Vastgoed in beweging Wie het lokale nieuws volgt komt regelmatig artikelen tegen waarin groepen bezorgde bewoners, ondernemers, kunstenaars of initiatieven hun frustratie uitspreken over de verkoop van de grond waarop of het pand waarin zij maatschappelijke praktijken ontwikkelen. Zelf zijn we beide woonachtig in Rotterdam en de (mogelijke) verkoop van schoolgebouwen, een deel van een Volkstuincomplex, en een voormalig buurthuis in een wijk waar bewoners juist gevraagd wordt samen de schouders er onder te zetten leidde keer op keer tot verontwaardiging. Dit leidde soms tot uitstel, een enkele keer tot een andere inrichting van het verkoop-
proces. Maar de beweging is helder: een gedeelte van het maatschappelijke vastgoed en grondeigendom, zorgvuldig opgebouwd tijdens het locatiebeleid van de verzorgingsstaat, wordt momenteel afgestoten en aan marktpartijen overgedragen. Bewoners vissen in veel gevallen achter het net. Recent onderzoek van het Rotterdamse journalistieke platform Vers Beton laat aard en omvang van deze beweging goed zien (2021). In de afgelopen jaren zijn meer dan 500 gemeentelijke panden verkocht. Dat het hier niet enkel om een Rotterdams, of stedelijk fenomeen gaat, lezen we in een artikel van de Groene Amsterdammer (2021).
Er ontstaan nieuwe en hybride vormen van publieke voorzieningen” 4
Daarin laten de auteurs zien hoe aan de randen van Nederland mensen steeds verder af komen te wonen van voorzieningen zoals dokters, bibliotheken, theaters en ziekenhuizen. Onder druk van schaalvergroting en bezuinigingen fuseren voorzieningen en laten hun vastgoed vaak leeg achter. Dat sommige gemeenten afscheid nemen van een deel van hun maatschappelijk vastgoed is op zich begrijpelijk. Een deel behoort niet tot de kern-portefeuille, tot datgene wat direct bijdraagt aan het realiseren van maatschappelijke doeleinden. Een ander deel is leeg komen te staan vanwege demografische veranderingen, zoals bijvoorbeeld scholen in krimpgebieden. En een deel van het vastgoed wordt verkocht om gaten te dichten in gemeentelijke begrotingen, geslagen door recente bezuinigingen en decentralisaties. Daarnaast zien we dat in zorg en onderwijs de wijze van finan-
