Driemaandelijks • januari-februari-maart 2017 • afgiftekantoor Leuven Masspost
P209940
DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN AQUAFIN 2017/1
Conjunctuurcompensatie voor behoud van kwaliteit 4 16
Starten met preventief rioolbeheer Water als basis voor duurzame ontwikkeling
2
AQUA 2017/1
Danny Baeten directeur Marketing en ICT
8 INTEGRAAL PLAN VOOR BUFFERING VAN REGENWATER
14 LAAGCONJUNCTUUR COMPENSEREN OM KWALITEIT TE BEHOUDEN
23 ZIN IN EEN JOB MET ÉCHTE MEERWAARDE?
INHOUD 4 12 16 18
Start to… asset management
20 22
Info voor technische partners
Dus zó zoeken zwanen hun voedsel... Water als basis voor duurzame ontwikkeling Klimaatverandering heeft grote invloed op overstortwerking
Meander
V.u.: Jan Goossens, Dijkstraat 8, B-2630 Aartselaar, ondernemingsnummer 0440.691.388 Het contactcenter van Aquafin NV is op weekdagen te bereiken van 7 uur tot 19 uur, op het nummer 03 450 45 45, of via contact@aquafin.be Noodnummer buiten de werkuren: 0800 16 603 Ombudsman: 0472 450 450 of ombudsman@aquafin.be Aqua wordt gedrukt op milieuvriendelijk papier. Fotografie: Aquafin, Jan Locus, Foto VDB, Frederik Beyens, Shutterstock
3
VOORWOORD
W
Verder in deze Aqua kunt u lezen hoe Aquafin elkom bij ons eerste magazine van dit jaar. als bouwheer zijn verantwoordelijkheid neemt om Als ik door dit nummer blader, dan valt het mij op dat veel van de onderwerpen samen met de sector een oplossing uit te werken die eigenlijk gaan over verantwoordelijkheid nemen. het economisch nadeel voor advies- en ingenieursNeem nu bijvoorbeeld asset management. Riolen, bureaus bij een laagconjunctuur compenseert. pompstations en andere zuiveringsinfrastructuur Afwachten en zien wat er gebeurt is ook hier een hebben allemaal een hoge investeringswaarde en slecht idee want we willen natuurlijk geen partners zijn gebouwd met belastinggeld. Het lijkt dan ook verliezen die goede kwaliteit afleveren. niet meer dan logisch dat we er alles aan doen om ze in Aquafin was trekker in dit “Het onderscheid tussen goede staat te houden. verhaal, een rol die we wel Toch wachten nog veel een leider en een volger is vaker opnemen en ook dat vind gemeenten af en grijpen ze ik onze verantwoordelijkheid innovatie”, zei Steve Jobs pas in als de straat verzakt als grote speler in de sector. ooit. Wel, daar ligt volgens De meerwaarde die we met bijvoorbeeld. Geen probleem als het gaat om een afgelegen onze activiteiten willen mij de grote kracht weg. Maar wat als het om bieden aan de maatschappij, van Aquafin.” de winkelstraat gaat? past daar volledig in. De maatschappelijke en vaak Zoals blijkt uit het artikel rond ook ecologische kosten kunnen dan snel oplopen. duurzame ontwikkeling, benutten we bijvoorbeeld En een verzakking herstellen kost al gauw 10 tot ten volle de mogelijkheden die we hebben om mee 30 keer meer dan een preventieve ingreep. op zoek te gaan naar antwoorden op de gevolgen Wie de risico’s kent, kan dus veel geld en van de klimaatverandering. “Het onderscheid tussen leed besparen. een leider en een volger is innovatie”, zei Steve Jobs ooit. Wel, daar ligt volgens mij de grote kracht van Aquafin. l Veel leesplezier.
WIST U DIT? Kijk uit! Voor u het weet hangt er op 1 april een aprilvis aan uw rug. Maar weet u ook waar dat gebruik vandaan komt? Er doen uiteenlopende verhalen de ronde, maar volgens de meest hardnekkige mythe ontstond de aprilvis in 1847 aan de Franse kust. Enkele grapjassen vonden het leuk om de plaatselijke vissers luidkeels te waarschuwen dat er aanzienlijke scholen vis voor de kusten in aantocht waren. Wat natuurlijk niet het geval was. Omdat dit blijkbaar in april gebeurde, spreekt men van een aprilvis. Of om het in het Frans te zeggen: "poisson d'avril.”
4
AQUA 2017/1
Te lang wachten is meestal de slechtste optie…
Ken de knelpunten in uw rioleringsstelsel en grijp tijdig in! Wist u dat u al met een beperkt jaarlijks budget aan goed preventief rioolbeheer kunt doen? Starten met asset management is eenvoudig en loont onmiddellijk.
Kom alles te weten over onze aanpak: accountmanagement@aquafin.be of bezoek ons op de Vlariodag (stand 14-17) • 14 maart 2017 • Antwerp Expo
5
Start to…
ASSET MANAGEMENT Een goed preventief rioolbeheer: hoe begint u eraan? Wat als op een dag de weg op het drukste kruispunt in uw gemeente verzakt? Zo’n incident komt nooit gelegen en veroorzaakt meestal hoge kosten: economisch, ecologisch én maatschappelijk. Wist u dat u binnen enkele dagen tijd een zicht kunt hebben op de grootste risico’s in uw rioleringsstelsel en hoe ze weg te werken? Een asset managementplan hoeft helemaal niet duur of tijdrovend te zijn. Door enkele duizenden euro’s slim in te zetten, kent u de toestand van de meest kritische riolen.
1. Plan
We brengen onze expertise en de informatie uit onze databank samen met uw lokale informatie. Met de beschikbare gegevens krijgen we een goed zicht op de meest kritische punten en de belangrijkste bezorgdheden. Deze inschatting resulteert in een prioritering voor inspectie en ruiming van de riolen in de gemeente.
2. Do
In functie van het beschikbare budget van de gemeente, inspecteren we en ruimen we de riolen volgens het prioriteringsplan. Hoeveel u jaarlijks besteedt aan het in kaart brengen van de toestand van de riolen, bepaalt u zelf.
PDCA-CIRKEL 4. Act
Voor de knelpunten die we vaststellen tijdens de inspectie, stellen we oplossingen voor aan de gemeente. Uiteraard prioriteren we de projectvoorstellen op basis van het risicoprofiel en de beschikbare middelen van de gemeente. U geeft zelf aan welke projecten uit het asset managementplan u door ons wilt laten uitvoeren. We plannen de werken in en zorgen voor een vlekkeloze uitvoering en maximale hinderbeperking.
3. Check
Op basis van wat we leren uit de rioolinspecties, sturen we het inspectie- en ruimingsprogramma bij. Mogelijk moeten sommige riolen meer of minder geïnspecteerd of geruimd worden.
NOODINTERVENTIES Een goed asset management dekt de belangrijkste risico’s af. Toch kan het niet elk incident uitsluiten. Voor gemeenten die ons hun asset management toevertrouwen, staan wij daarom dag en nacht paraat. We grijpen onmiddellijk in en stabiliseren de toestand om de veiligheid te garanderen of voeren tijdelijke herstellingen uit. Ons draaiboek is gebaseerd op ervaring en omvat zowel coördinatie, opvolging als communicatie.
LEES VERDER
>
6
AQUA 2017/1
Onderbouwd budget en risico’s onder controle In 2016 startten de stad Diest en Aquafin met de opmaak van een asset managementplan. Na een eerste reeks inspecties,
5 factoren die de kriticiteit van een riool verhogen:
kent de stad nu de voornaamste risico’s op de meest kritische locaties. En dat werkt duidelijk geruststellend.
T
ot voor kort hanteerde Diest voornamelijk een reactief onderhoudsbeleid voor het rioleringsstelsel. De stad deed wel een aantal ingrepen nadat ze in 1998 zwaar te kampen kreeg met wateroverlast door overvloedige regenval. Maar verder werd er vooral pas actie ondernomen bij problemen. “We wachtten tot er iets gebeurde en dus kwamen we altijd te laat. Eigenlijk hebben we er nooit bij stil gestaan dat preventief onderhoud goedkoper zou zijn,” getuigt Johan Smets, hoofd van de Technische Dienst van Diest. In eerste instantie zat Aquafin rond de tafel met de stad en legden ze in overleg de bezorgdheden bloot. De input vanuit de stad is in deze fase erg cruciaal. Door zijn jarenlange ervaring kent Johan Smets de ondergrondse infrastructuur van Diest als geen ander.
Cameranonderzoek geeft een goed beeld van de toestand van de riolen.
“Ik weet dat de risico’s onder controle zijn, en dat geeft mij een gerust gevoel.” Maar hoe ze eraan toe was, dat was ook voor hem een groot vraagteken. Op basis van het beschikbare budget werkte Aquafin een inspectieprogramma uit dat daarover meer duidelijk moet brengen. Gert Jacobs, adviseur Rioolmanagement bij Aquafin legt uit: “Samen met de stad hebben we beslist om de kritische leidingen te inspecteren met een rijdende camera. Die beelden geven echt een sluitend bewijs van de toestand van de leiding. Leidingen met een lager risico onderzoeken we met een putcamera, wat een stuk goedkoper is dan met een rijdende camera. Putcameraonderzoek levert een algemener beeld op van de situatie.”
1. Ligging (onder een spoorweg, verbindingsweg, in een handelskern) 2. Aanwezigheid van bomen (mogelijk wortelingroei) 3. Industrieel afvalwater 4. Sifonconstructie 5. Kwetsbare waterloop
“Stellen we op de beelden knelpunten vast die meer onderzoek vergen, dan kunnen we daar nog een rijdende camera voor gebruiken.”
Geschrokken van de beelden Het inspectieprogramma is gespreid over meerdere jaren en een eerste deel werd ondertussen afgerond. Grote problemen kwamen tot nog toe niet aan het licht. Wel blijkt het Diestse rioleringsstelsel hier en daar kleine asverschuivingen en slechte huisaansluitingen te vertonen. En véél slib. Johan Smets: “Ik ben behoorlijk geschrokken van de beelden. Enerzijds lucht het op dat er niet onmiddellijk gevaar dreigt in de delen die nu geïnspecteerd werden. Anderzijds zagen we wel elementen die, als er niets aan gebeurt, ons vroeg of laat zuur kunnen opbreken.” Voor de gedetecteerde problemen stelde Aquafin een maatregelenprogramma op, dat zal uitgevoerd worden volgens hoogdringendheid én volgens het budget van de stad. Bij elke nieuwe inspectie wordt het maatregelenprogramma geactualiseerd. “Ik kan nu jaarlijks een bedrag verantwoorden voor het onderhoud van ons rioleringsstelsel, dat voor honderd procent onderbouwd is. Tegelijk weet ik dat de risico’s onder controle zijn, en dat geeft mij een gerust gevoel,” besluit Johan Smets. l
7
Een ruimingsprogramma voorkomt dat riolen overstromen door een ophoping van slib.
Aquafin behaalde het ISO55001-certificaat voor asset management. DÊ garantie voor de juiste balans tussen investeringen, operationele kosten, prestaties en risico’s.
8
AQUA 2017/1
Integraal plan voor buffering van regenwater Op de grens van de Oost-Vlaamse deelgemeenten Burst (Erpe Mere) en Borsbeke (Herzele) staat de Molenbeek onder druk door het regenwater dat ernaar afwatert. De komende maanden worden er in de regio meerdere infrastructuurwerken gepland. De verschillende bouwheren werkten een integraal visieplan uit om het regenwater te bufferen op locaties die er zich het best toe lenen. Een mooi voorbeeld van integraal waterbeheer!
O
ver een totale lengte van bijna 5 kilometer langs de Molenbeek plannen zowel Aquafin als Agentschap Wegen en Verkeer (AWV), de Vlaamse Milieumaatschappij, de gemeenten Herzele en Erpe Mere en hun rioolbeheerders een aantal infrastructuurprojecten. In hetzelfde gebied werkt de dienst Integraal Waterbeleid van de provincie Oost-Vlaanderen aan de realisatie van twee grote bufferbekkens om de impact van afstromende onverharde oppervlakte naar de Molenbeek te beperken. Omdat deze ingreep het risico op wateroverlast sowieso doet dalen, werden de gangbare voorwaarden rond de buffering van regenwater voor de verschillende rioleringsprojecten aangepast. Toch zou elke bouwheer strikt genomen nog steeds binnen zijn eigen project buffercapaciteit moeten voorzien voor zijn aandeel van de afstromende oppervlakte. Dat zou tot een veelheid aan bufferbekkens en gedeelde eigenaars leiden. Burstdorp is bovendien dicht bewoond, wat in combinatie met een zeer hoge grondwaterstand de inplanting van een buffering erg bemoeilijkt.
9
Na uitgebreid constructief overleg kwamen alle betrokken partijen tot een creatieve en werkbare oplossing. vlnr: Peter Gosseye (VMM), Nico De Schepper (Aquafin), Gertjan Winten (Aquafin), Bruno Samain (Provincie Oost-Vlaanderen), Jan Van Damme (Herzele) en Marleen Lambrecht (Erpe Mere)
“Moeilijk realiseerbare buffering binnen het ene project wordt gecompenseerd door een uitgebreide buffering op een andere nabijgelegen locatie, ook al ligt die binnen een ander project.”
“Een integrale aanpak is de basis van de code van goede praktijk voor rioleringsprojecten en bewijst ook hier zijn meerwaarde.” In de eerste plaats moest voor deze werkwijze het totale volume afstroming bepaald worden, afkomstig van zowel verharde als onverharde oppervlakte. Vervolgens werd op basis van de opgelegde voorwaarden berekend welk buffervolume in totaal moest voorzien worden en werden de meest logische locaties gezocht. Uiteindelijk zullen er in het gebied, naast de bufferbekkens van de provincie, vijf natuurlijk aangelegde bufferbekkens komen. Natuurlijk betekent dat het afgraven van gronden tot een minimum wordt beperkt en dat de voorkeur gaat naar de aankoop van weiden waarnaar het afstromende regenwater wordt afgeleid. In de periodes dat de weides droog staan, kunnen ze gewoon gebruikt worden voor landbouwdoeleinden.
Organisatorisch kluwen
Buffering compenseren Een integrale aanpak is de basis van de code van goede praktijk voor rioleringsprojecten en bewijst ook hier zijn meerwaarde. “We zijn afgestapt van het idee dat ieder zijn eigen buffering per project moet voorzien en hebben met alle partijen samen bekeken wat de meest logische plaatsen zijn om bufferbekkens in te planten,” legt Nico De Schepper, accountmanager bij Aquafin, uit. “De uiteindelijke bedoeling is om het totale volume aan afstromend regenwater vertraagd te lozen op de Molenbeek.”
Een integrale benadering van de buffercapaciteit binnen de verschillende projecten lijkt in theorie niet meer dan logisch. Toch is het in de praktijk niet zo evident. Nico De Schepper: “Niet alleen had elk project zijn eigen bouwheer, maar ook zijn eigen advies- en ingenieursbureau. Iedereen moest dus zijn gegevens samenbrengen om tot een correcte berekening te komen. Bovendien maakte deze werkwijze ook de administratie van elk project op zich complex. De aanvraag van bijvoorbeeld bouwvergunningen en subsidies gebeurt voor elk project apart. Maar om te bepalen of aan de voorwaarden voldaan is, moest ook buiten de lijnen van het project gekeken worden. Daarom hebben we een overkoepelende visienota gemaakt voor alle projecten in het gebied, die toegevoegd wordt aan elk dossier, om te kaderen hoe de buffercapaciteit globaal wordt aangepakt.” Ook organisatorisch moesten er enkele knopen doorgehakt worden. Om het onderhoud van de bufferbekkens eenvoudig te houden, werd het aantal verantwoordelijken per bekken best beperkt. Eén bekken zal beheerd worden door Aquafin en de gemeente Herzele, waarvoor Riopact (samenwerking tussen Aquafin en De Watergroep) rioolbeheerder is. Verder nemen ook Farys, rioolbeheerder van Erpe Mere, en AWV enkele kleinere bufferbekkens in beheer. De aanleg van de bekkens is voorzien voor dit jaar. LEES VERDER >
10
INTEGRAAL PLAN VOOR BUFFERING VAN REGENWATER
AQUA 2017/1
PETER GOSSEYE bekkenverantwoordelijke saneringsinfrastructuur Dender bij VMM “De samenwerking tussen de verschillende actoren en hoe ze uiteindelijk tot een oplossing gekomen zijn, hebben wij positief ervaren.”
“Gezien de dichte bebouwing waarbij de woonkernen zich dan ook nog eens in de vallei van de Molenbeek bevinden, was het voor deze rioleringsdossiers een grote uitdaging om op een juiste manier om te gaan met hemelwater afkomstig van verharde oppervlakten. Vooral wanneer er geen hemelwaterplan is, vraagt dit heel wat creativiteit van de verschillende partijen. Daarom benadrukt de VMM vaak het belang van de opmaak van een hemelwaterplan, waarin een integrale ruimtelijke visie wordt uitgewerkt om het hemelwater ter plaatse te houden, te infiltreren, te bufferen en in laatste instantie vertraagd af te voeren.
Op een constructieve manier en op initiatief van Aquafin is in deze dossiers een creatieve oplossing gevonden om op korte termijn een uitweg te vinden in het kluwen van bufferingsvoorwaarden, compenserende buffering, inplantingsplaatsen, beheer en onderhoud. We zijn ons bij de Vlaamse Milieumaatschappij bewust van de administratieve complexiteit van deze dossiers. De samenwerking tussen de verschillende actoren en hoe ze uiteindelijk tot een oplossing gekomen zijn, hebben wij positief ervaren. We hopen dan ook dat deze aanpak als voorbeeld kan dienen voor andere dossiers.”
11
MARLEEN LAMBRECHT schepen van Openbare Werken in Erpe Mere Een complex kluwen: “Ik ben zeer enthousiast over deze aanpak. Dit is een oplossing die echt werkt. En eigenlijk de enige mogelijke benadering achteraf gezien, zeker voor ons project in Burstdorp. Gezien de lokale situatie hadden we anders een groot bekken moeten aanleggen op het centrale dorpsplein, een veel te dure optie en bovendien niet haalbaar gezien het vroegere kerkhof rond de kerk. Onroerend Erfgoed zou ons zeker geen toelating hebben verleend. Dan is deze oplossing voor het hele gebied een veel betere zaak.”
5 projecten 6 betrokken partijen
5 bufferbekkens op een logische plaats met compenserende capaciteit
3 beheerders: Farys, Riopact en AWV
buffering en vertraagde afvoer van hemelwater naar Molenbeek
“Ik ben zeer enthousiast over deze aanpak. Dit is een oplossing die echt werkt.”
12
AQUA 2017/1
Dus zó zoeken zwanen hun voedsel... Jacob Kaptein wint fotowedstrijd ARGUS-Natuurpunt - Categorie ‘Water’
D
e jonge Jacob Kaptein maakte zijn eerste foto’s toen hij 15 was met het cameraatje van zijn broertje. Hij zag vaak wild in het bos en wou dat graag tonen aan anderen. Snel bleek dat de camera niet goed genoeg was, dus ging hij weekendwerken en kocht hij zijn eerste spiegelreflexcamera. “De natuur is heel veelzijdig en vol verrassingen. Je ervaart er de rust, het is ontspannend en het licht is er altijd fascinerend. Voor mij is het de perfecte plaats om creatief bezig te zijn. Ik wil de schoonheid van de natuur tonen en ben ervan overtuigd dat mensen er daardoor bewuster mee zullen omgaan.” Na allerlei ereplaatsen won Jacob in december 2016 de Nature Photographer of the Year Contest 2016 van National Geographic in de categorie ‘landschap’.
In januari 2017 nam hij de hoofdprijs mee naar huis van de ARGUS-Natuurpunt fotowedstrijd in de categorie ‘water’.
Over de winnende foto “De foto nam ik in de Amsterdamse Waterleidingduinen, een gebied waar drinkwater gewonnen wordt. Er zijn heel veel kanaaltjes en het water is er ontzettend helder. Ik dacht: als ik ooit start met onderwaterfotografie moet ik hier zijn. Toen ik een onderwatercamera kreeg, ging ik terug. Onder water moet je met een groothoeklens werken, dus je onderwerp moet zo dicht mogelijk zijn.” “Zwanen zijn niet heel schuw, maar echt graag willen ze niet op de foto. Gelukkig zijn de kanalen niet heel breed en kreeg ik snel inzicht in de patronen waarop ze zoeken naar voedsel.
“Gehurkt langs de kant en met mijn camera onder water bleef ik stokstijf zitten. Zwanen drijven met een constante snelheid met hun hoofd onder water op zoek naar eten. Op de bodem zitten algen tussen de zandkorrels. Door hun snavel heen en weer te bewegen over de bodem komen de algen los in het water en kunnen ze de algen opeten. De losgekomen zandkorrels vormen de stofwolk die je ziet”. “Voor mij was de grootste uitdaging iets anders van de zwaan tonen dan datgene wat we al kennen. We zien zwanen in het park of op een vijver, ze zijn zo aanwezig in ons dagelijks leven dat we ze niet meer categoriseren in het vakje ‘exclusieve natuur’. Hun typische manier van zoeken naar voedsel kennen we niet en ik ben blij dat ik dat met dit beeld kan tonen.” l
13
Jacob Kaptein
21 jaar Student Natuur- en Bosbeheer Gepassioneerd natuurfotograaf Afkomstig uit Lunteren (Nederland) – woont momenteel in Alta (Noorwegen) www.jacobkaptein.nl
14
AQUA 2017/1
“Kwalitatieve capaciteit bij de bureaus is meer dan nodig.” Dirk De Waele, David Mous en Rik Jouret zijn tevreden met het bereikte resultaat.
De aanhoudende laagconjunctuur heeft er in de openbare bouwsector toe geleid dat veel advies- en ingenieursbureaus het moeilijk kregen om het hoofd boven water te houden. In samenwerking met de sector heeft
O
p het moment dat een rioleringsproject van Aquafin voor uitvoering op de markt komt, heeft het al een lange voorbereidende weg afgelegd. Het werk van een advies en ingenieursbureau start meestal vijf tot zes jaar voor de start van de werken. Het bureau baseert zich voor zijn offerte op de geraamde kostprijs van het project, met de op dat moment gekende gegevens. Zijn uiteindelijke totale vergoeding zal echter gebaseerd zijn op de prijs waaraan het project gegund wordt aan de aannemer.
Aquafin nu een berekeningswijze ontwikkeld voor financiële compensatie wanneer het evenwicht op de markt sterk verstoord is. De compensatie geldt in twee richtingen en moet ervoor zorgen dat de kwaliteit van de projecten op peil blijft.
“Zo is het altijd geweest en in een normale economische situatie noemen we dat ‘de bluts met de buil’ omdat periodes van laagconjunctuur en periodes van hoogconjunctuur elkaar nu eenmaal afwisselen,” zegt Rik Jouret van Studiebureau Jouret en voorzitter van ORI-Vlaanderen. “Maar rond 2007-2008 is er duidelijk iets veranderd. Het was het begin van de bankencrisis in Amerika en ook bij ons zagen we minder werk op de markt komen, wat leidde tot lagere inschrijvingsprijzen door de aannemers. Je heb natuurlijk geen glazen bol en je denkt dat de economie wel weer zal aantrekken, zoals ze altijd doet. En in 2012, de periode van de gemeenteraadsverkiezingen, wàs er ook effectief weer wat meer werk.”
15
Laagconjunctuur compenseren om kwaliteit te behouden
voor onze projecten. Want als bij de start van de werken blijkt dat er plots nog maar weinig middelen overblijven voor het bureau om het project op te volgen, dan kan dat ten koste gaan van de kwaliteit. En die kwalitatieve capaciteit bij de bureaus hebben wij meer dan nodig voor onze projecten.”
“Maar vrijwel meteen daarna zagen we de prijzen weer dalen. In 2015 lagen ze zelfs lager dan vijftien jaar daarvoor.”
Kwaliteit bedreigd Aquafin is één van de belangrijkste bouwheren in de Vlaamse openbare bouwsector en zag de inschrijvingsprijzen voor de projecten die het op de markt bracht, vaak ver onder de ramingsprijs blijven. Dat lijkt mooier dan het is, weet directeur Infrastructuur Dirk De Waele: “In een partnership luister je naar elkaar, en wij merkten dat de advies- en ingenieursbureaus die voor ons werken het alsmaar moeilijker kregen. Sommige bureaus moesten flink afslanken en we hebben er zelfs zien de boeken moeten neerleggen. “Dat is een drama voor hen, maar ook een slechte zaak
“Op basis van deze databank hebben we in overleg een formule uitgewerkt om de compensatie te berekenen. Die compensatie moet voor ons wel in twee richtingen gelden. Als de economische situatie plots helemaal zou kantelen in de andere richting, dan vinden wij het logisch dat wij als bouwheer gecompenseerd worden.”
De formule zal niet alleen gebruikt “Die neiging zou er inderdaad kunnen zijn, maar onze beroepseer zorgt er wel worden voor Aquafin-projecten, maar ook voor dat we toch bij voor gemeentelijke de les blijven,” vult rioleringsprojecten. “Zo is het altijd Rik Jouret aan. Alleen zal de Niet altijd evident coëfficiënt hier iets geweest en in een want we stellen vast lager liggen omdat normale economische de dat wij meer pv’s van inschrijvingsprijzen ingrebekestelling situatie noemen we dat voor projecten van moeten opstellen op andere rioolbeheerders ‘de bluts met de buil’.” en werven waarvan de gemeenten doorgunningsprijs laag ligt. gaans iets hoger Vaak is er dan minder aandacht voor liggen dan voor projecten van Aquafin. veiligheid en kwaliteit, waardoor onze De gemaakte afspraken rond de leidend ingenieur meer werk heeft.” conjunctuurcompensatie zullen verwerkt worden in de nieuwe contracten tussen de sector van adviesCompensatie in twee richtingen en ingenieursbureaus en de bouwheren van rioleringswerken. Nadat in 2013 een éénmalige correctie werd toegepast in de sector, liet minister “Het is een moeilijk proces geweest, Joke Schauvliege wettelijk vastleggen maar als alle partijen met een open geest dat de bouwheer een economisch nadeel naar het probleem kijken, dan is er altijd tijdens de looptijd van een contract vooreen oplossing mogelijk,” besluit Rik Jouret. taan moet compenseren. “Aquafin heeft onmiddellijk zijn verantwoordelijkheid “We zijn de laatste twee jaar eindelijk opgenomen en we zijn met de adviesmet alle actoren echt beginnen praten en ingenieursbureaus rond de tafel hierdoor en werken nu veel nauwer samen. Ook de andere rioolbeheerders gaan zitten,” legt David Mous uit, die voor Aquafin het overleg met zullen nu mee de prijzendatabank de sector trok. Wij beschikken als enige aanvullen, waardoor ze nog actueler en bouwheer in de rioleringssector over een correcter wordt. Dat vind ik bijna even databank met eenheidsprijzen waarin de waardevol dan de conjunctuurevolutie van die prijzen door de jaren goed compensatie op zich.” l te volgen is.”
16
AQUA 2017/1
Water als basis voor duurzame ontwikkeling
ECONOMIE
MAATSCHAPPIJ
I
n 2015 lanceerden de Verenigde Naties 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen. Terwijl hun voorgangers, de milleniumdoelstellingen gericht waren op de ontwikkelingslanden, zijn deze nieuwe doelstellingen óók bedoeld voor industrielanden. Elke doelstelling zet een specifiek aspect van het milieu, de maatschappij of de economie in de kijker. Toch staan ze niet los van elkaar. Zoals de figuur aangeeft, zijn ze met elkaar verbonden en passen ze in elkaar zoals een bruidstaart. Economie, de bovenste laag, moet ten dienste staan van de maatschappij, zodat die zich kan ontwikkelen binnen de grenzen van de planeet. De doelstellingen die te maken hebben met water bevinden zich in de grote cirkel onderaan. “Zuiver water en sanitatie” speelt dan ook een centrale rol in duurzame ontwikkeling en heeft een impact op de meeste andere doelstellingen. Daar is Aquafin zich ten volle van bewust en in onze activiteiten proberen we deze links ook te leggen.
MILIEU
DE ROL VAN AFVALWATER IN EEN CIRCULAIRE ECONOMIE Dat afvalwater dit jaar het thema is van Wereldwaterdag zegt veel. Wat we door het toilet spoelen, beschouwen we nog steeds als afval. Maar eigenlijk is het een bron van grondstoffen! Gezuiverd afvalwater kan mits de juiste behandeling ingezet worden voor eender welke toepassing, een piste die vandaag vooral gevolgd wordt in landen met een acute waternood. Bij Aquafin zetten we sterk in op de recuperatie van energie uit het zuiveringsproces, met name uit het slib. Door het slib te vergisten wordt de organische fractie deels afgebroken en omgezet in biogas. In 2016 rondden we voor het eerst de kaap 13 miljoen kWh geproduceerde groene stroom. Genoeg om een kleine gemeente een jaar lang van stroom te voorzien. Het deel van het slib dat we niet vergisten, drogen we tot slibkorrels. De cementindustrie maakt dankbaar gebruik van onze pellets om hun ovens mee op te stoken ter vervanging van fossiele brandstoffen en de assen worden mee verwerkt in de cementproductie. Technologieën om ook andere grondstoffen zoals cellulose, fosfor en vetzuren terug te winnen uit afvalwater, zitten nog in de onderzoeksfase, waar Aquafin volop aan meewerkt.
DUURZAAM GEBRUIK VAN HEMELWATER Ruimte geven aan water en slim omspringen met hemelwater zullen in de toekomst een duurzame stadsomgeving kenmerken. Met een hemelwaterplan ontwikkelt Aquafin voor gemeenten een integrale visie op een goed beheer van de waterhuishouding, op lange en middellange termijn.
17
STEUN VOOR WATERPROJECTEN IN HET ZUIDEN “Verzeker toegang tot duurzaam beheer van water en sanitatie voor iedereen” luidt de volledige doelstelling nummer 6. Zeker in ontwikkelingslanden kunnen een goede waterkwaliteit en -hygiëne een enorm verschil maken. Aquafin steunt projecten van Protos, Young Water Solutions, de stad Antwerpen en de Ghana Council vzw en vzw Kitanda die lokale bevolkingsgroepen in het zuiden helpen bij het bouwen en in stand houden van goede sanitaire voorzieningen en de toegang tot drinkbaar water. l
“Aquafin draagt met zijn activiteiten onmiskenbaar bij tot de doelstellingen van de Verenigde Naties.” Jan Goossens, algemeen directeur Aquafin
18
AQUA 2017/1
“Op de rioolwaterzuiveringsinstallaties is het zuiveringsproces zodanig geautomatiseerd dat Aquafin moeiteloos kan inspelen op wijzigende parameters.”
Klimaatverandering heeft grote invloed op overstortwerking De klimaatverandering heeft een belangrijk effect op de werking van het rioleringsstelsel. Meer en hevigere buien kunnen
“Een gemengde riolering voert naast afvalwater ook grote hoeveelheden regenwater af. Als het te hard regent, kan een overstort in werking treden en komt het teveel aan regenwater en ongezuiverd afvalwater in de waterloop terecht.
in de toekomst niet alleen meer wateroverlast, maar ook meer overstortwerking veroorzaken.
“Om de impact van een overstort op een waterloop te beperken, stellen we naast de klassieke aanleg van gescheiden stelsels een aantal alternatieve maatregelen voor”, zegt Geert Dirckx, studieverantwoordelijke Asset Management bij Aquafin.
Regelstructuren in het stelsel verminderen de werking van overstorten
19
“Zo kunnen we bijvoorbeeld het hemelwater lokaal opvangen en laten infiltreren in de bodem. Of via overstortbehandeling het afvalwater eerst behandelen voor het in de waterloop terecht komt. Een andere maatregel is het overtollige rioolwater tijdelijk opvangen in een bergbezinkingsbekken dat het bij droog weer afvoert naar de collector.” Op de rioolwaterzuiveringsinstallaties is het zuiveringsproces zodanig geautomatiseerd dat Aquafin moeiteloos kan inspelen op wijzigende parameters. Zo’n sturing is ook mogelijk in het collectorenstelsel als hulpmiddel om overstromingen en overstortwerking te voorkomen. Real Time Control (RTC) is een methodiek die met behulp van sensoren, controllers en regelstructuren in ‘real time’ acties uitvoert om de bergingscapaciteit in het stelsel optimaal te benutten. Kleppen en schuiven kunnen automatisch sluiten of net openen en pompen kunnen in- of uitgeschakeld worden om het gewenste effect te bekomen. In het verleden zijn al een aantal succesvolle pilootprojecten opgestart. l
Studie toont meerwaarde RTC aan Aquafin heeft in samenwerking met het KMNI (Koninklijk Metrologisch Nederlands Instituut) en enkele Nederlandse partners in het kader van een grensoverschrijdend project een aantal klimaatscenario’s onderzocht die relevant zijn voor de Lage Landen in Noord-West Europa. “De klimaatmodellen voorspellen een temperatuurstijging in alle seizoenen. We krijgen veel meer regen te verwerken in de winter, gemiddeld meer regen in de lente en herfst, maar minder in de zomer. Op basis van deze informatie keken we naar het effect van de klimaatverandering op de overstorten”, vertelt Geert. Uit de studie blijkt dat we voor Antwerpen-Noord in 2050 30 tot 40% en in 2085 30 tot 65% meer overstortvolume kunnen verwachten. Dit is te verklaren door de stijging van het neerslagvolume in de winter, lente en herfst en de neerslagextremen in de zomer door korte maar felle buien. Specifiek voor de onderzochte regio vermindert RTC in het huidige klimaat het overstortvolume met gemiddeld bijna 20%, wat een zeer goed resultaat is gezien de suboptimale werking van het stelsel. “In de toekomst kunnen deze goede percentuele resultaten behouden blijven, maar door de zwaardere regenval zullen aanvullende maatregelen nodig zijn. Toch kunnen we besluiten dat RTC haar meerwaarde blijft behouden om overstorten te beperken”, aldus Geert.
CONTROLESYSTEEM
REGELSTRUCTUREN
SENSOREN
STEDELIJK AFVALWATER STELSEL
20
AQUA 2017/1
21
voor technische partners
Sinds 23 februari 2017 is de omgevingsvergunning van kracht. Ze vervangt de stedenbouwkundige
• Aanvragen worden vanaf nu digitaal ingediend en volledig digitaal behandeld via het Omgevingsloket. • Meer info: www.omgevingsloket.be
vergunning en de milieuvergunning.
H
et is een antwoord van de Vlaamse regering op de vraag naar vlottere procedures en heeft wel wat gevolgen voor de projecten van Aquafin. Het bedrijf grijpt deze verandering aan om ook nieuwe richtlijnen te implementeren rond het gebruik van een “terrein voor grondverbetering”. De nieuwe richtlijnen moeten ervoor zorgen dat het terrein zowel tijdens als na de werken veilig en netjes is en dat het nadien in goede staat kan worden teruggegeven aan de eigenaar. Tot slot werd op 1 januari 2017 ook een versoepeling van de archeologiewetgeving in gebruik genomen om de doorlooptijd van projecten te verkorten. Een kort overzicht van de belangrijkste wijzigingen:
1. OMGEVINGSVERGUNNING VERSOEPELT PROCEDURE • Stedenbouwkundige en milieuaspecten worden voortaan tegelijk beoordeeld. • Er zijn nu 3 mogelijke bevoegde instanties: de Vlaamse overheid maar ook provincie of gemeente. Voor bovengemeentelijke en gecombineerde projecten blijft de Vlaamse overheid bevoegd, voor RWZI- en KWZI-projecten verschuift de bevoegdheid naar de provincie of gemeente. • Er zijn nog slechts 2 procedures met scherpe vergunningstermijnen. De gewone procedure en de vereenvoudigde procedure. De aanvragen worden ingediend bij één loket, het Omgevingsloket. • De vergunningverlenende overheid kan onregelmatigheden tijdens de procedure rechtzetten. Ook kan de bouwheer de vergunningsaanvraag wijzigen tijdens de procedure terwijl dit niet tot het heropstarten van de procedure leidt. • De omgevingsvergunning is geldig voor onbepaalde tijd.
2. ARCHEOLOGIEWETGEVING BIJGESTUURD VOOR SNELLERE DOORLOOPTIJD • De archeoloog kan voortaan autonoom beslissen welke bepalingen al dan niet in de archeologienota worden opgenomen. • Het Agentschap Onroerend Erfgoed kan de archeologienota enkel nog weigeren te bekrachtigen als er een essentieel onderdeel niet correct werd uitgevoerd. • De bouwheer kan een nog niet bekrachtigde archeologienota toevoegen aan de vergunningsaanvraag. Een bekrachtigde nota blijft echter de voorwaarde voor de toekenning van de vergunning.
3. NIEUWE RICHTLIJNEN VOOR TERREIN VOOR GRONDVERBETERING Inrichting terrein: • Terrein volledig omheind, voorzien van poort en slot • Teelaarde in een bufferzone van 5 meter rond het hekwerk (max. hoogte 4 meter) • Teelaarde afgedekt met geotextiel of onkruidwerend doek • Binnen de resterende binnenzone enkele mengen, stabiliseren, zeven en tussentijdse opslag van gronden • Stofhinder vermijden m.b.v. sproei-installatie Breken is niet meer toegelaten voor een beter herstel van het terrein achteraf! Terrein achterlaten: • • • •
Verwijderen geotextiel en bovenlaag, grond zeven Diepwoelen tot 50 cm diep Steenfrees verplicht Zaaiklaar maken l MEER INFORMATIE EN DETAILS OP WWW.AQUAFIN.BE
AQUA 2017/1
MEANDER
22
EIB investeert opnieuw fors in Aquafin-projecten
D
e Europese Investeringsbank (EIB) en Aquafin ondertekenden in februari een eerste opname van 100 miljoen euro binnen de tiende financieringsovereenkomst voor in totaal 200 miljoen euro. De lening zal gebruikt worden om de riolerings- en zuiveringsprojecten die werden uitgevoerd, te financieren tot hun terugbetaling door de drinkwaterbedrijven. Voor ongeveer de helft van zijn totale financieringsbehoefte op langetermijn kan Aquafin op de EIB rekenen. Pim van Ballekom, vice-president van de EIB verantwoordelijk voor België: “De samenwerking met Aquafin loopt al erg lang en is een duidelijk voorbeeld van waar Europese leningen grote impact kunnen hebben op lokaal niveau, vaak zonder dat veel mensen daar erg in hebben.” Voor de toekenning van deze tiende lening legde de EIB belangrijke voorwaarden op wat de duurzaamheid van de projecten betreft. “We moesten aantonen dat minstens een kwart van de investeringswaarde van de projecten een duidelijke positieve impact zal hebben op de klimaatverandering,” legt algemeen directeur van Aquafin Jan Goossens uit.
“Projecten voor afkoppeling van hemelwater en optimalisatieprojecten die ons beter wapenen tegen de klimaatverandering, voldoen volledig aan die voorwaarde. Projecten waarmee we enkel vuilvracht aansluiten op de waterzuivering volstaan dan weer niet, ook al dragen ze wel bij tot een beter leefmilieu. De analyse van onze projecten die we in dat kader maakten, was ook voor ons een interessante oefening. Het heeft ons ertoe aangezet om onze projecten ook eens door een andere bril te bekijken.” Aquafin slaagde voor de test en zet hiermee de succesvolle samenwerking met de EIB verder. “We zijn verheugd over de hoge maatstaven die Aquafin ook op het gebied van klimaatimpact hanteert,” voegt Pim Van Ballekom nog toe. l
AGENDA > 14 maart – Vlariodag, Antwerp Expo.
Sectororganisatie Vlario koos als thema voor het grootste evenement binnen de Vlaamse rioleringssector dit jaar “Als de riolen breken” en verwijst hiermee naar de noodzaak van een goed asset management. Uiteraard zal Aquafin ook op de rioleringsbeurs aanwezig zijn met een stand. > 22 maart – Wereldwaterdag,
thema Afvalwater > 30 maart – Congres Publieke Ruimte,
Lamot Mechelen Met het congresthema “Vooruitkijken”, zet Infopunt Publieke Ruimte dit jaar iedereen die betrokken is bij planning, ontwerp en inrichting van openbare ruimten aan om te werken aan onze omgeving van morgen. Aquafin verzorgt op dit congres samen met de Vlaamse Milieumaatschappij de themasessie rond infiltreren en bufferen van hemelwater.
> 28 april – Internationale dag voor
veiligheid en gezondheid op het werk Aquafin wil dat iedereen die voor het bedrijf werkt, na de arbeid weer veilig thuis komt. Daarom heeft Aquafin het STOP-principe ingevoerd, dat zegt dat de activiteit moet worden stilgelegd als ze niet veilig kan gebeuren. We doen er alles aan om deze attitude ook op onze werven ingang te doen vinden. > Mei – Watersportdag
Net als vorig jaar kiezen de watersportfederaties ook nu weer voor een ganse maand mei als watersportmaand waarin elke vereniging zijn activiteiten in het kader van de Watersportdag vrij kan plannen. Door de zuivering van het huishoudelijk afvalwater zorgt Aquafin er mee voor dat sporten op of in oppervlaktewater weer aangenaam is. Ook dit jaar sponsort Aquafin dit evenement.
23
Zin in een job met échte meerwaarde? Ian Schippers Operator op de waterzuiveringsinstallatie van Antwerpen-Noord
Elke dag zetten meer dan 1000 medewerkers bij Aquafin zich in voor
20 jaar
propere waterlopen en een leefomgeving in harmonie met water.
In dienst bij Aquafin sinds oktober 2016
Deze zichtbare bijdrage aan het milieu en de werkzekerheid zijn voor hen een belangrijke drijfveer om voor Aquafin te werken.
D
at het bedrijf een aantrekkelijke werkgever is, blijkt ook uit de rekruteringscijfers. In 2016 werden meer dan 100 vacatures ingevuld, 10% meer dan in 2015. Bijna de helft daarvan werden intern ingevuld. Waarom Aquafin in trek is bij potentiële werknemers? Nieuwkomer Ian Schippers legt het zelf uit. Als jonge schoolverlater koos hij zes maanden geleden bewust voor Aquafin. Ian: ”Ik kende Aquafin al via een vriend die er stage had gelopen en heel enthousiast was. Toen ik was afgestudeerd heb ik doelbewust voor deze functie bij Aquafin gesolliciteerd. Ik heb zelfs niet bij andere bedrijven gesolliciteerd.”
“Als operator sta ik in voor het onderhoud van verschillende waterzuiveringsinstallaties en pompstations in het noorden van Antwerpen. Ik moet de processen bijsturen, stalen nemen, riolen inspecteren,… Het is een job met heel veel variatie en ik ben veel de baan op. Een hele dag binnen in een fabriek werken zou niks voor mij zijn. En dat je ook direct resultaat van je werk ziet, vind ik een meerwaarde. Je ziet het gezuiverde water hier zo in de Schelde stromen!” Ian: “Als nieuwkomer word je heel warm ontvangen. Ik ben snel aanvaard en mijn collega’s zijn, nu nog steeds, bereid om veel uit te leggen. Je moet zelfstandig kunnen werken maar je kan altijd terugvallen op je team. En eigenlijk geldt dat voor heel Aquafin.”
“Er is een heel open cultuur en een leuke sfeer. Ik heb ook al ontzettend veel bijgeleerd. Ik heb Elektromechanica gestudeerd maar over waterzuivering zelf leer je op school niet veel. Hier krijg je de kans om je voortdurend bij te scholen. Ik ben het afgelopen half jaar al naar zeker tien opleidingen geweest!” l
WORD ONZE COLLEGA EN SOLLICITEER VOOR EEN JOB ALS: • • • • •
operator ingenieur ICT'er dossierbeheerder aankoop ...
Ga snel naar www.werkenaanzuiverwater.be en ontdek welke profielen we momenteel zoeken.
Congres Publieke Ruimte 2017
VOORUITKIJKEN Vandaag werken aan de publieke ruimten van morgen Donderdag 30 maart 2017 Congrescentrum Lamot, Mechelen
Jubileumeditie 10 jaar Publieke Ruimte Expo 10 jaar Prijs Publieke Ruimte Uitreiking 10de Prijs Publieke Ruimte (feest!) Luxe uitgave 10de praktijkboek Publieke Ruimte Forum vol inspiratie voor de publieke ruimten van morgen Stadsexcursie langs Mechelse parken en tuinen Aanvullend avondprogramma voor beleidsvoerders lokale besturen (moderator Johny Vansevenant, VRT)
Programma van topniveau Vooraanstaande keynote speakers met o.a. Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck, prof. Pieter Ballon (VUB, smart cities) en Bart Somers (burgemeester Mechelen) Toonaangevende sprekers uit binnen- en buitenland Congreshost: Erika Van Tielen Trendwatching ‘Opruimen en plaats maken’: 4 deelsessies over toekomstgericht en flexibel ruimtegebruik ‘Energieke mobiliteit’: 4 deelsessies over mobiliteit van morgen ‘Leefruimte voor iedereen’: 4 deelsessies over de mens als centrale gebruiker ‘De toekomststad: niet te warm en niet te nat’: 4 deelsessies over futureproof woonomgevingen
www.publiekeruimte.info Organisatie
Met medewerking en steun van
VLAAMSE MILIEUMAATSCHAPPIJ
openbaargroen.be