“Wij willen de consument laten ervaren hoe een echte cranberry smaakt”

Alleen maar een sterk verhaal of zit er een kern van waarheid in? Volgens overlevering zijn de cranberries op Terschelling terechtgekomen door overboord geslagen vaten gevuld met de besjes, die door jutters werden meegenomen.

“Degene die aangespoelde spullen door de duinen aan wal brengt, is de eigenaar ervan,” vertelt Hans van Keulen, directeur van Terschellinger Cranberries. Hij geeft aan dat Amerikaanse schepen vaten met cranberries aan boord hadden om - vanwege het hoge vitamine C gehalte van de bes - te voorkomen dat de bemanning scheurbuik opliep. Als er dan af en toe een schip verging of in de problemen kwam op de Noordzee, spoelde zo’n vat soms aan op het strand van Terschelling. De jutters waren volgens Hans meer geïnteresseerd in het mooie vat dan in de besjes, die daarom in de duinen achterbleven. En zo lijkt de cranberry op Terschelling voet aan wal te hebben gekregen. “De toentertijd veel aanwezige zoetwaterslenken hebben de bessen van West tot Oost over het eiland verplaatst. Het is een goed verhaal en ik kan het niet ontkrachten.” Hoe het ook zij; het is dus aannemelijk dat de besjes uit Amerika afkomstig zijn, trouwens net als de beleving rondom het product - dat in Amerika vooral omstreeks Thanksgiving en de kerstdagen wordt gebruikt - stelt Hans vast. Hij vindt het jammer dat daardoor, hoewel de oogst al in september start, de vraag naar de verse Nederlandse cranberries toch pas rond de feestdagen, rond eind november, op gang komt. Van de bessen die niet vers verkocht worden, maakt Terschellinger Cranberries onder meer sappen, jams, sausen of delicatessen die jaarrond te vinden zijn in biologische winkels en de horeca, voornamelijk in Noordwest-Europa, geeft de directeur aan. Het is zijn doelstelling de

Foto's:: Laurence Harms @lrnc_outside

consument kennis te laten maken met echte cranberries, die bij veel consumenten nog niet zo veel bekendheid genieten. Hij stelt vast dat veel van het conventionele cranberrysap maar weinig cranberry bevat en veel zoet-, kleur- en smaakstoffen. “Wij willen laten ervaren hoe een echte cranberry smaakt en wat je ermee kunt doen.”

De Terschellinger cranberries groeien in het wild op de heide, op verschillende plaatsen op het eiland, als een puur natuurproduct. Terschellinger Cranberries is via een pachtconstructie met Staatsbosbeheer de partij die zorg draagt voor de oogst van de bessen. Geen flauwe klus, merkt Hans op. “Je moet echt wel het plukvirus hebben. We hebben een vrij vaste groep mensen die plukken. Vaak gaat het van generatie op generatie over. Veel plukkers doen dat omdat zij dat vanuit huis hebben meegekregen. De plukkers slaan een plukbak door de heide en daarmee hark je de bes uit de plant. Daarna gaan de cranberries in jute zakken van ongeveer 40 kilo die vervolgens naar de auto buiten het duin op een pad moeten worden gesjouwd. Het is erg zwaar. Uiteraard zorgen we ervoor dat we op een correcte manier plukken en gaan we netjes met de natuur om.” Waar de in het wild groeiende cranberries een prachtig product zijn, is het ook een kwetsbaar product. Zo kunnen bijvoorbeeld late nachtvorsten een behoorlijk gat in de oogst slaan. Desondanks zijn er door hoogteverschillen in de verschillende oogstgebieden ieder jaar wel cranberries, geeft Hans aan. Maar door de weersomstandigheden, naast nachtvorsten ook hitte en droogte, wisselen de oogsten van jaar tot jaar. Zo laat Hans weten dat er vorig jaar een recordoogst was, maar dat het soms ook flink tegenvalt. Hij geeft aan dat cranberries prima diepgevroren bewaard kunnen worden, zodat de oogst uit een overvloedig jaar, een mindere oogst kan compenseren. “De diepgevroren voorraad

Straf spul, die cranberries

Een verse cranberry die wordt geperst levert bijna geen sap, geeft Hans aan. Daarom worden de bessen eerst ingevroren. “Als je een cranberry invriest, verandert de celstructuur van de bes en dan is het een sapbommetje. Dus eerst invriezen, dan persen en vervolgens bottelen.” De meeste sappen die Terschellinger Cranberries maakt, zijn ongezoet maar er is ook een versie waaraan appelsap is toegevoegd. “Die is wat toegankelijker en nog steeds best wel zuur, maar het straffe is er vanaf. En als je dat mengt met water, heb je een prima glas cranberrysap, waar je gezond mee blijft.”

Foto's:: Laurence Harms @lrnc_outside

kunnen we verwerken wanneer we willen. Dat vergt wel een goede productieplanning en gematigde ambitie, want je kunt niet blijven uitbreiden.”

Wel merkt hij veranderingen in de klimatologische omstandigheden. “We hebben te maken met de natuur en de natuur verandert, daar zit een grote uitdaging.” Hij ziet ook dat de activiteiten van Terschellinger Cranberries soms op gespannen voet staan met de focus op de natuur, zoals neergelegd in onder meer Natura2000. “Dat belemmert ons soms in activiteiten om de cranberry op Terschelling te behouden.” De directeur merkt op dat als je de natuur zijn gang laat gaan, het landschap verruigt door overwoekering met kruipwilgen en hoge grassen, wat uiteindelijk, door het gebrek aan zonlicht, tot het verdwijnen van de cranberry zal leiden. “Op een hele kleine schaal, op bepaalde plekken mogen we iets tegen die verruiging doen, alleen vergt dat een veel grotere aanpak dan dat we nu doen.” Toch ziet hij het niet zover komen dat de cranberry van Terschelling verdwijnt. “De cranberry is met Terschelling verweven, het is een onderdeel van het eiland en een onderdeel van de cultuur. Wil je dat behouden, dan moet je daar wat aan doen en dat moeten we samen doen met Staatsbosbeheer. Ik heb goede hoop dat we samen een manier vinden om de cranberry op Terschelling te behouden.” (MW) 

hvankeulen@terschellingercranberry.nl