Jaarverslag 2023

Propere waterlopen voor de volgende generaties en een leefomgeving in harmonie met water

Over dit jaarverslag

Dit is het jaarverslag van Aquafin NV, met maatschappelijke zetel Dijkstraat 8 – 2630 Aartselaar.

Aquafin heeft een dochterbedrijf Aquaplus, dat de expertise van de organisatie valoriseert bij industriële klanten en op de private markt. De cijfers van Aquaplus werden geconsolideerd in dit jaarverslag.

SCOPE

Dit jaarverslag bevat de belangrijkste financiële cijfers en hun toelichting, een overzicht van de bedrijfsactiviteiten en duurzame projecten in 2023 en een vooruitblik naar de toekomst. Het verslag bevat ook al enkele elementen in het kader van de Corporate Sustainability Reporting Directive, maar is er nog niet mee in lijn.

Het financieel verslag werd geauditeerd door BDO. Rapporteringsperiode: 1 januari 2023-31 december 2023 Publicatiedatum: 16 april 2024

Voorwoord

Beste lezer

Met een eerste werkjaar binnen de nieuwe samenwerkingsovereenkomst met het Vlaamse Gewest, en de grote stappen die we zetten naar meer synergie in de watersector, was 2023 voor Aquafin absoluut een uitdagend jaar. De grote mate van autonomie die we in de vernieuwde samenwerking met het Gewest kregen, stelt ons in staat om onze holistische blik op de volledige afvalwater- en hemelwaterinfrastructuur in Vlaanderen veel beter te benutten. En dat is nodig, want er zijn nog heel wat horden te nemen.

De laatste maanden merken we bij onze stakeholders en in onze omgeving meer en meer bezorgdheid rond het bereiken van een goede waterkwaliteit in de Vlaamse beken en rivieren. De Europese kaderrichtlijn Water loert dan ook om de hoek. De beste kansen om zo dicht mogelijk bij de doelstellingen te geraken, liggen volgens ons in een integrale benadering van de gemeentelijke en bovengemeentelijke infrastructuur. In onze eerste gesprekken als matchmaker met lokale besturen en rioolbeheerders, merken we meestal enthousiasme over het naast elkaar leggen van de investeringsportefeuilles om zowel economisch als ecologisch een win-win te realiseren. Toch zijn we ervan overtuigd dat we nog sneller en beter resultaat halen met een doorgedreven gecoördineerde aanpak, waarin we samen met het lokale beleidsniveau bepalen welke projecten voor uitbouw en renovatie en welke vervangingsinvesteringen prioritair zijn voor Vlaanderen. Het lijkt logisch, want de gemeentelijke en bovengemeentelijke rioleringsstelsels vormen net als de aders in een mensenlichaam één ondeelbaar geheel.

Daarom zijn we enorm blij met de structurele samenwerking voor gemeentelijk rioolbeheer met drinkwaterbedrijf Pidpa die we in 2023 bekrachtigden. Zowat de helft van de Vlaamse steden en gemeenten werkt nu voor hun rioolbeheer samen met Aquafin via Pidpa, water-link of De Watergroep, waarmee we gelijkaardige partnerships hebben. Met onze kennis en ervaring halen we voor hen het maximale uit de beschikbare middelen, zoals we dat ook voor de bovengemeentelijke infrastructuur doen. Zo slaagden we er net als de vorige jaren in om het afgesproken opleveringsbudget voor bovengemeentelijke projecten van 188 miljoen euro volledig in te vullen.

Daarnaast liggen er met de herziening van de Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater (ERSA) nieuwe, significante uitdagingen op tafel voor de sector. In dit jaarverslag lees je hoe Aquafin zich via onderzoek en innovatie al lange tijd voorbereidt op nieuwe, strengere wetgeving rond onder meer emissienormen en het verwijderen van micropolluenten. Ondertussen blijven we ook innoveren om onze maatschappelijke impact te verbreden en naast onze decretale opdracht ook een groeibedrijf te zijn. Op 8 februari 2024 richtte Aquafin hiervoor een tweede dochterbedrijf op, naast Aquaplus. ‘Aqcelerator’ zal als ‘impact investor’ investeren in duurzame projecten die passen in onze visie. De toekomst oogt bijzonder boeiend!

Alain Bernard Voorzitter

Over Aquafin

Wie we zijn

Al meer dan 30 jaar zorgt Aquafin voor de uitbouw, het beheer en de prefinanciering van de bovengemeentelijke waterzuiveringsinfrastructuur in Vlaanderen. We vangen het huishoudelijke afvalwater uit de gemeentelijke riolen op in onze collectoren van waaruit we het verder transporteren naar één van onze 329 rioolwaterzuiveringsinstallaties. Daar doorloopt het een mechanisch en biologisch zuiveringsproces zodat het kan geloosd worden in oppervlaktewater.

Vanuit het bovengemeentelijke beleidsniveau werken we samen met de steden en gemeenten toe naar een goede waterkwaliteit in onze waterlopen, zoals de Europese kaderrichtlijn Water oplegt. Aquafin kreeg van de Vlaamse Regering de rol van matchmaker toegewezen tussen de beide beleidsniveaus. Hiervoor stemmen we de bovengemeentelijke investeringen voor uitbouw en optimalisatie van het rioolstelsel zo goed mogelijk af op de geplande investeringen van de steden en gemeenten. Een ‘match’ tussen de projecten betekent dat ze samen sneller tot ecologische resultaten leiden.

Met Aquafin in een nog meer coördinerende rol, zouden we nog een versnelling hoger kunnen schakelen. Ons helikopterzicht over de volledige Vlaamse waterhuishouding laat ons namelijk toe om gerichte acties te definiëren en te prioriteren die de waterkwaliteit veiligstellen. De gemeentelijke en de bovengemeentelijke infrastructuur is zodanig met elkaar verweven, dat een ingreep op het ene deel vaak de werking van het andere beïnvloedt. Zo kan de scheiding van regen- en afvalwater op een bedrijventerrein lokaal gezien weinig prioritair lijken. Nochtans kan dit ervoor zorgen dat het rioolstelsel stroomafwaarts minder belast wordt, waardoor het risico daalt dat er ongezuiverd afvalwater via een nooduitlaat in de waterloop terechtkomt.

OPLOSSINGEN VOOR MAATSCHAPPELIJKE

UITDAGINGEN

Wie onze ambitie leest, Propere waterlopen voor de volgende generaties en een leefomgeving in harmonie met water, ontdekt al snel dat we veel méér zijn dan rioolwaterzuiveraar. Door in te spelen op maatschappelijke uitdagingen waarop we een impact kunnen hebben, verbreden we onze meerwaarde voor de samenleving en het milieu.

De klimaatverandering heeft met sterk gewijzigde weerpatronen van intense buien en droogteperiodes een rechtstreeks effect op de waterhuishouding. Met de expertise die we hebben over de watercyclus, werken we ook voor het lokale niveau adaptieve oplossingen uit die het risico op wateroverlast en waterschaarste verminderen. Regenwater zoveel mogelijk ter plaatse houden, is ons uitgangspunt. Bij voorkeur geven we het de ruimte om in de bodem te dringen, liefst in combinatie met een natuurlijke inrichting, of lokaal hergebruik.

Dankzij intensief onderzoek en innovatie slagen we erin om van rioolwaterzuivering een haalbare en rendabele schakel te maken in de energietransitie en de recuperatie van bepaalde grondstoffen. Dat doen we nu al bijvoorbeeld door de productie van groene energie uit rioolwater en slib en opwaardering en hergebruik van ons gezuiverd afvalwater te stimuleren. Ondertussen exploreren we ook welke andere stoffen we kostenefficiënt uit het proces kunnen terugwinnen.

GEMEENTELIJK RIOOLBEHEER

Vlaamse steden en gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitbouw en het beheer van de lokale afval- en regenwaterinfrastructuur. Omdat die kennis zo specifiek is en het hen vaak ook aan capaciteit ontbreekt, werken de meesten van hen samen met een rioolbeheerder. Meer dan 150 Vlaamse gemeenten zijn intussen klant bij Aquafin, meestal via een samenwerkingsverband met één van de drinkwaterbedrijven waarmee we structureel samenwerken voor gemeentelijk rioolbeheer: water-link, De Watergroep (Riopact) en Pidpa. Het is onze ambitie om in de toekomst ook met de 4 andere gemeentelijke rioolbeheerders zo’n structurele samenwerking op te zetten. Als de uitvoering van gemeentelijke en bovengemeentelijke projecten en het onderhoud van de infrastructuur in één hand zitten, levert dat grote efficiëntiewinsten op, zowel ecologisch, economisch als organisatorisch.

Conform de bepalingen in de samenwerkingsovereenkomst met het Vlaamse Gewest waakt Aquafin strikt over de scheiding van de kosten en opbrengsten gerelateerd aan activiteiten voor het Vlaamse Gewest en die voor gemeenten.

ADVIES EN ONDERSTEUNING VOOR BEDRIJVEN

Aquaplus is 100% dochteronderneming van Aquafin. Bedrijven met een vraag, een probleem of een uitdaging op het vlak van water, zijn bij Aquaplus aan het juiste adres. Of het nu gaat over renovatie, procesoptimalisatie, exploitatie en onderhoud, hergebruik van water of het volledig uitwerken van ontwerp tot realisatie van een eigen waterzuivering, Aquaplus neemt de zorg van zijn industriële klanten uit handen zodat ze zich kunnen focussen op hun bedrijfsactiviteiten. 2023 is het jaar waarin rioolbeheer voor de private markt een doorbraak kende. Meer en meer bedrijven worden zich bewust van de noodzaak van een goed beheer van hun ondergronds leidingennetwerk. Preventief asset management is onmisbaar om risico’s en schade te vermijden. Nieuw is het water- en omgevingsadvies voor bedrijven, want zeker in een industriële context met typisch veel verharding is slim omgaan met regenwater een uitdaging. Voor alle services die Aquaplus aanbiedt, kan het rekenen op de expertise van Aquafin.

De klanten van ons dochterbedrijf situeren zich in uiteenlopende sectoren, zoals de voedingsen drankensector, de chemische sector en de farmaceutische industrie.

 www.aquaplus.be

Wat we doen

PROJECTMANAGEMENT & MATCHMAKING

Aquafin definieert projecten die het uitvoert voor het Vlaamse Gewest, gebaseerd op ecologische doelstellingen en om de infrastructuur in goede toestand te houden, en stemt deze af op de investeringsplannen van gemeenten. Het vinden van een ‘match’ levert financieel en ecologisch het beste resultaat op.

Elk project dat we uitvoeren, managen we vanaf de haalbaarheidsfase tot en met de uitvoering. Van bij de opstart van een project houden we al rekening met de hinder die het voor de omgeving veroorzaakt en trachten we die zoveel mogelijk te beperken. Tijdens de uitvoering besteden we veel aandacht aan veiligheid, kwaliteit, informatie en communicatie.

FINANCIEREN VAN PROJECTEN

Alle projecten die Aquafin uitvoert voor het Vlaamse Gewest prefinanciert het ook. Aangezien de drinkwaterbedrijven in Vlaanderen decretaal verantwoordelijk zijn voor de sanering van het door hen geleverde drinkwater, betalen zij het project na oplevering gespreid over 15 of 30 jaar terug aan Aquafin. Dankzij een uitstekende kredietwaardigheid en een zeer divers aanbod aan duurzame projecten slagen we erin om vlot financiering te vinden. Met een Green Finance Framework spelen we in op de groeiende interesse van financiers in investeringen met een meerwaarde voor het milieu en de maatschappij.

TRANSPORTEREN EN ZUIVEREN VAN AFVALWATER

In onze grote verzamelriolen vangen we het huishoudelijk afvalwater uit de gemeentelijke riolen op. Van daaruit leiden we het stroomafwaarts naar een van onze 329 rioolwaterzuiveringsinstallaties over heel Vlaanderen. Daar ondergaat het een mechanisch en biologisch zuiveringsproces en lozen we het in een beek of rivier. Het gezuiverde water voldoet aan de Vlaamse en Europese normen voor oppervlaktewater, maar is geen drinkwater! Mits bijkomende zuiveringsstappen kan het wel verder opgewaardeerd worden tot eender welke kwaliteit, zelfs drinkwaterkwaliteit. Dat laatste gebeurt vandaag al door drinkwaterbedrijf Aquaduin in Koksijde. Voor verschillende RWZI’s zijn momenteel projecten voor opwaardering in opstart of onderzoek.

2023 in cijfers

ASSETMANAGEMENT

De herinvesteringswaarde van de infrastructuur die Aquafin beheert voor het Vlaamse Gewest, bedraagt nu al ca. 7 miljard euro. Om de levensduur van de bestaande infrastructuur te verlengen en een goede werking van het zuiveringsproces te blijven garanderen, zijn een nauwgezette opvolging en tijdige renovatie of vervanging cruciaal. We gaan ook proactief op zoek naar optimalisaties van het transport en de zuivering van afvalwater die economisch, ecologisch en maatschappelijk een verbetering betekenen.

VISIE-ONTWIKKELING

Aquafin beschikt over een sterke gebiedskennis en heeft een goed helikopterzicht op de waterhuishouding en op hoe verschillende watersystemen op mekaar inwerken. We zoeken naar optimalisaties die de performantie van de infrastructuur verbeteren. Hiervoor maken we onder meer gebruik van riooldatabanken en hydraulische computermodellen.

Daarnaast maken we voor steden en gemeenten hemelwater- en droogteplannen op, met een visie over een slimme aanpak van hemelwater op hun grondgebied. Met het oog op klimaatadaptatie is hemelwater zoveel mogelijk ter plaatse houden de beste optie. Dat kan door het de ruimte te geven om te infiltreren in de bodem of door het te bufferen en te hergebruiken. In onze hemelwater- en droogteplannen, maar ook bij de uitwerking van concrete projecten, kijken we daarom ruimer dan enkel naar water. Mogelijke koppelkansen voor meer belevingswaarde, biodiversiteit of sociale cohesie zitten mee in scope.

Financieel

720

Infrastructuur

329

4,8

2.057

7.298 KM LEIDINGEN

1,6

96,34 % RWZI’S VOLDEED AAN ALLE NORMEN

MILJOEN EURO BESTEED AAN INNOVATIE

1,9 MILJARD EURO AAN LOPENDE BOVENGEMEENTELIJKE INVESTERINGSPROJECTEN (ONTWERP + UITVOERING)

VOOR 142 MILJOEN EURO AAN BOVENGEMEENTELIJKE PROJECTEN OPGELEVERD

1.213 MEDEWERKERS

Resultaten

Duurzaam en impactvol groeien

Operationeel beheer

Eind 2023 had Aquafin 329 rioolwaterzuiveringsinstallaties in beheer voor het Vlaamse Gewest. Eén daarvan werd pas in de tweede jaarhelft in gebruik genomen en werd daardoor niet meegenomen in de zuiveringsresultaten. Van de 328 geëvalueerde RWZI’s voldeden er 316 of 96,34% aan alle geldende normen.

Het gezuiverde afvalwater moet voldoen aan de Europese en Vlaamse kwaliteitsnormen. Het wordt beoordeeld op 3 tot 5 parameters, afhankelijk van de capaciteit van de installatie (zie kader). Voor de meeste parameters moeten er volgens de Vlaamse normen zowel concentratienormen als verwijderingspercentages gehaald worden. Concentratienormen geven aan hoeveel milligram per liter er van een stof in het gezuiverde afvalwater mag zitten. Verwijderingspercentages bepalen hoeveel procent van die stof we op jaarbasis in het zuiveringsproces moeten verwijderen.

In Vlaanderen liggen in hoofdzaak nog steeds gemengde riolen onder de grond. Die transporteren zowel afval- als regenwater. Het verwijderingspercentage is in een nat jaar zoals 2023 dan ook moeilijk te halen voor RWZI’s die veel verdund rioolwater binnenkrijgen. Als het veel regent, ligt de concentratie van de te verwijderen stoffen in het inkomend rioolwater namelijk vaak al onder de concentratienorm die geldt voor lozing in de waterloop. Voor 9 van de 12 RWZI’s die vorig jaar faalden, was het niet halen van 1 verwijderingspercentage de oorzaak. Wanneer we het niet halen van een verwijderingspercentage als gevolg van de verdunningsproblematiek niet zouden meerekenen, voldeed in 2023 99% van de geëvalueerde RWZI’s.

Aquafin ondernam in het verleden al heel wat acties om ook in moeilijke omstandigheden de effluentnormen te halen. Zo werden er extra en complexere sturingen en alarmeringen geïmplementeerd in het zuiveringsproces, werden er analysers geplaatst om de minste afwijkingen snel te detecteren en is er een zeer nauwgezette opvolging door onze operationele medewerkers. We blijven hier ook in de toekomst verder op inzetten.

% van de RWZI's die voldoen aan alle normen

In bovenstaande grafiek is het effect op de zuiveringsresultaten van de droge jaren 2019, 2020 en 2022 en de veel nattere jaren 2021 en 2023 duidelijk zichtbaar.

Parameters voor zuiver water

> BZV: biologisch zuurstofverbruik – hoeveelheid zuurstof nodig om de vervuiling biologisch af te breken.

> CZV: chemisch zuurstofverbruik – hoeveelheid zuurstof nodig om de vervuiling via een chemisch proces af te breken.

> Zwevende stoffen: alle niet-opgeloste stoffen in een volume afvalwater.

> Stikstof & fosfor: nutriënten aanwezig in huishoudelijk afvalwater. Een teveel ervan in de waterloop zorgt voor een te sterke algengroei waardoor het zuurstofgehalte afneemt.

50 RWZI’S VERWIJDEREN EXTRA FOSFOR

De Vlaamse waterlopen bevatten nog te veel fosfor, wat een negatieve impact heeft op het waterleven. Het zorgt namelijk voor meer algengroei en daardoor is er minder zuurstof en lichtinval in het water. Fosfor is aanwezig in huishoudelijk afvalwater en wordt door Aquafin op jaarbasis gemiddeld voor 85% verwijderd in het zuiveringsproces. Daarnaast komt de stof ook nog via andere wegen in het oppervlaktewater terecht. Na vergelijking van verschillende maatregelen, concludeerde de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW) dat het gericht doseren van ijzer- en aluminiumzouten in het waterzuiveringsproces de meest kostenefficiënte maatregel is om de fosfordruk te verlagen. En dit voor RWZI’s die hun effluent lozen in kwetsbare beken die al dicht bij de doelstellingen van de kaderrichtlijn Water zitten.

In 2023 plaatste Aquafin al op 46 van deze 50 RWZI’s een fosfaatmonitor, de laatste 4 volgen in 2024. Zo kan exact de hoeveelheid product worden toegevoegd om op jaarbasis de streefwaarde van 0,3 mg/l te halen, terwijl de norm voor de meeste RWZI’s vandaag op 2 mg/l ligt. Door deze aanpassing beantwoorden de RWZI’s proactief aan de nieuwe norm van 0,5 of 0,7 mg/l die door de herziene Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater (ERSA) wordt opgelegd voor RWZI’s tussen 10.000 en 150.000 IE vanaf 2039. Momenteel heeft Aquafin een investeringsprogramma lopen om in de komende jaren alle RWZI’s met een capaciteit vanaf 10.000 IE uit te rusten met fosfaatmonitoren.

SLIB ALS ENERGIEBRON

In het biologisch zuiveringsproces groeien de micro-organismen in het actief slib continu aan. Een jaar met meer behandeld debiet door de vele regen, gaat dan ook altijd gepaard met een hoger geproduceerd slibvolume. In 2023 was er een totale slibproductie van 108.918 ton, zo’n 3.000 ton meer dan het jaar voordien. Dat vertaalt zich in meer chemicaliën voor indikking en ontwatering, meer transporten over de weg en meer slib dat moet verwerkt worden.

Aquafin heeft op 13 RWZI’s een vergistingsinstallatie waarin het de helft van de totale biomassa vergist. Eén vergistingsinstallatie was een groot deel van het jaar buiten gebruik wegens renovatie. Toch hebben we met de overige installaties méér slib vergist en dus biogas geproduceerd dan het jaar ervoor. Het biogas zetten we op 12 sites met warmtekrachtkoppeling (wkk) om in groene stroom en warmte. Op onze RWZI Antwerpen-Zuid maken we er biomethaan van. In 2023 injecteerden we zo op de site zelf 3.700 MWh groen gas rechtstreeks op het aardgasnet. Dat aandeel zal in de toekomst sterk stijgen, want vorig jaar beslisten we om op 4 extra locaties biomethaaninstallaties te bouwen.

Een derde van de totale (vergiste en nietvergiste) biomassa droogden we ook in 2023 nog in een van onze drie eigen slibdrogers. De overige twee derde werd verbrand als ontwaterd slib. De drie bestaande slibdrogers worden de komende jaren vervangen door twee nieuw te bouwen banddrogers die zullen werken op restwarmte van de industrie, op lagere temperatuur en vrij van fossiele brandstoffen. In 2023 werden nog belangrijke aanpassingswerken uitgevoerd aan de huidige drogers om een betrouwbare en veilige werking te verzekeren tot wanneer de nieuwe drogers worden opgestart.

Volgens de huidige planning zullen we begin 2027 ook een nieuwe slibverwerkingsinstallatie op de site van Arcelor Mittal in de Gentse haven in gebruik kunnen nemen. Die zal vanaf dan de verbranding van aanvankelijk twee derde van het slib voor zijn rekening nemen. Arcelor Mittal zal 100% van de geproduceerde stoom afnemen om zijn processen te vergroenen. Doordat het gaat om monoverbranding, waarbij geen andere afvalstromen worden toegevoegd, is een maximale recuperatie van energie en grondstoffen mogelijk. Zo biedt de installatie de mogelijkheid om op termijn op grote schaal fosfor terug te winnen uit de verbrandingsassen.

OP NAAR KLIMAATNEUTRALITEIT

Tegen 2050 wil Europa als continent klimaatneutraal zijn. Daarvoor zijn inspanningen nodig in alle lidstaten en op alle niveaus, niet in het minst van de bedrijven. Ook de nieuwe Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater beoogt energieneutraliteit voor RWZI’s met een capaciteit boven 10.000 inwonersequivalenten.

Met een ambitieus energie- en klimaatplan streeft Aquafin mee naar klimaatneutraliteit. In 2023 stelden we een methodiek op punt om onze broeikasgasemissies te inventariseren en voerden we die ook uit voor het jaar 2022 en met terugwerkende kracht tot en met 2013. De inventaris houdt rekening met de bovengemeentelijke riolering, de rioolwaterzuiveringsinstallaties en de slibverwerking, en dit zowel voor directe emissies (scope 1) en indirecte emissies van aangekochte energie (scope 2), die verplicht zijn volgens het door ons gevolgde Greenhouse Gas (GHG) protocol. Hoewel het volgens datzelfde protocol niet verplicht is, en het vandaag nog erg complex is, probeerden we toch ook al de indirecte emissies in onze waardeketen (scope 3) zo goed mogelijk in kaart te brengen. In 2024 zullen we de inventarisatie nog verder op punt stellen en verfijnen. Deze eerste versie is alvast een mooi startpunt waarmee we ons onderscheiden in de sector.

Onze eerste broeikasgasinventaris is beschikbaar op de website.

 www.aquafin.be/nl-be/milieu-impact

ENERGIEDOELSTELLINGEN

Jaarlijks 1% daling van het energieverbruik ten opzichte van het modelverbruik: net als de voorbije jaren, slaagden we hier ook in 2023 ruimschoots in. Zo is de energie-efficiëntie al met 17,7% gestegen ten opzichte van 2010. Waar de voorbije jaren vooral werd ingezet op de vervanging van energie-intensieve blowers in de beluchtingsbekkens, zit de vooruitgang nu meer in de grote renovatiewerken waarbij we telkens mogelijke energiebesparingen mee in scope nemen.

40% eigen hernieuwbare stroom tegen 2030: in totaal produceerden we in 2023 22,4 GWh groene stroom. Dat is 8,1% van ons verbruik. Iets minder dan de helft daarvan is afkomstig van het biogas dat ontstaat door de vergisting van zuiveringsslib.

In 2023 zetten we daarnaast een grote sprong voorwaarts met de installatie van zonnepaneelparken op maar liefst 19 extra RWZI’s. Dat brengt het totaal geïnstalleerde vermogen van al onze zonnepanelen op ongeveer 15 MegaWatt piek, voldoende om zo’n 4.000 gezinnen een jaar lang te voorzien van groene stroom. Ook in 2024 voorzien we nog enkele bijkomende zonnepaneelparken, maar tegen 2025 zullen bijna alle potentiële locaties benut zijn. Daarnaast is er nog de productie van biomethaan uit het biogas, in 2023 goed voor een productie van 3.700 MWh aan groen gas. Ondertussen lopen er ook 4 haalbaarheidsstudies voor het plaatsen van windturbines op onze sites.

De productie van eigen, hernieuwbare energie breidt nog jaarlijks uit maar is niet eindeloos. Toch wil Aquafin zoveel mogelijk gebruik maken van écht groene energie, ook als die aangekocht is. We beschouwen elektrische energie als écht groen wanneer productie en afname gelijktijdig zijn én van lokale oorsprong.

In 2023 lieten we daarom een studie uitvoeren om te verkennen hoe Power Purchase Agreements (PPA’s) ons daarbij kunnen helpen. Met een PPA kunnen we groene energie afnemen van een specifiek windenergieproject dicht bij onze locaties en op het moment dat de energie geproduceerd wordt én wij die ook nodig hebben. Bovendien dragen we zo bij tot het stimuleren van projecten voor wind- en zonne-energie.

Er is ook geanalyseerd tot op welk niveau Aquafin, rekening houdende met zijn grillige verbruiksprofiel, zijn energiebehoefte kan invullen met donkergroene elektriciteit. Vervolgens is er vastgesteld dat het niet mogelijk is om, zonder structurele overproductie, een volledige invulling van het elektriciteitsgebruik te bereiken. Wanneer in de projecties de hoeveelheid geïnjecteerde energie beperkt wordt tot 5%, kan een intelligente combinatie van zonnepanelen en windturbines leiden tot een ambitieuze doelstelling om ~40% van het totale elektriciteitsverbruik van Aquafin donkergroen te maken.

UITBREIDING BIOMETHAANUNITS

Momenteel produceren we op één site, RWZI Antwerpen-Zuid, biomethaan uit het biogas dat ontstaat uit het vergisten van zuiveringsslib. In een speciale unit worden grofweg het methaan en de CO2 in het biogas van elkaar gescheiden. Het zuivere methaan wordt vervolgens als groen gas rechtstreeks op de site geïnjecteerd op het aardgasnet van Fluvius. Door het biogas op te waarderen tot biomethaan, benutten we de volledige energetische waarde, in tegenstelling tot bij de omzetting naar groene stroom, waarbij er restwarmte verloren gaat. Ondertussen startten we projecten op om ook op onze RWZI’s Gent, Genk, Dendermonde en Deurne biomethaanunits te installeren.

Stikstofuitstoot door verbranding vermijden

De eerste van de nieuw geplande biomethaanunits die we in gebruik zullen nemen, is die op RWZI Genk. Hier pakken we het volledige gasgedeelte aan. Voor de slibgisting schakelen we over op een hoogtechnologische warmtepomp, waarmee we warmte onttrekken aan het gezuiverde afvalwater en deze omzetten naar hoge temperatuur. Hierdoor wordt de emissie van stikstof en CO2 uit verbranding tot nul herleid.

ERSA BRENGT NIEUWE UITDAGINGEN

Momenteel bereidt Europa een herziening voor van de Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater (ERSA). De huidige richtlijn dateert van 1991 en heeft als doel het milieu te beschermen tegen nadelige gevolgen van lozingen van afvalwater. Nadat er op Europees niveau een definitief akkoord is, moet de richtlijn nog worden omgezet in Vlaamse wetgeving.

Wat er op tafel ligt, zal een grote financiële en organisatorische impact hebben op de sector. Zowel voor Aquafin als voor de steden en gemeenten en rioolbeheerders. Het toepassingsgebied van de richtlijn wordt uitgebreid naar kleinere agglomeraties (> 2.000 IE) en er komen strengere normen voor IBA’s (individuele behandelingsinstallaties voor afvalwater) en voor de verwijdering en recuperatie van stikstof en fosfor. Daarnaast zal de vernieuwde ERSA sterk inzetten op monitoring van RWZI’s, het rioolstelsel, overstorten en afstroom van regenwater en op acties om overstortwerking te beperken. De verwijdering van micropolluenten op de grootste RWZI’s zal bovendien verplicht worden, waarbij nadrukkelijk wordt gekeken naar de industrie van farmaceutische en verzorgingsproducten voor belangrijke financiële bijdragen in een extra zuiveringsstap. Tot slot wil ERSA dat de RWZI’s > 10.000 IE energieneutraal worden.

Uitbreiding en performantie van de infrastructuur

Vlaanderen heeft nog een weg af te leggen vooraleer het afvalwater van àlle huishoudens wordt gezuiverd. De coördinerende rol die Aquafin kreeg toegewezen in de nieuwe samenwerkingsovereenkomst met het Vlaamse Gewest, die op 1 januari 2023 inging, maakt het mogelijk om bovengemeentelijke en gemeentelijke investeringen beter op mekaar af te stemmen en zo sneller tot ecologische resultaten te komen. We vertrekken daarbij van de plannen van de stad of gemeente en koppelen er bovengemeentelijke projecten aan die erbij aansluiten. Nog meer ecologisch én financieel voordeel zou kunnen gehaald worden door de coördinatie verder te verruimen. Het lokale en bovenlokale stelsel vormen namelijk één geheel. Dat betekent dat een ingreep op het ene deel onvermijdelijk impact heeft op het andere. Met het helikopterzicht dat Aquafin heeft op het hele rioleringsstelsel en de expertise die we in huis hebben, kunnen we exact aangeven waar welke ingrepen best prioritair worden uitgevoerd.

Wat de uitvoering van projecten betreft, slaagden we er vorig jaar opnieuw in om zowel voor investeringsprojecten, assetmanagementprojecten als energiebesparende projecten de vooropgestelde budgetten op te leveren aan het Vlaamse Gewest. In totaal leverden we voor bijna 188 miljoen euro aan bovengemeentelijke projecten op. Om Vlaanderen naar de doelstelling van de kaderrichtlijn Water te loodsen, verhoogt de Vlaamse Regering de opleveringsbudgetten voor de uitbouw van nieuwe bovengemeentelijke infrastructuur nu al tot 200 miljoen euro in 2028. Zo blijft het tempo hoog. Ook daarna zal een verhoging van de budgetten met 10% per jaar nodig zijn om de Vlaamse plandoelstellingen voor 2033 te halen.

OVERSTORTWERKING ONDER DE LOEP

Meer dan 8.000 overstortconstructies telt Vlaanderen. Dat zijn nooduitlaten op de riolering waarlangs ongezuiverd afvalwater al of niet gemengd met regenwater ontsnapt naar een waterloop. Overstortwerking kan veroorzaakt worden bij hevige regen, wanneer de riool overvol zit, of door verstopping van de riool. In kleine, kwetsbare waterlopen kan het de herstellende waterkwaliteit in één klap weer tenietdoen. Daarom is het belangrijk om de meest kritische locaties te kennen en te weten welke impact de overstorten hebben zodat de gepaste maatregelen kunnen getroffen worden.

Op vraag van het Vlaamse Gewest rolt Aquafin momenteel een overstortmeetnet uit. Eind 2023 waren al 700 locaties voorzien van een waterpeilmeter aan de rioolkant van het overstort. Het gaat om locaties die de ecologische prestaties van het rioleringsnetwerk in kaart brengen en locaties met verstoppingsgevoelige knijpconstructies dicht bij een overstort. In 2024 zullen nog 900 extra peilmeters geplaatst worden bij overstorten waarvan we weten dat ze regelmatig en lange tijd werken en lozen in een kwetsbare waterloop. Ook VMM, gemeenten en rioolbeheerders konden input leveren om de meest relevante locaties te bepalen. Van de in totaal 1.600 overstortmeters implementeren we 9% op gemeentelijke infrastructuur. Momenteel werken we een methodiek uit om de gemeten data te delen met derden. Met de niveaumetingen kunnen we ook aan de slag om overstortdebieten te berekenen en met een intern ontwikkelde tool (Cockle) zelfs de werkelijk uitgestoten vuilvracht in te schatten.

EERSTE

RIOOLBUIS IN GEOPOLYMEERBETON

Voor de tweede keer gaven we in 2023 als eerste opdrachtgever van infrastructuurwerken proefruimte voor de toepassing van een rioolbuis waarin het cement vervangen werd door een duurzamer alternatief. Geopolymeer is een afvalstof van de staalproductie en neemt in de Geoprime®-buis de functie van lijmstof over van cement, dat een erg energieintensief product is. Qua grondstofgebruik vertegenwoordigt dit nieuw type ‘groen beton’ daardoor maar liefst 78% minder CO2-uitstoot dan klassiek beton. De testen met dit materiaal lopen nog volop. Daarom legde Aquafin deze buis aan als regenwaterleiding in een rioleringsproject, omdat hier geen risico is op vorming van waterstofsulfide (H2S), een gas dat de buis kan aantasten.

Een volgende stap zijn natuurlijk maatregelen om het aantal overstortwerkingen te beperken. We geven hierbij voorrang aan waterlopen die al het dichtst bij de doelstelling van de kaderrichtlijn Water zitten. Een heel effectieve maatregel is Real Time Control (RTC), waarbij een cloudgebaseerd algoritme mechanische constructies zoals schuiven en kleppen in het rioolstelsel aanstuurt om de ondergrondse bergingscapaciteit maximaal te benutten bij felle regen. Momenteel paste Aquafin deze technologie al op 14 locaties in het bovengemeentelijke stelsel toe en staan er nog 11 op de planning. Daarnaast bewijzen ook bergbezinkingsbekkens en de afkoppeling van grote verharde oppervlakken hun nut of de nabehandeling van overgestort afvalwater als reactieve maatregel. Met de Cockle-tool kunnen we het effect en de kostprijs van de verschillende maatregelen met elkaar vergelijken.

SUSTAINABILITY SCORE VOOR PROJECTEN

Elk project dat we uitvoeren, heeft als doel om een stapje dichter te komen bij ‘propere waterlopen en een leefomgeving in harmonie met water’. Hoeveel dichter precies willen we in de toekomst kunnen aantonen met behulp van de sustainability score voor onze projecten die we momenteel ontwikkelen. Iedere stakeholder heeft andere wensen en de publieke ruimte waarin we alle behoeften moeten combineren, is beperkt. Met een sustainability-scoringssysteem willen we verschillende ontwerpscenario’s tegenover elkaar afwegen en een verantwoorde afweging maken, waarmee we de meerwaarde voor de buurt kunnen aantonen.

GEZONDHEIDSSCORES ASSETS TONEN NOOD AAN VAN VERHOOGDE INVESTERINGEN

Er is niet alleen bijkomende infrastructuur nodig, ook de investeringen uit het verleden moeten blijven renderen. Doordat in het verleden om begrijpelijke redenen budgettaire voorrang werd gegeven aan de uitbouw van nieuwe infrastructuur, veeleer dan aan vervanging of renovatie, is er bovendien een historisch opgebouwde achterstand weg te werken.

De voorbije jaren bracht Aquafin de toestand van de assets in pompstations en het rioleringsstelsel in kaart en vertaalde die in scores van de Asset Health Index of gezondheidsindex volgens de norm NEN2767. In 2024 starten we met dezelfde oefening voor de RWZI’s. In eerste instantie baseren we ons op de leeftijd van de assets, later verfijnen we die informatie met vaststellingen tijdens visuele inspecties. De resultaten die we weerspiegeld zien in de scores van de gezondheidsindex vormen de basis voor Lange Termijn Asset Plannen (LTAP’s). Dat laat ons toe om investeringen tijdig in te plannen en verder in de toekomst te kijken.

Tijdig investeren betekent het falen van kritieke infrastructuur voorkomen, zoals het ontstaan van zinkgaten of uitval van pompcapaciteit. Daarnaast moet de verdere opbouw van een investeringsachterstand vermeden worden, zodat de investeringsbehoefte in de toekomst haalbaar blijft, niet alleen budgettair maar ook op vlak van de capaciteit op de markt. Dit betekent dan ook dat de assetmanagementbudgetten voor renovatie en vervanging de komende jaren versneld moeten stijgen om de veroudering van de assets tijdig op te vangen.

STATUSTOOL TOONT VOORTGANG RIOOLINSPECTIES

Nadat Aquafin eerder het voortouw nam om samen met de sector standaarden en minimumvoorwaarden voor rioolinspecties in Vlaanderen uit te werken, ontwikkelden we op vraag van het Vlaamse Gewest ook een digitale statustool. Dit dashboard geeft op een visuele manier alle relevante informatie weer over ligging, kenmerken en beheer van de Vlaamse riolen. Via het dashboard is ook makkelijk op te volgen of gemeenten en rioolbeheerders op schema zitten in het stappenplan om tegen 2027 een goed zicht te hebben op de toestand van de riolen. Het dashboard is vrij toegankelijk via statustool.aquafin.be

Naast de statustool voor rioolinspecties voor alle gemeenten, biedt Aquafin ook nog ROSI aan, het platform waar onze klantgemeenten een transparant zicht hebben op de planning en uitvoering van inspecties van hun patrimonium. Zij vinden hier ook voorgestelde maatregelen inclusief timing en budget terug. We bieden deze ondersteuning nu al aan 150 of meer dan de helft van de Vlaamse steden en gemeenten aan.

DIGITALISERING ALS ANTWOORD OP GEMEENSCHAPPELIJKE UITDAGINGEN

Het internet verbindt naast mensen ook miljarden toestellen. Het potentieel van data-uitwisseling en digitalisering algemeen is enorm, ook in de watersector. Met het SlimNet-programma, dat mede wordt gefinancierd door het relance plan ‘Vlaamse Veerkracht’, maken we onze zuiveringsprocessen ecologisch performant, energiebewust en kostenbewust.

Daarnaast neemt Aquafin het voortouw om breder binnen de watersector samenwerkingen rond digitalisering te stimuleren, bijvoorbeeld rond het delen van data. Want hoe meer data we op een eenvoudige manier met mekaar kunnen laten praten, hoe meer een efficiënt beheer van de infrastructuur mogelijk wordt gemaakt.

Ondertussen werken we ook mee aan het project ‘Vlaamse Water Data Space’ van de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW) met bv. de use case binnen het in 2023 afgesloten ‘Internet of Water’-onderzoeksproject. We plaatsten waterkwaliteitssensoren die hun data doorgeven, waardoor ook andere partijen ze met behulp van algoritmes kunnen gebruiken voor slimme toepassingen.

OPLOSSINGEN VOOR CAPACITEITSTEKORT OP DE MARKT

Een reëel risico bij de uitvoering van projecten is de krapte aan capaciteit op de markt van uitvoerders. Aannemers van infrastructuurwerken en rioolrenovaties, maar ook firma’s die rioolinspecties uitvoeren, zijn overbevraagd. Daardoor dreigt het tempo van investeringen te stagneren en komt het inspectieprogramma dat het Vlaamse Gewest vraagt van steden en gemeenten en rioolbeheerders, op de helling te staan. Aquafin zoekt actief naar oplossingen om dit te voorkomen.

Voor investeringsprojecten kan een gezamenlijke aanbesteding van het gemeentelijke en bovengemeentelijke aandeel een deel van de oplossing zijn. Er is dan maar één bestek en één aannemer nodig die het volledige project uitvoert, wat de druk op de capaciteit vermindert.

STRUCTURELE SAMENWERKING MET RIOOLBEHEERDERS

Al geruime tijd werkt Aquafin structureel samen met drinkwaterbedrijven waterlink en De Watergroep (Riopact) voor steden en gemeenten die hun rioolbeheer uitbesteden. In 2023 ondertekenden we ook met Pidpa een gelijkaardige samenwerkingsovereenkomst. Begin 2024 kwam daardoor de teller van het aantal gemeenten dat via een van deze partnerships samenwerkt met Aquafin op meer dan 150 te liggen. Het is onze ambitie om in de toekomst ook met AGSO Knokke-Heist, Aquaduin, Farys en Fluvius dergelijke contracten af te sluiten om mogelijke synergieën maximaal te benutten. We zijn ervan overtuigd dat een gezamenlijke uitvoering van gemeentelijke en bovengemeentelijke projecten toelaat om de beschikbare middelen nog efficiënter in te zetten.

Voor de rioolinspecties willen we innovatieve technieken stimuleren met als doel de efficiëntie van de uitvoering te verhogen. Dit kan bijvoorbeeld door het inzetten van schadebeeldherkenning met behulp van artificiële intelligentie (AI). Verder onderzoeken we hoe we het rendement en de output van inspecties kunnen vergroten.

CONSTANTE FOCUS OP VEILIGHEID

Infrastructuurwerken en werken aan infrastructuur van Aquafin houden specifieke risico’s in. Met een strak veiligheidsbeleid stellen we alles in het werk opdat iedereen die voor ons en met ons werkt, ’s avonds veilig weer naar huis kan. In 2023 namen we opnieuw een aantal initiatieven om het veiligheidsbewustzijn verder te verhogen. Zo werkten we een methodiek uit voor werkvergunningen die alle veiligheidsactiepunten bevatten die gepaard gaan met het werk. Momenteel loopt hiervoor een proeffase. Daarnaast werken we aan een veiligheidsintroductiefilm die zal moeten bekeken worden door iedereen die voor ons werken uitvoert. In een latere fase zal hier ook een test aan gekoppeld worden.

Onze technische partners laten blijken dat ze de constante focus van Aquafin op veiligheid waarderen. We merken bij hen ook steeds vaker een verhoogd bewustzijn voor veiligheid en mogelijke risico’s. Dat vertaalt zich in een daling van het aantal zeer zware ongevallen en veiligheidsincidenten met derden op onze werven en infrastructuur. Het spreekt voor zich dat we onze inspanningen onverminderd voortzetten, bijvoorbeeld door een nauwe opvolging van de STOP-meldingen. Iedereen op een Aquafin-werf heeft het mandaat om ‘STOP’ te zeggen en de werken tijdelijk stil te leggen als ze niet veilig kunnen gebeuren. Bij herhaling van de inbreuk kunnen we deze STOP-melding escaleren naar het management van het betrokken bedrijf en vragen om een actieplan voor te stellen.

EEN CHARTER VOOR VERBINDEND SAMENWERKEN

Onze technische partners zijn onmisbaar in de realisatie van onze ambitie. Samen met hen werken we dan ook aan duurzame relaties waarin verbinden, vertrouwen en inspireren centraal staan, met aandacht voor het welzijn en de ontwikkeling van de projectteamleden.

Met de studiebureaus startten we in 2023 een traject op om dat samenwerkingsmodel concreet vorm te geven. In co-creatie werkten we een charter uit als referentiepunt in moeilijk weer en als leidraad voor elke partij om op terug te vallen.

Het charter was een startpunt voor een vervolgtraject met een vorming rond ‘Verbinden samenwerken’. Daarnaast kreeg de ‘Partner Academy’ vorm, waarin zowel de leidend ingenieurs van studiebureaus als de projectmanagers van Aquafin een reeks technische opleidingen volgen.

Het charter met de studiebureaus is ook een goede basis om in 2024 met de aannemers in gesprek te gaan over een nog betere samenwerking in de toekomst.

Iedereen op een Aquafin-werf heeft het mandaat om ‘STOP’ te zeggen en de werken tijdelijk stil te leggen als ze niet veilig kunnen gebeuren.

Onderzoek en innovatie verruimen onze impact

Nieuwe wetgeving, veranderende ecosystemen, maatschappelijke uitdagingen, efficiëntieverbeteringen, onontgonnen potentieel van de waterzuiveringscyclus, … Er zijn heel wat redenen waarom Aquafin veel belang hecht aan onderzoek en innovatie. Met nieuwe kennis en inzichten kunnen we van Vlaanderen een koploper maken in de sector en maximaal toegevoegde waarde creëren voor mens en milieu. Dankzij ons uitgebreid patrimonium en onze sterke praktijkkennis, zijn we in de onderzoekswereld een gegeerde partner voor het langdurig en op grote schaal testen van nieuwe technologie en de implementatie ervan.

Aquafin besteedde in 2023 1,6 miljoen euro uit eigen middelen aan de financiering van innovatieprojecten. Op dit moment zijn er namelijk, naast een beperkt budget voor basisonderzoek, geen middelen vanuit Vlaanderen voorzien voor innovatie die moet leiden tot direct toepasbare oplossingen voor de uitdagingen waar de sector voor staat.

RECUPERATIE VAN GRONDSTOFFEN

Het is perfect mogelijk om via het waterzuiveringsproces bepaalde grondstoffen terug te winnen. Aquafin nam in het verleden al deel aan onderzoeken rond de recuperatie van fosfor, stikstof, cellulose en organisch materiaal. Ook de vernieuwde Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater (ERSA) beoogt op termijn het terugwinnen van fosfor en stikstof. De grootste uitdaging zit echter in het rendabel maken van het circulaire concept. Het is daarom wenselijk dat ERSA de afzetmogelijkheden faciliteert.

Voor fosfor wordt er in de toekomst een stijging van de vraag verwacht omdat de voorraden ervan moeilijker toegankelijk worden. Het ontginnen van fosfor is ecologisch niet duurzaam en bovendien is fosfaaterts in Europa nauwelijks voorradig. Fosfor komt via kunstmest in planten terecht en zo in de voedselketen. Het is aanwezig in menselijke urine en wordt in het zuiveringsproces afgevangen door het slib. Aquafin voorziet op termijn de recuperatie van fosfor op grote schaal uit de vliegassen van het slib dat zal verbrand worden in een nieuwe slibmonoverwerker die volgens planning in 2027 operationeel zal zijn.

Ook aan actieve kool, een vorm van koolstof die door adsorptie stoffen aan zich kan binden, wordt een schaarste verwacht. Actieve kool wordt in waterzuivering gebruikt om zogenoemde micropolluenten te verwijderen die niet via het klassieke zuiveringsproces worden aangepakt (zie kader). ERSA zal ook voor de verwijdering van deze micropolluenten eisen opleggen. Momenteel exploreert Aquafin de mogelijkheden om het zuiveringsslib via pyrolyse (extreme verhitting) met thermische energie te verwerken tot biochar, een soort houtskool die kan gebruikt worden als actieve kool of als bodemverbeteraar. Pyrolyse van het slib heeft behalve de productie van een schaarse grondstof nog twee andere voordelen: het slib moet niet meer worden afgevoerd en wordt een volledig circulair product én het is een vorm van koolstofopslag (carbon capture).

Een andere vorm van carbon capture zullen we onderzoeken in het Europese project Fuelphoria, waarin we participeren. Fuelphoria verkent kosteneffectieve en duurzame technologieën voor de ontwikkeling van geavanceerde biobrandstoffen en hernieuwbare brandstoffen. Eén van de demo’s binnen het project zal vanaf eind 2024 op onze RWZI Antwerpen-Zuid opgesteld worden. De pilootinstallatie van Bio Base Europe Pilot Plant zal op onze site de CO2 afkomstig van het biomethaanproces via fermentatie omzetten naar acetaat ofwel azijnzuur. Azijnzuur zelf kan in de waterzuivering hergebruikt worden als koolstofbron, maar het kan ook verder gefermenteerd worden tot vetzuren waaruit biodiesel kan geproduceerd worden.

VIERDE ZUIVERINGSSTAP IN OPSTART

Micropolluenten zijn vervuilende stoffen die in kleine concentraties in het afvalwater zitten en toch schadelijk kunnen zijn voor het milieu. Het klassieke zuiveringsproces is niet ontworpen om ze te verwijderen, maar dat zal door nieuwe wetgeving in de toekomst wel verplicht worden. Aquafin en de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) startten een project op om voorbereid te zijn. Op RWZI Aartselaar werd een vierde zuiveringsstap of quaternaire zuivering gebouwd om micropolluenten te verwijderen op grote schaal. De opstelling bestaat uit twee reeds bewezen technieken: ozonbehandeling en een behandeling met actieve kool. Door de twee te combineren, verkleint de totale ecologische voetafdruk. Aquafin onderzoekt de werking, kostprijs en efficiëntie van de nazuivering en de VMM volgt de impact op de waterkwaliteit van de Grote Struisbeek op, die het gezuiverde water ontvangt.

In het najaar begon Aquafin met de gefaseerde opstart van deze quaternaire zuivering die in de eerste maanden van 2024 volledig operationeel zal zijn. Binnen het Interreg Vlaanderen-Nederland-onderzoeksproject ‘Schone Waterlopen’ zal er ook een levenscyclusanalyse worden uitgevoerd om te bepalen in hoeverre het milieu wel degelijk gebaat is bij een quaternaire zuivering. Een relevante piste, want de kostprijs van waterzuivering stijgt er significant door. De intentie van ERSA om de financiering van quaternaire zuiveringen grotendeels te leggen bij producenten die micropolluenten gebruiken, is dan ook te verdedigen.

 Lees meer

INNOVATIE VOOR ENERGIETRANSITIE

Onder het hoofdstuk ‘Operationeel beheer’ beschrijven we hoe we onze eigen hernieuwbare energieproductie uitbreiden door de omzetting van biogas in biomethaan. Daarnaast zette Aquafin in Vlaanderen ook riothermie op de kaart. Bij riothermie wordt er restwarmte onttrokken aan afvalwater en opgewaardeerd voor de koeling of verwarming van gebouwen. Zowel de toepassing op ongezuiverd rioolwater als die op gezuiverd afvalwater wint aan belangstelling. Na een eerste succesvolle implementatie op onze eigen campus in Aartselaar, zal riothermie op rioolwater nog dit jaar in praktijk worden gebracht voor de ontwikkeling van de Keerdoksite in Mechelen en voor de bouw van een nieuw zwembad en gemeentelijk paviljoen in Sint-Niklaas.

Het afgelopen jaar werden de plannen voor de uitrol van riothermie op gezuiverd afvalwater als voedingsbron voor een warmtenet in Deurne concreet. De installatie hiervoor wordt gebouwd in 2024 op onze RWZI Deurne en zal in eerste instantie warmte leveren voor de nabijgelegen Slachthuissite die in ontwikkeling is. Op termijn wordt het warmtenet uitgebreid tot zo’n 8.000 gezinnen. Ook voor een 3-tal andere RWZI’s lopen momenteel besprekingen om de het gezuiverde afvalwater in te zetten als warmtebron.

HEMELWATER OP DE JUISTE PLAATS

Een veranderend klimaat met meer intense regenbuien en lange droogteperiodes brengt specifieke uitdagingen mee voor de samenleving in het algemeen en voor de openbare ruimte in het bijzonder. Ruimte geven aan water en het optimaal benutten, staan centraal in onze visie. Met een vernieuwde service ‘water- en omgevingsadvies’ werken we voor een stad, gemeente of bedrijf een scenario-analyse of een concept uit voor een specifieke locatie. Water neemt dan wel een prominente plek in, toch kijken we holistisch naar de omgeving en zoeken zoveel mogelijk koppelkansen om meerwaarde te creëren voor de buurt én het milieu.

Hemelwater laten infiltreren in de bodem is een goede manier om de grondwatertafel aan te vullen. Op voorwaarde dat het niet vervuild is natuurlijk. Water dat afstroomt van intensief gebruikte wegen of parkings is dat meestal wel. Er kunnen olieresten of partikels van autobanden meespoelen die schadelijk zijn voor de bodem of voor de beek waarin het terechtkomt. In de vernieuwde Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater (ERSA) wordt aandacht gevraagd van de lidstaten voor die effecten. Vandaag zitten de technologieën voor zuivering van afstromend hemelwater nog voornamelijk in een academische fase. Aquafin test wel al enkele systemen uit in de praktijk. Binnen het Europese onderzoeksproject StopUP bijvoorbeeld gaan we na in welke mate een grindfilter in het Antwerpse Brialmontpark het afstromende hemelwater van de Singel zuivert voordat het infiltreert in dit natuurgebied. Deze use case werd gefinancierd met Vlaamse subsidies (‘Groen en blauw in de stad’ – Thematische stadsvernieuwingsprojecten).

EEN EERLIJKE KANS OP ‘COMMONS’

Warmte uit afvalwater, gezuiverd afvalwater (effluent), ruimte voor de ontwikkeling van energieprojecten, … We geven graag iedereen een eerlijke kans om er gebruik van te maken want niemand bezit ze exclusief en dus zijn het zogenoemde ‘commons’. In 2023 werkte Aquafin een methodiek uit om de beschikbaarheid van deze commons open te trekken. Er werden ‘open calls’ gepubliceerd voor de ontwikkeling van windturbines en een batterij-opslagsysteem op onze sites, waarvoor Aquafin zelf het initiatief neemt. Wanneer zich op basis van de potentieelkaarten op onze website geïnteresseerden aanboden voor riothermie of hergebruik van effluent, publiceerden we ‘final calls’. Op die manier kregen ook andere eventueel geïnteresseerde partijen de kans om in te tekenen op het aanbod.

Gezien de groeiende interesse in deze commons, ontwikkelde Aquafin onder de naam ‘AquaMarkt’ een digitaal platform waarop het aanbod is terug te vinden vanaf 2024.

SLIMME STURINGEN: VAN DE TEKENTAFEL NAAR DE PRAKTIJK

De digitalisering zet almaar snellere en grotere stappen, ook bij Aquafin. Nadat we in 2022 de fundamenten legden voor de omvorming van de afvalwateren hemelwaterinfrastructuur tot een ‘slim net’, namen we intussen al enkele concrete toepassingen in gebruik. Of het nu gaat over de aansturing van bufferbekkens om hun functies van hergebruik én berging op elkaar af te stemmen, of de aansturing van onze hernieuwbare energieproductie op basis van vraag en aanbod: telkens zijn het algoritmes in de cloud die data van metingen combineren met externe data zoals neerslagvoorspellingen en energieprijzen. Het resultaat is altijd een efficiëntere inzet van de infrastructuur, ecologisch en/of economisch.

Een voorbeeld is de first flush-sturing die we eind 2023 voor het eerst implementeerden op een pompstation. Aan een first flush gaat een lange droge periode vooraf, waarbij de vaste bestanddelen in het afvalwater bezinken en een sedimentenlaag vormen in de riool. Bij de eerstvolgende felle bui wordt de laag opgewoeld en spoelt het vuil mee. Die plotse, grote concentratie aan vuilvracht kan via een overstort in de waterloop terechtkomen of tot verstoppingen leiden. De first flush-sturing zorgt ervoor dat het afvalwater tijdens een droge periode toch regelmatig wordt opgepompt zodat de sedimentenlaag beetje bij beetje wordt meegevoerd naar de RWZI.

Zorg dragen voor onze mensen

Bij Aquafin zijn we ons ten volle bewust van het belang van het menselijk kapitaal voor de organisatie. Ons HR-beleid is dan ook gericht op het creëren van zinvolle jobs binnen een zorgzame, veilige en gezonde omgeving die bovendien uitnodigt om zich te ontplooien.

DIVERS TALENT AANTREKKEN

Om duurzaam impact te creëren en innovatie te stimuleren, hebben we diverse, heterogene teams nodig en dus een diverse instroom van talent. Dat is één van de redenen waarom we werken aan een inclusieve cultuur met specifieke aandacht voor diversiteit en samenwerking. Tegelijk vinden we gelijke kansen en gelijkwaardigheid erg belangrijk.

Heterogene teams zijn voor ons samengesteld uit mensen met verschillende denkprofielen, achtergronden, persoonlijkheden, ervaring, … Als werkgever willen we een zicht hebben op de talenten en ambities van onze medewerkers en dat ze zelf ook groeien in zelfkennis met het oog op wendbaarheid naar de toekomst toe. Onze Future Proof Skillset gebruiken we als kader om divers talent aan te werven en interne mobiliteit te stimuleren zodat medewerkers worden ingezet op hun talenten en voldoening kunnen halen uit hun job.

In 2023 volgden al onze recruiters een opleiding rond ‘zero bias’ aanwerven en werd de methodiek ook in de praktijk geïmplementeerd.

VINGER AAN DE POLS

Aanwervingen, personeelsadministratie, opleidingen, intern talent stimuleren, … een HR-afdeling heeft heel wat specialisaties. Bij Aquafin zijn die specialisaties georganiseerd in 4 multidisciplinaire HR-klantenteams, die elk het aanspreekpunt zijn voor een specifieke personeelsgroep. Maar ze houden ook actief de vinger aan de pols door intensieve communicatie en feedback met de teams en individuele medewerkers. Door hun nauwe betrokkenheid, zijn ze een echte ‘compagnon de route’ voor elke medewerker.

Ingevulde vacatures

n INTERNE MUTATIES

n NIEUWE AANWERVINGEN

ONTWIKKELING STIMULEREN

Door de voortdurende verbreding en verdieping van onze activiteiten en de digitalisering blijven de uitdagingen evolueren. Voor jobs zoals technieker op een RWZI of projectmanager, organiseren we eigen ‘Academy’s’ omdat de kennis zo specifiek is. Daarnaast faciliteren we ‘een leven lang ontwikkelen’ door verschillende leervormen ter beschikking te stellen en medewerkers inspraak te geven in de samenstelling van opleidingen.

In 2023 volgde meer dan de helft van alle leidinggevenden een opleiding om de groei en talentontwikkeling van hun teamleden te bevorderen.

5,27

GEMIDDELD AANTAL OPLEIDINGSDAGEN PER VTE (VOLTIJDSE EQUIVALENT)

VEILIGE EN GEZONDE WERKOMGEVING

Een veilige werkomgeving, maar ook veiligheidsbewust denken en handelen staan het hele jaar door hoog op de agenda. Het streefdoel is ontegensprekelijk nul ongevallen. In 2023 behaalden we wat dat betreft een beste score ooit met in totaal 256 dagen zonder arbeidsongeval met werkverlet. De waakzaamheid blijft evenwel hoog met jaarlijkse gerichte acties. Zo werden in 2023 bijvoorbeeld werken uitgevoerd die de veiligheid van de slibgistingen en de slibdrogers vergroten en werken we in 2024 verder aan nieuwe richtlijnen voor het werken op hoogte.

Woon-werkverkeer en dienstverplaatsingen blijven grote potentiële risico’s en daarom startte Aquafin in 2023 met een campagne ‘Wijs op weg’ om bij medewerkers een verkeersveilige houding te stimuleren, zowel bij autobestuurders als bij fietsers. De campagne focust op verschillende aspecten zoals zien en gezien worden, rijgedrag en voertuigbeheersing en gebruik van veiligheidstools.

Arbeidsongevallen

Met ons welzijnsbeleid streven we niet alleen fysieke maar ook mentale veiligheid en welzijn na. In een snel veranderende wereld waarin we als organisatie heel wendbaar moeten zijn, willen we de veerkracht van onze medewerkers vergroten. Dat deden we in 2023 bijvoorbeeld door sensibilisering rond deconnectie en het belang van beweging, ergonomie en gezonde voeding. Elk team formuleerde voor zichzelf ook drie doelstellingen voor meer welzijn. Er werden afspraken gemaakt rond werkbaar werk, veiligheid en gezondheid en het creëren van verbinding met elkaar en met de organisatie.

VOOR ONS HR-BELEID

Nadat HR Gala ons in 2022 uitriep tot HR ambassadeur van het jaar, mochten we eind 2023 de ‘Human Strategy Prize’ in ontvangst nemen van ALES, the European Lean Managers Society. De prijs wordt uitgereikt aan het bedrijf dat zich het meest onderscheidt op gebied van HR-initiatieven met een duidelijke impact op de bedrijfsprocessen. We behaalden vorig jaar ook voor de tweede keer op rij het label ‘Baanbrekende Werkgever’, dat staat voor een duurzaam mobiliteitsbeleid en een mensgericht personeelsbeleid.

Corporate sustainability

AMBITIE EN WAARDEN

Aquafin is een door waarden gedreven organisatie. Met onze activiteiten willen we onze visie waarmaken: ‘Propere waterlopen voor de volgende generaties en een leefomgeving in harmonie met water’. Het is onze stip op de horizon, die gericht is op een uitgesproken positieve impact op het milieu en de samenleving. Dat de meeste medewerkers en sollicitanten zich net daardoor aangetrokken voelen tot Aquafin, zegt veel over hoe sterk het onderwerp leeft in de maatschappij.

ONZE 6 KERNWAARDEN VORMEN MEE HET DNA VAN AQUAFIN

Onze klanten kunnen rekenen op onze deskundigheid voor kwaliteitsvolle, gepaste oplossingen. We spelen in op nieuwe trends en uitdagingen en we innoveren om de maatschappelijke meerwaarde van onze activiteiten te maximaliseren. Daarbij verbinden we mensen en organisaties zodat synergieën ontstaan en zorgt onze empathische aanpak ervoor dat we bezorgdheden en behoeften meenemen in ons handelen. We ondernemen actie en trekken nieuwe initiatieven op gang, altijd met de grootste zorg voor het milieu en het klimaat.

ONZE DUURZAAMHEIDSSTRATEGIE

Als organisatie die huishoudelijk afvalwater verzamelt en zuivert vooraleer het in de natuur terechtkomt, heeft onze hoofdopdracht intrinsiek een positieve impact op het milieu. Desondanks hebben de infrastructuur en de processen die daarvoor nodig zijn, een niet te onderschatten ecologische voetafdruk. Allerlei factoren zoals de klimaatverandering, nieuwe vervuilende stoffen in het afvalwater, een groeiende bevolking, … blijven bovendien druk leggen op de waterkwaliteit van beken en rivieren. Werken aan oplossingen voor al deze uitdagingen staat voor ons gelijk aan Groen Doén

In een almaar sneller evoluerende technologische wereld willen we zorg dragen voor mensen. Voor onze eigen medewerkers, maar ook voor die van partnerbedrijven, willen we een veilige, integere werkomgeving creëren met aandacht voor ieders welzijn. Door kennis te delen en ontplooiing te stimuleren, willen we Mensen laten groeien

We zijn als organisatie Eén met onze omgeving en we zijn ons bewust van de impact die we erop kunnen hebben. Zo doen we er alles aan om de hinder van onze werken te beperken, diversifiëren we onze producten en diensten om maatschappelijke transities mee mogelijk te maken en durven we risicobewust duurzame keuzes maken.

In 2023 stelden we onze duurzaamheidsstrategie scherp en bouwden we een governance structuur uit waarbij voor alle thema’s de rollen en verantwoordelijkheden werden verdeeld. Er is bewust voor gekozen om de verantwoordelijkheden rond doelstellingen en KPI’s in de business te leggen. De doelstellingen in het kader van Corporate Sustainability maken deel uit van de bedrijfsdoelstellingen en jaardoelstellingen.

VOORBEREIDING OP CSRD

De Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) houdt 100% van de aandelen van Aquafin. Aangezien PMV de jaarcijfers van Aquafin consolideert, is het PMV die moet voldoen aan de verplichtingen van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Omdat we transparant willen zijn, zullen we echter zelf ook rapporteren volgens de CSRD.

Begin 2024 verrijkten we onze impactanalyse met een dubbele materialiteitsanalyse. Op die manier kunnen we dit jaar bepalen over welke thema’s we jaarlijks zullen rapporteren. Voor het financiële jaar 2024 zullen we alvast de datapunten onder ESRS E1 (climate change) en S1 (own workforce) rapporteren volgens de CSRD.

>

>

>

>

>

>

Financieel verslag

Algemene informatie

HISTORIEK

Aquafin werd in 1990 opgericht door het Vlaamse Gewest met het oog op de realisatie van de Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater. Omdat de zuivering van afvalwater in België een bevoegdheid is van de gewesten, is Aquafin in Vlaanderen verantwoordelijk voor de uitbouw, het beheer en de financiering van de gewestelijke rioolwaterzuiveringsinfrastructuur. De oprichting van de vennootschap kadert in de wetgeving van 26 maart 1971 onder het hoofdstuk “Wet op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging”, die in 2018 werd omgevormd tot Decreet van 18 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid, gecoördineerd op 15 juni 2018.

In 2023 startte Aquafin met een nieuwe samenwerkingsovereenkomst met de Vlaamse Regering en kreeg zo bijkomend een coördinerende rol toegewezen om de bovengemeentelijke investeringen af te stemmen op die van de steden en gemeenten.

Naast de opdracht voor Vlaanderen, biedt Aquafin zijn expertise ook aan Vlaamse steden en gemeenten aan, rechtstreeks of via een structurele samenwerking met drinkwaterbedrijven water-link, De Watergroep en Pidpa. Daarnaast ontwikkelen we methodes om restproducten uit afvalwater te valoriseren en zijn we steeds op zoek naar innovatieve toepassingen om zowel binnen als buiten het bedrijf aan te bieden. Aquafin hanteert de principes van gescheiden boekhouding om de commerciële activiteiten af te zonderen van de activiteiten opgedragen binnen de gewestelijke (bovengemeentelijke) opdracht.

CONTROLE

De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) voert als regulator toezicht uit op de activiteiten die Aquafin uitvoert voor het Vlaamse Gewest. Verder is Aquafin een nv naar privaat recht met een autonome raad van bestuur, auditcomité, revisor, etc.

Volgens de nieuwe samenwerkingsovereenkomst (SWO) wordt de werking van Aquafin resultaatgericht aangestuurd, door middel van door het Vlaamse Gewest oplegde doelstellingen. Aquafin wordt geëvalueerd aan de hand van kritische prestatie-indicatoren. Aquafin heeft een intern controlesysteem uitgewerkt dat toelaat om eenduidig en transparant te rapporteren in het kader van deze resultaatgerichte aansturing. Het controlesysteem is gebaseerd op basisconcepten van het 3-lijnmodel:

1e lijnscontrole

Op dit niveau controleert de business zichzelf. Hiervoor hebben we in samenwerking met Deloitte 114 controleacties gedefinieerd die moeten verzekeren dat goede resultaten worden behaald op de 23 KPI’s. Het betreft o.m. het gebruik van checklists, het opzetten van rapportages en het nemen van steekproeven.

2e lijnscontrole

Op dit niveau wordt de business gecontroleerd door de dienst Portfolio Management, en dit door het uitvoeren van operationele audits. Er worden ook suggesties gedaan over hoe de processen kunnen worden verbeterd. De dienst Portfolio Management is verder ook verantwoordelijk voor het extern rapporteren van de 23 KPI’s.

3e lijnscontrole

Deze controle gebeurt door de dienst Interne Audit door het uitvoeren van assurance audits. In deze audits wordt gecontroleerd of de 114 controleacties correct worden uitgevoerd en accuraat worden gedocumenteerd. Ook wordt bekeken of deze controleacties wel effectief zijn, m.a.w. of ze voldoende en op de juiste manier bijdragen tot het realiseren van de 23 KPI’s. De dienst Interne Audit is ook verantwoordelijk voor de externe rapportering over de effectiviteit van deze controleactiviteiten.

Zoals voorzien in de samenwerkingsovereenkomst zal VMM toezicht houden op de goede en adequate werking van het zelfcontrolesysteem.

FINANCIERING EN FACTURATIE

Aquafin is sedert de nieuwe samenwerkingsovereenkomst zelf verantwoordelijk voor de keuze van bovengemeentelijke investeringsprojecten die het agendeert om de opgelegde doelstellingen te halen. Voordat de projecten op bovengemeentelijke budgetten uitgevoerd worden, oordeelt de Vlaamse Milieumaatschappij over het bovengemeentelijke karakter van het project. Na oplevering van de aannemer kan de Vlaamse Milieumaatschappij tot twee kwartalen nadien steekproefsgewijs projecten controleren. Daarna zijn de gemaakte kosten finaal goedgekeurd en heeft Aquafin contractueel recht op de terugbetaling ervan, gespreid over een periode tot maximaal 30 jaar. Anderzijds stelt Aquafin ook, op basis van LCP-analyses (levenscyclusplannen), een asset management programma voor de bestaande installaties op. De drinkwatermaatschappijen zijn bij decreet verplicht om het drinkwater dat zij leveren, te zuiveren. Zij sloten hiervoor een overeenkomst af met Aquafin, dat de zuiveringstaak van hen overneemt. Aquafin factureert de investeringskosten over de vastgestelde looptijd aan de drinkwatermaatschappijen, net als de werkingskosten van het bedrijf. De drinkwaterbedrijven betalen de facturen van Aquafin met onder andere een toelage uit het Minafonds. Anderzijds rekenen ze het overige deel, momenteel zo’n twee derde van de totale factuur, door aan de consument volgens het principe “de vervuiler betaalt”.

Het budget voor werkingskosten, exclusief financieringskosten, wordt binnen de beheersovereenkomst gerelateerd aan onder andere de verwerkte vuilvracht, het beheerde patrimonium, de behandelde debieten en de investeringsbudgetten. Dit wordt aangevuld met een aantal vaste enveloppes. Het berekende budget is een totaal werkingsbudget voor Aquafin volgens de zogenaamde formule van het prestatiebudget. Daardoor heeft Aquafin de vrijheid om eigen accenten te leggen en het beschikbare prestatiebudget volgens die accenten intern toe te wijzen. Op een aantal enveloppes uit het prestatiebudget wordt een cumulatieve jaarlijkse efficiëntiewinst toegepast.

In de facturatiestroom tussen Aquafin en de drinkwatermaatschappijen is het Vlaamse Gewest co-debiteur. De gefactureerde omzet wordt gespreid over de verschillende Vlaamse drinkwatermaatschappijen, op basis van een verdeelsleutel die jaarlijks wordt opgemaakt door Aquaflanders en die goedgekeurd wordt door de Vlaamse Milieumaatschappij. Omdat Aquafin de uitgaven voor de investeringen gespreid krijgt terugbetaald, moet het bedrijf hiervoor financiering ophalen. Langetermijnfinanciering voor een project is pas mogelijk nadat het intern werd opgeleverd en in de facturatiestroom richting de drinkwatermaatschappijen zit. Deze investeringen op lange termijn houden dus voor de financiers geen bouwrisico in. De financiering op korte termijn tijdens de uitvoering van een project overbrugt Aquafin met eigen middelen, commercial paper, kredietlijnen en general corporate purpose financiering.

SAMENWERKINGSOVEREENKOMST EN AFFECTATIEOVEREENKOMST

De opdrachten van Aquafin zijn vastgelegd in een beheersovereenkomst afgesloten tussen het bedrijf en het Vlaamse Gewest. Het is een overeenkomst met een rollend karakter van 20 jaar die bepaalt dat Aquafin naast de uitbouw, het beheer en de exploitatie van de zuiveringsinfrastructuur ook verantwoordelijk is voor de financiering ervan. De laatste aanpassing aan de overeenkomst dateert van 1 januari 2023.

Tussen het Vlaamse Gewest, Aquafin, de Europese Investeringsbank en Belfius Bank geldt een affectatieovereenkomst, waarbij Belfius Bank optreedt als agent. De overeenkomst bepaalt dat, als Aquafin in financiële moeilijkheden verkeert, de drinkwatermaatschappijen niet langer aan Aquafin moeten betalen voor de zuivering van het door hen geleverde drinkwater maar aan Belfius Bank. Als agent van de affectatieovereenkomst stort Belfius Bank de bedragen nadien door naar de financiers op de (tussentijdse) vervaldag van de financieringsovereenkomsten. Volgens de affectatieovereenkomst moet het uitstaande tegoed dat Aquafin heeft op de drinkwatermaatschappijen altijd groter zijn dan de schuld onder de affectatieovereenkomst, dat is de affectatieratio. De commissaris controleert deze ratio na elke financieringsopname onder de overeenkomst en attesteert dit aan Belfius Bank. Deze bank communiceert de affectatieratio op haar beurt aan de financiers. Voor hen is het ook belangrijk om weten dat wijzigingen aan gespecifieerde artikels van de beheersovereenkomst die een financiële impact hebben, volgens de affectatieovereenkomst eerst ter goedkeuring aan hen moeten worden voorgelegd.

Om toe te treden tot de affectatieovereenkomst, ondertekent de financier samen met Aquafin en Belfius Bank een agentschapsovereenkomst.

Verslag van de raad van bestuur

VERSLAG VAN DE COMMISSARIS

Verslag van de commissaris aan de algemene vergadering van Aquafin NV over het boekjaar afgesloten op 31 december 2023. De Jaarrekening kan teruggevonden worden via de balanscentrale van de Nationale Bank van België.

AQUAFIN NV

Verslag van de commissaris aan de algemene vergadering over het boekjaar afgesloten op 31 december 2023

VERSLAG VAN DE COMMISSARIS AAN DE ALGEMENE VERGADERING VAN AQUAFIN NV OVER HET BOEKJAAR AFGESLOTEN OP 31 DECEMBER 2023

In het kader van de wettelijke controle van de jaarrekening van Aquafin NV (de “Vennootschap”), leggen wij u ons commissarisverslag voor. Dit bevat ons verslag over de jaarrekening en de overige door wet- en regelgeving gestelde eisen. Dit vormt een geheel en is ondeelbaar.

Wij werden benoemd in onze hoedanigheid van commissaris door de algemene vergadering van 18 april 2023, overeenkomstig het voorstel van het bestuursorgaan. Ons mandaat loopt af op de datum van de algemene vergadering die beraadslaagt over de jaarrekening afgesloten op 31 december 2023. Wij hebben de wettelijke controle van de jaarrekening van de Vennootschap uitgevoerd gedurende één boekjaar.

VERSLAG OVER DE JAARREKENING

Oordeel zonder voorbehoud

Wij hebben de wettelijke controle uitgevoerd van de jaarrekening van de Vennootschap, die de balans op 31 december 2023 omvat, alsook de resultatenrekening van het boekjaar afgesloten op die datum en de toelichting, met een balanstotaal van 3.965.178.292 EUR en waarvan de resultatenrekening afsluit met een winst van het boekjaar van 4.877.315 EUR.

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van het vermogen en de financiële toestand van de Vennootschap per 31 december 2023, alsook van haar resultaten over het boekjaar dat op die datum is afgesloten, in overeenstemming met het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel.

Basis voor het oordeel zonder voorbehoud

Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens de internationale controlestandaarden (ISA’s) zoals van toepassing in België. Onze verantwoordelijkheden op grond van deze standaarden zijn verder beschreven in de sectie “Verantwoordelijkheden van de commissaris voor de controle van de jaarrekening” van ons verslag. Wij hebben alle deontologische vereisten die relevant zijn voor de controle van de jaarrekening in België nageleefd, met inbegrip van deze met betrekking tot de onafhankelijkheid.

Wij hebben van het bestuursorgaan en van de aangestelden van de Vennootschap de voor onze controle vereiste ophelderingen en inlichtingen verkregen.

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Overige aangelegenheid

De jaarrekening van de Vennootschap voor het boekjaar afgesloten op 31 december 2022 werd door een andere commissaris gecontroleerd die op 1 april 2023 een oordeel zonder voorbehoud over deze jaarrekening tot uitdrukking heeft gebracht.

Verantwoordelijkheden van het bestuursorgaan voor het opstellen van de jaarrekening

Het bestuursorgaan is verantwoordelijk voor het opstellen van de jaarrekening die een getrouw beeld geeft in overeenstemming met het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel, alsook voor de interne beheersing die het bestuursorgaan noodzakelijk acht voor het opstellen van de jaarrekening die geen afwijking van materieel belang bevat die het gevolg is van fraude of van fouten.

Bij het opstellen van de jaarrekening is het bestuursorgaan verantwoordelijk voor het inschatten van de mogelijkheid van de Vennootschap om haar continuïteit te handhaven, het toelichten, indien van toepassing, van aangelegenheden die met continuïteit verband houden en het gebruiken van de continuïteitsveronderstelling, tenzij het bestuursorgaan het voornemen heeft om de Vennootschap te liquideren of om de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of geen realistisch alternatief heeft dan dit te doen.

Verantwoordelijkheden van de commissaris voor de controle van de jaarrekening

Onze doelstellingen zijn het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid over de vraag of de jaarrekening als geheel geen afwijking van materieel belang bevat die het gevolg is van fraude of van fouten en het uitbrengen van een commissarisverslag waarin ons oordeel is opgenomen. Een redelijke mate van zekerheid is een hoog niveau van zekerheid, maar is geen garantie dat een controle die overeenkomstig de ISA’s is uitgevoerd altijd een afwijking van materieel belang ontdekt wanneer die bestaat.

Afwijkingen kunnen zich voordoen als gevolg van fraude of fouten en worden als van materieel belang beschouwd indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat zij, individueel of gezamenlijk, de economische beslissingen genomen door gebruikers op basis van deze jaarrekening, beïnvloeden.

Bij de uitvoering van onze controle leven wij het wettelijk, reglementair en normatief kader dat van toepassing is op de controle van de jaarrekening in België na. Een wettelijke controle biedt evenwel geen zekerheid omtrent de toekomstige levensvatbaarheid van de Vennootschap, noch omtrent de efficiëntie of de doeltreffendheid waarmee het bestuursorgaan de bedrijfsvoering van de Vennootschap ter hand heeft genomen of zal nemen. Onze verantwoordelijkheden inzake de door het bestuursorgaan gehanteerde continuïteitsveronderstelling staan hieronder beschreven.

Als deel van een controle uitgevoerd overeenkomstig de ISA’s, passen wij professionele oordeelsvorming toe en handhaven wij een professioneel-kritische instelling gedurende de controle.

We voeren tevens de volgende werkzaamheden uit:

•het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat die het gevolg is van fraude of van fouten;

•het bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden die op deze risico’s inspelen en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Het risico van het niet detecteren van een van materieel belang zijnde afwijking is groter indien die afwijking het gevolg is van fraude dan indien zij het gevolg is van fouten, omdat bij fraude sprake kan zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten om transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing;

•het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle, met als doel controlewerkzaamheden op te zetten die in de gegeven omstandigheden geschikt zijn maar die niet zijn gericht op het geven van een oordeel over de effectiviteit van de interne beheersing van de Vennootschap;

•het evalueren van de geschiktheid van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van de door het bestuursorgaan gemaakte schattingen en van de daarop betrekking hebbende toelichtingen;

•het concluderen of de door het bestuursorgaan gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is, en het concluderen, op basis van de verkregen controleinformatie, of er een onzekerheid van

materieel belang bestaat met betrekking tot gebeurtenissen of omstandigheden die significante twijfel kunnen doen ontstaan over de mogelijkheid van de Vennootschap om haar continuïteit te handhaven. Indien wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij ertoe gehouden om de aandacht in ons commissarisverslag te vestigen op de daarop betrekking hebbende toelichtingen in de jaarrekening, of, indien deze toelichtingen inadequaat zijn, om ons oordeel aan te passen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van ons commissarisverslag. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat de Vennootschap haar continuïteit niet langer kan handhaven;

•het evalueren van de algehele presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening, en van de vraag of de jaarrekening de onderliggende transacties en gebeurtenissen weergeeft op een wijze die leidt tot een getrouw beeld.

Wij communiceren met het bestuursorgaan onder meer over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante controlebevindingen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing die wij identificeren gedurende onze controle.

OVERIGE DOOR WET- EN REGELGEVING

GESTELDE EISEN

Verantwoordelijkheden van het bestuursorgaan

Het bestuursorgaan is verantwoordelijk voor het opstellen en de inhoud van het jaarverslag, voor het naleven van de wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften die van toepassing zijn op het voeren van de boekhouding, alsook voor het naleven van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen en van de statuten van de Vennootschap.

Verantwoordelijkheden van de commissaris

In het kader van onze opdracht en overeenkomstig de Belgische bijkomende norm (herziene versie 2020) bij de in België van toepassing zijnde internationale controlestandaarden (ISA’s), is het onze verantwoordelijkheid om, in alle van materieel belang zijnde opzichten, het jaarverslag, alsook de naleving van bepaalde verplichtingen uit het Wetboek van vennootschappen en verenigingen en van de statuten te verifiëren, alsook verslag over deze aangelegenheden uit te brengen.

Aspecten betreffende het jaarverslag

Na het uitvoeren van specifieke werkzaamheden op het jaarverslag, zijn wij van oordeel dat dit jaarverslag overeenstemt met de jaarrekening voor hetzelfde boekjaar en is opgesteld overeenkomstig de artikelen 3:5 en 3:6 van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen.

In de context van onze controle van de jaarrekening, zijn wij tevens verantwoordelijk voor het overwegen, in het bijzonder op basis van de kennis verkregen in de controle,

of het jaarverslag een afwijking van materieel belang bevat, hetzij informatie die onjuist vermeld is of anderszins misleidend is. In het licht van de werkzaamheden die wij hebben uitgevoerd, dienen wij u geen afwijking van materieel belang te melden.

Vermelding betreffende de sociale balans

De sociale balans neer te leggen bij de Nationale Bank van België overeenkomstig artikel 3:12, § 1, 8° van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen, bevat, zowel qua vorm als qua inhoud alle door dit Wetboek voorgeschreven inlichtingen, waaronder deze betreffende de informatie inzake de lonen en de vormingen en bevat geen van materieel belang zijnde inconsistenties ten aanzien van de informatie waarover wij beschikken in het kader van onze opdracht.

Vermeldingen betreffende de onafhankelijkheid

Ons bedrijfsrevisorenkantoor en ons netwerk hebben geen opdrachten die onverenigbaar zijn met de wettelijke controle van de jaarrekening verricht, en ons bedrijfsrevisorenkantoor is in de loop van ons mandaat onafhankelijk gebleven tegenover de Vennootschap.

Andere vermeldingen

•Onverminderd formele aspecten van ondergeschikt belang, werd de boekhouding gevoerd in overeenstemming met de in België van toepassing zijnde wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften.

•De resultaatverwerking, die aan de algemene vergadering wordt voorgesteld, stemt overeen met de wettelijke en statutaire bepalingen.

•Wij dienen u geen verrichtingen of beslissingen mede te delen die in overtreding met de statuten of het Wetboek van vennootschappen en verenigingen zijn gedaan of genomen.

•Wij hebben de vermogensrechtelijke gevolgen voor de Vennootschap van de beslissing betreffende het belangenconflict zoals beschreven in de besluiten van het bestuursorgaan beoordeeld en achten het voldoende dat de situatie in het jaarverslag werd toegelicht.

Zaventem, 28 maart 2024

BDO Bedrijfsrevisoren BV

Commissaris

Vertegenwoordigd door Bert Kegels*

Bedrijfsrevisor

*Optredend voor een vennootschap

BDO Bedrijfsrevisoren BV

Commissaris

Vertegenwoordigd door Ignace Robberechts*

Bedrijfsrevisor

*Optredend voor een vennootschap

Belangrijkste risico’s en onzekerheden

Er zijn geen substantiële risico’s en onzekerheden met betrekking tot het boekjaar.

Belangrijkste gebeurtenissen tijdens het boekjaar

OPRICHTING DOCHTERBEDRIJF ‘AQCELERATOR’

Aquafin besliste in 2023 om een tweede dochterbedrijf op te richten. Aqcelerator is een venturing vennootschap die in een eerste fase zal participeren als investeerder in projecten die verband houden met de realisatie van projecten rond gezuiverd afvalwater, bijvoorbeeld warmterecuperatie en opwaardering naar proceswater, koelwater,… voor industriële toepassing. Deze nieuwe entiteit werd op 8 februari 2024 opgericht.

STRUCTURELE SAMENWERKING

MET DRINKWATERBEDRIJF PIDPA

In juni ondertekenden Aquafin en drinkwatermaatschappij Pidpa een samenwerkingsovereenkomst voor gemeentelijk rioolbeheer. Op dat moment werkten we al samen in vier gemeenten waar Pidpa rioolbeheerder is. Op 1 januari 2024 kwamen daar ook de 41 overige gemeenten bij waar Pidpa al rioolbeheerder is. In de toekomst zal ook enkel nog de structurele samenwerkingsvorm aangeboden worden binnen het werkingsgebied van Pidpa, zoals dat ook het geval is met de andere twee drinkwaterbedrijven waarmee we een structurele samenwerking hebben: water-link en De Watergroep.

GOEDKEURING EENMALIG EXTRA OPLEVERINGSBUDGET

VOOR DE BOUW VAN 2 NIEUWE SLIBDROGERS

Op het budgetoverleg met het Vlaamse Gewest en de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) in juni werd goedkeuring gegeven voor het toekennen van een eenmalig extra opleveringsbudget van 120 miljoen euro voor de bouw van twee nieuwe slibdrogers op restwarmte. De opstart van de banddrogers is voorzien in 2027, zij zullen de drie bestaande verouderde slibdrogers vervangen. Door het gebruik van nieuwe technologie zal Aquafin 15% minder energie verbruiken. Aangezien beide drogers zullen werken op restwarmte van naburige bedrijven, daalt onze CO2-uitstoot op dat moment met 17.000 ton per jaar.

Voor Vlaanderen is de bouw van de nieuwe slibdrogers budgetneutraal omdat de investering deels wordt gefinancierd door de uitgespaarde aankoop van gas en deels door het Energiefonds over de periode 2027-2039. Het Energiefonds wordt beheerd door het Vlaamse Gewest en wordt aangevuld met de waarde van gerealiseerde energiebesparingen door Aquafin, waarmee we nieuwe energiebesparende investeringen kunnen uitvoeren.

MOODY’S BEVESTIGT KREDIETWAARDIGHEID

In zijn jaarlijkse screening bevestigde ratingbureau Moody’s in 2023 de langetermijnrating van Aquafin Aa3 – stable outlook. Ook de kortetermijnrating blijft behouden op P-1. De kredietwaardigheid van Aquafin volgt maximaal de rating van het Vlaamse Gewest.

12E LENING MET EIB AFGESLOTEN

In april ondertekenden Aquafin en de Europese Investeringsbank (EIB) een nieuwe financieringsovereenkomst voor een totale waarde van 200 miljoen euro. Het is alweer de 12e lening die Aquafin afsluit met de EIB sinds het begin van de samenwerking in 1994. Dat betekent dat de EIB tot nu al 2 miljard euro investeerde in de Vlaamse rioolwaterzuiverings- en hemelwaterinfrastructuur. De nieuwe financieringsovereenkomst toont aan dat we ook na de implementatie van de nieuwe samenwerkingsovereenkomst met het Vlaamse Gewest nog steeds kunnen rekenen op de EIB al belangrijke financier.

Controle van de vennootschap

In 2023 werd het mandaat van de commissaris door de algemene vergadering – op voordracht van de raad van bestuur – toegewezen aan BDO voor een periode van 3 jaar, meer specifiek voor de boekjaren 2023, 2024 en 2025.

De vergoeding van de commissaris voor de statutaire controle over de jaarrekening van de vennootschap bedraagt 53.150 euro (exclusief btw, exclusief gebruikelijke kosten) en wordt jaarlijks geïndexeerd. De attestering van de financiële convenanten in de kredietdocumentatie is opgenomen in dit bedrag.

In het kader van de controle op de EMIR rapportering – opgedragen door de FSMA – werd in 2023 aan de commissaris in zijn hoedanigheid van statutaire auditor een opdracht toevertrouwd. Deze prestaties zullen in regie gefactureerd worden.

Daarnaast werd eind 2023, in het kader van Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), een bijzondere opdracht toegekend aan de commissaris of personen met wie hij beroepshalve samenwerkt.

Aandeelhoudersstructuur en kruisparticipaties

De Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) bezit alle aandelen van Aquafin. Er bestaan geen kruisparticipaties.

Bijkantoren

Er zijn geen bijkantoren.

Gebeurtenissen na balansdatum

Er hebben zich geen materiële gebeurtenissen voorgedaan na balansdatum.

Belangenconflict

Er hebben geen gebeurtenissen plaatsgevonden waarbij een strijdig belang van vermogensrechtelijke aard werd vastgesteld bij de bestuurders overeenkomstig artikel 7:96 WVV.

Commentaar bij de balans

MATERIËLE VASTE ACTIVA

De cumulatieve investeringen per categorie worden hieronder aan boekwaarde weergegeven:

IN DUIZEND EURO

Zoals bepaald in de beheersovereenkomst verzamelt Aquafin in Vlaanderen het huishoudelijke afvalwater in hoofdriolen die naar zuiveringsinstallaties leiden waar het gezuiverd wordt. Daarvoor bouwt Aquafin eerst de noodzakelijke bovengemeentelijke infrastructuur uit: collectoren voor afvalwater, pompstations en rioolwaterzuiveringsinstallaties. Daarnaast voert Aquafin de projecten uit die het Vlaamse Gewest opdraagt in het kader van het Lokaal Pact met de gemeenten. Deze Lokaal Pact projecten volgen dezelfde procedures als de bovengemeentelijke projecten.

De toename van de materiële vaste activa is een gevolg van de netto-aangroei van de investeringen in de waterzuiveringsinfrastructuur, uitgevoerd in opdracht van het Vlaamse Gewest. Onder waterzuiveringsinfrastructuur vallen de hierboven genoemde collectoren voor afvalwater, pompstations en rioolwaterzuiveringsinstallaties. Het gaat om alle reeds opgeleverde investeringsprojecten vanaf de eerste oplevering in 1992 tot het einde van het afgesloten boekjaar. In 2023 werden er voor 214,2 miljoen euro nieuwe projecten opgeleverd. Er werd dit jaar ook voor 181,2 miljoen euro aan afschrijvingen geboekt en voor 5,7 miljoen euro in terreinen geïnvesteerd.

Onder de nog niet opgeleverde projecten, inclusief terreinen zijn alle gemaakte kosten opgenomen voor de bovengemeentelijke projecten in uitvoering. Het gaat om projecten in ontwerpfase, aanbestede projecten of al gegunde projecten waarvan de gemaakte kosten in hoofdzaak betrekking hebben op de boekhoudkundige klasse 27 – activa in aanbouw en vooruitbetalingen – maar ook gedeeltelijk op de boekhoudkundige klasse 22 – terreinen en gebouwen – wat betreft het gedeelte terreinen. Op de activa in aanbouw wordt niet afgeschreven.

In 2023 was er een toename van 22,7% tot 457 miljoen euro van de nog niet opgeleverde projecten onder klasse 27. Voor de uitbouwprojecten is er een toename in de aanbestedingen met 27,2%. Deze stijging is enerzijds het gevolg van de toename van het opleveringsbudget en anderzijds het gevolg van prijsstijgingen. Voor asset management werd er voor 55,6 miljoen euro opgeleverd in 2023 en werd er voor 56 miljoen euro toegevoegd aan activa in aanbouw. In 2023 werd er voor 8,2 miljoen aan energiefondsprojecten opgeleverd en werd er voor 7,7 miljoen euro toegevoegd aan activa in aanbouw.

IN DUIZEND EURO

In 1994 kreeg Aquafin, in het kader van de beheersovereenkomst, het gebruiksrecht over de installaties die waren gebouwd in de periode die de oprichting van Aquafin voorafging en eigendom waren van de Vlaamse Milieumaatschappij. In de daaropvolgende jaren werden deze installaties niet enkel geëxploiteerd door Aquafin, maar ook uitgebreid en gerenoveerd. Aangezien het beheer van eenzelfde patrimonium door zowel Aquafin als de Vlaamse Milieumaatschappij inefficiënt is, besliste de Vlaamse Regering om de installaties en bijhorende gronden door Aquafin te laten overkopen. Deze aankopen vonden plaats vanaf 2010 en zijn als aankopen VMM activa opgenomen onder de materiële vaste activa. In 2023 werd op deze activa voor 15 miljoen euro afgeschreven. Daarnaast werd een gedeelte van het terrein van RWZI Hamme verkocht waardoor het vast actief verder daalt met 20,5 duizend euro.

Hydronautstudies zijn studies die worden uitgevoerd om tot een correct ontwerp te komen van het gerelateerde bovengemeentelijke investeringsproject en worden bijgevolg geactiveerd. Ook voor het beheer van bestaande infrastructuur worden hydronautstudies uitgevoerd. In 2023 werd er enerzijds voor 3,4 miljoen euro geïnvesteerd en anderzijds ook voor 3,4 miljoen euro afgeschreven.

Investeringen hoofdkantoor en operations betreffen investeringen in hardware, software, labo-uitrusting, meubilair, materialen en uitrusting nodig voor de werking van het hoofdkantoor en overkoepelende operationele activiteiten welke niet bestemd zijn voor één specifieke installatie.

In 2023 werd 0,4 miljoen euro geïnvesteerd in de renovatie van geëxploiteerde gebouwen en 1,3 miljoen euro afgeschreven op bestaande gebouwen. Hiervan heeft 0,8 miljoen euro betrekking op de Campus.

Daarnaast werd in 2023 4,2 miljoen euro geïnvesteerd in harden software, 2,1 miljoen euro in materiaal en uitrusting en labotoestellen en 0,2 miljoen euro in meubilair. In totaal werd op deze posten 4,1 miljoen euro afgeschreven.

In het kader van de rol van Asset Manager van Vlaanderen, werd het takenpakket van Aquafin uitgebreid met o.a. de overname van het overstortmeetnet van VMM. In 2023 werden overstortmeettoestellen aangekocht en geplaatst ter waarde van 1,2 miljoen euro waarop 0,2 miljoen euro werd afgeschreven.

Naast bovengemeentelijke infrastructuur bestaat de activa van Aquafin ook voor een klein deel uit gemeentelijke infrastructuur In het kader van de contracten met de gemeenten kan Aquafin zogenaamde transportdiensten op zich nemen. Onder deze contracten zorgt Aquafin voor de nodige investeringen en biedt het bedrijf de gemeente of intercommunale de mogelijkheid om afvalwater via deze riolen te transporteren gedurende de looptijdtijd van het contract (15 jaar) waarna de activa wordt overgedragen aan de gemeente of intercommunale. De lichte daling in 2023 is enerzijds het gevolg van 2,5 miljoen euro aan afschrijvingen verwerkt op de gemeentelijke infrastructuur. En anderzijds de activering van een nieuw project voor de gemeente Kapellen ter waarde van 2,4 miljoen euro.

FINANCIËLE VASTE ACTIVA

De financiële vaste activa bestaan in hoofdzaak uit de meerderheidsparticipatie van Aquafin in Aquaplus. Sinds 2022 is Aquafin 100% aandeelhouder van Aquaplus. De waardering in de boeken van Aquafin wordt jaarlijks aangepast aan het eigen vermogen van Aquaplus.

De aandelen die Aquafin heeft in Synductis en Riopact worden weergegeven in Overige deelnemingen

In het kader van de Call Groene Stroom ontving Aquafin in 2022 een subsidie voor de ondersteuning van middelgrote installaties op basis van zonne-energie en kleine en middelgrote windturbines. In ruil moest Aquafin 7,5% waarborg storten van het toegekende steunbedrag en minstens 2.000 euro. In 2023 werd 11 duizend euro waarborg teruggestort uit de deposito en consignatiekas met betrekking tot Call Groene Stroom.

VOORRADEN EN BESTELLINGEN IN UITVOERING

Buiten de taken in opdracht van het Vlaamse Gewest (die 87% van onze activiteiten omvatten) toegekend via de beheersovereenkomst, kunnen steden en gemeenten voor rioleringstaken een beroep doen op Aquafin, dat daartoe een specifiek aanbod heeft ontwikkeld. Zij kunnen hiertoe ofwel rechtstreeks een concessieovereenkomst afsluiten met Aquafin, ofwel onrechtstreeks beroep doen op Aquafin via één van de samenwerkingsverbanden die Aquafin heeft afgesloten. Naast de lopende partnerships met water-link en De Watergroep startte Aquafin in 2023 ook een structurele samenwerking met drinkwatermaatschappij Pidpa. En werd er specifiek voor Aalst een overeenkomst gesloten met Farys.

De werken die in dit kader gestart maar nog niet voltooid zijn, worden opgenomen onder de rubriek bestellingen in uitvoering In 2023 werden 90 projecten opgeleverd ter waarde van 57,0 miljoen euro.

De toename van de bestellingen in uitvoering is een gevolg van de groei in het orderboek in combinatie met de sterk gestegen aannemingsprijzen.

VORDERINGEN OP TEN HOOGSTE ÉÉN JAAR

Vorderingen op ten hoogste één jaar omvatten handelsvorderingen en overige vorderingen

Het saldo van Handelsvorderingen wordt bepaald door de timing van facturatie aan onze klanten en het moment van betaling door onze klanten. Per einde 2023 dalen de handelsvorderingen van 94,2 miljoen euro naar 34,1 miljoen euro.

De daling van 60,1 miljoen euro (inclusief BTW) op klanten is hoofdzakelijk het gevolg van de extra doorfacturatie eind 2022 van 54,7 miljoen euro werkingskosten met betrekking tot 2022 en de facturatie van de afrekening van de werkingsuitgaven met betrekking tot 2021 voor 12,6 miljoen euro. Beide doorfacturaties werden in december 2022 aan de drinkwatermaatschappijen gefactureerd en bijgevolg nog niet vereffend per 31 december 2022. Eind 2023 stonden deze vorderingen niet meer open waardoor het saldo daalt.

Overige vorderingen bestaat uit terug te vorderen BTW en terug te vorderen belastingen. Deze stijgen van 3,7 miljoen euro naar 16 miljoen euro.

De voornaamste oorzaak hiervoor is een te recupereren BTW van 12,7 miljoen euro in 2023. In 2022 was er een positie te betalen BTW van 5 miljoen euro, als gevolg van de extra verkoopfacturatie van werkingskosten en investeringsuitgaven aan de drinkwatermaatschappijen, in december 2022, ter waarde van 67,3 miljoen euro inclusief BTW.

GELDBELEGGINGEN EN LIQUIDE MIDDELEN

Door de sterk gestegen rente in 2023 is Aquafin omgeschakeld van een methodiek van ‘vermijden van negatieve rentes’ naar een methodiek van ‘actief cash management’ waarbij de tijdelijke cashoverschotten actief beheerd worden en maximaal – op een veilige en met een voldoende liquide karakter – belegd worden.

Hierdoor daalt de post Geldbeleggingen en liquide middelen met 4,7 miljoen euro van 9,6 miljoen euro naar 4,9 miljoen euro.

OVERLOPENDE REKENINGEN VAN HET ACTIEF

De post aankopen VMM activa met eigen vermogen omvat de opbouw van de vordering die is ontstaan naar aanleiding van activa die Aquafin sinds 2010 van de Vlaamse Milieumaatschappij heeft overgekocht (meer info hierover bij Materiële vaste activa – aankopen VMM activa). Deze aankopen financiert Aquafin gedeeltelijk met vreemd vermogen en gedeeltelijk met eigen vermogen. De aankopen via eigen vermogen worden niet doorgerekend aan de drinkwatermaatschappijen, maar zullen bij een eventueel einde van de beheersovereenkomst, die een rollend karakter van 20 jaar heeft, in één keer worden gefactureerd. De vordering die hierdoor ontstaat, wordt jaarlijks met 1/20ste van de aanschafwaarde van de activa verhoogd en wordt geboekt op het overlopend actief.

De Overige over te dragen kosten zijn kosten die Aquafin in 2023 heeft ontvangen maar welke geheel of gedeeltelijk betrekking hebben op 2024. Het gaat hier voornamelijk over onderhoudscontracten, licentiekosten of vooruitbetaalde huur of intresten.

In het kader van de contracten met de gemeenten neemt Aquafin transportdiensten (cfr. Materiële vaste activa – gemeentelijke activiteiten) op zich, waarbij op vraag van de gemeenten een systeem van betalingsmodaliteiten kan uitgewerkt worden. De post gemeentelijke projecten weerspiegelt het positieve verschil tussen de afschrijvingen op de gemeentelijke projecten en het aflossingsdeel van de onderliggende leningen dat gefactureerd wordt aan de gemeenten. Op deze manier worden tussentijds kosten en opbrengsten in evenwicht gehouden.

De toe te rekenen opbrengsten omvat de toekenning van het resultaat over 2023 dat voortkomt uit een samenwerkingsverband voor gemeentelijke rioleringsactiviteiten tussen Aquafin en De Watergroep genaamd Riopact. Hierbij geven beide partijen 50% van hun resultaat af aan elkaar. Aquafin rondde het boekjaar af met een winst van 1,7 miljoen euro en De Watergroep behaalde een resultaat van 183 duizend euro. De verdeling van de winst wordt verwerkt als een op te maken creditnota van 1,7 miljoen euro en een te ontvangen vergoeding van 938 duizend euro.

De over te dragen rentelasten zijn hoofdzakelijk het gevolg van de uitgifte van commercial paper, waarbij de rentevergoeding voor de volledige looptijd reeds betaald wordt op het moment van uitgifte.

Ter indekking van het renterisico sluit Aquafin voor bepaalde leningen rente-indekkingscontracten af, binnen het door de raad van bestuur goedgekeurde beleid. Om een resultaatmeting voor de indekking mogelijk te maken, wordt er per indekkingsstrategie een benchmark vastgelegd.

IN DUIZEND EURO

Als de rentelasten van de benchmark lager zijn dan de som van de rentelasten van de onderliggende lening en de fixing van de bijhorende indekkingsinstrumenten, wordt dit verschil geboekt als financiële kost. Aangezien de rente zes maanden voor betaaldatum vastgelegd wordt en dus ook de afwijking ten opzichte van de benchmark gekend is en aldus geboekt wordt, vindt bij afsluiting een pro rata boeking plaats op de toe te rekenen intresten rentemanagement. Dankzij optimalisaties van een groot aantal van onze indekkingen in de voorbije jaren, zijn de resultaten van het rentemanagement positief en leidt dit niet tot financiële kosten die op de toe te rekenen intresten rentemanagement geprorateerd moeten worden. Daarnaast worden de financiële kosten, die het verschil zijn tussen de benchmark en de rentelasten van de lening en als intrestcorrectie rentemanagement in het resultaat zijn geboekt, ook via deze overlopende rekening geprorateerd. De rentevoeten van de leningen bestaan uit een euribor-rente verhoogd met een marge. In 2023 zijn de euribor-rentes sterk gestegen en ligt de benchmarkrente lager dan de rente van de lening. Dit maakt dat er per eind 2023 geen toe te rekenen intresten met betrekking tot rentemanagement op het actief zijn.

EIGEN VERMOGEN

Het kapitaal van Aquafin bedraagt momenteel 298 miljoen euro. Het kapitaal bestaat uit 1.001.613 aandelen die niet-beursgenoteerd zijn en is volledig volgestort.

Als gevolg van een nieuwe schatting van de gronden Dijkstraat en Ingberthoeveweg werd er in 2021 een herwaarderingsmeerwaarde van 1,8 miljoen euro geboekt.

De reserves bestaan uit de wettelijke reserve en de beschikbare reserve.

De wettelijke reserve wordt jaarlijks aangevuld totdat die gelijk is aan 10% van het kapitaal. Volgens artikel 7:211 WVV wordt jaarlijks 5% van de winst na belasting gereserveerd.

Indien de algemene vergadering de voorgestelde winstverdeling voor boekjaar 2023 aanvaardt, wordt de wettelijke reserve met 244 duizend euro verhoogd tot 16.344 duizend euro en het resterende resultaat van 426 duizend euro toegevoegd aan overgedragen winst.

KAPITAALSUBSIDIES

In 1992 ontving Aquafin een advies van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen waarbij de toelating werd verleend om de post kapitaalsubsidies afwijkend van de gangbare interpretatie in te vullen. Deze rubriek weerspiegelt de impact van het verschil tussen terugbetalings- en afschrijvingstermijn van de opgeleverde bovengemeentelijke projecten. Het terugbetalingsritme van deze projecten loopt immers niet volledig gelijk met het afschrijvingsritme, waardoor een mismatch ontstaat tussen kosten en gerelateerde opbrengsten. Het gaat met andere woorden om vooruitbetaalde afschrijvingen.

De door Aquafin verworven terreinen worden niet afgeschreven en onmiddellijk terugbetaald.

We merken dat alle posten stijgen met uitzondering van bouwkunde. Bouwkunde werd tot 2008 over 15 jaar gefactureerd en op 33 jaar afgeschreven. Vanaf 2009 wordt de categorie bouwkunde gefactureerd over 30 jaar en is de terugbetalingstermijn van de nog openstaande bedragen aangepast, wat maakt dat jaarlijks facturatiebedrag gehalveerd werd. Naarmate de tijd vordert zullen dus steeds meer projecten volledig gefactureerd zijn en wordt er enkel nog afschreven waardoor het bedrag aan kapitaalsubsidies opnieuw verkleint.

Het verschil tussen terugbetalings- en afschrijvingstermijn is als volgt samengesteld:

IN DUIZEND EURO

VOORZIENINGEN VOOR RISICO’S EN KOSTEN

De belangrijkste mutaties in de voorzieningen voor risico’s en kosten kunnen teruggebracht worden naar deze voor bovengemeentelijke projectkosten, mogelijk verworpen werkingskosten en personeelsgerelateerde provisies.

De provisie voor bovengemeentelijke projectkosten (3.092 duizend euro) heeft enerzijds betrekking op risico’s tijdens uitvoering en projecten die omwille van een vertraagde/uitgestelde uitvoering van gemeentelijke projecten niet kunnen opgeleverd worden omdat deze nog onvoldoende renderen (2.609 duizend euro). Anderzijds worden provisies aangelegd gerelateerd aan de inhouding van projectkosten die na oplevering nog worden geregistreerd, de zogenaamde nagekomen kosten (483 duizend euro). De afname van de provisie wordt voornamelijk verklaard door de oplevering van twee projecten, in 2023, ter waarde van 1.383 duizend euro.

Mogelijk verworpen werkingskosten zijn werkingskosten waarbij de mogelijkheid bestaat dat deze niet vergoed zullen worden volgens de beheersovereenkomst. Enerzijds daalt de provisie met 532 duizend euro doordat de in 2022 voorziene kosten, op het budgetoverleg in april 2023 werden goedgekeurd. Deze provisie had hoofdzakelijk betrekking op de vergoeding voor transport- en verwerkingskosten als gevolg van het stilleggen van de droger van Leuven en het overschakelen van gas naar mazout in Houthalen binnen het gasafschakelplan geïnitieerd door Vlaanderen. Anderzijds werd er een bijkomende nieuwe provisie aangelegd van 11 duizend euro naar aanleiding van de bemerkingen van VMM op de financiële verslagen van Aquafin.

IN DUIZEND EURO

Voor juridische geschillen wordt een provisie aangelegd, ter waarde van een redelijke inschatting van de claim, wanneer de kans waarschijnlijk is dat Aquafin het geschil verliest. Per 31 december 2023 bedraagt de provisie voor juridische geschillen 518 duizend euro voor 67 geschillen. In 2023 registreerden we 21 nieuwe zaken en konden 20 dossiers afgesloten worden.

In uitvoering van de adviezen van de boekhoudkundige normen wordt elk jaar een provisie aangelegd voor de verwerkingskost van het slib dat zich in de buffers bevindt. Dit zijn de voorzieningen voor slibbuffers

Voorziening voor brugpensioenen is gedaald met 8 duizend euro. Dit enerzijds doordat er minder werknemers in aanmerking komen voor dit stelsel ten gevolge van de strengere regelgeving van de overheid, anderzijds verkleint elk jaar de kloof tussen SWT en effectief pensioen voor de mensen die nog wel in aanmerking komen.

Voor verzekeringsdossier KLIP Turnhout werd een provisie van 8 duizend euro voorzien of de waarde van de vrijstelling van de beroepsaansprakelijkheidspolis.

De provisie overige omvat verschillende provisies waaronder 290 duizend euro provisie aangelegd voor digitale vervoersdocumenten, 1,2 mio euro in het kader van het afschakelplan voor slibverwerking Brugge, 330 duizend euro provisie ontslagvergoeding en 163 duizend euro gelinkt aan een fraudedossier.

SCHULDEN OP MEER DAN ÉÉN JAAR, INCLUSIEF HET GEDEELTE DAT BINNEN HET JAAR VERVALT

Ter financiering van onze bovengemeentelijke investeringsuitgaven die de drinkwatermaatschappijen gespreid terugbetalen, werd in 2023 bijkomend 195,0 miljoen euro opgenomen onder affectatie. De affectatieratio die hieruit voortvloeit, waarbij de resterende aanspraken op de drinkwatermaatschappijen worden afgezet tegenover de bankschulden onder affectatie, bedraagt op het einde van het boekjaar 2023 1,17 (deze dient steeds groter dan 1 te zijn).

Voor de dagelijkse bedrijfswerking doet Aquafin enerzijds beroep op financiering met een middellange looptijd om renteschommelingen te beperken en anderzijds op korte termijnkredieten en commercial paper om in te kunnen spelen op fluctuaties in de werken in uitvoering van investeringsprojecten. Het bedrag van deze bankschulden voor general purpose steeg als gevolg van nieuwe opnames ten belope van 55 miljoen euro en aflossingen met 25,5 miljoen euro zoals voorzien in het aflossingsschema.

Op vraag van de gemeenten kan in het kader van onze gemeentelijke activiteiten een systeem van betalingsmodaliteiten worden uitgewerkt. In 2023 werd in dit kader een nieuwe lange termijnfinanciering aangegaan voor 2.355 duizend euro. Door een hoger bedrag aan aflossingen op bestaande financieringen is er netto sprake van een kleine afbouw.

FINANCIËLE SCHULDEN OP TEN HOOGSTE ÉÉN JAAR

De financiering op korte termijn wordt in hoofdzaak aangewend om de werken in uitvoering vóór oplevering te financieren. Binnen het commercial paper programma ter waarde van 500 miljoen euro, waarvan 385 miljoen euro beschikbaar voor korte termijn financiering, stond er per 31 december 2023, 54 miljoen euro van dit schuldpapier open. Het uitstaand saldo hangt af van verschillende factoren en betreft slechts een momentopname. De daling kan evenwel in grote mate verklaard worden door een vervroegde herfinanciering van middellange termijnfinancieringen die in 2024 vervalt t.b.v. 55 miljoen euro.

In het kader van het rentemanagement gebeuren fixings altijd 6 maanden voor betaaldatum. Gedurende deze periode wordt het saldo van de schulden en vorderingen die het gevolg zijn van deze fixings opgenomen als een financiële schuld op korte termijn. De daling is te danken aan een verdere stijging van de kortetermijnrente in 2023. Aquafin is in swapcontracten de ontvangende partij van deze vlottende rentevoet en de betaler van de langetermijnrente. Over alle swapcontracten heen heeft Aquafin een vordering van 4.585 duizend euro op de tegenpartijen van de indekkingscontracten.

Binnen de bestaande kredietlijnen ten bedrage van 465 miljoen euro, inclusief het gesyndiceerde krediet, liep er per 31 december 2023 een straight loan ter financiering van gemeentelijke werken in uitvoering ten belope van 3,7 miljoen euro.

HANDELSSCHULDEN

Te ontvangen facturen omvat ramingen voor reeds geleverde goederen en diensten, waarvoor de factuur nog niet is ontvangen of verwerkt. Het verschil van 3 miljoen euro tussen beide boekjaren wordt voornamelijk verklaard door een provisies te ontvangen facturen met betrekking tot hardware (0,6 miljoen euro), investeringen Asset Management (0,7 miljoen euro), bouwkundig onderhoud (0,5 miljoen euro) en erelonen IT, labo en kosten extern onderzoek (0,9 miljoen euro).

De post leveranciersschulden is met 20,7 miljoen euro gestegen ten opzichte van vorig jaar. Deze heeft voornamelijk betrekking op energieleverancier VEB. Per einde 2023 werden de facturen van de maanden oktober en november ontvangen en verwerkt (openstaand saldo eind 2023 19,8 miljoen euro). Per einde 2022 werden de facturen over de maand november pas begin januari 2023 ontvangen waardoor het openstaand bedrag dus de helft lager lag (openstaand saldo eind 2022 5,5 miljoen euro). Bovendien was november 2023 een extreem natte maand met zeer hoge verbruiken wat verbruiksmaand november 2023 een extra zware maand maakte qua facturaties.

De post op te maken creditnota’s drinkwatermaatschappijen reflecteert het verschil tussen de budgetramingen werkingskosten – ramingen waarop de voorschotfacturen aan de drinkwatermaatschappijen zijn gebaseerd – en de eindfactuur van Aquafin, op basis van de effectief geleverde prestaties en afrekening van het vergoedingsmodel voor werkingskosten.

In 2023 resulteerde de eindafrekening van het vergoedingsmodel 2022 in een creditnota van 36,2 miljoen euro, daar waar over 2023 een provisie op te stellen creditnota werd voorzien van 22,0 miljoen euro. Het resterende saldo (1,2 miljoen euro) bestaat uit een reserve die Aquafin heeft opgebouwd om herstructureringen door te voeren in het rentemanagement programma.

De post overige bevat enerzijds een herindeling tussen actief en passief van klanten met een tegoed saldo en leveranciers met een saldo verschuldigd aan Aquafin (1,7 miljoen euro). Anderzijds bevat dit een provisie voor op te stellen creditnota’s aan onder andere het Vlaams Gewest en De Watergroep in het kader van de resultaatsverrekening binnen Riopact (samen 1,9 miljoen euro). Hierbij geven beide partijen 50% van hun resultaat af aan elkaar. Aquafin rondde het boekjaar af met een winst van 1,7 miljoen euro en De Watergroep behaalde een resultaat van 183 duizend euro. De verdeling van de winst wordt verwerkt als een op te maken creditnota van 1,7 miljoen euro en een te ontvangen vergoeding van 938 duizend euro (zie ook Toe te rekenen opbrengsten).

ONTVANGEN VOORUITBETALINGEN OP BESTELLINGEN

De prestaties die Aquafin levert en factureert aan de gemeentelijke klanten en die nog niet voltooid zijn, worden opgenomen onder de rubriek ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen en evolueren in dezelfde zin als de bestellingen in uitvoering. Per einde 2023 steeg deze balanspost met 43,7 miljoen euro tot 232,3 miljoen euro.

SCHULDEN MET BETREKKING TOT BELASTINGEN, BEZOLDIGINGEN EN SOCIALE LASTEN

De uitstaande verplichtingen met betrekking tot belastingen betreffen de verschuldigde vennootschapsbelasting, verschuldigde BTW, gewestelijke, provinciale en gemeentelijke belastingen en taksen.

De positie Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten daalt van 24,6 miljoen euro naar 22,0 miljoen euro.

In 2023 werd, bij het aanleggen van de provisie vakantiegeld, rekening gehouden met de indexatie 2024. Vakantiegeld wordt immers opgebouwd in 2023 en uitbetaald in 2024. Verder werd er in 2023 een bijkomende provisie aangelegd van 2,9 miljoen euro voor vakantiedagen welke niet opgenomen werden in 2023 maar werden overgedragen naar 2024, hoofdzakelijk als gevolg van het ingevoerde verlofspaarplan. Daarnaast ligt de stijging op provisie groepsverzekering in lijn met de groei van het personeelsbestand.

Gewestelijke, provinciale en gemeentelijke belastingen en taksen dalen met 1,7 miljoen euro. Dit voornamelijk doordat begin 2023 een provisie van 2,1 miljoen euro werd teruggenomen gezien de verjaringstermijn van 5 jaar was bereikt.

De verschuldigde BTW in 2022 bedroeg 5,1 miljoen euro als gevolg van de uitzonderlijke extra facturatie in december van werkingskosten en investeringsuitgaven aan de drinkwatermaatschappijen ter waarde van 67,3 miljoen euro inclusief BTW. In 2023 was er een terug te vorderen BTW-saldo (zie rubriek vorderingen op ten hoogste één jaar), waardoor deze rubriek van verschuldigde BTW eind 2023 op nul terugvalt.

OVERIGE SCHULDEN

Hieronder wordt het te betalen dividend opgenomen. Indien de algemene vergadering de voorgestelde winstverdeling goedkeurt zal, op 16 april 2024, aan PMV een bruto dividend uitbetaald worden van 4.207 duizend euro. Dit bedrag is gelijkaardig aan het uitbetaalde dividend over boekjaar 2022.

OVERLOPENDE REKENINGEN

VAN HET PASSIEF

Overige toe te rekenen kosten bevatten 34,2 miljoen euro over te dragen opbrengsten. Sinds 2021 omvat deze post ook reeds ontvangen maar nog niet aangewende budgetten van Vlaanderen voor de uitrol van het digitaliseringsprogramma Digital 4Us en voor de uitwerking van de rol Asset Manager van Vlaanderen. In 2023 zijn deze gecumuleerd naar respectievelijk 22,2 miljoen euro en 3,1 miljoen euro. In 2023 werden bijkomende budgetten ontvangen voor de financiering van de bouw van een slibmonoverwerkingsinstallatie, de investering in het beschikbaar stellen van restwater aan de land- en tuinbouw en de investering in een platform voor digitale vervoersdocumenten waarvan het gebruik, vanaf 1 januari 2023, verplicht is bij het transporteren van afvalstoffen. De hiervoor nog aanwendbare saldi bedragen respectievelijk 4,5 miljoen euro, 2,4 miljoen euro en 0,5 miljoen euro. Deze opbrengsten worden in omzet genomen a rato van de gerelateerde kosten. De overige elementen worden in onderstaande tabel weergegeven.

IN DUIZEND EURO

Overige bevat een provisie voor nog niet afgesloten gemeentelijke projecten. Op basis van de lijst van projecten die per einde 2023 een negatief saldo vertonen is gedreven door het voorzichtigheidsbeginsel een provisie aangelegd.

Bank gerelateerde kosten omvatten te betalen commitment fee en te ontvangen negatieve rente CP, samen goed voor 41 duizend euro.

De toe te rekenen rente op leningen bevat de rente op financiering op zowel korte als lange termijn die bij afsluiting pro rata toegerekend worden aan het betreffende boekjaar. Deze zijn sterk toegenomen door een stijging van de rentevoeten.

Daarnaast worden ook de transacties met betrekking tot indekking van renterisico’s voor de toekomstige periode via de overlopende rekeningen geboekt. Ter indekking van het renterisico op bepaalde leningen sluit Aquafin namelijk rente-indekkingsinstrumenten af. Om een resultaatmeting voor de indekking mogelijk te maken, wordt er per indekkingsstrategie een benchmark vastgelegd. Indien de rentelasten van de benchmark hoger zijn dan de som van de rentelasten van de onderliggende lening en de fixing van de bijhorende indekkingsinstrumenten, wordt dit verschil geboekt op een opbrengstenrekening. Aangezien de rente 6 maanden voor betaaldatum gefixed wordt en dus de afwijking ten opzichte van de benchmark gekend is en aldus geboekt wordt, vindt bij afsluiting een pro rata boeking plaats via de toe te rekenen intresten rentemanagement. Omdat de korte termijnrente niet langer negatief is, is Aquafin terug ontvangende partij van de vlottende benen van de swaps, wat de prestaties t.o.v. de benchmark ten goede komt.

Commentaar bij de resultatenrekening

In de samenwerkingsovereenkomst met het Vlaamse Gewest, die de bepalingen bevat over de bovengemeentelijke opdracht van Aquafin, is bepaald dat de vergoeding voor de bovengemeentelijke activiteiten van Aquafin gebeurt op basis van de doorrekening van alle redelijke kosten, verhoogd met een vergoeding voor de aandeelhouder(s) die gebaseerd is op de inbreng in het eigen vermogen. Hieruit volgt dat de kosten en opbrengsten voor deze activiteiten in grote mate een spiegelbeeld zijn van elkaar.

De redelijkheid van de werkingskosten – exclusief financieringskosten en exclusief fluctuaties in energieprijzen – wordt bepaald via een formule, waarbij het budget aan werkingsmiddelen van Aquafin afhankelijk gesteld wordt van een aantal parameters zoals het patrimonium en de behandelde vuilvracht en specifieke indices, het zogenaamde prestatiebudget.

Het verschil tussen enerzijds het resultaat volgens de formule van het prestatiebudget en anderzijds de werkelijk geboekte kosten voor dit boekjaar, heeft een negatief effect van 0,4 miljoen euro op het boekhoudkundig resultaat per 31 december 2023.

Bedrijfsopbrengsten

OMZET

Aquafin realiseert het grootste deel van de omzet uit de bovengemeentelijke activiteiten die voortvloeien uit de samenwerkingsovereenkomst met het Vlaamse Gewest.

Binnen deze vergoeding kan een onderscheid worden gemaakt tussen vergoedingen die betrekking hebben op bouwactiviteiten (investeringskosten) en vergoedingen met betrekking tot operationele werking (werkingskosten) die, in lijn met de steeds toenemende activiteiten, in dezelfde zin mee-evolueren.

De vergoeding van de werkingskosten betreffen de facturatie van het budget vastgelegd door de formule van het prestatiebudget. De evolutie in de werkingskosten is het gevolg van de stijging van de outputparameters en indices van het vergoedingsmodel. Dit budget stijgt omwille van een stijging in activiteiten: onder meer het toekomstige opleveringsvolume, de stijging in patrimonium en de verwerkte vuilvracht. Ook de evolutie van de energieprijzen spelen hier een belangrijke rol.

De gespreide facturatie investeringskosten betreffen de terugbetaling van opgeleverde rioolwaterzuiveringsinfrastructuur. De terugbetalingstermijnen van deze infrastructuur houden rekening met de verwachte levensduur van de onderliggende activa.

De afrekening van de rentelasten betreft de doorfacturatie van de rentelasten, die het gevolg zijn van de prefinancieringsrol van Aquafin.

Daarnaast omvat de omzet de doorrekening van kosten aangerekend voor de sanering van gewest-overschrijdend afvalwater door het Brusselse Gewest, via Hydria

IN DUIZEND EURO

De vergoeding voor het eigen vermogen – de vergoeding eigen middelen – moet, rekening houdend met het genomen risico, een minimum aanvaardbaar rendement na belastingen voor de aandeelhouder(s) waarborgen. In 2022 verminderde het Vlaamse Gewest het percentage verwacht rendement op eigen middelen van 3,5% naar 1,95%. Het verschil van 1,8 miljoen euro betreft regularisatie van geraamde belastingen over boekjaar 2022.

De diensten die Aquafin aanbiedt aan de steden en gemeenten die niet kaderen binnen de samenwerkingsovereenkomst resulteerden voor 2023 in een omzet van bijna 82 miljoen euro. Er werden in 2023 minder gemeentelijke investeringsprojecten opgeleverd dan in 2022: de hogere opleveringen in 2022 zijn voornamelijk te verklaren door de inhaalbeweging die in dat jaar plaatsgevonden heeft.

Als gevolg van een timingverschil tussen de afschrijving en de doorfacturatie van bovengemeentelijke investeringen – zoals toegelicht onder de post kapitaalsubsidies – wordt een correctie via de netting facturatie investeringskosten naar afschrijvingen in het resultaat opgenomen, om zo de afschrijvingen met de gerelateerde omzet in lijn te brengen.

WIJZIGING IN BESTELLINGEN IN UITVOERING

Deze rubriek reflecteert de wijziging in de rubriek voorraden en bestellingen in uitvoering op het actief van de balans, huidige periode ten opzichte van vorige periode.

Volgens de waarderingsmethode completed contract wordt een project pas in resultaat genomen wanneer het project volledig afgewerkt is. Deze rubriek reflecteert de aangroei van de aankopen gelinkt aan nog niet opgeleverde commerciële projecten. De toename is een gevolg van de relatief constante aanvulling van het orderboek en de sterk gestegen aannemingsprijzen.

ANDERE BEDRIJFSOPBRENGSTEN

Andere bedrijfsopbrengsten stijgen met 3,3 miljoen euro ten opzichte van vorig jaar.

In het kader van kostenrecuperatie werd voor lozingen via de noodaansluiting 1,5 miljoen euro gefactureerd waarvan 0,3 miljoen euro aan Alpro en 1 miljoen euro aan Limelco. Dit is een stijging van 1,2 miljoen euro in vergelijking met 2022.

Vanaf 2023 zijn de fietsleasekosten, welke terugbetaald worden door de werknemer, eveneens opgenomen onder andere bedrijfsopbrengsten. In 2022 werden deze verwerkt onder bezoldigingen en sociale lasten. Hierdoor stijgen de andere bedrijfsopbrengsten in 2023 met 472 duizend euro in vergelijking met 2022.

Analoog aan vorige jaren werd er in 2023 ontheffing bekomen van de bedrijfsvoorheffing inzake onderzoek en ontwikkelingsactiviteiten over boekjaar 2022. Er werd voor 2,5 miljoen euro gerecupereerd of 230 duizend euro meer dan de recuperatie bekomen in boekjaar 2022.

Daarnaast omvatten andere bedrijfsopbrengsten voornamelijk recuperaties van kosten die niet tot de reguliere omzet kunnen gerekend worden. De voornaamste stijgingen hebben betrekking op subsidies zonnepanelen (402 duizend euro), groenestroomcertificaten (411 duizend euro) en recuperatie extern afvalwater (231 duizend euro).

Bedrijfskosten

HANDELSGOEDEREN, GRONDEN HULPSTOFFEN

De belangrijkste posten binnen deze rubriek worden hieronder weergegeven.

De elektriciteitsprijzen voor 2023 werden voor ~60 % van het volume in de loop van 2022 vastgeklikt aan de destijds geldende termijntarieven teneinde het risico op een verdere stijging te beperken (+15,7 miljoen euro, +20 % kosten). Daarom is in 2023 het effect van de dalende marktprijzen nog niet zichtbaar in de kosten. Voor aardgas daalde de gemiddeld betaalde prijs vermits er slechts een beperkt gedeelte van het volume in 2022 werd vastgeklikt aan de hogere marktprijzen (-1,7 mio euro, -22% kosten).

Kosten voor afvoer van slib, zand en roostergoed stijgen met 2,5 miljoen euro. De transportkosten voor afvoer van vloeibaar, ontwaterd en gedroogd slib zijn met 9 % gestegen ten opzichte van 2022 ( of +0,8 miljoen euro), in hoofdzaak door de gestegen transporttarieven. De afzetkosten zelf zijn eveneens gestegen met 8 % (+1,2 miljoen euro). Daar noteren we een stijging van het afgezette tonnage met 0,9 % en een gemiddelde tariefstijging van 7 %.

Chemicaliën stijgt met 3,8 miljoen euro, hetgeen hoofdzakelijk te verklaren is door de sterk gestegen kostprijs van de defosfatatieproducten die in de waterlijn worden gebruikt (ijzer en aluminium), samen met de nieuwe kost voor de quaternaire zuivering in Aartselaar (verwijderen micropolluenten).

IN DUIZEND EURO

Bij Mechanisch, elektrisch en bouwkundig onderhoud zorgen een inflatoire druk op de prijs van wisselstukken en het effect van het steeds ouder wordend patrimonium voor hogere onderhoudskosten. Daarnaast stellen we ook vast dat de opwaartse druk op het onderhoudsbudget toeneemt ingevolge het verouderende patrimonium.

De belangrijkste variaties bij post Overige noteren we de sterkste stijging bij de slibverwerking door derden (+0,7 miljoen €), en dit ingevolge de grotere volumes aan te verwerken slib. Daarnaast stijgen ook de kosten voor verzorgend onderhoud (+0,3 miljoen euro), de verbeteringswerken operaties (+0,2 miljoen euro), de keuringskosten (+0,2 miljoen euro).

DIENSTEN EN DIVERSE GOEDEREN

De stijging met 4,7 miljoen euro (of 3,5%) wordt opgetekend binnen de bovengemeentelijke activiteiten. De leasekosten voor wagens stijgen met 1 miljoen euro, voornamelijk door de ombouw van een aantal lichte vrachtwagens maar ook als gevolg van de stijging van het personeelsbestand. Verder zien we een stijging ter ondersteuning van IT (1 miljoen euro), innovatie (0,4 miljoen euro) en de kosten gerelateerd aan staalnames (0,5 miljoen euro). De resterende stijging is verdeeld over vele kostensoorten zoals analyses, opleiding en communicatie.

De kosten met betrekking tot gemeentelijke activiteiten stijgen licht met 0,3 miljoen euro in vergelijking met 2022. Deze kosten hebben een beperkte impact op het resultaat. Ze worden namelijk geneutraliseerd via de bestellingen in uitvoering naar de balans en worden pas in resultaat genomen na volledige afwerking van het project of de service.

IN DUIZEND EURO

BEZOLDIGINGEN, SOCIALE LASTEN EN PENSIOENEN

De stijging van de personeelskosten volgt het toenemende personeelsbestand van 1.110 VTE naar 1.146 VTE. Deze stijging ligt in lijn met de groei van de infrastructuur die door Aquafin geëxploiteerd en uitgebouwd wordt, zowel op gemeentelijk als bovengemeentelijk vlak.

De stijging op Bezoldigingen en rechtstreekse sociale voordelen is het gevolg van de hoge loonindexatie in 2023 en de aanpassing van de lonen in het kader van groei. Daarnaast werd er in 2023 een provisie aangelegd van 2,9 miljoen euro voor vakantiedagen welke niet opgenomen werden in 2023 en werden overgedragen naar 2024, hoofdzakelijk als gevolg van het ingevoerde verlofspaarplan.

AFSCHRIJVINGEN EN WAARDEVERMINDERINGEN OP OPRICHTINGSKOSTEN, OP IMMATERIËLE EN MATERIËLE VASTE ACTIVA

De afschrijvingen kunnen onderverdeeld worden in bovenstaande vier rubrieken.

Gezien de gestage uitbreiding van het patrimonium van Aquafin – de waarde van de activa van Aquafin neemt jaarlijks nog steeds toe – stijgen eveneens de afschrijvingen op Installaties, machines & uitrusting.

De toename op gebouwen met 1,4 miljoen euro is voor 0,6 miljoen euro gerelateerd aan de Campus en voor 0,8 miljoen euro aan eenmalige schadevergoedingen op terreinen.

In september 2022 nam Aquafin zijn intrek in de vernieuwde Campus. De geïnvesteerde kosten werden geactiveerd en afschrijving gestart. Dit maakt dat in 2022 slechts vier maanden zijn afgeschreven ten opzichte van een volledig jaar in 2023.

De verhoging van eenmalige schadevergoedingen op terreinen vindt zijn oorsprong in de aanpassing van de manier van doorrekenen. Per einde 2022 werd de oplevering van het 4de kwartaal verwerkt in het 1ste kwartaal van het volgende jaar. In december 2023 werd er nog 323 duizend euro opgeleverd. Volgens de oude manier van doorrekenen zou dit bij het 1ste kwartaal van 2024 worden gevoegd maar met de nieuwe manier van doorrekenen, werd dit aan 2023 toegevoegd. Dit maakt dat 2023 5 kwartalen bevat ten opzichte van 4 kwartalen in voorgaande jaren.

IN DUIZEND EURO

WAARDEVERMINDERINGEN OP VOORRADEN, BESTELLINGEN IN UITVOERING EN HANDELSVORDERINGEN – VOORZIENINGEN VOOR RISICO’S EN KOSTEN

Bovenstaande tabel geeft de aansluiting met de mutaties op de gerelateerde balansrekeningen weer. Voor twee commerciële klanten werd er een nieuwe provisie aangelegd in 2023. Voor beide bedrijven werd een faillissement geopend waardoor de inning van de openstaande vordering onzeker is.

ANDERE BEDRIJFSKOSTEN

Onder deze rubriek vallen de directe belasting en taksen die geheven worden op de installaties van Aquafin. Het betreft voornamelijk onroerende voorheffing en taksen op gewestelijk, provinciaal, gemeentelijk en milieuvlak welke samen 3,5 miljoen euro bedragen. Begin 2023 werd een provisie van 2,1 miljoen euro teruggenomen gezien de verjaringstermijn van 5 jaar was bereikt. Deze terugname is budgetneutraal gezien Aquafin deze kost één op één doorfactureert.

Daarnaast bevat deze post de terugname van de restsaldi met betrekking tot op te maken facturen voor werkingskosten over boekjaar 2022 (244 duizend euro) en niet door VMM aanvaarde kosten (83 duizend euro).

De post definitieve afrekening prestatiebudget 2020-2021 betreft bedragen waarbij Aquafin akkoord gaat met het advies van VMM met betrekking tot de werkingskosten van 2020 en 2021, wat hoofdzakelijk de berekening van exogene elementen betreft.

In 2019 werd er een provisie van 555 duizend euro aangelegd voor de verplaatsing van een leiding aan D’Herbouvillekaai in het kader van het project Nieuw Zuid Antwerpen. Gezien deze kosten niet doorgerekend konden worden naar het Vlaamse Gewest werd er een provisie aangelegd. Begin 2023 heeft Aquafin bericht ontvangen van de projectontwikkelaar dat de verplaatsing van het pompstation niet zal doorgaan. Als gevolg werd de provisie teruggenomen.

FINANCIËLE KOSTEN EN OPBRENGSTEN

Onder deze rubriek worden de rentelasten op financiering op korte en lange termijn opgenomen, de kosten en opbrengsten met betrekking tot het actief rentemanagement en de ontvangen rente op de zicht- en spaarrekeningen die Aquafin aanhoudt.

Zowel de korte- als de langetermijnrentevoeten zijn sinds begin 2023 gestegen, wat een toename van de rentelast verklaart. De langetermijnschuld is bovendien met ruim 100 miljoen euro toegenomen om de bijkomende opleveringen op lange termijn te kunnen voorfinancieren.

Door een actief beheer van het renterisico houdt Aquafin de kost van haar financiering onder controle. Het nettoresultaat van dat rentebeheer stijgt van 99 duizend euro naar 500 duizend euro.

Verder ontvangt Aquafin door de hogere rente en een actief thesauriebeheer nu ook een vergoeding voor haar tijdelijke kasoverschotten.

NIET-RECURRENTE FINANCIËLE OPBRENGSTEN

Hieronder valt de aanpassing van de geboekte minwaarde op de deelneming in Aquaplus. De waardering in de boeken van Aquafin wordt jaarlijks aangepast aan het eigen vermogen van Aquaplus. In 2022 wijzigde de manier van in resultaatneming van projecten van percentage of completion naar completed contract. Hierdoor eindigde Aquaplus dat jaar met een negatief resultaat van 39 duizend euro. Reden hiervoor is dat de historische marge van de nog niet opgeleverde projecten werd teruggenomen en pas in resultaat wordt genomen op moment van oplevering. In 2023 behaalde Aquaplus een positief resultaat van 83 duizend euro. Als gevolg werd er in Aquafin een meerwaarde verwerkt van 83 duizend euro op de deelneming.

BELASTINGEN OP HET RESULTAAT

De vennootschapsbelasting op het resultaat bedraagt 1,0 miljoen euro. Waarvan 2,4 miljoen euro belasting met betrekking tot boekjaar 2023 en 1,4 miljoen euro regularisatie met betrekking tot boekjaar 2022.

Voorstel aan de algemene vergadering

Rekening houdend met de winst na belastingen bedraagt de te bestemmen winst 4.877.315,46 euro:

• toevoeging aan de wettelijke reserve:

243.865,77 euro

• toevoeging aan de overige reserve: 0 euro

• vergoeding van het kapitaal: 4.206.774,60 euro

• overgedragen winst:

426.675,09 euro

Indien de algemene vergadering de voorgestelde winstverdeling goedkeurt, zal op 16 april 2024 aan PMV een bruto dividend uitbetaald worden van 4,2 euro per aandeel.

Extra informatie

Hedge accounting

Gelet op de hoogte en de looptijd van de langetermijnschuld van Aquafin stemde de raad van bestuur in 2006 in om het renterisico actief te beheren. Het kader bepaalt dat het renterisico verbonden aan de financiële schulden als volgt mag ingedekt worden:

a) Langetermijnschuld (initiële looptijd langer dan 10 jaar)

• maximaal 10% van de langetermijnschuld mag een onbegrensd vlottende rente hebben;

• maximaal 35% van de langetermijnschuld mag vlottend zijn, echter met een begrenzing van de rentekost (door middel van caps).

• minimaal 65% van de langetermijnschuld moet een vaste rentevoet hebben.

b) Middellangetermijnschuld (initiële looptijd tussen 1-10 jaar)

• Maximaal 50% mag ingedekt worden

c) Kortetermijnschuld

• wordt niet ingedekt

d) Gebudgetteerde langetermijnschuld

• 50% mag ingedekt worden (maximaal 5 jaar forward)

Elke indekkingstransactie is bij afsluiting volledig gedocumenteerd en gekoppeld aan een (gebudgetteerde) onderliggende lening.

Volgende tabel illustreert de verdeling van het uitstaand kapitaal van lange- en middellangetermijnleningen op basis van het rentetype, al dan niet als gevolg van een rente-indekking.

Het aandeel financieringen met een vaste rentevoet is toegenomen. Dit is het gevolg van enerzijds een aantal indekkingscontracten die werden afgesloten in de voorbije jaren, waarmee de rentevoeten voor de financieringen in 2023 reeds werden vastgeklikt. Anderzijds werden nagenoeg alle overige nieuwe financieringen van 2023 opgenomen met een vaste rentevoet. Er werd slechts 25 miljoen euro opgenomen met een vlottende rentevoet die niet werd ingedekt. Het percentage financieringen met een vlottende of een begrensd vlottende rentevoet neemt evenwel af vanwege het aflossende kapitaal van deze financieringen opgenomen vóór 2023 en de omvorming van een lopende lening met een begrensde vlottende rentevoet naar een lening met een vaste rentevoet.

De marktwaarde van de instrumenten gebruikt voor het indekken van het renterisico bedraagt per 31 december 2023 -7,4 miljoen euro, een daling met 50,7 miljoen euro ten opzichte van een jaar geleden. Dit is hoofdzakelijk het gevolg van een daling van de langetermijnrente per einde 2023 ten opzichte van 31 december 2022.

De cashflows gerelateerd aan rente-indekkingsinstrumenten maken onderdeel uit van de rentekost conform de bepalingen in de samenwerkingsovereenkomst.

IN DUIZEND EURO

Pensioenverplichtingen

Binnen de onderneming bestaan er twee types pensioenplannen. Werknemers in dienst voor 1 januari 2007 hebben een plan van het type ‘vaste prestaties’ of te bereiken doel. Werknemers in dienst vanaf 1 januari 2007 hebben een plan van het type ‘vaste bijdrage’.

Deze plannen ‘leven en overlijden’ worden beheerd door AG Insurance NV. Ze worden onderschreven onder de vorm van een groepsverzekering die voor iedere aangeslotene individueel beheerd wordt.

Iedere werknemer met een contract van bepaalde of onbepaalde duur wordt onmiddellijk bij indiensttreding aangesloten bij de waarborg ‘leven’ en ‘overlijden’.

Voor de huidige populatie werknemers is de eindleeftijd van het plan 65 jaar (eerste van de maand die volgt op de 65ste verjaardag). Indien een aangeslotene in dienst van de werkgever blijft na de voorziene einddatum, wordt deze verdaagd voor opeenvolgende periodes van een jaar.

De premies zijn volledig ten laste van de werkgever.

Er stelt zich geen probleem van onderfinanciering in de groepsverzekering. Voor beide plannen is het saldo van het financieringsfonds aanzienlijk groter dan het tekort op het contract voor actieven en ‘slapers’ (uitgetreden werknemers die het bedrag van hun aanvullend pensioen hebben laten staan in het plan).

Kasstromen

Nevenstaande tabel geeft de kasstromen weer voor 2023 in vergelijking met 2022.

De kasstromentabel geeft belangrijke mutaties weer in de operationele activiteiten.

De netto uitgaande operationele en investeringskasstroom daalt met 31,3 miljoen euro. Dit grotendeels door de stijging op ontvangsten klanten. Ondanks de hogere doorfacturatie naar de klant daalt het openstaand klantensaldo.

In 2023 is het doorgefactureerde bedrag voor werkingskosten en investeringskosten hoger in vergelijking met 2022. In 2023 werd onder andere een hoger rentebudget ontvangen en werden bijkomende budgetten ontvangen voor de financiering van de bouw van een slibmonoverwerkingsinstallatie, de investering in het beschikbaar stellen van restwater aan de land- en tuinbouw en de investering in een platform voor digitale vervoersdocumenten waarvan het gebruik, vanaf 1 januari 2023, verplicht is bij het transporteren van afvalstoffen.

De daling op ontvangsten klanten is hoofdzakelijk het gevolg van de extra doorfacturatie eind 2022 van 54,7 miljoen euro werkingskosten met betrekking tot 2022 en de facturatie van de afrekening van de werkingsuitgaven met betrekking tot 2021 voor 12,6 miljoen euro. Beide doorfacturaties werden in december 2022 aan de drinkwatermaatschappijen gefactureerd en in 2023 betaald.

Betalingen aan leveranciers en Investeringen stijgen als gevolg van prijsstijgingen.

De som van betaalde intrest en ontvangen intrest is in 2023 met 4,2 miljoen euro gestegen ten gevolge van zowel hogere korte termijn als lange termijn rentevoeten.

Nieuwe opnames & oplossingen financiering: geven de financiële schulden weer. Deze nemen toe met 40,8 miljoen euro. Rekening houdend met zowel nieuwe opnames als aflossingen steeg de lange en middellange termijnschuld in 2023 sterker dan in 2022 (106 miljoen euro ten opzichte van 28 miljoen euro). Een tegengestelde beweging deed zich voor op de korte termijnschuld. Deze was per 31 december 2023 lager dan in 2022, wat een negatieve kasstroom genereert (-65 miljoen euro) die bovenvermelde toename deels compenseert.

Green Finance Framework rapport op 31/12/2023

In april 2020 publiceerde Aquafin een nieuw Green Finance Framework. Hiermee wordt aan financiers gestructureerde informatie aangeleverd over de ecologische impact van de projecten. Het Green Finance Framework kan geraadpleegd worden op www.aquafin.be Ook de jaarlijkse rapportering is terug te vinden op de website, maar wordt eveneens onder dit hoofdstuk in het jaarverslag opgenomen.

1 Totaal debiet afvalwater dat binnenkomt op alle RWZI’s en KWZI’s die op 31/12 in dienst zijn. IBA’s en commercieel geëxploiteerde RWZI’s worden niet meegerekend.

De cijfers zijn gebaseerd op een extrapolatie van staalnamedagen.

2 Totale slibproductie afgezet zonder vergisting + de totale hoeveelheid slib gevoed aan de eigen vergistingsinstallaties.

3 Totale hoeveelheid slib die naar de vergisting ging

4 * Tot en met 2021 officiële cijfers van VMM, vanaf 2022 eigen berekening door Aquafin onder voorbehoud wegens ontbreken van updates door VMM

5.1 Totaal elektriciteitsverbruik van RWZI’s (mechanische en biologische zuivering) en Totaal elektriciteitsverbruik (metric 5.1) herrekend naar gezuiverde m³ afvalwater

5.2 Eigen productie van hernieuwbare energie uit verschillende bronnen

6.1 Jaargemiddeld verwijderingspercentage stikstof over alle geëvalueerde RWZI’s (in dienst op 30/6)

6.2 Jaargemiddeld verwijderingspercentage fosfor over alle geëvalueerde RWZI’s (in dienst op 30/6)

6.3 Percentage van het aantal geëvalueerde RWZI’s (in dienst op 30/6) dat voldoet aan alle normen

Corporate governance verklaring

CORPORATE GOVERNANCE BIJ AQUAFIN

Het Corporate Governance Charter van Aquafin definieert de regels en principes op basis waarvan het deugdelijk bestuur binnen de vennootschap georganiseerd is. In uitvoering van de oorspronkelijke in 2004 gepubliceerde Belgische Corporate Governance Code heeft de raad van bestuur het eerste charter op 26 januari 2006 goedgekeurd. Ingevolge de publicatie van de Belgische Corporate Governance Code in 2009 en de algemene evoluties in het kader van het deugdelijk bestuur werd het charter inmiddels verschillende keren herbekeken en, waar nodig, aangepast in lijn met de opgetreden wijzigingen.

Inmiddels is het Charter in overeenstemming gebracht met de Belgische Corporate Governance Code 2020. De meest recente versie van het charter is beschikbaar op www.aquafin.be/nl-be/investeerders/corporate-governance

De meest recente samenstelling van de raad van bestuur kan eveneens worden geraadpleegd op de website, evenals in het Belgisch Staatsblad.

TOELICHTING VAN DE AFWIJKINGEN TEN OPZICHTE VAN DE CODE

Aquafin past de bepalingen van de Belgische Corporate Governance Code toe. In bepaalde gevallen wordt afgeweken van de code wegens de specifieke behoefte of karakteristieken die eigen zijn aan de vennootschap. De bepalingen van de code die niet worden nageleefd, worden hierna verder toegelicht.

• 5.6 Duur van het mandaat mag niet meer dan 4 jaar bedragen.

Aquafin houdt zich aan de bepalingen van de statuten die bepalen dat een mandaat maximaal 6 jaar mag bedragen en hernieuwbaar is.

• 7.6 Niet-uitvoerende bestuurders ontvangen een deel van hun remuneratie in de vorm van aandelen.

Gezien de specifieke situatie van Aquafin, waarbij alle aandelen via de Participatiemaatschappij Vlaanderen in handen van het Vlaamse Gewest zijn, wordt deze regel niet gevolgd.

• 7.9 De raad van bestuur bepaalt een minimumdrempel van aandelen die aangehouden moet worden door de leden van het uitvoerend management.

Gezien de uitzondering van punt 7.6 is deze regel niet van toepassing.

• 8.7 De raad van bestuur evalueert of de vennootschap er baat bij heeft een ‘relationship agreement’ met belangrijke of controlerende aandeelhouders aan te gaan.

Gezien de uitzondering van punt 7.6 is deze regel niet van toepassing

• 8.8 en 8.9 Institutionele beleggers.

Gezien de uitzondering van punt 7.6 is deze regel niet van toepassing.

DE BELANGRIJKSTE KENMERKEN

VAN DE INTERNE CONTROLE- EN RISICOBEHEERSYSTEMEN MET BETREKKING TOT DE FINANCIËLE VERSLAGGEVING

De raad van bestuur is verantwoordelijk voor het goedkeuren en evalueren van de bestaande systemen voor interne controle en risicobeheer.

Interne controleomgeving

In het toezicht op de werking van het interne controlesysteem en in het bijzonder op het financiële verslaggevingsproces, heeft het auditcomité een belangrijke rol. Het auditcomité is onder andere belast met de volgende taken:

• toezicht houden op de integriteit van de financiële informatie;

• evalueren van de systemen voor interne controle- en risicobeheer die werden opgezet teneinde te verzekeren dat de belangrijkste risico’s (inclusief de risico’s die verband houden met de conformiteit met bestaande wetgeving en reglementering) op gepaste wijze worden geïdentificeerd, beheerd en meegedeeld;

• opvolging van de werkzaamheden van interne audit en de doeltreffendheid en performantie van de auditfunctie;

• opvolging van de wettelijke controle van de jaarrekening, met inbegrip van de opvolging van aanbevelingen geformuleerd door de commissaris;

• opvolging van het accounting team verantwoordelijk voor de boekhoudkundige registratie van kosten en opbrengsten en de voorbereiding van de rapportering;

• opvolging van het controlling team verantwoordelijk voor het nazicht en verklaring van fluctuaties (zowel in de tijd als ten opzichte van het budget);

• opvolging van het management team van Finance, samen met het accounting team, welke instaan voor het finaal nazicht van de financiële informatie en de voorbereiding en presentatie van de jaarrekening.

Risicobeheer

Ook het directieteam is zich bewust van het belang van de goede werking van het interne controlesysteem en het risicobeheer. Risico-gerelateerde onderwerpen worden als vast agendapunt opgenomen en besproken op de wekelijkse vergaderingen.

Binnen alle afdelingen zijn diverse controlemaatregelen geïmplementeerd in het kader van het risicobeheer. Deze controlemaatregelen omvatten de beleidsregels, de procedures, de vastgelegde handtekeningbevoegdheden, functiescheiding, ingebouwde knipperlichten, managementrapporteringen, actual-budget vergelijking, …

Nieuwe of gewijzigde wetgeving wordt opgevolgd en gecommuniceerd. Tegelijk worden de nodige acties genomen om eraan te voldoen. Processen en procedures worden bijgestuurd indien nodig.

Aquafin werkt volgens de principes van de ISO55001-norm. Inherent aan deze norm is een management gebaseerd op risico’s en opportuniteiten. De risicomatrix is hierin een objectief instrument.

Er werden kritische performantie-indicatoren gedefinieerd die gebruikt worden als meetinstrument maar ook als rapporteringssysteem.

SAMENSTELLING EN WERKING VAN DE BESTUURSORGANEN EN COMITÉS

Raad van bestuur

De vennootschap heeft een monistische structuur aangenomen, waarbij het bestuur van de vennootschap wordt waargenomen door een raad van bestuur. De raad van bestuur is het hoogste beslissingsorgaan van de vennootschap en is bevoegd om alle handelingen te verrichten die nodig of dienstig zijn om het doel van de vennootschap te verwezenlijken, met uitzondering van de handelingen die door de wet of door de statuten aan de algemene vergadering zijn voorbehouden.

Naam Aard mandaat/Onafhankelijk/(niet-)uitvoerend

Alain Bernard Niet-onafhankelijk, niet-uitvoerend

Jochen Bultinck

• Samenstelling

De algemene vergadering van 18 april 2023 bevestigde de benoeming van Caroline Craenhals als bestuurder, benoemd door coöptatie door de raad van bestuur van 25 november 2022.

De raad van bestuur van Aquafin bestaat uit tien leden die door de algemene vergadering worden benoemd. Alle leden zijn nietuitvoerende bestuurders. Negen bestuurders zijn onafhankelijk op grond van de criteria van artikel 7:87, §1 van het nieuwe Wetboek van vennootschappen en verenigingen en van bepaling 3.5 van de Belgische Corporate Governance Code 2020. Bijgevolg voldoet de raad van bestuur aan de bepaling 3.4 van de Corporate Governance Code 2020, die bepaalt dat minstens drie leden van de raad van bestuur onafhankelijk zijn (let wel, het gaan hier niet om onafhankelijkheid in de definitie van het bestuursdecreet, maar enkel in toepassing van het WVV).

De raad van bestuur wordt bijgestaan door de secretaris, Annelies Keirsmaekers, head of legal affairs

• Werking

In 2023 vergaderde de raad van bestuur zes keer. Op drie vergaderingen was telkens één bestuurder afwezig. Hiermee bedraagt de gemiddelde aanwezigheidsgraad 95%.

Naast de uitoefening van de bevoegdheden zoals omschreven in het charter, volgde de raad van bestuur in het afgelopen boekjaar opnieuw de thema’s veiligheid en welzijn van nabij op.

Tijdens elke vergadering namen de bestuursleden kennis van de arbeidsongevallen die gebeurden in de afgelopen periode, sinds 2023 ook bij contractors. Hieraan werden telkens remediërende acties gekoppeld.

Einde mandaat

Er werd verder gewerkt aan een langlopend veiligheidsprogramma met als uiteindelijk doel geen enkel arbeidsongeval. Ook werden de diverse langetermijn-, jaarlijkse en permanente doelstellingen overlopen om de visie van Aquafin te realiseren binnen het kader van de bedrijfswaarden en het beleid rond maatschappelijk verantwoord ondernemen. Aquafin zal vanaf 2026 over het boekjaar 2025 rapporteren over zijn niet-financiële resultaten volgens de Europese richtlijn Corporate Sustainability Reporting Directive. Een stakeholdersconsultatie leidde reeds tot een materialiteitsindex. Zo ook werden ambities bepaald voor Environment, Social, Governance (ESG) zodat concrete doelstellingen en indicatoren in lijn met CSRC en EU Taxonomie kunnen bepaald worden.

De impact van het Vlaamse Regeerakkoord met de nieuwe coördinerende rol voor Aquafin ten aanzien van de rioolbeheerders en gemeenten werd verder besproken.

De nieuwe samenwerkingsovereenkomst werd gefinaliseerd, goedgekeurd en is in januari 2023 in voege gegaan.

Een samenwerkingsmodel tussen Pidpa en Aquafin onder begeleiding van KPMG opgemaakt, leidde tot een kaderovereenkomst tussen beide partijen.

De Europese Klokkenluidersrichtlijn van 23 oktober 2019 legde de lidstaten een verplichting op tot het instellen van een kader voor klokkenluidersregelingen en dit zowel voor publieke als private entiteiten. Deze richtlijn werd intussen omgezet naar Belgische wetgeving die enerzijds voorziet in het opzetten van meldingskanalen zodat inbreuken op bepaalde gebieden kunnen worden gemeld en anderzijds een doeltreffende bescherming t.a.v. de klokkenluiders behandelt. Bijgevolg werd ook binnen Aquafin een klokkenluidersregeling uitgewerkt waarvan de raad van bestuur nota nam.

De raad van bestuur volgt ook nauwgezet de evoluties van de digitale transformatie omdat Aquafin digitalisering als een hefboom beschouwt in de realisatie van onze strategische doelstellingen. Hiervoor werd een ambitieus transformatieprogramma opgezet onder de overkoepelende naam “Digital4us” waarmee een technologische inhaalbeweging gemaakt wordt met antwoord op een aantal belangrijke uitdagingen.

De implementatie van Aquafins strategie rond slibverwerking op lange termijn kwam eveneens aan bod met plannen om de afzet tegen 2026 volledig te herzien.

De raad van bestuur keurde al langer een strategie goed met focus op grondstoffen- en energierecuperatie, die ook past in het energiebeleid van het bedrijf: het verkleinen van de CO2voetafdruk door een jaarlijkse energiebesparing, de afbouw en op termijn het stopzetten van het gebruik van fossiele brandstoffen en door (meer) groene energie te produceren.

De raad van bestuur was tevens nauw betrokken bij de grote strategische commerciële projecten rond hergebruik van effluent in industriële toepassingen en de ontwikkeling van riothermie.

De raad van bestuur zette hier mee de krijtlijnen uit naar verdere uitwerking en realisatie van deze projecten.

De oprichting van een dochtervennootschap “Aqcelerator” werd goedgekeurd. Aqcelerator is een venturing vennootschap die in een eerste fase zal participeren als investeerder in projecten die verband houden met de realisatie van commerciële toepassingen rond effluent bv. warmterecuperatie en opwaardering naar proceswater, koelwater, … voor industriële toepassing.

De raad van bestuur werd eveneens op de hoogte gehouden van investeringen voor het in stand houden van bestaande infrastructuur. Door de groei, maar vooral door de veroudering van onze assets stijgt de budgettaire behoefte aan herstellingen en vervangingen jaar na jaar.

• Belangenvermenging

Tijdens de raad van bestuur van 24 maart 2023 werd een potentieel belangenconflict gemeld betrekking hebbende op Jan Goossens, Algemeen directeur. De echtgenote van de Algemeen directeur werd sinds 1 februari benoemd als Head of Business Development bij Fiberklaar.

In het kader van het project “fiber in sewer” waarin Aquafin in het kader van de aanbesteding van een monitoringsysteem van haar rioleringsnetwerk via glasvezel convergenties zoekt met de aanleg van een glasvezelnetwerk voor de telecomsector, werden ook gesprekken gevoerd met Fiberklaar.

Op vandaag zit dit project in de onderzoeksfase en lijkt een belangenconflict nog niet meteen aan de orde. Ingevolge de bepalingen rond belangenconflicten in het Corporate Governance Charter en het integriteitsbeleid werd geadviseerd niet deel te nemen aan de beraadslagingen noch aan de besluitvorming.

Ook bestuurder Dirk Lybaert, secretaris-generaal bij Proximus, neemt niet deel aan de beraadslaging en besluitvorming rond dit project.

Auditcomité

• Samenstelling

De algemene vergadering van 18 april 2023 bevestigde de benoeming van Caroline Craenhals als bestuurder, benoemd door coöptatie door de raad van bestuur van 25 november 2022.

Het comité is als geheel evenwichtig samengesteld en heeft de benodigde onafhankelijkheid, competenties, kennis en ervaring om zijn taak effectief uit te oefenen.

Voorzitter Jochen Bultinck

Caroline Craenhals

Katrien Desomer

Koen Helsen

Nathalie Heremans

• Werking

De voornaamste functie van het auditcomité is de raad van bestuur bijstaan in het uitoefenen van zijn opdracht van controle, in de ruimste betekenis van het woord. De taken hebben in het bijzonder betrekking op het toezicht op de financiële rapportering, de interne controles en het risicobeheer, het intern auditproces en het extern auditproces. Het auditcomité is de belangrijkste schakel tussen de raad van bestuur, de interne auditor en de commissaris.

De voorzitter van het auditcomité brengt systematisch verslag uit over de werkzaamheden van het auditcomité op de eerstvolgende vergadering van de raad van bestuur. Het jaarlijks verslag over de activiteiten van het auditcomité werd voorgelegd aan de raad van bestuur.

Tijdens het boekjaar 2023 besteedde het auditcomité onder meer aandacht aan de volgende onderwerpen:

• in alle vergaderingen werd de financiële rapportering uitvoerig besproken. In de vergaderingen van maart en september werden respectievelijk de jaarrekening 2022 en de halfjaarresultaten 2023 besproken in aanwezigheid van de commissaris

• de budgetopmaak 2024 ter voorlegging aan de raad van bestuur

• de evolutie en de resultaten van het rentemanagement en de compliance met het hedging beleid.

• de goedkeuring van het intern auditplan en de opvolging van de KPI’s over de werking van interne audit en de opvolging door het management van de door interne audit geformuleerde aanbevelingen

• de bespreking van de management letter 31/12/2022 en 30/06/2023 de interne auditverslagen

• toelichting van de procedure ‘klokkenluidersregeling binnen Aquafin’

• voorstel voor aanbesteding van een nieuw raamcontract voor co-sourcing van interne auditopdrachten

• aankoopdossier CSRD Rapportering

• Aantal bijeenkomsten en aanwezigheidsgraad

In 2023 kwam het auditcomité vier keer samen. Op één vergadering was één bestuurder afwezig. Hiermee bedraagt de gemiddelde aanwezigheidsgraad 95%.

Benoemings- en remuneratiecomité

Het benoemings- en remuneratiecomité heeft als voornaamste opdracht de raad van bestuur bij te staan bij het bepalen van de krachtlijnen van het remuneratiebeleid van de vennootschap. Tevens draagt het bij tot het objectief en professioneel verloop van het benoemings- en herbenoemingsproces van bestuurders en de jaarlijkse evaluatie van de prestaties van het directieteam.

• Samenstelling

Voorzitter Marleen Evenepoel

Renaat De Sutter

Dirk Lybaert Jozef Wittouck

• Werking

Het benoemings- en remuneratiecomité kwam tijdens het voorbije boekjaar twee keer samen. Tijdens deze vergaderingen waren alle bestuurders aanwezig. Hiermee bedraagt de gemiddelde aanwezigheidsgraad 100%.

De commissaris, de algemeen directeur, de directeur finance & procurement en de manager interne audit hebben de vergaderingen of een deel ervan bijgewoond.

Naast het beoordelen van de werking van het directieteam en het bepalen van de remuneratie van de teamleden (zie verder) werd tijdens de bijeenkomsten in het afgelopen boekjaar nog een aantal andere thema’s besproken met bijzondere aandacht voor welzijn.

Zo werden de resultaten geanalyseerd van de welzijnsscan die typisch jaarlijks wordt uitgevoerd, om te weten hoe onze organisatie evolueert op vlak van welzijn. Het betreft een kwantitatieve meting die peilt naar de beleving van de vier topics uit de welzijnsvisie: talentontwikkeling & groei, werkbaar werk, gezondheid & veiligheid en verbinding. Extra bevraagde thema’s waren dit jaar de impact van corona, deconnectie en het omgaan met verandering.

Ook de nieuwe welzijnsvisie en bijhorend stappenplan werden besproken. Enerzijds werden er concrete acties gedefinieerd om de vier pijlers (talentontwikkeling & groei, werkbaar werk, gezondheid & veiligheid en verbinding) verder te verankeren bij individuele medewerkers, teams en leidinggevenden. Anderzijds leidt ook veranderende wetgeving tot acties. Een nieuw KB met betrekking tot re-integratie en de arbeidsdeal waarin het recht op deconnectie is opgenomen, resulteerde in nieuwe cao’s en afspraken.

VOORNAAMSTE ELEMENTEN VAN HET EVALUATIEPROCES VAN DE RAAD VAN BESTUUR, DE COMITÉS EN DE INDIVIDUELE BESTUURDERS

De leden van de raad van bestuur evalueren regelmatig, en minstens om de drie jaar, de omvang, de samenstelling en de werking van dit orgaan. De actuele samenstelling wordt getoetst aan de gewenste samenstelling. Ook worden de relatie en de interactie met het directieteam bekeken.

Binnen het evaluatieproces van het auditcomité worden de volgende elementen behandeld: het interne reglement, de samenstelling en benoeming, de vergaderingen, de opleiding van de leden en de middelen hiervoor, de meldingsprocedure integriteit en de relatie met de raad van bestuur. Het auditcomité maakt minstens om de drie jaar een evaluatie van zijn effectiviteit en doeltreffendheid. In het kader van deze evaluatie zal een individuele vragenlijst worden voorgelegd aan de leden van het auditcomité. De resultaten hieruit worden besproken tijdens een vergadering van het auditcomité en voorgelegd aan de raad van bestuur.

Het benoemings- en remuneratiecomité maakt minstens om de drie jaar een evaluatie van zijn eigen effectiviteit en doeltreffendheid. Voor deze zelfevaluatie wordt een individuele vragenlijst voorgelegd aan de leden van het comité. De resultaten worden besproken tijdens een vergadering van dit comité en voorgelegd aan de raad van bestuur.

Tevens draagt het benoemings-en remuneratiecomité bij tot het objectief en professioneel verloop van het benoemings- en herbenoemingsproces van bestuurders en de jaarlijkse evaluatie van de prestaties van het directieteam.

Directieteam

• Samenstelling

Als gevolg van de aanpassing van de statuten om deze in overeenstemming te brengen met het nieuwe Wetboek van vennootschappen en verenigingen, werd door de raad van bestuur een orgaan van dagelijks bestuur, het directieteam, opgericht. Dit directieteam bestaat uit de algemeen directeur, die de leiding van het directieteam op zich neemt, en alle overige directeurs die het bedrijf op een bepaald ogenblik telt.

De samenstelling van het directieteam op 31/12/2023:

Algemeen directeur

Projectmanagement

Operations

HR & Organisatie

ontwikkeling

Asset Management

Finance & Procurement

Business Development

Jan Goossens

Danny Baeten

Hans Bruynooghe

Sabine Schellens

Bart Van Eygen

Glenn Van Olmen

Marjolein Weemaes & Innovatie

• Werking

Het directieteam oefent de bevoegdheden uit inzake dagelijks bestuur en alle overdraagbare bevoegdheden, met uitzonderling van de bevoegdheden die zijn voorbehouden aan de raad van bestuur op grond van wettelijke bepalingen, de statuten van de vennootschap en de bepalingen in het intern reglement van de raad van bestuur.

Het directieteam vergadert wekelijks.

DIVERSITEITSBELEID

Aquafin streeft naar diversiteit in de raad van bestuur en het directieteam. We interpreteren dit ruimer dan leeftijd, geslacht en culturele achtergrond, maar kijken ook naar diversiteit in opleiding, inzichten, ervaring en professionele competenties.

Aquafin is van mening dat een diversiteit aan invalshoeken binnen de bestuursorganen bijdraagt aan het op constructieve wijze ter discussie stellen van zienswijzen. Het biedt een brede waaier van perspectieven, nieuwe ideeën en kritische beschouwingen die vereist zijn om het besluitvormingsproces efficiënt te ondersteunen. Daarnaast gaat Aquafin over veel onderwerpen ook de dialoog aan met de buitenwereld en externe expertgroepen om breed inzichten te vergaren.

De raad van bestuur zorgt ervoor dat elke benoeming en herbenoeming het mogelijk maakt om een gepast evenwicht van competenties, kennis, ervaring en diversiteit in de raad en de comités in stand te houden. Wat genderdiversiteit betreft, streeft de raad van bestuur een evenwichtige participatie na in de raad van bestuur. De raad van bestuur bestaat momenteel uit tien leden, waaronder vier vrouwen.

REMUNERATIEVERSLAG

• Niet-uitvoerende bestuurders

Aquafin hanteert volgend vergoedingsmodel voor de bestuurders: Enerzijds is er een jaarlijkse forfait voor het bijwonen van de vergaderingen van de raad van bestuur op zich. Voor bestuurders bedraagt deze forfait 6.500 euro en voor de voorzitter 13.000 euro. De vergoeding wordt betaald op voorwaarde dat minstens twee derde van het totaal aantal vergaderingen werden bijgewoond, uitgezonderd situaties van overmacht. Anderzijds wordt er een vergoeding uitgekeerd per vergadering van het auditcomité en het benoemings- en remuneratiecomité ten bedrage van 380 euro voor de voorzitters en van 320 euro voor de leden van deze comités.

((V) = voorzitter)

• Directieteam

De totale bruto-verloning die over 2023 aan de leden van het directieteam werd toegekend, bedraagt:

• basissalaris: 1.486.059,89 euro

• variabel deel: 271.700 euro

• pensioenrechten: 288.785,52 euro

• andere vergoedingsbestanddelen: 186.138,10 euro

De variabele verloning over het boekjaar 2023 zal in 2024 worden toegevoegd aan de groepsverzekering.

• Algemeen

Na advies van het benoemings- en remuneratiecomité legt de raad van bestuur het loonbeleid vast voor het uitvoerend management. Doel van dit beleid is het aantrekken, behouden en motiveren van deskundige personen. De omvang van de vergoeding houdt rekening met de individuele taken en verantwoordelijkheden van de leden van het directieteam.

De prestaties van het directieteam worden eenmaal per jaar in aanwezigheid van de algemeen directeur beoordeeld. De beoordeling van de algemeen directeur gebeurt in zijn afwezigheid. Het benoemings- en remuneratiecomité volgt de hele procedure nauwgezet. Totale vergoeding 2023

Dit jaar werd bijkomend voor elke directeur in samenwerking met Accord Group een breed assessment georganiseerd. Dit bestond onder meer uit een 360° bevraging (digitale vragenlijst) en een interview door Accord met elke directeur. Finaal heeft Accord ook een gesprek gehad met de direct leidinggevende van elke directeur (dus voor de directieleden met de algemeen directeur en voor de algemeen directeur zelf met de voorzitter van de Raad van bestuur). Dit assessment vormde mee de basis voor de algemene beoordeling van elke directeur. Waar relevant werden ook individuele ontwikkelingsplannen gedefinieerd.

Wat betreft het bepalen van de variabele beloning werd naar gewoonte de directiewerking geanalyseerd. Het betreft in eerste instantie een aantal collectieve doelstellingen (scorecard) voor het directieteam die betrekking hebben op de operationele werking (bv. zuiveringsresultaten); de financiële resultaten; veiligheid; innovatie en business development. Aanvullend zijn er ook individuele doelstellingen voor elke directeur.

Naar de toekomst toe werd op vraag van het BRC de systematiek van de variabele beloning grondig aangepast. Het totaal aan het DT uit te keren bonusbedrag wordt voortaan bepaald door enerzijds de behaalde resultaten op de scorecard en anderzijds een 5-tal collectieve doelstellingen. De verdeling van het aldus bekomen totale bonusbedrag over de directieleden vervolgens zal niet langer gebeuren op basis van individuele doelstellingen, maar op basis van een algemene, discretionaire beoordeling. Bedoeling hiervan is een grotere differentiatie tussen de directieleden qua variabele verloning.

AQUAFIN NV

Colofon

Verantwoordelijke uitgever: Jan Goossens, Dijkstraat 8 - 2630 Aartselaar

Grafische vormgeving: altera

Fotografie: Silke Van Rooy, Frederik Beyens, Shutterstock en Aquafin NV

Het Jaarverslag 2023 is ook beschikbaar in het Engels.

Aquafin NV, Dijkstraat 8, B-2630 Aartselaar tel. 03 450 45 11 l e-mail: info@aquafin.be www.aquafin.be