank en vrij op tafel leggen en daarop

‘De plannen met de werkloosheidsuitkeringen zullen drama’s opleveren. Nog los van de OCMW’s die overspoeld zullen worden met mensen die een leefloon aanvragen en dat maar bol moeten zien te werken, mogen we niet vergeten wat de impact van zo’n maatregel is op mensen die nu al moeilijk rondkomen. Het ontbreekt aan een plan.’

Vooruit koppelt de invoering van een meerwaardebelasting op aandelen aan de beperking van de werkloosheidsuitkering, maar daar staat het wetgevende werk minder ver.

een signaal tegen de oorlogsspiraal. We kunnen in Europa nog heel wat winst boeken door samenwerking. Bovendien mis ik het diplomatieke luik. Keer op keer in moeten we in gesprek gaan, met als vraag Wat voor samenleving willen we zĳn? Voor mij is het antwoord: een samenleving die gebaseerd is op mensenrechten en waarin het vanzelfsprekend is om met elkaar te delen. Mijn grootvader had een boerderij. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zette hij een zaak graan buiten, met een schep in. Mensen die te kort hadden, konden zelf opscheppen. Zouden ze daar geen misbruik van maken? Moest hij dat niet zelf uitdelen? Nee, zei hij, mensen weten wat ze nodig hebben Zoiets lijkt vandaag ondenkbaar.’

HENDRICKX DEVOS ¬ ‘Sowieso maken de besparingen in de sociale zekerheid twee derde uit van alle inspanningen voor de begroting. De bijdrage van de sterkste schouders is beperkt en niet in verhouding. Ik heb liever dat de meerwaardebelasting goed in elkaar zit dan dat ze er snel-snel komt. Maar er moet iets gebeuren aan dat onevenwicht.’

Voor militaire uitgaven is er dan weer geld genoeg. De regering zegt toe om maar liefst vĳf procent van het bruto binnenlands product aan defensie te spenderen.

Ik wil een samenleving die gebaseerd is op mensenrechten en waarin het vanzelfsprekend is om met elkaar te delen.

¬ JULIE HENDRICKX DEVOS

Hoe belangrĳk vind je je eigen levensverhaal als voorzitter?

HENDRICKX DEVOS ¬ ‘Een hallucinant bedrag, een veelvoud van de kostprijs van de vergrijzing op pensioenen. Dat geld hebben we eenvoudigweg niet. Jezelf kunnen verdedigen is belangrijk, maar dit is geen basisparaatheid meer. De 110.000 mensen die betoogden tegen de gruwel in Gaza (op zondag 15 juni, red.) mag je absoluut interpreteren als

HENDRICKX DEVOS ¬ ‘Ik ben 47 jaar en nog altijd het nichtje van Jeanne Devos. ( lacht) Daar ben ik trots op, ik deel haar morele kompas. Iedereen die het vermogen verliest om in elkaar een gelijke te zien, zal ik daarop wijzen. Ik voel aan den lijve hoe de samenleving verruwt. Laten we zeggen dat ik 44 jaar lang nauwelijks racisme heb ervaren. Maar de laatste twee à drie jaar is er iets veranderd. Mensen die me niet willen aankijken, een uitgestoken hand negeren … de hufterigheid neemt toe. Dat is niet het soort samenleving waar ik voor sta.’

De valstrikken van Clarinval

Federaal minister van Werk David Clarinval (MR) was de voorbĳe maanden druk in de weer om de verschillende maatregelen uit het Arizona-regeerakkoord om te zetten in wetteksten. Voorlopig liggen de meeste daarvan nog voor in de ministerraad, maar uit die teksten blĳkt meer dan eens dat de minister graag buiten de lĳntjes van het regeerakkoord kleurt én dat werknemers op alle vlakken zullen inboeten.

¬ Tekst Dominic Zehnder ¬ Foto ID / Jef Van den Bossche

Ontslag- en opzegvergoeding wordt beperkt tot 12 maanden

Als het van Clarinval afhangt, worden ontslagen opzegvergoedingen – waarbij de te presteren opzegtermijn na ontslag wordt uitbetaald in plaats van gepresteerd wordt – beperkt tot twaalf maanden. Momenteel is er geen maximale opzegtermijn. Daarmee gaat de MR-minister in tegen het regeerakkoord, waarin enkel sprake is van het beperken van ontslagvergoedingen, maar niet van een beperking van de opzegtermijn.

Juridisch expert Piet Van den Bergh van het ACV: ‘In 2014 werd de berekening van de opzegtermijn al hervormd, waardoor het langer duurt om die op te bouwen. Voor veel oudere werknemers is die lange opzegtermijn de enige drempel tegen ontslag. België kent een van de soepelste ontslagwetgevingen van Europa. Door de enige bescherming die nog rest – de financiële drempel – nu ook nog af te breken, worden alle werknemers kwetsbaarder.’

Maximale arbeidsduur wordt opgetrokken

Een gigantische stap terug in de tijd op vlak van arbeidsduur, dat is wat de Arizona-regering in petto heeft voor de Belgische werknemers. Waar voor heel wat werknemers nu een maximale arbeidsduur van acht uur per dag en 38 uur per week geldt – al kan dat verschillen naar gelang de sector waarin je werkt – komt daar binnenkort een heel pak bovenop. Als de teksten van Clarinval worden aanvaard, zullen werkdagen straks tot twaalf uur mogen tellen, een werkweek dan weer 60 uur. Tegelijk wordt ook de minimale arbeidsduur drastisch verlaagd, zodat de deur wordt opengezet naar gevreesde nulurencontracten. Daarbij ben je als werknemer vast in dienst, maar ben je niet zeker of je effectief opgeroepen wordt en bijgevolg een inkomen kunt verdienen.

Compensatie en toeslag voor overuren kunnen ontweken worden

Door het optrekken van de maximale werktijd kunnen de werkgevers de toeslagen die vandaag voor overuren gelden eenvoudig ontwijken. Je zult dus nog wel je regulier loon krijgen als je overuren presteert, maar geen inhaalrust en overurentoeslag. Bovendien wil Clarinval dat de referentieperiode voor de arbeidsduur uitgebreid wordt naar een volledig jaar. Daardoor kunnen werkgevers werknemers in rustige periodes plots minder uren aanbieden, waardoor werknemers niet meer zeker zijn van hun maandelijks inkomen. Heel veel extralegale voordelen zijn immers gekoppeld aan (volledig) gewerkte dagen.

Van den Bergh: ‘Naast een minachting voor het welzijn van werknemers, hebben die maatregelen nog een ander effect: de arbeidsduur en arbeidstijd zouden op individueel werknemersniveau bepaald worden. Daardoor worden collectieve onderhandelingen over werktijd en compensatie de kop ingedrukt. Dat terwijl in het regeerakkoord voortdurend wordt verwezen naar het belang van sociaal overleg en de sociale partners.’

Je zult dus nog wel je loon krijgen als je overuren presteert, maar geen inhaalrust en overurentoeslag.

Subsidies voor privébedrijven zijn hoger dan de uitgaven voor gezondheidszorg

Winstgedreven privébedrijven ontvingen volgens nieuwe schattingen maar liefst 51,9 miljard euro aan subsidies. Dat is 115 procent van alle gezondheidsuitgaven in ons land samen.

Volgens nieuwe berekeningen die door Denktank Minerva gepubliceerd werden, lopen de overheidssubsidies voor privébedrijven met winstoogmerk steeds verder op. Volgens de cijfers uit 2022 – de laatste volledig beschikbare gegevens – bedroeg de overheidssteun net geen 52 miljard euro. Dat staat gelijk aan 9,2 procent van het bruto binnenlands product. Het telt zelfs op tot drie keer de besparing van 15,7 miljard euro per jaar die Europa aan ons land opgelegd heeft.

Voor zover mogelijk lieten de onderzoekers alle

overheidsmiddelen buiten beschouwing die richting non-profitbedrijven en autonome overheidsbedrijven zoals de NMBS vloeien. Daarbij werden alle directe subsidies en gemiste inkomsten door onder andere belasting- en rsz-kortingen mee in rekening genomen. Terwijl de uitgaven voor subsidies zeker tot begin van de jaren 2000 redelijk beperkt bleven, zijn die sinds 2003 in een sterk stijgende lijn.

‘Sinds de jaren ‘80 gaat de politieke aandacht voor het afbouwen van de overheidsuitgaven bijna altijd uit naar de openbare diensten of de

non-profitsector’, merken de onderzoekers op. ‘In een studie uit 2021 wees de Nationale Bank er echter op dat de overheidsuitgaven voor economische zaken, waaronder loonsubsidies voor bedrijven, in België bijzonder hoog waren in vergelijking met de buurlanden. Nochtans blijkt uit de feiten dat die overheidssteun niet noodzakelijk tot nieuwe banen leidt. Het dient eerder de winstmarges van bedrijven of de dividenden van hun aandeelhouders. De voorwaarden voor overheidssubsidies, waar ze al bestaan, blijven weinig bindend.’

Zijn lees- en zonnebrillen uit de supermarkt gevaarlijk?

Heel wat supermarkten, drogisterijen en andere winkels bieden een uitgebreid aanbod aan goedkope lees- en zonnebrillen aan. Maar zeker voor leesbrillen is er toch enige voorzichtigheid geboden. Een opticien zal altijd via een voorschrift van de oogarts of een eigen oogtest een bril afleveren die helemaal is aangepast aan jouw ogen. Dat is ook nodig, want elk oog is anders. Vaak hebben je ogen niet allebei dezelfde sterkte en bevindt de afwijking zich niet bij iedereen op dezelfde plaats.

Leesbrillen uit de supermarkt hebben twee even sterke, gelijk afgestelde glazen. Daardoor moet je je bij het lezen harder inspannen, waardoor je een vermoeide ogen, slecht zicht of hoofdpijn kunt krijgen. Voor een bril die je langdurig wilt gebruiken om te lezen is het daarom aangeraden om bij een optieker langs te gaan. De supermarktbrillen zijn wel handig als reservebril of voor onderweg wanneer je kort iets moet lezen, zoals een menukaart of een etiket van een product in de winkel.

Bij zonnebrillen zonder sterkte uit de supermarkt of die gratis uitgedeeld worden op festivals is het vooral belangrijk dat die voorzien zijn van een CE-label. Dat wil zeggen dat ze voldoen aan de Europese veiligheidseisen. Om zeker te zijn dat ze ook voldoende bescherming tegen uv-straling bieden, moeten ze voorzien zijn van een UV400-label. Je kiest ook best voor een model met voldoende grote glazen, zodat ook de randen van je ogen voldoende beschermd zijn.

Elise Rummens, preventiearts CM

GUY

Eerst baan verloren, straks ook uitkering

Nog voor de zomer wil de Arizona-regering de wetten door het parlement jagen die de werkloosheidsuitkering beperken in de tĳd. Naar verwachting 184.000 mensen verliezen daarmee volgend jaar al hun uitkering.

¬ TEKST Simon Bellens en Nils De Neubourg

¬ FOTO Sophie Nuytten

Volgens premier Bart De Wever (N-VA) is de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd het ‘koninginnenstuk’ van de regering. Stilaan wordt duidelijk hoe de voorgenomen besparing van in totaal 2,7 miljard euro op de werkloosheidsverzekering er in de praktijk zal uitzien. De Kamercommissie Sociale Zaken stemde op 7 juni in met de eerste wetteksten. Die krijgen nog een tweede lezing en moeten daarna door het volledige parlement goedgekeurd worden, maar er staat nog weinig open voor verandering.

BENNY GOOSSENS (53) WERKT BIJ AKZONOBEL, WAAR 133 ONTSLAGEN VALLEN

‘Wij zijn geen proﬁ teurs’

Bij verfproducent AkzoNobel verdwijnen tegen het najaar van 2026 zeker 133 banen in de productielijn, vooral oudere arbeiders. Benny Goossens (53) werkt er 33 jaar. Hij lost de vrachtwagens met chemische bulkingrediënten voor verf en lak, en zorgt voor het afvalwaterbeheer. ‘Dat heb ik altijd graag gedaan’, vertelt hij, ‘maar dit voelt als stank voor dank.’

‘Op mijn leeftijd ben ik een vogel voor de kat. Ik wil nog niet op mijn gat gaan zitten, maar wie zal mij nog een kans geven? Tegenwoordig moet je ingenieur zijn om werk te vinden. Eigenlijk heeft het bedrijf ons al die jaren dom gehouden. Ze hebben het nagelaten om ons bij te scholen. Daar betalen wij nu de prijs voor.’

Bij alle werknemers die ontslagen worden is veel ongerustheid over de nieuwe werkloosheidsregels, zegt Benny. ‘Wij worden dubbel gestraft, een keer omdat we onze baan verliezen en nog eens in ons recht op een werkloosheidsuitkering. Niet alle werknemers van 55 jaar of ouder voldoen aan de dertig-jaren-regel (de minimumloopbaan, red.) om te ontsnappen aan de beperking tot twee jaar werkloosheidsuitkering. De regering behandelt ons als gangsters, maar wij zijn geen profi teurs. Wij hebben jaren onze nikkel afgedraaid.’

Zoals bekend is het de bedoeling om werkloosheidsuitkeringen te beperken tot maximaal twee jaar – als je daarvoor voldoende arbeidsjaren hebt, tenminste – en wel vanaf 1 januari 2025. Pas wanneer je één jaar gewerkt hebt in de afgelopen drie jaar kom je in aanmerking voor één jaar uitkering. Elke vier bijkomende gewerkte maanden leveren recht op een extra maand werkloosheidsuitkering.

‘Voor die gewerkte periodes worden ziekte, ook beroepsziekten en arbeidsongevallen, niet meer gelijkgesteld’, verduidelijkt hoofd van de ACV-studiedienst Maarten Gerard. ‘Na aandringen van de vakbonden tijdelijke werkloosheid gelukkig nog wel.’

184.463 verliezers

Wie vandaag al langer dan twee jaar uitkeringsgerechtigd is, wordt in verschillende fases uit de werkloosheidsverzekering geweerd. Vanaf 1 januari vallen mensen af

verloren, uitkering

die twintig jaar of langer werkloos zijn.

Vanaf 1 maart al wie langer dan acht jaar werkloos is, en vanaf 1 april alle anderen die langer dan twee jaar werkloos zijn. Vanaf juli komen dan ook de mensen in zicht die vandaag nog geen twee jaar een werkloosheidsuitkering hebben.

Daarmee verliezen in de eerste helft van volgend jaar naar verwachting 184.463 mensen hun werkloosheidsuitkering, onder wie ruim 25.000 in januari, aldus cijfers van de administratie van minister van Werk David Clarinval (MR). Volgens de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) is dat volgend jaar al een besparing van 1,7 miljard euro. Bijna de helft van de getroffen mensen woont in Wallonië, ongeveer een vijfde in Brussel en 31 procent in Vlaanderen. In Antwerpen alleen al, de sterkst getroffen stad, komt het neer op meer dan 10.000 uitkeringsgerechtigden die zonder uitkering vallen. De grootste leeftijdsgroep zijn 50-plussers, bijna een derde van wie uitgesloten wordt. Ongeveer de helft is kortgeschoold.

Zij kunnen aankloppen bij het OCMW, waar ze in het beste geval – en na een inkomensonderzoek – recht hebben op een leefloon. Dat zorgt voor grote ongerustheid bij de OCMW’s over de verwachte toevloed van leefloondossiers. ‘We merken dat OCMW’s steeds meer bekeken worden als een allesomvattende organisatie die voor elk onoplosbaar probleem iets uit haar hoed moet toveren’, getuigen OCMW-medewekers anoniem. ‘Met de beslissing van de regering zal de werklast nog toenemen en komt een kwaliteitsvolle dienstverlening in gedrang. Voor veel medewerkers zal dit de druppel zijn. De regering verwacht het onmogelijke.’ De RVA vreest ook niet in staat te zijn om alle werklozen tijdig op te sporen en te informeren.

55-plussers en knelpuntberoepen

De nieuwe wetgeving voorziet niettemin in enkele uitzonderingen. Omdat 55-plussers heel wat discriminatie ondervinden op de

arbeidsmarkt, kunnen ze langer dan twee jaar een werkloosheidsuitkering krijgen, maar slechts als ze in 2025 een loopbaan van dertig jaar hebben, of 35 jaar vanaf 2030. Opgelet, voor de regering telt een loopbaanjaar pas mee als het minstens 156 gewerkte dagen bevat. ‘Ondanks alle waarschuwingen, onder meer van het ACV’, zegt Maarten Gerard, ‘vielen parlement en regering schijnbaar uit de lucht dat op die manier slechts een fractie van de 55-plussers hun uitkering behouden.’

Wie voor januari een opleiding tot een knelpuntberoep begon, wordt eveneens ontzien in de overgangsregeling, maar niet daarna. Wie een zorgopleiding volgt, zal later wel de uitkering kunnen behouden – voor de maximale opleidingstermijn van vijf jaar.

De werkloosheidsuitkering zelf omvat tijdens de eerste drie maanden dan weer hogere begrensde brutobedragen en minima, maar het bedrag van de uitkering daalt na een jaar forser dan vandaag. ‘Onduidelijk is nog wat met de belastingvermindering van werkloosheidsuitkeringen staat te gebeuren’, aldus Gerard. ‘Als dat zonder compenserende maatregelen wordt geschrapt, betekent dat een directe verarming en zakken de minima voor de meesten tot onder het leefloon.’

Terwijl de tijd dringt, hangt er een half jaar voor de ingrijpende veranderingen nog veel mist over de concrete impact voor mensen. Ondertussen neemt ACV noodgedwongen een informatierol op. ‘We laten de mensen niet in de steek’, zegt Kaat Boonen, verantwoordelijke voor de arbeidsmarktwerking en werkzoekenden bij het ACV. ‘Na de zomer starten we onder andere een informatiecampagne.’

Kris Vromant, verantwoordelijke dienstverlening bij het ACV

‘Wij vrezen paniek wanneer mensen ontdekken: Er staat niets op mijn rekening’

‘We krijgen verontrustend weinig vragen binnen. Dat baart ons zorgen. Veel mensen lijken nog niet te beseff en wat hen te wachten staat. Er komen wel wat vragen, zoals: Verlies ik mijn uitkering en wat dan? Maar lang niet zoveel als verwacht.’

‘Iedereen weet wel dat het chaos wordt. We bereiden ons al zo goed mogelijk voor en proberen we mensen helder te informeren. Maar zonder alle gegevens kunnen we nog geen gerichte antwoorden geven. De RVA kan pas ten vroegste in september een brief sturen naar wie zijn uitkering verliest. Maar zelfs dan zullen veel mensen pas in februari 2026 beseff en dat ze zonder inkomen zitten.’

‘Vanaf 2026 wordt pas duidelijk hoe groot het probleem is. Wij vrezen paniek wanneer mensen ontdekken: er staat niets op mijn rekening. Een brief in ambtelijke taal zal de verwarring mogelijk nog vergroten. Hoe OCMW’s op de toestroom zullen reageren, weten we niet. De schatting dat een derde van wie de uitkering verliest bij het OCMW zal aankloppen, voelt eerder als nattevingerwerk.’

‘Wat het nog complexer maakt: veel mensen hebben een moeilijk dossier. Denk aan langdurig werkzoekenden met een medisch probleem, of mensen die halftijds werken of eerder van uitkeringsinstelling wisselden. Het is voor ons onmogelijk om die mensen nu al te zeggen of ze uitgesloten zullen worden. Daarvoor moeten we wachten op de gegevens van de RVA. Mensen botsen op onzekerheden, en wij kunnen hen op dit moment ook niet altijd antwoord geven. Dit beleid wordt te snel en ondoordacht uitgerold. Ondanks onze voorbereidingen zal het voor velen een harde confrontatie zijn. Toch zullen we iedereen zo goed mogelijk proberen te helpen.’

Iedereen mobiel

‘Veertien jaar geleden stond ik op de wei van Pukkelpop, toen ik in de verte gitzwarte wolken met een paarse kern zag naderen. Ik wist meteen dat er iets niet pluis was.’ David Boel was erbij op die noodlottige 18 augustus in 2011. Hij kreeg een zware tentpaal op zijn nek en raakte zo goed als volledig verlamd. Met veel wilskracht slaagde hij erin wat bewegingskracht terug te winnen. Maar de rolstoel blijft deel van zijn leven. Als geen ander beseft hij hoe belangrijk mobiliteit is. Toegang tot vervoer kan isolement doorbreken. CM zag hoe Vlaanderen steeds meer inzet op deelwagenplatformen, maar daarbij de rolstoelgebruikers over het hoofd ziet. Daarom dit proefproject in Dendermonde, waar je voortaan via Cozywheels een rolstoelvriendelijke wagen, liftbus, duofiets of rolstoel voor onverhard terrein kunt reserveren. ‘Van levensbelang voor je sociale en mentale welzijn’, beaamt David. ‘Anders zit je maar thuis te koekeloeren.’ CM hoopt het platform uit te breiden naar heel Vlaanderen.

¬ Foto

Wouter van Vooren

‘In elk stadje een schatje? Dat bestaat niet’

Net voor het hoogseizoen aanbreekt en weer miljoenen vakantiegangers opstĳgen en landen op Brussels Airport, schuiven we aan tafel bĳ Gaetan*, cabin crew – steward in de volksmond –met een indrukwekkende staat van dienst. Ready for take off?

¬ Tekst Dominic Zehnder ¬ Illustratie Peter Goes

Terwijl Gaetan uitvoerig vertelt over het leven aan boord van het vliegtuig, stijgt er om de paar minuten een Airbus of Boeing boven onze hoofden op. Af en toe werpt hij een zenuwachtige blik naar boven. ‘In onze sector heerst het bijgeloof dat rampen altijd in drievoud gebeuren. En er is net een zwaar ongeluk gebeurd in India, dus ik ga de komende tijd toch maar eventjes hout vasthouden.’

Hij is gelukkig zelf net voor ons gesprek behouden teruggekeerd van tropisch Afrika, maar wanneer hij zijn laatste bestemmingen opnoemt, kun je niet anders dan wegdromen. ‘Ach, iedereen denkt alsmaar dat wij een glamourleven leiden, maar dat is echt niet zo. Schrijf maar op: in elk stadje een schatje, dat bestaat niet. ( lacht) En aan boord van een vliegtuig is het hard werken. Voor mijn laatste vlucht ben ik thuis vertrokken om halfzeven ’s ochtends, opgestegen om 12 uur en uiteindelijk geland om middernacht op de eindbestemming. Af en toe kun je eens een halfuurtje zitten en je ogen sluiten, maar echt uitrusten doe je tijdens een

vlucht niet. Trouwens, schoonmaken nadat een passagier misselijk is geworden, veel glamour is daar niet aan hoor.’ ( lacht)

Veranderingen

‘Corona had volgens mij een grotere impact op de sector dan 11 september. Het was maandenlang afwachten of we nog zouden terugkeren naar het leven ervoor. Maar vandaag is vliegen weer gewoon. Ik heb gaandeweg mijn loopbaan de passagiers steeds diverser zien worden. Waar je in de jaren ’80 vooral zakenlui en meer gegoede mensen aan boord had, zie je nu alle lagen van de bevolking.’

‘Vroeger kleedden mensen zich echt op, terwijl passagiers nu soms rechtstreeks van het strand of de sportschool lijken te komen. Uiteraard is iedereen welkom zolang ze zich gedragen. Dat valt trouwens algemeen goed mee. Al heb je af en toe wel mensen die durven te snauwen. Wanneer je met die passagier gaat praten en hoort dat dit al de derde vlucht van de dag is met jonge, wenende kinderen, dan begrijp ik het wel. Voor het boordpersoneel is het

belangrijk om ons altijd empathisch op te stellen.’

‘Over de toekomst maak ik mij weinig zorgen. Alle maatschappijen zien het belang van het terugdringen van de uitstoot wel in. Zo zijn er nu nieuwe toestellen die minder verbruiken en opmerkelijk stiller zijn. Bovendien zijn

TOMBOLA

Solidariteitsactie Samana

Europeanen denken veel meer in stereotypen dan Amerikanen.

¬ STEWARD GAETAN

sommige verbindingen zoals die van Brussel naar Amsterdam afgeschaft en wordt gekeken om andere korte trajecten ook uit te faseren.’

Stereotypes

Door zijn tijd bij United Airlines ziet Gaetan veel verschillen tussen Europeanen en Amerikanen. ‘Europeanen denken veel meer in stereotypen over mensen dan Amerikanen. Mijn ervaring leert dat die laatsten veel opener zijn. Hun bedrijfsvoering is ook veel transparanter, hoewel het beleid vaak hard en onpersoonlijk is.’

De winnende loten van de solidariteitsactie van Samana zijn getrokken. De opbrengst maakt het de organisatie voor mensen met een chronische ziekte en mantelzorgers mogelijk om hun regionale en lokale werking verder te zetten. Wie tombolaloten heeft gekocht en wil nagaan of hij in het bezit is van een winnend nummer, kan terecht op de Visiewebsite.

visie.net/artikel/solidariteitsactie-samana

ARBEIDSHOF OORDEELT

Uber-chauff eur is werknemer

Het Arbeidshof van Brussel heeft opnieuw bevestigd dat chauffeurs die voor Uber rijden werknemers zijn en geen zelfstandigen, zoals Uber zelf beweert. In een recente uitspraak krijgt een chauffeur die sinds 2020 strijdt voor zijn rechten gelijk. Uber had een eerdere beslissing erover aangevochten, maar vangt nu bot.

Volgens het ACV toont de uitspraak opnieuw aan dat Uber en vergelijkbare platformen bewust gebruikmaken van schijnzelfstandigen. ‘We zijn niet tegen platformwerk, zolang werknemers maar échte zelfstandigheid hebben en eerlijk worden behandeld’, klinkt het.

Voor wie de komende weken vliegt, heeft Gaetan nog enkele tips. ‘Drink voldoende water, want aan boord dehydrateer je dubbel zo snel. Na de veiligheidscontrole in Zaventem staat trouwens een fontein waar je gratis een drinkfles kunt bijvullen. Je wordt in een vliegtuig trouwens ook twee keer zo snel dronken. Denk eraan wanneer je een alcoholisch drankje zou bestellen. Je zou niet de eerste zijn die ik dronken uit het toilet moet bevrijden.’

Het ACV roept de overheid op om de uitspraak dringend op te volgen. Ondanks eerdere rechterlijke uitspraken en de platformwet van 2022 blijven platformwerkers immers wachten op loon en rechten die hen volgens de wet al lang toekomen.

Vacatures

ACVBIE zoekt

• Software engineer – .NET ontwikkelaar – Brussel ~ hetacv.be/jobs

CM zoekt

Benieuwd naar meer toffe tips voor de zomer van experten op het terrein? Schrĳf je dan in voor de Visie-nieuwsbrief op www.visie.net/nieuwsbrief en volg Visie op Facebook en Instagram.

*Gaetan is een schuilnaam

• Maatschappelijk werker – Knokke-Heist

• Maatschappelijk werker – Overijse en Hoeilaart cm.be/jobs

Beweging.net zoekt

• Verantwoordelijke netwerk – Vlaams-Brabant & Brussel ~ beweging.net/vacatures

Vzw De Natte Droom pleit voor zwemmen in open water

Zwemmen is gezond, laagdrempelig en deugddoend in de warme zomermaanden. In Vlaanderen zijn er bovendien voldoende waterlopen en plassen waar je heerlijk kunt zwemmen. Toch is dat niet overal toegestaan. Zonde, vindt Mieke Heymans van de vzw De Natte Droom. Zij willen zwemmen in open water op meer plekken mogelijk maken.

¬ Tekst Bart Gaublomme ¬ Foto Bart Van der Moeren

Mieke Heymans doorzwom al vele watertjes. Enkele jaren geleden was ze medewerker bij beweging.net in de provincie Antwerpen, ondertussen is ze docent bij het departement Sociaal Werk in hogeschool Thomas More in Geel. Daarbuiten is ze voorzitter van de Turnhoutse vzw De Natte Droom die pleit voor het toelaten van zwemmen in open en natuurlijk water.

‘Het blijft een merkwaardige vaststelling dat er best veel natuurlijk water te vinden is op korte afstand van het centrum in Turnhout, maar je mag er nergens in zwemmen. Dat is natuurlijk spijtig. In een stedelijke en verharde omgeving laat de hitte zich in de zomer extra voelen. In een stad wonen veel mensen in een appartement of een huis zonder tuin. Ook de schaduwrijke plaatsen in de binnenstad

zijn eerder beperkt. Dan wordt de aanwezigheid van water wel heel aanlokkelijk om verkoeling te kunnen zoeken. Maar het mag niet.’

Sociale functie

‘Naast verkoeling zou een plaats waar je mag zwemmen in open water ook een heel sociale functie kunnen hebben. Het kan een plek worden waar mensen samen

Naast verkoeling zou een plaats waar je mag zwemmen in open water ook een heel sociale functie kunnen hebben.

¬ MIEKE HEYMANS

komen en elkaar ontmoeten. Ik denk dan in de eerste plaats ook aan jongeren. Die worden dikwijls als hangjongeren omschreven, maar die moeten wel ergens kunnen zijn. Omdat zwemmen in open water mogelijk wat avontuurlijker is dan zwemmen in een zwembad en ook wat minder is gereguleerd, zou dat bij uitstek een plaats voor jongeren kunnen zijn.’

‘Mensen verwijzen dikwijls naar de tijd toen er nog een groot openluchtzwembad was in het Turnhoutse stadspark. Maar voor ons hoeft de stad niet opnieuw zo’n grote investering te doen. Er is al een zwembad en daarnaast is er veel natuurlijk water waarin je kan zwemmen. We pleiten dus niet opnieuw voor een dure betonnen bak vol chloor. (lacht) Kijk naar de fonteinen op de Turnhoutse Grote Markt en zie voor hoeveel plezier die zorgen in de zomer. Daar gaat het ons om. Je zou mits een paar eenvoudige ingrepen op meerdere plaatsen bestaand water toegankelijk kunnen maken. Er is ook nog een vijver in het stadspark waar we misschien wat mee kunnen doen. En er is de kom van de Oude Kaai waar je in het kanaal zou kunnen zwemmen zonder de binnenvaart te hinderen, althans dat vinden wij toch.’

Veiligheid prioritair

‘Natuurlijk is veiligheid prioritair. Tot vorig jaar mocht je enkel zwemmen in vijvers met permanent toezicht, zoals de Lilse Bergen of het Zilvermeer. Het Vlaamse Regeerakkoord zou dat graag omkeren: je mag overal zwemmen, behalve waar het expliciet verboden is. Dat zou al een zeer goed begin zijn. Vlaams minister van Omgeving Jo Brouns (CD&V) riep lokale besturen vorige maand op om extra zwemzones te voorzien in open water.’

‘Dat kan nu al, dankzij de vrije zwemzone, sinds vorig jaar een extra categorie in de regelgeving. Deze wordt aangeduid door het lokaal bestuur. Er moet dan minimaal een reddingsboei aanwezig zijn, de waterkwaliteit moet in orde zijn en er moet een plaatselijke risicoanalyse zijn gebeurd. Zo moet je er bijvoorbeeld voor zorgen dat je minstens even gemakkelijk uit het water geraakt als erin. Maar veel verder hoeft het voor ons niet te gaan. Je kan mensen waarschuwen voor eventuele gevaren, hen wijzen op de juiste richtlijnen maar zij die zin hebben om te zwemmen moeten ook hun eigen verantwoordelijkheid nemen. Iedereen weet dat dronken rijden niet kan, toch wordt dat niet bij het inslaan van elke straat of weg opnieuw aangekondigd of verboden.’ (lacht)

Gemeenten aan zet

‘Nu is het aan de lokale besturen. Naar aanleiding van de lokale verkiezingen schreven wij een memorandum waarmee we naar het stadsbestuur trokken. We bezorgden dat ook aan de andere gemeentebesturen in de Kempen. In Turnhout werd alleszins opgenomen in het bestuursakkoord dat onderzocht zou worden op welke plaatsen in de stad openbaar zwemmen mogelijk zou zijn. Daar is het stadsbestuur op dit moment mee bezig. Met De Natte Droom hopen we echt dat we volgende zomer een plek hebben waar we buiten in de natuur kunnen zwemmen.’

‘Zolang dat niet lukt, blijven we jaarlijks zwemevents als de Big Dobber organiseren. Ook bij de laatste editie van de nieuwjaarsduik doken zowat 250 deelnemers het koude water van de Baalse Hei in. Toch een succes en voor ons een manier om mensen te laten proeven én dromen van het zwemmen in open water.’

Burgerpanel.

REGELMATIG LATEN LEZERS HUN LICHT SCHĲNEN OVER EEN

NETELIGE KWESTIE.

DE STELLING

Houd jij

bij je aankopen rekening met de nutri-score?

Ludo (71) is gepensioneerde en mantelzorger. Hĳ schildert, houdt van musea en tuinieren.

Marleen (74) is geëngageerde bestuursvrĳwilliger uit de stad Antwerpen met een groot (strĳders)hart voor welzĳn en sociale zaken

Rob (45)

Is rolstoelgebruiker en organiseert activiteiten om de eenzaamheid bĳ lotgenoten te doorbereken

Goede leidraad

Gezonde voeding zou belangrijker moeten zijn dan de prijs ervan. Daarom kan een nutri-score wel helpen om een keuze te maken. Zeker als verschillende merken hetzelfde product aanbieden. Ook omdat de samenstelling van voedingsproducten niet altijd even duidelijk is, kan een nutri-score zinvol zijn. Het is goed dat een overheid dit soort leidraad aanbiedt.

Plaats in winkelrek speelt ook een rol

Naar de nutri-score kijk ik niet, te verwarrend. Zo heeft gewone spaghetti nutri-score A, terwijl de voedingsdriehoek volkoren spaghetti aanraadt. Die voedingsdriehoek is wel mijn referentiepunt. Ik koop dus veel groeten en fruit, magere yoghurt, kaas meer dan charcuterie. Ik houd rekening met de herkomst en de versheid, en zeker ook met de seizoenen. Dat maakt een verschil in smaak en prijs. Vaak moet je wel zoeken. Ongesuikerde yoghurt staat op het onderste rek, terwijl op ooghoogte alle mogelijke gezoete potjes voor het grijpen staan. Zou die plaats op het winkelrek niet meer het aankoopgedrag bepalen, dan allerlei etiketten en waarschuwingen?

‘Te’ is nooit goed

Ik hou weinig rekening met de nutri-score, wat niet wil zeggen dat ik altijd ongezond eet. Alles waar ‘te’ voor staat is nooit goed. Hier neemt mijn boerenverstand de bovenhand. Van lekker eten kan ik onbeperkt genieten ook al is de nutri-score ongunstig. Er zijn al meer dan genoeg dingen van me afgenomen waar ik geen keuze in had. Als rolstoelgebruiker ben ik we er wel van bewust dat voor mijn transfers naar het bed of het toilet is elke kilogram extra er eentje ‘te’ veel.

1. De nutri-score vind je op de verpakking van veel voedselwaren. Ze geeft een product een ‘gezondheidsscore’ van A (groen) tot F (rood) op basis van de samenstelling.

< Mieke Heymans bij de Oude Kaai in Turnhout

‘Vakantie Voor Iedereen: Een zorgeloos dagje weg maakt méér mogelijk’

De vakantieperiode hoort een tĳd zonder bekommernissen te zĳn, maar voor wie met een beperkt budget moet rondkomen, is het dat allerminst. Nochtans is vakantie geen luxe. Organisaties zoals het Fonds Vakantie Voor Iedereen en Iedereen Verdient Vakantie geven kwetsbare mensen de kans om hun zorgen even te vergeten.

¬ Tekst Tĳs De Geyndt

Je had eens die ogen van de kinderen moeten zien toen ze voor het eerst de zee zagen,’ vertelt alleenstaande mama Marieke. Haar twee dochtertjes sprongen meteen naar het water, ondanks de kou. ‘Alleen zou ik dit nooit kunnen betalen. Zelfs een daguitstap is te duur voor ons.’ Dankzĳ het Fonds Vakantie Voor Iedereen (VVI) kon het gezin enkele dagen naar Koksĳde, inclusief een bezoek aan Plopsaland. ‘Die vakantie vergeten we nooit’, zegt Marieke. Haar verhaal raakt de kern van waarom initiatieven zoals Iedereen Verdient Vakantie (IVV) en VVI zo essentieel zĳn: ze geven niet alleen ontspanning, maar ook waardigheid, verbinding en hoop.

Vakantie een recht, en geen privilege

Kristien Verhaeghe, algemeen coördinator van VVI, legt uit: ‘Vakantie is een basis-

recht, erkend in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Toch leven in Vlaanderen een miljoen mensen in armoede, onder wie 180.000 kinderen die nooit op uitstap kunnen.’

IVV, een initiatief van Toerisme Vlaanderen, biedt al 23 jaar kortingen via sociaal tarief. VVI vult aan voor wie zelfs dát niet kan opbrengen. ‘Wĳ zorgen voor een kosteloze én zorgeloze ervaring’, benadrukt Verhaeghe. ‘Van treintickets tot een ĳsje – we nemen alle praktische en emotionele drempels weg.’

Vakantie is een basisrecht. Toch leven in Vlaanderen een miljoen mensen in armoede, onder wie 180.000 kinderen die nooit op uitstap kunnen.

KRISTIEN VERHAEGHE, FONDS VAKANTIE VOOR IEDEREEN

Fonzies: vertrouwenspersonen die de weg wijzen

Luc, vrĳwilliger bĳ Welzĳnsschakel Warm-Kracht in Vilvoorde, begeleidt als ‘Fonzie’ gezinnen naar hun eerste uitstap. ‘Het gaat niet alleen om geld,’ vertelt hĳ. ‘Schaamte, angst om ‘niet welkom’ te zĳn, of gewoon niet weten wat je mee moet nemen: dat houdt mensen tegen.’ Hĳ herinnert zich een mama die nerveus vroeg: ‘Zullen ze ons wel binnenlaten?’ Luc hielp haar van het plannen van de route tot het invullen van een kofferchecklist. ‘Die begeleiding is net zo belangrĳk als de financiële steun’, zegt hĳ. ‘Het gaat om vertrouwen geven.’

Impact die verder reikt dan één dag

De Plantentuin in Meise werd voor de twee zussen Herlinde en Martine, twee zussen uit Vilvoorde, ‘een paradĳs’. ‘We voelden ons als prinsessen’, zeggen ze. Voor Luc

< Mama Marieke en dochter die voor het eerst de zee ziet: ‘Door mijn ziekte was een uitstap al jaren niet meer mogelijk, tot we eens naar zee konden. De meisjes spreken er nog altijd van. En ik zie hun ogen dan nog altijd blinken.’

was het ontroerend om te zien hoe zo’n dag verbinding creëerde: ‘Ze spraken nog weken over de ‘magnifieke serres’ en de vogeltjes die floten.’

Het Fonds Vakantie Voor Iedereen richt zich bewust niet alleen op gezinnen, maar ook op ouderen in armoede – een groep die vaak vergeten wordt. Voor velen onder hen is een daguitstap naar de Plantentuin Meise of Bellewaerde niet alleen een moment van ontspanning, maar ook een levenslĳn tegen eenzaamheid. Voor ouderen die geïsoleerd raken door financiële zorgen of gezondheidsproblemen, kan zo’n uitstap het verschil maken tussen overleven en léven.

Wetenschap toont aan dat chronische stress door armoede de mentale ‘bandbreedte’ vernauwt*. ‘Net daarom is vakantie zo belangrĳk’, legt Verhaeghe uit.

Initiatieven zoals VVI tonen dat het anders kan: door eerst rust en perspectief te

bieden, krĳgen mensen weer lucht om stappen vooruit te zetten. Maar echte verandering vraagt een beleid dat armoede niet als individueel falen ziet, maar als een systeemfout. Tot die tĳd blĳven Fonzies en hun vakantiedagen een onmisbaar tegengif – voor kinderen, alleenstaande ouders, én die oudere buurvrouw voor wie de Plantentuin even een wereld van mogelĳkheden opent. ‘Even geen zorgen, nieuwe energie opdoen – het helpt mensen om weer vooruit te kĳken.’ Voor kinderen is het effect ook groot: ‘Eindelĳk kunnen ze op school vertellen over Plopsaland of de zee. Dat geeft trots en zelfvertrouwen.’

‘Samen maken we het verschil tussen ‘nooit’ en ‘onvergetelĳke herinneringen’, besluit Luc.

~ Meer info of manier om te steunen, kijk dan zeker eens op de website (www. vakantievooriedereen.be) Ook bij lokale partners zoals Warm-Kracht Vilvoorde is elke steun welkom.

* LEESTIP

Schaarste (Sendhil Mullainathan & Shaﬁr) en Armoede Uitgelegd aan Mensen Met Geld (Tim ‘S Jongers)

Schrĳf je in op onze gratis nieuwsbrief en krĳg elke week extra Visie-artikels in jouw mailbox. w ww.visie.net/nieuwsbrief

WERKLOOSHEID BEPERKT IN TĲD

Bezorgdheid over de nieuwe plannen

De regering wil de werkloosheidsuitkering beperken in de tĳd. Dat moet meer mensen aan het werk krĳgen. Ann-Sofie Vanoverstĳns, schepen in Beringen en voorzitter van Bĳzonder Comité Sociale Dienst en Maryam Jamshid, coördinator van Groep INTRO in Limburg – die jongeren en volwassenen via vormingen en loopbaantrajecten naar een nieuwe baan begeleiden – geven hun kĳk op deze maatregel.

¬ Tekst Bart Bynens ¬ Foto Mine Dalemans

Wie een langere tĳd werkzoekend is, dreigt binnenkort zĳn uitkering te verliezen. Ook de begeleiding door de VDAB valt dan weg. Een deel van hen zal kunnen terugvallen op een leefloon, waarvoor ze bĳ het OCMW in hun gemeente moeten aankloppen. Dat zal een grote impact hebben op de gemeenten. In Beringen zouden er bĳvoorbeeld de volgende twee jaar zo’n 400 werkzoekenden hun uitkering verliezen, volgens cĳfers van minister van Werk David Clarinval.

Wie gaat dat betalen?

ANN-SOFIE VANOVERSTĲ NS ¬ ‘Wĳ zĳn enorm bezorgd over de praktische uitrol van deze maatregel. Niet iedereen in deze groep zal hierdoor aan het werk gaan. Beringen verwacht een stĳging van 30% bĳ aanvragen voor leefloon, van langduig werkzoekenden die hun uitkering verliezen. Op dit moment komen OCMW’s tus-

sen voor 45% van het leefloon. Voor Beringen gaat dat over 500 à 600.000 euro per jaar extra, zonder de extra kosten voor activeringstrajecten. De vraag is hoeveel budget er beschikbaar zal zĳn om te investeren in de begeleiding van de nieuwe leefloners.’

MARYAM JAMSHID ¬ ‘Een groot deel van de betrokken mensen is door bepaalde omstandigheden in een langdurige werkloosheid terechtgekomen. VDAB en OCMW hebben niet altĳd de mankracht of de tools om de juiste en intensieve begeleiding voor hen te voorzien. OCMW’s vinden momenteel al moeilĳk personeel om hun basistaken uit te voeren, laat staan voor deze extra taken.’

ANN-SOFIE ¬ ‘Je moet ook beseffen dat deze werklozen al een activeringstraject van twee jaar bĳ de VDAB achter de rug hebben. Wie daarna nog overblĳft, heeft zeker extra begeleiding nodig.’

Partners inschakelen om het werk te verdelen

MARYAM ¬ ‘Gemeenten kunnen ontlast worden door partners in te schakelen. Groep INTRO kan bĳvoorbeeld activeringstrajecten overnemen of bemiddeling en begeleiding opnemen. Het voordeel is dat wĳ gespecialiseerd zĳn in werken met deze doelgroep en kennis hebben van aangepaste werkvloeren doordat we ook actief zĳn in de sociale economie.’

ANN-SOFIE ¬ ‘Bepaalde taken doorschuiven naar andere spelers is inderdaad een mogelĳkheid. We werken nu ook al veel samen met partners. Maar ook daarvoor is budget nodig.’

MARYAM ¬ ‘Ik zie bovendien ook voordelen voor de efficiëntie. Nu gaat er soms veel tĳd verloren tussen de aanmelding en de juiste doorverwĳzing naar de organisatie die de begeleiding doet omdat de bemiddelaars van VDAB ook meer werk hebben dan wat ze aankunnen. Vanaf het moment dat werklozen bĳ ons belanden, duren die trajecten meestal geen twee jaar.’

Iedereen aan het werk …

MARYAM ¬ ‘Nu moeten we bĳ Groep INTRO soms het werk van de VDAB zoals intake en probleemstelling nog eens opnieuw doen, waardoor kostbare tĳd verloren gaat.’

< ‘Door te focussen op een kleine groep die echt niet wil werken, raken de noden voor de andere groepen op de achtergrond’, zeggen Ann-Soﬁe Vanoverstijns (links) en Maryam Jamshid (rechts).

ANN-SOFIE ¬ ‘Twee jaar is inderdaad niet zo’n lange periode. Voordat iemand opnieuw aan het werk kan, zĳn er dikwĳls andere zaken die eerst moeten aangepakt worden. Mensen moeten uit een sociaal isolement gehaald worden, werken aan hun mentaal welzĳn of herstellen van medische aandoeningen. Acties zoals werkplekleren en vrĳwilligerswerk tĳdens de werkloosheid moeten ook naar waarde geschat en gehonoreerd worden.’

MARYAM ¬ ‘Sommige mensen hebben maar een klein duwtje in de rug nodig. Bĳ anderen is er een zeer intensieve begeleiding nodig of spelen andere factoren een rol, zoals mobiliteit, kinderopvang, taal of mentaal welzĳn. Het jammere is dat de zeer kleine groep van mensen die echt niet willen werken, wordt uitvergroot bĳ het voorstellen van deze maatregel. Door hierop te focussen raken de noden voor de andere groepen op de achtergrond.’

ANN-SOFIE ¬ ‘De opmerking van ‘die krĳgen hier alles’ vind ik vreselĳk. Ik zou met niemand vanuit onze dossiers willen wisselen. Mensen maken een oordeel op basis van wat ze zien of horen, maar kennen zelden het hele verhaal dat erachter schuilgaat.’

MARYAM ¬ ‘In plaats van bestraffing en sociale uitsluiting, zĳn er betere oplossingen om mensen duurzaam aan het werk te helpen, zoals meer investeren in competentieversterking, werkplekleren en opleidingen. En werkgevers responsabiliseren om in hun aanwervingsbeleid ook kansen te bieden aan specifieke groepen die het moeilĳker hebben op de arbeidsmarkt.’

ZOMERUNIVERSITEIT 2025

Democratische waarden uitgedaagd. Over dialoog, mensenrechten en verzet.

25/08: Impact op een verschuivend narratief met o.a. Prof. Tom Deleyn (UHasselt)

26/08: Omgaan met mensenrechten in de verdrukking met o.a. Minister Rob Beenders

27/08: Hoe verzetten we ons geweldloos (voor maatschappelijke verandering)

De zomeruniversiteit vindt plaats in Hasselt, telkens van 13.30 tot 16.30 uur.

Meer info op www.beweging.net/zomeruniversiteit

Burgerpanel.

ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHĲNEN

OVER EEN NETELIGE KWESTIE

¬ Tekst Bart Bynens

DE STELLING

Ik let op mijn waterverbruik

Nele (40)

Nele Schroyen is administratief medewerker.

‘Wij zijn er onvoldoende mee bezig tijdens warme dagen’

Ik durf eerlĳk te zeggen dat we niet voldoende bezig zĳn met ons waterverbruik. Op een hete dag wordt de sproeier voor de kinderen opgezet, of een zwembadje gevuld. Maar we zĳn geen grootverbruikers: onze toiletten worden gespoeld met regenwater, ons gras mag bruin worden en de wagen wordt zeker niet elke week gewassen. Een oproep voor gezond verstand is zeker een goede eerste stap, maar de grootverbruikers, de industrie, speelt naar mĳn gevoel een grotere rol dan de doorsnee burger.

Jessica (27) is een Bilzense met Italiaanse roots en werkt als administratief bediende

Bahattin (52) is islamleerkracht en zeer actief in het verenigingsleven

‘Kleine veranderingen kunnen een groot verschil maken’

Sinds ik een huis gekocht heb, let ik bewuster op mĳn waterverbruik. Ik geloof dat kleine veranderingen zoals korter douchen, minder het gazon sproeien of je auto niet elke week wassen, een groot verschil kunnen maken. Momenteel vang ik zelf nog geen regenwater op, maar dit staat wel gepland voor de toekomst.

De overheid zou volgens mĳ niet alleen moeten vertrouwen op het gezond verstand van burgers, maar moet ook actief beleid voeren om waterverbruik te beperken.

‘Het zegt veel over hoe we met onze toekomst omgaan’

Water is een gedeeld goed en dus ook een gedeelde verantwoordelĳkheid. Die bewustwording groeit pas echt als ze ingebed wordt in beleid én onderwĳs. Er ontbreekt een visie waarbĳ duurzaam waterbeheer niet de uitzondering is, maar de norm. Hoe we met water omgaan, zegt veel over hoe we met onze toekomst omgaan.

Daarom probeer ik zelf ook zuinig te zĳn: korter douchen, regenwater opvangen, verspilling vermĳden. Niet omdat het moet, maar omdat het logisch voelt.

ALTERNATIEF VOOR OVERVOLLE GEVANGENISSEN

In een detentiehuis werk je elke dag aan je toekomst

We hebben er al veel over kunnen lezen in de media: de gevangenissen zitten overvol. Het wordt onhoudbaar voor de gevangenen én voor de cipiers, ook in de gevangenissen van Beveren, Dendermonde, Gent en Oudenaarde. We hebben andere vormen van strafuitvoering nodig, want zo kan het niet verder. Marlies Gailliaert van vzw De Huizen pleit voor het verder uitrollen van kleinschalige detentiehuizen.

¬ Tekst Nancy Vereecke ¬ Foto Wouter Van Vooren

Het gevangeniswezen zit momenteel in een crisis. Doordat de korte straffen opnieuw worden uitgevoerd, komen er heel veel mensen in detentie. Ook honderden geïnterneerden (ontoerekeningsvatbaar) zitten er vast wegens te weinig plaatsen in de FPC’s (Forensische Psychiatrische Centra).

Marlies Gailliaert van vzw De Huizen is sociaal werker en heeft 10 jaar gewerkt in de gevangenissen van Brugge en Ruiselede. Daarna werkte zĳ met jongeren die werden doorverwezen door de jeugdrechtbank. ‘Ik had het gevoel dat het in de gevangenis, zoals wĳ met mensen aan de slag gaan, niet werkte’, zegt ze. ‘Zo ben ik in vzw De Huizen gerold.’

Straffen is opsluiten?

MARLIES GAILLIAERT ¬ ‘Sinds 2011 wordt er nagedacht over een meer gedifferentieerde strafuitvoering. Vzw De Huizen werd in 2012 opgericht om na te denken over dit vraagstuk en kwam tot het idee om gevangenissen te vervangen door het concept van detentiehuizen. Een eerste stap binnen de gedifferentieerde uitvoering was de keuze voor transitiehuizen.’

‘Aanvankelĳk waren de detentiehuizen bedoeld voor specifieke doelgroepen maar

uiteindelĳk is gekozen om deze op te richten voor mensen met een korte straf (max. 3 jaar).’

‘De gevangenis, dat lĳkt iets te zĳn van alle tĳden, maar dat is het niet. Het is pas in de 18de eeuw dat men is beginnen nadenken over vrĳheidsberoving. Men vond dat mensen die iets verkeerds hadden gedaan, moesten worden opgesloten om hen af te sluiten van alle slechte invloeden; zo zouden ze tot inkeer komen en er beter uit komen. Ondertussen hebben we geleerd dat de mens een sociaal wezen is en dat het gedrag van mensen te maken heeft met de problemen waar ze mee kampen. We moeten dus op een andere manier tewerk gaan.’

‘Bĳ justitie en bĳ de hulpverlening vindt men dat ook, en toch blĳven we met diezelfde gevangenissen werken, met de klassieke cellen, met weinig gemeenschappe-

We hebben geleerd dat de mens een sociaal wezen is en dat het gedrag van mensen te maken heeft met de problemen waar ze mee kampen.

lĳke ruimtes, volledig afgesloten van de maatschappĳ. Gedetineerden mogen wel nog hun vader- of moederrol opnemen, cultuur beleven en sporten, … maar dit is moeilĳk te realiseren binnen de context van een gevangenis. Vanuit vzw De Huizen zeggen we daarom: Als we dit beter willen doen, moeten we naar een andere structuur. En dan denken wĳ aan detentiehuizen.’

Detentiehuizen

MARLIES GAILLIAERT ¬ ‘Op dit moment zĳn er twee detentiehuizen actief, nl. in Kortrĳk en in Vorst, en onder andere Zelzate, Doornik en Ninove staan op de planning. Maar wat is een detentiehuis precies? We werken kleinschalig, gedifferentieerd en gemeenschapsgericht.’

‘Kleinschalig, want dit zĳn gewone huizen, voor maximaal 30 personen. Zo leer je als bewaker of hulpverlener de persoon veel beter kennen. Je voelt beter wat er leeft en wat er fout kan lopen.’

‘Gedifferentieerd, dus aangepast aan de noden van de gedetineerde. Het is niet omdat jĳ bv. een korte straf hebt gekregen, dat je dezelfde noden hebt als iemand anders met een korte straf. Of dat je minder gevaarlĳk bent dan iemand met een langere straf. ’

‘Detentie moet dichter bĳ de maatschappĳ staan. In Kortrĳk bv. gaan de gedetineerden van het detentiehuis wekelĳks de buurt schoonmaken of ze doen activiteiten om geld in te zamelen voor een school om de kinderen een middagmaal te kunnen geven.’

‘Het is belangrĳk dat we volop inzetten op die mensen, zodat ze na hun straf terug deel kunnen uitmaken van de maatschappĳ. Sowieso zĳn wĳ voorstander van alternatieve straffen en zeggen wĳ dat vrĳheidsberoving het ‘laatste redmiddel’ is, maar enkel als het niet anders kan. En doe het dan op een manier die humaan en beter is voor de gedetineerde én het slachtoffer.’

Ook goed voor de samenleving MARLIES GAILLIAERT ¬ ‘Straffen alleen helpt niet. Je moet de mensen ook opnieuw activeren en kansen geven. Ervoor zorgen dat ze niet meer doen wat ze hebben gedaan.’

‘Ik denk dat we met detentiehuizen de maatschappĳ zelf een stukje kunnen veranderen. We merken dat nu al bĳ de transitiehuizen die er zĳn: veel mensen kunnen zich wel in dit concept vinden, maar ze zien het liever niet in hun eigen buurt. Ik begrĳp dat ook wel. Maar die weerstand zorgt er wel voor dat de mensen erover gaan nadenken. En we merken ook, eens het transitie- of detentiehuis er is, dat ze dan wel zeggen: Die mensen zĳn nog zo slecht niet.’

‘Het is niet vanzelfsprekend in de maatschappĳ waarin we vandaag leven, maar we zĳn wel heel blĳ dat men in België de keuze maakt om die weg in te slaan. En we merken dat dit echt werkt! Het is zowel voor de gedetineerden als voor de hulpverleners aangenamer en humaner. Maar het is de taak van de politiek om hun verantwoordelĳkheid op te nemen, om de mensen te informeren en gerust te stellen en hen ook de voordelen ervan te tonen. Op die manier werken ze aan de verandering mee.’

Burgerpanel.

ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHĲNEN

OVER EEN NETELIGE KWESTIE

DE STELLING

Voor mijn vakantie kies ik bewust om me duurzaam te verplaatsen.

Soﬁe (37)

Sofie Bauwens is mama van drie, gepassioneerd door muziek

Duurzaam als het kan

We proberen onze reizen altĳd zo duurzaam mogelĳk te organiseren. We gingen al vaak kamperen en kozen daarbĳ voor bestemmingen dichtbĳ. Vorig jaar gingen we, na lang plannen en sparen, met het hele gezin naar Ĳsland en kozen we noodgedwongen voor het vliegtuig. We hebben de boot overwogen maar dit bleek om meerdere redenen geen goede keuze… Voor onze volgende vakantie denken we aan de trein! Het is wat meer geregel en je bent ter plaatse minder flexibel dan wanneer je met de auto gaat. Maar de treinreis zelf kan je als een deel van de vakantie beschouwen. We nemen spelletjes, puzzelboekjes, snacks en muziek mee om ons onderweg te amuseren!

Jan (57)

Jan van der Meirsch heeft sinds 2017 een niet-aangeboren hersenletsel en zit sindsdien in een rolstoel.

Rita (65)

Rita De Vis is maatschappelĳk geëngageerd met een grote betrokkenheid op mensen in armoede.

Een schonere wereld

Als rolstoelgebruiker kies ik bewust voor duurzame verplaatsing tĳdens mĳn vakantie, met aandacht voor toegankelĳke en milieuvriendelĳke opties zoals de trein of aangepast gedeeld vervoer. Zo draag ik bĳ aan een schonere wereld, zonder in te leveren op mobiliteit of zelfstandigheid. Duurzaam reizen is voor iedereen mogelĳk.

Combo ﬁets en trein

Vakantie is voor mĳ fietsvakantie. Geen rondje fietsen maar van A naar B. Vertrek of terugreis met de trein want hierop kan de fiets mee. Vele drempels: stations zonder liften, beperkte plaatsen voor de fietsen, NMBS-medewerkers die niet helpen. Nochtans is dit een duurzame manier van reizen. Met de trein reizen – zeker internationaal – is duur. Dus zeker een vraag naar de overheid om openbaar vervoer betaalbaar te maken en dan springen we met plezier op de trein. Dat heeft een win-win: minder met het vliegtuig voor korte vluchten en met de trein krĳg je de mooie landschappen er bovenop.

BEPERKING WERKLOOSHEIDSUITKERINGEN IN DE TĲD

Ook WestVlaamse besturen vrezen chaos en armoede

Als het van de federale regering afhangt, verliezen langdurig werkzoekenden vanaf 2026 gefaseerd hun uitkering. Op 1 januari 2026 zĳn de mensen die het langst werkzoekend zĳn aan de beurt en tegen 1 juli 2026 zou – behoudens bepaalde uitzonderingen – iedereen die langer dan twee jaar een werkloosheidsuitkering krĳgt, dat inkomen verliezen. Een deel van hen zal aankloppen bĳ lokale besturen, voor een leefloon. Gemeentebesturen weten nog niet met welk personeel en welke middelen ze al die mensen moeten begeleiden, zelfs in West-Vlaanderen waar procentueel het minst mensen langdurig werkloos zĳn. De maatschappelĳk werkers voerden in mei al actie om de werkdruk aan te klagen.

In onze provincie zullen het vooral de centrumsteden en de kustgemeentes zĳn die de zwaarste impact van de maatregel moeten verwerken. Toch staan de kleinere steden en gemeentes ook voor de uitdaging: het aantal OCMW-dossiers zal sterk toenemen. We spraken daarom met Lynn Callewaert, schepen van Welzĳn en voorzitter van het Bĳzonder Comité voor de Sociale Dienst (BCSD) in Harelbeke, en Lindsay Boucquez, teamleider maatschappelĳk werk in Oostende en afgevaardigde van ACV Openbare Diensten.

Wie niet bij het OCMW terechtkomt, verdwijnt van

de radar

Lindsay Boucquez werkt al 22 jaar als maatschappelĳk werker bĳ het OCMW in Oostende. Sinds anderhalf jaar leidt ze het team Maatschappelĳk Werk. Wat ooit een roeping was, voelt vandaag steeds vaker als een gevecht tegen de stroom in. ‘De werkdruk was al hoog, maar met de nieuwe regeringsmaatregelen rond de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tĳd wordt het nog zwaarder’, zegt ze bezorgd.

Onduidelijkheid voor

Lynn Callewaert, schepen van Welzĳn en voorzitter van het Bĳzonder Comité voor de Sociale Dienst (BCSD) in Harelbeke, treedt Lindsay bĳ: ‘Over de verschillende fasen heen zouden er in Harelbeke 201 mensen uitstromen uit de werkloosheid. Naar schatting zou een derde van hen recht hebben op leefloon, maar dit zĳn veronderstellingen waarvan we niet weten op basis van welke criteria ze bepaald zĳn. We verwachten er eigenlĳk meer.’

¬ Tekst Judith Deryckere en Gaëlle Beeusaert

¬ Foto’s Josefien Tondeleir en Marc Wallican

‘Bij een instroom van een 70-tal mensen zouden we, op basis van de huidige dossierlast, nood hebben aan twee extra voltijdse maatschappelijk werkers met een focus op rechtenverkenning en financiële dienstverlening. Daarbovenop ook minimaal een halftijdse trajectbegeleider extra.’

Wie na twee jaar nog geen werk heeft gevonden, verliest zijn uitkering. ‘Er zijn momenteel inschattingen dat dit tot 100.000 mensen jonger dan 55 jaar kan treffen. In Oostende alleen al gaat het mogelijk om meer dan 500 mensen. De regering verwacht dat een derde daarvan bij het OCMW zal aankloppen. Dat betekent voor ons een enorme toename aan dossiers. De recente gesprekken over de impact op 55-plussers zorgt voor nog extra onzekerheid.’

Maar de gevolgen reiken verder dan cijfers. ‘Mensen die niet bij het OCMW terechtkomen, verdwijnen eigenlijk gewoon van de radar. Ze krijgen geen ondersteuning meer. Dat is schrijnend. Daarnaast blijkt uit internationaal onderzoek dat wanneer een uitkering stopt, een deel van de werklozen effectief zal doorstromen naar werk, maar vaak naar slecht betaalde jobs van lage kwaliteit. Hierdoor belandt een groot deel opnieuw in de werkloosheid. Het effect van de maatregel zal dus waarschijnlijk van korte duur zijn. Ze komen uiteindelijk weer bij ons terecht, maar dan vaak in nog moeilijkere omstandigheden.’

lokale besturen

Dat zal straks een grote uitdaging blijken, ook in West-Vlaanderen, want er is nu al een tekort aan maatschappelijk werkers. ‘Als lokaal bestuur willen wij ons heel graag kunnen voorbereiden op wat op ons afkomt. Dat betekent dat we nu al nood hebben aan bijkomende middelen om extra personeelsleden te kunnen aanwerven.’ Maar de federale middelen zijn pas voorzien in 2026. Volgens schepen Callewaert zouden die middelen beter al in 2025 naar de lokale besturen doorstromen. ‘Hopelijk zullen deze bijkomende middelen ook voldoende zijn om de extra personeelskosten en bijkomende kosten van leeflonen te kunnen dragen.’ De federale overheid draagt namelijk niet alle kosten van de leeflonen, een deel moeten de lokale besturen zelf betalen. Een beslissing dus met aanzienlijke financiële impact, net nu de lokale besturen hun meerjarenplanning voor de komende zes jaar aan het opstellen zijn.

Hoewel het stadsbestuur van Oostende de problematiek erkent en samen met de vakbonden een maximumaantal dossiers per maatschappelijk werker heeft vastgelegd, is het niet eenvoudig om de nodige versterking te vinden. ‘Los van deze nieuwe maatregel zien wij het aantal dossiers sowieso al stijgen. Heel wat collega’s zitten daardoor ook nu al boven het vastgelegde gemiddelde. De openstaande vacatures voor extra maatschappelijk werkers raken moeilijk ingevuld.’

Volgens Lindsay is het beroep maatschappelijk werker echt een knelpuntberoep geworden. ‘Afgestudeerden hebben veel opties: CAW’s, ziekenhuizen, ziekenfondsen, gevangenissen … En velen studeren verder. Het OCMW lijkt voor hen niet de meest aantrekkelijke werkgever, terwijl het net een boeiende en veelzijdige job is waarin je echt iets kunt betekenen.’

Voor Lindsay is het duidelijk: ‘Als we willen dat maatschappelijk werkers hun werk goed kunnen doen, dan moet er structureel iets veranderen. Anders dreigen we steeds meer collega’s te verliezen.’

Ook de zogenaamde “non take-up” baart de schepen zorgen. Dat is een term die wijst op mensen die geen toegang hebben of niet gebruikmaken van hun sociale rechten. ‘Voor deze groep moet er ook extra aandacht zijn. Dat vraagt een specifieke aanpak, zodat mensen niet van onze radar verdwijnen’, zegt ze.

Lynn Callewaert ziet ook oplossingen met een link naar de Vlaamse Overheid. ‘Binnen activering zien we nog vele andere pistes waarbij we vanuit Vlaanderen ondersteuning zouden kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld een nauwere samenwerking met VDAB om de meest kwetsbare doelgroep te begeleiden richting werk. Daarenboven zou de achtergrondkennis van VDAB over reeds ondernomen acties ook een grote meerwaarde kunnen betekenen, alsook een warme overdracht door VDAB zou waardevol zijn. Gelukkig

zorgde minister Crevits voor een groeipad van duizend extra plaatsen in de sociale economie, die een oplossing bieden voor mensen die niet in het reguliere circuit terechtkunnen.’

Andere maatschappelijke actoren ‘Ook op de werkvloer moet ingezet worden op sensibilisering. Bedrijven zouden gemotiveerd moeten worden om deze doelgroep tewerk te stellen. Nu gaan werkgevers nog vaak op zoek naar die ene witte raaf die door de krappe arbeidsmarkt toch al moeilijk te vinden is’, aldus Lynn. ‘Meer voortrajecten, stages of doorstroommogelijkheden na tijdelijke tewerkstelling kunnen leiden tot meer duurzame tewerkstelling van deze doelgroep. Maar ook het aanbieden van nazorg bij mensen die opnieuw een werkloosheidsuitkering genieten blijft van belang.’

Voormalig

Christel Van Dyck

gevat in 5 woorden

Respect

‘De manier waarop je een vraag stelt, bepaalt of iemand zich veilig voelt om openhartig te zijn. Op de radio dacht ik zorgvuldig na over hoe ik vragen kon formuleren. Sensatiezucht is niets voor mij, zeker als het ten koste gaat van mensen die mij hun vertrouwen gaven. Respect vind ik belangrijker dan kliks en spektakel. Dat klinkt misschien nogal ouderwets, maar het voelt gewoon juist.’

Kras

Fouten

‘Ouder worden is zoals een kras op een nieuwe auto: die eerste doet pijn, maar de tweede en derde al minder, want de carrosserie is toch al wat geabimeerd. Verouderen valt me makkelijker dan vroeger, toch blijft het soms moeilijk om mijn lichaam te zien veranderen. Mijn lichaam zelf heb ik eigenlijk altijd heel goed aangevoeld. Vier keer heb ik een miskraam gehad. Telkens wist ik vooraf dat het ging gebeuren omdat ik erover droomde. Ook toen er in 2007 kanker werd vastgesteld, voelde ik al: er klopt iets niet, terwijl iedereen zei dat het gewoon stress was.’

Chaos

‘Ik ben ongelooflijk chaotisch, orde houden is gewoon onmogelijk. Mijn kasten ruim ik regelmatig op, waarna ik heel trots ben op mijn netjes gevouwen kleren. Maar na drie dagen is alles alweer een grote rommel. Koken voor gasten bezorgt me ook altijd stress: terwijl anderen met gemak twintig gasten ontvangen en hun keuken netjes houden, is mijn keuken meteen een drama. Onze poetsvrouw zei me eens: Jij bent altijd bezig, maar het is allemaal zo onlogisch en zonder plan. Ze had helemaal gelijk. Daardoor zet ik dagelijks ook zo’n tienduizend stappen te veel.’

Dualiteit

‘Trots is een woord dat niet echt bij mij past. Ik zie sneller de fouten dan de successen. Eigenlijk heb ik nog nooit iets gemaakt waarvan ik dacht: dit was perfect. Dat kregen we ook thuis mee: waarom een zes halen als een negen ook mogelijk is? Die gedachte heeft me altijd achtervolgd. Al probeer ik het nu wel beter te relativeren, toch blijft half werk voor mij onaanvaardbaar.’

‘Het maken van het boek 60, et alors? was echt uit mijn comfortzone stappen. Schrijven bleek moeilijker dan ik dacht: totaal anders dan een mondeling interview. Toch heb ik dat soms ook nodig. Bij nieuwe dingen denk ik vaak eerst: dat kan ik niet. Maar als ik me er dan toch aan waag, stort ik me er volledig op. Als het dan lukt, geeft dat zo’n ongelooflijk voldaan gevoel. Al blijf ik ook graag bij wat ik kan of ken, omdat het comfortabel voelt. Die dualiteit zit diep in mezelf.’

Visie geeft drie exemplaren van het boek 60, et alors? weg. In het boek gaat Christel Van Dyck in gesprek met twaalf generatiegenoten over wat het betekent om ouder te worden. Wil je kans maken, beantwoord dan de vraag: Hoe heette het Radio 2-programma waarin Christel Van Dyck tot 2021 op zondagochtend een diepgaand gesprek voerde met een bekende Vlaming? Stuur vóór 3 juli het antwoord en je adres naar lezers@visieredactie.be met als onderwerp wedstrijd of naar Visie, Postbus 20, 1031 Brussel.