1
Sadržaj Ko smo mi? 4 Lokalne vlasti moraju pažljivije i odgovornije slušati glas građana
6
Organizovana diskusija ,,Kome su odgovorni odbornici - građanima ili partijama’’
8
Pokrenuta platforma ,,Popravi Cetinje’’
10
Pokrenuta ,,Inicijativa za zeleni Lovćen’’
12
Realizovan projekat ,,Da razumijevanje bude način’’
14
Počela realizacija projekta ,,Moj pas - Moja odgovornost’’
15
Reagovanje Aktivne zone: Razvoj Prijestonice na čekanju?
16
Reagovanje Aktivne zone na saradnju lokalne uprave i građana/ki i NVO
18
Pokrenuta inicijativa za osnivanje Mreže za mlade Crne Gore
20
Realizovan projekat ,,Moja zajednica - snažna zajednica’’
21
Finansijski izvještaj
23
3
Ko smo mi?
Aktivna zona je nevladina, neprofitna i nestranačka organizacija koja okuplja grupu kreativnih ljudi uvijek motivisanih za nove akcije. Aktivna zona pruža mogućnost mladim ljudima da kroz mrežu volontera rade za svoju zajednicu, čime im dajemo podršku u nastojanju da poboljšaju vještine koje su neophodne da bi postali aktivni građani i nosioci pozitivnih promjena u lokalnim zajednicama. MISIJA: Aktivna zona je nevladina organizacija koja se bavi afirmacijom građanskog aktivizma, uspostavljanjem stalne saradnje i partnerstava između svih aktera u zajednici u cilju izgradnje odgovornog društva. VIZIJA: Uređeno i odgovorno društvo ravnopravnih građana koji brinu o svom okruženju. ČETIRI PROGRAMA (ciljevi i djelatnosti organizacije):
1. Program za dobru javnu upravu 1.1. Povećana otvorenost i transparentnost rada institucija i vladavina prava - Realizacija aktivnosti u cilju evaluacije i praćenja rada institucija - Organizovanje događaja koji imaju za cilj povezivanje institucija sa građanima - Realizacija aktivnosti na promociji i afirmaciji vladavine prava 1.2. Poboljšan pravni okvir i okruženje za učešće građana i organizacija građanskog društva u procesima donošenja odluka - Predlaganje sistemskih rješenja za poboljšanje procesa učešća građana u procesima donošenja odluka - Realizacija aktivnosti u smjeru povećanja broja građana/ki koji koriste modele učešća u procesima donošenja odluka 1.3. Stvoreni preduslovi za veću odgovornost institucija i nosioca javnih funkcija - Predlaganje i realizacija aktivnosti koje imaju za cilj da povećaju odgovornost institucija i nosioca javnih funkcija
2. Program za neformalnu edukaciju i informisanje 2.1. Informisani i edukovani građani o relevantnim temama za život u društvenoj zajednici - Organizovanje predavanja/diskusija/radionica/obuka i drugih aktivnosti koje imaju za cilj promovisanje prava i obaveza građana prema ljudima, životinjama i svom okruženju, a na teme: ljudska prava (prava OSI, RE, LGBTIQ) i manjinska prava; rodna ravnopravnost; evropske integracije; prevencija zloupotrebe droga; zaštita životne sredine; prava životinja; održivi razvoj; očuvanje i razvoj kulture, mentalno zdravlje mladih i druge oblasti od značaja za život u društvenoj zajednici. 2.2. Unaprijeđeno neformalno obrazovanje, sa posebnim akcentom na mlade - Organizovanje praktičnih i primjenjivih kurseva za mlade (strani jezici, klub čitalaca, primjenjive radionice usmjerene ka povećanju upošljivosti mladih i dr.)
4
Društvene mreže
Pratite naš rad putem sljedećih društvenih mreža: Facebook >>> https://www.facebook.com/AktivnaZona Twitter >>> https://twitter.com/AktivnaZona Instagram >>> https://instagram.com/aktivna.zona/ Google >>> https://plus.google.com/u/0/+Aktivnazona/posts ISSUU >>> http://issuu.com/aktivnazona
3. Program za razvoj filantropije 3.1. Osnaženi i povezani društveni akteri kao nosioci pozitivnih promjena u zajednici - Omogućavanje uslova za uvezivanje i uspostavljanje dobre komunikacije između različitih društvenih aktera, u cilju rješavanja zajedničkih problema u zajednici (kreiranje platformi za povezivanje i komunikaciju, organizovanje radionica za prikupljanje sredstava za sve društvene aktere i dr.) 3.2. Poboljšan pravni okvir i okruženje za razvoj filantropije u društvu - Predlaganje izmjena i dopuna pravnog okvira za dobrovoljno davalaštvo - Kreiranje standarda u prikupljanju sredstava za dobrobit zajednice - Promovisanje i afirmacija društveno-odgovornog poslovanja među privrednicima - Organizovanje informativnih kampanja o dobrovoljnom davalaštvu i solidarnosti - Realizacija donatorskih kampanja usmjerenih ka rješavanju problema u zajednici
4. Program za afirmaciju građanskog aktivizma 4.1. Povećana svijest građana o važnosti i potrebi za aktivnim učešćem u društvenim procesima - Realizacija informativnih kampanja u cilju povećanja broja građana koji aktivno učestvuju u procesima donošenja odluka na lokalnom i nacionalnom nivou - Pružanje podrške omladinskom aktivizmu, kroz brigu o djeci i mladima - Organizovanje diskusija/radionica/obuka na teme u vezi sa afirmacijom omladinskog aktivizma, razvoja kritičke misli, morala i etike kod mladih 4.2. Poboljšano okruženje i podrška radu i razvoju organizacija građanskog društva - Realizacija aktivnosti u cilju formiranja, osnaživanja i jačanja organizacija građanskog društva - Učešće u kreiranju kvalitetnijeg okruženja za rad i razvoj organizacija građanskog društva 4.3. Poboljšano okruženje za razvoj volonterizma - Iniciranje i organizovanje volonterskih akcija - Kreiranje povoljnog okruženja za razvoj i jačanje kapaciteta volonterskih grupa i organizacija - Kreiranje i održavanje baze volontera/ki, kao i povezivanje volontera/ki sa organizacijama građanskog društva
5
Lokalne vlasti moraju pažljivije i odgovornije slušati glas građana
6
(Podgorica, 24.01.2019) Koalicija za transparentnost i borbu protiv korupcije na lokalnom nivou (KUM) ocjenjuje da je sječa čempresa u Baru primjer nefunkcionalnosti lokalne demokratije koja bi morala da se zasniva na neposrednosti i transparentnosti. Na žalost, instituti poput javne rasprave, konsultativnog referenduma, peticije, mjesne zajednice, zbora građana i sl. postoje samo kao zakonska mogućnost, ali ne žive u praksi. Posljedice toga vidimo i u ovakvoj odluci protivnoj izraženom stavu građana i građanki Bara. Zabrinjava činjenica da se lokalni parlament u Baru oglušio na poziv građana i građanki da se spriječi urbanističko nasilje. A upravo bi lokalni nivo vlasti morao imati poseban senzibilitet za njihove potrebe i inicijative. Pokazalo se i da je pozicija vlasti u sukobu i sa postojećim mehanizmima zaštite prava i sloboda, jer se nije čekala ni odluka nadležne sudske instance – Upravnog suda. Koalicija KUM ukazuje na štetnost prakse izvršne i zakonodavne vlasti, bilo na lokalnom ili državnom nivou, koja ignoriše sopstvenu obavezu da javnosti odnosno građanima i građankama predoči svoje planove zajedno sa svim mogućim posljedicama. Dodatno, formalnost postupanja, poput pozivanja na stav da odluka jednog državnog organa ne odlaže izvršenje rješenja, ili da su ispoštovane formalne procedure, samo po sebi ne znači da ta vlast služi javnom interesu.
Koaliciju za transparentnost i borbu protiv korupcije na lokalnom nivou (KUM) čini 18 OCD i to: Centar za građansko obrazovanje (CGO), Centar za monitoring i istraživanje (CeMI), UL-Info iz Ulcinja, Institut alternativa (IA), Za Druga iz Petrovca, Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO), Juventas, Bonum iz Pljevalja, Aktivna zona sa Cetinja, Bjelopoljski demokratski centar, Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN CG), Sindikat doktora medicine Crne Gore, Centar za bezbjednosna, sociološka i kriminološka istraživanja „Defendologija” iz Nikšića, Monitoring grupa Ulcinj – MogUL, Centar za političku edukaciju iz Nikšića, NVO Da zaživi selo iz Pljevalja, Monitorov centar za demokratiju i medije (MCDM) i Društvo Dr Martin Schneider-Jacoby iz Ulcinja. Kolicija je formirana u okviru projekta “Smjestimo korupciju u muzej!”, koji realizuje CGO u saradnji sa partnerima i uz podršku Delegacije EU u Crnoj Gori i Ministarstva javne uprave Vlade Crne Gore. Stavovi izraženi u ovom saopštenju isključiva su odgovornost članica Koalicije KUM i ne odražavaju nužno stavove EU i Ministarstva javne uprave.
Slučaj sječe čempresa u Baru, odnosno zanemarivanja snažne i opravdane građanske inicijative, ilustrativan je primjer neizvedenosti i nefunkcionalnosti građanskih inicijativa i otuđenosti vlasti. Ovo pitanje jeste otvorilo i ozbiljnu dilemu u pogledu načina ostvarenja dva nesumnjiva javna interesa a da to ne bude na štetu bilo kojeg od tih interesa – potrebe gradnje dječijeg vrtića i očuvanja parka u kojem je bilo preko 80 čempresa. Upravo je prirodno i legitimno da sami građani i građanke neposredno odluče o ovom, na primjer kroz referendum. Koalicija KUM poziva nadležne organe, a prije svih Skupštinu opštine Bar, na uvažavanje nove građanske inicijative za obnovu parka i promjenu lokacije gradnje vrtića, kako bi se makar dijelom sanirala pričinjena šteta i ostvario javni interes.
Jedino djelotvorno uključivanje građana i građanki u procese odlučivanja na lokalnom nivou doprinosi stabilnosti te zajednice i otvara mogućnosti njenog napretka.
7
Organizovana diskusija ,,Kome su odgovorni odbornici građanima ili partijama’’ (Podgorica, 12.04.2019) Izmjenama izbornog zakonodavstva i uvođenjem otvorenih lista poslanici i odbornici bili bi odgovorniji prema građanima, a za smjenu vlasti neophodan je konkretan prijedlog opozicije o društvenim pitanjima. To je poručeno na panel diskusiji „Demokratija i političke partije: kome su odgovorni odbornici – građanima ili partijama?“, koju su organizovali Centar za građansko obrazovanje (CGO) i NVO Aktivna zona sa Cetinja, kao zajedničku aktivnost Koalicije za transparentnost i borbu protiv korupcije na lokalnom nivou (KUM) i Škole demokratije. Odbornik URE u Skupštini Glavnog grada, Luka Rakčević, istakao je da bi aktualizacija lokalnih problema u svim opštinama doprinijela transformaciji ukupnog političkog djelovanja u Crnoj Gori.
8
„Svi govorimo o krupnim, apstrahovanim temama koje prosječan građanin ne osjeća. Kada govorite o BDP, o nečemu što je možda i suštinski važnije, to građaninu nije toliko blisko. Ukoliko kažete da će se ispred njegove zgrade izgraditi soliter, a da će on trpjeti direktnu štetu takve loše politike, mnogo lakše će se mobilisati protiv takvih postupaka“, rekao je Rakčević. Prema njegovim riječima, izmjenom izbornog zakonodavstva i uvođenjem otvorenih izbornih lista podstiče se veća odgovornost odbornika i poslanika prema građanima, jer bi tako odgovarali direktno građanima a ne svojim partijama. On je podsjetio da do sada nisu organizovani izbori na kojima su građani neposredno odlučivali o rukovodstvu mjesnih zajednica, a koja odlučuju o ključnim životnim pitanjima, što je, kako je ocijenio, razlog gubitka povjerenja u sistem.
„U Podgorici postoji 61 mjesna zajednica koja ne funkcioniše. Od 1995. gradonačelnik ima diskreciono pravo postavljanja predsjednika mjesnih zajednica. Samim tim građani nemaju previše vjere u demokratski sistem“, kazao je Rakčević. Odbornik Demokrata u Skupštini Opštine Bar, Dragan Tufegdžić, ocijenio je da je problem prilikom uključivanja građana u proces donošenja odluka njihova apatičnost. „Zbog onih koji su toliko dugo na vlasti, građani shvataju politiku kao jedno prljavo zanimanje, a političare kao one koji brinu samo o svojim interesima. Kod građana se stvara utisak da ne mogu ništa uraditi za svoj grad. Teško je motivisati građane da se bave politikom jer su izgubili osjećaj da je sva moć u njihovim rukama“, kazao je Tufegdžić. On je podsjetio na nedavni i uspješni primjer građanskog aktivizma u Baru, kada je spriječena gradnja vrtića na nedozvoljenoj lokaciji, poručujući da je neophodno da građani usvoje svijest o važnosti sopstvenog djelovanja na lokalnom planu. Takođe je ukazao na koruptivne veze koje stoje često iza projekata koji ugrožavaju javni interes na lokalnom nivou, a koristeći upravo primjer planiranja lokacije za izgradnju vrtića u Baru. Prema njegovim riječima, za temeljne društvene promjene potrebna je smjena vlasti.
„Mi smo pretpolitičko društvo i bez promjene vlasti ne možemo izgraditi zdrave temelje. Neophodno je da edukujemo građane, da ne posmatraju elite nedodirljivim, već da uvide da su oni ti koji drže vlast u svojim rukama, a da političari treba da budu odgovorni prema njima. Političari treba da ispune svoja obećanja ili da ispostave račune na kraju mandata“, rekao je Tufegdžić.
političke partije kreiraju klijentelističke šeme koje su prilično nepropusne za građane. „Ako su partije nedemokratske, hijerarhijski ustrojene, autoritarne i služe diktatu vođe, teško da mogu ozbiljnije da doprinesu organizaciji demokratije u društvu. To samo znači da, kada imate partijski sistem i kada vam je nametnut izbor, birate između više dijelova koji su sami po sebi nedemokratski“, rekao je Stoiljković. On je pojasnio da je za smjenu vlasti neophodan konkretan prijedlog opozicije za ključna društvena pitanja. „Neophodno je da opozicija bude kredibilna, uspostavi procedure i drugačije vođenje političkog života u Crnoj Gori, ukoliko žele podršku građana. Potrebno je da, prije svakih izbora, pokažu šta je njihova vizija Crne Gore koja je prihvatljiva za većinu građana i na koji način će odgovoriti na ključne funkcije u državi“, istakao je Stoiljković. On je kazao da se istinska demokratija ogleda u političkoj strukturi koja prihvata inicijative društva, a da je u formulisanju novih političkih okvira neophodno uzeti u obzir potrebe građana.
„Nešto mora da se mijenja u sistemu, kao i u logici kreiranja i donošenja javnih politika u procesu političkog procesa uradi, kako bi se ojačali građani i građanske asocijacije. Neophodno je razmotriti fazama kada se nešto formuliše da li je to upotrebljivo i isplativo, koliko je birača za to zainteresovano“, rekao je Stoiljković. Panel diskusija je okupila oko 50 učesnika, a pratila je i živa diskusija.
Profesor na Fakultetu političkih nauka Univerziteta u Beogradu, Zoran Stoiljković, bio je na stanovištu da
9
Pokrenuta platforma ,,Popravi Cetinje’’
(Cetinje, 30.04.2019) Aktivna zona je u ime obilježavanja sedme godišnjice rada, poklonila Cetinju i sugrađanima platformu ,,Popravi Cetinje’’. Kako bi na najbolji način predstavila cilj pokretanja platforme i uključila građane i građanke u proces mapiranja gradskih problema, Aktivna zona je organizovala građansku akciju ,,Popravi Cetinje’’. Građansku akciju ,,Popravi Cetinje’’ smo organizovali na Dvorskom trgu. Akcija je podrazumijevala predstavljanje Uputstva za korišćenje platforme, te mapiranje gradskih problema uz pomoć pametnih telefona.
10
Akciji su prisustvovali mnogobrojni zainteresovani sugrađani/ke, a mapirani problemi su unijeti na platformu, zatim i proslijeđeni nadležnim gradskim službama i institucijama na rješavanje. Više o platformi: Platformu “Popravi Cetinje” www.popravicetinje.mepokrenula je Aktivna zona, sa ciljem unaprijeđenja brige o zajedničkim - javnim površinama u gradu, povećanja odgovornosti nadležnih gradskih službi u rješavanju infrastrukturnih problema i afirmacije učešća građana u brizi i osmišljavanju ideja za poboljšanje kvaliteta života u gradu.
Platforma će uz podršku građana, organizacija, stručne i laičke javnosti biti prostor za razmjenjivanje ideja, planova, prijedloga, komentara i sugestija za rješavanje infrastrukturnih problema grada. Struktura platforme sadrži četiri osnovne oblasti u okviru kojih će se pratiti infrastrukturni razvoj grada: Interaktivna mapa, Forum za građane, Nalazi i izvještaji i Program razvoja grada.
Idejno rješenje za aplikaciju #PopraviCetinje među pet najboljih u Evropi (Zagreb, 30.09.2019) Idejno rješenje Aktivne zone pod nazivom ,,Fix my City’’, čija je realizacija već počela pokretanjem platforme #PopraviCetinje, jedno je od pet najboljih ideja za digitalno rješenje koje će poboljšati participaciju građana/ki u političkim procesima, u okviru projekta ,,Citizen Participation 2.0’’. Iz organizacije GONG iz Zagreba, koja je nosilac pomenutog projekta, saopštili su da je na konkursu pristiglo više od 40 projektnih prijava pojedinaca i pojedinki i organizacija iz cijele Europe. Proces selekcije najboljih ideja za digitalna rješenja za participaciju građanki i građana uključivao je dva kruga. U prvom krugu je troje nezavisnih međunarodnih eksperata ocjenjivalo projektne prijedloge prema unaprijed određenoj bodovnoj listi, utvrđenoj u pravilima konkursa. Nakon toga, od 10 rješenja koja su ušla u drugi krug, pet organizacija koje čine YOU4EU projektni tim: Beogradska otvorena škola, PiNA, Institut Alternativa, Access Info Europe i Gong, izabrali su pet finalista konkursa.
Nagrada za najbolju ideju za digitalno rješenje odlazi organizaciji CIECODE iz Španije, čiji je projekt „Personal Political Analyst“ zamišljen kao glasovni asistent izgrađen na Google platformi, a omogućuje praćenje predizbornih obećanja političkih stranaka na opštim, evropskim, lokalnim i drugim izborima. Najbolje digitalno rješenje dobiće nagradu od 2000 eura za pokrivanje dijela troškova razvoja. Ostali finalisti konkursa, pored Aktivne zone, su: Pin’em – projekat, zamišljen je kao mobilna aplikacija koja građanima/kama omogućava geolociranje slučajeva korupcije, na temelju kojeg će nastati korupcijska karta Hrvatske nastala crowdsoucingom. Projektni tim čine Duje Prkut, Borna Sor i Luka Abrus. Zatim, projektni tim Izbori_se kojeg čine Stjepan Perko, Duje Kozomara i Andrej Bodrušić. Izbori_se je otvorena platforma za e-aktivizam s ciljem praćenja specifičnih promjena zakona kroz vrijeme i koja uključuje evaluaciju nezavisnih tijela i agencija od strane zajednice. Ideja je stvoriti zajednice oko specifičnih tema, zakona i institucija. Takođe, finalisti konkursa su i: projekat Parlamento 2030, projektna ideja pobjedničkog tima iz organizacije CIECODE. Parlamento 2030 je platforma koja se trenutno razvija i čiji je cilj lakše praćenje aktivnosti španjolskog parlamenta vezanog uz implementaciju aktivnosti razvojne strategije do 2030. godine, kao i „Easy Local Budget“ (Bojan Milovanović, GM Optimist).
11
Pokrenuta ,,Inicijativa za zeleni Lovćen’’
(Ivanova korita, 08.06.2019) Na Ivanovim koritima započeta ,,Inicijativa za zeleni Lovćen’’ koju su pokrenuli Aktivna zona i Nacionalni park Lovćen, a sa ciljem pozelenjavanja djelova nacionalog parka oštećenih požarima. Inicijativa je započeta akcijom čišćenja tri lokacije u okviru nacionalog parka (Staza vuka, put ka Mauzoleju i lokacija u blizini restorana ,,Pod bukvom’’) uz podršku od preko 100 izviđača iz Budve, Herceg Novog, Bara, Cetinja, Podgorice i Rožaja, članova/ ca Saveza izviđača Crne Gore. Na tri lokacije je prikupljeno preko 150 vreća otpada, a podršku akciji pružilo je DOO Komunalno Cetinje, koje je obezbijedilo prevoz prikupljenog otpada. Takođe, Inicijativi se pridružila i Turistička organizacija Prijestonice Cetinje, koja je obezbijedila prevoz izviđača na udaljenim lokacijama. Na otvaranju akcije je govorio predsjednik Saveza izviđača Crne Gore, Peko Vukadinović, koji je
12
kazao da je dužnost svakog izviđača da bude primjer u društvu i da je odaziv više od 100 izviđača na akciju čišćenja, upravo primjer kako društvo treba da brine o svojoj okolini. Izviđače je pozdravio i koordinator Inicijative ispred Aktivne zone, Miloš Marković, koji je izrazio zadovoljstvo što se Inicijativi za zeleni Lovćen pridružio Savez izviđača Crne Gore i poželio svima dobrodošlicu u zajednički nacionalni park. Cilj nam je da ovim putem skrenemo pažnju na nebrigu pojedinih posjetilaca parka i dokažemo da se kroz druženje i zajedničku akciju mogu riješiti problemi u zajednici. Posebnu zahvalnost dugujemo i rendžerima nacionalnog parka, koji su koordinisali akcijom čišćenja i zajedno sa svima učestvovali u čišćenju, ali i JU Lovćen-Bečići na izvrsnom ručku i gostoprimstvu za sve učesnike/ce akcije.
Organizovan prvi ,,Omladinski kamp za zeleni Lovćen’’
Organizovane dvije “Šetnje za zeleni Lovćen”
(Ivanova korita, 16.08.2019) Aktivna zona i Izviđački klub ,,EHO’’ organizovali su na Ivanovim koritima, od ponedjeljka 12. avgusta do četvrtka 15. avgusta, prvi Omladinski kamp za zeleni Lovćen. Kamp je organizovan u okviru Inicijative za zeleni Lovćen koja ima za cilj prikupljanje novca za nabavku sadnica javora i bukve za pošumljavanje nacionalnog parka Lovćen.
Aktivna zona je u saradnji sa Planinarskim klubom “Soko” organizovala dvije ,,Šetnje za zeleni Lovćen’’, koje su imale za cilj da okupe što veći broj ljubitelja i poštovalaca planine Lovćen. Učesnici šetnji obišli su vrh ,,Babina glava 1474’’ i vrh ,,Štirovnik’’, kao i šetali najljepšim predjelima Nacionalnog parka Lovćen.
Cilj Kampa je bio da okupi grupu mladih ljudi od 18 do 35 godina iz cijele Crne Gore i iste upozna sa prirodnim bogatstvima nacionalnog parka, kao i njegovim kulturnoistorijskim značajem. Učesnici/ce Kampa su imali priliku da učešćem doniraju novac za nabavku pomenutih sadnica i ovom prilikom je prikupljeno nešto više od 300,00 eura. Međutim, veći uspjeh Kampa se ogleda u prepoznavanju važnosti djelovanja čovjeka na ponovnom uspostavljanju prirodnog balansa, odnosno revitalizacije požarima uništenih djelova parka, te očuvanju staništa velikog broja biljnih i životinjskih vrsta. Učesnici/ce Kampa su prvog dana poslušali predavanje u Centru za posjetioce Nacionalnog parka Lovćen i upoznali se sa florom i faunom Lovćena, kao i endemskim vrstama kojima prijeti nestanak ukoliko svi ne preduzmemo korake u sprečavanju dalje devastacije prostora u parku. Narednog dana, organizovano je i predavanje o selektivnom odlaganju otpada, odnosno recikliranju, a izviđači iz Izviđačkog kluba ,,EHO’’ upoznali su učesnike/ ce Kampa sa vezivanjem korisnih čvorova (korišćenih u izviđaštvu i svakodnevnom životu). Gost Kampa bio je biolog Vuk Iković, iz organizacije KOD, koji je održao predavanje ,,Čovjek i šuma’’. Iković je govorio o balansu između čovjeka i šume, odnosno međusobne povezanosti, te materijalnim i nematerijalnim koristima zdrave šume za društvene zajednice. Kada je riječ o Lovćenu, Iković je zaključio da je uplitanje čovjeka u ponovno oživljavanje požarima uništenih djelova parka neophodno, kako bi se spriječila dalja devastacija koja bi na duži period izazvala posljedice za cijelu okolinu, promijenila klimatske uslove i na kraju uticala na staništa čovjeka. Posebnu zahvalnost za uspješno organizovanje Kampa dugujemo JU ,,Lovćen-Bečići’’ koja je za učesnike Kampa obezbijedila besplatne obroke, kao i tehničke uslove za realizaciju aktivnosti. Takođe, kao partneru u realizaciji Inicijative za zeleni Lovćen, zahvalnost dugujemo i zaposlenima u Nacionalnom parku Lovćen koji su bili na raspolaganju organizatorima tokom cijelog trajanja Kampa.
Pješačke ture su imale je za cilj prikupljanje sredstava koja će biti iskorišćena za nabavku sadnica javora i bukve, ali i da učesnicima prikaže ljepotu lovćenskih šuma, čiji je fond značajno uništen usled požara tokom ljeta 2017. godine, a koji će se u velikoj mjeri obnoviti kroz „Inicijativu za zeleni Lovćen“. Akcije su protekle u najboljem redu. Grupu su uglavnom sačinjavali rekreativci i ljubitelji planine, pa smo obje šetnje završili u predviđenim rokovima.
Na mini koncertu Luke Radovića prikupljeno 325 eura za zeleni Lovćen (Cetinje, 29.09.2019) Cetinjski muzičar, Luka Radović, u saradnji sa Aktivnom zonom organizovao je na Dvorskom trgu humanitarni koncert “Za zeleni Lovćen”. Mini koncert je organizovan u cilju prikupljanja novca za sadnice javora i bukve, namijenjenih pošumljavanju Lovćena, a večeras je prikupljeno ukupno 325,00 eura. Inicijator humanitarnog koncerta Luka Radović kaže da je zadovoljan odzivom građana na današnjoj akciji. ,,Nijedna akcija nije prošla ispod 300 eura, pa ni ova, na kojoj smo skupili 325 eura. Po već ustaljenoj praksi ću , zajedno sa kolegama, biti inicijator i organizator humanitarnih akcija kojima ćemo doprinijeti boljitku društva. Posebnu zahvalnost dugujem koleginici Žani Radojičić koja je nesebično sa mnom otpjevala jedan blok pjesama’’ - kazao je Radović.
U okviru ,,Inicijative za zeleni Lovćen’’, kojoj su se do sada pridružili mnogi građani i privrednici sa Cetinja, a zaključno sa 31.12.2019. godine, prikupljeno je ukupno 4.390,00 eura.
13
Realizovan projekat ,,Da razumijevanje bude način’’ (Cetinje, 20.07.2019) Projekat ,,Da razumijevanje bude način’’, koji je realizovan na Cetinju, imao je za cilj da podigne svijest građana o pravima LGBTIQ+ osoba a realizaciju je finansiralo Ministarstvo za ljudska i manjinska prava Crne Gore. U okviru projekta objavljen je Javni konkurs ,,Da razumijevanje bude način’’, na koji je je pristiglo ukupno devet radova koje je ocjenjivala posebno formirana Komisija, koja je izabrala tri najbolja eseja. Sprovedeno je i istraživanje ,,Razumijevanje i stav prema LGBTIQ+ pravima u prijestonici Cetinje’’. U okviru istraživanja ispitali smo mišljenja i stavove 185 mladih od 15 do 30 godina, a rezultate predstavili javnosti na konferenciji za novinare. U okviru projekta pripremljen je ,,Pojmovnik LGBTIQ+ prava’’. U okviru pojmovnika predstaviljeni su ciljevi projekta, kratak istorijat LGBTIQ+ aktivizma, kao i osnovni pojmovi i termini u oblasti promocije i zaštite ljudskih prava LGBTIQ+ osoba. Pojmovnik je dostupan i na našoj veb stranici, a učesnici Edukativnih radionica su isti dobili kao materijal za radionicu.
14
Dio projekta bile su i Edukativne radionice za mlade iz Cetinja, a učestvovale su po 24 mlade osobe. Predavač je bila aktivistkinja za ljudska prava LGBTIQ+ osoba, Vanja Gagović. Učesnici radionica dobili su priliku da posjete Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, kao i organizacije NVO QUEER MONTENEGRO, i NVO SPEKTRA u sklopu Edukativnih posjeta u kojima je bilo 13 učesnika. Na kraju projekta organizovana je ,,Nedjelja razumijevanja’’, koja je imala za cilj da predstavi cetinjskoj javnosti filmska ostvarenja inspirisana borbom za jednakošću, odnosno za boljim položajem LGBT osoba u svijetu. Segmet programa bile su diskusije sa borcima i borkinjama za ljudska prava LGBTIQ+ osoba gdje smo predstavili trenutno stanje i položaj te društvene grupacije u Crnoj Gori. Dio ovog programa bila je i likovna radionica koju je vodila akademska slikarka Nada Milošević, koja je sa učesnicima, na radovima predstavila borbu za jednakost svih zajednica. Svi događaji u okviru ,,Nedjelje razumijevanja’’ su organizovani u Društvenom centru.
Počela realizacija projekta ,,Moj pas - Moja odgovornost’’ (Cetinje, 28.10.2019) Aktivna zona se gradskoj upravi obratila otvorenim pozivom za hitno organizovanje sastanka nadležnih gradskih službi i organizacija povodom problema pasa lutalica, te najavila početak realizacije projekta ,,Moj pas - moja odgovornost’’, koji finansira Ministarstvo poljoprivrede, odnosno Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove. U nastavku predstavljamo sadržaj pisma.
Već duži niz godina u Prijestonici Cetinje postoji problem napuštenih kućnih ljubimaca (pasa i mačaka), a svakodnevno svjedočimo alarmantnim situacijama koje ukazuju na činjenicu da se problem mora što prije riješiti. Razlozi za hitno rješavanje su vrlo jasni, a odnose se na bezbjednost građana/ki Cetinja, ali i nehuman odnos prema napuštenim i izgubljenim životinjama. Naime, putem platforme “Popravi Cetinje” koju smo pokrenuli tekuće godine, pristiglo je više od deset prijava građana/ki, a koje se odnose na problem pasa lutalica u gradu. Putem kontakt forme, građani/ke su prijavili povećan broj pasa lutalica na nekoliko gradskih lokacija, ali i prigradskim naseljima: Gipos, Donji kraj, sami centar grada, Bajice, Ševrlja i dr.
Tim povodom, Aktivna zona je zatražila podršku Ministarstva poljoprivrede, odnosno Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove Crne Gore, kako bi radila na rješavanju uzroka pomenutom problemu, ali i pokušala da riješi dio posljedica koje su nastale prvenstveno zbog neodgovornog vlasništva. Projektom ,,Moj pas - moja odgovornost” pokušaćemo da edukacijom i informativnom kampanjom skrenemo pažnju na posljedice neodgovornog vlasništva, a projektom je predviđena sterilizacija i vakcinacija za 40 pasa, čime ćemo uticati i na smanjenje posljedica koje su nastale nebrigom i neodgovornim vlasništvom. Utvrdili smo da je potrebno hitno organizovati sastanak svih nadležnih gradskih službi (gradonačelnik Prijestonice, komunalna policija, DOO ,,Komunalno’’ Cetinje), kao i ostalih aktera koji mogu pomoći u rješavanju pomenutog problema. Takođe, cilj sastanka bi bio i utvrđivanje razloga za nepostojanje Skloništa za napuštene i izgubljene kućne ljubimce, čija je izgradnja bila planirana Planom razvoja Prijestonice Cetinje za tekuću godinu, ali i razmjena informacija i prijedloga koji mogu dovesti do rješavanja pomenutog problema.
15
Reagovanje Aktivne zone: Razvoj Prijestonice na čekanju?
(Cetinje, 16.10.2019) Umjesto što kabinet Gradonačelnika ljutito odgovara na saopštenja opozicionih političkih partija, koja ukazuju na nedovoljnu ažurnost lokalne uprave u sprovođenju godišnjeg Plana razvoja Prijestonice za 2019. godinu, valjalo bi da isti javnosti predstavi konkretne aktivnosti koje je lokalna uprava preduzela u prethodnom periodu, a povodom implementacije planiranih projekata. Napominjemo, Aktivna zona već više od sedam mjeseci čeka informaciju o tome koje je to korake lokalna administracija preduzela, kako bi se iskoristila sredstva
16
opredijeljena za realizaciju veoma bitnih projekata za razvoj grada, a na osnovu Zakona o Prijestonici, koji je bio ključni adut lokalne vlasti u predizbornoj kampanji. Prema našoj evidenciji, a koju smo bili primorani da vodimo na osnovu javno dostupnih informacija, te obilaskom lokacija na kojima bi sada radovi trebalo da budu pri završetku, veliki broj projekata nije realizovan, a zbog toga smo sačinili i Alternativni izvještaj o toku implementacije, koji građani mogu pronaći na našoj platformi ,,Popravi Cetinje’’.
Prema tim informacijama, od ukupno 19 predloženih projekata (od kojih se pet projekata nalazi u okviru drugih potrošačkih jedinica, van nadležnosti Zakona o Prijestonici), realizacija pet projekata uopšte nije ni počela, a za četiri projekta nema javno dostupnih informacija. Samo su četiri projekta u toku realizacije, a radi se o rekonstrukciji Mojkovačke ulice, odnosno rekonstrukciji vodovodne mreže, izgradnji gradskog stadiona i izgradnji univerzitetskog kompleksa. Radovi su prekinuti na više lokacija, iako je bilo naznaka da bi oni uskoro trebalo da počnu, a radi se o raskrsnici ulica Vojvode Boža i Sava Burića, te izgradnji saobraćajnice kroz univerzitetski kompleks. Kada je riječ o rekonstrukciji Puškinove ulice, na veb stranici gradske uprave smo pronašli objavu tendera za izbor izvođača, a tender je objavljen i za nabavku opreme za unapređenje rada gradskih službi. Aktivnosti u smjeru izgradnje Prihvatilišta za napuštene kućne ljubimce, takođe nijesu vidljive, što je slučaj i sa Centrom za kulturu, kao i sa izgradnjom stadiona sa atletskom stazom u Humcima, sanacijom sportskih sala u SRC Cetinje. Nekoliko je nedostataka koje u Aktivnoj zoni smatramo kao ključne za neuspjeh implementacije pomenutog dokumenta. Naime, lokalna uprava nije u sastav Radne grupe za izradu pomenutog dokumenta uključila javnost, a posebno u početnoj fazi izrade. Nije anketirala Cetinjane/ ke o tome što oni smatraju prioritetnim za poboljšanje njihovog života u gradu. Drugo, lokalna administracija nije uključila predstavnike NVO u proces izrade dokumenta, što je cijeli proces dodatno učinilo netransparentim. Treće, javne rasprave su samo proceduralna aktivnost, obavezujuća zakonom, koju je lokalna uprava sprovela a da ni ne obavijesti stanovnike/ce (ni putem lokalnog medija, a ni putem zvanične facebook stranice, ili putem postera), da se ta rasprava dešava, što se desilo i sa posljednjom javnom konsultacijom povodom usvajanja
novog Plana za narednu godinu. Prijedlozi koji dođu nakon što radna grupa pripremi finalnu verziju dokumenta ne mogu ni biti usvojeni, jer bi to značilo mijenjanje cijelog dokumenta, koju naravno lokalna uprava ne može sebi dozvoliti. Četvrto, ni više mjeseci nakon zvaničnog usvajanja u lokalnom parlamentu, finalnu verziju Plana građani nijesu mogli pronaći ni na samoj veb stranici, koja je postala isuviše komlikovana za posjetioce. Peto, građani ne mogu da prate tok realizacije, jer nigdje ne postoji javno dostupna informacija o aktivnostima koje preduzima lokalna uprava u tom smislu, što dozvoljava lokalnoj upravi da bude neažurna i u samoj realizaciji.
Na kraju, lokalna uprava nije procijenila svoje potencijale i nedostatke u pogledu realizacije strateškog dokumenta ovakve prirode, koji prije svega zahtijeva stručnost, odgovornost i upornost, uzeći u obzir okruženje i prepreke sa kojima se realizator može susreti u procesu implementacije. Aktivna zona i dalje, kao i ostatak građana/ki, očekuje bilo kakve informacije o tome zašto se dokument nije u cjelosti realizovao, da li je lokalnoj upravi potrebna eksterna ekspertska podrška u tom procesu i ko je odgovoran za neuspjelu realizaciju planiranih projekata već drugu godinu za redom. U tom iščekivanju, spremni smo da ponudimo i konkretna rješenja, prijedloge i podršku lokalnoj upravi, kako bi Plan za narednu godinu bio uspješnije realizovan.
17
Reagovanje Aktivne zone na saradnju lokalne uprave i građana/ki i NVO (Cetinje, 19.11.2019) Skupština Prijestonice Cetinje samo jednom godišnje komunicira sa organizacijama građanskog društva na Cetinju i to putem cirkularnog pisma, kojim od istih zatražuje preporuke za Program rada za narednu godinu. Međutim, prijedlozi se rijetko uvaže, što obesmišljava taj vid komunikacije. Povodom navedene informacije, Aktivna zona se obratila Skupštini Prijestonice Cetinje, predsjednici Maji Ćetković, sa prijedlozima za poboljašnje komunikacije sa civilnim sektorom i povećanjem stepena učešća građana u procesima donošenja odluka na lokalnom nivou. U nastavku prenosimo dopis u cjelosti: Aktivna zona već duži niz godina zagovara potrebu za izmjenama i dopunama ključnih opštinskih propisa koji se odnose na saradnju lokalne uprave i nevladinih organizacija, te učešće lokalnog stanovništva u javnim konsultacijama i procesu donošenja odluka. Podsjećamo da Prijestonica Cetinje posljednjih sedam godina nije
18
objavljivala Konkurs za raspodjelu sredstava nevladinim organizacijama, već da se sredstva sada, više nego ikada, dodjeljuju mimo konkursa i postojećih propisa. Pored toga, lokalna administracija, uključujući i instituciju koju Vi predstavljate, nije organizovala nijedan sastanak sa predstavnicima lokalnih NVO, iako je i to regulisano Poslovnikom o radu Skupštine Prijestonice Cetinje. Dodatno, postoji nedostatak komunikacije između lokalne uprave i građana, budući da u mnogim slučajevima lokalna uprava ne djeluje proaktivno i u skladu sa postojećim propisima, kada je riječ o javnim konsultacijama povodom bitnih odluka za grad. Ono što je obilježilo rad nove gradske administracije je, iz perspektive organizacije koje radi na rješavanju problema u gradu, nedovoljna otvorenost za komunikaciju, nedostatak transparentnosti i loša komunikacija sa građanima i civilnim sektorom.
Smatramo da je potrebno izmijeniti ali i usvojiti nove opštinske propise, kako bi se dosadašnja praksa promijenila i navedeni problemi riješili. Podsjećamo Vas da ste nam na sastanku organizovanom na našu inicijativu, na samom početku Vašeg mandata, dali uvjerenje da ćete raditi na poboljšanju pomenutih propisa, ali do toga nažalost nije došlo. Sada koristimo jedini kanal komunikacije, koji Skupština praktikuje jednom godišnje, kako bi uspostavila komunikaciju sa civilnim sektorom. Aktivna zona je kao partner na projektu ,,Moja zajednica - Snažna zajednica’’, u saradnji sa Centrom za razvoj nevladinih organizacija iz Podgorice i Udruženjem za razvoj civilnog društva iz Bijelog Polja, radila na pripremi pet modela odluka, a cijeli proces i finalne verzije modela su uvaženi i od strane Zajednica Opština, kao i
Ministarstva javne Uprave Crne Gore. Naime, radi se o modelima sljedećih odluka: 1. Odluka o načinu i postupku učešća lokalnog stanovništva u vršenju javnih poslova; 2. Odluka o učešću predstavnika NVO u radnim grupama; 3. Odluka o uslovima i postupku finansiranja projekata i programa nevladinih organizacija; 4. Odluka o postupku davanja na korišćenje prostorija u vlasništvu opštine nevladinim organizacijama bez naknade; 5. Odluka o Savjetu za saradnju lokalne samouprave i nevladinih organizacija. Skupštini Prijestonice Cetinje smo dostavili i ,,word” verzije pomenutih dokumenata i ponudili tehničku podršku za prilagođavanje modela potrebama našeg grada.
19
Pokrenuta inicijativa za osnivanje Mreže za mlade Crne Gore (Podgorica, 01.11.2019) Više omladinskih organizacija pokrenulo je Inicijativu za osnivanje Saveza omladinskih organizacija i organizacija koje rade sa i za mlade u Crnoj Gori, pod nazivom ,,Mreža za mlade Crne Gore’’, a u skladu sa Zakonom o mladima. Naime, omladinske organizacije u Crnoj Gori već duži vremenski period nijesu povezane i nemaju zajednički glas povodom mnogobrojnih problema u omladinskoj politici, odnosno sveukupnom položaju mladih u društvu. U skladu sa novim Zakonom o mladima, u Crnoj Gori još uvijek ne postoji reprezentativni Savez omladinskih organizacija. U skladu sa članom 20 Zakona o mladima, nevladine organizacije koje sprovode omladinsku politiku mogu osnovati savez tih nevladinih organizacija. Takođe, Zakonom se pojašnjava, reprezentativni savez je savez koji u svom sastavu ima više nevladinih organizacija koje sprovode omladinsku politiku, a najmanje 30, iz najmanje šest opština, od kojih su po dvije iz primorskog, središnjeg i sjevernog regiona, određeni u skladu sa zakonom kojim se uređuje regionalni razvoj. Dodatno, reprezentativnost saveza nevladinih organizacija Ministarstvo utvrđuje na period od godinu
20
dana, izdavanjem potvrde o reprezentativnosti. Omladinske organizacije su pozvale svoje koleginice i kolege da se pridruže Inicijalnom odboru za osnivanje Saveza udruženja koja sprovode omladinsku politiku ili iskažu interesovanje za učešće u bilo kojem segmentu osnivanja Saveza. Cilj Inicijalnog odbora je da obezbijedi reprezentativnost Saveza u skladu sa Zakonom, da kreira osnivačke akte (Odluka o osnivanju, Statut i Pravilnik o radu), osmisli godišnji plan rada u pogledu jačanja kapaciteta i uspostavljanja partnerstava sa omladinskim organizacijama širom Crne Gore. Omladinske organizacije žele obezbijediti transparentan proces osnivanja i mogućnost svih zainteresovanih da učestvuju u početnoj fazi formiranja Saveza, saopštili su iz Inicijalnog odbora.
Realizovan projekat ,,Moja zajednica - snažna zajednica’’ (Podgorica, 15.12.2019) Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO) u saradnji sa Zajednicom opština Crne Gore, Ministarstvom javne uprave, Aktivnom zonom i Udruženjem za razvoj civilnog društva realizovao projekat ,,Moja zajednica-snažna zajednica’’, koji je imao za cilj poboljšanje okruženja za saradnju lokalnih uprava sa NVO, kao i izgradnju kapaciteta lokalnih NVO za zagovaranje i sprovođenje lokalnih javnih politika. U okviru projekta je kreirano 6 Modela odluka i akata u oblasti saradnje NVO sa lokalnom samoupravom i učešća građana u procesima donošenja odluka na lokalnom nivou. Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO) je organizovao brojne konsultacije sa građanima, NVO i predstavnicima lokalnih samouprava. Cilj konsultacija je bio da se dobiju komentari i sugestije od lokalnih službenika, nevladinih organizacija i građana, vezano za njihove mogućnosti za efikasno učešće u donošenju odluka, a sve u cilju pripreme modela akata koji regulišu učešće građana i NVO na lokalnom nivou i transparentnost lokalnih samouprava. Nakon niza konsultacija i radionica sa svim akterima iz tri crnogorske regije, radna grupa, koju su činili predstavnici Ministarstva javne uprave, Zajednice opština, Udruženja
za razvoj civilnog društva, Aktivne zone i CRNVO-a, su pripremili konkretne modele akata. Naime, radi se o sljedećim modelima odluka i akata: Model ,,Odluka o načinu i postupku učešća lokalnog stanovništva u vršenju javnih poslova“; Model ,,Odluka o učešću predstavnika NVO u radnim grupama“;- Model ,,Odluka o uslovima i postupku finansiranja projekata i programa nevladinih organizacija”; Model ,,Odluka o postupku davanja na korišćenje prostorija u vlasništvu opštine nevladinim organizacijama bez naknade”; Model ,,Odluka o Savjetu za saradnju lokalne samouprave i nevladinih organizacija” i Anex Modela ,,Poslovnik o radu Skupštine Opštine“. Izrada navedenih modela predstavlja dio zajedničkih aktivnosti podrške CRNVO-a i naših partnera i saradnika jedinicama lokalnih samouprava, u cilju usaglašavanja njihovih odluka i akata sa novim rješenjima iz Zakona o lokalnoj samoupravi, kao i u cilju unapređenja pravnog okvira za veće učešće NVO u donošenju odluka na lokalnom nivou i stvaranja podsticajnog ambijenta za saradnju crnogorskih opština i nevladinih organizacija. Izrada modela jedna je od glavnih aktivnosti projekta ,,Moja zajednica-Snažna zajednica“ koji CRNVO realizuje
21
uz finansijsku podršku Evropske unije i čiji su ključni ciljevi osnaživanje lokalnih zajednica u Crnoj Gori, razvoj efikasnih i odgovornih lokalnih samouprava, kao i unaprijeđeno učešće građana i NVO u procesu donošenja odluka i kreiranja lokalnih javnih politika. Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO) je organizovao prezentaciju projekata lokalnih NVO, koje su dobitnice CRNVO grantova u okviru programa dodjele grantova „Moja zajednica-Snažna zajednica“, koju je pratila diskusija na temu „Aktivizam na lokalnom nivou Snažne zajednice“, na kojoj su govorili Luka Rakčević (GP URA), Ivana Bogojević (Institut Alternativa), kao i Miloš Marković iz NVO Aktivna zona sa Cetinja. Ukupno 10 nevladinih organizacija iz Pljevalja, Nikšića, Podgorice, Bijelog Polja, Mojkovca, Ulcinja i sa Cetinja su dobile podršku od CRNVO-a, a kako bi unaprijedile standarde i donijele promjene u poljima saradnje NVO i lokalne samouprave, diskriminacije u medijima i zaštiti ženskih prava, zaštite životne sredine, jačanje omladinskog aktivizma, pozicije poljoprivrednih proizvođača i aktivizma u ruralnim dijelovima Crne Gore. Ovaj konkurs je dio projekta „Moja zajednica – Snažna zajednica!“, koji je finansiran od strane Evropske unije, posredstvom Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori, u okviru IPA programa za razvoj civilnog društva 2016. Ana Novaković, izvršna direktorka CRNVO-a, je u svom pozdravnom govoru istakla zadovoljstvo što CRNVO ima priliku da i na ovaj način, putem finansijske podrške osnaži organizacije civilnog društva koje dominantno djeluju na lokalnom nivou i time podstakne razvoj lokalnih zajednica. „Svjedoci smo i danas, nekada ad hoc, a nekada i kontinuiranih kampanja protiv aktivista civilnog društva, koje ruše sve temelje dostojanstvenog javnog prostora, dijaloga i razmjene mišljenja. To je prostor za koji se očigledno moramo stalno i iznova boriti – mi, u nevladinom sektoru, udruženi oko temeljnih principa slobode izražavanja i vladavine prava. Zato je svaka aktivnost svake NVO u ovom prostoru dragocjena. A posebno je dragocjeno pregnuće organizacija koje žele da rješavaju probleme u njihovim lokalnim zajednicama, koje najbolje poznaju“, naglasila je Novaković. Podržani su projekti NVO Lovćen, NVO Udruženje hendikepiranih SRCE, NVO Bjelopoljski demokratski centar, NVO Ženska akcija, NVO SOS telefon za žene i djecu žrtve nasilja Ulcinj, Centar za multimedijalnu produkciju CEZAM, Ulcinj Biznis Asocijacija, Otvoreni centar „Bona Fide“, NVO Da zaživi selo, NVO Morakovo.
22
Pokrenuta diskusija se fokusirala na građanski aktivizam i načine na koje se građani mogu uključiti u procese odlučivanja. Ivana Bogojević, iz Instituta Alternativa, je naglasila važnost javnih rasprava, koje su postale puka formalnost, a tiču se odluka koje uređuju koje uređuju život svih građana i građanki, i kao primjer uzela je broj građana na javnim raspravama koje se tiču budžeta u Glavnom gradu, gdje često na javnim raspravama učestvuje minimalan broj građana ili ih uopšte nema, a radi se o novcu poreskih obveznika. Luka Rakčević, iz GP URA, je istakao potrebu za sistemskim rješenjem, i naglasio da bez aktivnih građana, koji jasno iskazuju svoje stavove i nezadovoljstvo određenim rješenjima, ne može doći do promjene u odnosu Opština – građanin. On je istakao pozitivne primjere gdje je aktivizam građana spriječio određena rješenja, kao što su soliteri u Bloku 5, slučaj Kasarna Morača i slično. Miloš Marković, iz Aktivne zone, je podijelio primjer kako NVO mogu zainteresovati građane da se uključe u politički proces, i kako mogu tražiti od odbornika da uspostave kanale komunikacije sa građanima. Istakao je primjer sa Cetinja, gdje je Aktivna zona pokrenula niz diskusija, na kojima je učestvovalo preko 200 građana i postavljalo pitanja kandidatima za odbornike. Podržao je druge organizacije da, u svojim sredinama, rade na ovoj vrsti aktivizma. Zaključeno je da je dužnost civilnog sektora da bude katalizator promjena i omogući građanima i opštinama da, na najbolji mogući način, komuniciraju, kako bi lokalne samouprave postale servis svih građana.
Finansijski izvještaj PRIHODI
Prihodi od donacija Prihodi od refundacija Prihodi od članarina
UKUPNO:
22962,84
2441,48
10,00
25414,32
23
RASHODI Kancelarijski materijal
Materijalni troškovi Nabavka sitnog inventara
Troškovi bruto zarada
10,90
1007,79
48,06
200,00
7656,81
8902,60
Troškovi električne energije Troškovi goriva
7,85
Trškovi angažovanja po ugovoru o djelu
Troškovi prevoza na službenom putu Troškovi smještaja i ishrane na službenom putu Troškovi otpreme pošte
1678,44
466,40
54,25
404,55
Troškovi zakupa
450,00
Troškovi reklame i propagande
27,93
Troškovi telefona
Troškovi štampe i fotokopiranja
1236,00
Troškovi sponzorstva
600,00
Troškovi knjigovodstvenih usluga
1800,00
Troškovi drugih neproizvodnih usluga
1017,56
Troškovi reprezentacije
Troškovi provizije platnog prometa
Prirez porezu
UKUPNO: 24
104,45
790,47
167,74
25011,80
