Ostatni nieznany
ląd
19.10-12.11.2023
ASPEKTY
Ostatninieznanyląd
Galeria Sztuki
Warszawa 2023
KamilMoskowczenko
Paweł Bień
Poruszenia i zmiany
Pamięć była uważana za matkę wszystkich Muz. […] Przekonałem się, że tak jest rzeczywiście i że doskonałość wzywa, kusi, niedosięgalna, a jest nią zapamiętany szczegół.
CzesławMiłosz
Jeśliprzyjmiemy,żepamięćjestrzeczywiściematermusarum,tomuzą KamilaMoskowczenkijestprzypominanie,czyli–cytująctytułjednej zpracartysty-poruszenieizmiana.
JużpółtorawiekutemuMichałArct,piszącsłownikpolszczyzny,stał nastanowisku,żeprzypomnienienależyrozumiećjakoprzywiedzenie napamięć,zwrócenieuwagilubwspomnienie;itęznaczeniową potrójnośćsłownikikonsekwentniepodtrzymujądodziś.
Jestwięc„przypominanie”ujmowanejakowywoływanezpamięci dawnewydarzeniaczyporuszenia;istniejedrugaczęśćdefinicji mówiącao„przypominaniu”jakozwracaniuuwagi,podkreśleniu czegośistotnego,jakchociażbyzmiany,iwreszcietrzecia–odnosząca „przypominanie”doporównania,określeniapodobieństwawzględem kogoślubczegoś.PatrzącnaobrazyKamilaMoskowczenkistajemy przedmalarskąrealizacjąwszystkichtrzechsłownikowychmożliwości znaczeń,azatem-absolutnąznaczeniowąpełnią„przypominania”, czyliporuszeniaizmiany.
Wywoływanie z pamięci
RachelJoicemiałachybarację,kwitując:Takjużjestze wspomnieniami,że[…]niezgadzająsięznaszymdoświadczeniem.Jak wiadomo,wspomnienieniestanowinigdydokładnegoodwzorowania faktuzprzeszłości.Manaturęprzetworzeniapodległegoindywidualnej wrażliwościimiriadominnych,mniejlubbardziejtajemnych czynników.Niegdysiejszeporuszeniepodleganieustannejzmianie,co oznacza,żeprzeszłośćtworzonajestnabieżąco,zakażdymrazemna nowo.
UzaraniaabstrakcjiKamilaMoskowczenkileżypatrzenie.Artysta wychodziodzapamiętanegoszczegółu,przyczymzrównąbiegłością szafujepamięciąwłasnąizapośredniczonąprzezdawnąikonografię.
Następnie,istniejącywświadomościdetalstajesiębudulcem kompletnych,autonomicznychświatów.
Gdybymalarstwodałosięsprowadzićdopojęciowychrównańzjedną niewiadomą,całydylematmożnabyrozwikłaćszkolnądefinicją: abstrakcjanieprzedstawiażadnychelementówświatarzeczywistego. Naszczęściesztukinieprzedstawiającejodrzeczywistościniedzieli niedającasięforsowaćliniademarkacyjna.Obazbiorymalarskich faktówzachodząnasiebie,awprzestrzeniwspólnejdziejąsię–jakto częstobywa–rzeczynajciekawsze.
KomentatorzywidzieliwobrazachMoskowczenki„granice naukowegopoznania,momentprzemianyiutrwalania,wyrażane abstrakcjąmalarskąwjejspecyficznymjęzykumetafor”,dlamnie malarstwowrocławskiegoartystyzaczynasiętużzaściślerozumianą naukowością.Wychodziodwizualnegofaktuidrogąsubiektywnej pracydochodzidoobrazowejinterpretacji.Obrazstajesięfaktemi dalejtomy,drogąrówniesubiektywnejanalizy,dociekaćmożemy sensówabstrakcyjnychświatów.
Cowięcej-wspaniałyparadoksmalarstwaMoskowczenkipolegana tym,żejestonokonsekwentnienieprzedstawiające,choćwistocie przedstawiaproceszdumiewającorealny–głębokązmianę niegdysiejszegoporuszenia.Abstrakcyjnyobrazwydajesięwięc finałemosobistegoprocesu,uproguktóregostoiwłasneprzeżycie,a któregoproteuszowąnaturąjestprzemiana.
Odnoszenie, podobieństwa
Niedasięuniknąćodniesieńitropieniapodobieństw.Abstrakcje Moskowczenkiprowokująskojarzeniazrealnością,podjudzają,nęcą, zwodząikuszą,alewswojejprzebiegłościmomentalniezacierająślady, mylątropyiostatecznieprzyznaćtrzeba,żejesttoabstrakcjaaluzyjna posiadającatęwspaniałązdolnośćstrącanianaszpoczuciapewności.
Formyczerpanezgeologicznejikonosfery,serwowanewodbiciach, kierująnaskuplatońskiejjaskini,zewszystkimiinterpretacyjnymi konsekwencjamitejasocjacji.WładysławTatarkiewiczpodsumował poglądyateńczykatwierdzeniem:„niemadwóchrodzajówbytu,lecz jesttylkojeden,mianowicieidee.Przyjęcienowegorodzajubytu pociągnęłozasobąodwróceniepoglądunabyt,narealność:bozwykły poglądwidzirealnośćjedyniewrzeczach,Platonzaś,wziąwszyza miaręrealnośćidei,nieznalazłjejwrzeczach.Wydałymusięjedynie zjawiskami,niebytem;tylkobytidealnywydałmusięnaprawdę realny”.Realnajestwięcideaprzypominania,iwtymsensie Moskowczenkojestrealistą.
Platońskajaskiniatotakżeopowieśćoświetle,aonowydajemisię jednymznajistotniejszychkomponentówmalarskichuniwersów Moskowczenki.Czasemjestwtychabstrakcjachwizyjneświatło(to, przyznam,cenięnajbardziej),któregoźródłowymykasięlogice racjonalnejobserwacji,innymrazemrozproszonełunyunosząsięnad fragmentamiobrazu,toznówmglistapoświatatowarzyszybogatej malarskiejakcji.Oilewięcpunktemwyjściajestprzetworzony fragmentnatury,otylepunktdojścia–zasprawąmalarskiego operowaniaświatłem–znówprzywracateobrazynaturze.
Zdarzasięwtymobrazomgłębokaprzestrzeń,rodemniemalz dawnychpejzażystów,kulisowoodsłaniającycharpeggiakolejnych planów,czasemobrazwydajesięprzysłoniętykurtynowąkompozycją pozostającąbliskoprzylicuobrazu,bezbudowaniailuzorycznejgłębi, amoże–zapisującejstarannieobliczonyefektprzestrzeniwpamięci. Większośćnapięćwnowszychobrazachartystyrozgrywasięmiędzy bliskimadalekimlubwewnętrznymazewnętrznym.
Jestwreszcieiczas,choćtenwobrazachMoskowczenkikrążyzawiłym duktem,mniejwięcejtakimjakśladgestumalarza.Opowieśćwracado początkutużprzedtym,jakzdążywyjawiłpuentę.
Podkreślanie
OdKamilaMoskowczenkiusłyszałemzastrzeżenie„mogę relacjonowaćswojeintencje,alenieobrazy”,isprawiłomionowielką przyjemność.
ObrazyMoskowczenki–podobniejakichAutor-dalekiesąod retorycznejprzesady,niemająwsobienachalnościagitatorskiego zacięcia,którebynajmniejnieopuściłosztukiwrazzkońcemXX stulecia.Przypominanierozumianejakopodkreślanieczegośistotnego musiwięcbyćwynikiemnierozumowejkalkulacji,aintuicjiiwielkiej malarskiejkulturyautora.Jaktwierdziłprof.WiesławJuszczaksztuka, chociażnależydonajbardziejwysublimowanychdziałań,jest zakorzenionawnaturalnieinstynktownejsferze.Itozakorzenienie doskonaleprezentują,choć–jakpokazujehistoriasztuki–instynkt częstojestefektemsolidniewypracowanegowarsztatu.Takrzeczma sięitymrazem.
Podkreślenietowydobycieistotnościzwiększejopowieści,aobrazyte mająsporodopowiedzenia.Opowieśćprowadzonązeswadą szerokiegoduktupędzlazostawiającegowyraźnyślad,zmieniający kierunki,tempairytmy.Całyczasczegośszukają,sączujnei dociekliwe.
Ostatni nieznany ląd
Malarskiedialogiztrzemaznaczeniamiprzypominaniaznalazłymiejsce wtrzechsalachwarszawskiejgaleriiAspekty.
Pierwszepomieszczeniepoświęciliśmyobrazomabstrakcyjnym,w którychtląsięreminiscencjecyklu„Reliktydolnośląskie”.W malowanychkilkalattemu„Reliktach…”Moskowczenkozacierał granicęmiędzymalarstwematkaniną,organizującprzestrzeńobrazuw nawiązaniudoformhistorycznychszatliturgicznych.Ichoćbyłyone głównymimalarskimidramatispersonae,toznaczeniowoustępowały miejscaopowieściostopniowejdegradacji.Malarstwoprzypominało (podkreślało)oniszczeniumaterii,jednocześnieprzypominając (dobywajączpamięci)dawneformyornatów,zaśtczącetkaninę grzybyprzypominały(podobieństwo)abstrakcyjneformynanizanena niewidzialneosi.Samartystakomentował:Grzybysą[…]przyczyną rozpaduszatliturgicznychwniemalopuszczonymkościelewLesicy, onestałysiępretekstemdonamalowaniaobrazówReliktydolnośląskie, wktórychprzestrzeńpojęćiprzedmiotówsakralnychjestdegradowana siłązapomnienia.WprezentowanychwgaleriiAspektyobrazach przestrzeńpojęćiprzedmiotówjestreorganizowanasiłą przypominania.
Niegdyśpierwszoplanowaformaornatu,jakzacierającesię wspomnienie,ulegarozmyciu,ustępującswobodnejgrze wielokierunkowychnapięći–zgodnieznaturązapominania–blednie wśródnowych,jaskrawszychbodźców.
Zgromadzonewdrugiejsalipracepokazująkolejnestadiumprzemiany malarskiegojęzykaKamilaMoskowczenki.Jużniekultura reprezentowanaprzezornaty,azapośredniczonaprzezkulturęnatura stająsięporuszeniemwprawiającymwruchprocesprzypominania. Tymrazemprzypominaniestajesiędialogiemmiędzytymco rzeczywistearzeczywistościąabstrakcji.
Artystawychodziodspiczastychformgórutrwalanychnadawnych pocztówkach,odkadrówstereotypowychiskrojonychpodgust publikizepokisłownikaArcta.Rezultatamisąspektakularnie „malarskie”obrazy,conajmniejtaksamodoskonalezestrojone barwnie,jakśmiałewrysunku.Zrozmachemoperująceiluzją bezkresnychprzestrzeni,costrzegącedalszychplanówzakurtynową akcją.Przesyconeniemalmistycznymświatłem,poplatońsku przypominającym,że„rzeczysięstają,aideesą”.
Najnowszycyklartystyeksponujemywtrzeciejsali.Moskowczenko, przechodzącodwielkichpanoramdooptykimikroskopowej,bada relacjęmiędzydwomapierwiastkami.Przypominaniejesttu skierowaniemuwaginapoczynaniaśredniowiecznychalchemików marzącychouzyskaniuzłotazrtęciisiarki.
Wieleśrodkówartystycznegorepertuaruznamyjużzpoprzednich cyklów,tymrazemmalarskaakcjazostajetransponowanawzupełnie innąskalę.Zamiastsugestiigłębipojawiasięzgraficznąjednolitością kładzionażółcień,naktórejbujneżycieprowadzączarnesmugi.
Jestcałkiemzabawnymdziełemprzypadku,żedolat40.XIXwieku rtęciąposługiwanosięprzytworzeniuzwierciadeł.Mającwpamięci poprzednieobrazyMoskowczenki,nawetdwubarwnewariacjena tematrelacjimiędzyalchemicznymiingrediencjamiwydająsięlustrem, którezamiast–napohybelStandhalowi-przechadzaćsiępogościńcu, wędrujepownętrzujaskini.
Wunaukowionymświecieszkiełkaioka,malarstwostajesię szkiełkiemoglądającymokoodwewnątrz.ObrazyMoskowczenkisą próbąeksploracjirzeczywistościwewnętrznejiabstrakcyjnej-raz jeszczeposługującsięjęzykiemCzesławaMiłosza–realnejdlatego,że wyobrażonej.Ibyćmożetoostatninieznanyląd,którynampozostał.
PAWEŁ BIEŃ (UR. 1994)
poeta, historyk sztuki i kulturoznawca. Absolwent MISH na Uniwersytetach Wrocławskim i Warszawskim. Laureat kilkunastu nagród poetyckich, miedzy innymi im. Władysława Broniewskiego (2015), Bolesława Leśmiana (2017), finalista konkursu im. Jacka Bierezina (2018). Zdobywca licznych wyróżnień poetyckich, między innymi wyróżnienia w konkursie Wieczór Młodych Poetów w ramach Miłosz Festival w Krakowie (2018) oraz II Nowy Dokument Tekstowy (2020) organizowanym przez Instytut Literatury.
PRACE
Przemiana,2017
160x120cm
olej/płótno
Pożądaniewzgórz wiekuistych,2018
210x160cm
olej/płótno
1 2
Pożądaniewzgórzwiekuistych,2018
210x160cm
olej/płótno
3
Exodus,2019 160
olej/płótno 4
x120cm
Macierz/Matrix,2016
160x120cm
olej/płótno
Krajobrazzkrzewem gorejącym,2020
90x70cm
olej/płótno
5 6
LagrottedelalumieremysterieuseIII,2021
110x70cm olej/płótno
7
Symetriadiagonalna, 2022
140x120cm
olej/płótno
9
Zwiedzaniegroty Eisrisenwelt,2021
160x120cm
olej/płótno
8
Poruszenie
izmiana, 2012
130x110cm olej/płótno
Trzeciasymetria diagonalna,2021
160x120cm
olej/płótno
10
11
Postroniezmysłówfizycznych,2022
160x120cm olej/płótno
12
Symetriartęciisiarki, 2016
100x70cm
olej/płótno
Przybliżenie,2022
100x70cm olej/płótno
13
14
Holometabolia,2022
15
100x70cm
olej/płótno
Niewidzialnywpływprzeszłości,2022
80x70cm
olej/płótno
16
Symmetriasimmiliscomponens,2022
70x50cm
olej/płótno
17
80x70cm olej/płótno
tym
momencie,
Gdziekolwiekw
samym
2022
18
katalog został wydany z okazji wystawy malarstwa “Ostatninieznanyląd”
KamilMoskowczenko 19.10-12.11.2023
kurator wystawy
PawełBień
redakcja katalogu
DariaNiedzielak
BarbaraRześna
KatarzynaSacha
reprodukcje prac
StanisławSielicki,MichałPietrzak
GaleriaSztukiASPEKTY
AlejeUjazdowskie16 00-478Warszawa +48513147664 info@aspektygallery.pl www.aspektygallery.pl
Współwydawca:
Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa
Dolnośląskiego
Rynek-Ratusz24,50-101Wrocław tel.+48607200455,+48713442864
sekretariat@okis.pl,www.okis.pl
Dyrektor:IgorWójcik
KoordynacjawydawniczazestronyOKiS:BeatrixBaumert
©OśrodekKulturyiSztukiweWrocławiu,2023
ISBNOKiS:978-83-67067-46-1
Projekt współfinansowany z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
ThisprojectisfundedbytheLocalGovernmentoftheLowerSilesianVoivodeship nakład
100
Organizator:
Partnerzy:
KAMIL MOSKOWCZENKO
(UR. 1983)
Artysta,kurator,nauczycielakademicki.Dyplomzmalarstwaw pracowniprof.PiotraBłażejewskiegoobroniłw2009r.Od2011pełnił funkcjęasystenta,anastępnieadiunktawAkademiiSztukPięknych im.EugeniuszaGeppertaweWrocławiu.Od2011uczestniczyłw projekcieartystyczno-badawczym“Silesium”,poświęconym reinterpretacjihistorycznejikulturowejkondycjiDolnegoŚląskaza pomocąwspółczesnychśrodkówartystycznych.Wlatach2005-2017 związanybyłzwrocławskimprzeglądemsztuki„SURVIVAL” .W latach2015–2018współpracowałzFundacjąSztukiWspółczesnej ArtTransparentorazTokijskąfundacjąArtTracesGallery
Wswojejtwórczościwykorzystujerealizacjemalarskie,obiektyi instalacjeorazperformance.Jegoobrazymożnaprzyporządkować dwómcyklom:poświęconemuekspozycjiwartościwizualnejtworzywa malarskiegoorazeksploracjiobrazupodświadomego Performanceto przedewszystkimprojekt„Pendulum”realizowanyod2012rokuoraz inne,skoncentrowanenadefiniowaniugranicnaukowegopoznania. Wrealizowanychobiektachiinstalacjachodnosisiędonowychujęć podstawowychzjawisknaturalnych,takichjakkierunekupływuczasu czygrawitacja
PracędoktorskązatytułowanąMomentprzemiany–abstrakcja malarskajakoprzejawenergiiarchetypuobroniłw2018roku. Moskowczenkobrałudziałwlicznychwystawachindywidualnychi zbiorowych,m in „Palimpsest”wMuzeumKarkonoskimwJeleniej Górze(2012),„Endemityidezele”wGaleriiWarzywnikwGdańsku (2015),„Wcomożnatuuwierzyć”,MieszkanieGeppertawe Wrocławiu(2016),„Wrocławkonkretny.Dziełazkolekcji DolnośląskiegoTowarzystwaZachętySztukPięknych”wMuzeum WspółczesnymweWrocławiu(2017)
Jegopraceznajdująsięwkolekcjachprywatnychiinstytucjonalnych, m.in.wzbiorachDolnośląskiegoTowarzystwaZachętySztuk Pięknych.
ISBN OKiS: 978-83-67067-46-1