JAKUBOWSKA TERESA
Z UDZIAŁEM ANNY RUTKOWSKIEJ
Czerń,bieliżyciepomiędzy
TeresaJakubowska zudziałemAnnyRutkowskiej
16.11-03.12.2023
Galeria Sztuki ASPEKTY
Black,whiteandlifein-between TeresaJakubowska withtheparticipationofAnnaRutkowska
Aleje Ujazdowskie 16, 00-478 Warszawa www aspektygallery com
Zespół/Team
Tomasz Moskal
Katarzyna Sacha
Barbara Rześna
Daria Niedzielak
Kurator/Curator
Cezary Wierzbicki
Wystawa współfinansowana przez Dzielnicę Śródmieście m st Warszawy
CezaryWierzbicki
Grafikę Teresy Jakubowskiej po raz pierwszy zobaczyłem kilka lat temu na wystawie poświęconej prawom kobiet. Od razu dałem się wciągnąć w bezkompromisowy, czarno-biały świat. Urzekła mnie wnikliwość spojrzenia, celność i fakt, że artystka przy zastosowaniu minimalnych środków jest w stanie przekazać ważne treści i swój autorski komentarz. Moje zaciekawienie, upór i pewien niezwykły zbieg okoliczności doprowadziły do spotkania, które przeobraziło się w piękną i wyjątkowo cenną znajomość.
Jakubowska od lat 50. XX wieku tworzy linoryty, które odznaczają się nie tylko perfekcjonizmem formy, ale również przekazują emocje. Artystka wydobywa niezwykłą dynamikę z czarno-białej kompozycji, tworząc wrażenie ruchu i życia w każdej swojej pracy. Jej grafiki są jak stopklatki i kadry filmowe, które zatrzymane zostały przy pomocy pstryknięcia palcem artystki i przedstawiają kwintesencję prezentowanych scen i wydarzeń. Bez różnicy czy praca jest intymną opowieścią, pocztówką z podróży, czy przedstawieniem obserwacji społecznej. Zawsze celnie, zawsze w punkt.
Prace Jakubowskiej z grubsza można podzielić na dwie kategorie. Pierwsza to wnikliwe reportaże, których bazą jest życie prywatne i osobiste doświadczenia. Mają one charakter kart z pamiętnika. Artystka opowiada tu o swych doświadczeniach rozciągniętych na bardzo szerokiej skali. Znajdziemy tu zarówno opowieści o
trudnych doświadczeniach kobiety samodzielnie wychowującej dzieci w latach 60. XX wieku i pragnącej uciec przed duszną atmosferą mieszczańskiej moralności, jak i prace będące emanacjami radości i fascynacji światem: koronkowe portrety miast, które odwiedziła artystka podczas licznych podróży, zachwyt nad witalnością muzyki jazzowej czy beztroskie chwile spędzone na wybrzeżu Bałtyku. To właśnie w pracy „Lato tysiąclecia” z 1963 roku, która pokazywana jest na wystawie widzimy całe spektrum zachowań plażowych, a dokumentująca je artystka jawi się jako baczna obserwatorka i kolekcjonerka ludzkich typów, które wyłapuje z anonimowego tłumu plażowiczów.
Druga grupa to przedstawienia symboliczne. Przepełnione symboliką prace odnoszą się do uniwersalnych aspektów ludzkiego życia oraz pozostawiają pole do wielowarstwowych interpretacji. Oba nurty w równym stopniu stanowią podstawę jej twórczości, a zdolność umiejętnego balansowania pomiędzy osobistymi, wręcz intymnymi doświadczeniami, a poziomem metaforycznym jest niezwykła. W twórczości Jakubowskiej wątkiem, który szczególnie lubię są wszelkiego rodzaju przedmioty, dzięki którym symbolicznie można było oderwać się od siermiężnej rzeczywistości lat powojennych i trudów życia: skrzydła, maszyny latające czy drabiny. W pracy „Przejście” z 1962 roku artystka wraz z dziećmi spaceruje po linie nad głowami nieżyczliwego tłumu niczym akrobatka w cyrku ku uciesze widowni. Praca opowiada o przeprowadzce Jakubowskiej z Torunia do Warszawy, rozpoczęciu nowego etapu życia i emocjach z tym związanych. Istotnym przedstawieniem z tej kategorii prezentowanym na wystawie jest praca „Miejsce na górze”. Widzimy tu stłoczony na drewnianej platformie tłum zaciekle walczący o to, aby na niej
pozostać. Tratujący się ludzie, zadawanie ran ostrymi przedmiotami czy przecinanie lin to tylko niektóre z ludzkich zachowań, które możemy tu rozpoznać. Warto też zauważyć, że cała konstrukcja ma bardzo wątły punkt podparcia i być może klęska czeka wszystkich, niezależnie od tego jak bardzo starają się o pozostanie na tej platformie zwycięzców.
W wystawie uczestniczy również artystka młodego pokolenia Anna Rutkowska, której działania w znaczący sposób rezonują z twórczością Jakubowskiej. Rutkowska, zainspirowana grafiką „Polowanie” z 1967 roku oraz własnymi doświadczeniami, które pomimo różnic pokoleń dzieli z Jakubowską, postanowiła odnieść się do jej wizji ptaka-wojskowego helikoptera niosącego śmierć i zagładę, dowodząc tym samym, że twórczość bohaterki wystawy stanowi ponadczasową wartość i jest istotnym stanowiskiem w międzypokoleniowym dialogu.
EN
I saw Teresa Jakubowska's graphics for the first time a few years ago at an exhibition devoted to women ' s rights. I was immediately drawn into the uncompromising, black-and-white world. I was captivated by the insightfulness of her vision, its accuracy, and the fact that the artist is able to convey important messages through her own commentary with minimal means. My curiosity, persistence and a certain extraordinary coincidence led to a meeting that turned into a beautiful and extremely valuable relationship
Since the 1950s, Jakubowska has been creating linocuts that are characterized not only by perfection in their form, but also in their expression of emotions. The artist extracts extraordinary dynamics from the black-andwhite composition, creating the impression of movement and life in each of her works. Her graphics are like freeze-frames and film stills, which have been captured with a snap of the artist's finger and present the quintessence of the scenes and events represented in them. It doesn't matter if the work is an intimate story, a postcard from a journey, or a presentation of social observation, it’s always on target, always on point
Jakubowska's works can be roughly divided into two categories. The first one consists of in-depth, insightful reportages, which are based on her private life and personal experiences. They are in the form of pages from a diary. The artist talks about her experiences on a very wide scale. Here we find, both stories about the difficult experiences of a woman raising children on her own in the 1960s and wanting to escape the stifling atmosphere of bourgeois morality, as well as works that
are emanations of joy and fascination with the world represented by lace portraits of cities visited by the artist during her numerous travels, admiration for the vitality of jazz music or carefree moments spent on the Baltic coast. It is in the work "Summer of the Millennium" (1963), which is shown at the exhibition, that we see the entire spectrum of beach behaviourwith the artist documenting as if a careful observer and collector of human types, which she picks out from the anonymous crowd of beachgoers
The second group consists of symbolic representations Filled with symbolism, the works refer to universal aspects of human life and leave room for multi-layered interpretations. Both trends equally form the basis for her work, and the ability to skillfully balance between personal, even intimate, experiences and in an extraordinary metaphorical level. The motif that I particularly like in Jakubowska’s works, is the variety of objects, from which it was symbolically possible to break away from the harsh reality of the post-war years and the hardships of life: wings, flying machines or ladders In the work "Passage" (1962), the artist and her children walk on a tightrope over the heads of an unfriendly crowd like acrobats in a circus, to the delight of an onlooking audience The work tells the story of Jakubowska's move from Toruń to Warsaw, marking the beginning of a new stage of her life and the emotions associated with it.
An important representation of this category of works is presented at the exhibition, titled "A Place on the Mountain". Here we see a crowd crammed onto a wooden platform, fiercely fighting to remain on it by trampling people, inflicting wounds with sharp objects or cutting ropes It's also worth noting that the whole structure has a very weak support point and perhaps inevitable disaster awaits everyone, regardless of how hard they try to become the only remaining winners to stay atop this platform.
The exhibition also features Anna Rutkowska, an emerging young artist, whose works notable echo those of Jakubowska. Inspired by the 1967 graphic "The Hunt" and her own experiences, which she shares with Jakubowska despite the generational difference, Rutkowska decided to refer to her vision of a bird-like military helicopter bringing death and destruction, thus demonstrating that the works of the heroine of exhibition are of timeless value and continue to occupy an important position in intergenerational dialogue of the artistic world
prace/ works
1
1980
Wilno, linoryt/bibuła, 50 x 76 cm
“Urodziłam się w Wilnie. W jednym z najpiękniejszych miast Polski Całe dzieciństwo spędziłam na wzgórzach antokolskich w najbliższym sąsiedztwie kościoła św. Piotra i Pawła, perły baroku wileńskiego. Godzinami oglądałam w nim niepowtarzalne sztukaterie wnętrz z tysiącami postaci, zwierząt, roślin, kwiatów, girland i wieńców Rzeczywisty świat zebrany w obrazy, grupy, zdarzenia, pokrywający każde wolne miejsce ścian i stropu. To było moje przedszkole i szkoła doznań artystycznych.Ucieczkawświatfantazjiimagii”.
TekstpochodzizkataloguwystawyindywidualnejTeresyJakubowskiej,któraodbyłasięw2000roku wMuzeumOkręgowymwToruniu
Metro, 15/50, linoryt, 80 x 54 cm
2
1964
3
Lato tysiąclecia, 14/50, linoryt, 83 x 61 cm
1963
4
Jazz, linoryt, 38 x 22,5 cm 1958
fot Dominika Szatkowska
5
1969
Wenecja II, E.A., linoryt, 90 x 71 cm
6
Florencja, 33/50, linoryt, 93 x 70 cm
1967
7
1968
Rzym, linoryt barwny, 89,5 x 67 cm
fot
Dominika Szatkowska
8
1973
Warszawa-Wilanów, linoryt, 64,5 x 60 cm
9
1973
Warszawa-Zamek, E.A., linoryt barwny, 90 x 70 cm
Polowanie, 1/x, linoryt barwny, 70 x 50 cm
10
1967
Przejście-Passage, 7/50, linoryt, 85 x 70 cm
11
1963
1975
1977
12 13
Pejzaż przemysłowy (Płock), linoryt barwny, 73 x 50 cm
Rurociąg - przyjaźni I, linoryt barwny, 88,5 x 59,5 cm
14
1970
Petrochemia, 15/20, linoryt barwny, 100,5 x 57,5 cm
fot. Dominika Szatkowska
15 Miejsce na górze, 27/50, linoryt, 81 x 61,5 cm
1967
16
1966,
Kolejka, 27/50, linoryt, 100 x 75,5 cm
Odloty polskiej inteligencji, linoryt, 75 x 54 cm
17
1996
18 19
1971
Czekając na wiatr, serigrafia, 63 x 48,5 cm
Oczekiwanie, 19/50, linoryt, 76,5 x 51,5 cm
1967
Powstrzymywania, linoryt, 61 x 46 cm
20
1971
21
1973
Wzloty III -Klatka, linoryt barwny, 100 x 70 cm
fot. Dominika Szatkowska
22
Anna Rutkowska Ogniopluj, papier mache, 130 x 210 cm 2023
biogram/ biography
TeresaJakubowska
Urodziła się w 1930 roku w Wilnie Studiowała na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (1948-1954) Była członkinią ZPAPu (19541983), „Grupy Toruńskiej” (1958-1969, AIAP (od 1955), Międzynarodowego Stowarzyszenia Drzeworytników WYLON w Szwajcarii (od 1978). Działała w Toruniu, a od 1969 w Warszawie. Otrzymała wyróżnienie na I i II Sympozjum „Złote Grono”, (Zielona Góra 1963,1965), a także wiele nagród, medali i wyróżnień na przeglądach i w konkursach środowiskowych i graficznych W 1963 wraz z Józefem Gielniakiem reprezentowała Polskę na paryskim Biennale Sztuki Młodych Jej twórczość jest prezentowana w czołowych kolekcjach muzealnych w Polsce i za granicą.
Prace Jakubowskiej są zapiskami z prywatnego życia, jej twórczość – jak sama mówi – jest pamiętnikiem osobistych przeżyć, przemyśleń i odczuć. Dotyka także problematyki funkcjonowania kobiet w społeczeństwie, kulturze i świecie sztuki Jest niewątpliwie jedną z prekursorek (obok rzeźbiarki Aliny Szapocznikow) sztuki feministycznej w Polsce, a w polskiej grafice po 1945 roku jako pierwsza rozwijała autobiografizm, nie skupiając się wyłącznie na swoim „ja”, lecz interesując się przede wszystkim swoją relacją ze światem. Uprawia grafikę warsztatową w technikach wypukłodruku, preferując duże formaty. Jej linoryty i drzeworyty charakteryzują ostre kontrasty czerni i bieli, zdecydowane cięcie, lekka deformacja postaci oraz dynamika kompozycji Do 1965 roku mieszkała i tworzyła w Toruniu, a od 1966 roku nieprzerwanie do teraz w Warszawie
Teresa Jakubowska (born 1930 in Vilnius) She studied at the Faculty of Fine Arts at the Nicolaus Copernicus University in Toruń (1948-1954) She was a member of the Association of Polish Artists (1954-1983), the "Toruń Group" (1958-1969), AIAP (since 1955), and the International Association of Woodcut Artists WYLON in Switzerland (since 1978). She was active in Toruń and also in Warsaw from 1969. Until 1965 she lived and worked in Toruń, and from 1966 continuously until now in Warsaw
Jakubowska's works are notes from her private life – as she says herself – they are a diary of personal experiences, thoughts and feelings It also touches on the function of women in society, culture and the world of art. She is undoubtedly one of the precursors of feminist art in Poland (along with the sculptor Alina Szapocznikow), and in Polish graphic arts after 1945. She was the first to develop “autobiographism”, focusing not only on her inner self, but on her relationship with the world She prefers works in larger formats focusing on graphic design using relief printing techniques Her linocuts and woodcuts are characterized by sharp contrasts of black and white, decisive cutting, slight deformation of figures and dynamic composition. She received distinctions at the 1st and 2nd "Golden Grape" Symposiums (Zielona Góra 1963, 1965), as well as many awards, medals and distinctions at reviews and in environmental and graphic competitions. In 1963, together with Józef Gielniak, she represented Poland at the Paris Biennale of Young Art Her work is exhibited as part of many prominent museum collections in Poland and abroad
EN (1930)
EN
Anna Rutkowska (born 1996) is a visual artist, performer and karateka. She is a graduate of the Faculty of Painting at the Academy of Fine Arts in Warsaw. In 2020, she defended her diploma with distinction in the studio of Prof Jaroslaw Modzelewski with a specialization in Visual Structures in the studio of Dr Jan Mioduszewski In 2017/2018, she studied as part of Erasmus+ at the Akademie výtvarných umění in Prague She is the winner of the „Coming Out” award for the best diploma, as well as a finalist in the competitions of Artystyczna Podróż Hestii (2020), Nowy Obraz-Nowe Spojrzenie (2022), Leon Wyczółkowski Painting Competition (2022), LOOSTRO 16 Autumn Art Salon (2023). She has participated in more than a dozen exhibitions, both individual and collective Her work includes painting - she mainly uses the technique of yolk tempera on canvas - creating installations, objects and performances She is constantly looking for new subjects and is interested in the unobvious to uncover new interpretative tropes. She draws from her experiences and feelings, her environment, as well as the scientific achievements and cultural texts.
AnnaRutkowska
Anna Rutkowska (ur. 1996) to artystka wizualna, performerka i karateka. Jest absolwentką Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 2020 roku obroniła dyplom z wyróżnieniem w pracowni prof Jarosława Modzelewskiego ze specjalizacją ze Struktur Wizualnych w Pracowni dr hab Jana Mioduszewskiego W latach 2017/2018 przebywała na Erasmusie+ na Akademie výtvarných umění w Pradze Jest laureatką nagrody Coming Out dla najlepszego dyplomu, a także finalistką konkursów Artystyczna Podróż Hestii (2020), Nowy Obraz-Nowe Spojrzenie (2022), Konkurs Malarski im. Leona Wyczółkowskiego (2022), LOOSTRO 16 Jesienny Salon Sztuki (2023). Uczestniczyła w kilkunastu wystawach zarówno indywidualnych, jak i zbiorowych W swojej twórczości zajmuje się malarstwem –głównie stosuje technikę tempery żółtkowej na płótnie - tworzeniem instalacji i obiektów oraz performansem Stale poszukuje nowych tematów i inspiracji. Interesuje ją to, co nieoczywiste i odkrywające nowe tropy interpretacyjne. Czerpie ze swoich doświadczeń i odczuć, otoczenia, a także zdobyczy nauki i tekstów kultury.
(1996)
spisobiektów/ index
TeresaJakubowska
1. Wilno, 1980, linoryt/bibuła, 50 x 76 cm
2. Metro, 1964, 15/50, linoryt, 80 x 54 cm
3 Lato tysiąclecia, 1963, 14/50, linoryt, 83 x 61 cm
4 Jazz, 1958, linoryt, 38 x 22,5 cm
5. Wenecja II, 1969, E.A., linoryt, 90 x 71 cm
6. Florencja, 1967, 33/50, linoryt, 93 x 70 cm
7. Rzym, 1968, linoryt barwny, 89,5 x 67 cm
8. Warszawa-Wilanów, 1973, linoryt, 64,5 x 60 cm
9 Warszawa-Zamek, 1973, E A , linoryt barwny, 90 x 70 cm
10 Polowanie 1967, 1/x, linoryt barwny, 70 x 50 cm
11. Przejście-Passage, 1963, 7/50, linoryt, 85 x 70 cm
12. Pejzaż przemysłowy (Płock), 1975, linoryt barwny, 73 x 50 cm
13. Rurociąg - przyjaźni I,1977, linoryt barwny, 88,5 x 59,5 cm
14. Petrochemia, 1970, 15/20, linoryt barwny, 100,5 x 57,5 cm
15. Miejsce na górze 1967, 27/50, linoryt, 81 x 61,5 cm
16 Kolejka, 1966, 27/50, linoryt, 100 x 75,5 cm
17 Odloty polskiej inteligencji, 1996, linoryt, 75 x 54 cm
18. Oczekiwanie, 1967, 19/50, linoryt, 76,5 x 51,5 cm
19. Czekając na wiatr, 1971, serigrafia, 63 x 48,5 cm
20. Powstrzymywania, 1971, linoryt, 61 x 46 cm
21. Wzloty III -Klatka, 1973, linoryt barwny, 100 x 70 cm
AnnaRutkowska
22. Ogniopluj, 2023, papier mache, 130 x 210 cm
Publikacja wydana z okazji wystawy / The publication accompanies the exhibition titled
Czerń,bieliżyciepomiędzy
TeresaJakubowska zudziałemAnnyRutkowskiej
Black,whiteandlifein-between TeresaJakubowska withtheparticipationofAnnaRutkowska
Galeria Sztuki ASPEKTY
Tłumaczenienajęzykangielski/Englishtranslation Alexander Slonim
Reprodukcjeprac/Reproductionsofworks
Marcin Bielski Marcin Łabuz
Zespół/Team TomaszMoskal KatarzynaSacha BarbaraRześna DariaNiedzielak
Kurator/Curator
Cezary Wierzbicki
Fotografiearchiwalne/ArchivalPhotos Archiwum Teresy Jakubowskiej
Partnerzywystawy 1611-03122023
Wystawa oraz katalog współfinansowane przez Dzielnicę Śródmieście m st Warszawy Wydawca/Publisher
