Ces journal ปีที่ 2 ฉบับที่3

CES journal วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3 (กรกฎาคม – ธันวาคม 2559)

COLLECE OF EDUCATION SCIENCES DHURAKIJ PUNDIT UNIVERSITY ที่อยู่ 110/1-4 ถนนประชาชื่น เขตหลักสี่ กรุ งเทพมหานคร 10210 โทรศัพท์ 0-2954-7300 ต่อ 646, 649, 442, 427 E-Mail: CES.dpu@dpu.ac.th หรื อ CES.dpu@gmail.com

____________________________CES Journal 1 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เจ้ าของ วิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ 110/1-4 ถนนประชาชื่น เขตหลักสี่ กรุงเทพ 10210 คณะที่ปรึกษา อาจารย์ ดร.เลิศลักษณ์ บุรุษพัฒน์ อาจารย์เฉิ ดโฉม จันทราทิพย์ ศาสตราจารย์ ดร.บุญเสริ ม วีสกุล รองศาสตราจารย์ ดร.วรากรณ์ สามโกเศศ รองศาสตราจารย์ ดร.สมบูรณ์วลั ย์ สัตยารักษ์วทิ ย์ ศาสตราจารย์ ดร.ไพฑูรย์ สิ นลารัตน์ บรรณาธิการ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สินธะวา คามดิษฐ์ ผู้ช่วยบรรณาธิการ อาจารย์ ดร.วาสนา วิสฤตาภา กองบรรณาธิการ ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.อัญชลี ทองเอม ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.วิสุทธิ์ วิจิตรพัชราภรณ์ อาจารย์ ดร. ประภาศรี พรหมประกาย อาจารย์ ดร. ณรงค์ฤทธิ์ นีละโยธินธ์ อาจารย์ ดร. ทรงยศ แก้วมงคล อาจารย์ ดร.โชติ แย้มแสง อาจารย์ ดร. สุธีรา นิมิตรนิวฒั น์ อาจารย์ ดร.เฉลิมชัย มนูเสวต อาจารย์ ดร.อสมา มาตยาบุญ อาจารย์ ดร.นักรบ หมี้แสน

กองจัดการ นางสาวเยาวลักษณ์ ขวัญชื่น นางสาวนิรดา บรรจงเปลีย่ น นางสาวศิริพร เฉียดกลาง ออกแบบรูปเล่ ม-จัดหน้ า นายธรรมรัตน์ สืบประยงค์ นางสาววิมลรัตน์ ทองปลาด กาหนดออก ราย 6 เดือน (ปี ละ 2 ฉบับ) พิมพ์ ท่ ี โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์

ทัศนะข้ อคิดใดๆทีป่ รากฏใน CES journal วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ เป็ นทัศนะวิจารณ์อิสระ ทางคณะผู้จดั ทา ไม่จาเป็ นต้ องเห็นด้ วยกับทัศนะข้ อคิดเห็นเหล่านั ้นแต่ประการใด ลิขสิทธิ์บทความ เป็ นของผู้เขียนและวารสารและได้ รับการสงวนลิขสิทธิ์ตามกฎหมาย

____________________________CES Journal 2 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

รายชื่อผู้ทรงคุณวุฒกิ ลั่นกรองบทความ (Peer Review) รองศาสตราจารย์ ดร.ทองอินทร์ วงศ์โสธร รองศาสตราจารย์ ดร.สนานจิตร สุคนธทรัพย์ รองศาสตราจารย์ ดร.อุทยั บุญประเสริ ฐ รองศาสตราจารย์ ดร.กล้า ทองขาว รองศาสตราจารย์ ดร.ทัศนีย ์ ชาติไทย ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.พิณสุดา สิ ริธรังศรี ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.พนารัตน์ ลิม้ ศาสตราจารย์ ดร.ศิริชยั กาญจนวาสี รองศาสตราจารย์ ดร.ดิเรก ศรี สุโข ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.พันธ์ศกั ดิ์ พลสารัมย์ ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.ปองสิ น วิเศษศิริ รองศาสตราจารย์ ดร.นฤนันท์ สุริยมณี ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.นักรบ ระวังการณ์ รองศาสตราจารย์ ดร.พร้อมพิไล บัวสุวรรณ ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร. วิสุทธิ์ วิจิตรพัชราภรณ์ ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร. องอาจ นัยพัฒน์ รองศาสตราจารย์ ดร. .เอื้อจิต พัฒนจักร รองศาสตราจารย์ ดร.ทวีศกั ดิ์ จินดานุรักษ์

นักวิชาการ นักวิชาการ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิ ดล มหาวิทยาลัยมหิ ดล มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรี นคริ นทรวิโรฒ มหาวิทยาลัยขอนแก่น มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช

____________________________CES Journal 3 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

สารบัญ บทความวิชาการ การจัดการเรียนรู้ แบบเครื อข่ ายการมีส่วนร่ วมของชุมชนเพื่อสุขภาวะเด็กและเยาวชน : บทเรียนจากแนวคิด การ ปฏิบัติ และผลการดาเนินงาน

5

พิณสุดา สิ ริธรั งศรี 81นวัตกรรมการศึกษา : ประสบการณ์ การปฏิบัตกิ ารเรียนรู้ แบบเครื อข่ ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุมชน เสริมสร้ าง ผู้เรียนเป็ นสาคัญ

23

ประสพสุข ฤทธิ เดช การจัดการศึกษาแบบมีส่วนร่ วม : จากทฤษฎีสู่ การปฏิบัติ

35

พัชราภา ตันติชูเวช การสร้ างและการพัฒนาครูต้นแบบ 4. 0 โรงเรียนเอกชน

49

สมพงศ์ วิทยศักดิ์พนั ธุ์ จรรยาบรรณและมาตรฐานวิชาชีพครู : บทพินิจจากวรรณกรรมไทย

67

ธิ ติภัทร จรู ญชัยกุลเจริ ญ

บทความวิจัย JOH MALOLUELA : A CASE STUDY OF ALTERNATIVE EDUCATION FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT CHALERMCHAI MANOOSWET AND ORAPIN KUSOLRUNGRAT การบริหารงานบุคคล กรณีครู ชาวจีนในสถานศึกษาเอกชนจังหวัดปทุมธานี DIAO YU YU การจัดการเรียนการสอนภาษาจีนทีเ่ น้ นผู้เรียนเป็ นสาคัญในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธานี HE YI คุณลักษณะทีพ่ งึ ประสงค์ ของครูสอนภาษาจีนตามความคิดเห็นของผู้บริหารและครู โรงเรียนมัธยมศึกษาในจังหวัด ปทุมธานี LI ZHEN

81

93 101 113

____________________________CES Journal 4 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

บทบรรณาธิการ CES journal ฉบับ นี้ ถือว่าก้าวเข้าสู่ ปีที่ 2 เพื่อนาเสนอบทความทางวิชาการและบทความวิจยั ทางการศึ กษาออกสู่ แวดวงวิช าการและผูส้ นใจ และเป็ นเวที ส าหรั บนัก วิชาการ นิ สิ ตนัก ศึ ก ษา อาจารย์ สถาบันการศึ ก ษาทุ ก ระดับ รวมทั้งผูส้ นใจทัว่ ไป ซึ่ งในฉบับ นี้ มี บ ทความที่ น่าสนใจ เช่ น บทความทาง วิช าการ เรื่ อง การจัด การเรี ย นรู ้ แบบเครื อข่ ายการมี ส่ ว นร่ วมของชุ ม ชนเพื่ อ สุ ข ภาวะเด็ ก และเยาวชน : บทเรี ยนจากแนวคิด การปฏิบตั ิ และผลการดาเนิ นงาน ซึ่ งเป็ นผลงานที่ได้รับความไว้วางใจให้ดาเนิ นการ ศึกษาและจัดการเรี ยนรู ้ แบบเครื อข่ายการมีส่วนร่ วมของชุ มชนเพื่อสุ ขภาวะเด็กและเยาวชน อย่างต่อเนื่ อง จาก สสส. โดย ผูช้ ่ วยศาสตราจารย์ ดร.พิณสุ ดา สิ ริธรังศรี เป็ นหัวหน้าโครงการ นอกจากนี้ ยงั มีบทความ เกี่ยวกับการศึกษา 4.0 ซึ่ งเป็ นนโยบายสาคัญของกระทรวงศึกษาธิ การ ในขณะนี้ ที่ได้ร่วมขับเคลื่อนประเทศ ไทย 4.0 ของรัฐบาล คสช.ได้แก่ บทความเรื่ อง การสร้างและการพัฒนาครู ตน้ แบบ 4. 0 โรงเรี ยนเอกชน โดย ศาสตราจารย์ ดร.สมพงศ์ วิทยศักดิ์พนั ธุ์ ที่เสนอแนวคิดดีๆ เพื่อการพัฒนาครู ที่มีคุณภาพให้กบั สังคมไทยใน ยุ ค 4 .0 แ ล ะ บ ท ค ว า ม วิ จั ย เรื่ อ ง JOH MALOLUELA : A CASE STUDY OF ALTERNATIVE EDUCATION FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT โดย ดร.เฉลิ มชัย มนู เสวต และคณะ ที่ นาเสนอ ผลการศึกษาวิจยั ที่เป็ นกรณี ศึกษาด้านการพัฒนาเกี่ยวกับการศึกษาทางเลือกที่น่าสนใจ รวมถึงบทความทาง วิชาการและบทความวิจยั อื่นๆ อีกหลายเรื่ องที่เป็ นประโยชน์และน่าสนใจติดตามอ่านในฉบับนี้ กองบรรณาธิ การ ขอขอบพระคุณผูผ้ ลิตผลงานคุณภาพใน CES journal ฉบับนี้ เป็ นอย่างสู ง และ ขอถื อโอกาสเชิ ญชวนทุกท่านที่สนใจส่ งผลงานเพื่อเผยแพร่ ในวารสาร CES journal ฉบับต่อๆไป และเชิ ญ ชวนให้นกั อ่านผลงานที่ติดตามอ่านอย่างต่อเนื่ อง หากท่านมีขอ้ เสนอแนะต่อการจัดทาวารสารของเราท่าน สามารถส่ งความเห็นของท่านมาที่กองบรรณาธิ การวารสาร วิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุ รกิจบัณฑิตย์ ก็ จะเป็ นพระคุณยิง่

บรรณาธิการ

____________________________CES Journal 5 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

การจัดการเรียนรู้แบบเครื อข่ ายการมีส่วนร่ วมของชุมชนเพื่อสุ ขภาวะเด็กและเยาวชน : บทเรียนจากแนวคิด การปฏิบัติ และผลการดาเนินงาน

ผศ.ดร. พิณสุ ดา สิ ริธรังศรี *

* อาจารย์ประจาหลักสูตรศึกษาศาสตรมหาบัณฑิตและศึกษาศาสตรดุษฎีบณ ั ฑิต สาขาการจัดการการศึกษา มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์

____________________________CES Journal 6 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ความนา การจัดการการเรี ยนรู ้แบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุ มชน หมายถึง การจัดการการเรี ยนรู ้ท้ งั ในระบบนอกระบบและตามอัธยาศัยตามขั้นตอนการจัดการการเรี ยนรู ้ท้ งั ด้านการกาหนดนโยบาย การจัด/ พัฒนาหลักสู ตร สื่ อและเทคโนโลยี การจัดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ และการประเมินผลการเรี ยนของโรงเรี ยนที่ ร่ วมกับโรงเรี ยนเครื อข่ายประมาณ 5-11โรง ตามบริ บทโรงเรี ยนโดยใช้กระบวนการมีส่วนร่ วมของชุมชนทั้ง ที่เป็ นทางการและไม่เป็ นทางการด้วยวิธีการและขั้นตอนของการร่ วมคิด ร่ วมวางแผน ร่ วมดาเนิ นการ ร่ วม แก้ปั ญหาร่ วมรั บ ผิดชอบ ร่ วมติ ดตามประเมิ น ผล และร่ วมชื่ นชมผลส าเร็ จร่ วมกัน ที่ ม หาวิท ยาลัยธุ รกิ จ บัณฑิตย์ โดยวิทยาลัยครุ ศาสตร์ ได้รับการสนับสนุนจากสานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริ มสุ ขภาพ (สสส.) ให้ดาเนินโครงการการจัดการการเรี ยนรู ้แบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุ มชนเพื่อสุ ขภาวะเด็ก และเยาวชนอย่างยัง่ ยืน โดยร่ วมกับเครื อข่ายโรงเรี ยนและชุ มชน ระหว่างเดื อนสิ งหาคม 2558 ถึง ธันวาคม 2559 ในสถานศึกษา จานวน 42 เครื อข่าย ในโรงเรี ยนและแหล่งเรี ยนรู ้ จานวน 211 แห่ง ในพื้นที่ 18 จังหวัด ทัว่ ประเทศ ได้แก่ เชี ยงใหม่ ล าพู น ล าปาง น่ าน นครสวรรค์ อุ ท ยั ธานี ศรี ส ะเกษ สุ รินทร์ มหาสารคาม สกลนคร อุดรธานี สิ งห์บุรี สงขลา พัทลุง ปั ตตานี ยะลา สตูล และนราธิ วาส ตามเป้ าหมายสาระที่กาหนด และสอดคล้องกับบริ บทของสถานศึกษาและชุ มชน ในด้านความตระหนักและป้ องกันพิษภัยของเหล้าและ บุ หรี่ ปั ญหา ทุ พ โภชนาการและภาวะโรคอ้วน ปั ญ หาสุ ขภาวะทางเพศ รวมทั้ง ด้านคุ ณ ธรรมจริ ยธรรม ที่ส่งผลต่อคุณภาพการเรี ยนรู ้ของเด็กและเยาวชน ทั้งด้านร่ างกาย จิตใจ สังคมและสติปัญญา กรอบแนวคิด กรอบแนวคิ ดการดาเนิ น โครงการ ยึดแนวคิ ดการท างานแบบเครื อข่ ายโรงเรี ย น เพื่ อร่ วมมื อกัน จัดการการเรี ยนรู ้เพื่อสุ ขภาวะเด็กและเยาวชน โดยมีโรงเรี ยนแม่ข่ายที่มีโรงเรี ยนเครื อข่ายประมาณเครื อข่าย ละ5-11โรง เครื อข่ายแต่ละโรงจะสังกัดหน่ วยงานใดก็ได้ เช่น โรงเรี ยนสังกัดสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถมศึกษา (สพป.) สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา (สพม.) โรงเรี ยนสังกัดองค์กรปกครองส่ วน ท้องถิ่ น (อปท.) โรงเรี ยนพระปริ ยตั ิ ธรรม ศู นย์การศึ กษานอกระบบและตามอัธยาศัย (กศน.) และแหล่ ง เรี ยนรู ้ โดยมีสถาบันอุดมศึกษาหรื อสถาบันวิชาการ/ผูท้ รงคุณวุฒิและเขตพื้นที่การศึกษา ทาหน้าที่สนับสนุ น ทางวิช าการ ติ ดตามและประเมิ นผล โดยยึดหลักและวิธีการมี ส่วนร่ วม ได้แก่ ร่ วมคิ ด ร่ วมวางแผน ร่ วม ตัดสิ นใจ ร่ วมดาเนิ นการ ร่ วมรั บผิดชอบ ร่ วมแก้ปัญหา ร่ วมติ ดตามประเมิ นผลและร่ วมชื่ นชมผลส าเร็ จ

____________________________CES Journal 7 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

(พิ ณสุ ดา สิ ริธ รังศรี , ๒๕๕๙) และความเป็ นอิ ส ระของเครื อข่ายในลัก ษณะของการคิ ดเอง ท าเอง และ แก้ปัญหาเอง

แผนภาพ 1 การจัดการการเรี ยนรู ้แบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุมชน โดยมีกรอบการดาเนินโครงการแบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุมชนเพื่อสุ ขภาวะเด็กและ เยาวชนอย่างยัง่ ยืน ดังแผนภาพ 2 ต่อไปนี้

____________________________CES Journal 8 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

แผนภาพ 2 กรอบการดาเนินโครงการการจัดการการเรี ยนรู้ แบบเครื อข่ ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุ มชนเพื่อสุ ขภาวะเด็กและเยาวชนอย่ างยั่งยืน

ทั้งนี้ได้กาหนดวัตถุประสงค์ของโครงการดังนี้ 1)เพื่อสนับสนุนส่ งเสริ มให้เกิดการจัดการการเรี ยนรู ้ แบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุมชนเพื่อสุ ขภาวะเด็กและเยาวชนโดยใช้โรงเรี ยน/แหล่งเรี ยนรู ้เป็ นแม่ ข่าย 2)เพื่อเสริ มสร้างความเข้มแข็งของชุ มชนฐานรากด้วยพลังการจัดการการเรี ยนรู ้ แบบมีเครื อข่ายความ ร่ วมมื อกันของโรงเรี ยนและแหล่ งเรี ยนรู ้ ที่ มีอยู่ในชุ มชน 3)เพื่ อให้เกิ ดการเรี ยนรู ้ สุข ภาวะตามเป้ าหมาย เฉพาะ 10 ปี ที่บูรณาการระหว่างโรงเรี ยน บ้าน สถาบันศาสนาและชุ มชนและ 4)เพื่อให้มีการบูรณาการองค์ ความรู ้ คู่มือ เครื่ องมือที่ลดปั จจัยเสี่ ยง และเพิม่ พฤติกรรมสุ ขภาพ ของภาคีเครื อข่าย สสส. โดยก าหนดเป้ าหมายสาระของโครงการ ตามเป้ าหมายสุ ข ภาวะ 10 ปี ของ สสส. และนโยบาย รัฐบาลในการปฏิรูปการศึกษา ดังนี้ 1. ด้านความตระหนักและการลดอัตราการสู บบุหรี่ 2. ด้านความตระหนักและการรับประทานอาหารถูกหลักโภชนาการการลดภาวะโรคอ้วน

____________________________CES Journal 9 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

3. ด้านความตระหนักและลดปัญหาสุ ขภาวะทางเพศ 4. ด้านคุณธรรมจริ ยธรรม 5. ด้านคุณภาพการศึกษาที่เชื่อมกับสุ ขภาวะและความมัน่ คง เช่น การอ่านออกเขียนได้ตามช่วงวัย การคิดวิเคราะห์ /สังเคราะห์ ความคิ ดริ เริ่ มสร้ างสรรค์ ภาษา ทักษะชี วิตและความสามารถใน การแก้ปัญหาในบริ บทสังคมไทย อาเซียนและสังคมโลก ฯลฯ การดาเนินการโครงการ การดาเนินโครงการกาหนดภารกิจการดาเนิ นงานของส่ วนกลาง ผูท้ รงคุณวุฒิ และสถานศึกษา ดังนี้ 1. การดาเนินการของส่ วนกลาง การดาเนิ นการของส่ วนกลางก าหนดให้มี ฝ่ายบริ ห ารโครงการ รั บ ผิดชอบเกี่ ยวกับ การก าหนด แนวทาง วางแผนและประสานการด าเนิ น งาน จัด ท าคู่ มื อ การด าเนิ น โครงการ จัด ประชุ ม ชี้ แจงการ ดาเนิ นงาน จัดประชุ มปฏิบตั ิการพิจารณาโครงการ จัดประชุ มคณะทางานโครงการ จัดทาสัญญาโครงการ ย่อย ของเครื อข่ายโรงเรี ยน 42 เครื อข่าย เบิ ก จ่ายเงิ นโครงการตามระเบี ยบ สสส. จัดสั ม มนาแลกเปลี่ ยน เรี ยนรู ้ร่วมกับคณะทางานระดับภาค จัดสัมมนาแลกเปลี่ยนเรี ยนรู ้/เวทีสรุ ปบทเรี ยนระดับส่ วนกลาง จัดการ ความรู ้ (KM) ในโครงการและสรุ ปบทเรี ยน จัดการความเสี่ ยงของโครงการ ติ ดตามและแก้ไขปั ญหาการ ดาเนิ นโครงการทั้งในส่ วนกลาง ระดับภาคและระดับเครื อข่ายโรงเรี ยน รายงานผลการดาเนิ นโครงการต่อ สสส. รายงวดและปิ ดโครงการ เผยแพร่ ประชาสัมพันธ์ ผลการดาเนิ นโครงการสู่ สาธารณะและต้นสังกัด โรงเรี ยน และการประสานการขับเคลื่อนนโยบายการจัดการการเรี ยนรู ้แบบเครื อข่ายกับหน่วยงาน 2. การดาเนินงานของผูท้ รงคุณวุฒิ กาหนดให้มีการนิ เทศ ติดตาม ประเมินผลและสนับสนุ นการดาเนิ นงาน ในภาพรวมของส่ วนกลาง และระดับภาค กล่าวคือ 2.1 การนิ เทศ ติดตาม และสนับสนุ นการดาเนิ นโครงการส่ วนกลาง กาหนดให้มีทีมนิ เทศ ติดตาม และประเมิ น ภายในโครงการ ประกอบด้ว ย ที่ ป รึ ก ษา หั ว หน้ า/คณะท างานโครงการ รั บ ผิด ชอบการ ดาเนิ นงานเกี่ยวกับ การวางแผนการนิ เทศ ติดตาม สนับสนุ นและประเมินภายในโครงการ ดาเนิ นการนิ เทศ ติดตาม สนับสนุ น และประเมินภายในโครงการ ให้ขอ้ เสนอแนะการดาเนิ นงานต่อเครื อข่าย/คณะทางาน ระดับ ภาค/ส่ วนกลางประสานการนิ เทศ ติ ดตาม และหารื อร่ วมกับ ที่ ป รึ กษา คณะท างานโครงการระดับ ส่ วนกลาง และระดับ ภาค เข้าร่ วม/สั ง เกตการสั ม มนาแลกเปลี่ ย นเรี ย นรู ้ ระดับ ภาคร่ วมกับ คณะท างาน

____________________________CES Journal 10 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ส่ วนกลาง วิเคราะห์ สรุ ป เสนอแนะและรายงานผลการนิ เทศ ติ ดตาม สนับ สนุ นและประเมิ นโครงการ ภายใน 2.2 การนิ เทศ ติดตามและสนับสนุ นการดาเนิ นโครงการระดับภาค กาหนดให้มีทีมนิเทศ ติดตามฯ ระดับ ภาค ประกอบด้วยผูท้ รงคุ ณ วุฒิ ระดับ ภาค ผูป้ ระสานงานเขตพื้ น ที่ ก ารศึ ก ษา/จังหวัด รั บ ผิดชอบ เกี่ยวกับการวางแผนการนิ เทศ ติดตาม และสนับสนุ นโครงการภายในภาค (เขตพื้นที่/จังหวัด) ที่รับผิดชอบ ดาเนิ นการนิเทศ ติดตาม และสนับสนุนโครงการภายในภาค (เขตพื้นที่/จังหวัด) ที่รับผิดชอบ ประสานการ นิ เทศ ติ ดตาม และหารื อร่ วมกับ ที่ ป รึ กษา คณะท างานโครงการระดับ ส่ วนกลาง จัดสั มมนาแลกเปลี่ ยน เรี ยนรู ้ระดับภาค จานวน 2 ครั้ง/ภาคเรี ยน แก้ไขปั ญหาการดาเนิ นโครงการของเครื อข่ายภายในภาคร่ วมกับ ฝ่ ายบริ หารโครงการส่ วนกลาง ประสานการจัดให้มีการถอดบทเรี ยนในเครื อข่ายโรงเรี ยนทุกเครื อข่าย และ การรายงานงวดงานและงวดเงิ นตามกาหนดในสั ญญาต่อฝ่ ายบริ หารโครงการ สรุ ป บทเรี ยนการดาเนิ น โครงการภายในภาค และการวิ เคราะห์ สรุ ป เสนอแนะและรายงานผลการนิ เทศ ติ ด ตาม ต่ อ หั ว หน้ า โครงการฯ เพื่อสังเคราะห์และจัดทารายงานในภาพรวมต่อไป 3. การดาเนินโครงการของเครื อข่ายสถานศึกษา (โรงเรี ยน/แหล่งเรี ยนรู ้/ศูนย์การเรี ยนรู ้) กาหนดให้มีคณะจัดตั้งคณะทางานเครื อข่ายดาเนิ นโครงการ โดยการมี ส่วนร่ วมของโรงเรี ยนใน โครงการ ประกอบด้วย ครู ผูบ้ ริ หาร ผูแ้ ทนสถาบันศาสนา ผูป้ กครอง ผูท้ รงคุ ณวุฒิ และตัวแทนชุ มชนที่ เกี่ ยวข้อง ดาเนิ น กิ จกรรมเกี่ ย วกับ รวบรวมข้อมู ล พื้ น ฐานของโรงเรี ยนฯและโรงเรี ยนเครื อข่ าย รวมทั้ง ประเมินศักยภาพพื้นฐานของโรงเรี ยนเครื อข่ายทั้งด้านครู บุคลากร นักเรี ยนและชุ มชน ระดมความคิดเห็ น ผูป้ กครองและประชาชนภายในเครื อข่ายร่ วมกับโรงเรี ยนเครื อข่ายเพื่อรับทราบปั ญหา ความต้องการและ ข้อเสนอแนะ วิเคราะห์สภาพปั จจุบนั และปั ญหาด้านสุ ขภาวะร่ วมกับโรงเรี ยนเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วม ของชุ มชน จัดทาแผนงาน/โครงการร่ วมกับโรงเรี ยนเครื อข่ายเชิ งบูรณาการตามเป้ าหมายสุ ขภาวะ 10 ปี ของ สสส. และนโยบายรัฐบาลในการปฏิ รูปการศึ กษาที่ สอดคล้องกับ ปั ญหาและความต้องการของเครื อข่าย โรงเรี ยนและชุ มชนเพื่อขออนุ มตั ิ ต่อฝ่ ายบริ หารโครงการ ดาเนิ นกิ จกรรมตามโครงการร่ วมกับโรงเรี ยน เครื อข่าย ตามความรับผิดชอบกิจกรรมที่กาหนดไว้ในโครงการโดยต้องจัดให้มีการพัฒนาหลักสู ตร สื่ อการ เรี ยนรู ้ คู่มือการเรี ยนรู ้เป็ นกิจกรรมหลัก และกิจกรรมการเรี ยนรู ้ของผูเ้ รี ยนที่ส่งผลต่อสุ ขภาวะเป็ นสาคัญ จัด ประชุ มคณะทางานอย่างต่อเนื่ องเพื่อรับทราบปั ญหาอุปสรรคและการแก้ไข นิ เทศ ติดตาม สนับสนุ น และ ประเมินผลการดาเนิ นงานร่ วมกันภายในเครื อข่าย รับการนิ เทศ ติดตาม สนับสนุ น และประเมินผลจากฝ่ าย บริ หารโครงการ/ผูท้ รงคุ ณวุฒิ/คณะทางานระดับภาค ร่ วมประชุ มแลกเปลี่ ยนเรี ยนรู ้ ระดับภาคและระดับ ส่ วนกลาง ตามกาหนดจัดประชุ มถอดบทเรี ยนร่ วมกันระหว่างเครื อข่ายโรงเรี ยนและชุ มชน รายงานผลการ ด าเนิ น งานต่ อ ฝ่ ายบริ ห ารโครงการ เป็ นรายงวด 2 ครั้ ง และรายงานปิ ดโครงการ 1 ครั้ ง เผยแพร่ แ ละ

____________________________CES Journal 11 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ประชาสัมพันธ์การดาเนิ นโครงการต่อชุ มชน สังคมและต้นสังกัด และดาเนิ นการอื่นใดที่เกี่ยวข้องเพื่อให้ การดาเนินโครงการดาเนินไปด้วยดีและมีประสิ ทธิ ภาพและประสิ ทธิ ผลต่อเด็ก เยาวชนและชุมชน โรงเรี ยนเครื อข่ าย มี ก ารดาเนิ นกิ จกรรมเกี่ ย วกับ การจัดตั้งคณะท างาน/ก าหนดผูร้ ั บ ผิดชอบการ ดาเนิ นโครงการร่ วมกับโรงเรี ยนเครื อข่าย วิเคราะห์ และรวบรวมข้อมู ลพื้นฐานของโรงเรี ยนและชุ มชน ระดมความเห็นครู ผูป้ กครองและชุมชนเพื่อรับฟังปั ญหาและความต้องการด้านสุ ขภาวะตามเป้ าหมาย 10 ปี ของ สสส. ร่ วมเป็ นคณะทางาน และจัดทาแผนงาน/โครงการร่ วมกับโรงเรี ยนแม่ข่าย ด้วยการนาผลการ วิเคราะห์ขอ้ มูลพื้นฐานและผลการสังเคราะห์การระดมความเห็ นและความต้องการของครู ผูป้ กครองและ ชุ มชนไปบูรณาการร่ วมกันภายในเครื อข่าย ดาเนิ นกิ จกรรมตามแผนงาน/โครงการตามที่ได้รับอนุ มตั ิจาก ฝ่ ายบริ หารโครงการ ร่ วมกับโรงเรี ยนเครื อข่าย ชุ มชนและผูป้ กครอง ร่ วมกับชุ มชน ผูป้ กครองเฝ้ าระวัง ความเสี่ ยงด้านสุ ขภาวะตามกิจกรรมได้แก่ ด้านการสู บบุหรี่ การรับประทานอาหารถูกหลักโภชนาการ ด้าน สุ ขภาวะทางเพศ/การท้องไม่พ ร้ อมด้านคุ ณธรรมจริ ยธรรม เป็ นต้น จัดประชุ มผูป้ กครองและชุ มชนเพื่ อ รับทราบผลการดาเนินและข้อเสนอแนะเป็ นระยะ รับการนิเทศ ติดตาม สนับสนุ นและประเมินผลจากฝ่ าย บริ หารโครงการ ผูท้ รงคุ ณวุฒิ/คณะทางานระดับภาค ร่ วมประชุ มแลกเปลี่ ยนเรี ยนรู ้ ระดับภาคและระดับ ส่ วนกลาง ตามก าหนด รายงานผลการด าเนิ น งานต่ อ คณะท างานเครื อ ข่ ายเพื่ อ รายงานต่ อฝ่ ายบริ ห าร โครงการ ดาเนิ นการอื่น ใดที่ เกี่ ยวข้องกับเพื่อให้การดาเนิ นโครงการของโรงเรี ยน เครื อข่ายเป็ นไปอย่างมี ประสิ ทธิภาพ เป็ นที่พึงพอใจของผูป้ กครอง เด็ก เยาวชนและชุมชน ด้วยวัตถุ ป ระสงค์ เป้ าหมายและภารกิ จการดาเนิ น งานการจัดการการเรี ย นรู ้ ฯ โดยใช้ห ลัก และ กระบวนการมีส่วนร่ วมดังกล่าว กล่าวได้ว่า การดาเนิ นงานทั้ง 3 ระดับคือ ระดับปฏิ บตั ิ ระดับภาค และ ส่ วนกลาง ระดับปฏิ บตั ิทาหน้าที่จดั การเรี ยนรู ้ สุขภาวะตามประเด็นทั้ง 5 ด้านดังกล่ าวข้างต้น ระดับภาค เป็ นการนิ เทศ ติดตาม ประเมินและสนับสนุ น ระดับส่ วนกลาง เป็ นการบริ หารจัดการโครงการ แก้ไขปั ญหา และการสนับสนุนส่ งเสริ มให้โครงการบรรลุวตั ถุประสงค์และเป้ าหมายที่กาหนด กระบวนการดาเนินโครงการ กระบวนการดาเนินการโครงการ โดยภาพรวม 1. ส่ วนกลาง มี การบริ หารจัดการและสนับ สนุ นการดาเนิ นโครงการของเครื อข่ ายสถานศึ กษา ตามที่ กาหนดไว้ในภารกิ จความรับผิดชอบ ดังนี้ คือ รับผิดชอบเกี่ ยวกับการกาหนดแนวทาง วางแผนและ ประสานการดาเนิ นงาน จัดทาคู่มือการดาเนิ นโครงการ จานวน ๔๐๐ เล่ม จัดประชุ มชี้ แจงการดาเนิ นงาน จานวน ๑ ครั้ ง จัดประชุ มปฏิ บ ตั ิ การพิ จารณาโครงการ จานวน ๒ ครั้ ง จัดประชุ มคณะท างานโครงการ จานวน ๖ ครั้ง จัดท าสัญญาโครงการย่อย ของเครื อข่ ายโรงเรี ยน ๔๐ เครื อข่าย เบิ กจ่ายเงิ นโครงการตาม ระเบี ยบ สสส. จัดสัม มนาแลกเปลี่ ยนเรี ยนรู ้ ร่วมกับคณะท างานระดับภาค จานวน ๑ ครั้ ง จัดการความรู ้ (KM) ในโครงการและสรุ ปบทเรี ยน จัดการความเสี่ ยงของโครงการ ติ ดตามและแก้ไขปั ญหาการดาเนิ น

____________________________CES Journal 12 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

โครงการทั้งในส่ วนกลาง ระดับภาคและระดับเครื อข่ายโรงเรี ยน รายงานผลการดาเนิ นโครงการต่อ สสส. รายงวด จานวน ๓ งวด เผยแพร่ ประชาสัมพันธ์ผลการดาเนิ นโครงการสู่ สาธารณะและต้นสังกัดโรงเรี ยน และการประสานการขับเคลื่อนนโยบายการจัดการการเรี ยนรู ้แบบเครื อข่ายกับหน่วยงานต้นสังกัด ส าหรั บ การจัดสัม มนาแลกเปลี่ ย นเรี ย นรู ้ /เวที ส รุ ป บทเรี ยนระดับ ส่ วนกลาง จานวน 1 ครั้ ง จะ ดาเนิ นการระหว่าง 27 – 29 พฤศจิกายน 2559 การรายงานปิ ดโครงการ จะดาเนิ นการเมื่อสิ้ นสุ ดโครงการ ภายในวันที่ 15๕ ธันวาคม 2559 นอกจากนั้น ระหว่างการดาเนิ นโครงการพบว่า การดาเนิ นโครงการดังกล่าวส่ งผลถึ งผูเ้ รี ยน เด็ก เยาวชน และประชาชน ทาให้เกิดโครงการและกิจกรรมอื่นๆที่เกี่ยวข้องตามมา กล่าวคือ (1) มีสถานศึกษาในสามจังหวัดภาคใต้ จานวน 108 เห็นความสาคัญของกระบวนการของโครงการ ที่ ส่ งผลต่ อสุ ข ภาวะผูเ้ รี ยนตามเป้ าหมายแล้ว ยังสามารถสร้ างความเข้ม แข็งให้ก ับ ครอบครั วและชุ ม ชน โดยเฉพาะการเสริ มสร้างความมัน่ คงในพื้นที่ได้ทางหนึ่ง จึงขอเข้าร่ วมโครงการดังกล่าวต่อ สสส. ในเดือน สิ ง หาคม 2559 ที่ ผ่านมาเป็ นการเฉพาะ นับ เป็ นการขยายผลการดาเนิ น งานที่ ส่ งผลต่ อวิถี ชี วิต ของเด็ ก เยาวชน และประชาชนในภาพกว้างได้อย่างมีประสิ ทธิ ผล (2) เพื่อเป็ นการสนับสนุนการเรี ยนรู ้สุขภาวะและประเมินผลที่ตวั ผูเ้ รี ยน จึงได้จดั ให้มีการประกวด เรี ยงความด้านสุ ขภาวะของผูเ้ รี ยน ทุ กโรงเรี ยน ทาให้ทราบถึ งกระบวนการเรี ยนรู ้ เข้าร่ วมกิ จกรรม และ ความรู ้สึก ที่ส่งผลต่อความรู ้ ทักษะ เจตคติ และพฤติกรรมด้านสุ ขภาวะที่เปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีข้ ึนตาม เป้ าหมายที่วางไว้ได้อย่างมีประสิ ทธิ ภาพ จากการบอกเล่าผ่านเรี ยงความของผูเ้ รี ยน (3) จากการสนับสนุ นการดาเนิ นโครงการ มีโรงเรี ยนพระปริ ยตั ิธรรมแผนกสามัญศึกษา เข้าร่ วม โครงการจานวน 5 แห่ ง โดยโรงเรี ยนมี ก ารดาเนิ นการด้านสุ ข ภาวะในโรงเรี ยนและวัด ที่ ก่ อให้เกิ ดการ เปลี่ ยนแปลงพฤติ ก รรมสุ ข ภาวะของสามเณร ในด้าน 1) กุ ฏิ ที่ พ กั ดี 2) เครื่ องนุ่ งห่ ม ดี 3) ภัตตาหารดี 4) ห้องเรี ยนดี 5) ห้องน้ าห้องส้วมดี และ กิจวัตรดี จึงได้ขยายโครงการให้โรงเรี ยนพระปริ ยตั ิธรรมดังกล่าว ได้ จัด กิ จ กรรมเพิ่ ม เติ ม เพื่ อ ขยายผลทั้ งวัด และโรงเรี ยนเครื อข่ า ย จ านวน 5 โรงเรี ยน ในพื้ น ที่ ภ าค ตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ (4) ขยายโครงการต้นแบบด้านการเรี ยนรู ้สุขภาวะและความปลอดภัยบนท้องถนน ที่บูรณาการ ระหว่างบ้าน วัด ชุ มชน โรงเรี ยน และภาคส่ วนต่างทั้งภาครั ฐ เอกชน และองค์ก รปกครองส่ วนท้องถิ่ น (เทศบาลและองค์การบริ หารส่ วนตาบล) ในพื้นที่ตาบลบ้านแหลม อาเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี นับได้วา่ การดาเนิ นงานของส่ วนกลาง เป็ นไปตามเป้ าหมายผลผลิต (Output) ด้านสาระ ที่ส่งผลต่อ ผลลัพธ์ (Outcome) ได้แก่ ผูเ้ รี ยน เด็ก เยาวชน และผลกระทบ (Impact) ได้แก่ ความร่ วมมืออันก่อให้เกิดสุ ข ภาวะและความสงบสุ ขของครอบครัว ชุมชนและสังคม

____________________________CES Journal 13 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

2. ระดับ ภาค ผูท้ รงคุ ณ วุฒิ ระดับ ภาคได้ด าเนิ น การตามภารกิ จ ดัง นี้ คื อ การวางแผนการนิ เทศ ติดตาม และสนับสนุ นโครงการภายในภาค (เขตพื้นที่/จังหวัด) ที่ รับผิดชอบทั้งภาคเหนื อ ภาคกลาง ภาค ตะวันออกเฉี ยงเหนื อ และภาคใต้ จานวน 4 แผน ดาเนิ นการนิ เทศ ติดตาม และสนับสนุ นโครงการภายใน ภาค (เขตพื้นที่ /จังหวัด) ที่ รับผิดชอบ ทุ กเครื อข่าย และทุ กโรงเรี ยน จานวน 211 แห่ ง จานวนเครื อข่ายละ 2 – 3 ครั้ง ประสานการนิเทศ ติดตาม และหารื อร่ วมกับที่ปรึ กษา คณะทางานโครงการระดับส่ วนกลาง จัด สัมมนาแลกเปลี่ ยนเรี ยนรู ้ระดับภาค และสรุ ปผลการสัมมนา จานวน 1 ครั้ง/ภาค รวม 4 ครั้ง แก้ไขปั ญหา การดาเนิ นโครงการของเครื อข่ายภายในภาคร่ วมกับฝ่ ายบริ หารโครงการส่ วนกลาง กรณี บางเครื อข่ายขาด ความชัดเจนในการดาเนิ นโครงการตามกระบวนการมีส่วนร่ วม บางแห่ งไม่สามารถจัดกิจกรรมตามกาหนด ได้อ ันเนื่ องมาจากภารกิ จของสถานศึ ก ษา เช่ น การรั บ การประเมิ น จากหน่ วยงานภายนอก หรื อการจัด กิจกรรมของต้นสังกัด เป็ นต้น ประสานการจัดให้มีการถอดบทเรี ยนในเครื อข่ายโรงเรี ยนทุกเครื อข่าย และ การรายงานงวดงานและงวดเงินตามกาหนดในสัญญาต่อฝ่ ายบริ หารโครงการ การสรุ ปบทเรี ยนการดาเนิ น โครงการภายในภาค และการวิเคราะห์ สรุ ป เสนอแนะและรายงานผลการนิ เทศ ติดตาม และประเมินผล นอกจากนั้น แต่ละภาค อย่า งไรก็ ต าม บางภาคมี ส ถานศึ ก ษาในโครงการกระจัด กระจายตามบริ บ ทของภู มิ ภ าค เช่ น ภาคเหนื อ ภาคตะวันออกเฉี ยงเหนื อ โดยเฉพาะภาคใต้ ที่ มีบริ บทของความไม่สงบของพื้นที่ สามจังหวัด ชายแดนภาคใต้ที่สถานศึกษาในพื้นที่ดงั กล่าวมีถึง 9 เครื อข่าย 54 โรงเรี ยน ที่ผทู ้ รงคุณวุฒิฯ ต้องมีการวาง แผนการนิเทศ ติดตาม และระมัดระวังเป็ นพิเศษ ที่ส่งผลต่อระยะเวลาการดาเนินงาน 3. ระดับปฏิบตั ิ เป็ นระดับเครื อข่ายโรงเรี ยนที่ทาหน้าที่การจัดการเรี ยนรู ้โดยตรง เป็ นระดับที่ส่งผล ต่อความสาเร็ จของโครงการ จากการดาเนิ นงานด้วยกระบวนการมีส่วนร่ วมและตามเป้ าหมายสุ ขภาวะ มีผล การดาเนิ นงานโดยภาพรวม ตามเป้ าหมายและตัวชี้ วดั ของโครงการทั้งด้านผลผลิต ผลลัพธ์ และผลกระทบ โดยสรุ ป ดังนี้ 3.1 ผลผลิต 3.1.1 เครื อข่ายโรงเรี ยน จานวน 42 เครื อข่าย จานวน 199 โรงเรี ยน และแหล่งเรี ยนรู ้ 1 แห่ง ศูนย์การ เรี ยนรู ้ 1 แห่ ง กศน. 1 แห่ ง ชุ ม ชน/กลุ่ ม แม่ บ ้าน 4 แห่ ง และตาดี ก า 1 แห่ ง รวมทั้งสิ้ น 211 แห่ งได้จดั ท า โครงการย่อยที่สอดคล้องกับบริ บทตามเป้ าหมายสาระของโครงการครบ 5 ประเด็น ได้แก่ การสร้ างความ ตระหนักและการป้ องกันปั ญ หาการดื่ ม เหล้าและบุ หรี่ การสร้ างความตระหนักและการป้ องกันปั ญหาทุ โภชนาการและภาวะโรคอ้วน การสร้ า งความตระหนัก และการป้ อ งกัน ปั ญ หาสุ ข ภาวะทางเพศ ด้าน คุ ณธรรมจริ ยธรรม และด้านคุ ภาพการศึ กษาที่ เชื่ อมโยงกับการเรี ยนรู ้ สุขภาวะ โดยใช้กระบวนการมี ส่วน ร่ วม 8 ขั้นตอน ที่กาหนดของโครงการ ทั้งนี้ น้ าหนักของการมีส่วนร่ วมขึ้นอยู่กบั บริ บทของโรงเรี ยนและ ชุมชนนั้น และมีบางเครื อข่ายสรุ ปขั้นตอนของการมีส่วนร่ วมให้กระชับขึ้น ดังเช่น เครื อข่ายโรงเรี ยนบ้านลู

____________________________CES Journal 14 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

โบ๊ะเยาะ จังหวัดนราธิ วาส ใช้กระบวนการมีส่วนร่ วมในด้านการร่ วมคิด ร่ วมดาเนินการ (ร่ วมทา) และร่ วม ประเมินผล เป็ นต้น 3.1.2 มี ผลผลิ ตการจัดการเรี ยนรู ้ เชิ งนวัตกรรมที่ บูรณาการการเรี ยนรู ้ ในห้องเรี ยนส่ งผลต่อความ ยัง่ ยืน ดังนี้ ได้แก่ (1) หลัก สู ตรด้านสุ ขภาวะหลักสู ตร จานวน 49 หลัก สู ตร เช่ น หลัก สู ตรการบู รณาการการจัด การศึกษาในการแก้ปัญหายาเสพติดหลัก หลักสู ตรการบู รณาการเรื่ อง เด็กดี รับประทานอาหารดี ห่างไกล เหล้าบุหรี่ มีเพศสัมพันธ์ก่อนวัยอันควร หลักสู ตรการเกษตรเพื่ออาหารกลางวันของเครื อข่ายโรงเรี ยนวัดบ้าน ดง จังหวัดลาพูน หลักสู ตรการบูรณาการการจัดการศึกษาในการแก้ปัญหาสิ่ งเสพติดของเครื อข่ายโรงเรี ยน จอมทอง จังหวัดเชี ยงใหม่ หลักสู ตรการจัดกิ จกรรมการเรี ยนการสอนค่านิ ยม 12 ประการของเครื อข่าย โรงเรี ยนวัดสั ง ฆราชาวาส จัง หวัด สิ งห์ บุ รี หลัก สู ตรภู มิ ปั ญ ญาท้องถิ่ นเครื อข่ ายโรงเรี ยนเกิ้ ง วิท ยานุ กู ล จังหวัดมหาสารคาม เป็ นต้น (2) คู่มือครู /คู่มือผูป้ กครอง จานวน 86 ชิ้น เช่น คู่มือการดูแลสุ ขภาวะที่ดีของเครื อข่ายวัดสังฆราชา วาส และคู่มือการใช้ฐานการเรี ยนรู ้เศรษฐกิจพอเพียงของเครื อข่ายโรงเรี ยนวัดสังฆราชาวาส คู่มือการจัดการ การเรี ยนรู ้สู่สุขภาวะ 6 ดี 1) กุฏิที่พกั ดี 2) เครื่ องนุ่งห่ มดี 3) ภัตตาหารดี 4) ห้องเรี ยนดี 5) ห้องน้ าห้องส้วมดี และ 6) กิจวัตรดี ของโรงเรี ยนพระปริ ยตั ิธรรมวัดพระนอนจักรสี ห์ เครื อข่ายล่องกะเบา จังหวัดสิ งห์บุรี คู่มือ การเรี ยนรู ้เรื่ อง เพศศึกษาของเครื อข่ายโรงเรี ยนเกิ้งวิทยานุ กุล จังหวัดมหาสารคาม คู่มือปฏิบตั ิของนักเรี ยน ในการต่อต้านสิ่ งเสพติด คู่มือผูป้ กครองจัดการศึกษาแบบมีส่วนร่ วมของเครื อข่ายศรี บรรพตโมเดล จังหวัด พัทลุ ง คู่มือการพัฒนาตนเองห่ างไกลยาเสพติ ดของเครื อข่ายโรงเรี ยนบู เกะบากง จังหวัดนราธิ วาส คู่มือ สุ ขภาพของเครื อข่ายโรงเรี ยนวัดปะโอ และโภชนบัญญัติเด็กไทย เครื อข่ายบ่อประดู่ จังหวัดสงขลา และ คู่มือภาวะทุพโภชนาการของเครื อข่ายยาลอ จังหวัดยะลา เป็ นต้น (3) แผนการเรี ยนรู ้ จานวน 84 แผนการเรี ยน เช่ น แผนการจัดการเรี ยนรู ้ เรื่ อง เพศศึกษา เครื อข่าย โรงเรี ยนแม่พริ ก จังหวัดลาปาง แผนการจัดการเรี ยนรู ้บูรณาการอาหารเพื่อสุ ขภาวะ เครื อข่ายเมืองนาหม่อม จัง หวัด สงขลา แผนการจัด การเรี ย นรู ้ บู รณาการค่ า นิ ย มหลัก 12 ประการ แผนการจัด การเรี ย นรู ้ วิ ช า วิทยาศาสตร์ สารเคมีในบุหรี่ แผนการจัดการเรี ยนรู ้คลินิกพัฒนาทักษะภาษา แผนการจัดการเรี ยนรู ้ เรื่ อง วิถี ชีวิตในชุ มชนมุสลิม และเรื่ อง การจัดกิจกรรมกีฬาสัมพันธ์ชุมชน 3 ครอบครัว 3 กีฬา ของเครื อข่ายบูเกะตา จังหวัดนราธิ วาส แผนการจัดกิ จกรรมการตรวจฟั นตามคู่มือสาธารณาสุ ขของเครื อข่ายโรงเรี ยนบ้านหนอง ไฮ จังหวัดมหาสารคาม เป็ นต้น (4) สื่ อการเรี ยนรู ้ สื่ อประกอบการสอน จานวน 133 ชิ้นได้แก่ ป้ ายรณรงค์เลิกสู บบุหรี่ แผ่นพับ ใบ ความรู ้ ใบงาน สมุ ดบันทึ ก ป้ ายนิ เทศ สื่ อการเรี ยนรู ้ ศาสนาอิ เลคทรอนิ กส์ สมุ ดเล่ มเล็ก หนังสื อเล่ มเล็ก ฯลฯ เช่ น แบบบัน ทึ ก บัญ ชี รั บ จ่ า ยปรั บ พฤติ ก รรมการลดละเลิ ก บุ ห รี่ ข องแหล่ ง เรี ย นรู ้ ปู่ ทวดครู สิ ง ห์

____________________________CES Journal 15 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

จังหวัดมหาสารคาม หนังสื อเล่มเล็กเรื่ อง สดใสห่ างไกลยาเสพติด เครื อข่ายโรงเรี ยนบ้านโป่ งแดง จังหวัด ลาพูน อย.น้อยตะลุยตลาด ของเครื อข่ายโรงเรี ยนวัดบ้านดง จังหวัดลาพูน หนู นิ่งไม่ชอบทานผัก เครื อข่าย โรงเรี ยนวัดสั งฆราชาวาสฯ อาหารเพื่ อสุ ขภาพของเครื อข่ายบ้านพร้ าว เยาวชนรุ่ นใหม่ ของเครื อข่ายศรี บรรพตโมเดล จังหวัดพัทลุ ง ภัยโรคอ้วน เครื อข่ายยาลอ จังหวัดยะลา แบบประเมินพฤติกรรมการบริ โภค อาหาร เครื อข่ายบางปอ จังหวัดนราธิ วาส เป็ นต้น นวัตกรรมการหลักสู ตร คู่ มือครู คู่มื อผูป้ กครอง สื่ อการเรี ยนรู ้ ดังกล่ าวนี้ นับเป็ นนวัตกรรมการ จัดการการเรี ยนรู ้ที่เกิ ดขึ้นของโครงการที่พฒั นาและจัดทาขึ้นเองที่สอดคล้องกับการเรี ยนรู ้ ตามบริ บทของ เครื อข่ายนั้นๆ 3.1.3 มี แ กนน าการเรี ย นรู ้ สุ ข ภาวะ จานวนทั้ง สิ้ น มี แ กนน า ได้แ ก่ นัก เรี ย นแกนน า 2,170 คน ผูป้ กครองและชุมชนแกนนา 1,442 คน รวม 3,612 คน แกนนาดังกล่าว เป็ นแกนนาที่เกิดขึ้นตามกาหนดใน โครงการและตามสถานการณ์ เกินเป้ าหมายที่กาหนดไว้เพียง 422 คน เป็ นจานวนถึง 1,020 คน คิด 5.14 เท่า และแกนน าผูป้ กครองเกิ นเป้ าหมาย ที่ ก าหนดไว้เพี ยง 200 คน เป็ นจานวนถึ ง 1,242 คน คิ ดเป็ น 7.2 เท่ า สะท้อนถึงการมีส่วนร่ วมของผูเ้ รี ยนและประชาชนที่เข้ามามีส่วนร่ วมในกระบวนการเรี ยนรู ้สู่สุขภาวะ และ แนวโน้มความตระหนักและป้ องกันปั ญหาสุ ขภาวะของเด็กและเยาวชนที่จะได้รับความเอาใจใส่ และเป็ นไป ในทางที่ดีข้ ึน 3.1.4 ภาคีเครื อข่ายและองค์กรต่างๆ สนับสนุนการดาเนินโครงการในด้านต่างๆ ดังได้แก่ สานักงาน เขตพื้ น ที่ ก ารศึ ก ษาประถมศึ ก ษา ส านัก งานเขตพื้ น ที่ ก ารศึ ก ษามัธ ยมศึ ก ษา องค์ก ารบริ ห ารส่ วนตาบล องค์การบริ หารส่ วนจังหวัด เทศบาล และหน่วยงานอื่นๆ เช่น โรงพยาบาลส่ งเสริ มสุ ขภาพประจาตาบล กอง กากับการตารวจภูธร หน่วยทหาร ชมรมแม่บา้ น ชมรมเด็กและเยาวชน เป็ นต้น รวมทั้งสิ้ น 116 แห่ง 3.1.5 เกิดประสิ ทธิ ภาพและคุณภาพในการบริ หารจัดการการเรี ยนรู ้ กล่าวคือ (1) เกิดการบูรณาการการจัดการการเรี ยนรู ้สุขภาวะเข้ากับงาน โครงการปกติหรื องานตามนโยบาย ของต้นสังกัด ที่นาไปสู่ เป้ าหมายผูเ้ รี ยนตามมาตรฐานผูเ้ รี ยนในแต่ละกลุ่มสาระการเรี ยนรู ้ ส่ งผลให้ผูเ้ รี ยน ได้รับการพัฒนาคุณภาพเพิ่มมากขึ้น (2) เกิ ดดุ ลยภาพและตรวจสอบการใช้จ่ายงบประมาณ และการทางานกันเอง ส่ งผลให้เกิ ดความ โปร่ งใสในการใช้จ่ายได้ค่ อนข้างมาก เพราะกระบวนการท างานร่ วมกันของแต่ละโรงเรี ยน ที่ ต่างโรงมี กิจกรรมหลักเป็ นของตนเอง (3) เกิ ดความประหยัด คุ ม้ ค่าและเกิดประโยชน์สูงสุ ดในการบริ หารจัดการศึกษา ด้วยกระบวนการ ท างานและคิ ด ค้น นวัต กรรมร่ วมกัน ทั้ง ด้านหลัก สู ต ร สื่ อ คู่ มื อ แผนการเรี ย น ฯ และกระจายไปใช้ใ น โรงเรี ยนต่ างๆ เป็ นต้น แบบอย่างดี ส าหรั บ การแก้ปั ญ หาการบริ หารโรงเรี ย นขนาดเล็ ก ที่ มี ข ้อจากัด ด้าน ทรัพยากร

____________________________CES Journal 16 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

3.2 ผลลัพธ์ 3.2.1 เกิ ดการเปลี่ ยนแปลงพฤติ กรรม การเปลี่ ยนแปลงพฤติกรรมด้านสุ ขภาวะของเด็กและ เยาวชนผ่านกระบวนการเรี ยนรู ้ เป็ นเป้ าหมายสาคัญ ที่ ส่งผลมาจากความรู ้ ทักษะ และเจตคติ ที่ได้รับ การ ปลูกฝังและจัดการเรี ยนรู ้ตามที่ได้ดาเนินโครงการ และพบว่า เด็กและเยาวชนกลุ่มเป้ าหมายของโครงการแต่ ละโครงการของเครื อข่ายส่ วนใหญ่เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม ที่สามารถวัดได้ง่าย ได้แก่ พฤติกรรมการ รับประทานอาหารถูกหลักโภชนาการ การประพฤติตนละและห่ างไกลบุหรี่ รวมทั้งชักชวนเพื่อนให้ห่างไกล สารเสพติดเช่น เหล้า บุหรี่ และสุ ขภาวะทางเพศ จากแกนนาเด็กและเยาวชนของโรงเรี ยน ถึงร้อยละ 75 ตาม เป้ าหมายและมี เครื อข่ ายหลายเครื อข่ ายที่ ส ามารถดาเนิ นการได้ท้ งั โรงเรี ยน คิ ดเป็ นร้ อยละ 90 – 95 ทุ ก เครื อข่าย/โรงเรี ยนมีกิจกรรมหลากหลายรู ปแบบที่ส่งผลให้ผเู ้ รี ยน ครอบครัวและชุ มชนตระหนักในพิษภัย และหาทางป้ องกัน จนเกื อบทุกเครื อข่าย/โรงเรี ยน ปั ญหาการสู บบุหรี่ โภชนาการและโรคอ้วนลดลง และ แนวโน้มหมดไปด้วยความร่ วมมือของครอบครัวและชุ มชน เช่น เครื อข่ายโรงเรี ยนวัดสังฆราชาวาส จังหวัด สิ งห์บุรี เครื อข่ายโรงเรี ยนตาคลี ประชาสรรค์ จังหวัดนครสวรรค์ เครื อข่ายโรงเรี ยนบ้านอีเซ จังหวัดศรี สะ เกษ เครื อ ข่ า ยโรงเรี ย นเกิ้ ง วิ ท ยานุ กู ล จัง หวัด มหาสารคาม เครื อ ข่ ายโรงเรี ย นวัด ปะโอ จัง หวัด สงขลา เครื อข่ายโรงเรี ยนบูเกะบากง จังหวัดนราธิ วาส เป็ นต้น 3.2.2 แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม อย่างไรก็ตาม ปั ญหาด้านโรคอ้วนของผูเ้ รี ยน ในบาง พื้ นที่ เป็ นเพี ยงลดลงบางส่ วน แต่ ไ ม่ ส ามารถท าให้ห มดไปได้ โดยเฉพาะเมื่ อปิ ดภาคเรี ยน สื บ เนื่ องจาก กิ จกรรมดังกล่าว เมื่อสร้างความตระหนักในโรงเรี ยนแล้ว เมื่อเว้นช่ วงเป็ นเวลานาน เด็กกลับมีพฤติกรรม ทานอาหารที่นาไปสู่ โรคอ้วนอีกครั้ง ที่โรงเรี ยนต้องใช้เวลาจัดกิจกรรมซ้ ากับครอบครัวและชุ มชน แต่ก็มี แนวโน้มในเรื่ องของความตระหนักและรับรู ้ ถึงพิษภัยและปั ญหาสุ ขภาวะที่ส่งผลต่อการเจริ ญเติบโต และ สติปัญญาของผูเ้ รี ยน เด็กและเยาวชน ที่โรงเรี ยนได้บูรณาการเข้าไว้ในหลักสู ตร และแผนการเรี ยน ที่ ตอ้ ง ดาเนิ นการควบคู่กบั การเรี ยนรู ้ ในสาระวิชาต่างๆ ตามที่ ได้นาเสนอถึ งนวัตกรรมหลักสู ตร แผนการเรี ยน คู่มื อครู /ผูป้ กครอง และสื่ อการเรี ยนรู ้ ดงั กล่ าวข้างต้น ที่ เครื อข่ายโรงเรี ยนและโรงเรี ยนต่างๆได้จดั ทาขึ้ น สะท้อนถึงความยัง่ ยืนของการสร้างความตระหนักและการป้ องกันปั ญหาด้านสุ ขภาวะดังกล่าวข้างต้น 3.3 ผลกระทบทีเ่ กิดขึน้ ผลกระทบที่เกิดขึ้นเป็ นผลที่เกิดจากการดาเนิ นโครงการที่ส่งผลต่อทั้งครอบครัว ชุมชนและสังคม ดังนี้ 3.3.1 พ่อแม่ ผูป้ กครอง ชุมชน หันมาให้ความสาคัญกับการศึกษาและสุ ขภาวะของบุตรหลานแทนที่ จะปล่อยให้เป็ นภาระของโรงเรี ยนแต่เพียงผูเ้ ดียว เป็ นจากการ “รับผิดชอบฝ่ ายเดียว” เป็ นการ “รับผิดชอบ ร่ วมกันของทุกฝ่ าย” ในการพัฒนาเด็กและเยาวชนหรื อบุตรหลาน

____________________________CES Journal 17 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

3.3.2 เกิ ดความมัน่ คงและปลอดภัยทั้งต่อชี วิตและทรัพย์สิน ตอบสนองต่อเป้ าหมายสุ ขภาวะของ สสส. ได้อย่างมีคุณภาพและประสิ ทธิ ภาพ ทั้งด้านร่ างกายที่มีแนวโน้มแข็งแรงขึ้น จิตใจที่เข้มแข็งขึ้น สังคม ของเด็กและเยาวชนที่เข้มแข็งมีภูมิคุม้ กันมากขึ้น รวมทั้งแนวโน้มทางด้านสติปัญญาของเด็กและเยาวชนที่ ผ่านกระบวนการเรี ยนรู ้แบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุมชน สู งขึ้น จุดเด่ น จุดเด่นในการดาเนิ นโครงการนับเป็ นปั จจัยที่ส่งผลต่อความสาเร็ จที่ก่อให้เกิ ดผลผลิ ต ผลลัพธ์และ ผลกระทบ ดังนี้ 1. การใช้กระบวนการมี ส่วนร่ วม การใช้กระบวนการมี ส่วนร่ วมที่ เป็ นหลักสาคัญของโครงการ ด้วยการร่ วมคิ ด ร่ วมวางแผน ร่ วมตัดสิ นใจ ร่ วมดาเนิ นการ ร่ วมรั บผิดชอบ ร่ วมติ ดตามประเมิ นผล ร่ วม แก้ปัญหา และร่ วมชื่นชมผลสาเร็ จร่ วมกัน จากทุกภาคส่ วน ทั้งในและนอกสถานศึกษา ในสถานศึกษาได้แก่ ครู ผูบ้ ริ หาร กรรมการสถานศึกษา และโดยเฉพาะอย่างยิ่งนักเรี ยนที่ร่วมกิ จกรรม นอกสถานศึกษา ได้แก่ ภาครัฐ เอกชน องค์กรปกครองส่ วนท้องถิ่ น พ่อแม่ ผูป้ กครอง ชุ มชน สถาบันศาสนา สถานประกอบการ โรงพยาบาล สถานี ตารวจ แหล่งเรี ยนรู ้ ฯลฯ ที่มีอยูใ่ นท้องถิ่นและชุ มชน กระบวนการดังกล่าวเป็ นไปตาม บริ บทของเครื อข่ายนั้นๆ 2. การให้อิสระและความคล่ องตัวในการบริ หารจัดการ การให้อิสระและความคล่ องตัวในการ บริ หารจัดการของสถานศึกษาในลักษณะของการกระจายอานาจทางการบริ หารคิดเอง ทาเอง และแก้ปัญหา เอง ที่สอดคล้องกับบริ บทโดยเฉพาะ การบริ หารจัดการงบประมาณที่จดั สรรเป็ นค่าดาเนิ นโครงการตามที่ สถานศึกษาและชุ มชนต้องการ ภายใต้การกากับดูและสนับสนุ นส่ งเสริ มจากสานักงานกองทุนสนับสนุ น การสร้างเสริ มสุ ขภาพ โดยคณะทางานโครงการ (ฝ่ ายบริ หารโครงการ และผูท้ รงคุณวุฒิระดับภาค/จังหวัด) ทั้งการจัดทาคู่มือ การประชุ มชี้ แจง การจัดเวที สัมมนาแลกเปลี่ ยนเรี ยนรู ้ การนิ เทศ แนะนา อานวยความ สะดวก และให้คาปรึ กษาอย่างต่อเนื่อง 3. การให้ความเชื่ อถือและไว้วางใจ การให้ความเชื่อถื อและไว้วางใจระหว่างฝ่ ายบริ หารโครงการ ผูท้ รงคุ ณวุฒิ และสถานศึ กษา ด้วยความเชื่ อของฝ่ ายบริ หารจัดการโครงการว่า เครื อข่ายและโรงเรี ยนใน เครื อข่ายสามารถดาเนิ นงานได้ ด้วยหลักความรู ้ความสามารถที่สถานศึกษารวมตัวกันเป็ นเครื อข่ายจัดให้มี โครงการที่ตอบสนองความต้องการของชุ มชน ย่อมทางานให้สาเร็ จได้ดว้ ยกระบวนการของเครื อข่ายและ ชุมชนเอง การติดตามงานของส่ วนกลางจึงเป็ นลักษณะการให้เกียรติการทางานมากกว่าการควบคุม ส่ งผล ให้เครื อข่ายและสถานศึกษามีความภาคภูมิใจ ยอมรับซึ่ งกันและกัน มุ่งความสาเร็ จของงานบนพื้นฐานการ เชื่อถือและไว้วางใจกันและกัน

____________________________CES Journal 18 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

4. ความสัมพันธ์ที่ดีคณะทางานทุกระดับ ทั้งระดับส่ วนกลาง ระดับภาค และสถานศึกษาที่เป็ นไป อย่างกัลยาณมิตร ที่ต่างแสดงบทบาทในงานตามกรอบเป้ าหมายสาระของงานตามสัญญา และเอื้อซึ่ งกันและ กันทั้งในและนอกเครื อข่าย 5. การก าหนดเป้ าหมายและแนวทางไว้ชัดเจน จากการพัฒ นาโครงการที่ ผ่านการพิ จารณาจาก ผูท้ รงคุณวุฒิทุกระดับทั้งโครงการส่ วนกลาง และโครงการย่อยของเครื อข่าย การมีคู่มือดาเนิ นงาน ทาให้ลด ความสับสนในงาน ทั้งด้านเวลา การเงิน และกระบวนการทางาน 6. การมีภาวะผูน้ าที่ดีของเครื อข่าย ความรู ้ความสามารถ และวิสัยทัศน์การบริ หารจัดการแบบมีส่วน ร่ วม ทั้งของประธานเครื อข่าย และผูบ้ ริ หารโรงเรี ยนที่มีความรับผิดชอบในบทบาทหน้าที่ที่กาหนดร่ วมกัน การยอมรับบทบาทซึ่ งกันและกัน ทั้งผูน้ าและผูต้ าม ทั้งที่ทุกเครื อข่าย ประกอบโดยผูบ้ ริ หารของโรงเรี ยนใน เครื อข่ายทุกโรงแต่ก็สามารถดาเนินการได้อย่างดี 7. ความรับผิดชอบ การเอาจริ งเอาจัง ตั้งใจทางานของครู และคณะทางาน ความรับผิดชอบ การเอา จริ งเอาจัง ตั้งใจทางานของครู และคณะทางาน ที่แม้จะมีอุปสรรคปั ญหาและข้อจากัดตามบริ บทของตน แต่ก็ สามารถดาเนินงานไปได้ดว้ ยดี 8. การใช้องค์ความรู ้และวิชาการในการดาเนิ นงาน ริ เริ่ มสิ่ งใหม่ เช่ น การจัดทาหลักสู ตร คู่มือการ เรี ยนรู ้ คู่มือครู คู่มือผูป้ กครอง สื่ อการเรี ยนรู ้ ที่หลากหลาย ล้วนมาจากการศึ กษาหาความรู ้ และพัฒนาการ เรี ย นรู ้ ท้ งั สิ้ น ส่ งผลให้ ผูเ้ รี ย นเกิ ดการเรี ย นรู ้ สิ่ งใหม่ ภ ายใต้บ ริ บ ทสถานศึ ก ษาจากการปฏิ บ ัติจริ งอย่างมี ประสิ ทธิ ภาพ นาไปสู่ คุณภาพของการเรี ยนรู ้ในที่สุด 9. เครื อข่ายทุ กเครื อข่ายมีการรวมตัวกันด้วยความสมัครใจส่ งผลให้การทางานเป็ นไปในทิ ศทาง เดียวกัน มีความเข้าใจปั ญหา การแก้ปัญหาและกระบวนการทางานร่ วมกันด้วยกระบวนการมีส่วนร่ วมตาม หลักการของโครงการได้อย่างมีประสิ ทธิ ภาพ จนบรรลุผลผลิตและผลลัพธ์บางประการในเวลาอันรวดเร็ ว ที่ สมควรเป็ นแบบอย่างในการบริ หารจัดการโรงเรี ยนแบบเครื อข่ายแก่สถานศึกษาอื่นๆ 10. แต่ ล ะเครื อข่ ายดาเนิ นโครงการบนพื้ นฐานของการวิเคราะห์ ปั ญหาร่ วมกันทั้งของโรงเรี ย น ครอบครั วและชุ ม ชน รวมทั้งสถาบันศาสนา ตามแต่บ ริ บท ที่ ตอบสนองความต้องการของท้องถิ่ นอย่าง แท้จริ ง ในลักษณะคิดเอง ทาเอง แก้ปัญหาเอง เป็ นการดาเนิ นงานจากฐานราก อันเป็ นฐานของการพัฒนา คุณภาพชีวติ ชุมชน สังคมและประเทศชาติที่แท้จริ ง ข้ อจากัดการดาเนินงาน อย่ า งไรก็ ต าม แม้ว่ า โดยภาพรวมของโครงการจะพบความส าเร็ จ จากผลผลิ ต ผลลัพ ธ์ แ ละ ผลกระทบที่เกิดขึ้น แต่ก็พบปั ญหาและข้อจากัดที่เกิดขึ้นจากการดาเนินงานทั้งที่เป็ นปั ญหาจากกระบวนการ ทางานของเครื อข่ายโรงเรี ยนเอง และปั ญหาที่มาจากเงื่อนไขภายนอก กล่าวคือ 1. จากการที่ เครื อข่ายได้รับงบประมาณล่ าช้าจากข้อจากัดด้านการได้รับ จัดสรรจาก สสส. ล่ าช้าของ ส่ วนกลาง ทาให้กิจกรรมบางกิ จกรรมต้องเลื่ อนออกไป และต้องเร่ งดาเนิ นการให้ทนั งวดงานที่ 3 ส่ งผลให้

____________________________CES Journal 19 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

การรายงานงวดล่าช้าออกไปด้วย บางภาคจึงต้องใช้วิธีการ ทาให้บางภาคต้องจัดทาแบบสอบถามเร่ งด่วน เพื่อให้ได้ขอ้ มูลเพื่อสังเคราะห์และจัดทารายงานภาพรวม 2. เครื อข่ายสถานศึกษาบางแห่ งยังต้องการได้รับการพัฒนาทางวิชาการเป็ นการเฉพาะเรื่ อง เช่น การ จัดทาหลักสู ตร คู่มือ ฯลฯ เนื่ องจากบริ บ ทและสถานการณ์ ของท้องถิ่ น ที่ ขาดผูร้ ู ้ ผูเ้ ชี่ ยวชาญด้านนั้นๆใน ท้องถิ่น บางแห่ งผูเ้ ชี ยวชาญก็ไม่กล้าที่จะเข้ามาช่ วยเหลื อเนื่ องจากเกรงความไม่ปลอดภัย ดังเช่ น เครื อข่าย สถานศึกษาในจังหวัดนราธิวาส ปัตตานี และยะลา เป็ นต้น 3. การนิ เทศติ ดตามในสถานศึ กษาในบางพื้นที่ เช่ น พื้นที่ สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ เป็ นไปด้วย ข้อ จ ากัด ยากล าบากและต้อ งมี ก ารวางแผนการนิ เทศอย่า งดี ที่ ส อดคล้อ งกับ เวลาและสถานที่ เพราะ สถานศึกษาต่างๆในโครงการส่ วนใหญ่เป็ นสถานศึกษาในพื้นที่ความไม่สงบ การเดินทางเข้าและออกจาก พื้ น ที่ เป็ นไปด้วยความระมัดระวัง ส่ งผลให้ ใช้เวลาในการนิ เทศติ ดตามฯ นานกว่าภาคอื่ น ๆ ข้อมู ล บาง ประการจึงล่าช้าตามไปด้วย การแก้ปัญหาและข้ อจากัด จากปั ญหาและข้อจากัดข้างต้น ฝ่ ายบริ หารโครงการฯ ส่ วนกลางและผูท้ รงคุณวุฒิระดับภาค ได้ ร่ วมกันแก้ไขแล้วในระดับหนึ่ง ดังนี้ 1. การลงพื้ นที่ นิเทศติ ดตามของผูท้ รงคุ ณ วุฒิระดับ ภาคบ่ อยครั้งขึ้ น จากที่ กาหนดไว้เดิ ม ภาคละ 1 ครั้ง เป็ น 2 – 3 ครั้ง ในบางเครื อข่าย เพื่อทาความเข้าใจ ช่วยเหลือ และร่ วมแก้ไขปั ญหา 2. การสารวจความต้องการการพัฒนาบุคลากร ครู และผูบ้ ริ หาร และพัฒนาฯ ด้วยการจัดโปรแกรม ให้ ความรู ้ ด้านนั้นในกิ จกรรมการสั ม มนาแลกเปลี่ ยนเรี ยนรู ้ เช่ น การจัดหาผูเ้ ชี่ ยวชาญให้ค วามรู ้ ในการ จัดการเรี ยนรู ้ สู่สุ ขภาวะในศตวรรษที่ 21 ที่ มีเรื่ องของหลักสู ตร เทคนิ ควิธีสอนและการประเมิ นผล การ จัดการการเรี ยนรู ้สุขภาวะที่บูรณาการในทุกวิชา และการถอดบทเรี ยน เป็ นต้น 3. การวางแผนประสานหน่ วยงานและบุคลากรในพื้นที่เพื่อกาหนดเวลา และเตรี ยมสาระข้อมูลไว้ อย่างรัดกุม ชัดเจน รวมทั้งการสื่ อสารออนไลน์ ที่สามารถช่วยด้านข้อมูลในเป็ นอย่างดีในระดับหนึ่ง เป็ นต้น อย่างไรก็ตาม การนิเทศ เยีย่ มเยียนในพื้นที่ก็เป็ นสิ่ งสาคัญที่ตอ้ งดาเนินการ สรุ ป จากบทเรี ยนของการจัดการการเรี ยนรู ้ แบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุ มชนเพื่อสุ ขภาวะเด็ก และเยาวชน ที่ใช้กระบวนการมีส่วนร่ วมเป็ นกลไกการดาเนิ นงานในลักษณะคิ ดเอง ทาเอง แก้ปัญหาเอง ตามสาระเป้ าหมายด้านสุ ขภาวะทั้งด้านการสร้างความตระหนักและป้ องกันปั ญหาเหล้า บุหรี่ ทุพโภชาการ และโรคอ้วน และปั ญหาสุ ขภาวะทางเพศ โดยกลไกของความรู ้ คุณธรรมจริ ยธรรม ที่เชื่ อมโยงกับคุ ณภาพ การศึกษาของผูเ้ รี ยน เครื อข่ายโรงเรี ยนต่างๆดาเนิ นการครบตามเป้ าหมาย ด้วยกิจกรรมการจัดการการเรี ยนรู ้ ตามกาหนดของโครงการทั้งด้านการจัดทาและพัฒนาหลักสู ตร การจัดทาคู่มือครู /ผูป้ กครอง แผนการเรี ยนรู ้

____________________________CES Journal 20 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

และสื่ อการเรี ยนรู ้ต่างๆ ตามบริ บทของสถานศึกษา ส่ งผลให้เกิดผลผลิต ผลลัพธ์ และผลกระทบทางบวกที่ ก่อให้เกิดการเปลี่ ยนแปลงพฤติกรรมในทางที่ดีข้ ึนของผูเ้ รี ยน เด็ก เยาวชน ครอบครัว ชุ มชนและสังคม ใน ที่สุด และแม้วา่ การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมสุ ขภาวะของผูเ้ รี ยนบางประการจะไม่สามารถดาเนิ นการได้อย่าง รวดเร็ วภายในระยะเวลาของโครงการ แต่ก็มีแนวโน้มของความยัง่ ยืนในกระบวนการเรี ยนรู ้ที่บูรณาการเข้า กับหลักสู ตรการเรี ยนรู ้ ปกติของแต่ละโรงเรี ยน ด้วยความตระหนักถึ งความสาคัญของสุ ขภาวะทั้งด้านกาย จิต สังคม และสติ ปัญญาของเด็กและเยาวชน จึงคาดหวังว่า ทั้งเครื อข่าย โรงเรี ยน ครอบครัว ชุ มชนและ สังคมจะต้องร่ วมกันพัฒนาสุ ขภาวะของผูเ้ รี ยน เด็กและเยาวชนในความรับผิดชอบต่อไป เพื่อการพัฒนา ประเทศชาติอนาคต

____________________________CES Journal 21 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

บรรณานุกรม พิณสุ ดา สิ ริธรังศรี . (2559). คู่มือการดาเนินโครงการแบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุมชนเพื่อสุ ข ภาวะเด็กและเยาวชน. กรุ งเทพฯ: วิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุ รกิจบัณฑิตย์. ............... (2559). รายงานความก้าวหน้างวดที่ ๓ โครงการแบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุมชนเพื่อ สุ ขภาวะเด็กและเยาวชน. กรุ งเทพฯ: วิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุ รกิจบัณฑิตย์.

____________________________CES Journal 22 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

____________________________CES Journal 23 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

นวัตกรรมการศึกษา : ประสบการณ์ การปฏิบัตกิ ารเรียนรู้แบบเครื อข่ าย โดยการมีส่วนร่ วมของชุมชน เสริมสร้ างผู้เรียนเป็ นสาคัญ รศ.ดร.ประสพสุ ข ฤทธิเดช*

*ผูท้ รงคุณวุฒินิเทศติดตามโครงการการจัดการเรี ยนรู ้แบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุมชน เพื่อสุขภาวะเด็กและ เยาวชนอย่างยัง่ ยืนของจังหวัดมหาสารคาม

____________________________CES Journal 24 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

บทนา รัฐธรรมนู ญแห่ งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 ได้กาหนดสาระเกี่ ยวกับการศึกษาไว้ใน มาตรา 43 ว่า บุคคลมีสิทธิเสมอกันในการศึกษาขั้นพื้นฐานไม่นอ้ ยกว่า 12 ปี ที่รัฐต้องจัดให้อย่างทัว่ ถึงและมี คุ ณภาพ โดยไม่ ตอ้ งเก็บ ค่าใช้จ่าย และมาตรา 81 ระบุ ไว้ว่า รัฐต้องจัดการศึ กษาอบรมและสนับ สนุ นให้ เอกชนจัดการศึกษาอบรมให้เกิ ดความรู ้ คู่คุณธรรม จัดให้มีกฎหมายเกี่ ยวกับการศึ กษาแห่ งชาติ ปรับปรุ ง การศึกษาให้สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม บทบัญญัติในรัฐธรรมนูญดังที่กล่าวมา นาไปสู่ การจัดทาพระราชบัญญัติการศึกษาแห่ งชาติ พ.ศ. 2542 ในมาตรา 22 หลักการจัดการศึกษาต้องยึด หลักว่า ผูเ้ รี ยนทุ กคนมีความสามารถเรี ยนรู ้ และพัฒนาตนเองได้และถื อว่าผูเ้ รี ยนสาคัญที่สุด กระบวนการ จัด การศึ ก ษาหลั ง จากการประกาศใช้ พ ระราชบัญ ญั ติ ก ารศึ ก ษาแห่ ง ชาติ พ.ศ. 2542 ก่ อ ให้ เกิ ด การ เปลี่ ยนแปลงการจัดกิ จกรรมการเรี ยนรู ้ ที่ให้ผูเ้ รี ยนเป็ นคนดี เก่ง และเรี ยนอย่างมีความสุ ข โดยเฉพาะเรื่ อง การจัดการเรี ย นรู ้ ผูเ้ รี ย นเป็ นส าคัญ ถื อเป็ นหัวใจของการปฏิ รูปการศึ ก ษา ตามพระราชบัญ ญัติก ารศึ กษา แห่ งชาติ โดยการจัดการเรี ยนรู ้ในระบบ นอกระบบ และตามอัธยาศัย ได้เปิ ดโอกาสให้เด็กและเยาวชนได้ เรี ยนรู ้ตามวัย โดยหน่วยงานที่จดั การศึกษา มีท้ งั องค์กรรัฐ ศาสนา องค์กรปกครองส่ วนท้องถิ่น ครอบครัว และชุมชนจัดการศึกษาเพื่อทุกคน (กระทรวงศึกษาธิการ. 2542: 2) การปฏิ รูป การศึ ก ษาของไทย ที่ ได้เริ่ ม ดาเนิ นการตั้งแต่ พุ ท ธศัก ราช 2542 เป็ นต้นมา มี ความ พยายามที่ จะปฏิ รูป การเรี ยนรู ้ ในระดับ โรงเรี ย น การจัดท าหลัก สู ตรสถานศึ ก ษาตามความต้องการของ ท้องถิ่ น พร้ อมทั้งให้ชุมชนท้องถิ่ นได้ร่วมจัดการศึ กษาจัดการเรี ยนรู ้ ในพื้ นที่ ของตนมากขึ้ น โดยมี ความ คาดหวังว่าการศึ กษาจะให้ผูเ้ รี ยนได้เรี ยนรู ้ เรื่ องใกล้ตวั มองเห็ นเรื่ องราวความเปลี่ ยนแปลงที่ เกิ ดขึ้ นกับ ท้องถิ่นของตน เกิดความสานึ กรักและผูกพันในแผ่นดินถิ่นเกิด ช่วยกระชับความสัมพันธ์ของคนในชุมชน จากรุ่ นสู่ รุ่น ในลักษณะที่ชื่นชมกันและกันมากขึ้น รวมทั้งเด็ก เยาวชนจะเกิดความเคารพในองค์ความรู ้ของ ผูใ้ หญ่ ผูใ้ หญ่ก็จะมีความสุ ขเมื่อได้ถ่ายทอดความรู ้ให้ลูกหลานในชุ มชนได้ฟัง (สี ลาภรณ์ บัวสาย. 2552: 6) เพื่อให้การจัดการศึกษาเป็ นไปตามพระราชบัญญัติการศึกษา พ.ศ. 2542 จาเป็ นต้องมีหน่ วยงานที่เกี่ ยวข้อง กับด้านการศึกษาได้ร่วมมือกันปฏิรูปการศึกษาไปในทิศทางเดี ยวกันด้วยการทางานแบบมีส่วนร่ วมอิงฐาน ชุมชน

____________________________CES Journal 25 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

การเรี ยนรู้ แบบมีส่วนร่ วมอิงฐานชุ มชน การเรี ยนรู ้แบบมีส่วนร่ วม หมายถึง การเปิ ดโอกาสให้รัฐ องค์กรเอกชน ศาสนา องค์กรปกครอง ส่ วนท้องถิ่ นเข้ามาส่ งเสริ ม การจัดการศึ กษาพัฒนาไปอย่างสื บ เนื่ องและก้าวหน้ามากขึ้ นตามลาดับ โดย การศึ กษามี แนวโน้ม จากเรื่ องราวของเมื อง ไปสู่ เนื้ อหาต่างๆ ในระดับชุ ม ชนหมู่ บา้ นที่ ยึดเอาประชาชน ธรรมดาเป็ นศูนย์กลางเพื่อเข้าใจในความหลากหลายของวิถีชีวิตตาม “ท้องถิ่ น” ต่างๆ ที่ประกอบขึ้ นเป็ น “ชาติไทย” ในปั จจุบนั ด้วยเหตุน้ ี การศึกษาแบบมีส่วนร่ วมจึงหมายถึงการจัดการศึกษาเพื่อปวงชนของคน ไทย โดยเน้นให้ความสาคัญไปที่ตวั ประชาชนทุ กระดับ เปิ ดโอกาสให้ ป ระชาชนได้เข้ามามี ส่วนร่ วมใน กระบวนการศึกษาเพื่อสร้างองค์ความรู ้ และตระหนักถึงความเป็ นมาของวิถีชีวติ ของประชาชนได้อย่างรอบ ด้านและลึ ก ซึ้ ง ความรู ้ เหล่ านี้ จะช่ วยฟื้ นฟู ส านึ ก รั ก ในชุ มชนขึ้ นมาใหม่ หลังจากที่ ถูก กระแสการพัฒ นา แนวทางเก่าให้กลับคืนมามีความเชื่ อมัน่ ในตนเองและมีศกั ยภาพที่จะนาเอาภูมิปัญญาต่าง ๆ ของบรรพบุรุษ มาประยุกต์ใช้ในชี วติ ประจาวันปั จจุบนั ได้มากขึ้น และอีกอย่างหนึ่ งความรู ้ความเข้าใจในท้องถิ่น ยังจะเป็ น พลังที่เข้มแข็ง ช่วยให้คนในท้องถิ่นต่างๆ สามารถฟื้ นฟูชีวติ ให้แก่สถาบันและวัฒนธรรมที่จะเพิ่มพลังให้แก่ ชาวบ้านในการที่จะสามารถเลือกแนวทางการดาเนิ นชี วิตที่เป็ นของเขาเองได้หลายทาง มีศกั ดิ์ศรี ของความ เป็ นมนุษย์มีทางเลือกอันเหมาะสมสาหรับตัวเองมากขึ้น (นิธิ เอี่ยวศรี วงศ์. 2525: 30) จากแนวทางการปฏิรูปการศึกษาดังกล่าวควรมีการจัดการเรี ยนรู ้ เรื่ องใกล้ตวั ในชุ มชน โดยการ มีส่วนร่ วมทั้งในระดับครอบครัว ชุ มชน องค์กรเอกชน และองค์กรรัฐ ได้ร่วมกันจัดการศึกษา เช่น กรณี ตัวอย่างจากประสบการณ์ การปฏิ บตั ิในโครงการ การจัดการเรี ยนรู ้ แบบเครื อข่าย โดยการมี ส่วนร่ วมของ ชุ ม ชน เพื่ อ สุ ข ภาวะเด็ ก และเยาวชนอย่า งยัง่ ยื น ของจัง หวัด มหาสารคาม มี ก ารด าเนิ น งานโครงการ 3 เครื อข่ายคือ (1) เครื อข่ายโรงเรี ยนบ้านหนองไฮ จานวน 4 โรงเรี ยนได้จดั กิจกรรมการเรี ยนรู ้คือ 1) โรงเรี ยน เมืองวาปี ปทุม ฟั นสวยยิม้ ใส 2) โรงเรี ยนชาดฝางหัวเรื อ ส่ งเสริ มพฤติกรรมการบริ โภคอาหารปลอดภัยและ การลดละเลิกดื่มเหล้า 3) โรงเรี ยนบ้านนาเลา การสร้างอาหารปลอดภัยและการเลิกสู บบุหรี่ เพื่อสุ ขภาวะของ นักเรี ยน 4) โรงเรี ยนบ้านหนองไฮ การเรี ยนรู ้การสร้างอาหารปลอดภัยและการลดละเลิกการสู บบุหรี่ เพื่อ สุ ขภาพของนักเรี ยน (2) เครื อข่ายโรงเรี ยนเกิ้งวิทยานุกูล จานวน 5 โรงเรี ยน 1) โรงเรี ยนท่าขอนยางพิทยาคม การแก้ไขปั ญหานักเรี ยนบกพร่ องทางการเรี ยนรู ้ เพื่อการอ่านและการเขียน 2) โรงเรี ยนเกิ้งวิทยานุ กูล การ จัดการเรี ยนรู ้ เพื่ อเสริ ม สร้ างความเข้าใจสุ ขภาวะทางเพศ 3) โรงเรี ยนโคกก่ อพิ ทยาคม การจัดการเรี ยนรู ้ คุ ณธรรม จริ ยธรรมโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่ น 4) โรงเรี ยนดอนเงินพิทยาคาร การจัดการเรี ยนรู ้ความสาคัญ ของโภชนาการ เพื่อการบริ โภคอาหารปลอดภัยเสริ มสร้างสุ ขภาวะของนักเรี ยน 5) โรงเรี ยนนาสี นวนพิทยา สรรพ์ การลดละเลิกบุหรี่ เพื่อเสริ มสร้ างสุ ขภาวะนักเรี ยนชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 1 – 6 และ (3) เครื อข่ายแหล่ง เรี ยนรู ้ชุมชนกับโรงเรี ยนชาวนา จานวน 2 แห่ งได้จดั กิจกรรมเรี ยนรู ้คือ 1) แหล่งเรี ยนรู ้ปู่ทวดครู สิงห์ ฤทธิ เดช โครงการการจัดการเรี ยนรู ้แบบเครื อข่าย กับโรงเรี ยนชาวนา สร้ างภูมิคุม้ กันการบริ โภคอาหารถูกหลัก

____________________________CES Journal 26 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

โภชนาการและการลดละเลิ ก การดื่ ม เหล้าของเกษตรกร 2) โรงเรี ยนชาวนาบ้านหิ นลาดกับ แหล่ งเรี ยนรู ้ ชุมชนจัดการเรี ยนรู ้แบบเครื อข่ายสร้างภูมิคุม้ กันการบริ โภคอาหารถูกหลักโภชนาการและการลดละเลิกดื่ม เหล้าของเกษตรกรบ้านหิ นลาด ตาบลแวงน่าง อาเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม การเรียนรู้ แบบมีส่วนร่ วมประสบการณ์ ปฏิบัติ การเรี ย นรู ้ แบบมี ส่ วนร่ วมจากประสบการณ์ ป ฏิ บ ัติในโครงการนี้ ทั้ง 3 เครื อข่ ายดัง กล่ าวมา ได้ ด าเนิ น งานตามกรอบแนวคิ ด การมี ส่ ว นร่ ว มแบบ 8 ร่ ว มคื อ การจัด การเรี ย นรู ้ เป็ นภารกิ จ ส าคัญ ของ สถานศึกษาจากรายงานการนาร่ องการจัดการศึกษาแบบมีส่วนร่ วมขององค์กรในชุ มชนเพื่อสุ ขภาวะคนไทย (พิ ณ สุ ดา สิ ริธ รังศรี , 2557) และรายงานการวิจยั เรื่ อง รู ป แบบการบริ หารจัดการสถานศึ ก ษาขั้นพื้ นฐาน (สานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, 2557) พบว่า วิธีการจัดการศึกษาแบบมีส่วนร่ วมขององค์กรในชุมชน ที่ มี ป ระสิ ท ธิ ภาพ มี การดาเนิ นการตามวิธีก ารและขั้นตอน ดังนี้ (1) ร่ วมคิ ด โรงเรี ยน/แหล่ งเรี ยนรู ้ จดั ท า ประชาคม ครู ผูบ้ ริ หาร กรรมการสถานศึกษา และผูม้ ี ส่วนได้ส่วนเสี ยในชุ มชน เพื่อรับทราบปั ญหาและ ความต้องการของผูเ้ รี ยน พ่อแม่ผปู ้ กครอง และชุ มชน และกาหนดวิสัยทัศน์ของสถานศึกษาร่ วมกันเพื่อการ บริ หารจัดการศึกษาสถานศึกษาให้ประสบผลสาเร็ จ (2) ร่ วมตัดสิ นใจ เมื่อมีกิจกรรมใดที่ตอ้ งฟั งความเห็น และตัดสิ นใจร่ วมกันที่มีผลกระทบต่อการบริ หารจัดการและส่ วนได้ส่วนเสี ยของผูเ้ รี ยนและประชาชน ครู ผูบ้ ริ หาร กรรมการสถานศึกษาและผูม้ ีส่วนได้ส่วนเสี ยจะมีการตัดสิ นใจร่ วมกันบนพื้นฐานของข้อมูลของ สถานศึกษาและชุ มชน (3) ร่ วมวางแผน มีการวางแผนการดาเนิ นงานร่ วมกัน ตามการจัดทาประชาคม ทั้ง แผนกลยุทธ์ แผนพัฒนา แผนปฏิ บตั ิการและมีการกาหนดโครงการ กิ จกรรมที่สอดคล้องกับความต้องการ ของผูเ้ รี ยนและชุ มชน ร่ วมกัน (4) ร่ วมดาเนินการ เมื่อมีการมอบหมายการดาเนิ นงานใดๆของโรงเรี ยน/ แหล่งเรี ยนรู ้ที่เกิดจากการคิดร่ วมกัน วางแผนร่ วมกัน ผูบ้ ริ หาร ครู กรรมการสถานศึกษา และผูม้ ีส่วนได้เสี ย มีการดาเนิ นงานในกิ จกรรมนั้นๆ ตามภารกิ จหน้าที่ ที่กาหนดร่ วมกัน (5) ร่ วมรั บผิดชอบ เมื่อมี กิจกรรมที่ ต้องดาเนิ นการและผลของการดาเนิ นงานทั้งด้านบวกและด้านลบ ผูบ้ ริ หาร ครู กรรมการสถานศึกษา และผู ้ มีส่วนได้เสี ย จะมีการรับผิดชอบในผลที่เกิ ดขึ้ นร่ วมกันโดยไม่ทอดทิ้งให้เป็ นปั ญหาของผูใ้ ดผูห้ นึ่ งความ รับผิดชอบดังกล่าวเป็ นไปตามระดับของความรับผิดชอบ เช่น ผูบ้ ริ หารมีหน้าที่บริ หารงาน ครู มีหน้าที่สอน จัดประสบการณ์ เรี ย น และพัฒ นาการเรี ย นรู ้ ภู มิ ปั ญ ญาช่ วยสอน ชุ ม ชนท าหน้า ที่ ส นับ สนุ น ช่ วยเหลื อ กิ จกรรมการเรี ยนรู ้ระดมทรัพยากร เป็ นต้น (6) ร่ วมแก้ ปัญหา เมื่อมีปัญหาอันเกิ ดจากการบริ หารจัดการหรื อ ดาเนิ นงาน ผูบ้ ริ หาร ครู กรรมการสถานศึกษา และผูม้ ีส่วนได้เสี ย มีการหาทางแก้ปัญหาดังกล่าวร่ วมกันให้ ลุ ล่ วงด้ว ยดี (7) ร่ ว มติ ด ตามประเมิ น ผล ระหว่า งการด าเนิ น งานและหลังการด าเนิ น งาน ผูบ้ ริ ห าร ครู กรรมการสถานศึ ก ษา และผูม้ ี ส่ วนได้เสี ยมี ก ารติ ดตามและประเมิ นผลเพื่ อการปรั บ ปรุ งและพัฒ นางาน ร่ วมกันในกิ จกรรมการประเมิ นผลการเรี ยน พ่อแม่ผูป้ กครอง หรื อภูมิปัญญา สามารถเข้ามามีส่วนในการ

____________________________CES Journal 27 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ประเมินผูเ้ รี ยนด้วย และ (8) ร่ วมชื่ นชมผลสาเร็ จ เมื่อเกิดผลผลิ ต ผลลัพธ์ หรื อความสาเร็ จอันเกิ ดจากการ บริ หารจัดการร่ วมกัน ผูบ้ ริ หาร ครู กรรมการสถานศึกษา และผูม้ ีส่วนได้เสี ย มีความพึงพอใจและชื่ นชมใน ผลสาเร็ จนั้นๆร่ วมกัน เช่น การร่ วมแสดงความยินดี การยกย่องให้เกียรติ การมอบรางวัล ฯลฯ ตลอดจนการ ถอดบทเรี ยนร่ วมกัน การเรี ย นรู ้ แ บบมี ส่ ว นร่ ว มประสบการณ์ ป ฏิ บ ัติ ก ารด าเนิ น งานของโครงการได้ เข้า ร่ ว มการ แลกเปลี่ยนเรี ยนรู ้หลายๆ ลักษณะเช่น การมีส่วนร่ วมก่อนดาเนิ นโครงการ และขณะดาเนิ นโครงการ พบว่า ก่อนการดาเนิ นโครงการได้เข้าร่ วมประชุ มกับคณะผูบ้ ริ หารโครงการระดับประเทศที่มี ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร. พิณสุ ดา สิ ริธรังศรี เป็ นหัวหน้าชุดโครงการและคณะผูร้ ่ วมโครงการจากมหาวิทยาลัยธุ รกิจบัณฑิตย์ ได้ จัดการอบรมความรู ้ก่อนดาเนิ นโครงการที่โรงแรมเจริ ญศรี จังหวัดอุดรราชธานี ขณะดาเนิ นโครงการคณะ ผู ้บ ริ ห ารโครงการทั้ง ส่ ว นกลาง จากมหาวิ ท ยาลัย ธุ ร กิ จ บัณ ฑิ ต ย์ ร่ ว มกับ ผู ้ท รงคุ ณ วุ ฒิ ในส่ ว นภาค ตะวันออกเฉี ยงเหนื อ เป็ นผูน้ ิ เทศติดตามในโครงการของจังหวัดมหาสารคาม ได้จดั กิ จกรรมการติ ดตาม นิเทศและแลกเปลี่ยนเรี ยนรู ้ในจังหวัดมหาสารคาม 2 ครั้ง คือ เมื่อวันที่ 20 มกราคม พ.ศ. 2559 ได้ให้สมาชิก เครื อข่ายของจังหวัดมหาสารคามทั้ง 3 เครื อข่าย มี เครื อข่ายโรงเรี ยนเกิ้ งวิทยานุ กูล เครื อข่ายแหล่ งเรี ยนรู ้ ชุมชนกับโรงเรี ยนชาวนา และเครื อข่ายโรงเรี ยนบ้านหนองไฮ ได้ไปแลกเปลี่ยนเรี ยนรู ้ร่วมกัน โดยมีการจัด นิ ท รรศการแสดงผลงานของกิ จกรรมโครงการ และเมื่ อวันที่ 11-12 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 คณะผูด้ าเนิ น โครงการระดับประเทศจากส่ วนกลาง มหาวิทยาลัยธุ รกิจบัณฑิตย์ ร่ วมกับเครื อข่ายภาคตะวันออกเฉี ยงเหนื อ มีจงั หวัดมหาสารคาม ศรี สะเกษ อุ ดรธานี สกลนคร และจังหวัดสุ รินทร์ ได้ร่วมกันจัดการความรู ้ ร่วมกัน โดยวิทยากรมาบรรยายความรู ้การถอดบทเรี ยน นอกจากนี้ สมาชิ กในโครงการได้ร่วมกลุ่มกันแลกเปลี่ยน เรี ยนรู ้ตามโครงการเป้ าหมายของ สสส. เช่น โครงการของจังหวัดมหาสารคาม ได้เข้าร่ วมกลุ่มสนทนาด้าน การบริ โภคอาหารปลอดภัย และการลดภาวะโรคอ้วน มีสมาชิ กในกลุ่มได้แลกเปลี่ยนเรี ยนรู ้ร่วมกันมาจาก จังหวัดมหาสารคาม จังหวัดสุ รินทร์ จังหวัดศรี สะเกษ ได้รับความรู ้ เรื่ องการปลูกเห็ด การเลี้ยงกบ การเลี้ยง ปลา การทานา การปลู กผัก ความรู ้ จากสมาชิ กเครื อข่ายเน้นเรื่ องการทาสัมมาอาชี พกล่าวว่า “ต้องทาแบบ เกษตรธรรมชาติคือ ลดการใช้สารเคมีหรื อถ้าใช้สารเคมีตอ้ งใช้ให้นอ้ ยที่สุด แล้วผลผลิตที่เกิดขึ้นจะได้ราคา แพง ดังที่ตวั แทนจากโรงเรี ยนบ้านนาเลา เล่าเรื่ องการปลู กเห็ ดนางฟ้ า นักเรี ยนได้ทาก้อนเชื้ อเห็ ดด้วยการ ปฏิ บตั ิ จริ ง แล้วทาขายสร้ างรายได้ให้ก ับโรงเรี ยนถึ งขั้นแปรรู ป เป็ นเห็ ดสวรรค์ แล้วตัวแทนได้เชิ ญชวน เพื่อนร่ วมกลุ่มสนทนาให้ไปชมนิ ทรรศการได้ที่ศูนย์เครื อข่ายโรงเรี ยนบ้านหนองไฮ” การเรี ยนรู ้จากผลการ ปฏิ บตั ิ งานแบบมีส่วนร่ วมของกิ จกรรมการแลกเปลี่ ยนเรี ยนรู ้ ทาให้สมาชิ กเครื อข่ายทั้ง 3 แห่ งของจังหวัด มหาสารคามได้สร้างการเรี ยนรู ้แบบร่ วมมือ การเรี ยนรู ้แบบกลุ่มสนทนา จากการบริ หารโครงการของคณะผู ้ ดาเนิ นงานจากองค์กรกลางมหาวิทยาลัยธุ รกิ จบัณ ฑิ ตย์ และจากผูท้ รงคุ ณวุฒิส่วนภู มิ ภาคได้จดั กิ จกรรม แลกเปลี่ยนเรี ยนรู ้ในลักษณะการนิ เทศติดตามผลการดาเนิ นโครงการและในลักษณะการเผยแพร่ ผลงานของ เครื อ ข่ าย ด้ว ยการจัด นิ ท รรศการให้ ทุ ก เครื อ ข่ า ยได้เรี ย นรู ้ เรื่ อ งดี ๆ หลายๆ กิ จ กรรมร่ ว มกัน (คุ ณ ครู :

____________________________CES Journal 28 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ผูร้ ับผิดชอบโครงการเครื อข่ายจังหวัดมหาสารคาม การจัดกิจกรรมสนทนากลุ่ม วันที่ 11-12 กรกฎาคม พ.ศ.

2559 ณ โรงแรมตักสิ ลา จังหวัดมหาสารคาม) นอกจากนี้ เครื อข่ายได้เรี ยนรู ้ แบบมี ส่วนร่ วมร่ วมกับหน่ วยงานที่ เกี่ ยวข้องกับการจัดการศึกษาคื อ มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม เป็ นฝ่ ายวิชาการติดตามประเมินผลโครงการของ 3 เครื อข่าย ได้นาเสนอ ผลงานของโครงการ โดยการต่อยอดเผยแพร่ ความรู ้ นาเสนอการจัดนิ ทรรศการผลงาน “มหกรรมการวิจยั ส่ ว นภู มิ ภ าค 2559” ณ มหาวิ ท ยาลัย ราชภัฏ อุ บ ลราชธานี วัน ที่ 3 - 5 มี น าคม พ.ศ. 2559 ด้ว ยผลงาน “โครงการเรี ยนรู ้ แบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุ มชน เพื่อสุ ขภาวะเด็กและเยาวชนอย่างยัง่ ยืน ของ จัง หวัด มหาสารคาม” มี เครื อ ข่ ายเข้าร่ ว มโครงการ คื อ 1) เครื อข่ า ยโรงเรี ย นเกิ้ ง วิท ยานุ กู ล 2) เครื อข่ า ย โรงเรี ยนบ้านหนองไฮ 3) เครื อข่ายแหล่งเรี ยนรู ้ ชุมชนฯ กับโรงเรี ยนชาวนาบ้านหิ นลาด ซึ่ งปรากฏผลงาน ของโครงการการเรี ยนรู ้แบบมีส่วนร่ วมกับหน่วยงานทางด้านการศึกษาจากประสบการณ์การปฏิบตั ิดงั นี้ 1. มีผเู ้ ข้าร่ วมเพื่อชมภาคนิทรรศการอย่างต่อเนื่ องตลอดการจัดงาน 2. ได้นาเสนอผลงานของโครงการต่อรองนายกรัฐมนตรี ฯ ที่เป็ นประธานเปิ ดงานฯ ได้เข้าเยี่ยมชม นิ ทรรศการ และได้มอบผลงานของโครงการในนามมหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคามร่ วมกับมหาวิทยาลัย ธุ รกิ จบัณ ฑิ ตย์ และ สสส. คื อนวัตกรรมการศึ กษา ไส้ ก รอกอี ส านของโรงเรี ยนเมื องวาปี ปทุ ม และเห็ ด สวรรค์ของโรงเรี ยนบ้านนาเลา 3. ได้นาเสนอผลงานในเวทีเสวนาแลกเปลี่ยนองค์ความรู ้ของโครงการร่ วมกับมหาวิทยาลัยราชภัฏ อุบลราชธานี มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด มหาวิทยาลัยราชภัฏสุ รินทร์ และ มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร 4. ได้รับโล่ในการร่ วมจัดนิ ทรรศการ ที่เป็ นเครื อข่ายการวิจยั ร่ วมกับสานักงานคณะกรรมการวิจยั แห่งชาติ (วช.) นวัตกรรมการศึกษา : ประสบการณ์การปฏิบัติ การจัดการเรี ยนรู ้แบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุ มชนกรณี จงั หวัดมหาสารคาม 3 เครื อข่าย พบนวัตกรรมทางการศึกษามี 5 ประเภทคือ (1) นวัตกรรมเป็ นสิ่ งใหม่ที่ไม่เคยมีผใู ้ ดเคยทามาก่อน (2) เป็ น สิ่ งใหม่ที่เคยทามาแล้วในอดีตแต่นามาใช้ใหม่ (3) นวัตกรรมนั้นจะต้องช่ วยให้การจัดการเรี ยนรู ้เกิ ดผลดี มี ประสิ ทธิ ภาพและประสิ ทธิ ผลสู งกว่าเดิมช่วยประหยัดเวลาและแรงงานได้ดว้ ย (4) นวัตกรรมต้องสามารถ นาไปใช้ได้ผลจริ ง (5) นวัตกรรมมีการเผยแพร่ ออกสู่ ชุมชน ซึ่ งนวัตกรรมทั้ง 5 ประเภทที่พบในโครงการ ของเครื อข่ าย 3 แห่ ง ในโครงการนี้ มี ค รู ผูร้ ั บ ผิดชอบโครงการ ครู ที่ ส นใจ ผูป้ กครอง และหน่ วยงานที่

____________________________CES Journal 29 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เกี่ ยวข้องทางการศึกษาได้นาไปใช้เพื่อจัดการเรี ยนการสอน โดยใช้นวัตกรรมการศึกษาแบบบูรณาการกับ การเรี ย นการสอนรายวิช าพื้ นฐานตามหลัก สู ตรแกนกลางการศึ ก ษาขั้น พื้ นฐาน ได้แก่ สาระการเรี ย นรู ้ วิทยาศาสตร์ สังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม ศิลปศึกษา การงานและพื้นฐานอาชี พ และภาษาอังกฤษ ซึ่ ง นวัตกรรมการศึกษาที่พบในโครงการ 3 เครื อข่ายสรุ ปได้ดงั นี้ 1. เครื อข่ายแหล่งเรี ยนรู ้ชุมชนกับโรงเรี ยนชาวนา ได้นวัตกรรมการศึกษา (1) แผ่นพับความรู ้ การ ตรวจสารปนเปื้ อนในผัก โดยใช้ความรู ้ ภูมิปัญญาท้องถิ่ นและความรู ้วิทยาศาสตร์ (2) ได้แหล่ งเรี ยนรู ้ จาก แปลงสาธิ ตการทานาโยนกล้าในแหล่งเรี ยนรู ้ปู่ทวดครู สิงห์ โรงเรี ยนชาวนาได้แปลงสาธิ ตทานาข้าวอินทรี ย ์ จานวน 8 ไร่ และ (3) เอกสารความรู ้การทานาอินทรี ย ์ แบบ GAP บูรณาการกับความรู ้ทอ้ งถิ่น 2. เครื อข่ายโรงเรี ยนบ้านหนองไฮ ได้นวัตกรรมการศึกษา (1) โรงเรี ยนบ้านนาเลา ชุ ดกิจกรรมการ เรี ยนรู ้การปลูกเห็ด โรงเรี ยนชาดฝางหัวเรื อ ชุดกิจกรรมการเลี้ยงปลา และโรงเรี ยนบ้านหนองไฮ ชุดกิจกรรม การเลี้ยงไก่พนั ธุ์ไข่ (2) โรงเรี ยนบ้านนาเลามีกติกาทางสังคมเรื่ องการลดละเลิกบุหรี่ โรงเรี ยนเมืองวาปี ปทุม มีกติกาการแปรงฟั น โรงเรี ยนชาดฝางหัวเรื อมีกติกาการเลิกดื่มเหล้า (3) ได้แหล่งเรี ยนรู ้ ตน้ แบบด้านอาชี พ การปลูกเห็ดโรงเรี ยนบ้านนาเลา การเลี้ยงไก่พนั ธุ์ไข่โรงเรี ยนบ้านหนองไฮ และการเลี้ ยงปลาโรงเรี ยนชาด ฝางหัวเรื อ และ (4) ไส้กรอกอีสาน โรงเรี ยนเมืองวาปี ปทุมเสริ มสร้างการแปรงฟั นถูกหลักโภชนาการ 3. เครื อข่ายโรงเรี ยนเกิ้ งวิท ยานุ กูล ได้นวัตกรรมการศึ กษา (1) มี ตน้ แบบแผนการเรี ยนรู ้ ของเด็ ก บกพร่ องทางการเรี ยนรู ้ดา้ นการอ่านและการเขียนนักเรี ยนกลุ่มพิเศษ เรี ยนร่ วมกับนักเรี ยนปกติของโรงเรี ยน ท่าขอนยางพิทยาคม (2) หนังสื อส่ งเสริ มการอ่านจากวรรณกรรมท้องถิ่ น (นิ ท านพื้นบ้าน) (3) ชุ มนุ มสุ ข ภาวะทางเพศ และหนังสื อเล่มเล็กสุ ขภาวะทางเพศที่ดีของโรงเรี ยนเกิ้งวิทยานุ กูล (4) โรงเรี ยนโคกก่อพิทยา คม มีหนังสื ออิเล็กทรอนิ กส์ ดา้ นภูมิปัญญาท้องถิ่ น ส่ งเสริ มคุ ณธรรมจริ ยธรรม และมีชุมนุ มประวัติศาสตร์ ท้องถิ่ น และ (5) โรงเรี ยนดอนเงิ นพิ ท ยาคาร มี เอกสารตัวชี้ วดั ภาวะโภชนาการ และชุ ดกิ จกรรมความรู ้ ท้องถิ่นทาน้ าสมุนไพร ปลูกผักบุง้ งอก และทาข้าวต้มคลุกอีสาน ตัวอย่าง นวัตกรรมการศึกษา : การบริโภคผักให้ ปลอดภัยจากสารพิษ นวัตกรรมการศึ ก ษาที่ เกิ ดจากการด าเนิ น กิ จกรรมการเรี ย นรู ้ ข องโครงการ 3 เครื อข่ ายในครั้ ง นี้ ผูเ้ ขียนนาเสนอกรณี ตวั อย่างนวัตกรรมการศึกษาของเครื อข่ายแหล่งเรี ยนรู ้ชุมชนกับโรงเรี ยนชาวนาบ้านหิ น ลาดในโครงการ “แหล่ งเรี ยนรู ้ ชุ ม ชนกับ โรงเรี ย นชาวนาจัดการเรี ยนรู ้ แบบครื อข่ายสร้ างภู มิ คุ ้ม กัน การ บริ โภคอาหารถูกหลักโภชนาการ และการลดละเลิกดื่มเหล้ าของเกษตรกร” ซึ่ งนวัตกรรมการศึกษาเกิ ดขึ้น

____________________________CES Journal 30 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

จากการเรี ยนรู ้การปลูกผัก 3 แบบคือ ปลูกผักในกระถาง ปลูกผักเป็ นแปลง และปลูกผักไฮโดโปรนิกส์ โดย สมาชิ กที่เข้าร่ วมโครงการได้สรุ ปความรู ้ดา้ นการบริ โภคถูกหลักโภชนาการจากกิจกรรมการเรี ยนรู ้การปลูก ผักแบบเกษตรอินทรี ยล์ ดการใช้สารเคมีได้ปรับเปลี่ยนใช้ปุ๋ยคอก น้ าหมักชี วภาพเพิ่มความเจริ ญเติบโตของ ผัก แต่เมื่อจะนามาบริ โภคต้องมีวิธีการทาให้ผกั สะอาดปลอดภัยจากสารพิษตกค้าง ทาให้สมาชิ กโครงการ ได้บ นั ทึ ก เป็ นองค์ความรู ้ โดยท าเป็ นเอกสารเผยแพร่ ไปสู่ ชุ ม ชนและเผยแพร่ ให้ก ับ ผูส้ นใจที่ ได้เยี่ยมชม นิทรรศการดังนี้ โครงการแหล่งเรี ยนรู ้ ชุมชนกับโรงเรี ยนชาวนาจัดการเรี ยนรู ้ แบบครื อข่ายสร้ างภูมิคุม้ กัน การ บริ โภคอาหารถูกหลักโภชนาการ และการลดละเลิกดื่มเหล้าของเกษตรกร : คู่มือการจัดการเรี ยนรู ้เรื่ องการ บริ โภคผักให้ปลอดภัยจากสารพิษ “การปลูกผักไว้รับประทานเอง เป็ นวิธีที่ดีที่สุดที่จะทาให้ได้บริ โภคผักที่ ปลอดภัยจากสารพิษ แต่ทุกครอบครั วคงไม่สามารถปลู กผักทุ กชนิ ดไว้รับ ประทานเองได้ตอ้ งซื้ อผักจาก ตลาดจึงเป็ นสิ่ งที่ จาเป็ นอยู่ ทั้งนี้ ผกั ต่างๆ เหล่ านี้ อาจจะปลอดภัยหรื อไม่ปลอดภัยจากสารพิษตกค้างก็ได้ ดังนั้นควรมีการล้างผักให้ถูกวิธีและให้ปลอดภัยจากสารพิษมากที่สุด วิธีการล้างผักให้สะอาดเพื่อลดปริ มาณ สารพิษ สามารถเลือกใช้ได้ตามความสะดวกคือ (1) ลอกหรื อปอกเปลื อกผักแล้วแช่ ในน้ าสะอาด นาน 510 นาที หลังจากนั้นล้างด้วยน้ าสะอาดอีกครั้ง จะช่ วยลดปริ มาณสารพิษตกค้างได้ร้อยละ 27-72 (2) แช่น้ า ปูนใสนาน 10 นาที และล้างด้วยน้ าสะอาดอีกครั้ง ลดปริ มาณสารพิษตกค้างได้ร้อยละ 34-52 (3) แช่ โฮโดร เจนเพอร์ ออกไซน์นาน 10 นาที (โฮโดรเจนเพอร์ ออกไซน์ 1 ช้อนชา ผสมน้ า 4 ลิตร) และล้างด้วยน้ าสะอาด อีกครั้ง ลดปริ มาณสารพิษตกค้างได้ร้อยละ 35-50 (4) แช่น้ าด่างทับทิมนาน 10 นาที (ด่างทับทิม 20-30 เกล็ด ผสมน้ า 4 ลิตร ) และล้างออกด้วยน้ าสะอาดอีกครั้ง ลดปริ มาณสารพิษตกค้างได้ร้อยละ 35-43 ( 5) ล้างด้วย น้ าไหลจากก๊อกนาน 2 นาที ลดปริ มาณสารพิษตกค้างได้ร้อยละ 25-39 (6) แช่น้ าซาวข้าวนาน 10 นาที และ ล้า งด้วยสะอาดอี ก ครั้ ง ลดปริ ม าณสารพิ ษ ตกค้างได้ร้อ ยละ 29-38 (7) แช่ น้ าเกลื อ นาน 10 นาที (เกลื อ ป่ น 1 ช้อนโต๊ะ ผสมน้ า 4 ลิ ตร) และล้างด้วยน้ าสะอาดอี กครั้ง ลดปริ มาณสารพิษตกค้างได้ร้อยละ 29-38 (8) แช่น้ าส้มสายชู นาน 10 นาที (น้ าส้มสายชู 1 ช้อนโต๊ะ ผสมน้ า 4 ลิตร) และล้างด้วยน้ าสะอาดอีกครั้ง ลด ปริ มาณสารพิษตกค้างได้ร้อยละ 27-36 และ (9) แช่น้ ายาล้างผักนาน 10 นาที และล้างด้วยน้ าสะอาดอีกครั้ง ลดปริ มาณสารพิษตกค้างได้ร้อยละ 22-36

____________________________CES Journal 31 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

นวัตกรรมการศึกษา : เสริมสร้ างผู้เรียนเป็ นสาคัญ นวัตกรรมการศึกษามีความสาคัญเช่ นเดี ยวกับเทคโนโลยีทางการศึกษา มีประโยชน์ต่อการจัดการ เรี ยนการสอนของการจัดการศึกษาทั้งในระบบ นอกระบบการศึกษา และการศึกษาตามอัธยาศัยที่เสริ มสร้าง ให้ผูเ้ รี ยนได้เรี ยนรู ้หลายๆ วิธี เช่ น นักเรี ยนได้ปฏิ บตั ิจริ ง เรี ยนรู ้ผ่านตัวอย่าง เรี ยนรู ้จากการลองผิดลองถู ก และเรี ยนรู ้ด้วยความสุ ข ทาให้ (1) การเรี ยนการสอนมีความหมายมากขึ้ น กล่ าวคื อ จะช่ วยให้นกั เรี ยนได้ เรี ยนกว้างขวางขึ้น เรี ยนได้เร็ วขึ้น ได้เห็นหรื อสัมผัสกับสิ่ งที่เรี ยน และเข้าใจได้อย่างสมบูรณ์และยังทาให้ครู มีเวลาสาหรับนักเรี ยนมากขึ้น (2) นักเรี ยนมีอิสระในการเสาะแสวงหาความรู ้ มีความรับผิดชอบทั้งแก่ตนเอง และสังคมมากขึ้น เปรี ยบเสมื อนการเปิ ดทางให้นักเรี ยนได้เรี ยนรู ้ ตามความสามารถของเขา สนองความ สนใจและความต้องการของแต่ละบุ คคลได้เป็ นอย่างดี (3) นักเรี ยนได้เรี ยนรู ้ ดว้ ยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ บูรณาการกับความรู ้ภูมิปัญญาท้องถิ่น ซึ่ งเป็ นวิธีการหนึ่งที่สร้างความเจริ ญก้าวหน้าให้มีการทดลอง ค้นคว้า วิจยั พบวิธีการใหม่ๆ อยูเ่ สมอ สอดคล้องกับสภาพความเปลี่ยนแปลงของสังคม (4) ช่วยให้การจัดการศึกษา มีพลังมากขึ้น เพราะสื่ อที่ได้จากโครงการเป็ นผลผลิตอย่างหนึ่งของความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีนามาใช้ใน การสอนได้อย่างเหมาะสม จะทาให้การจัดการศึ กษามี พลังมากขึ้น (5) การนาเอานวัตกรรมทางการศึกษา จากประสบการณ์ ปฏิ บตั ิ จริ งทาให้นักเรี ยนได้มองเห็ นสภาพความเป็ นจริ งในสังคม เพราะสามารถนาสิ่ ง ต่างๆ ที่อยูใ่ กล้ตวั นักเรี ยนและสิ่ งที่อยูภ่ ายนอกไกลตัวผูเ้ รี ยนเข้ามาสู่ ห้องเรี ยนได้ สามารถเอาชนะข้อจากัด ต่างๆ ทั้งในด้านเวลา ขนาด และสถานที่ และ (6) ทาให้เกิดความเสมอภาคทางการศึกษา เพราะช่ วยให้ทุก คนมีโอกาสที่จะศึกษาได้หลายรู ปแบบ เช่น การศึกษาในระบบโรงเรี ยน นอกระบบโรงเรี ยนและการศึกษา พิเศษแก่คนพิการ เป็ นต้น สรุ ป นวัตกรรมการศึ กษา : ประสบการณ์ ก ารปฏิ บ ตั ิ ก ารเรี ยนรู ้ แบบเครื อข่ายโดยการมี ส่ วนร่ วมของ ชุ มชนเสริ มสร้างผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญที่ผเู ้ ขียนได้นาเสนอเป็ นการประมวลความรู ้จากกรณี ตวั อย่างของจังหวัด มหาสารคามที่ได้เข้าร่ วมกับโครงการระดับประเทศคือ “โครงการการจัดการการเรี ยนรู ้แบบเครื อข่ายโดย การมีส่วนร่ วมของชุ มชนเพื่อสุ ขภาวะของเด็กและเยาวชนอย่างยัง่ ยืน” ซึ่ งในส่ วนของจังหวัดมหาสารคาม ได้ดาเนิ นโครงการเกิ ดเครื อข่ายการเรี ยนรู ้ 3 เครื อข่าย ซึ่ งจัดลักษณะของเครื อข่ายเป็ นเครื อข่ายโรงเรี ยน

____________________________CES Journal 32 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

สังกัดองค์การบริ หารส่ วนจังหวัด และเป็ นเครื อข่ายโรงเรี ยนในสังกัดสานักงานการศึกษาประถมศึกษา มี การจัดการศึกษาลักษณะร่ วมกันคือใช้นวัตกรรมการศึกษาหลักสู ตรแกนกลางการศึ กษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ.

2551 โดยจัด ให้ ผู ้เรี ย นได้ เรี ย นรู ้ ส าระพื้ น ฐานมี ส าระการเรี ย นรู ้ 8 สาระ คื อ ภาษาไทย คณิ ต ศาสตร์ วิ ท ยาศาสตร์ สั ง คมศึ ก ษาศาสนาและวัฒ นธรรม ศิ ล ปศึ ก ษา สุ ขศึ ก ษา การงานพื้ น ฐานอาชี พ และ ภาษาอังกฤษ สาหรับการจัดการเรี ยนรู ้ของเครื อข่ายทั้งสองแห่ งได้ใช้กิจกรรมการเรี ยนรู ้ตามสภาพบริ บทแต่ ละโรงเรี ยนจึงมีกิจกรรมการเรี ยนรู ้แตกต่างกัน นอกจากการเรี ยนรู ้จากสองเครื อข่ายในระบบการศึกษาแล้ว ยังมีเครื อข่ายจัดการศึกษานอกระบบคือ แหล่งเรี ยนรู ้ชุมชนกับโรงเรี ยนชาวนา ทาให้พบนวัตกรรมการศึกษา จากการปฏิบตั ิแตกต่างกันไป อย่างไรก็ตามนวัตกรรมการศึกษาที่พบได้ใช้เพื่อการเรี ยนการสอน โดยเน้น ผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญคือ นักเรี ยนได้เรี ยนรู ้ ดว้ ยวิธีการที่ หลากหลาย เช่ น (1) การเรี ยนรู ้ ด้วยการปฏิ บตั ิจริ ง (2) การเรี ยนรู ้แบบลองผิดลองถู ก (3) การเรี ยนรู ้ แบบกลุ่มร่ วมมื อ (4) การเรี ยนรู ้ แบบกระบวนการมี ส่วนร่ วม และ (5) การเรี ยนรู ้แบบมีความสุ ขส่ งผลให้เกิดการเรี ยนรู ้เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญนาไปพัฒนาทักษะชีวิตตนเอง ปรั บ ตัวอยู่ร่วมกับ ผูอ้ ื่ นได้ และสามารถนาความรู ้ ที่ ได้รับ ไปสร้ างอาชี พ ให้เกิ ดขึ้ นได้ในอนาคตและเป็ น พลเมืองที่ ดีของครอบครัว และชุ มชน ทาให้สังคมเป็ นสังคมแห่ งการเรี ยนรู ้ โดยคนเป็ นศูนย์กลางของการ พัฒนาจะนาพาชุมชนเป็ นสุ ข และครอบครัวเป็ นสุ ขได้อย่างยัง่ ยืน

____________________________CES Journal 33 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เอกสารและสิ่ งอ้างอิง กรมวิชาการ, กระทรวงศึกษาธิการ. (2542). วารสารวิชาการฉบับที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2544. กรุ งเทพฯ : โรง พิมพ์อกั ษรไทย. นิธิ เอี่ยวศรี วงศ์. (2525). ปากไก่และใบเรื อ : ความเรียงว่าด้ วยวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ ต้น รัตนโกสิ นทร์ . กรุ งเทพฯ : อมริ นทร์การพิมพ์. พิณสุ ดา สิ ริธรังศรี . (บรรณาธิการ). (2557). การศึกษาฐานราก การจัดการศึกษาแบบมีส่วนร่ วมขององค์ กร ในชุ มชน: แนวคิด สู่ การปฏิบัติ. กรุ งเทพฯ : DPUCoolprint. สานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2557). รายงานการวิจัยเรื่ อง รู ปแบบการบริ หารจัดการสถานศึกษาขั้น พืน้ ฐาน. กรุ งเทพฯ : พริ กหวานกราฟฟิ ค. สี ลาภรณ์ บัวสาย. (2552). “ความสาคัญและบทบาทของประวัติศาสตร์ ทอ้ งถิ่นในปั จจุบนั ” ในวารสาร ประชาคมวิจัย ปี ที่ 15 ฉบับที่ 87 กันยายน – ตุลาคม พ.ศ. 2552. กรุ งเทพฯ : สานักงานกองทุน สนับสนุนการวิจยั (สกว.). อมรวิชช์ นาครทรรพ. (2549). เด็กไทยในมิติวฒ ั นธรรม. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุ งเทพฯ : องค์การสังเคราะห์ ทหารผ่านศึก.2549.

____________________________CES Journal 34 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

____________________________CES Journal 35 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

การจัดการศึกษาแบบมีส่วนร่ วม: จากทฤษฎีสู่ การปฏิบัติ ดร.พัชราภา ตันติชูเวช*

*อาจารย์ประจาวิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์

____________________________CES Journal 36 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

บทคัดย่อ บทความวิ ช าการเรื่ อ งการจัด การศึ ก ษาแบบมี ส่ ว นร่ ว ม : จากทฤษฎี สู่ ก ารปฏิ บ ัติ เขี ย นจาก ประสบการณ์ของผูเ้ ขียนในการตรวจเยีย่ มโรงเรี ยนที่เข้าร่ วมในโครงการจัดการเรี ยนรู ้แบบเครื อข่ายโดยการ มีส่วนร่ วมของชุ มชนเพื่อสุ ขภาวะเด็กและเยาวชนอย่างยัง่ ยืน โดยเครื อข่ายโรงเรี ยนทั้ง 4 เครื อข่ายประกอบ ไปด้วยเครื อข่ายจอมทอง จังหวัดเชี ยงใหม่ ศูนย์การเรี ยนรู ้ปิยโสภณ จังหวัดอุดรธานี เครื อข่ายโรงเรี ยนวัด สังฆราชาวาส จังหวัดสิ งห์บุรี และเครื อข่ายโรงเรี ยนบ้านบูเกะบากง จังหวัดนราธิ วาส เครื อข่ายดังกล่าวถื อ เป็ นตัวอย่างของการจัดการศึ ก ษาที่ ครอบครั ว โรงเรี ย น และชุ ม ชนมี ส่ วนร่ วมในการพัฒนาผูเ้ รี ยนอย่าง แท้จริ งทั้ง 8 ด้านคือ 1) ร่ วมคิด 2) ร่ วมตัดสิ นใจ 3) ร่ วมวางแผน 4) ร่ วมดาเนินการ 5) ร่ วมรับผิดชอบ 6) ร่ วม แก้ปัญหา 7) ร่ วมติดตามประเมินผล และ 8) ร่ วมชื่นชมผลสาเร็ จ

____________________________CES Journal 37 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

Abstract Academic article on the participatory educational management: from theory to practice. Based on the author's experience of visiting schools participating in the Networked Learning Project by engaging the community for sustainable childhood and youth. The school network consists of four networks are; Jomthong network at Chiang Mai province, Piyasophon learning center at Udon Thani province, Watsungkharachawas school network at Singburi network and Banbukaebakong school network at Naradhiwas province. The network is an example of educational management that families, schools, and communities are involved in truly developing students in all eight areas. It are as follow; 1) cothink 2) co-decide 3) co-plan 4) co-operate 5) co-responsible 6) co-solve 7) co-assess and 8) co-appreciate the success.

____________________________CES Journal 38 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ความนา “การจัด การศึ ก ษาแบบมี ส่ ว นร่ วม” เป็ นหลัก ในการจัดการศึ ก ษาที่ ส าคัญ ประการหนึ่ งในการ ส่ งเสริ ม ให้ เกิ ดกระบวนการเรี ย นรู ้ อย่างต่ อเนื่ องตลอดชี วิต สอดคล้องกับ หลัก ในการจัดการศึ ก ษาตาม แนวทางของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 ที่กล่าวไว้อย่างชัดเจนในมาตราที่ 8 (นิภา แย้มวจี, 2542) ว่า “การจัดการศึ กษาต้องยึดหลักดังนี้ 1) เป็ นการศึกษาตลอดชี วิตสาหรับประชาชน 2) ให้สังคมมี ส่ วนร่ วมในการจัดการศึกษา 3) การพัฒนาสาระและกระบวนการเรี ยนรู ้ ให้เป็ นไปอย่างต่อเนื่ อง” ซึ่ งหลัก ประการที่ สองก็คือหลักการของ “All for Education” หรื อหลักการจัดการศึ กษาแบบมี ส่วนร่ วม ที่ องค์กร ชุมชนต่างๆ ในสังคมมีส่วนร่ วมในการจัดการศึกษานัน่ เอง จากหลักการจัดการศึกษาดังกล่าว สะท้อนให้เห็นเป็ นภาพได้อย่างชัดเจนจากทฤษฎี สู่แนวทางการ ปฏิ บตั ิจากการที่ผูเ้ ขี ยนเข้าร่ วมเป็ นส่ วนหนึ่ งของผูท้ รงคุ ณวุฒิในการตรวจเยี่ยมโรงเรี ยนในเครื อข่ายที่เข้า ร่ วมโครงการ “การจัดการเรี ยนรู ้ แบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุ มชนเพื่อสุ ขภาวะเด็กและเยาวชน อย่างยัง่ ยืน ” ซึ่ งเป็ นโครงการที่ จดั ขึ้ น ระหว่างศู น ย์วิจยั และฝึ กอบรมทางการศึ ก ษา วิท ยาลัย ครุ ศ าสตร์ มหาวิทยาลัยธุ รกิ จบัณฑิ ตย์กบั สานักงานกองทุ นสนับสนุ นการสร้ างเสริ มสุ ขภาพ หรื อ สสส. เพื่อดาเนิ น โครงการด้านสุ ขภาวะตามเป้ าหมายเฉพาะ 10 ปี ของสานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริ มสุ ขภาพ โดย โครงการนี้วตั ถุประสงค์ในสี่ ประการคือ 1) เกิดการจัดการเรี ยนรู ้แบบเครื อข่ายโดยการมีส่วนร่ วมของชุ มชน เพื่อสุ ขภาวะเด็กและเยาวชนโดยใช้โรงเรี ยนเป็ นแม่ข่าย 2) เสริ มสร้างความเข้มแข็งของชุมชนฐานรากด้วย พลังการจัดการเรี ยนรู ้แบบมีเครื อข่ายความร่ วมมือกันของโรงเรี ยนและแหล่งเรี ยนรู ้ ที่มีอยู่ในชุ มชน3) เกิ ด การเรี ยนรู ้สุขภาวะตามเป้ าหมายเฉพาะ 10 ปี ที่บูรณาการระหว่างโรงเรี ยน บ้าน สถาบันศาสนาและชุ มชน 4) เกิดการบูรณาการองค์ความรู ้ คู่มือ ที่ลดปั จจัยเสี่ ยง และเพิ่มพฤติกรรมสุ ขภาพของภาคีเครื อข่าย สสส. ทั้งนี้โครงการมีเป้ าหมายสาระที่สาคัญห้าประการที่โรงเรี ยนจะต้องร่ วมมือกับครอบครัว และชุมชน ของผูเ้ รี ยนในการพัฒนาผูเ้ รี ยนให้บรรลุ เป้ าหมายดังกล่าว ซึ่ งเป้ าหมายทั้งห้าด้านนั้นประกอบด้วย 1) ด้าน ความตระหนัก และการลดอัตราการสู บ บุ ห รี่ 2) ด้านความตระหนัก และการรับประทานอาหารถู ก หลัก โภชนาการ การลดภาวะโรคอ้วน 3) ด้านความตระหนักและลดปั ญหาสุ ขภาวะทางเพศ 4) ด้านคุ ณธรรม จริ ยธรรม 5) ด้านคุณภาพการศึกษาที่เชื่อมโยงกับสุ ขภาวะและความมัน่ คง ซึ่ งจากเป้ าหมายของโครงการจะ พบว่าเน้นการพัฒ นาผูเ้ รี ยนทั้ง ทางด้านร่ างกาย จิ ตใจ สติ ปั ญ ญา และคุ ณ ธรรมจริ ย ธรรม สอดคล้องกับ วัตถุประสงค์ในการจัดการศึกษามาตราที่ 6 ซึ่ งกล่าวไว้วา่ “การจัดการศึกษาต้องเป็ นไปเพื่อพัฒนาคนไทยให้

____________________________CES Journal 39 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เป็ นมนุ ษย์ที่สมบูรณ์ท้ งั ทางร่ างกาย จิตใจ สติปัญญา ความรู ้ และคุณธรรม มีจริ ยธรรมและวัฒนธรรมในการ ดารงชีวติ สามารถอยูร่ ่ วมกับผูอ้ ื่นได้อย่างมีความสุ ข” (นิภา แย้มวจี, 2542) การลงพื้ น ที่ ข องผู เ้ ขี ย นเพื่ อ ตรวจเยี่ย มความก้า วหน้า ในการด าเนิ น งานของโรงเรี ย นที่ เข้าร่ ว ม โครงการทาให้เห็น “การจัดการศึกษาแบบมีส่วนร่ วม” ในรู ปแบบของ “การลงมือปฏิบตั ิ” อย่างแท้จริ ง โดย มีแนวคิดในการจัดการเรี ยนรู ้ แบบมี ส่วนร่ วมที่ สาคัญ 8 ร่ วม (พิณสุ ดา สิ ริธรังศรี , 2558) คือ 1) ร่ วมคิ ด 2) ร่ ว มตัด สิ น ใจ 3) ร่ ว มวางแผน 4) ร่ ว มด าเนิ น การ 5) ร่ ว มรั บ ผิ ด ชอบ 6) ร่ ว มแก้ ปั ญ หา 7) ร่ ว มติ ด ตาม ประเมินผล และ 8) ร่ วมชื่นชมผลสาเร็ จ ทั้งนี้ ผเู ้ ขียนมีกรณี ตวั อย่างที่น่าสนใจจากโรงเรี ยนในเครื อข่ายที่เข้าร่ วมโครงการ ที่แสดงให้เห็นถึ ง ภาพ “การจัดการศึกษาแบบมีส่วนร่ วม: จากทฤษฎีสู่การปฏิบตั ิ” ที่ชดั เจน ดังนี้ เครื อข่ ายโรงเรียนจอมทอง ตั้งอยู่ที่อาเภอจอมทอง จังหวัดเชี ยงใหม่ ประกอบด้วยโรงเรี ยนในเครื อข่ายอีกจานวน 4 โรงเรี ยน คือ โรงเรี ยนจอมทอง โรงเรี ยนสองแคววิทยาคม โรงเรี ยนบ้านสบเตี๊ยะ โรงเรี ยนชุมชนบ้านเปาเหนือ กิจกรรมที่น่าสนใจของโรงเรี ยน คือ โครงการโรงเรี ยนสร้างสรรค์ ชุ มชนป้ องกัน สายใยต้านภัยยา เสพติด โดยการจัดกิจกรรมจะเน้นการมีส่วนร่ วมของครอบครัวผ่านบุตรหลานซึ่ งเป็ นนักเรี ยนในโรงเรี ยน ตัวอย่างกิจกรรม เช่น การจัดกิจกรรมห้องเรี ยนสี ขาว ป้ องกันการติดเกมและยาเสพติดของนักเรี ยน ผ่านการ รณรงค์ให้ ครอบครั ว และชุ ม ชนได้เห็ นโทษของยาเสพติ ด การท ากิ จกรรมสมุ ดบันทึ กสายใยให้ พ่อแม่ ผูป้ กครองได้จดบันทึกและรับรู ้ร่วมกัน กิ จกรรมออมสิ นออมรัก เป็ นกิ จกรรมที่ให้นกั เรี ยนทากระปุกออม สิ นด้วยตนเองและนาไปให้ผปู ้ กครองที่จะนาเงินไปซื้ อเหล้า บุหรี่ มาหยอดกระปุกดังกล่าวแทน เป็ นต้น การให้นักเรี ยนมี ส่วนร่ วมในฐานะบุ ตรหลานของคนในครอบครั ว และชุ มชนส่ งผลให้กิจกรรม ดังกล่าวประสบผลสาเร็ จได้เป็ นอย่างดี นอกจากนี้ เครื อข่ายยังเน้นหลักการ “ร่ วม” ซึ่ งกันและกันระหว่าง บ้าน ชุ มชน และโรงเรี ยน กล่าวคื อ ร่ วมกาหนดวัตถุ ประสงค์และเป้ าหมายร่ วมกันอย่างชัดเจน พิจารณา จุดเด่นและจุดด้อยของโรงเรี ยนเครื อข่ายร่ วมกันทั้งชุ มชน ร่ วมกันประเมินความเสี่ ยงกิจกรรมในโครงการ สมาชิ กในเครื อข่ายและชุ มชนดาเนิ นงานร่ วมกัน โรงเรี ยนสนับสนุ นส่ งเสริ มให้นักเรี ยนแลกเปลี่ ยนและ ทัศนศึกษาระหว่างโรงเรี ยนในเครื อข่ายร่ วมกัน เป็ นต้น จากกิ จกรรม และการทางาน “ร่ วม” กันทั้งในทางทฤษฎี และปฏิ บตั ิดงั กล่าว จึงเป็ นสาเหตุสาคัญ ของความสาเร็ จในการดาเนินงานของเครื อข่ายจอมทองในครั้งนี้

____________________________CES Journal 40 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ศูนย์ การเรียนรู้ ปิยโสภณ ตั้งอยูท่ ี่อาเภอบ้านดุง จังหวัดอุดรธานี ศูนย์การเรี ยนรู ้กลุ่มนี้เกิดจากการรวมตัวของกลุ่มแม่บา้ นสอง กลุ่มคือ กลุ่มสภาแม่บา้ นเกษตรตาบลบ้านดุง กลุ่มสตรี วงั ทอง มีการแลกเปลี่ยนความรู ้ซ่ ึ งกันและกัน ต่อมา ท่านเจ้าคุณปิ ยโสภณได้จดั สร้างอาชีพและรายได้ที่ยงั่ ยืนให้กบั ชุมชน ภายหลังการเข้าโครงการ ศูนย์การเรี ยนรู ้ปิยโสภณได้จดั กิจกรรมเพื่อแก้ปัญหาด้านสุ ขภาวะของคน ในชุ มชน 4 ด้านด้วยกันคือ ปั ญหาการสู บบุหรี่ ปั ญหาสุ ขภาวะทางเพศ ปั ญหาด้านคุณธรรมจริ ยธรรม และ ปั ญหาด้านการสื่ อสารภาษาอังกฤษ ซึ่ งการแก้ปัญหาด้านต่างๆ ที่ เกิ ดขึ้ นในชุ ม ชนใช้การมี ส่ วนร่ วมของ ชุ มชนในสังคมทั้งสิ้ น ไม่วา่ จะเป็ นผูน้ าชุ มชน หน่ วยงานราชการที่เกี่ ยวข้อง อาทิ วัด โรงเรี ยน กศน. อบต. สานักงานเกษตร พัฒนาชุ มชน เป็ นต้น โดยบุคคลในชุ มชนจะร่ วมกันหาแนวทางการแก้ไขปั ญหาร่ วมกัน เน้นการทางานแบบมีส่วนร่ วม โดยมีกลุ่มเป้ าหมายคือ กลุ่มแม่บา้ นจานวน 50 คน และกลุ่มเยาวชนจานวน 50 คนเป็ นแกนนา ตัวอย่างการทากิ จกรรมตามปั ญหาสุ ขภาวะที่ เน้นการมี ส่วนร่ วมของชุ มชน ได้แก่ ปั ญหาการสู บ บุหรี่ ในชุ มชน ชุ มชนมีส่วนร่ วมในการสร้างความตระหนักและรณรงค์เพื่อลดอัตราการสู บบุหรี่ ในชุ มชน โดยจัดวิทยากรที่มีความรู ้เกี่ ยวกับโทษของการสู บบุหรี่ วิธีการ ลด ละ เลิ กบุหรี่ จากสานักงานเกษตรกรมา บรรยายให้กบั เยาวชนกลุ่มเป้ าหมายที่เป็ นแกนนา มีการประชาสัมพันธ์ในชุมชน รวมทั้งติดตามผลภายหลัง การเข้าร่ วมกิจกรรม ตัวอย่างที่ สองของศูนย์การเรี ยนรู ้ ปิยโสภณ ได้แก่ การพัฒนาอาชี พการนวดสมุนไพรเพื่อสุ ขภาพ กลุ่ มเป้ าหมายคือ กลุ่มแม่ลูกผูกพัน ครอบครัวที่ มีลูกอยู่ในช่ วงวัยรุ่ น จัดกิ จกรรมโดยการให้วิทยากรจาก กรุ งเทพมหานครมาให้ความรู ้ กบั กลุ่ มแม่บ ้านในเรื่ องการนวดประคบสมุนไพร ซึ่ งเป้ าหมายของการทา กิ จกรรมนี้ นอกจากจะเพื่อเป็ นการใช้เวลาว่างให้เกิ ดประโยชน์ในครอบครัวแล้ว ยังเป็ นการสร้ างรายได้ที่ สามารถพัฒนาเป็ นอาชีพที่ยงั่ ยืนได้ในอนาคตอีกด้วย ตัวอย่างสุ ดท้ายคือ กิจกรรมการสร้างความตระหนักและรณรงค์ลดปั ญหาสุ ขภาวะทางเพศ รู ปแบบ การจัดกิจกรรมคือ การให้เจ้าหน้าที่จากหน่ วยงานสาธารณสุ ขอาเภอให้ความรู ้เกี่ ยวกับปั ญหาสุ ขภาวะทาง เพศ เช่ น การตั้งครรภ์ไม่พร้ อม รวมถึ งการแนะนาวิธีแก้ปัญหาร่ วมกันระหว่างชุ มชน ผูป้ กครอง โรงเรี ยน และเด็ก เยาวชน สาหรับการติดตามผลภายหลังการเข้าร่ วมกิจกรรมนี้ ติดตามผลโดยกลุ่มแม่บา้ นที่เป็ นแกน นาและอสม. ประจาหมู่บา้ น เป็ นต้น จากตัวอย่างกิ จกรรมของศูนย์ปิยโสภณ แสดงให้เห็ นถึ งการมีส่วนร่ วมของคนในชุ มชนอย่างทุ ก ภาคส่ วน ตั้งแต่ร่วมคิด และวางแผนแก้ไขปั ญหา จนถึ งร่ วมทา และติดตามผลความสาเร็ จหรื อไม่สาเร็ จใน กิจกรรมส่ งผลให้ผเู ้ ข้าร่ วมโครงการมีสุขภาวะที่ดีข้ ึน มีความรู ้ความสามารถ มีความสามารถในการทางาน เป็ นทีม กล้าแสดงออก และสร้างรายได้ให้กบั ตนเองและครอบครัวได้

____________________________CES Journal 41 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เครื อข่ ายโรงเรียนวัดสั งฆราชาวาส จังหวัดสิ งห์ บุรี เครื อข่ายโรงเรี ยนวัดสังฆราชาวาส ประกอบด้วยโรงเรี ยนในเครื อข่ายจานวน 6 โรงเรี ยน มีพ้ืนที่อยู่ ในสองอาเภอคือ อาเภอเมือง และอาเภออินทร์ บุรี ทั้ง 6 โรงเรี ยนมีวตั ถุประสงค์ในการดาเนินงานที่สาคัญคือ เน้นการเรี ยนรู ้สุขภาวะที่บูรณาการระหว่างโรงเรี ยน บ้าน และศาสนา เพื่อบูรณาการความรู ้เกี่ยวกับการอ่าน ออกเขียนได้ และความสามารถในการคิด เครื อข่ายฯ จัดกิ จกรรมในโครงการรวมทั้งสิ้ น 5 กิ จกรรม โดยทุ กกิ จกรรมใช้หลักกระบวนการ ทางานแบบมีส่วนร่ วมมาใช้ในการพัฒนากิจกรรม โดยกิจกรรมที่โดดเด่นและน่าสนใจที่สุดคือ กิจกรรมสุ ข ภาวะโดยใช้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็ นแกนหลักในการดาเนิ นการ ซึ่ งที่มาในการจัดกิจกรรมนี้ เกิดขึ้นจากการร่ วมประชุ มผูบ้ ริ หาร คณะครู ทุกโรงเรี ยนในเครื อข่ายเพื่อประเมินความเสี่ ยงก่อนดาเนิ นการ ภายหลังการประชุ ม พบว่านักเรี ยนมี ปั ญ หาด้านสุ ขภาวะน้ าหนักเกิ นเกณฑ์ หรื อ ภาวะโรคอ้วน จากนั้น โรงเรี ยนในเครื อข่ายจึงได้ร่วมกันวางแผนแก้ปัญหา และประเมินความเสี่ ยงภายหลังการเข้าร่ วมโครงการอีก ครั้ง สาหรั บการจัดกิ จกรรมเริ่ มต้นโดยการจัดทาคู่ มือการใช้ฐานการเรี ยนรู ้ 13 ฐานตามหลักปรัชญา เศรษฐกิจพอเพียงเพื่อให้เกิดความตระหนักในการเรี ยนรู ้ จากนั้นให้นกั เรี ยนและครู มีส่วนร่ วมในการเรี ยนรู ้ มีนกั เรี ยนแกนนาในโรงเรี ยนเป็ นวิทยากร ซึ่ งระหว่างดาเนิ นกิจกรรมจะมีชุมชน และหน่วยงานต่างๆ เข้ามา มีส่วนร่ วมในการทากิ จกรรม เช่น วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีสิงห์บุรี ธนาคาร TMB บริ ษทั เจริ ญ โภค ภัณฑ์ สานักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่ งแวดล้อม เป็ นต้น ผลที่ ได้จากการดาเนิ นงานส่ งผลต่ อสุ ข ภาวะของนัก เรี ยนในเรื่ องการรับประทานอาหารปลอด สารพิษ และการบริ โภคอาหารที่ถูกสุ ขลักษณะอนามัยมากยิง่ ขึ้น นอกจากนี้ ยงั ก่อให้เกิดรายได้ระหว่างเรี ยน รวมถึงทาให้คนในชุ มชนมีรายได้และสุ ขภาวะที่ดี เกิดความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างบ้าน วัด โรงเรี ยนซึ่ งเป็ นผล อันเนื่องมาจากการเข้าร่ วมโครงการดังกล่าว ความสาเร็ จที่ เกิ ดขึ้ นของเครื อข่ายวัดสังฆราชาวาส เป็ นอี กหนึ่ งตัวอย่างที่ สะท้อนให้เห็ นการนา “แนวคิดจากทฤษฎี สู่การปฏิ บตั ิ” ดังจะเห็ นได้จากการเริ่ มต้นกาหนดวัตถุ ประสงค์และเป้ าหมายในการทา โครงการร่ วมกันจนนาไปสู่ การมุ่ งเน้นการแก้ปั ญ หาเรื่ องภาวะโรคอ้วนของนักเรี ยนอย่างชัดเจน มี ก าร พิจารณาจุดเด่น จุดด้อยของโรงเรี ยนแม่ข่ายและโรงเรี ยนเครื อข่ายและชุ มชนใกล้เคียง ร่ วมกันประเมินความ เสี่ ยงจากกิ จกรรมของโครงการทั้ง 5 โครงการ จนถึ งการดาเนิ นงานร่ วมกันของสมาชิ ก ในเครื อข่ายและ ชุ มชนที่ ทางานร่ วมกันแบบพึ่ งพาซึ่ งกันและกัน โดยโรงเรี ยนแม่ข่ายจะเกื้ อหนุ นโรงเรี ยนเครื อข่ายให้มา ศึกษาดู งาน แลกเปลี่ยนเรี ยนรู ้ซ่ ึ งกันและกัน เมื่อเกิ ดปั ญหามีการร่ วมกันแก้ไขปั ญหาต่างๆ อย่างเป็ นระบบ ร่ วมวิเคราะห์ขอ้ ดี ข้อเสี ย จนถึงการร่ วมสรุ ปผลการดาเนินงานในเครื อข่ายและเผยแพร่ ความรู ้

____________________________CES Journal 42 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เครื อข่ ายโรงเรียนบ้ านบูเกะบากง จังหวัดนราธิวาส เครื อข่ า ยโรงเรี ย นบ้านบู เกะบากง ประกอบด้วยสถานศึ ก ษาทั้ง 5 แห่ ง ตั้ง อยู่ที่ อาเภอยี่ง อ และ อาเภอรื อเสาะ จังหวัดนราธิ วาส ประกอบด้วยชุ มชน 3 ตาบล 10 หมู่บ ้าน และจานวนนักเรี ยนที่ เข้าร่ วม โครงการทั้งสิ้ น 1,221 คน โครงการที่ เครื อข่ ายจัด ขึ้ น เกิ ด จากการศึ ก ษาสภาพปั ญ หาของชุ ม ชน ซึ่ งพบว่ามี พ ฤติ ก รรมการ บริ โภคอาหารที่ไม่เหมาะสม เกิดโรคอ้วน นอกจากนี้ ยงั พบปั ญหาพฤติกรรมทางเพศ การใช้ยาเสพติด และ ผลสั ม ฤทธิ์ ทางการเรี ยนของนัก เรี ยนในชุ ม ชนต่ า จากสภาพปั ญหาที่ เกิ ดขึ้ นจึ งเป็ นสาเหตุ สาคัญ ที่ ทาให้ ชุมชนเข้ามามีส่วนร่ วมในการวางแผนแก้ไขปั ญหาที่เกิดขึ้น โดยเครื อข่ายบูเกะบากงได้ร่วมมือกับชุมชนจัด กิจกรรมที่น่าสนใจหลายประการเพื่อเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม และใช้หลักศาสนาอิสลามเข้ามามีบทบาทใน การเปลี่ ยนพฤติ กรรม ตัวอย่างกิ จกรรม เช่ น กี ฬ าดี ชี วีมี สุข กิ จกรรมทู ตน้อยรณรงค์เพื่ อชุ มชนเข้มแข็ง กิจกรรมเข้าค่ายคุณธรรม กิจกรรมอาสาเยีย่ มบ้านด้วยการอ่านซู เราะห์ยาซี น และกิจกรรม ICU ROOM เพิ่ม ความเข้มแข็งในการต่อสู ้กบั ปั ญหาที่เกิ ดขึ้นด้วยการให้ชุมชนมีส่วนร่ วมในกิ จกรรม เพื่อให้ผูเ้ รี ยนเป็ นผูท้ ี่ สามารถพัฒนาสถานศึกษา ดูแลสังคม บ้านเกิดตนเองได้ กิจกรรมข้างต้น ผูป้ กครอง ครู และสถานศึกษาเข้ามามีส่วนร่ วมในการดาเนินงานตั้งแต่เสนออนุมตั ิ โครงการ แต่งตั้งคณะกรรมการ ประชุ มคณะทางาน ดาเนิ นงาน และประเมินผลการทางาน นอกจากนี้ ยงั มี องค์ก รที่ เกี่ ย วข้อ งในการท ากิ จกรรม อาทิ วิท ยากรจากโรงพยาบาลส่ งเสริ ม สุ ข ภาพ เป็ นวิท ยากรเรื่ อ ง โภชนาการ ครู แดร์ (ทหาร) เป็ นวิท ยากรเรื่ องบุ ห รี่ และยาเสพติ ด และผูน้ าศาสนา เป็ นวิท ยากรในเรื่ อง เพศศึ กษา และกิ จกรรมอ่ านยาซี น วิทยากรจากครู ภาษาไทยในเครื อข่ ายเพื่อทากิ จกรรม ICU ROOM ทา หน้าที่คดั กรองและพัฒนาผูเ้ รี ยนที่บกพร่ องทางการอ่านและพัฒนาผูเ้ รี ยนร่ วมกัน ถึงแม้วา่ เครื อข่ายบูเกะบากงจะมีขอ้ จากัดในเรื่ องความไม่สงบในพื้นที่อยูบ่ ่อยครั้ง มีความเสี่ ยงใน ด้านความปลอดภัยต่ อชี วิตครู และผูเ้ รี ยน และอุ ป สรรคด้านการใช้ภาษามลายูถิ่ นเป็ นภาษากลางในการ สื่ อสาร ส่ งผลต่ อการจัดการเรี ยนการสอนด้านการเขี ยน การอ่ านของนัก เรี ยน แต่เครื อข่ ายบู เกะบากงก็ สามารถแก้ไขปั ญหาดังกล่าวได้ โดยมีแนวคิดและหลักการที่สาคัญที่น่าสนใจที่ผเู ้ ขียนนาเสนอ คือ หลักการ ทางานตามวัฒนธรรมองค์กร 5T อันได้แก่ Teamwork หมายถึง การทางานเป็ นทีมอย่างมีคุณภาพและใส่ ใจ ในการทางาน มี การประสานงานกับเจ้าหน้าที่ เช่ น ตารวจ ทหาร เพื่อดู แลด้านความปลอดภัยของครู และ ผูเ้ รี ย น Technology หมายถึ ง การน าเทคโนโลยีม าใช้ให้ เกิ ด ประโยชน์ สู งสุ ด ในการท ากิ จกรรม Time หมายถึ ง การทางานอย่างเต็มเวลาและทุ่มเทให้งานเต็มความสามารถ Test หมายถึง การตรวจประเมิน และ ติ ดตามงานอย่างต่อเนื่ องทั้งก่ อนดาเนิ นงาน ขณะดาเนิ นงาน และหลังดาเนิ นงาน และ Tip คือ การสร้าง

____________________________CES Journal 43 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

แรงจูงใจที่ดีเพื่อให้เกิดกาลังใจในการทางานส่ งผลให้งานมีประสิ ทธิ ภาพ ครู เน้นย้ าเรื่ องการใช้ภาษาไทยใน การสื่ อสาร และให้ผเู ้ รี ยนฝึ กพูดและออกเสี ยงภาษาไทยในชีวติ ประจาวัน เป็ นต้น จากกรณี ต ัวอย่า งข้า งต้น ทั้ง 4 เครื อ ข่ าย แสดงให้ เห็ น ถึ ง หลัก ในการจัด การศึ ก ษาที่ ส าคัญ ตาม พระราชบัญญัติการศึกษาแห่ งชาติ พ.ศ. 2542 ที่มุ่งเน้นในเรื่ องของการเรี ยนรู ้ อย่างต่อเนื่ องตลอดชี วิต และ การให้สังคมมี ส่วนร่ วมในการจัดการศึ กษา ซึ่ งจะเห็ นได้ว่าการดาเนิ นงานของเครื อข่ายทั้งหมดที่ผูเ้ ขียน นาเสนอนั้น ผูท้ ี่มีส่วนเกี่ ยวข้องที่เข้าร่ วมโครงการ อาทิ แกนนาเด็กและเยาวชน ผูป้ กครอง สถาบันศาสนา ชุ มชน องค์กร หน่ วยงานต่างๆ ล้วนมีบทบาทสาคัญในการขับเคลื่ อนและผลักดันให้การดาเนิ นงานเกิ ดขึ้น จนส าเร็ จลุ ล่ ว งไปได้โดยดี โดยใช้ห ลัก การมี ส่ วนร่ วมทั้ง การร่ วมคิ ด ร่ วมวางแผน ร่ วมตัด สิ น ใจ ร่ ว ม รับผิดชอบ ร่ วมติดตามประเมิน ร่ วมแก้ปัญหา และร่ วมชื่ นชม ซึ่ งประโยชน์สูงสุ ดที่เกิดขึ้นภายหลังการเข้า โครงการก็ยอ่ มเกิดขึ้นกับนักเรี ยนที่เป็ นบุตรหลานของบุคคลในชุมชน ที่จะมีสุขภาวะที่ดี ปลอดสารเสพติด และปั ญหาเรื่ องเพศ มีคุณธรรม จริ ยธรรม รวมถึงการมีผลสัมฤทธิ์ ทางการเรี ยนดีข้ ึน และเมื่อบุตรหลานของ ครอบครั ว ชุ มชนมี คุ ณภาพ ก็ย่อมส่ งผลดี ต่อการพัฒนาชุ มชนให้มี คุณภาพในระยะยาวต่อไปในอนาคต เช่นกัน ภาพกิจกรรมเครื อข่ ายจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่

____________________________CES Journal 44 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ภาพประกอบกิจกรรมเครื อข่ ายวัดสั งฆราชาวาส จังหวัดสิ งห์ บุรี

____________________________CES Journal 45 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ภาพประกอบกิจกรรมเครื อข่ ายบูเกะบากง จังหวัดนราธิวาส

____________________________CES Journal 46 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ภาพกิจกรรมประชุ มวิชาการ: วิถีส่ ู โรงเรียนคุณภาพเพื่อสุ ขภาวะเด็กและเยาวชน ประกอบด้วยเครื อข่าย ศูนย์การเรี ยนรู ้ปิยโสภณ เครื อข่ายตาคลีประชาสวรรค์ เครื อข่ายลูโบ๊ะเยาะ เครื อข่ายโรงเรี ยนวัดสังฆราชาวาส เครื อข่ายวัดพระนอนจักรี ห์ วรวิหาร และเครื อข่ายยางกุดนาคา

____________________________CES Journal 47 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เอกสารอ้างอิง

นิภา แย้มวจี. (2542). คาอธิบายพระราชบัญญัติการศึกษาแห่ งชาติ พ.ศ. 2542. สื บค้น 19 ตุลาคม 2559, จาก http://www.moe.go.th/hp-vichai/ex-prb05-1.htm. พิณสุ ดา สิ ริธรังศรี . (2558). คู่มือการดาเนินโครงการการจัดการเรี ยนรู้ แบบเครื อข่ ายโดยการมีส่วนร่ วมของ ชุ มชนเพื่อสุ ขภาวะเด็กและเยาวชนอย่ างยัง่ ยืน. กรุ งเทพฯ: DPU Coolprint มหาวิทยาลัยธุ รกิจบัณฑิตย์.

____________________________CES Journal 48 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

____________________________CES Journal 49 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

การสร้ างและการพัฒนาครูต้นแบบ 4. 0 โรงเรียนเอกชน1 ศ.ดร.สมพงศ์ วิทยศักดิ์พนั ธุ์* โรงเรียนกาเนิดวิทย์ จังหวัดระยอง

ข้อเขียนนี้เป็ นส่วนหนึ่งของการเรี ยนวิชา TP 501 Teaching Profession การประกอบวิชาชีพครู หลักสูตรประกาศนียบัตร บัณฑิตวิชาชีพครู วิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ 1

____________________________CES Journal 50 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ความนา การพัฒนาประเทศยุคใหม่ลว้ นเน้นไปที่การทรัพยากรมนุ ษย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งทรัพยากรมนุ ษย์วยั เยาว์วยั เรี ยนที่ เป็ นอนาคตของชาติ ปราชญ์หลายท่ านกล่ าวไว้ว่าหากจะดู ประเทศชาติ ในวันข้างหน้า ให้ พิจารณาดูที่ปัจจัยสาคัญอย่างน้อย 3 ประการคือ 1) การลงทุนด้านการศึกษาของรัฐหรื อของประเทศ หากรัฐ ให้ความสาคัญด้านนี้ จะลงทุนสร้างโครงสร้างพื้นฐานที่จาเป็ นด้านการศึกษา ทั้งในแง่ของสถาบันการศึกษา บุคลากรทางการศึกษา และการสนับสนุ นให้เยาวชนเข้าเรี ยนอย่างจริ งจัง 2) ครู ผทู ้ ี่เป็ นกาลังสาคัญที่สุดของ การสร้างปั ญญา การสร้างกาลังคนสร้างปั ญญาให้กบั แผ่นดิน การให้การศึกษาที่เท่าทัน และการเตรี ยมความ พร้อมให้กบั เยาวชนสาหรับโลกอนาคตที่พวกเขาต้องเผชิ ญในภายภาคหน้า ดังมีคากล่าวว่าอนาคตของชาติ ในวันหน้าอยู่ในมื อของครู วนั นี้ และประการสุ ดท้าย 3) การสร้ างความพร้ อมให้กบั เยาวชนคนเก่ งให้กบั สังคมอนาคต การดิ้ นรนต่อสู ้ เพื่อให้มีชีวิตรอดของเยาวชนยุคใหม่ยงั ไม่ได้เกิ ดขึ้นวันนี้ เพราะพวกเขายัง ได้รับการดูแลจากครอบครัว ครู และคนรอบข้าง แต่ในภายหน้า พวกเขาต้องดูแลตนเองและสร้างสังคมแห่ ง อนาคตเพื่อลูกหลานของพวกเขาต่อไป ในยุคแห่ งความรู ้ทางวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีเป็ นฐาน หากพวก เขาได้รับการเตรี ยมความพร้อมอย่างดี พวกเขาก็พร้อมที่จะเข้าสู่ โลกแห่ งอนาคตได้อย่างรู ้เท่าและรู ้ทนั อย่าง แน่นอน ปั จจัยทั้งสดูามประการข้างต้น ปั จจัยชี้ ขาดคือครู เพราะครู คือผูส้ ร้ างคน2 ครู คือผูพ้ ฒั นาเยาวชนให้ เกิ ดความพร้ อม ครู คือวิศวกรสังคมที่ สร้ างคนเพื่อออกไปสร้ างสังคมที่ ดีงาม ครู คือผูก้ าหนดอนาคตของ ประเทศชาติให้ไปในทิศทางที่สอดคล้องกับการเปลี่ ยนแปลงของโลกและสังคมได้ ครู คือผูก้ าหนดชะตา ของเยาวชนและชะตาของชาติได้ หลายประเทศที่เจริ ญแล้วจึงเน้นเรื่ องการสร้างครู การพัฒนาครู การเตรี ยม ความพร้อมให้ครู การให้เกียรติยกย่องครู เหนื ออาชี พอื่นใด และการให้ค่าตอบแทนครู ที่เหมาะสมกับฐานะ เกี ยรติ และภารกิจอันทรงคุ ณค่านี้ อย่างยิ่ง ดังที่เกิ ดขึ้นในฟิ นแลนด์ สิ งคโปร์ ฮ่องกง มาเก๊า จีน และเกาหลี เป็ นต้น3

ดูเพิ่มเติมใน ไพฑูรย์ สิ นลารัตน์ และนักรบ หมื่นลี้. (บรรณาธิการ). ครุศึกษาและการพัฒนาวิชาชีพครู . ศูนย์ตาราและ เอกสารทางวิชาการ วิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์, 2559.

3 ดูเพิ่มเติมใน Gifted Education in Asia, edited by David Yun Dai and Ching Chih Kuo, (2016).

2

____________________________CES Journal 51 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ในรอบสองทศวรรษที่ ผ่ า นมา กระทรวงศึ ก ษาธิ ก ารได้พ ยายามอย่า งเต็ ม ที่ ที่ จ ะพัฒ นาระบบ การศึกษาและพัฒนาครู รัฐบาลเริ่ มทุ่มเทงบประมาณจานวนมากเพื่อให้ระบบการศึกษาทั้งระบบสามารถ ทางานได้อย่างมีประสิ ทธิ ภาพ ด้วยการคิดเกณฑ์โรงเรี ยนมาตรฐานสากล โรงเรี ยนดีเด่น โครงการอบรมครู โครงการครู ตน้ แบบ โครงการร้อยครู ดี โครงการครู ในดวงใจ 4 ตลอดจนการตั้งรางวัลครู เจ้าฟ้ ามหาจักรี เพื่อ สนับสนุ น ส่ งเสริ ม และเป็ นกาลังใจให้กบั ครู ที่เสี ยสละทุ่มเทให้กบั การจัดการเรี ยนการสอนให้เยาชนของ ชาติ คิดค้นนวัตกรรมทางการศึกษา และสร้ างศิษย์ให้เติบใหญ่ หลุดพ้นจากวัฏจักรอันไม่พึงประสงค์ และ สร้างอนาคตที่ดีให้กบั ศิษย์ เพื่อศิษย์เป็ นคนเก่ง คนดี และมีความสุ ข เป็ นต้น โครงการเหล่ านี้ เป็ นโครงการที่ ดี สามารถคัดสรรครู ตน้ แบบ ครู แกนนา ครู แม่ ไก่ ฯลฯ ได้เป็ น จานวนไม่น้อย เพียงแต่เป็ นที่น่าเสี ยดายว่า โครงการเหล่านี้ เป็ นโครงการภาครัฐ เฉพาะครู ในสังกัดของรัฐ เท่านั้นจึ งจะมี สิทธิ์ ได้รับ การคัดเลื อก ไม่ ได้รวมถึ งครู โรงเรี ยนเอกชนทัว่ ไป ครู โรงเรี ยนเอกชนเหล่ านี้ มี ฐานะแตกต่างจากครู โรงเรี ยนรัฐบาลมากทั้งในแง่ของเงินเดือนหรื อค่าตอบแทน สวัสดิการ คุณภาพชี วิตใน การทางาน ความมัน่ คงในอาชี พ และความยัง่ ยืนในการประกอบอาชี พ จึงเป็ นประเด็นที่น่าสนใจว่า เมื่อเป็ น เช่ นนี้ แล้ว จะมีแนวทางในการพัฒนาครู โรงเรี ยนเอกชนให้กา้ วเข้าสู่ การเป็ นครู ตน้ แบบที่ได้รับการยอมรับ เช่นเดียวกับครู โรงเรี ยนของรัฐได้หรื อไม่ อย่างไร ข้อเขียนนี้ มุ่งที่จะสารวจและเสนอแนวคิดเรื่ องการพัฒนาครู โรงเรี ยนเอกชนเพื่อให้เป็ นครู ตน้ แบบ สาหรับสังคมไทย เพื่อให้เป็ นที่ยอมรับนับถือเฉกเช่นเดียวกับครู โรงเรี ยนรัฐบาล โดยใช้โรงเรี ยนกาเนิ ดวิทย์ เป็ นกรณึ ศึกษาเนื่ องจากเป็ นโรงเรี ยนเอกชนเปิ ดใหม่ที่มีการดาเนิ นการที่แตกต่างจากโรงเรี ยนเอกชนทัว่ ไป และมีความมุ่งมัน่ จะสร้างโรงเรี ยนให้เป็ นโรงเรี ยนต้นแบบ และสร้ างครู ตน้ แบบให้เป็ นแบบอย่างที่ดีของ สังคมไทยอีกด้วย 2. ความหมายของครู ต้นแบบ สานักงานการศึกษาแห่ งชาติ (2545) ได้ให้ความหมายของครู ตน้ แบบไว้วา่ “ครู ตน้ แบบหมายถึง ครู ที่มีผลงานดี เด่ นด้านการจัดการเรี ยนการสอนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญตามแนวการจัดการศึกษาในหมวด 4 แห่ งพระราชบัญญัติก ารศึ ก ษาแห่ งชาติ พ .ศ. 2542 โดยมี รูปแบบและขั้น ตอนการจัดการเรี ยนการสอนที่

4

ดู สานักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ. ครู ต้นแบบ ปี 2544.(2545).

____________________________CES Journal 52 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ชัดเจนสามารถเป็ นแบบอย่างเพื่อขยายผลให้แก่เพื่อนครู ได้ และเป็ นผูม้ ีความประพฤติดีมีจิตวิญญาณความ เป็ นครู และมีบุคลิกภาพที่ดี”5 หลังจากนั้นได้มีนิยามความหมายเพิ่มเติมที่แตกต่างกันออกไปเล็กน้อย เช่น “ครู ตน้ แบบ หมายถึง ครู ที่มีผลงาน ดีเด่นด้านการสอนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นศูนย์กลาง และเรี ยนรู ้อย่างมีความสุ ข มีข้ นั ตอนการสอนที่ สามารถเป็ นแบบอย่าง และสามารถขยายผลแก่เพื่อนครู ได้ มีความประพฤติดี ปฏิบตั ิตนตามจรรยาบรรณครู และมีบุคลิกภาพของของความเป็ นครู ”6 หรื ออีกความหมายหนึ่ งที่น่าสนใจคือ “ครู ตน้ แบบหมายถึ ง ครู แกนนาดี เด่นมีการพัฒนาเครื อข่าย เป็ นผูน้ าการเปลี่ยนแปลง และเป็ นต้นแบบปฏิรูปการเรี ยนรู ้ ด้านการจัดการเรี ยนรู ้ หรื อด้านการจัดกิจกรรม สนับ สนุ นการเรี ย นรู ้ ตามพระราชบัญ ญัติการศึ ก ษา รวมทั้งด้านการพัฒนาหลักสู ตรสถานศึ ก ษา โดยมี ผลงานเป็ นแบบอย่างและมี ผ ลการพัฒ นาเครื อข่ ายในโรงเรี ย น และ/หรื อเขตพื้ น ที่ ก ารศึ ก ษา และ/หรื อ จังหวัดอย่างมีประสิ ทธิ ภาพเป็ นที่ยอมรับในวงวิชาการ โดยผ่านเกณฑ์การประเมิน”7 ก่อนที่จะมาเป็ นครู ตน้ แบบได้น้ นั กระทรวงศึกษาธิ การได้กาหนดลาดับขั้นตอนไว้วา่ ผูท้ ี่จะเป็ นครู ต้นแบบต้องผ่านการเป็ นครู แกนนา โดยผูท้ ี่จะเป็ นครู แกนนาได้ตอ้ งผ่านเกณฑ์คุณสมบัติ ๓ ประการหลักคือ ประการแรก คุ ณสมบัติส่วนตัวต้องเป็ นผูม้ ีประพฤติตนเป็ นแบบอย่างที่ดี รักและเมตตาศิษย์ รักและศรัทธา ในวิช าชี พ ครู มี บุ คลิ ก ภาพและมี มนุ ษ ยสั ม พันธ์ ที่ ดี สามารถดารงชี วิตและท างานร่ วมกับ ผูอ้ ื่ น ได้อย่างมี ความสุ ข สามารถอบรมสั่งสอนให้คาปรึ กษาให้ความรู ้ทกั ษะ นิ สัยและค่านิ ยมที่ถูกต้อง ดีงาม ตลอดจนการ ดารงชี วิตที่ดีแก่ศิษย์ มีความคิดสร้ างสรรค์และมีวิจารณญาณ ศึกษาหาความรู ้พฒั นาตนเองและทางานใน หน้าที่อย่างรับผิดชอบและทันสมัยอยูเ่ สมอ ประการที่สองเป็ นคุณสมบัติดา้ นการจัดการเรี ยนการเรี ยนรู ้ ถือเป็ นคุณสมบัติที่มีความสาคัญและ ให้น้ าหนักมากที่สุดในเกณฑ์สามประการนี้ ครู แกนนาต้องเข้าใจหลักสู ตร เนื้ อหา รายวิชา และธรรมชาติ ผูเ้ รี ยนจนสามารถออกแบบการจัดการเรี ยนรู ้อย่างมีประสิ ทธิ ภาพ สามารถพัฒนานวัตกรรมการจัดการเรี ยนรู ้ ที่ผูเ้ รี ยนเป็ นศูนย์กลาง สร้างบรรยากาศการเรี ยนรู ้ ประเมินผลตามสภาพจริ ง และสามารถสร้างผลงานวิจยั เพื่อนาไปพัฒนาการจัดกระบวนการเรี ยนรู ้ท้ งั หมดข้างต้นนี้ได้ 5 6

7

อ้างแล้ว, หน้า 1. แหล่งที่มา http://www.vcharkarn.com/vcafe/89883 ค้นเมื่อ 18 สิงหาคม 2559. บุญยืน ทูปแป้ น. “ครู ตน้ แบบในอุดมคติ”, แหล่งที่มา http://203.172.131.101/pr/boony. ค้นเมื่อ 18 สิ งหาคม 2559.

____________________________CES Journal 53 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ประการสุ ดท้ายเป็ นคุณสมบัติการช่วยเหลือเพื่อนครู ดว้ ยกันคือ ต้องมีความมุ่งมัน่ ในการที่จะเป็ นครู แกนนาเพื่อพัฒนาเป็ นครู ตน้ แบบและครู แห่ งชาติในที่สุด ให้ความช่ วยเหลื อเพื่อนครู ดว้ ยความเต็มใจด้วย การให้เวลา จัดกิจกรรมผ่านเครื อข่ายครู ได้อย่างมีประสิ ทธิ ภาพ8 ความหมายและคุ ณ สมบัติ ข องครู แกนน าและครู ต้น แบบข้า งต้น ถื อ ได้ว่า เป็ นความหมายและ คุณสมบัติที่ดีของความเป็ นครู แบบอย่างที่สมควรได้รับการยกย่อง อย่างไรก็ตาม นัน่ เป็ นการให้ความหมาย และกาหนดเกณฑ์คุณสมบัติของครู แกนนาและครู ตน้ แบบบนฐานของครู ตามพระราชบัญญัติการศึกษา แห่ งชาติ พุทธศักราช 2542 ที่ กาหนดขึ้ นตามสถานการณ์ ของการเปลี่ ยนแปลงทางสังคมและของโลกใน ช่วงเวลานั้น ปั จจุบนั เกิ ดการเปลี่ยนแปลงจานวนมากทั้งด้านเศรษฐกิ จ สังคม การเมือง ความรู ้ เทคโนโลยี และอุดมการณ์ทางการศึกษา แม้วา่ การให้ความหมายและจุดมุ่งหมายของการพัฒนาครู ตน้ แบบอาจจะยังฟั ง ดู ดี มี เหตุ มีผล และดู เหมื อนยังไม่ลา้ สมัยเลย ดังที่ บุญยืน ทู ปแป้ นเขียนไว้ว่า “การพัฒนาครู ตน้ แบบ เป็ น ยุทธศาสตร์ ปฏิรูปการเรี ยนรู ้ของศึกษา โดยใช้ครู เป็ นฐาน ใช้ศกั ยภาพครู ในพื้นที่ เน้นการพัฒนาแบบเพื่อน ช่วยเพื่อน แลกเปลี่ยนเรี ยนรู ้ร่วมกันจากการปฏิบตั ิจริ ง เพื่อช่วยเปลี่ยนแปลงเจตคติและพัฒนาการเรี ยนการ สอนอย่างถาวร ซึ่ งจะเป็ นกระบวนการพัฒนาครู ที่ยงั่ ยืน และสามารถเข้าถึ งครู อย่างรวดเร็ ว”9 แต่ในความ เป็ นจริ งเชิ งเวลาและสถานการณ์ปัจจุบนั สิ่ งนี้ อาจกลายเป็ นสิ่ งที่จะเป็ นเกณฑ์ในการพิจารณาคุณสมบัติของ ครู ตน้ แบบได้อีกต่อไปก็ได้10 การนิ ยามความหมายของครู ตน้ แบบดังกล่าวเป็ นไปตามแนวคิดหรื อกระบวนทัศน์ทางการศึกษาที่ วางอยู่บนฐานของกระบวนทัศน์ทางสังคมที่ เน้นเรื่ องของการสร้ างเยาวชนคนเก่ ง ให้เป็ นคนดี ของสังคม และดารงชี วิตในสังคมได้อย่างมี ความสุ ข ท่ามกลางการเปลี่ ยนแปลงทางสังคมที่ เริ่ มเปลี่ ยนผ่านเข้าสู่ ยุค เศรษฐกิจบนฐานความรู ้ กาลังเข้าสู่ ยคุ โลกแห่ งเทคโนโลยีสารสนเทศ ที่คอมพิวเตอร์ เริ่ มเข้ามามีบทบาททาง การศึกษามากขึ้น การจัดการเรี ยนการสอนเริ่ มใช้คอมพิวเตอร์ และแท็บเล็ตเป็ นสื่ อการสอน อินเตอร์ เน็ตและ สื่ อสังคมออนไลน์เพิ่งอยูใ่ นระยะเริ่ มต้นของการแพร่ หลายนิ ยมใช้ แต่ดว้ ยข้อจากัดด้านขนาดและราคาของ เทคโนโลยีและซอฟท์แวร์ ทาให้การเข้าถึงของเยาวชนในวัยเรี ยนและความไม่เพียงพอด้านงบประมาณใน การจัดหาสื่ อเทคโนโลยีของโรงเรี ยนทาให้สิ่งเหล่านี้ ยงั ใช้แพร่ หลายอยู่ในวงจากัดในกลุ่ มผูป้ กครอง ครู อ้างแล้ว จาก แหล่งที่มา http://www.vcharkarn.com/vcafe/89883 ค้นเมื่อ 18 สิ งหาคม 2559.

9 บุญยืน ทูปแป้ น, อ้างแล้ว.

10 คานิยามและแนวปฏิบตั ิที่ใกล้เคียงกันแต่เป็ นของต่างประเทศ ดู Barnett Berry and Ann Bird, and Alan Wieder.

Teacherprenuers: innovative teachers who lead but don’t leave. San Francisco: Jossey-Bass.

8

____________________________CES Journal 54 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

และนักเรี ยนที่มีฐานะทางเศรษฐกิจระดับดี และอยูใ่ นเขตเมือง ยังไม่สามารถลงไปถึงระดับอาเภอหรื อระดับ รากหญ้าพื้นฐานทัว่ ไป เพี ย งชั่วหนึ่ ง ทศวรรษกว่า ในระดับ ประเทศจะมองเห็ นการเปลี่ ย นแปลงด้านวิท ยาศาสตร์ และ เทคโนโลยีเกิดขึ้นอย่างรุ นแรงทั้งในแง่ของความก้าวหน้า ขนาดของเทคโนโลยีเล็กลงแต่มีสมรรถนะสู งขึ้น อย่างมหาศาล มีราคาหลายระดับเพื่อให้คนส่ วนใหญ่สามารถเข้าถึ งเป็ นเของได้ สื่ อไร้สายราคาต่าลง และ เครื อข่ายให้บริ การอิ นเตอร์ เน็ ตครอบคลุ ม เกื อบทุ กพื้นที่ ของประเทศ ประชาชนทุ กระดับ สามารถเข้าถึ ง เครื อข่ายทางสังคมออนไลน์ ติดตามข่าวสารและสามารถศึกษาหาความรู ้ออนไลน์ผ่านเว็บไซต์ต่าง ๆ ที่ต้ งั ขึ้ นเพื่ อ การศึ ก ษาแฝงมากั บ การโฆษณา หรื อ เว็บ ไซต์ ที่ ต้ ัง ขึ้ นเพื่ อ การค้า โฆษณาโดยใช้ สื่ อบัน เทิ ง สื่ อการศึกษา ฯลฯ ดึงดูดลูกค้าให้เข้ามา รวมไปถึงสื่ ออันไม่พึงประสงค์ต่าง ๆ อีกจานวนมาก หากมองในเชิ งเปรี ยบเทียบการเปลี่ ยนแปลงในประเทศไทยกับการเปลี่ยนแปลงในระดับโลกแล้ว ภาพที่เห็ นเด่นชัดที่สุดคือ ผลของการเปลี่ยนแปลงที่ยงิ่ ใหญ่ครั้งนี้ ผลักดันให้ประเทศไทยที่เคยเป็ นผูน้ าทาง เศรษฐกิ จในภูมิภาคเอเชี ยตะวันออกเฉี ยงใต้ปัจจุบนั ได้กลายเป็ นผูต้ ามในตาแหน่ งท้าย ๆ ของขบวน เป็ น ประเทศที่ มี ค วามสามารถในการแข่ ง ขัน ทางเศรษฐกิ จต่ า ความก้าวหน้าทางเศรษฐกิ จน้อย และรายได้ ประชาชาติ ข องประเทศยัง ไม่ ก ระเตื้ อ งนั ก เมื่ อ เปรี ย บเที ย บกับ ช่ ว งเวลาก่ อ นหน้ า นี้ ประเทศที่ มี ก าร เปลี่ ย นแปลงด้า นเศรษฐกิ จและสั ง คมมากและเป็ นผู น้ าได้แก่ สิ ง คโปร์ มาเลเซี ย บรู ไ น เวีย ดนาม ลาว ฟิ ลิ ปปิ นส์ เป็ นต้น ไม่เพียงแต่เท่านี้ แม้แต่ด้านการศึกษาประเทศไทยจัดอยู่ในลาดับที่ 8 ของกลุ่มประเทศ ประชาคมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หรื ออาเซียน คาถามสาคัญคือ เกิดอะไรขึ้นกับประเทศไทย เกิ ดอะไรขึ้นกับเยาวชนไทยในช่ วงหลายสิ บปี ที่ผา่ น มาที่ไม่สามารถสร้างอนาคตของไทยให้อยูใ่ นภาวะแข่งขันกับประเทศอื่นได้ เกิดอะไรขึ้นกับครู ไทยที่เป็ น บุคคลสาคัญของการสร้างเยาวชน การเตรี ยมพร้ อมให้กบั เยาวชนสู่ สังคม และการสร้ างเยาวชนให้พร้ อม สร้ างอนาคตที่ดีให้กบั ประเทศ หรื อหากตั้งคาถามให้ถึงที่สุดคือ เกิ ดอะไรขึ้นกับปรัชญาการศึกษา ระบบ การศึกษาของไทย โดยเฉพาะอย่างยิง่ แนวคิดเกี่ยวกับครู ตน้ แบบของสังคมไทย 3. ครู ต้นแบบ 4.0 การเปลี่ ยนแปลงทางด้านเศรษฐกิ จนาไปสู่ การเปลี่ ยนแปลงทางสังคมอย่างรวดเร็ วอย่างที่ ไม่เคย เป็ นมาก่อน อัตราความเร็ วของการเปลี่ยนแปลงอยูใ่ นลักษณะที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนในประวัติศาสตร์ สังคม ของมนุ ษยชาติ สั งคมโลกได้ผ่านเข้าสู่ สหัส วรรษใหม่ มาได้เพี ยง 16 ปี ความเจริ ญด้านวิทยาศาสตร์ และ

____________________________CES Journal 55 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เทคโนโลยีได้ผลักดันให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างมหาศาล วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ามาเป็ น ส่ วนหนึ่ งของการดาเนิ นชี วติ เปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต เปลี่ยนแปลงสังคมอย่างสุ ดขั้ว เกิดช่องว่างระหว่างคนรุ่ น เก่าและคนรุ่ นใหม่ เกิดความแตกต่างระหว่างคนในศูนย์กลางและคนชายขอบมาก ตั้งแต่เทคโนโลยีดา้ นยาน ยนต์ ด้านคอมพิวเตอร์ ด้านโทรศัพท์มือถือ ด้านการรักษาพยาบาล และที่สาคัญที่สุดคือการเปลี่ยนแปลง ด้านคุณภาพของคน จากคนที่เป็ นพลเมืองของประเทศกลายเป็ นพลเมืองของโลก จากคนที่ทาการค้าทางาน ด้า นเศรษฐกิ จ และเทคโนโลยี ร ะดับ ประเทศกลายเป็ นคนที่ คิ ด สร้ า งท างานด้า นการค้า เศรษฐกิ จ และ เทคโนโลยีระดับโลก ผลของการแข่งขันเพื่อเพื่อสร้างประเทศในโลกยุคใหม่เพื่อสร้างความมัง่ คัง่ และความ มัน่ คงให้กบั ประเทศอย่างยัง่ ยืนทาให้วิธีคิดและกระบวนทัศน์ของคนเปลี่ ยนไป สาหรับประเทศไทยเกิ ด แนวคิดใหม่ในการพัฒนาและผลักดันเศรษฐกิจของชาติให้สามารถแข่งขันในระดับนานาชาติได้ กลายเป็ น ที่มาของกระบวนทัศน์และการขับเคลื่อนระบบเศรษฐกิจที่รู้จกั กันภายใต้ชื่อว่าประเทศไทย 4.0 ยืน ภู่วรรณ11ได้กล่าวถึงการเปลี่ยนแปลงของสังคมที่กาลังเกิดขึ้นว่า “ อนาคตชีวิตผูค้ นจะยืนยาวขึ้น ... ชีวติ จะอยูก่ บั เครื่ องจักรที่ฉลาดมากขึ้น…เทคโนโลยีจะปรับเปลี่ยนวิถีชีวติ วิธีการทางาน และโครงสร้าง องค์กรจะเปลี่ยนไปจากเดิม …- รถไฟฟ้าออนไลน์ รถยนต์อจั ฉริ ยะ - อาหารสุ ขภาพระดับโมเลกุล เครื่ องพิมพ์ 3D - เซนเซอร์ แบบต่างๆ รวมถึงไวร์ เลสเรเซอร์ - วัสดุคืนร่ าง จดจารู ปเดิมได้ – การให้ยาอย่าง แม่นยา และการตรวจได้ในระยะ 0 - ออร์ แกนิกส์อิเล็กทรอนิกส์ เซนเซอร์ รูป รส กลิ่น เสี ยง...” กล่าวอย่าง ง่าย ๆ คือ วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีที่กาลังผลักดันการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้จะเป็ นปั จจัยสาคัญทาให้คน สังคม และวิถีชีวติ เปลี่ยนแปลงไป ล่าสุ ดรถยนต์อจั ฉริ ยะกาลังเข้าสู่ ตลาด ไม่ตอ้ งมีคนขับ ป้ องกันอุบตั ิเหตุ ด้วยเซ็นเซอร์ ปรับความเร็ วตามสถานการณ์ของการจราจร ถึงเป้ าหมายโดยปลอดภัย ไร้อุบตั ิเหตุที่เกือบ ทั้งหมดเกิดจากความผิดพลาดของมนุษย์ ความสะดวกสบายของคนเราเพิ่มมากขึ้นเนื่องจากมีหุ่นยนต์มา ทางานแทนด้วยคาสั่งของมนุ ษย์และกลไกอัจฉริ ยะที่มนุษย์สร้างขึ้น โรงงานเต็มไปด้วยหุ่นยนต์แทน แรงงานมนุษย์ สามารถทางานได้ละเอียดกว่าถึงระดับนาโนเทคโนโลยี และด้วยชัว่ โมงทางานที่ยาวนานกว่า โดยไม่เมื่อยล้า และปรากฏการณ์อื่น ๆ อีกมากมายสาหรับโลกอนาคตที่คนยุคนี้ไม่สามารถจินตนาการได้

11

รายงานผลการเข้าร่ วมสัมมนาทางวิชาการ เรื่ อง ขอบแดนใหม่แห่งการเรี ยนรู ้ : การศึกษาระบบ 4.0 (New Frontier of

Learning : Education 4.0) http://www.stou.ac.th/Schools/sst/main/KM/KM%20Post/57/edu4.0.pdf ค้นเมื่อ 20 สิ งหาคม 2559.

____________________________CES Journal 56 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ผลกระทบของความเจริ ญด้านวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีน้ ีจะทาให้งานหลายอาชีพของคนเราสู ญ หายไป ตั้งแต่คนรับโทรศัพท์ ประชาสัมพันธ์ คนเดินตัว๋ พนักงานพิมพ์ดีด ไปจนกระทัง่ คนที่คิดว่ามีอาชีพที่ ยัง่ ยืนและเป็ นที่ตอ้ งการตามความจาเป็ นของสังคมนัน่ คือ แพทย์ เพราะต่อไปหุ่นยนต์หรื อโปรแกรม สามารถวินิจฉัยเกี่ยวกับโรคและการรักษาของมนุษย์ได้อย่างถูกต้อง แม่นยา และรักษาเฉพาะจุดได้ หรื อ แม้กระทัง่ สามารถทาลายให้โรคหลายอย่างสู ญหายไปจากโลกได้ดว้ ยวิธีรักษาระดับนาโนเทคโนโลยี เป็ น ต้น และขณะที่งานอาชีพบางอาชีพสู ญหายไป แต่ก็เกิดอาชีพใหม่ ๆ ที่เกี่ยวเนื่องกับวิทยาศาสตร์ และ เทคโนโลยีเกิดขึ้นอีกมากมาย12 คาถามสาคัญที่สุดขณะนี้คือ แล้วครู เราจะเตรี ยมความพร้อมให้นกั เรี ยนหรื อเยาวชนวัยเรี ยนที่เป็ น อนาคตของชาติได้อย่างไร จะเป็ นครู ตน้ แบบไม่สามารถตระหนักรู ้เชิงวิชาชีพครู ดา้ นการพัฒนาการเรี ยนการสอน การสร้าง นวัตกรรมการจัดการเรี ยนรู ้ หรื อศาสตร์ ต่าง ๆ ด้านความเป็ นครู จิตวิทยาวัยรุ่ น หรื อด้านการวิจยั การจัดการ เรี ยนรู ้อื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับด้านศึกษาศาสตร์ /ครุ ศาสตร์ เท่านั้น แต่ครู ตน้ แบบยังต้องมีความรู ้ความเข้าใจการ เปลี่ยนแปลงของสังคมท้องถิ่น สังคมไทย และสังคมโลกด้วย ครู จะเตรี ยมความพร้อมให้นกั เรี ยนได้อย่างไร หากครู ยงั มองไม่ออกว่าเส้นทางที่จะพานักเรี ยนเดินไปข้างหน้านั้นจะต้องเผชิญกับอะไรบ้าง และเมื่อพวก เขาหลุดจากอ้อมอกของครู แล้ว เขาจะเดินไปข้างหน้าได้อย่างไรเพื่อให้เท่าทันกับโลกแห่งการเปลี่ยนแปลง ในอนาคต ประเทศไทยกาลังก้าวเข้าสู่ ยคุ 4.0 ยุคที่วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยีจะเข้ามามีบทบาทในการพัฒนา ประเทศให้ไปยืนเคียงบ่าเคียงไหล่กบั นานาชาติได้อย่างสมศักดิ์ศรี และสมเกียรติ ประชาชนมีชีวติ ความ เป็ นอยูท่ ี่ดี มีรายได้ประชาติมวลรวมสู งอยูใ่ นระดับประเทศที่พฒั นาแล้วอย่างมาเลเซี ยหรื อสิ งคโปร์ ประเทศ ไทย 4.0 จะเน้นการส่ งเสริ มอุตสาหกรรมที่ใช้วตั ถุดิบที่เป็ นทรัพยากรธรรมอันอุดมสมบูรณ์และทรัพยากร มนุษย์ที่เรามีอยู่ โดยสามารถแบ่งออกเป็ น 5 กลุ่มใหญ่ดงั นี้13 12

ดูเรื่ องนีเ้ พิม่ เติมใน อาชีพทีจ่ ะหายไปในอนาคต https://www.marketingoops.com/exclusive/professional-

development/-15jobs-that-are-quickly-disappearing/ และ 10 อาชีพทีจ่ ะฮิตในอนาคต และ 10 อาชีพทีจ่ ะดับ http://www.unigang.com/Article/1933#BeAJ7Aj7P8zRc7FZ.99 ค้ นเมื่อ .2559 สิงหาคม 20 13

ดูเพิ่มเติมใน http://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/637748#sthash.ajR1Nwpy.dpuf ค้นเมื่อ 20 สิ งหาคม 2559

____________________________CES Journal 57 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

1. กลุ่มอุตสาหกรรมอาหารเกษตรและไบโอเทคโนโลยี (Food, Agriculture & Biotechnology) เป็ นการต่อยอดพื้นฐานอาชีพด้านเกษตรกรรมของไทยที่เป็ นส่ วนสาคัญที่ทาให้ประเทศมีความ เจริ ญมาแต่อดีต 2. กลุ่มอุตสาหกรรมเพื่อสุ ขภาพ (Health, Wellness & Bio-medical) อาหารที่มาจากพืชผัก เกษตรกรรมของไทยล้วนเป็ นอาหารสุ ขภาพ เรามีภูมิปัญญาไทยและภูมิปัญญาพื้นบ้านที่ดูแล เรื่ องสุ ขภาพหลากหลายทางเลือก ด้วยความร่ ารวยด้านพืชผักสมุนไพรผนวกกับองค์ความรู ้ดา้ น การแพทย์แผนปั จจุบนั และแพทย์แผนไทย เราสามารถต่อยอดเป็ นอุตสาหกรรมด้านนี้ได้โดย ไม่ยาก 3. กลุ่มอุตสาหกรรมอุปกรณ์อจั ฉริ ยะและหุ่นยนต์เพื่ออุตสาหกรรม (Smart Devices Robotics &Mechatronics) 4. กลุ่มอุตสาหกรรมดิจิทลั พัฒนาระบบการสื่ อสาร และเทคโนโลยีสมัยใหม่ (Digital &Embedded Technology) 5. กลุ่มอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ และการเพิ่มมูลค่าการบริ การ (Creative, Culture &High Value Service) กลุ่มอุตสาหกรรมทั้ง 5 กลุ่มคืออุตสาหกรรมที่บอกถึงโลกอนาคตของสังคมไทย และโลกแห่ งการ แข่งขันทางธุ รกิ จระดับ นานาชาติ ในอนาคตเช่ นเดี ยวกัน ที่ เห็ นได้ชัดว่าองค์ความรู ้ ด้านวิท ยาศาสตร์ และ เทคโนโลยีและการคิดสร้างสรรค์จะเข้ามามีบทบาทอย่างสู ง คาถามคือ ครู ตน้ แบบของเราไทยเข้าใจและตระหนักถึงอนาคตประเทศไทยที่กาลังเปลี่ยนผ่านไปสู่ ประเทศไทย 4.0 มากน้อยเพียงใด หรื อจะยังคงเน้นสร้างเยาวชนไทยให้เพียงเป็ นคนเก่ง คนดี และมีความสุ ข ตามกระบวนทัศน์ทางการศึกษาที่ปฏิบตั ิกนั มาเมื่อทศวรรษก่อน? คาถามที่สาคัญมากขึ้นต่อมาคือ แล้วระบบการศึกษา 4.0 หน้าตาเป็ นอย่างไร ได้สนองตอบต่อการ เปลี่ยนแปลงประเทศไทยสู่ ประเทศไทย 4.0 หรื อไม่ เพียงใด

____________________________CES Journal 58 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ก่อนตอบคาถามนี้ ลองมาทาความเข้าใจเรื่ องพัฒนาการของระบบการศึกษาที่ได้มีการเขียนสรุ ปไว้ อย่างสั้น ๆ และเข้าใจง่ายดังต่อไปนี้14 ปั จจุบนั องค์ความรู ้ในศาสตร์ ต่างๆ มีการพัฒนาอย่างรวดเร็ ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งองค์ความรู ้ ทางด้าน เทคโนโลยีที่ล้ าหน้า ทาให้ความรู ้ที่เป็ นปั จจุบนั เกิดขึ้นยากตามไปด้วย การเรี ยนรู ้จึงมิได้เป็ น เพียงการถ่ายถอด ความรู ้จากผูส้ อนสู่ ผูเ้ รี ยน หรื อที่ เรี ยกว่าการเรี ยนการสอนในระบบ Education 1.0 อย่างเช่ น ในอดี ตที่ ผ่านมา ทั้งนี้ ในวงการศึ กษาได้มี ก ารพัฒ นาระบบการเรี ยนการสอนด้วยการน า เทคโนโลยีม าใช้เป็ นเครื่ องมื อในการ จัด การเรี ยนการสอน หรื อ ที่ เรี ยกว่า Education 2.0 แต่ ก็ยงั ไม่ สามารถนาไปสู่ การพัฒนาผูเ้ รี ยนให้เป็ นบัณฑิตที่ พึงประสงค์ได้ดีเท่าที่ควร ปั จจุบนั ได้มีการปรับการ เรี ยนการสอนในมหาวิท ยาลัยชั้น น าหลายแห่ งเข้าสู่ ร ะบบ Education 3.0 ด้วยการส่ งเสริ ม ให้ นิ สิ ต นักศึ กษาแสวงหาความรู ้ดว้ ยตนเองจากสื่ อการสอนทุกรู ปแบบ ทั้งสื่ อ สิ่ งพิมพ์และสื่ อดิจิทลั ผสมกับ การท างานเป็ นกลุ่ ม และปรั บ การสอนให้ มี รู ป แบบ Interactive learning รวมทั้ง การน าสื่ อ สั ง คม ออนไลน์ (Social Media) เข้ามาเป็ นเครื่ องมือช่วยในการพัฒนาการเรี ยนการสอนมากยิง่ ขึ้น

อ่านแล้วดูคุน้ เคยเหมือนกับเพิ่งเกิดขึ้นหรื อกาลังดาเนินอยูจ่ นถึงปั จจุบนั เพราะนี่คือช่วงเปลี่ยนผ่าน ที่สาคัญของสังคมไทยและระบบการศึกษาที่เรากาลังเผชิ ญอยู่ และสิ่ งใหม่ก็กาลังเริ่ มย่างกรายเข้ามาอย่างช้า ๆ ผสมผสานระหว่างสิ่ งใหม่กบั สิ่ งเก่าอย่างดูเหมือนกลมกลืน เว้นแต่วา่ หากได้พิจารณาอย่างละเอียดแล้วจะ พบความแตกต่างที่เป็ นหน่อใหม่เกิดขึ้นแทรกเข้ามาทีละน้อยและเผยให้เห็นความเป็ นอัตลักษณ์มากขึ้น อย่างรวดเร็ วในระยะเวลาอันสั้น ดังที่ได้บรรยายได้อย่างชัดเจนถึงกาเนิดและความแตกต่างของการศึกษา 4.0 ต่อไปนี้15

ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและการเปลี่ยนผ่านของความรู ้เป็ นไปอย่างรวดเร็ วและไม่มีที่ สิ้นสุด ผูส้ อนจึงต้องพัฒนาตนเองเพื่อก้าวผ่านเข้าสู่โลกแห่งการเรี ยนรู ้แบบใหม่ การปรับกระบวนการ เรี ยนการสอนให้ สอดคล้องกับพฤติกรรมของผูเ้ รี ยนที่เปลี่ยนแปลงไป และการประยุกต์ใช้เทคโนโลยี สมัยใหม่มาเป็ นเครื่ องมือ กระตุน้ การเรี ยนรู ้ของผูเ้ รี ยน นับเป็ นความท้าทายส้าหรับผูส้ อนเป็ นอย่างยิง่ 14

รายงานผลการเข้าร่ วมสัมมนาทางวิชาการ เรื่ อง ขอบแดนใหม่แห่งการเรี ยนรู ้ : การศึกษาระบบ 4.0 (New Frontier of

Learning : Education 4.0) จาก http://www.stou.ac.th/Schools/sst/main/KM/KM%20Post/57/edu4.0.pdf ค้นเมื่อ 20 สิ งหาคม 2559.

15

อ้างแล้ว.

____________________________CES Journal 59 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

สังคมแห่งการเรี ยนรู ้แบบใหม่ที่ มุ่งเน้ นให้ ผ้เู รียนมิใช่ เพียงแค่ ได้รับความรู้ แต่ต้องเป็ นผู้ทสี่ ร้ างสรรค์ นวัตกรรมใหม่ จึงเป็ นจุดเปลี่ยนส าคัญที่ ผูส้ อนจะต้องพัฒนาศักยภาพเพื่อก้าวผ่านจากการเรี ยนการ สอนระบบ Education 3.0 เข้าสู่ระบบการเรี ยน การสอนแบบใหม่ หรื อที่เรี ยกว่า Education 4.0

ในโลกแห่ งการเปลี่ ยนแปลงที่ เกิ ดขึ้ นอย่างรวดเร็ วและฉับ พลันนี้ ไพฑู รย์ สิ นลารัตน์และคณะ (2557)16 ได้เสนอลักษณะของครู ผนู ้ า (Leader Teacher) เพื่อให้สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงไว้ 7 ประการ ที่เรี ยกว่า สัตตลักษณะของครู ผนู ้ า ดังนี้ 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Critical thinking : เป็ นนักวิเคราะห์วจิ ารณ์ Creative: เป็ นนักคิดริ เริ่ มสร้างสรรค์ Changing: เป็ นผูน้ าการเปลี่ยนแปลง Convincing: เป็ นผูม้ ีความสามารถในการโน้มน้าวผูอ้ ื่น Collaborating: เป็ นผูส้ ร้างความร่ วมมือ Couraging: เป็ นผูม้ ีความกล้าทางวิชาการ Crystallizing: เป็ นผูม้ ีความรู ้ที่ตกผลึกแล้วและเป็ นผูส้ ร้างคนเปลี่ยนโลก

ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของสังคมโลกและวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยียคุ ใหม่ ไพฑูรย์ สิ นลา รัตน์ (2559)17 ได้เสนอปรัชญาการศึกษาเชิงสร้างสรรค์และผลิตภาพที่รับกับการเปลี่ยนแปลงครั้งยิง่ ใหญ่ ครั้งนี้ โดยเสนอว่าเด็กในอนาคตควรต้องมีลกั ษณะ (CCPR) ดังนี้ 1. Critical mind คือเป็ นคนที่มีความคิดมีวจิ ารณาญาณไตร่ ตรองอย่างรอบคอบและมีเหตุผล 2. Creative mind คือเป็ นคนที่มีความคิดริ เริ่ มสร้างสรรค์สูง กล้าคิดกล้าทา กล้าริ เริ่ มในทางที่ดีที่ เหมาะที่ควรโดยอยูบ่ นฐานคิดที่มีเหตุผลและมีวจิ ารณญาณ 3. Productive mind คือเป็ นคนที่พร้อมที่จะสร้างสรรค์นวัตกรรม สิ่ งประดิษฐ์หรื อผลงานใหม่ ๆ หลังจากผ่านการเรี ยนรู ้เชิงทฤษฎีแล้วนาไปสู่ การปฏิบตั ิเชิงสร้างสรรค์เพื่อให้เกิดผลงานขึ้นมา 4. Responsible mind คือเป็ นคนที่มีจิตรับผิดชอบ ต่อตนเอง ต่อสังคม มีคุณธรรมจริ ยธรรม และมี วินยั ต่อตนเองสู ง ดูรายละเอียดใน ไพฑูรย์ สิ นลารัตน์และคณะ. สัตตลักษณ์ ของครูผ้นู า. กรุ งเทพฯ: วิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจ บัณฑิตย์, 2557.

16

ดูรายละเอียดได้ใน ไพฑูรย์ สิ นลารัตน์. คิดเพื่อครู คาบรรยายระหว่างดารงตาแหน่ งประธานกรรมการคุรุสภา. กรุ งเทพฯ: สานักพิมพ์ แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2559” 17

____________________________CES Journal 60 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

CCPR Model ดังกล่าวข้างต้นนี้เห็นได้ชดั ว่าสอดคล้องกับการเข้าสู่ ระบบการศึกษา 4.0 ดังกล่าว ข้างต้น และนี่อาจกล่าวได้วา่ คือหน่อใหม่ของระบบการศึกษา 4.0 ที่กาลังเกิดขึ้นในประเทศไทยที่กาลังก้าว เข้าสู่ ประเทศไทย 4.0 คุณสมบัติของครู ตน้ แบบที่กาหนดดังกล่าวไว้แล้วอาจถือเป็ นเพียงคุณสมบัติพ้นื ฐาน แต่ไม่สามารถสร้างความพร้อมให้กบั นักเรี ยนเยาวชนคนรุ่ นใหม่เพื่อให้ไปอยูใ่ นโลกสมัยใหม่หรื อประเทศ ไทย 4.0 ได้อย่างมีเกียรติศกั ดิ์ศรี และมีคุณภาพชีวติ ที่ดี เพื่อสร้างเยาวชนคนรุ่ นใหม่เพื่อเตรี ยมความพร้อมให้ พวกเขาสามารถพัฒนาตนเองเพื่อไปพัฒนาประเทศไทย 4.0 ได้อย่างแข็งแกร่ ง ครู ตน้ แบบ 4.0 หรื อครู ผูส้ ร้างอนาคตให้กบั สังคมประเทศไทย 4.0 พึงมีคุณลักษณะดังต่อไปนี้ 1. Academic excellence คือต้องมีเรี ยนเก่ง ความรู ้ทางวิชาการแน่น เพราะการเรี ยนรู ้ยคุ ใหม่ นักเรี ยนสามารถหาได้จาก cloud technology ที่แขวนหรื อบรรจุความรู ้นานัปการโดยที่ครู ไม่ ต้องสอน หากครู ขาดความรู ้ที่แน่นกว้างขวางและลึกจะขาดความมัน่ ใจในการนาพาด้วยการ แนะนานักเรี ยนไปสู่ การเรี ยนรู ้ที่ดีได นักเรี ยนมักชื่นชมครู ที่มีความรู ้ความสามารถสู งและถือ เป็ นต้นแบบที่สาคัญของตนเองเสมอ หากต้องการผลักดันนักเรี ยนให้ใช้ศกั ยภาพของตนอย่าง เต็มที่ครู ตอ้ งสามารถเป็ นแบบอย่างในการสร้างแรงบันดาลใจที่ดีแก่ผเู ้ รี ยนได้ 2. Social awareness ครู ตอ้ งมีความตระหนักทางสังคมสู ง สามารถเชื่อมโยงความรู ้ การจัดการ เรี ยนการสอนและการวิจยั ที่ช่วยแก้ปัญหาของสังคมได้ทุกระดับทั้งปั ญหาในเชิงวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีที่ช่วยเพิ่มคุณภาพชีวติ ลดปั ญหาสิ่ งแวดล้อม แก้ปัญหาทางศีลธรรมจรรยาหรื อ จริ ยธรรมของสังคม ความรู ้ตอ้ งเป็ นวิชาชี วติ วิชาชีพที่ช่วยพัฒนาคุณภาพชีวิตของตนเองและ พัฒนาคุณภาพชีวิตของสังคมโลก การที่ครู มีความตระหนักทางสังคมสู ง ผลงานสร้างสรรค์ หรื อผลงานวิจยั ย่อมส่ งผลกระเทือนช่วยคน ช่วยสังคม และช่วยโลก ถือเป็ นแบบอย่างที่ดีของ ศิษย์หรื อผูเ้ รี ยนที่จะนาไปปฏิบตั ิต่อไป 3. Creativity ครู มีความคิดสร้างสรรค์สูง ไม่หยุดอยูก่ บั ที่ กล้าเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงอย่าง สร้างสรรค์ และกล้าคิดกล้าทาอย่างสร้างสรรค์เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทั้งด้านการจัดการ เรี ยนการสอน การสร้างสรรค์ริเริ่ มในการผลิตผลงานวิชาการ งานวิจยั และผลงานด้านต่าง ๆ ตามความสนใจ โดยบูรณาการความรู ้ความเก่ง ความตระหนักทางสังคม เข้ากับความคิดริ เริ่ ม สร้างสรรค์ 4. Competitive mind ครู พึงเป็ นต้นแบบของการมีจิตมุ่งมัน่ เพื่อความสาเร็ จที่ไต่อนั ดับสู งขึ้นเรื่ อย ๆ ความสาเร็ จเปรี ยบเหมือนบันไดหลายขั้น ที่สามารถไต่ข้ ึนไปให้สูงขึ้นตามศักยภาพที่พฒั นา ไปตามความรู ้ ความเก่ง และความเชี่ยวชาญ การทาให้ผเู ้ รี ยนพึงพอใจในความสาเร็ จความ

____________________________CES Journal 61 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เป็ นอยูใ่ นปั จจุบนั เพียงเท่านั้นไม่เพียงพอ แต่ตอ้ งสร้างแรงบันดาลใจผลักดันให้ไปสู่ ความสาเร็ จที่สูงกว่าเสมอ เป็ นการแข่งขันเพื่อเข้าใจตนเอง มองเห็นระดับและตาแหน่ง ความสามารถของตนเอง แต่ไม่เป็ นการแข่งขันที่ทาร้ายตนเองหรื อคู่แข่ง เป็ นการแข่งขันเพื่อ ความเป็ นเลิศเพื่อให้เห็นศักยภาพที่แท้จริ งของตน เพื่อนาไปสู่ ความร่ วมมือกันต่อไป สังคม สมัยใหม่ความเร็ วและความเป็ นเลิศเป็ นจุดสาคัญ จะรู ้ถึงความเร็ วและความเป็ นเลิศของตนได้ก็ ต่อเมื่อได้ลงสู่ สนามแข่งขันเท่านั้น 5. Networking มีความสามารถในการสร้างเครื อข่ายทั้งเครื อข่ายครู มืออาชีพด้วยกัน เครื อข่ายทาง สังคม เครื อข่ายนักเรี ยน มีทกั ษะในการจูงใจให้ผคู ้ นเข้ามาร่ วมมือกันสร้างสรรค์สิ่งดีงามให้กบั วงการศึกษา เป็ นเครื อข่ายการเรี ยนรู ้ เครื อข่ายการจัดการเรี ยนรู ้อย่างอย่างสรรค์ ใช้เครื อข่ายใน การนาเสนอความคิดสร้างสรรค์ ผลงานทางวิชาการ ผลงานสิ่ งประดิษฐ์ นวัตกรรมด้านต่าง ๆ และใช้เป็ นแหล่งเรี ยนรู ้ออนไลน์สาหรับครู นักเรี ยน ผูป้ กครอง และผูส้ นใจทัว่ ไป 6. Patriotism ครู พึงเป็ นต้นแบบในการรักชาติ กตัญญูรู้คุณต่อแผ่นดินเกิด และมุ่งมัน่ เพื่อ สร้างสรรค์พฒั นาแผ่นดินเกิดให้อยูเ่ ย็นเป็ นสุ ขโดยถ้วนหน้า แบบอย่างเช่นนี้จะทาให้ผเู ้ รี ยน คิดถึงการคิดสร้างสรรค์ต่อยอดภูมิปัญญาไทยให้เป็ นอัตลักษณ์ของไทย การเรี ยนรู ้องค์ความรู ้ ภูมิปัญญาของนานาชาติมีเป้ าหมายชัดเจนคือเพื่อนามาพัฒนาประเทศชาติและสังคมไทย ไม่ เกิดการสมองไหลสู ญเสี ยคนดีคนเก่งของไทยให้กบั ต่างชาติ หรื อการไปทางานกับต่างชาติ เพื่อให้ตนเองร่ ารวยบนฐานการสู ญเสี ยเงินตราและเสี ยดุ ลทางการค้าหรื อเศรษฐกิจให้กบั ต่างชาติ การพัฒนาครู ตน้ แบบ 4.0 เป็ นเรื่ องที่มีความจาเป็ นอย่างมาก เพราะนี่ คือเส้นทางที่จะทาให้ครู ไทยที่ สังคมแต่เดิมมักเรี ยกว่าเป็ นเหมือนเรื อจ้าง ครู ไทยที่มีภาพของความยากจนทางเศรษฐกิจ มีนยั ว่ายากจนทาง วิชาการเพราะไม่สามารถใช้ความรู ้ ที่เรี ยนมานาพาตนเองให้หลุ ดพ้นจากหนี้ สินได้ เพื่อสร้ างและเรี ยกคื น เกี ยรติและศักดิ์ ศรี ที่เคยมีและเคยได้รับการยอมรับกลับมา ครู ตอ้ งเป็ นต้นแบบของคนเก่ง เพราะครู เป็ นคน เก่งเป็ นที่ยอมรับกันอยูแ่ ล้ว ครู ตอ้ งอยูเ่ ป็ นส่ วนหนึ่ งที่ช่วยเหลือพัฒนาสังคมอย่างเป็ นผูน้ าทางสังคม ไม่ใช่ เป็ นภาระของสังคมที่เรี ยกร้องให้รัฐบาลชดใช้หนี้ สิน ครู ตอ้ งยืนอยูแ่ นวหน้าของสังคมที่ผา่ นการแข่งขันใน สนามต่าง ๆ ทาให้มองเห็ นคุ ณค่าของการแข่งขันและความสาคัญของการเอาชนะใจตนเองและการชนะ คู่แข่งอย่างเป็ นมิ ตรภาพ ท าให้การแข่งขันเป็ นการเพิ่ มศักยภาพยกระดับ ความส าเร็ จของตนเองและของ สังคม ครู ต้องกล้าที่ จะคิ ดริ เริ่ ม สร้ างสรรค์ กล้าที่ จะเป็ นแบบอย่างในการนาความเก่ งความรู ้ ท างวิช าการ ประสานกับความตระหนักในสังคมมาคิดสร้างสรรค์สิ่งดีงามให้กบั สังคม และสร้างเป็ นเครื อข่ายช่วยเหลือ

____________________________CES Journal 62 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ซึ่ งกันและกันในหมู่ครู ครู กบั นักเรี ยน ครู กบั ผูป้ กครอง และครู กบั สังคมทัว่ ไป และประการสุ ดท้าย ครู ตอ้ ง รักชุ มชน สังคม และประเทศไทย เป็ นแบบอย่างของความรักชาติที่หมายถึ งความรักความปราถนาดี ที่มุ่ง ต้องการให้ทุ กคนอยู่ดีมีสุ ข การเรี ยนรู ้ เพื่อพัฒ นาชุ ม ชนและสั งคมคื อการตอบแทนคุ ณแผ่นดิ นเกิ ดอย่าง แท้จริ ง 4. การสร้ างและการพัฒนาครู ต้นแบบ 4.0 โรงเรียนเอกชน คาถามเบื้องต้นคือ ทาไมต้องสร้างครู ตน้ แบบ 4.0 โรงเรี ยนเอกชน ทาไมไม่สร้างครู ตน้ แบบเช่นนี้ ให้ ก ับ ประเทศด้วยข้อจากัดหลายอย่าง ตั้งแต่ แนวคิ ดเรื่ องการผลิ ต ครู ที่ ส ถาบัน การศึ ก ษาที่ ส ร้ างครู ไ ม่ สามารถได้คนเก่ งมาเรี ยนได้ ปั ญหาคุ ณภาพของอาจารย์และสถาบันที่ผลิ ตครู ระบบการคัดเลื อกครู เข้าสู่ โรงเรี ยน และระบบการสร้างความพร้อมให้กบั ครู ใหม่ เป็ นต้น18 ความแตกต่างด้านพื้นที่ของโรงเรี ยนที่อยูใ่ นเมืองและในชนบททาให้การสร้างครู ตน้ แบบ 4.0 ทาได้ ยากก็เป็ นอีกเหตุผลหนึ่ งที่ครู ในโรงเรี ยนของรัฐมีขอ้ จากัดเพราะการเปลี่ยนแปลงหลายอย่างยังไม่ได้เกิดขึ้น โดยเฉพาะในชุ มชนที่ห่างไกล ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ วและรุ นแรงยังไปไม่ถึงหรื อผล สะเทือนยังน้อยมาก ตรงกันข้าม โรงเรี ยนในเมืองล้วนรับรู ้และได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ ได้ชดั เจนมากกว่า โรงเรี ย นเอกชนมี ไ ม่ ม ากนัก และส่ วนใหญ่ ต้ งั อยู่ในเมื อ งตั้ง แต่ ร ะดับ เมื อ งเล็ ก ไปถึ ง เมื อ งใหญ่ ปั จจุบนั จะเห็นความได้เปรี ยบในเชิ งการศึกษาของโรงเรี ยนเอกชนเหนื อโรงเรี ยนของรัฐบาลในหลายแง่มุม ดังนี้ 1. นัก เรี ย นโรงเรี ย นเอกชนมาจากครอบครั วชนชั้น กลางหรื อ ครอบครั วที่ โดยเฉลี่ ย มี ฐานะดี สามารถจ่ายค่าเล่าเรี ยนที่เป็ นส่ วนต่างเพิม่ เติมให้กบั โรงเรี ยนเอกชนได้ 2. นักเรี ยนโรงเรี ยนเอกชนส่ วนใหญ่มีความพร้อมเนื่ องจากฐานะทางบ้านค่อนข้างดี สามารถซื้ อ สื่ อการเรี ยนการสอนสมัยใหญ่ได้ 3. โรงเรี ยนมักตั้งอยู่ในชุ มชนเมื องที่ มีสาธารณู ปโภคพื้นฐานที่ ดี รองรับการศึ กษาสมัยใหญ่ได้ ดีกว่า ดูรายละเอียดเพิม่ เติมได้ใน ไพฑูรย์ สิ นลารัตน์ และนักรบ หมื่นลี้. (บรรณาธิการ). ครุศึกษาและการพัฒนาวิชาชีพครู . ศูนย์ตาราและเอกสารทางวิชาการ วิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์, 2559.

18

____________________________CES Journal 63 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

4. ครู นั ก เรี ย น และผู ้ป กครอง โดยเฉพาะอย่า งยิ่ ง ผู ้บ ริ ห ารโรงเรี ย นตระหนั ก และมองเห็ น ความสาคัญของการศึกษาเพื่อให้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงของสังคม ของประเทศ และของโลก 5. โรงเรี ยนมีโอกาสในการคัดเลื อกครู คนเก่งที่ มีคุณสมบัติพอที่จะพัฒนาเป็ นครู ตน้ แบบ 4.0 ได้ มากกว่าและดีกว่าโรงเรี ยนของรัฐโดยทัว่ ไป และระบบการบริ หารจัดการของโรงเรี ยนเอกชน เอื้อต่อการผลักดันสนับสนุ นได้ดีกว่า เพราะมีผลต่อการดึ งดูดผูป้ กครองให้ส่งลู กหลานให้เข้า เรี ยนในโรงเรี ยนที่มีครู เด่นครู ดี ลักษณะเช่ นนี้ เห็ นได้จากการคัดเลื อกครู ของโรงเรี ยนกาเนิ ดวิทย์ โรงเรี ยนเอกชนแห่ งใหม่ล่าสุ ด ของประเทศไทยที่มีเกณฑ์การคัดเลือกครู ที่มีศกั ยภาพสู ง โดยดูจากผลการเรี ยนที่ตอ้ งอยูใ่ นระดับเกียรตินิยม สาเร็ จการศึ กษาอย่างน้อยปริ ญญาโท และถ้าเป็ นไปได้จะคัดเลื อกครู ที่ มีวุฒิ ก ารศึกษาระดับปริ ญญาเอก โดยเฉพาะอย่างยิง่ ครู ที่ได้ผา่ นการศึกษาหลักสู ตรหลังปริ ญญาเอกจะได้รับการพิจารณาเป็ นพิเศษ ผลการคัดเลื อกครู เช่ นนี้ ทาให้ครู แต่ละคนมี ความมัน่ ใจในตนเอง กล้าคิ ดกล้าแสดงออก และต่าง เชื่ อมัน่ ในอุดมการณ์ ของโรงเรี ยนที่ตอ้ งการคนเก่งคนดี เพื่อออกไปสร้ างสรรค์สิ่งดี เพื่อพัฒนาประเทศด้วย ฐานความคิดทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรี ยนส่ งเสริ มการพัฒนาครู ดว้ ยการส่ งไปแลกเปลี่ยนเรี ยนรู ้ทางวิชาการหรื อไปสอนในโรงเรี ยน นานาชาติ ที่ เป็ นโรงเรี ย นชั้น น าด้า นวิท ยาศาสตร์ และเทคโนโลยีท้ งั ในสหรั ฐ อเมริ ก า เกาหลี สิ ง คโปร์ นิวซีแลนด์ และเนเธอร์ แลนด์ เป็ นต้น และสนับสนุนให้ครู ทุกคนเข้าศึกษาต่อด้านวิชาชี พครู เพื่อให้ได้เรี ยนรู ้ ศาสตร์ ของการศึกษา การจัดการศึกษา การวัดประเมินผล และศาสตร์ ของการเป็ นครู ที่ดี เพื่อเติมเต็มความ เป็ นครู มืออาชีพ คุณลักษณะของการเป็ นครู ตน้ แบบ 4.0 ทั้ง 6 ประการข้างต้นได้พิสูจน์ให้เห็นได้วา่ นี่ คือครู ที่ผเู ้ รี ยน มีความมัน่ ใจและภาคภูมิใจที่มีครู ตน้ แบบเช่นนี้ ผูป้ กครองทุกคนเชื่อมัน่ ในคุณภาพและอุดมการณ์ของครู ผู ้ เยีย่ มชมโรงเรี ยนต่างปรารถนาที่จะพบปะพูดคุยกับครู ตน้ แบบ 4.0 ของโรงเรี ยนด้วยความชื่นชม และผลงาน ของนักเรี ยนที่ได้เหรี ยญรางวัลชนะเลิ ศทั้งในระดับภาค ระดับประเทศ และระดับนานาชาติได้เป็ นเครื่ อง พิสูจน์ให้เห็นอย่างเด่นชัดถึงความสาเร็ จและการเป็ นครู ตน้ แบบ 4.0 ได้อย่างแท้จริ ง 5. สรุ ป การสร้างและพัฒนาครู ตน้ แบบ 4.0 คือคาตอบของสังคมไทยท่ามกลางการเปลี่ ยนแปลงประเทศ ไปสู่ ประเทศไทย 4.0 สิ่ งนี้ สามารถเกิดขึ้นได้ในโรงเรี ยนเอกชนในลักษณะของโรงเรี ยนนาร่ องที่จะนาไปสู่

____________________________CES Journal 64 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

การเปลี่ยนแปลงระบบการศึกษาและวัฒนธรรมทางการศึกษาของไทยในระยะยาว การสร้างและการพัฒนา ครู ตน้ แบบ 4.0 เกิ ดขึ้นได้โดยไม่ตอ้ งการล้างระบบการศึกษาไทยใหม่ ไม่ตอ้ งรอการปฏิ รูปการศึกษาที่เกิ ด ขึ้นมาอย่างน้องสองทศวรรษแต่ไม่ได้ทาให้คุณภาพและระดับการศึกษาของไทยดี ข้ ึนแต่อย่างใด แต่หาก เกิดผลในทางตรงกันข้าม การที่ จะสร้ างสิ่ งใหม่ ให้เกิ ดขึ้ นได้ตอ้ งผ่านการปรั บ เปลี่ ยนกระบวนทัศน์ท างการศึ กษาและการ ปกครองของไทยใหม่ โรงเรี ยนเอกชนดาเนิ นการเรื่ องนี้ ได้เพราะอยู่นอกกรอบการบริ หารจัดการของรัฐ กล่าวคือ โรงเรี ยนเอกชนมีอานาจค่อนข้างเบ็ดเสร็ จในการบริ หารจัดการคัดเลือกบุคลากรครู เข้ามา มีอานาจ ในการพัฒ นาครู ใ ห้ เป็ นไปตามอุ ด มการณ์ ข องโรงเรี ย น มี ผู อ้ านวยการที่ มี วิ สั ย ทัศ น์ มุ่ ง มั่น ท างานเพื่ อ ประเทศชาติ และลงรายละเอียดของการบริ หารจัดการเพื่อสร้างครู ตน้ แบบ 4.0 ลักษณะการบริ หารจัดการ ด้านบุคลากรครู ที่คล่องตัวเช่นนี้คือกุญแจสาคัญ น่ าเสี ยดายว่าผูบ้ ริ หารของโรงเรี ยนของรัฐมีอานาจทุ กอย่างที่ จะดาเนิ นการได้ แต่ขาดกุญแจดอกนี้ ที่จะไข ไปสู่ ความเป็ นเลิศทางวิชาการ ประสานสังคม สร้างอุดมการณ์เพื่อชาติ บูรณาการสร้างสรรค์งานวิชาการเพื่อ สังคม การกระจายอานาจทางการศึกษาอาจเป็ นคาตอบสุ ดท้ายของการสร้างครู ตน้ แบบ 4.0 สาหรับประเทศ ไทยก็เป็ นได้.

____________________________CES Journal 65 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เอกสารอ้างอิง 1 ข้อเขียนนี้ เป็ นส่ วนหนึ่งของการเรี ยนวิชา TP 501 Teaching Profession การประกอบวิชาชีพครู หลักสู ตร ประกาศนียบัตรบัณฑิตวิชาชี พครู วิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุ รกิจบัณฑิตย์ 2 ดู เพิ่มเติมใน ไพฑู รย์ สิ นลารัตน์ และนักรบ หมื่นลี้ . (บรรณาธิ การ). ครุ ศึกษาและการพัฒนาวิชาชี พครู . ศูนย์ตาราและเอกสารทางวิชาการ วิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุ รกิจบัณฑิตย์, 2559.

3 ดูเพิ่มเติมใน Gifted Education in Asia, edited by David Yun Dai and Ching Chih Kuo, (2016).

4 ดู สานักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ. ครู ต้นแบบ ปี 2544.(2545).

5 อ้างแล้ว, หน้า 1.

6 แหล่งที่มา http://www.vcharkarn.com/vcafe/89883 ค้นเมื่อ 18 สิ งหาคม 2559.

7 บุญยืน ทูปแป้น. “ครู ตน้ แบบในอุดมคติ”, แหล่งที่มา http://203.172.131.101/pr/boony. ค้นเมื่อ 18 สิ งหาคม 2559.

8 อ้างแล้ว จาก แหล่งที่มา http://www.vcharkarn.com/vcafe/89883 ค้นเมื่อ 18 สิ งหาคม 2559.

9 บุญยืน ทูปแป้น, อ้างแล้ว.

10 คานิยามและแนวปฏิบตั ิที่ใกล้เคียงกันแต่เป็ นของต่างประเทศ ดู Barnett Berry and Ann Bird, and Alan Wieder. Teacherprenuers: innovative teachers who lead but don’t leave. San Francisco: Jossey-Bass.

11 รายงานผลการเข้าร่ วมสัมมนาทางวิชาการ เรื่ อง ขอบแดนใหม่แห่งการเรี ยนรู ้ : การศึกษาระบบ 4.0 (New Frontier of Learning : Education 4.0) http://www.stou.ac.th/Schools/sst/main/KM/KM%20Post/57/edu4.0.pdf ค้นเมื่อ 20 สิ งหาคม 2559 12 ดูเรื่ องนี้ เพิ่มเติมใน อาชี พที่จะหายไปในอนาคต https://www.marketingoops.com/exclusive/professionaldevelopment/15-jobs-that-are-quickly-disappearing/ และ 10 อาชีพที่จะฮิตในอนาคต และ 10 อาชีพที่จะดับ http://www.unigang.com/Article/1933#BeAJ7Aj7P8zRc7FZ.99 ค้นเมื่อ 20 สิ งหาคม 2559 13 ดูเพิม่ เติมใน http://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/637748#sthash.ajR1Nwpy.dpuf ค้นเมื่อ 20 สิ งหาคม 2559 14 รายงานผลการเข้าร่ วมสัมมนาทางวิชาการ เรื่ อง ขอบแดนใหม่แห่งการเรี ยนรู ้ : การศึกษาระบบ 4.0 (New Frontier of Learning : Education 4.0) จาก http://www.stou.ac.th/Schools/sst/main/KM/KM%20Post/57/edu4.0.pdf ค้นเมื่อ 20 สิ งหาคม 2559.

15 อ้างแล้ว.

16 ดูรายละเอียดใน ไพฑูรย์ สิ นลารัตน์และคณะ. สั ตตลักษณ์ ของครู ผ้ นู า. กรุ งเทพฯ: วิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุ รกิจบัณฑิตย์, 2557.

17 ดูรายละเอียดได้ใน ไพฑูรย์ สิ นลารัตน์. คิดเพื่อครู คาบรรยายระหว่ างดารงตาแหน่ งประธานกรรมการคุรุ สภา. กรุ งเทพฯ: สานักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2559”

____________________________CES Journal 66 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3 18

ดูรายละเอียดเพิม่ เติมได้ใน ไพฑูรย์ สิ นลารัตน์ และนักรบ หมื่นลี้. (บรรณาธิ การ). ครุ ศึกษาและการ พัฒนาวิชาชี พครู . ศูนย์ตาราและเอกสารทางวิชาการ วิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุ รกิจบัณฑิตย์, 2559. .

____________________________CES Journal 67 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

จรรยาบรรณและมาตรฐานวิชาชีพครู : บทพินิจจากวรรณกรรมไทย

ธิติภัทร จรู ญชั ยกุลเจริ ญ*

*อาจารย์ประจาโรงเรี ยนกาเนิดวิทย์ จังหวัดระยอง

บทคัดย่อ

____________________________CES Journal 68 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

บทนา ครู เป็ นอาชี พสาคัญของสังคมไทยที่ มีบทบาทอย่างโดดเด่ นในการพัฒนาบุ คคลด้านวิชาการและ คุณธรรม ครู จึงเป็ นเสมือนเข็มทิศชี้ ความเป็ นไปของสังคมในระดับพื้นฐาน กล่าวคือ หากครู พฒั นาวิชาการ และคุณธรรมของศิษย์ไปในทางที่ดี ย่อมได้พลเมืองที่สร้างประโยชน์และยังความสงบสุ ขแก่สังคม ในทาง ตรงข้าม หากครู พฒั นาวิชาการและคุณธรรมของศิษย์ไปในทางที่ไม่ค่อยดีนกั ย่อมได้พลเมืองที่ไม่อาจสร้าง ประโยชน์แก่สังคมอย่างเต็มที่และอาจยังความเสื่ อมทรามสู่ สังคมได้ การพัฒนาและรักษามาตรฐานทางวิชาการและคุ ณธรรมครู นบั เป็ นเรื่ องสาคัญยิ่งที่ จะช่ วยให้ครู มี คุ ณภาพ ส่ งผลทางตรงต่อการพัฒนาศิ ษย์ให้มีประสิ ทธิ ภาพและประสิ ทธิ ผลต่อไป คุ รุสภาซึ่ งเป็ นองค์กร วิชาชี พครู ของไทยจึงได้วางจรรยาบรรณและมาตรฐานวิชาชี พ ครู ไว้เพื่ อให้ครู ได้ใช้เป็ นแนวทางในการ ปฏิบตั ิตนต่อไป เมื่อพิจารณาจรรยาบรรณและมาตรฐานวิชาชี พครู แล้วจะพบว่า เหล่านี้ เป็ นบทบัญญัติหรื อ กฎเกณฑ์สาหรับครู หากยังขาดเนื้ อหาหรื อตัวอย่างสนับสนุ นเพื่อให้ครู ได้เห็นอย่างชัดแจ้ง รวมไปถึงสร้าง แรงบันดาลใจแก่ครู เนื้ อหาหรื อตัวอย่างสนับสนุ นเหล่านั้นอาจเป็ นสารคดีชีวประวัติของครู ผเู ้ ป็ นแบบอย่าง และวรรณกรรมที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับครู เรื่ องต่างๆ วรรณกรรมเป็ นงานสร้ างสรรค์ที่ เกิ ดจากจิ น ตนาการ อุ ดมการณ์ ค่ านิ ยม และความรู ้ สึ ก นึ ก คิ ด ถ่ายทอดด้วยชั้นเชิ งทางวรรณศิลป์ รู ปแบบต่างๆ วรรณกรรมจึงมีอิทธิ พลต่อผูเ้ สพในแง่ความคิดและอารมณ์ สะเทือนใจอยูม่ าก อาจผูส้ ร้างสรรค์วรรณกรรมมีความคิดที่แหลมคมและมีช้ นั เชิ งวรรณศิลป์ ที่ประณี ตย่อม สามารถส่ งทอดความคิดได้อย่างมีพลัง เมื่อผูเ้ สพได้รับแนวความคิดจากผูส้ ร้ างสรรค์แล้ว อาจส่ งผลต่อวิธี คิดของผูเ้ สพภายหน้ารวมไปถึงความเปลี่ยนแปลงของแบบแผนพฤติกรรมด้วย หากผูเ้ สพงานมีปริ มาณมาก ก็ยอ่ มส่ งผลต่อควมเปลี่ยนแปลงในระดับสังคมต่อไป บทความนี้ มี ว ตั ถุ ป ระสงค์ พิ จ ารณางานวรรณกรรมที่ มี เนื้ อ หาเกี่ ย วกับ ครู ว่า มี ล ัก ษณะสอดคล้อ งกับ จรรยาบรรณและมาตรฐานวิชาชี พครู มากน้อยเพียงใด งานวรรณกรรมที่นามาศึกษามีท้ งั บทกวีและนวนิยาย ซึ่ งผูป้ ระพันธ์เป็ นนักการศึกษา นักคิด และนักเขียนคนสาคัญของไทย การพิจารณางานวรรณกรรมเหล่านี้ จะช่ วยให้เห็นตัวอย่างที่ชดั เจนที่สัมพันธ์กบั จรรยาบรรณและมาตรฐานวิชาชี พครู ตลอดจนส่ งเสริ มให้เห็ น ความสาคัญของวรรณกรรมในฐานะเครื่ องมือสื่ อสารความคิดและสร้างแรงบันดาลใจต่อวิชาชีพครู ต่อไป

____________________________CES Journal 69 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

๑. คุณสมบัติและคุณลักษณะของครู ในวรรณกรรมไทย คุ ณ สมบัติ ข องครู พิ จารณาได้ตามมาตรฐานวิช าชี พ ครู ซ่ ึ งได้ก าหนดมาตรฐานด้านความรู ้ แ ละ ประสบการณ์ วิชาชี พไว้ว่า จะต้องเป็ นผูม้ ี วุฒิปริ ญญาตรี และผ่านการปฏิ บตั ิ การสอนในสถานศึกษา ส่ วน คุณลักษณะของครู พิจารณาได้จากจรรยาบรรณครู ซ่ ึ งได้กาหนดเป็ นจรรยาบรรณต่อตนเอง จรรยาบรรณต่อ วิชาชี พ และจรรยาบรรณต่อผูร้ ่ วมประกอบวิชาชี พ จรรยาบรรณต่อตนเองของครู ระบุไว้วา่ “ต้ องมีวินัยใน ตนเอง พั ฒนาตนเองด้ านวิ ช าชี พ บุ คลิ ก ภาพ และวิ สัยทั ศน์ ให้ ทั นต่ อการพั ฒนาทางวิ ทยาการ เศรษฐกิ จ สั ง คม และการเมื อ งอยู่เสมอ” จรรยาบรรณต่ อ วิ ช าชี พ ครู ร ะบุ ไ ว้ว่ า “ต้ อ งรั ก ศรั ท ธา ซื่ อสั ต ย์ สุ จ ริ ต รั บ ผิ ดชอบต่ อวิ ช าชี พ และเป็ นสมาชิ กที่ ดีขององค์ ก รวิ ชาชี พ ” จรรยาบรรณทั้ง ๒ ส่ วนนี้ ได้นาไปอยู่ใน มาตรฐานวิช าชี พ ครู ด้านการปฏิ บ ัติตนด้วย ส่ วนจรรยาบรรณต่ อผูร้ ่ วมประกอบวิช าชี พ ระบุ ไว้ว่า “พึ ง ช่ วยเหลือเกือ้ กูลซึ่ งกันและกันอย่ างสร้ างสรรค์ โดยยึดมัน่ ในระบบคุณธรรม สร้ างความสามัคคีในหมู่คณะ” สอดคล้องกับมาตรฐานวิชาชี พครู ดา้ นการปฏิบตั ิงานในมาตรฐานที่ ๙ ร่ วมมือกับผูอ้ ื่นในสถานศึกษาอย่าง สร้างสรรค์ นวนิ ยายเรื่ อง ครู บ้านนอก (๒๕๓๘) ของคาหมาน คนไค19 เป็ นวรรณกรรมที่แสดงคุณสมบัติและ คุณลักษณะของครู ตามจรรยาบรรณและมาตรฐานวิชาชี พครู อย่างเด่ นชัด คาหมานถ่ ายทอดเรื่ องราวของ “ครู ปิ ยะ” บัณ ฑิ ตจากวิท ยาลัย ครู พ ระนครผูม้ ี ค วามมุ่ งมัน่ ประกอบอาชี พ ครู ในบ้านเกิ ดของตน ครู ปิ ยะ พยายามขวนขวายหาความรู ้อยูส่ ม่าเสมอจากเพื่อนครู ดว้ ยกันและศึกษานิ เทศก์ สร้างความร่ วมมือกับเพื่อน ครู ในการพัฒนาวิชาชี พ ครู ปรับปรุ งการเรี ยนการสอนให้เหมาะสมต่อผูเ้ รี ยนและข้อจากัดของท้องถิ่ นและ จานวนบุคลากร รวมทั้งคานึ งถึงความเหมาะสมของสถานการณ์ท้ งั ในปั จจุบนั และคาดการณ์ถึงอนาคตด้วย นอกจากนี้ ครู ปิยะยังเป็ นผูท้ ี่รัก ศรัทธา ซื่ อสัตย์สุจริ ต และรับผิดชอบต่อวิชาชี พอย่างยิ่งจนถึ งวาระสุ ดท้าย ของชี วิต นับเป็ นตัวอย่างที่ดีของผูท้ ี่ได้ชื่อว่าเป็ นครู และเป็ นสมาชิ กที่ดีขององค์กรวิชาชี พครู นวนิ ยาย ครู บ้ านนอก จึงเป็ นวรรณกรรมชิ้ นสาคัญที่แสดงตัวอย่างที่ดีของครู ผมู ้ ีคุณสมบัติและคุ ณลักษณะเป็ นไปตาม จรรยาบรรณและมาตรฐานวิชาชีพครู เมื่อพิจารณาคุณสมบัติและคุณลักษณะของครู จะพบว่า วรรณกรรมที่มีเนื้ อหาเกี่ยวกับครู ส่วนใหญ่ เน้นบทบาท “ความเป็ นครู ” ที่ มาจากความประพฤติ ปฏิ บตั ิ ตนมากกว่ามาตรฐานวิชาชี พ ที่ กาหนดไว้เป็ น คาหมาน คนไค เป็ นนามปากกาของสมพงษ์ พละสูรย์ (พ.ศ. ๒๔๘๐ - ) เป็ นครู ประชาบาลและศึกษานิ เทศก์ที่มีผลงานทั้ง บทความ สารคดี และนวนิยาย ผลงานชิ้นสาคัญ ได้แก่ ครู บา้ นนอก (๒๕๒๑) นวนิ ยายเรื่ องนี้ ได้รับตีพิมพ์เป็ นภาษาอังกฤษ และภาษาญี่ปุ่น บทประพันธ์ได้นาไปสร้างภาพยนตร์เรื่ อง ครู บา้ นนอก เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๒๑ ซึ่งประสบความสาเร็ จอย่างยิง่ 19

____________________________CES Journal 70 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

มาตรฐานด้านความรู ้ และประสบการณ์ วิชาชี พ หรื ออาจกล่ าวได้ว่าวรรณกรรมเน้นจรรยาบรรณด้านต่ อ ตนเองและจรรยาบรรณต่ อ วิช าชี พ ครู เป็ นส าคัญ ดัง จะเห็ น ได้จากบทกวีชิ้ น ส าคัญ ของเนาวรั ต น์ พงษ์ ไพบูลย์20 เรื่ อง ใครคือครู (๒๕๒๓: ๔๗) ความว่า ใครคือครู ครู คือใคร ในวันนี ้ ใช่ อยู่ที่เรี ยกว่ า ครู อาจารย์

ใช่ อยู่ที่ปริ ญญามหาศาล ใช่ อยู่นานสอนนานในโรงเรี ยน ...

ครู จึงเป็ นนักสร้ างผู้ใหญ่ ยิ่ง สร้ างคนให้ ได้ เป็ นตัวของตัวเอง

สร้ างคนจริ งสร้ างคนกล้ าสร้ างคนเก่ ง ขอมอบเพลงนีม้ าบูชาครู

เนาวรัตน์เน้นให้เห็ นภารกิจของครู ให้ฐานะ “นักสร้างผูใ้ หญ่ยิ่ง” มากกว่าการให้ความสาคัญแก่ครู ที่วดั จาก “ปริ ญญามหาศาล” หรื อ “อยู่นานสอนนานในโรงเรี ยน” จะเห็ นว่า ความเป็ นครู เน้นที่ ความสามารถและ ประสบการณ์ที่สั่งสมไว้ เมื่อพิจารณาถึงบทไหว้ครู ในสมัยก่อนซึ่ งระบบการศึกษายังมิได้เป็ นเช่นปั จจุบนั จะ พบว่าความรู ้ความสามารถเชิ งทักษะเฉพาะด้านต่างๆ เป็ นคุณลักษณะสาคัญของครู ตัวอย่าง “สิ บนิ้วประนม เหนื อเกศ ไหว้ครู วิเศษทั้งน้อยใหญ่ อุปัชฌาย์อาจารย์จาไว้ ที่ ในจิตต์มนั่ กตัญญู ครู เลขอักษรอนุ สาสน์ ครู เพลงพิณพาทย์เพราะหู ครู โขนครู ละคอนฟ้อนดู ดูหดั ท่วงทีกระบี่กระบอง ครู หดั อาวุธยุทธยา ครู วชิ าเชิงช่าง ทั้งผอง ครู ดีมีจิตต์คิดปอง ครู ของข้าเจ้าทั้งปวง ...” (กรมมหาดเล็กหลวง, ๒๔๖๘: ๑๖-๑๗) ความรู ้ความคิด จากบทไหว้ครู ขา้ งต้นนั้นสามารถอธิ บายขยายความคุณลักษณะของครู ให้ลึกซึ้ งขึ้นได้ นอกจากนั้น ด้านจรรยาบรรณต่อผูร้ ่ วมประกอบวิชาชี พ ยังปรากฏบทกวีบางเรื่ องที่แสดงการสร้าง ความร่ วมมือกันของผูป้ ระกอบวิชาชี พครู ในลักษณะของการสร้ างอุ ดมการณ์ ร่วมกัน อุชเชนี 21 (๒๕๔๔: ๑๘๓) สร้างสรรค์บทกวีเรื่ อง ชวาล ไว้ดงั นี้ วะวาววับระยับพราวกว่ าดาวดวง เปลวทองปลัง่ ตั้งตรงยืนยงหยัด เฝ้าสาดแสงแรงเรื องเลื่องละลิบ

พร่ างตระการพรายก่ องส่ องทางสรวง ราวรั ตน์ ร่วงพรั่ งพร้ อยร้ อยระยิบ วายุพัดมิไหววาบราบกะปริ บ นับสิ บสิ บร้ อยเรี ยงเคียงตระกล

เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ (พ.ศ. ๒๔๘๓ - ) เป็ นนักเขียนซึ่งได้รับรางวัลวรรณกรรมสร้างสรรค์ยอดเยีย่ มแห่งอาเซียน (S.E.A. Write) พ.ศ. ๒๕๒๓ และเป็ นศิ ลปิ นแห่ งชาติ สาขาวรรณศิ ลป์ พ.ศ. ๒๕๓๖ ผลงานสาคัญ ได้แก่ เพียงความเคลื่อนไหว ชักม้าชมเมือง ตากรุ ้งเรื องโพยม 21 อุชเชนี เป็ นนามปากกาของประคิ ณ ชุ มสาย ณ อยุธยา (พ.ศ. ๒๔๖๒ - ๒๕๕๙) เป็ นอดี ต อาจารย์คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และเป็ นศิลปิ นแห่ งชาติ สาขาวรรณศิลป์ พ.ศ. ๒๕๓๖ ผลงานสาคัญ ได้แก่ ขอบฟ้าขลิบทอง และ หิ่ งห้อย (งานแปลบทกวีของรพินทรนาถ ฐากูร นักปราชญ์คนสาคัญของอินเดีย) 20

____________________________CES Journal 71 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ใครคือผู้ชูวิญญาณชวาลนี ้ พลังจิ ตสนิทแจ้ งเป็ นแรงดล เหมือนเพลงพิณริ นเหยาะไพเราะเหลือ เหมือนสายลมพรมฉา่ ร่าร้ อนราน ‘ถึงแสงน้ อยร่ อยแรงมิแจ้ งเจิด ชวาลโชติโรจนหล้ ากว่ าชีพวาย

ก็น้องพี่เราผองท่ องสถล ความมืดมนมากหลายมลายลาญ เหมือนขลุ่ยเครื อครวญใจเยื่อใยสมาน เหมือนสายธารกล่ อมสุดสมุทรทราย ใช่ จักเริ ดร้ างลับ’ ดับตัวหาย วิญญาณหลายล่ องรื ้นชื่ นชวาล

บทกวีของอุชเชนีใช้ดวงชวาลหรื อดวงไฟเป็ นสัญลักษณ์แทนครู อุชเชนีเปรี ยบครู เป็ นดวงไฟน้อยๆ ที่หากพี่ น้องร่ วมวิชาชี พรวมตัวร่ วมมือกันมากขึ้นก็จะกลายเป็ นดวงไฟใหญ่ที่จะขจัดความมืดมนอันหมายถึงความ ไม่รู้และเลวร้ายได้ ๒. หน้ าทีข่ องครู ต่อศิษย์ ในวรรณกรรมไทย หน้าที่ของครู ต่อศิษย์ถือเป็ นเรื่ องหลักและสาคัญที่สุดของวิชาชี พครู ดงั ปรากฏในจรรยาบรรณครู ซ่ ึ ง ได้กาหนดเป็ นจรรยาบรรณต่อผูร้ ับบริ การ (คือ ศิษย์) ไว้ดงั นี้ (๑) (๒) (๓) (๔) (๕)

ต้องรัก เมตตา เอาใจใส่ ช่วยเหลือ ส่ งเสริ ม ให้กาลังใจศิษย์ และผูร้ ับบริ การ ตามบทบาทหน้าที่ โดยเสมอหน้า ต้องส่ งเสริ มให้เกิ ดการเรี ยนรู ้ ทักษะ และนิ สัยที่ ถูกต้องดี งามแก่ ศิษย์ และผูร้ ับบริ การ ตาม บทบาทหน้าที่อย่างเต็มความสามารถ ด้วยความบริ สุทธิ์ใจ ต้องประพฤติปฏิบตั ิตนเป็ นแบบอย่างที่ดี ทั้งทางกาย วาจา และจิตใจ ต้องไม่กระทาตนเป็ นปฏิปักษ์ต่อความเจริ ญทางกาย สติปัญญา จิ ตใจ อารมณ์ และสังคมของ ศิษย์ และผูร้ ับบริ การ ต้องให้บริ การด้วยความจริ งใจและเสมอภาค โดยไม่เรี ยกรับหรื อยอมรับผลประโยชน์จากการ ใช้ตาแหน่งหน้าที่โดยมิชอบ

มาตรฐานวิชาชี พครู ดา้ นการปฏิบตั ิตนได้ดาเนินลักษณะหน้าที่ของครู ต่อศิษย์ตามอย่างจรรยาบรรณ ต่อผูร้ ับบริ การทั้ง ๕ ข้อ นอกจากนี้ ยังมีมาตรฐานวิชาชี พครู ดา้ นการปฏิบตั ิงานซึ่ งคุรุสภากาหนดไว้อีก ๑๒ เกณฑ์มาตรฐาน หน้าที่ของครู ต่อศิษย์กาหนดไว้ถึง ๙ มาตรฐาน ได้แก่ มาตรฐานที่ ๑ ถึงมาตรฐานที่ ๙ และ มาตรฐานที่ ๑๒ มีรายละเอียดดังนี้ มาตรฐานที่ ๑ มาตรฐานที่ ๒ มาตรฐานที่ ๓ มาตรฐานที่ ๔ มาตรฐานที่ ๕

ปฏิบตั ิกิจกรรมทางวิชาการเกี่ยวกับการพัฒนาวิชาชีพครู อยูเ่ สมอ ตัดสิ นใจปฏิบตั ิกิจกรรมต่างๆ โดยคานึงถึงผลที่จะเกิดขึ้นกับผูเ้ รี ยน มุ่งมัน่ พัฒนาผูเ้ รี ยนให้เต็มตามศักยภาพ พัฒนาแผนการสอนให้สามารถปฏิบตั ิให้เกิดผลจริ ง พัฒนาสื่ อการเรี ยนการสอนให้มีประสิ ทธิภาพอยูเ่ สมอ

____________________________CES Journal 72 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

มาตรฐานที่ ๖ มาตรฐานที่ ๗ มาตรฐานที่ ๘ มาตรฐานที่ ๑๒

จัดกิจกรรมการเรี ยนการสอน โดยเน้นผลถาวรที่เกิดแก่ผเู ้ รี ยน รายงานผลการพัฒนาคุณภาพของผูเ้ รี ยนได้อย่างมีระบบ ปฏิบตั ิตนเป็ นแบบอย่างที่ดีแก่ผเู ้ รี ยน สร้างโอกาสให้ผเู ้ รี ยนได้เรี ยนรู ้ได้ทุกสถานการณ์

อาจสรุ ปจรรยาบรรณและมาตรฐานวิชาชี พครู ในส่ วนที่เกี่ยวข้องกับหน้าที่ของครู ต่อศิษย์ได้เป็ น ๓ ลัก ษณะ ได้แก่ หน้าที่ ข องครู ต่อศิ ษ ย์ในด้านวิช าการและคุ ณ ธรรม หน้าที่ ข องครู ในการปฏิ บ ัติง านด้าน การเรี ยนการสอน และครู ในฐานะแบบอย่างที่ดีของศิษย์ ลักษณะแรก วรรณกรรมที่มีเนื้ อหาเกี่ ยวกับครู ได้แสดงหน้าที่ของครู ต่อศิษย์ไว้เป็ น ๒ ด้านหลักๆ ได้แก่ ด้านวิชาการและด้านคุ ณธรรม เจ้าพระยาเสด็จสุ เรนทราธิ บดี 22ได้แสดงอรรถาธิ บายเกี่ยวกับพระคุ ณ ของครู ในบทไหว้ครู ดังนี้ (กรมตารา กระทรวงศึกษาธิการ, ๒๔๖๗: ๑๗-๑๘ - สะกดตามต้นฉบับ) ข้ าพเจ้ าขอประณตน้ อมศิระวัทนาการแด่ พระอาจารย์ ผ้ ูทรงปรกติการุ ญภาพในสิ สานุศิษย์ ทั้งปวง ว่ าโดยย่ อเป็ น ๓ ประการ คือ เมตตาคุณ มีจิตต์ ปรารถนาและพยายามเพื่อชักนาให้ ศิษย์ประพฤติดีมสี ันดานมัน่ อยู่ในทางที่ชอบ และประกอบแต่ ล้วนคุณประโยชน์ ประการ ๑ กรุ ณาคุณ มีจิตต์ ปรารถนาและพยายามเพื่อขัดเกลาสันดานศิษย์คิดกาจัดความชั่วอันมัวหมองเป็ น มูลแห่ งทุกข์ โทษภัยทั้งปวงให้ ล่วงเสีย ประการ ๑ อนุสิฏฐิ คุณ มีจิตต์ ปรารถนาและพยายามพร่าชีแ้ จงแสดงเวทย์ ขะจัดเหตุสงสัยให้ ได้ ความสว่ าง ประดุจนาไปด้ วยดวงประทีป เพื่อจะปลูกฝั งความรู้ ลงไว้ ในสันดานแห่ งศิษย์ ให้ เป็ นผู้ฉลาดแหลมคม ด้ วยปั ญญา ประการ ๑

จะเห็นว่า ครู เป็ นผูอ้ บรมศิษย์ให้ประพฤติชอบ ประกอบความดี และขัดเกลาตนเอง ลักษณะเช่นนี้ เป็ นหน้าที่ ของครู ต่อศิษย์ดา้ นคุณธรรม นอกจากนี้ ครู ยงั เป็ นผูใ้ ห้ความรู ้แก่ศิษย์จนฉลาดหลักแหลม ลักษณะเช่นนี้ เป็ น หน้าที่ของครู ต่อศิษย์ดา้ นวิชาการ พิจารณา บทนมัสการอาจาริ ยคุณ ของพระยาศรี สุนทรโวหาร23 จะพบว่า หน้าที่ของครู ท้ งั ด้านวิชาการและคุณธรรมปรากฏควบคู่กนั อยูเ่ สมอ ปาเจรา จริ ยา โหนฺติ คุณุตฺตรานุสาสกา เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิ บดี (พ.ศ. ๒๔๑๐ - ๒๔๕๙) นามเดิม หม่อมราชวงศ์เปี ย มาลากุล ท่านมีบทบาทอย่างยิง่ ใน การพัฒนาการศึกษาไทย ตาแหน่งสุ ดท้าย คือ เสนาบดีกระทรวงธรรมการ (ปั จจุบนั คือ กระทรวงศึกษาธิการ) ผลงานด้าน วรรณกรรมที่สาคัญ คือ หนังสื อสมบัติผดู ้ ี และคาร้องเพลงสามัคคีชุมนุม 23 พระยาศรี สุนทรโวหาร (พ.ศ. ๒๓๖๕ - ๒๔๓๔) นามเดิม น้อย อาจารยางกูร มีบทบาทสาคัญอย่างยิ่งด้านการศึกษาไทย ในสมัยรัชกาลที่ ๕ และเป็ นครู ภาษาไทยที่ได้รับสมญานามว่า “ศาลฎีกาภาษาไทย” เป็ นผูแ้ ต่งแบบเรี ยนหลวงซึ่ งเป็ นตารา เรี ยนชุดแรกของไทย และแบบสอนอ่านภาษาไทย ๖ เล่ม ได้แก่ มูลบทบรรพกิจ วาหนิ ต์ ินิกร อักษรประโยค สังโยคพิธาน พิศาลการันต์ และไวพจน์พิจารณ์ 22

____________________________CES Journal 73 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

อนึ่งข้ าคานับน้ อม ต่ อพระครู ผ้ ูการุ ญ โอบเอือ้ และเจื อจุน อนุสาสน์ ทุกสิ่ งสรรพ์ ยังบทราบก็ได้ ทราบ ทั้งบุญบาปทุกสิ่ งอัน ชีแ้ จงและแบ่ งปั น ขยายอัตถ์ ให้ ชัดเจน จิ ตต์ มากด้ วยเมตตา และกรุ ณาบเอียงเอน เหมือนท่ านมาแกล้ งเกณฑ์ ให้ ฉลาดและแหลมคม ขะจัดเขลาบรรเทาโม หะจิตต์ มืดที่งุนงม กังขาณอารมณ์ ก็สว่ างกระจ่ างใจ คุณส่ วนนีค้ วรนับ ถือว่ าเลิดณแดนไตร ควรนึกและตรึ กใน จิ ตต์ น้อมนิยมชม ปญฺญาวุฑฺฒิกเรเตเต ทิ นฺโนวาเท นมามิห. (กรมตารา กระทรวงศึกษาธิการ, ๒๔๖๗: ๔-๕ – สะกดตามต้นฉบับ)

ลัก ษณะเช่ น นี้ ส อดคล้องกับ วรรณกรรมในชั้นหลังๆ อย่างบทกวี ใครคื อครู ของเนาวรัตน์ พงษ์ไพบู ล ย์ (๒๕๒๓: ๔๗) ความว่า ... ครู คือผู้ชีน้ าทางความคิด ให้ ร้ ู ทุกข์ รู้ ยาก รู้ พากเพียร ครู คือผู้ยกระดับวิญญาณมนุษย์ ครู คือผู้สั่งสมอุดมการณ์

ให้ ร้ ู ถกู รู้ ผิด คิดอ่ านเขียน ให้ ร้ ู เปลีย่ นแปลงสู้ร้ ู สร้ างงาน ให้ สูงสุดกว่ าสัตว์ เดรั จฉาน มีดวงมานเพื่อมวลชนใช่ ตนเอง ...

บทกวีท้ งั สองเรื่ องนี้ ช้ ี ให้เห็ นหน้าที่ด้านวิชาการของครู ซ่ ึ ง “ชี้ แจงและแบ่งปั น ขยายอัตถ์ให้ชดั เจน” สอน ศิษย์ให้ “ฉลาดและแหลมคม” รู ้ “คิ ดอ่านเขียน” และ “รู ้สร้ างงาน” บทกวีให้คุณค่าหรื อเน้นบทบาทด้าน คุ ณธรรมของครู ต่อศิ ษย์ไว้มากมายโดยความเป็ นผูส้ อนคุ ณธรรมให้ศิษย์รู้จกั บุญและบาป ขจัดความเขลา และความหลงต่างๆ และเป็ น “ผูช้ ้ ี นาทางความคิด” สอนให้รู้จกั ทุกข์ยากและความอดทน ตลอดจนจรรโลง จิตใจของศิษย์ดว้ ย ลัก ษณะที่ ส อง หน้าที่ ข องครู ในการปฏิ บตั ิงานด้านการเรี ย นการสอนปรากฏในวรรณกรรมที่ มี เนื้ อหาเฉพาะอย่างนวนิ ยายเรื่ อง ครู บ้านนอก ของคาหมาน คนไค ซึ่ งเน้นการถ่ายทอดเรื่ องราวชี วิตของครู ลักษณะหน้าที่ของครู ในการปฏิ บตั ิงานด้านการเรี ยนการสอนนั้นสัมพันธ์กบั มาตรฐานวิชาชี พครู ดา้ นการ ปฏิบตั ิงานซึ่ งมักเน้นการทางานของครู กบั หลักสู ตรหรื อสื่ อการสอน คาหมาน คนไคเน้นให้เห็ นหน้าที่ของ

____________________________CES Journal 74 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ครู ลกั ษณะนี้ วา่ ครู เป็ นบุคคลหลักที่ดาเนิ นให้การเรี ยนการสอนสัมฤทธิ์ ผล ตัวละครครู ปิยะในนวนิ ยายได้ นึกย้อนสมัยที่อาจารย์ของตนเคยสอนเรื่ องการเรี ยนการสอนของครู ดงั นี้ “หลักสู ตรเป็ นเสมือนเครื่ องมือที่ จะนาไปสู่ เป้ าหมาย ครู เป็ นผู้ใช้ เครื่ องมื อ ดังนั้ น ครู จึงเป็ น ผู้ กาหนดดอกผลทางการศึกษา ประเด็นเกี่ยวกับการใช้ หลักสูตรหรื อการจัดการเรี ยนการสอนของครู มอี ยู่ สองตอน ตอนแรก ครู ส อนหรื อ ไม่ ส อน ถ้ าครู ไ ม่ ส อนเป็ นเพี ยงแค่ นั่ งบั ง เสา รั บ เงิ น เดื อ นรอวัน เกษียณอายุเพื่ อรั บบานาญการศึ กษาก็พังไปหมดแถบแล้ ว ตอนที่ สอง ถ้ าครู สอนก็ต้องถามว่ าสอน อย่ างไร? สอนโดยวิธีบอกสอนให้ จด สอนให้ จา หรื อสอนให้ ทา หรื อสอนให้ ร้ ู จักคิด การจัดการเรี ยน การสอนที่พึงประสงค์ คือสอนคนไม่ ใช่ สอนหนังสื อ” (คาหมาน คนไค, ๒๕๓๘: ๙๐)

อาจารย์ของครู ปิยะยังขยายความเรื่ อง “สอนคน” ไว้ดว้ ยว่า “สอนคนหมายความว่า ทาทุกอย่างที่จะช่วยให้ คนเป็ นคนดี มี ค วามรู ้ ความสามารถ มี ค วามคิ ด และมี ป ระโยชน์ ต่ อ ตนเองและต่ อ ผู อ้ ื่ น สอนหนัง สื อ หมายความว่า สอนให้คนรู ้หนังสื อ ท่องจาตามตารา แต่ปฏิบตั ิจริ งๆ ไม่ได้” (คาหมาน คนไค, ๒๕๓๘: ๙๐) จะเห็ นว่า หน้าที่ ของครู ในการปฏิ บตั ิงานด้านการเรี ยนการสอนนั้นเน้นตัวของครู เป็ นหลัก และเป้ าหมาย ของการทางานของครู น้ นั สนับสนุ นหน้าที่ลกั ษณะแรก ได้แก่ หน้าที่ ดา้ นวิชาการและคุ ณธรรมของครู ต่อ ศิษย์ นอกจากนี้ วรรณกรรมบางเรื่ องยังได้แสดงทัศนะหรื อคาแนะนาเกี่ยวกับบทบาทหน้าที่ของครู ไว้อย่าง น่าสนใจด้วย เช่น บทกวีเรื่ อง ลูกศิษย์ ของหม่อมหลวงปิ่ น มาลากุล24 (๒๕๓๕: ไม่มีเลขหน้า) เรี ยกผู้มาศึกษาว่ าลูกศิษย์ ว่ าเป็ นศัพท์ พิเศษของเทศไทย เพราะมนุษย์น้อยใหญ่ในโลกนี ้ เห็นว่ าลูกมีค่ากว่ าเงินทอง

เออผู้ใดได้ คิดบ้ างหรื อไม่ ยกศิษย์ ให้ เป็ นลูกถูกทานอง ย่ อมรั กลูกไม่ มเี สมอสอง ลูกศิษย์ ของครู กเ็ ป็ นเช่ นนั้นเอย

จะเห็ นว่า หม่อมหลวงปิ่ นได้ช้ ี ให้เห็ นบทบาทของครู ไทยที่พิเศษต่างจากชาติอื่นๆ คือ ครู ไทยเห็ นศิษย์เป็ น ดังลูกของตนเอง ดังนั้น ความรักของครู ที่มีต่อศิษย์จึงเป็ นอย่างเดียวกันกับความรักของพ่อแม่ที่มีต่อลูก เป็ น ความรักที่ไม่มีสิ่งไหนสาคัญไปกว่านั้นแล้ว

ศาสตราจารย์หม่อมหลวงปิ่ น มาลากุล (พ.ศ. ๒๔๔๖ - ๒๕๓๘) เป็ นบุตรของเจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี มีบทบาท สาคัญต่อการศึ กษาไทยในด้านต่างๆ เช่น อดีตรัฐมนตรี วา่ การกระทรวงศึ กษาธิ การ อดี ตอธิ การบดีมหาวิทยาลัยศิ ลปากร ผูก้ ่อตั้งโรงเรี ยนเตรี ยมอุดมศึ กษา ราชบัณฑิ ต ศิ ลปิ นแห่ งชาติ สาขาวรรณศิลป์ พ.ศ. ๒๕๓๐ เป็ นต้น นอกจากนี้ องค์การ ศึกษาวิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่ งสหประชาชาติ (UNESCO) ได้ประกาศยกย่องให้เป็ นบุคคลดีเด่นและบุคคลสาคัญ สาขาการศึกษา วัฒนธรรม วรรณกรรม และการสื่ อสารมวลชน 24

____________________________CES Journal 75 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

บทกวีของ ครู เทพ 25 เรื่ อง ไม้ เรี ยว ยังได้แนะนาให้เห็ นถึ งหน้าที่ของของครู ที่จะต้องรู ้ “จิตวิทยา” เพื่อที่จะสร้ างความเข้าใจต่อศิษย์อย่างชัดเจนแจ่มแจ้ง และยังชี้ ให้เห็ นว่า ไม้เรี ยว หรื อการลงโทษที่รุนแรง ต่อศิษย์ไม่ก่อให้เกิดผลในทางดี กลับทาให้ขวัญกาลังใจของศิษย์เสี ยไป และยังเป็ นการสร้ างความคิดแนว อานาจนิยมด้วย ครู เป็ นผู้เพ่ งจิตตวิทยา เพื่อศิษย์ ล้วนร่ าเริ งบันเทิ งใจ การเฆี่ยนตีเป็ นวิธีทาลายขวัญ ห้ ามก้ าวหน้ าพาหู่ อยู่เป็ นนิตย์ ผู้เฆี่ยนตีโดยมากไม่ อยากคิด มีอานาจก็จะใช้ ไม่ปรั บปรุ ง เหตุฉะนั้นการตีมแี ต่ ห้าม ก็สงครามใครตามไปปรื อปรน โบราณว่ าเสียดายไม้ เป็ นภัยแก่ เดี๋ยวนีโ้ ลกเจริ ญมากหากเปลีย่ นไป อารยชนไม่ ชอบหวาน,ฉั นใด อันนีก้ เ็ ช่ นกันฉั นนั้นเทียว

ใช้ วิชาด้ วยวิธีที่แจ่ มใส ได้ เจริ ญเชาวน์ ไวในชีวิต โทษมหั นต์ คุณมีกะจีห้ ริ ด เป็ นยาพิษมิให้ ใช้ บารุ ง โทสจริ ตครอบงาทาให้ ย่งุ ตั้งศาลเตีย้ ตามมุ่งแต่ ใจตน ไม่ ต้องตามยุยงส่ งเสริ มผล มีแต่ คนคอยห้ ามสงครามไว้ ยุวชนนั้นแน่ หรื อไฉน? เป็ นขอให้ เสียดายพร้ อมออมไม้ เรี ยว ลูกของเขาไม่ ชอบไม้ หวดเควีย้ วๆ พึงเฉลียวเลือกใช้ ให้ ชอบ เทอญ (เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี , ๒๕๕๖: ๓๓๑)

ลักษณะสุ ดท้ าย ครู ในฐานะแบบอย่างที่ดีของศิษย์ ปรากฏในวรรณกรรมอยูไ่ ม่น้อย ตัวอย่าง บทกวี เรื่ อง กระจกเงา ของหม่อมหลวงปิ่ น มาลากุล (๒๕๓๕: ไม่มีเลขหน้า) กระจกเงาเรามีไว้ ส่องหน้ า ครู อยากรู้ ตัวครู เป็ นอย่ างไร เด็กนั้นไซร้ เปรี ยบได้ ดังกระจก ครู มลี กั ษณะล้ วนควรบูชา อันกระจกบานนีม้ สี มบัติ แต่ ถ้าตัวดีแน่ แม้ ตนตาย

ให้ ร้ ู ว่าดีเด่ นเป็ นไฉน เชิ ญดูเด็กที่ได้ สั่งสอนมา ไม่ ต้องยกขึน้ ดูกร็ ้ ู ว่า หรื อว่ าเลวหนักหนาน่ าอับอาย ภาพแน่ ชัดสิ่ งเปื ้ อนไม่ เลือนหาย ภาพยังฉายคนเห็นงามเด่ นเอย

จะเห็นว่า บทกวีดงั กล่าวสะท้อนให้เห็นแนวคิดเรื่ องการเป็ นแบบอย่างไว้อย่างแยบคาย ด้วยการเปรี ยบเทียบ เด็กว่าเป็ นเหมือนกระจกเงาที่จะสะท้อนความเป็ นครู ว่าเป็ นอย่างไร หากเด็กดี ก็แปลว่ามีครู เป็ นแบบอย่าง และเป็ นผูอ้ บรมสั่งสอนที่ดี หากเด็กไม่ดีก็แปลว่าครู เป็ นแบบอย่างและเป็ นผูอ้ บรมสั่งสอนที่ไม่ดี บทไหว้ครู ครู เทพ เป็ นนามปากกาของเจ้าพระยาธรรมศักดิ์ มนตรี (พ.ศ. ๒๔๑๙ - ๒๔๘๖) นามเดิ ม สนั่น เทพหัสดิ น ณ อยุธยา มี บทบาทสาคัญอย่างมากด้านการศึกษา เป็ นอดีตเสนาบดีกระทรวงธรรมการ และอดีตประธานสภาผูแ้ ทนราษฎร มีผลงาน ประพันธ์ที่สาคัญ เช่น โคลงกลอนของครู เทพ คาร้องเพลงกราวกีฬา แบบเรี ยนธรรมจริ ยา 25

____________________________CES Journal 76 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ของกรมมหาดเล็กหลวงยังท าให้เห็ นถึ งคุ ณธรรมของครู ว่า “ศิ ษย์ ดีมีความอิ่ มใจ ศิ ษย์ คร้ านท่ านไร้ ความ สบาย ศิษย์ ดีเรี ยนได้ ประสงค์ ก็เสริ มส่ งสรรเสริ ญดังหมาย ศิ ษย์ ชั่วมัวคิ ดสดวกกาย ท่ านก็คิดพลอยอายไป ด้ วยกัน” (กรมมหาดเล็กหลวง, ๒๔๖๘: ๑๖-๑๗ – สะกดตามต้นฉบับ) ดังนั้น ครู จึงต้องเป็ นแบบอย่างที่ดีแก่ ศิษย์และทาหน้าที่ให้สมกับที่เป็ นครู ๓. บทบาทของครู ต่อสั งคมในวรรณกรรมไทย จรรยาบรรณครู ได้ก าหนดจรรยาบรรณต่ อ สั ง คมไว้ว่า “พึ งประพฤติ ป ฏิ บั ติ ตนเป็ นผู้น าในการ อนุรักษ์ และพัฒนาเศรษฐกิจ สั งคม ศาสนา ศิลปวัฒนธรรม ภูมิปัญญา สิ่ งแวดล้ อม รั กษาผลประโยชน์ ของ ส่ วนรวม และยึ ดมั่นในการปกครองระบอบประชาธิ ปไตยอันมีพ ระมหากษั ตริ ย์ทรงเป็ นประมุข ” ส่ วน มาตรฐานวิช าชี พ ได้ก าหนดเป็ นมาตรฐานด้านปฏิ บ ัติตนและด้านการปฏิ บ ัติงานไว้อย่างสอดคล้องกัน จรรยาบรรณและมาตรฐานวิชาชี พครู ในด้านบทบาทของครู ต่อสังคมเน้นการอุทิศตนเพื่อสังคมในด้านต่างๆ ซึ่ งวรรณกรรมก็ได้แสดงแนวความคิดนี้เช่นกัน วรรณกรรมส่ วนใหญ่ เน้นการปลู ก ฝั งอุ ดมการณ์ เพื่ อสั งคมหรื อเพื่ อมวลชนแก่ ค รู ตัวอย่าง เพลง มาร์ ชครู ไทย ของจิตร ภูมิศกั ดิ์26 (๒๕๕๒: ๖๑-๖๒) ความว่า ตื่นเถิดเราเหล่ าครู ไทย ทั่วผืนดินร่ วมพลังร่ วมชีวิน ชีวิตครู พลีเพื่อมวลเยาวชน เขาประนามคุณค่ าหยามดวงใจ ถูกทอดทิ ง้ ไว้ ตามคัลลองกรรม ลุกขึน้ เถิด ผองครู ไทย เพียรอบรมมวลลูกไทย ตื่นจงพร้ อมผองครู จงสามัคคี ทาลายล้ างทุกข์ เข็ญให้ สูญสิ ้นดินไทย

ร่ วมจิ ตใจเพื่อรั บใช้ มวลชน กู้ศักดิ์ศรี เพื่อเทิดทูนความดีเกริ กไกร ทั้งอดทนรั บภาระแสนยิ่งใหญ่ เปรี ยบครู ไทยคือเรื อจ้ างชั่วครู่ ยาม ใจเจ็บชา้ ซา้ ชีวิตมืดระทม เป็ นโคมไฟนาทางแห่ งสังคม ศึกษาเพื่อรั บใช้ ประชาชน สร้ างวิถชี ีวิตด้ วยมือเราใหม่ เพื่อสร้ างสรรค์ โลกใหม่ เปรมปรี ดิ์

จิ ตร ภู มิ ศ กั ดิ์ แสดงอุ ดมการณ์ ข องครู ว่าต้อง “รั บใช้มวลชน” ท าหน้าที่ “เพื่ อมวลเยาวชน” ทั้งนี้ เพราะเชื่อว่า เยาวชนทั้งหลายจะเป็ นกาลังสาคัญของประเทศต่อไป ครู ตอ้ งอบรมศิษย์เพื่อเป้ าหมายที่ไกลกว่า นั้น กล่าวคือ ครู ตอ้ งอบรมศิษย์เพื่อให้ศิษย์รู้จกั พากเพียรศึกษา “เพื่อรับใช้ประชาชน” ต่อไป ลักษณะเช่นนี้ จิ ต ร ภูมิ ศักดิ์ (พ.ศ. ๒๔๗๓ - ๒๕๐๙) เป็ นนักคิ ด นักเขี ยน และนักวิชาการคนสาคัญ ของไทย มี ผลงานทางวิชาการ บทความ และกวีนิพนธ์จานวนมาก เช่น สังคมไทยลุ่มแม่น้ าเจ้าพระยาก่อนสมัยศรี อยุธยา ตานานแห่ งนครวัด แสงดาวแห่ ง ศรัทธา เป็ นต้น 26

____________________________CES Journal 77 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

สอดคล้องกับแนวคิดของเนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ ในบทกวีเรื่ อง ใครคื อครู ความว่า “ครู คือผู้สั่งสมอุดมการณ์ มีดวงมานเพื่อมวลชนใช่ ตนเอง” (เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์, ๒๕๒๓: ๔๗) นวนิ ยายเรื่ อง ครู บา้ นนอก ก็ได้ตอกย้ าแนวคิดข้างต้นอย่างชัดเจนตั้งแต่บทแรกของเรื่ อง เมื่ อปิ ยะ ตัดสิ นใจกลับเป็ นครู บา้ นนอก หลวงตาผุอ้ ุปถัมภ์เขาเมื่ออาศัยในกรุ งเทพสนับสนุ นให้เขาความว่า “ไปเถิด ไปกลับบ้ านเรา กลับไปทาประโยชน์ ให้ พี่น้อง คนเราจะเป็ นผู้เป็ นคนก็ด้วยการศึกษาเล่ าเรี ยน ไปให้ ความรู้ ให้ แสงสว่ างแก่ เขา ถึงแม้ จะไม่ มีพี่น้องร่ วมสายเลือด ก็ให้ ถือว่ าผู้คนทั้งหลายที่อยู่ร่วมแผ่ นดินเดียวกัน คื อพี่ คื อน้ องของเจ้ า” (คาหมาน คนไค, ๒๕๓๘: ๑๒) หลวงตาปลูกฝังความคิดเพื่อมวลชนด้วยการเปรี ยบเทียบ ว่า คนในสังคมล้วนเป็ นพี่นอ้ งของปิ ยะ หากปิ ยะรักพี่นอ้ งของตน ปิ ยะย่อมต้องรักคนในสังคมด้วย เมื่อปิ ยะ ได้เป็ นครู บ ้า นนอก ครู ปิ ยะไม่ เคยลื ม หน้ าที่ ต่ อสั งคมเลย ครู ปิ ยะได้ร่วมกับ ชาวบ้านในการสร้ างศาลา ประชาชนเพื่อให้มีที่รับข้อมูลข่าวสารความรู ้ จัดโครงการเลี้ยงไก่ไข่ ขุดบ่อน้ า เพื่อให้นกั เรี ยนมีอาหารและ ใช้ชุ ม ชนมี แหล่ งน้ า เข้าร่ วมการจัดงานประเพณี เทศน์ ม หาชาติ ห รื อบุ ญ พระเวสของชุ ม ชน แม้ในวาระ สุ ดท้ายของชี วิตเอง ครู ปิยะก็ทาหน้าที่ต่อสังคมในการสอดส่ องและเปิ ดโปงกลุ่มลักลอบตัดต้นไม้ จนทาให้ ผูเ้ สี ยผลประโยชน์ตอ้ งปลิ ดชี วิตเขา เมื่อครั้งครู ปิยะแสดงความเป็ นห่ วงในเรื่ องของชุ มชน ครู ผูร้ ่ วมงานกับ ครู ปิยะกล่าวกับครู ปิยะว่า “ครู ปิยะไม่ ต้องห่ วงหรอกเรื่ องนีเ้ ป็ นครู สอนอย่ างเดียวก็พอ อย่ าสนใจเรื่ องอื่ น ของชาวบ้ านให้ มากนัก ” ครู ปิยะได้ตอบแก่ผรู ้ ่ วมงานว่า “แน่ นอน ครู อย่ างผมต้ องสนใจเรื่ องของชาวบ้ าน ด้ วย มิ ใช่ จะสอนแต่ อย่ างเดียว เพราะผมอยู่ได้ ด้ว ยเงินภาษีของชาวบ้ านนี่ ” (ค าหมาน คนไค, ๒๕๓๘: ๑๕๗-๑๕๘ – การเน้นเป็ นของบทความนี้) จะเห็นว่า นวนิ ยายเรื่ อง ครู บ้านนอก ไม่เพียงแต่แสดงอุดมการณ์ เพื่อมวลชนเท่านั้น หากยังแสดงเหตุผลที่สาคัญของการทางานเพื่อสังคมด้วย นัน่ คือ ครู เป็ นผูท้ ี่มีรายได้จาก การเสี ยภาษีของประชาชน ดังนั้น ครู จึงต้องทาหน้าที่ตอบแทนประชาชนมิใช่แต่เฉพาะสอนหนังสื อเท่านั้น ๔. บทสรุ ป วรรณกรรมไทยแสดงเนื้ อหาเกี่ ยวกับครู ซ่ ึ งสอดคล้องกับ จรรยาบรรณมาตรฐานวิชาชี พ ครู ใน ๓ ด้าน ได้แก่ คุณสมบัติและคุณลักษณะของครู หน้าที่ของครู ต่อศิษย์ และบทบาทของครู ต่อสังคม ด้านคุณสมบัติและคุณลักษณะของครู พบว่า วรรณกรรมไทยให้ความสาคัญกับ “ความเป็ นครู ” มาก ที่สุด และสนใจการสร้างความร่ วมมือระหว่างผูร้ ่ วมวิชาชีพเดียวกัน ด้านหน้าที่ของครู ต่อศิษย์ พบว่า วรรณกรรมไทยเน้นแสดงหน้าที่ของครู ในฐานะผูใ้ ห้ความรู ้ ทาง วิช าการและคุ ณ ธรรมแก่ ศิ ษ ย์เป็ นเรื่ องส าคัญ ที่ สุ ด พยายามย้ าให้ เห็ นว่า ครู เป็ นผูผ้ ลัก ดัน ส่ ง เสริ ม และ

____________________________CES Journal 78 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ก าหนดทิ ศ ทางความเป็ นไปของศิ ษ ย์ม ากกว่าองค์ป ระกอบทางการศึ ก ษาอื่ น ๆ และครู ย งั มี ฐ านะเป็ น แบบอย่างของศิษย์ดว้ ย หากครู เป็ นแบบอย่างที่ดีแก่ศิษย์ยอ่ มได้ศิษย์ที่ดี ด้านบทบาทของครู ต่อสังคม พบว่า วรรณกรรมไทยสนับสนุนอุดมการณ์เพื่อมวลชนหรื อเพื่อสังคม ครู เป็ นผูม้ ีบทบาทหน้าที่ในการช่วยเหลือสังคมทั้งทางตรง คือ การเข้าไปมีส่วนร่ วมกับชุ มชน และทางอ้อม คือ อบรมสั่งสอนศิษย์ให้มีสานึกเพื่อมวลชน วรรณกรรมไทยที่มีเนื้ อหาเกี่ ยวกับครู เหล่านี้ เป็ นวรรณกรรมที่สมควรได้รับการส่ งเสริ มให้อ่านกันในหลาย ระดับ สาหรับผูป้ ระกอบวิชาชีพทางการศึกษาแล้ว นวนิยายเรื่ อง ครู บ้านนอก นับเป็ นวรรณกรรมเรื่ องสาคัญ ที่ ควรสนับสนุ นให้อ่าน เพื่ อจะให้เห็ นตัวอย่างของครู ที่ ดีและสอดคล้องตามจรรยาบรรณและมาตรฐาน วิชาชีพครู มากที่สุด นอกจากนี้ ยังควรอ่านงานประพันธ์ที่เกี่ยวกับการศึกษาของหม่อมหลวงปิ่ น มาลากุล ซึ่ ง เป็ นนักการศึกษาที่สาคัญของไทยท่านหนึ่ ง สาหรับนักเรี ยนและผูส้ นใจทัว่ ไปแล้ว นวนิ ยายเรื่ อง ครู บ้าน นอก และบทกวีที่ได้ค ดั สรรมานี้ ถื อเป็ นงานวรรณกรรมที่ ควรได้เพื่ อเป็ นแรงบันดาลใจและสร้ างความ เข้าอกเข้าใจในวิชาชีพครู ดว้ ย

____________________________CES Journal 79 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เอกสารอ้างอิง กรมตารา กระทรวงศึกษาธิ การ. คานมัสการคุณานุคุณ และบทร้ องอื่ นๆ สาหรั บนักเรี ยน. พระนคร: อักษร นิติ, ๒๔๖๗. กรมมหาดเล็กหลวง. พระราชนิ พนธ์ คานมัสการคุณานุคุณของพระบาทสมเด็จพระรามาธิ บดีศรี สินทรมหา วชิ ราวุธ พระมงกุฎเกล้ าเจ้ าอยู่หัว. ม.ป.ท., ๒๔๖๘. คาหมาน คนไค (นามปากกา). ครู บ้านนอก. กรุ งเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิช, ๒๕๓๘. จิตร ภูมิศกั ดิ์. คนยังคงยืนเด่ นโดยท้ าทาย. กรุ งเทพฯ: ฟ้าเดียวกัน, ๒๕๕๒. ธรรมศักดิ์มนตรี , เจ้าพระยา. โคลงกลอนของ ‘ครู เทพ’. กรุ งเทพฯ: ผีเสื้ อ, ๒๕๕๖. เนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์. เพลงขลุ่ยเหนือทุ่งข้ าว. กรุ งเทพฯ: เจ้าพระยา, ๒๕๒๓. ปิ่ น มาลากุล, หม่อมหลวง. บทประพันธ์ สรรมากว่ าพันบท เล่ ม ๒. กรุ งเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว, ๒๕๓๕. อุชเชนี (นามปากกา). ขอบฟ้าขลิบทอง. กรุ งเทพฯ: ผีเสื้ อ, ๒๕๔๔.

____________________________CES Journal 80 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

____________________________CES Journal 81 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

Joh Maloluela : A Case Study of Alternative Education for Sustainable Development

Chalermchai Manooswet* Orapin Kusolrungrat

*อาจารย์ประจาวิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ** นักวิชาการอิสระ

**

____________________________CES Journal 82 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

Joh Maloluela is the learning centre of Ban Sob Lan community, Samerng District, Chiang Mai organizes education under the research and educational development project of local curriculum in multilateral co-operation of Roong-Aroon School Foundation and Bureau of Educational Innovation Development, the Ministry of Education along with participation of Pagakeryor in Ban Sob Lan in every area of educational process. Also, Joh Maloluela is one of the community learning centre under the right access and educational opportunity project for children and youth in crisis of County office of Education District2, Chiang Mai and guidelines are included.

Education is based on wisdom and community’s way of life by integrated courses into life as a whole, linking value and knowledge in the contexts of the community to the outside world.

Curriculums are set up according to ways of life and community by giving an opportunity to the community to take part in locally educational management and curriculum development, learning general subjects along with language skills, learning local wisdom from elderly generation, community’s philosophers, being aware of situations inside and outside their communities and being adaptable appropriately. Moreover, among themselves, children need to have learning processes in true companion and have a learning network exchanges with other learning sources which will definitely leads to being sustainable community of learning.

Objectives 1. To study, analyze and synthesize the value and knowledge of way of life and wisdom of Pagakeryor in cooperation among people in the community so that education can be managed in accordance with the community way of life and preserve the heritage value of the community.

2. To create the multilateral cooperation of educational innovation between private and government sections in all aspects such as the Ministry of Education, County of education districts and school levels in order to organize suitable education and solution for distance difficulties between communities and schools.

3. To establish an educational centre for learning innovative development by managing the curriculum with community participation from Ban Sop Lan according to the community ways of life which will be a model course curriculum of learning holistic integration based on settlement.

____________________________CES Journal 83 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

Philosophy of Education Life is education and knowledge and knowledge comes from life learning, life leading and relations with things around in different aspects. Therefore, way of life and culture of a community is full of valuable knowledge and wisdom from time to time and will live on in any communities.

Education should be based on community's life and wisdom which is a great foundation of life learning to develop any human being to become complete ones. Any subjects are an addition to take children to the next level of knowledge, to have wider and deeper understanding and to be able to use knowledge to improve their life, their communities and their society.

Education that is based on community's life and wisdom, leads to living together in harmony in learning community step by step as followed: Live simply – physically rely on themselves Live peacefully – mentally rely on themselves Live knowingly – thoughtfully rely on themselves Live with collective consciousness - a refuge for society

Live with collective consciousness

Life is education

Live knowingly Live peacefully Live simply

Education that is based on community's life and wisdom

Desirable characteristics 1. Local fondness and pride of local wisdom 2. Respect community and social tradition 3. Sufficient economy, self-reliance and reliance of others 4. Living with morals; thing well, speak well and do well 5. Nature fondness and nature conservation

____________________________CES Journal 84 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

6. Always keen to learn, eager to face problems and situation awareness Tools 1.Integrative curriculum and subjects based on lifestyle, culture, knowledge and wisdom of the community 2.Integrative learning units according to community ways of life 3.Learning process with holistic integration 4.Evaluation in various dimensions and methods 5.Teachers, lecturers and community’s wisdom teachers or local philosophers 6. Ways of life, culture, knowledge and community wisdom 7.Various learning resources inside and outside community 8.Operational plans with community and other network 9.Various learning materials 10.Operational plans with community 11.Various sources of associations Visions To integrate learning on ways of life, culture and intellectual community as a whole. To develop the student as an ethical, moral and intellectual one to be able to live in harmony with surroundings. To have educational alternatives based on their potential. To be adaptable to changes and keen to learn and use knowledge to benefit themselves and others.

Children Expectations 1. Pride and fondness towards community to preserve their very own local culture and wisdom.

2. Realization of being part of their community and nature and being prepared to serve and preserve their wisdom of forest preservation towards Thailand and around the globe.

3. Understanding themselves and others, accepting value and different potentiality of others and exchanging knowledge and live peacefully in a multicultural society.

4. Having necessary basic knowledge and skills in accordance with their community.

5. Having necessary basic knowledge and skills in academic matters and technology that leads to improving themselves, community, society and environment.

____________________________CES Journal 85 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

6. Having systematic thoughts and knowledge about surrounding society and being capable of using their skills in a creative way.

7. Having an ability to relate and communicate creatively both with people in their community and people of different languages and culture.

Holdlistic Education Learning process Learning process based on community's life and wisdom 1. Learning from nature 2. Learning from habits, way of life, culture and community responsibility 3. Learning from something close to something distant 4. Learning from real-life problems and situations in personal, family, community and social levels 5. Knowledge integration to real life and realizing connection between things 6. Moral and ethical development through religious ritual, belief and valuable wisdom of community 7. Imagination and creativity development through various art and culture 8. Having methodically learning skills and developing systematically way of thinking by observing and recording, practicing listening, speaking, reading, writing, analyzing, synthesizing, working in a group, practicing knowledge management, practicing review and practicing presentation.

Grouping learning experience 8 learning tools and community wisdom are united as “9 Community integration units”.

The 9 Community integration units 1.

Pagakeryor agricultural field and way of life and culture of community 2.

Language wisdom 3.

Sufficient economy in community 4.

Life relations 5.

Holistic well-being 6.

Cultural heritage and handicrafts 7.

Ecological watershed forest and nature conservation 8.

Technology acknowledgement in multicultural culture 9.

Various art and culture learning exchange

____________________________CES Journal 86 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

Student improving activities 1.

Project and career interest activity 2.

Social and public responsibility activity 3.

Nature and environmental conservation 4.

Religious activities and ceremonies according to the community The 9 Community integration units are being put into 2 semesters that dominate Pagakeryor way of life with connection with forest and 4 potentials that human have to live with which are food, clothing, accommodation and medicines in order to live with nature according to its seasons and there are connection between community and particular season. Therefore, the 2 learning processes integrated units need to sit well with way of life and community activities in particular time. The language, the sufficient economy and the holistic health units are put in both semesters because the nature of learning of these3 needs to be done regularly and be in daily life. The rest of the units are being learnt according to ways of life and community activities in particular time.

For the first semester, the main activity in community is farming and other activities are about food, vegetable picking, mushrooms, bamboo from various sources, making merit at a temple on Buddhist days and fabric colouring, weaving and others during a break from farming.

And the second semester, the main activity will be heading to the forest in search for food, herbs, necessary stuff from the wild, building or fixing houses, fishing, cultural and traditional ceremonies, rice celebration, Temple’s merits, traditional New Year festival and some worship ceremonies can be seen all year long. Also this period of a year is a time when people can catch up with their relatives, joining activities outside their villages and vice versa.

____________________________CES Journal 87 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

The first semester 1. Pagakeryor agricultural field and way of life and culture of community 2. Language wisdom 3. Sufficient economy in community 4. Life relations 5. Holistic well-being 6. Cultural heritage and handicrafts

The second semester 1. Pagakeryor agricultural field and way of life and culture of community 2. Language wisdom 3. Sufficient economy in community 4. Technology acknowledgement in multicultural culture 5. Holistic well-being 6. Various art and culture learning exchange

The learning process as an integrated unit.

1. Pagakeryor agricultural fields and cultural way of community and social The Pagakeryor agricultural fields and cultural way of community and social units are focusing on learning from near environment to further environment which consists of rice field culture, Pagakeryor rice fields and history of community and society. Apart from that, questions will be set up and discussion about an ever changing way of life that effect community and society will be followed. Solutions will as well be discussed including learning about others kinds of rice growing in other areas too that links to history and society. Children learn from somewhere close to them that starts with themselves, background, family, villages, districts, history of Chiang Mai and history of our country based on rice society which is a foundation of community settlement that leads to city, country and the world.

2. Language wisdom This learning unit consists of 3 languages which are Thai, Pagakeryor and English that blends in with life activities in particular period of time. Thai language is dominant and integrated in every learning unit.

Pagakeryor language is essential so that children get to know their mother tongue and truly understand it.

English language is taught through activities, drama, games, songs, and tales cooking and learning with foreigners via international plays. There may be some lessons along the way, comparable and are

____________________________CES Journal 88 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

separated into specific language skills. For example, during rice growing session, children will learn about tales, myth and songs about rice both in Thai and Pagakeryor. There may be some Thai vocabulary or any links to Pagakeryor and English and this is where learning materials such as cards of 3 languages can be applied. Students will write a journal about their interests every day and read it out loud in class for everyone to hear. They can practice listening, comprehension, exchanging ideas and reading and writing in different forms such as independent reading, reading stories to some younger ones, writing from hearing, comprehensive writing, writing from originals, independent writing, writing what they have learnt, writing knowledge and community wisdom that they can practice from comprehensive writing after listening to stories from community philosophers and apply those stories according to writing guidelines.

3. Sufficient economy in community Children learn economy system that starts from their household economy to community economy and to different forms of economy system of society and the world through learning process, compiling and gathering relevant information from members of the community, income and expenditure of the family, food supplies of the community and manufacturing and agricultural of the community. By looking at the factors and impacts relevant to economy system in a big picture, the information will be analyzed and synthesized in terms of wisdom value and various traditional ceremonies that affected manufacturing and agricultural production that compliment to nature and environment for the sake of self-reliance. Moreover, children learn about problems and results in every aspects of life and find appropriated solutions to changes in the community. Reaching sufficient economy society is an ultimate development that can be started from one-self by learning to be a manufacturer of factor of 4 so that they can be independent. These include agriculture, livestock, Natural color dyeing, house construction, tool making and Herbs. Besides, children learn additional self- reliance from outer sources like fertilizer making, general purpose cleaners and hand-made books including adding value and price to products. This part has connection with substantive part of the core curriculum in social studies, math and science-based.

4. Life relations This life connection unit is to learn about cycle and connection of nature and natural phenomena that associate with ways of life like natural surroundings, forests around village and school, fields, paddy fields, vegetable bed from activities such as rice and vegetable planting, food searching, making stuff from

____________________________CES Journal 89 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

surrounding materials by using visions and scientific process of observation, questioning, learning and problem solving along with setting base resolution, studying, researching, experimentation, date collecting and data analyzing to find out about the answers.

5. Holistic Well-being This holistic health unit is an integrated unit that associates with daily life and consists of Health education, Physical education and Religion as main point. Social study and Art are added into this and are taught in both semesters. Children will learn about co-existence. thru way of life and daily routines such as taking care of school environment, standing in rows to sing the National Anthems, singing “Aeu Tha” regarding way of life during that particular time, praying in groups, meditations, merit devotion and having discussions about any important issues of that day applied by general morality. Other learning activities being followed are Thai sports and international sports. During lunch or light-meal breaks, children get to consider food together, clean up kitchen utensils, cook healthy meals or light-meals and merit devotion in the evening. In addition, students will also learn about the way of life in the community, get to attend community activities and various community traditional ceremonies. Besides making desserts and rice as a merit, children get to learn to inherit the traditional culture of the community in preparing for and attending a temple including cultural heritage and bringing back the art form of “Aeu Tha”; a native rhythm that used to be found in Buddhism and cultural ceremonies, and sword dancing in Pagakeryor traditional ceremony which are unfortunately being long disappeared. All mentioned about living together will lead to 4 holistic well-being arts as bellow; 1. Physical well-being is to look after your health to get strong and save.

2. Mentally well-being is to look after your mind to get happy, sensible, sober-minded and thoughtful.

3. Social well-being is to live together peacefully in family, community and society.

4. Spiritual well-being is to be wise to reach valuable intellectual respectability, to respect Religion and to be peacefully happy from within independency.

6. Cultural heritage and handicrafts Learning about cultural heritage and handicrafts, children will start with ritual master ceremony where children pay respect to their teachers and community philosophers and realize the wisdom and knowledge being passed down to them. Then they get to learn the wisdom of handicraft, making “Kware”: a native musical instrument used to be made of animals’ horns, fabrication and natural colour dyeing from the

____________________________CES Journal 90 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

elderly generation in the village. For wickerwork, community teachers will teach how to make “Guay”; a bamboo webbed basket, so that children can use it at home, traditional ceremonies and so on. Kids start from bamboo cutting, binding and webbing a small guay and after having enough skill, next task will be making a mat made of bamboo with some more complicated patterns. Also boys will learn how to make a kware which needs a high level of refinement to carve wood with a knife and turn it into a buffalo horn, but hollow within. Highly skills will be need here to observe and sound check. Moreover children need perseverance to solve a task of creating sound and as for girls; they are not allowed to make kware as a taboo of the tribe. Instead, girls learn fabrication that boys do not.

7. Ecological watershed forest and nature conservation Watershed forest, geography and earth sciences that are linked to community knowledge in actual area through exploration and learn about forests and water resources around the community both from the forest recognition both at present and in the past in terms of spiritual part and scientific part. The school has also brought in learning process of “Water Detective” in surveying water condition and environment of “Khan” canal as well. What’s more is that the children have a change to study the wisdom of watershed reservation and resources management of Pagakeryor from elderly generation of the community and learn the making of 3-dimension map of community forest area and collect all the useful information with the community. Children will learn about various aspects of connections between area and community by a survey right into the woods to gather knowledge from actual places, can view many aspects of the area in 2 D map and can truly understand how to read a map which leads to making 3 D maps. Children will as well study scales and a more complicated skill of thinking system and working system and skill of problem solving of free-form carving. It is necessary to concentrate and a hugh amount of perseverance to putting every piece together vertically to success in 3D map. The 3D map is a helpful learning material for the community and help analyzing any changes and effects related to life, community, society and environment in order to recognizing the value of watershed forests and rivers so much so that awareness takes place and everyone wants to help to continue the wisdom of watershed forest reservation in the future.

8. Technology acknowledgement in multicultural culture Children will observe the ever changing cultural way of life of the community and the new coming era of change and learn to understand science, technology and new inventions in our life such as technology of paper, colour and book producing, technology of equipments used in daily life and agriculture wisely.

____________________________CES Journal 91 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

Apart from discussing factors of changes in life and environment and talking about pros and cons of changes, students will learn how to handle any situations like garbage left from new culture and garbage management. In addition, children will work together to improve their village, school and community by using their own knowledge of technology such as a project of crippled building improvement in the village where everyone units to bring back and make a good use of those buildings. Moreover, children learn basic computering to write and ask for funds to develop their community and take part in every step along the way.

9. Various art and culture learning exchange Children have an opportunity to learn and exchange the art and culture with the outside world both same tribe from other areas and other with different languages, different culture and foreigners too. For example, children learn the wisdom of cotton by learning background of cotton being fabricated and getting to put tasks into action such as collecting cotton in a shifting farm, squeezing cotton, spinning cotton into thread and natural-colour dyeing along with the community philosophers and the elderly to exchange knowledge, so this knowledge can be reintroduced and lived on as community wisdom for good.

Knowing natural colour, children can further this knowledge and make their own colour for painting so that they get to learn various forms of art and culture in Thai and world society, This includes taking part in international dramas along with various artists from France, Germany, Indonesia, Cambodia, Myanmar and Thailand attending to present and reflect which gives students an opportunity to work and reflect problems of the community.

____________________________CES Journal 92 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

____________________________CES Journal 93 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

การบริหารงานบุคคล กรณีครูชาวจีนในสถานศึกษาเอกชนจังหวัดปทุมธานี DIAO YU YU *

* *นักศึกษาหลักสูตรศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการการศึกษา มหาวิทยาลัยธุรกิจ

____________________________CES Journal 94 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

บทคัดย่อ

การวิ จ ัย ครั้ งนี้ มี ว ตั ถุ ป ระสงค์เพื่ อ ศึ ก ษาสภาพ เปรี ย บเที ย บความคิ ด เห็ น และแนวทางการ พัฒนาการบริ หารงานบุคคลกรณี ครู ชาวจีนในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธานี กลุ่มตัวอย่าง ที่ใช้ในการวิจยั คือ ครู สอนภาษาจีนในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานของเอกชนจังหวัดปทุมธานี จานวน 77 คน เครื่ องมือที่ใช้ในการวิจยั เป็ นแบบสอบถาม และแบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ขอ้ มูลโดยใช้โปรแกรมสาเร็ จรู ป ส่ วนสถิติที่ใช้ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่ วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน การทดสอบที และการวิเคราะห์ความแปรปรวน ทางเดียว ส่ วนข้อมูลจากการสัมภาษณ์ ใช้วธิ ี การวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจยั พบว่า สภาพการบริ หารงานบุ คคลกรณี ครู ชาวจีนในสถานศึ กษาขั้นพื้ นฐานเอกชน จังหวัดปทุมธานี โดยรวมทั้ง 6 ด้าน มีค่าเฉลี่ยในระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็ นรายด้าน พบว่า ด้านที่มีค่าเฉลี่ย สู งสุ ดคือด้านการกาหนดค่าตอบแทน ส่ วนด้านที่มีค่าเฉลี่ยต่าสุ ดคือด้านการประเมินการปฏิบตั ิงาน ผลการเปรี ยบเทียบความคิดเห็นเกี่ยวกับสภาพการบริ หารงานบุคคลกรณี ครู ชาวจีนในสถานศึกษา ขั้นพื้ นฐานเอกชนจังหวัดปทุ ม ธานี ท้ งั 6 ด้าน ระหว่างครู ส อนภาษาจี นที่ มีเพศและอายุต่างกัน พบว่า ไม่ แตกต่างกัน แนวทางการพัฒนาการบริ หารงานบุคคลกรณี ครู ชาวจีนในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัด ปทุมธานี พบว่าโรงเรี ยนควรมีนโยบายและแผนในการบรรจุและแต่งตั้งครู สอนภาษาจีนที่เป็ นคนเชื้ อชาติ จีน ควรแต่งตั้งคณะกรรมการสรรหาครู สอนภาษาจีนที่เป็ นคนเชื้อชาติจีนร่ วมด้วย ควรให้การดูแลและเอา ใจใส่ ต่อชี วิตความเป็ นอยูข่ องครู จีน ควรให้ครู จีนมีส่วนร่ วมในการประเมินผลการปฏิบตั ิงาน ควรส่ งเสริ ม และพัฒนาครู จีนด้านความรู ้และการสอน และควรระบุเงื่อนไขในการให้ครู จีนออกจากงานไว้ในสัญญาจ้าง

____________________________CES Journal 95 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ABSTRACT The purposes of this research were to study the conditions, the comparison of opinions, and personnel development management of Chinese teachers of private basic schools in Pathumthani province. A sample of 7 7 Chinese teachers was selected and the research tools used to collect the data were a set of questionnaires and in-depth- interview. The data were analyzed by 6 statistics methods: percentage, mean, standard deviation, T-test, F-test and content analysis.

The findings were as follows: The conditions of personnel management of Chinese teachers in private basic schools in Pathumthani province for all six dimensions were in high level. The highest dimension average was the wages whereas the lowest was job performance.

In comparison the opinions towards the personnel management of Chinese teachers in private basic schools in Pathumthani province, it was found that there was no difference opinion among Chinese teachers who have difference age and sex.

With regards to the personnel management development for Chinese teachers in private basic schools, it was recommended that schools should have policy and plans for Chinese nationality teachers’ recruitment. In addition, there should have both Chinese and Thai nationality committee for admission.

The committee must involve in taking good care of Chinese teachers and supporting them to develop not only knowledge but also teaching techniques which details are exactly specified in the work contract agreement.

____________________________CES Journal 96 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ความเป็ นมาและความสาคัญของปั ญหา ประเทศจีนได้รับตาแหน่งมหาอานาจทางด้านเศรษฐกิจในอันดับที่ 2 ของโลก ซึ่งมีอิทธิ พลมาก ทั้งในด้านเศรษฐกิจ การเมือง สังคม วัฒนธรรม ซึ่ งเมื่อจีนได้กา้ วขึ้นมาเป็ นผูก้ ุมชะตาโลกอย่างชัดเจนเช่นนี้ ทาให้เส้นทางทุกสายต่างหลัง่ ไหลเข้ามายังประเทศจีน จีนจึงกลายเป็ น “ศูนย์กลาง” ของทุกสิ่ งทุกอย่าง เป็ น ประเทศที่มีการเติบโตทางเศรษฐกิ จที่สูงที่สุดในโลก เมื่อรวมกับจานวนประชากรกว่าพันล้านคน และการ ย้ายถิ่ นฐานของชาวจี นไปยังประเทศต่างๆทัว่ โลก ท าให้ภาษาจี นเป็ นภาษาที่ มี การใช้กนั มากที่ สุ ดภาษา หนึ่ง ที่สาคัญภาษาจีนได้รับการยอมรับให้เป็ นหนึ่งในภาษาราชการของโลก และประเทศไทยก็มีการทามา ค้าขายกันกี บจี นในหลายด้าน และมี ความใกล้ชิดในด้านเผ่าพันธุ์ กบั ชาวจีนกันเป็ นอย่างยิ่ง จึ งท าให้การ ติดต่อสื่ อสารระหว่างคนทั้งสองชาติมีความสาคัญและเพิ่มมากขึ้นๆในแต่ละปี จึงยืนยันได้วา่ โลกยุคปั จจุบนั ลาพังแค่ “ภาษาอังกฤษ” เพียงภาษาเดี ยวคงไม่เพียงพอ เพราะฉะนั้น ถ้าหากต้องการเป็ นคนที่ “มีคุณภาพ” และประสบความสาเร็ จอย่างรวดเร็ วในชี วิต จึงจะต้องมี “ภาษาจีน” เป็ นทักษะติดตัว และเป็ นใบเบิกทางสู่ อนาคตอันรุ่ งโรจน์อีกด้วยจนอาจจะเรี ยกได้ว่า หากใครที่มีทกั ษะภาษาจีนติดตัวจะกลายเป็ น “ของมีค่า” ที่ ทุกหน่วยงานล้วนต้องการ การเรี ยนภาษาจีน มีหลากหลายวิธีให้เลือก ทั้งเรี ยนกับครู ชาวจีนโดยตรงในประเทศ เรี ยนกับครู ที่ ป ระเทศจี น เรี ย นผ่านสื่ อออนไลน์ หรื อเรี ย นตามสถาบัน การศึ ก ษาที่ มี ครู ชาวไทยเป็ นผูส้ อน แต่ ก าร “เลือก” เรี ยนหลักสู ตรที่มีคุณภาพ เรี ยนแล้วมีการติดตาม มีการวัดผล ประเมินผล และ สามารถ “ใช้งาน” ได้ จริ งๆ นั้นเป็ นเรื่ องที่มีความสาคัญเป็ นอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิง่ หากได้เรี ยนในหลักสู ตรที่ “สร้างโอกาส” ให้กบั ชีวติ ได้จริ ง ขณะที่กระแสการเรี ยนการสอนภาษาจีนก็ทะยานสู งถึงขีดสุ ดเพื่อตอบสนองสถานการณ์ ที่จีน ก าลังทะยานสู่ ช าติ อานาจ อัน ส่ ง ผลโดยเฉพาะในทางเศรษฐกิ จทัว่ โลก ด้านไทยนั้น ก็ มี ก ารตอบสนอง สถานการณ์ดงั กล่าว โดยจากการวิจยั การเรี ยนการสอนภาษาจีนชิ้นล่าสุ ด ระบุมีผเู ้ รี ยนภาษาจีนทัว่ ประเทศ มากถึง 5,670,000 คน มากกว่าประมาณการณ์ ทวั่ ไป ที่ระบุไว้กว่า 300,000 คน ขณะที่รัฐบาลก็ตอบสนอง ด้วยการกาหนดยุทธศาสตร์ ส่งเสริ มการเรี ยนการสอนภาษาจี น เพื่อเพิ่มขี ดความสามารถการแข่งขันของ ประเทศด้วย และอนึ่ งชาติไทยในฐานะที่มีประชาชนเชื้ อสายจีน เป็ นจานวนมาก ทั้งเป็ นชาติเพื่อนบ้าน มี บรรยากาศความรู ้สึกที่ใกล้ชิดกันทางวัฒนธรรม ดาเนิ นสัมพันธภาพฉันท์มิตรกับจีนมากว่า 30 ปี ดูไม่น่ามี ปั ญหาในเรื่ องการพัฒนาต่อยอดการเรี ยนการสอนภาษาจีน ทว่า ณ ปั จจุบนั ในวงการเรี ยนการสนภาษาจีน และวงการที่เกี่ยวข้องกับการใช้บุคลากรด้านนี้ ต่างปรารภกันถึงความขาดแคลนบุคลากร และบุคลากรที่ไร้ คุณภาพ ศาสตราจารย์ ดร.เขียน ธี ระวิทย์ แห่ งศูนย์จีนศึกษาสถาบันเอเชี ยศึกษาจุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย ได้ทาการวิจยั เพื่อหาคาตอบและหนทางขจัดปั ญหาที่เปรี ยบเสมือนเป็ น “หลุมดา” ที่ แผ่คลุ มอยู่ทวั่ เวทีการ เรี ยนการสอนภาษาจีน ผ่านการวิจยั ชุ ดใหญ่ “การเรี ยนการสอนภาษาจีนในประเทศไทย” การวิจยั ดังกล่าว

____________________________CES Journal 97 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ซึ่ งท่านอาจารย์เขี ยนเป็ นผูด้ ู แลในฐานะประธานโครงการนี้ มี เป้ าหมายส ารวจข้อเท็จจริ ง สภาพการณ์ ที่ เป็ นอยู่ในระบบการเรี ยนการสอนทัว่ ประเทศ ทุกระดับชั้น จากชั้นอนุ บาล ถึ งอุ ดมศึกษา ไปถึ งการศึ กษา นอกระบบ ตลอดจนสารวจเงื่อนไขปั จจัยสาคัญต่างๆที่โยงใยส่ งผลสู่ การสร้างคุณภาพในการเรี ยนการสอน ภาษาจีน ทั้งภูมิหลังความเป็ นมา นโยบายและยุทธศาสตร์ ของรัฐบาล และความร่ วมมือระหว่างไทย-จีน เป็ น ต้น(หนังสื อพิมพ์ผจู ้ ดั การออนไลน์. 27 ตุลาคม 2551. ไขปริ ศนา “หลุมดา” ในการเรี ยนการสอนภาษาจีนใน ประเทศไทย. (http://www.manager.co.th/China/ViewNews.aspx?NewsID=9510000127646) จากความสาคัญของภาษาจีนดังกล่ าว ผูว้ ิจยั จึงทาการศึ กษาเรื่ องการบริ หารงานบุ คคลกรณี ครู ชาวจี นในสถานศึ กษาขั้น พื้ นฐานของเอกชนจังหวัดปทุ มธานี ใน 6 ด้าน คื อ ด้านนโยบายและแผนการ บริ หารงานบุคคล ด้านการบรรจุและแต่งตั้ง ด้านการกาหนดค่าตอบแทนและสวัสดิ การ ด้านการประเมิ น การปฏิบตั ิงาน ด้านการพัฒนาครู และด้านการให้ออกจากงาน วัตถุประสงค์ ของการวิจัย 1. เพื่อศึกษาสภาพการบริ หารงานบุคคลกรณี ครู ชาวจีนในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานของเอกชน จังหวัดปทุมธานี 2. เพื่ อเปรี ยบเที ย บความคิ ด เห็ นในการบริ ห ารงานบุ ค คลกรณี ค รู ช าวจี น ในสถานศึ ก ษาขั้น พื้นฐานของเอกชนจังหวัดปทุมธานี ระหว่างครู ที่มีเพศ อายุ ระดับการจัดการศึกษา และประสบการณ์ต่างกัน 3. เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนางานบุคคลกรณี ครู ชาวจีนในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานของเอกชน จังหวัดปทุมธานี วิธีการศึกษา ประชากรและกลุ่มตัวอย่ าง ประชากรที่ใช้ในการวิจยั ครั้งนี้ คือ ครู ชาวจีนในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานของเอกชนจังหวัดปทุมธานี จากโรงเรี ยนเอกชนจานวน 77 โรงเรี ยน และมี ครู จีน จานวน 135 คน โดยแบ่ งเป็ นครู ระดับ ชั้นอนุ บ าล จานวน 7 คน ครู ระดับชั้นประถมศึกษา 35 คน ครู ระดับชั้นมัธยมศึกษา 35 คน รวมทั้งสิ้ น 77 คน เครื่ องมือทีใ่ ช้ ในการวิจัย เครื่ อ งมื อ ที่ ใ ช้ใ นการวิจ ัย เป็ นแบบสอบถาม คื อ แบบสอบถามครู ช าวจี น เกี่ ย วกับ สภาพการ บริ หารงานบุ คคลกรณี ครู ชาวจีนในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานของเอกชนจังหวัดปทุ มธานี ดา้ นนโยบายและ

____________________________CES Journal 98 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

แผนการบริ หารงานบุคคล ด้านการบรรจุและแต่งตั้ง ด้านการกาหนดค่าตอบแทนและสวัสดิ การ ด้านการ ประเมินการปฏิบตั ิงาน ด้านการพัฒนาครู และด้านการให้ออกจากงาน การสร้ างเครื่ องมือ เครื่ องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูลการวิจยั ครั้งนี้ มีวิธีดาเนิ นการ ดังนี้ ผูว้ ิจยั ศึกษาเอกสาร ทฤษฎี แนวคิ ด ที่เกี่ ยวข้องกับการบริ หารงานบุคคล กรณี ครู ชาวจี นในสถานศึกษาเอกชน จังหวัดปทุ มธานี ด้าน นโยบายและแผนการบริ ห ารงานบุ ค คล ด้า นการบรรจุ แ ละแต่ ง ตั้ง ด้า นการก าหนดค่ า ตอบแทนและ สวัส ดิ การ ด้านการประเมิ นการปฏิ บ ตั ิงาน ด้านการพัฒนาครู และด้านการให้ออกจากงาน จากนั้นสร้ าง แบบสอบถามตามกรอบแนวคิดในการวิจยั ให้ครอบคลุ มวัตถุ ประสงค์และการนิ ยามศัพท์ จากนั้นได้นา แบบสอบถามให้ ผู ้เชี่ ย วชาญจ านวน 5 ท่ า น ตรวจสอบความเที่ ย งตรงเชิ ง เนื้ อ หาและหาค่ าดัช นี ค วาม สอดคล้อง (Index of Item Objective Congruence = IOC) นาแบบสอบถามไปทดลองใช้ (Try Out) กับ ครู ชาวจีน ในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานของเอกชนจังหวัดนุ นทปุรีที่ไม่ใช่กลุ่มตัวอย่างในการวิจยั จานวน 30 คน จากนั้นนามาวิเคราะห์ หาค่าความเชื่ อมัน่ ด้วยวิธีก ารหาค่าสัม ประสิ ทธิ์ แอลฟา (Alpha Coefficient) ได้ค่ า ความเชื่อมัน่ แบบสอบถามเท่ากับ 0.972 การเก็บรวบรวมข้ อมูล การวิจยั ครั้งนี้ ผูว้ ิจยั ได้รวบรวมข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่าง โดยผูว้ ิจยั ได้ขอหนังสื อจากบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิท ยาลัยธุ รกิ จบัณ ฑิ ตย์ เพื่ อขอความอนุ เคราะห์ ในการเก็ บ รวบรวมข้อมู ล และส่ งหนังสื อขอความ อนุ เคราะห์ และแบบสอบถามให้กลุ่มตัวอย่างจานวน 77ฉบับ ครู ชาวจีนจานวน77 ฉบับ เก็บข้อมูลกลับคืน ได้ จานวน 77 ฉบับ ผูว้ ิจยั ตรวจสอบความสมบูรณ์ของแบบสอบถามได้แบบสอบถามสาหรับครู ชาวจีน 77 ฉบับ

การวิเคราะห์ขอ้ มูล สถิ ติ ท่ี ใช้ ใ นการวิ เ คราะห์ ข้ อ มู ล ประกอบด้ ว ย การหาค่ า ร้ อยละ ค่ า เฉลี่ ย ส่ ว นเบี่ ย งเบน มาตรฐาน การทดสอบค่าที (t-test) และการวิเคราะห์ความแปรปรวนทางเดียว (One-Way Analysis of Variance) สรุ ปผลการวิจัย การวิจยั เรื่ อง การบริ หารงานบุคคล กรณี ครู ชาวจีนในสถานศึกษาเอกชน จังหวัดปทุมธานี สรุ ป ผลการวิจยั ได้ดงั นี้ 1. ผลการวิเคราะห์ขอ้ มูลพฤติกรรมการบริ หารตามหลักธรรมาภิบาลของผูบ้ ริ หารสถานศึกษา ขั้นพื้นฐานของเอกชนจังหวัดปทุมธานี พบว่า ความคิดเห็ นของครู ด้านนโยบายและแผนการบริ หารงาน

____________________________CES Journal 99 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

บุคคล ด้านการบรรจุและแต่งตั้ง ด้านการกาหนดค่าตอบแทนและสวัสดิการ ด้านการประเมินการปฏิบตั ิงาน ด้านการพัฒนาครู และด้านการให้ออกจากงาน พบว่าโดยภาพรวมอยูใ่ นระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็ นรายด้าน พบว่าโรงเรี ยนให้ความสาคัญเรื่ องนโยบายและแผนในการรับสมัครครู สอนภาษาจีนที่เป็ นคนเชื้ อชาติจีน การบรรจุและแต่งตั้งครู สอนภาษาจีนที่ เป็ นคนเชื้ อชาติจีนเพื่อทาหน้าที่สอนภาษาจีนให้กบั นักเรี ยนอย่าง ต่อเนื่ อง การกาหนดค่าจ้างเงินเดื อนของครู จีนอย่างเหมาะสมและเป็ นไปตามระเบียบของทางราชการหรื อ สถานศึกษา การประเมินผลการปฏิบตั ิงานของครู จีนในรู ปของคณะกรรมการ การสร้างแรงจูงใจด้วยการ ประกาศยกย่องหรื อมอบรางวัลให้ครู จีนที่ประสบผลสาเร็ จจากการพัฒนาตนเองและการมีระเบียบหรื อ เงื่อนไขในการให้ครู จีนออกจากงานชัดเจน เรื่ องที่ควรปรับปรุ ง คือ นโยบายและแผนในการกาหนดค่าจ้างเงินเดื อนและสวัสดิ การของครู จีน อย่างเหมาะสม การแต่งตั้งคณะกรรมการสรรหาครู สอนภาษาจีนที่เป็ นคนเชื้ อชาติจีน การพิจารณาความดี ความชอบเพื่อเลื่ อนขั้นเงิ นเดื อนแก่ครู จีนอย่างเหมาะสมโปร่ งใสและยุติธรรม การให้ครู จีนมีส่วนร่ วมใน การประเมินผลการปฏิบตั ิงานของตนเองและครู จีนมีสิทธิ์ ร้องเรี ยนขอความเป็ นธรรมในกรณี ที่โรงเรี ยนให้ ออกจากงาน 2.ผลการวิเคราะห์ ก ารเปรี ยบเที ยบความคิ ดเห็ นของครู จีนด้านนโยบายและแผนการบริ หารงาน บุคคล ด้านการบรรจุและแต่งตั้ง ด้านการกาหนดค่าตอบแทนและสวัสดิการ ด้านการประเมินการปฏิบตั ิงาน ด้า นการพัฒ นาครู แ ละด้านการให้อ อกจากงาน จากการศึ ก ษาการบริ ห ารงานบุ ค คลก รณี ครู ช าวจี น ใน สถานศึกษาขั้นพื้นฐานของเอกชนจังหวัดปทุ มธานี โดยจาแนกตามเพศ อายุ ระดับการจัดการศึกษาและ ประสบการณ์ทางาน พบว่าไม่แตกต่างกัน

ข้ อเสนอแนะ โรงเรี ยนควรมีการแต่งตั้งคณะกรรมการสรรหาครู สอนภาษาจีนที่เป็ นคนเชื้อชาติจีนในการพิจารณา หลักสู ตรการเรี ยนการสอนการบรรจุแต่งตั้งครู ชาวจีนและควรมีการพิจารณาความดีความชอบในการเลื่อน ขั้นเงิ น เดื อนแก่ ค รู จีน ตามความรู ้ ค วามสามารถและประสบการณ์ ความตั้งใจในการท างานมากกว่าใน ปัจจุบนั

____________________________CES Journal 100 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เอกสารอ้างอิง ภาษาไทย หนังสื อ กระทรวงศึกษาธิการ. (2545). หลักสู ตรการศึกษาขั้นพืน้ ฐาน. กรุ งเทพฯ: องค์การรับส่ งสิ นค้า และพัสดุภณั ฑ์. พะยอม วงศ์สารศรี . (2538). การบริ หารทรัพยากรมนุษย์ . พิมพ์ครั้งที่ 5 . กรุ งเทพฯ : คณะวิทยาการจัดการสถาบันราชภัฏสวนดุสิต. สมพงศ์ เกษมสิ น. (2523). การบริ หารงานบุคคลแผนใหม่ . พิมพ์ครั้งที่5. กรุ งเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิช สารสนเทศจากสื่ ออิเล็กทรอนิกส์ หนังสื อพิมพ์ผจู ้ ดั การออนไลน์. 27 ตุลาคม 2551. ไขปริ ศนา “หลุมดา” ในการเรี ยนการสอน ภาษาจีนในประเทศไทย.สื บค้นเมื่อ 9 กรกฎาคม 2558, จาก http://www.manager.co.th/China/ViewNews.aspx?NewsID=951000012764

____________________________CES Journal 101 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

การจัดการเรียนการสอนภาษาจีนที่เน้ นผู้เรียนเป็ นสาคัญในสถานศึกษาขั้น พืน้ ฐานเอกชนจังหวัดปทุมธานี HE YI *

* นักศึกษาหลักสูตรศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการการศึกษา มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์

____________________________CES Journal 102 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

บทคัดย่ อ การวิจยั ครั้งนี้ มีวตั ถุ ประสงค์เพื่อศึ กษาสภาพการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีนเปรี ยบเทียบความ คิดเห็ นเกี่ ยวกับการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีนและศึกษาปั ญหาและแนวทางการพัฒนาการจัดการเรี ยน การสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธานีกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ ในการวิจยั ครั้งนี้ คือครู สอนภาษาจีนในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานของเอกชนจังหวัดปทุมธานี จานวน 77 คน เครื่ องมือที่ใช้ในการวิจยั เป็ นแบบสอบถาม และแบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ขอ้ มูลโดยใช้โปรแกรมสาเร็ จรู ป ส่ วนสถิ ติที่ใช้วิเคราะห์ ขอ้ มูล ได้แก่ ค่าร้ อยละค่าเฉลี่ ย ค่าส่ วนเบี่ ยงเบนมาตรฐาน การทดสอบที และการ วิเคราะห์ความแปรปรวนทางเดียวส่ วนข้อมูลจากการสัมภาษณ์ ใช้วธิ ี การวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจยั พบว่า การปฏิ บตั ิของครู สอนภาษาจีนเกี่ ยวกับการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้น ผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธานี โดยรวมทั้ง 6 ด้าน อยูร่ ะดับมาก โดย ด้านที่มีค่าเฉลี่ ยสู งสุ ด มี 2 ด้าน คือ ด้านนโยบายการจัดการเรี ยนการสอน และด้านการวัดและประเมินผล การเรี ยนส่ วนด้านที่มีค่าเฉลี่ยต่าสุ ด คือ ด้านการจัดสื่ อการเรี ยนการสอน ผลการเปรี ยบเทียบความคิดเห็นต่อการปฏิบตั ิในการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ น สาคัญในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธานี ท้ งั 6 ด้าน ระหว่างครู สอนภาษาจีนที่มีเพศและอายุ ต่างกัน พบว่าไม่แตกต่างกัน ปั ญหาการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีน พบว่า มีปัญหาในการสื่ อสารเกี่ยวกับนโยบายการจัดการ เรี ยนการสอนไปสู่ ครู สอนภาษาจีนเนื้ อหาที่ครู ใช้สอนไม่ตรงกับความต้องการหรื อความสนใจของผูเ้ รี ยน สื่ อที่ ใช้ส อนยังไม่ เหมาะสมกับ วัยและระดับ ความยากง่ ายของเนื้ อหาหลัง จากที่ ค รู ได้รับ การนิ เทศแล้ว ผลสั มฤทธิ์ ทางการเรี ยนยังไม่ดีข้ ึ นครู ไม่ เข้าใจการวัดและประเมิ นผลตามมาตรฐานการเรี ยนรู ้ ส่ วนแนว ทางการพัฒนาฯโรงเรี ยนควรมีการสื่ อสารเกี่ยวกับนโยบายการจัดการ เรี ยนการสอนที่มีประสิ ทธิ ภาพครู ควรปรับวิธีการสอนและเนื้ อหาการสอนให้สอดคล้องกับความ ต้องการและพฤติกรรมของผูเ้ รี ยนใช้สื่อการสอนที่เหมาะสมกับวัยของผูเ้ รี ยนและความยากง่ายของเนื้ อหา นาข้อเสนอแนะจากการนิ เทศไปปรับปรุ งการเรี ยนการสอนและทาความเข้าใจการวัดและประเมินผลตาม มาตรฐานการเรี ยนรู ้

____________________________CES Journal 103 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ABSTRACT The purposes of this research were to study the conditions of Chinese language instructional management focused on student-centre, to compare the opinions towards Chinese language instructional management focus on student-centre, and to investigate the problems in order to develop Chinese language instructional management focused on student-centre of private basic schools in Pathumthani province. A sample of 77 Chinese teachers was selected and the research tools used to collect the data were a set of questionnaires and in-depth- interview. The data were analyzed by 6 statistics methods: percentage, mean, standard deviation, T-test, F-test and content analysis.

The findings were as follows: Overall six statistics dimensions for the conditions on practice of Chinese language teachers on Chinese language instructional management focused on student-centre in private basic schools in Pathumthani province were in high level. Two highest dimensions average were the policy of Chinese language instructional management and the measurement and evaluation whereas the lowest average was media instructional management.

In comparison the opinions towards the practice of Chinese language instructional management focused on student-centre in private basic schools in Pathumthani province, it was found that there was no difference opinion among Chinese teachers who are in the same age and sex.

With regards to the investigation on problems of Chinese language instructional management focused on student-centre in private basic schools, it was found that the communication about the policy of Chinese language instructional management focused on student-centre towards Chinese teachers was in trouble. Contents of teaching did not meet the needs and interests of the learners. In addition, instructional media is not appropriate to learners not only their ages but also the level of difficulty. Though teachers had been supervised, the education achievement had not been improved. Teachers lack of understanding on the measurement and evaluation standards of education achievement.

It is recommended that in order to develop an efficiency of instructional management in private basic schools, teachers should adjust contents and teaching techniques that meet the needs and behaviors of learners. Furthermore, teaching materials and level of content difficulty must be appropriate to the age and level of learners. Finally, teachers must improve instructional management based on the supervision and realize on the standards and criteria in education measurement and evaluation.

____________________________CES Journal 104 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ความเป็ นมาและความสาคัญของปัญหา ปั จ จุ บ ัน ปรั ช ญาการจัด การศึ ก ษาได้มุ่ ง เน้ น การจัด การเรี ย นการสอนให้ มี ค วามสอดคล้อ ง ต่ อ กระบวนการอันส่ งเสริ มให้ผูเ้ รี ยนเป็ นจุดศูนย์กลาง พร้ อมกับการตั้งเป้ าหมายของกระบวนการ เรี ยนการ สอนโดยให้ผูเ้ รี ยนเกิ ดการเรี ยนรู ้ อย่างรอบด้าน ภายใต้หลักการและแนวทางในการ ส่ งเสริ มให้เกิ ดสังคม แห่ งการเรี ยนรู ้ ข้ ึน ดังนั้นฐานคิดในการปรับการเรี ยนการสอนโดยการ ปรับเปลี่ ยนบทบาทระหว่างผูส้ อน และผู เ้ รี ย น เพื่ อ มุ่ ง สู ้ ก ารส่ ง เสริ ม กระบวนการเรี ย นรู ้ ข องผูเ้ รี ย นจึ ง เป็ นแกนแก่ น ส าคัญ ของการปฏิ รูป การศึกษา นอกจากนี้ในภาคส่ วนที่มีความสอดคล้องและมี ความสาคัญเท่าเทียมกับการจัดการเรี ยนการสอน โดยเน้นให้ผูเ้ รี ยนได้มีส่ วนร่ วมมากยิ่งขึ้ นนั้น ได้แก่ การส่ งเสริ ม ให้เกิ ดความสุ ข ในการเรี ยนรู ้ ดังนั้น ใน กระบวนการเรี ยนการสอนแนวใหม่ จึงต้องคานึงและอาศัยความสอดคล้องของบริ บทต่างๆ รอบด่านที่เกี่ยว เนื่ องกันในชั้นเรี ยน ตลอดจนพยายามศึกษาและเข้าใจปั จจัยดังกล่ าวให้เข้ามาเป็ นเนื้ อหาและสถานการณ์ หนึ่ งใน กระบวนการเรี ยนรู ้ ของผูเ้ รี ยน โดยจะต้องบริ หารจัดการองค์ประกอบต่างๆ ให้เกิ ดประสิ ทธิ ภาพ เพื่อการสร้างทรัพยากรมนุษย์ที่รอบรู ้อนั เป็ นสัมฤทธิ์ ผลสู งสุ ดของการศึกษา จากความสาคัญและสภาพปั ญหาของภาษาจีนที่เป็ นภาษาจีนที่ใช้ในการติดต่อสื่ อสารกัน ดังกล่าว ข้างต้นโดยเฉพาะปั ญหาด้านคุณภาพหลักสู ตรภาษาจีนปั จจุบนั ที่มีผลโดยตรงต่อคุณภาพผูเ้ รี ยนชาวไทยซึ่ ง เป็ นอนาคตของชาติ ผูว้ ิจยั จึงมี ค วามสนใจที่ จะศึ กษาการจัดการหลัก สู ตรการเรี ยนการสอนภาษาจี นใน โรงเรี ยนประถมศึกษาเอกชน จังหวัดปทุมธานี ในด้านต่างๆดังนี้คือ ความหมายของการจัดการ แนวคิดและ ทฤษฎี การจัดการ การจัดการความรู ้ ในสถานศึ กษา การจัดการส่ งเสริ มการจัดการความรู ้ ในสถานศึ กษา นโยบายการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัด ปทุมธาน การจัดทาแผนการเรี ยนการสอน การจัดกิ จกรรมการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่ เน้นผูเ้ รี ยนเป็ น สาคัญในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธาน การจัดสื่ อการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยน เป็ นสาคัญในสถานศึ กษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธาน การนิ เทศการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้น ผูเ้ รี ย นเป็ นส าคัญ ในสถานศึ ก ษาขั้น พื้ น ฐานเอกชนจัง หวัด ปทุ ม ธาน การวัด และประเมิ น ผลการเรี ย น ภาษาจี น ที่ เน้ น ผู ้เรี ย นเป็ นส าคัญ ในสถานศึ ก ษาขั้น พื้ น ฐานเอกชนจัง หวัด ปทุ ม ธาน เพื่ อ ให้ โ รงเรี ย น ประถมศึ ก ษาต่ างๆซึ่ งเป็ นเสมื อ นต้น ทางการปู พ้ื น ด้านภาษาที่ ถู ก ต้องได้ใ ช้เป็ นแนวทางในการพัฒ นา ปรับปรุ งคุ ณภาพหลักสู ตรการเรี ยนการสอนภาษาจีนให้มีศกั ยภาพเพียงพอเหมาะสมต่อการพัฒนาผูเ้ รี ยน เพื่อเป็ นอนาคตของชาติที่พ่ งึ หวังได้ต่อไป

____________________________CES Journal 105 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

วัตถุประสงค์ ของการวิจัย 1. เพื่ อศึ ก ษาสภาพการจัด การเรี ย นการสอนภาษาจีน ที่ เน้น ผูเ้ รี ย นเป็ นส าคัญ ในสถานศึ กษาขั้น พื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธานี 2. เพื่อเปรี ยบเทียบความคิดแห็นเกี่ยวกับการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญใน สถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธานี จาแนกตามเพศ อายุ ระดับการศึกษา และประสบการณ์ ใน การทางาน 3. เพื่อศึกษาปั ญหาและแนวทางการพัฒนาการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ ในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธานี วิธีการศึกษา ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง ประชากรที่ใช้ในการวิจยั ครั้งนี้ คือ ครู ชาวจีนในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานของเอกชนจังหวัดปทุมธานี จากโรงเรี ยนเอกชนจานวน 77 โรงเรี ยน และมีครู จีน จานวน 135 คน การกาหนดขนาดตัวอย่างเพื่อใช้ในการตอบแบบสอบถาม ใช้ตารางของ Kreijcie and Morgan ซึ่ ง จากจานวนประชากร 135 คน ได้จานวนตัวอย่าง 77 คน ในจานวนดังกล่ าวแบ่งเป็ นครู ระดับชั้นอนุ บาล จานวน 7 คน ครู ระดับชั้นประถมศึกษา 35 คน ครู ระดับชั้นมัธยมศึกษา 35 คน ส่ วนการสุ่ มตัวอย่างในแต่ละ ระดับชั้นใช้วธิ ี การสุ่ มแบบง่าย (Simple Random Sampling ) โดยวิธีการจับฉลาก สาหรับการสัมภาษณ์ ใช้วิธีการเลือกตัวอย่างแบบเจาะจง (Purposive Sampling ) จานวน 9 คน จาก 3 กลุ่มโรงเรี ยนๆ ละ 3 คน/ตาแหน่ง คือ กลุ่มโรงเรี ยนอนุ บาล กลุ่มโรงเรี ยนอนุ บาลและประถมศึกษา และ กลุ่ มอนุ บาล ประศึ กษา และมัธยมศึ กษา โดยเลื่ อกสัมภาษณ์ จากผูม้ ี ตาแหน่ งต่อไปนี้ 1) รองผูอ้ านวยการ สถานศึกษาฝ่ ายวิชาการ จานวน 3 คน 2) หัวหน้ากลุ่มสาระภาษาต่างประเทศ จานวน 3 คน และ 3) ครู จีน จานวน 3 คน เครื่ องมือทีใ่ ช้ ในการวิจัย เครื่ องมื อที่ ใช้ในการวิจยั ครั้งนี้ เป็ นแบบสอบถามที่ ผูว้ ิจยั สร้ างขึ้ น เพื่อศึ กษาการจัดการเรี ยนการ สอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธานี โดยแบบสอบถาม แบ่งเป็ น 2 ตอน ดังนี้ ตอนที่ 1 เป็ นแบบสอบถามสถานภาพของผู ต้ อบแบบสอบถาม ถามเกี่ ย วกับ เพศ อายุ ระดับ การศึกษา และประสบการณ์ มีลกั ษณะเป็ นแบบตรวจรายการ (Check List) ตอนที่ 2 เป็ นแบบสอบถามเกี่ ยวกับการปฏิบตั ิครู จีนการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยน เป็ นสาคัญในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธานี จานวน 6 ด้าน ได้แก่ ด้านนโยบายการจัดการ เรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ ด้านการจัดทาแผนการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยน

____________________________CES Journal 106 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เป็ นสาคัญ ด้านการจัดกิจกรรมการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ ด้านการจัดสื่ อการเรี ยน การสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ ด้านการนิเทศการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ น สาคัญ ด้านการวัดและประเมินผลการเรี ยนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ ส่ วนลักษณะของคาถามป็ นแบบมาตราส่ วนประมาณค่า 5 ระดับ ( Rating Scales ) จากนั้นได้นาแบบสอบถามให้ผเู ้ ชี่ยวชาญจานวน 5 ท่าน ตรวจสอบความเที่ยงตรงเชิงเนื้ อหาและหา ค่าดัชนี ความสอดคล้อง (Index of Item Objective Congruence = IOC) นาแบบสอบถามไปทดลองใช้ (Try Out) กับครู และผูเ้ รี ยนของโรงเรี ยนสอนภาษาจีนสาหรับในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดนนทบุรี ที่ ไม่ ใช่ กลุ่ ม ตัวอย่างในการวิจยั จานวน 30 คน จากนั้นนามาวิเคราะห์ หาค่าความเชื่ อมัน่ ด้วยวิธีการหาค่ า สัมประสิ ทธิ์ แอลฟา (Alpha Coefficient) ได้ค่าความเชื่อมัน่ แบบสอบถามของครู เท่ากับ 0.767 จากนั้นนามา วิเคราะห์ ห าค่ าความเชื่ อมัน่ ด้วยวิธี การหาค่ าสั ม ประสิ ท ธิ์ แอลฟา (Alpha Coefficient) ได้ค่ าความเชื่ อมัน่ แบบสอบถามเท่ากับ 0.972 การเก็บรวบรวมข้ อมูล ผูว้ ิจยั ขอหนังสื อเพื่อใช้ในการเก็บข้อมูล จากวิทยาลัยครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุ รกิจบัณฑิ ตย์ นาส่ ง ผูร้ ับใบอนุ ญาตหรื อผูบ้ ริ หารของสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนในจังหวัดปทุ มธานี ดว้ ยตนเองหรื อส่ งทาง ไปรษณี ย ์ เพื่อขออนุ ญาตในการเก็บรวบรวมข้อมูลการวิจยั ในการตอบแบบสอบถามและการสัมภาษณ์จาก กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจยั การวิเคราะห์ ข้อมูล 3.5.1 การวิเคราะห์ ข ้อ มู ล ที่ ไ ด้จ ากแบบสอบถาม ผู ้วิ จ ัย ท าการวิ เคราะห์ ข้อ มู ล ด้ว ยโปรแกรม คอมพิวเตอร์ สาเร็ จรู ป โดยสถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ขอ้ มูล ดังนี้ 1) ข้อมูลตอนที่ 1 ข้อมูลทัว่ ไปเกี่ยวกับสถานภาพของผูต้ อบแบบสอบถามใช้ค่าความถี่ และร้อยละ 2) ข้อมูลตอนที่ 2 ความคิดเห็ นของครู เกี่ยวกับการบริ หารงานบุคคลกรณี ครู ชาวจีนในสถานศึกษา ขั้น พื้ น ฐานของเอกชนจัง หวัด ปทุ ม ธานี วิ เคราะห์ ข ้อ มู ล โดยการหาค่ า เฉลี่ ย (X) ค่ า เบี่ ย งเบน มาตรฐาน (SD.) ส่ วนการเปรี ยบเที ยบความคิ ดเห็ นระหว่างครู ที่ มี เพศ อายุ ระดับ การศึ ก ษาและ ประสบการณ์ต่างกัน ใช้การทดสอบที (T-test) และ การทดสอบเอฟ (F-Test) ส่ วนเกณฑ์การแปลความหมายของคะแนน ดังนี้ คะแนน 4.50 - 5.00 หมายถึง ปฏิบตั ิระดับมากที่สุด คะแนน 3.50 - 4.49 หมายถึง ปฏิบตั ิระดับมาก คะแนน 2.50 -3.49 หมายถึง ปฏิบตั ิระดับปานกลาง คะแนน 1.50 – 2.49 หมายถึง ปฏิบตั ิระดับน้อยน้อย คะแนน 1.00 – 1.49 หมายถึง ปฏิบตั ิระดับน้อยที่สุด

____________________________CES Journal 107 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

3.5.2 การวิเคราะห์ขอ้ มูลที่ได้จากการสัมภาษณ์ ข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์ผวู ้ จิ ยั จะใช้การวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) สรุ ปผลการวิจัย การวิจยั เรื่ อง การจัดการเรี ยนการสอนภาษาจี นที่ เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญในสถานศึ กษาขั้นพื้นฐาน เอกชนจังหวัดปทุมธานี สรุ ปผลการวิจยั ได้ดงั นี้ 5.3.1 ผลการวิเคราะห์ ข ้อมู ล ความคิ ดเห็ น ในการจัดการเรี ย นการสอนภาษาจีน ที่ เน้น ผูเ้ รี ยนเป็ น สาคัญในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธานี ด้านนโยบายการจัดการเรี ยนการสอน พบว่า โดยรวมอยู่ในระดับ มาก เมื่ อพิ จารณาเป็ นรายข้อ พบว่าข้อที่มีค่าเฉลี่ ยสู งสุ ด คือ โรงเรี ยนกาหนดเป็ นนโยบายส่ งเสริ มให้มีการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีน ชัดเจน และข้อที่มีค่าเฉลี่ ยต่าสุ ด คือ โรงเรี ยนมีการนาผลการประเมินหรื อทบทวนนโยบายการส่ งเสริ มการ จัดการเรี ยนการสอนภาษาจีนมาปรับปรุ งแก้ไขให้ดีข้ ึน ด้านการจัดทาแผนการเรี ยนการสอน พบว่า โดยรวมอยูใ่ นระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็ นรายข้อ พบว่า ข้อที่มีค่าเฉลี่ยสู งสุ ด คือ แผนการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีน มีการสอดแทรกคุณธรรม และจริ ยธรรมแก่ ผูเ้ รี ยนในเนื้ อหา และข้อที่มีค่าเฉลี่ ยต่ าสุ ด คื อ แผนการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีน มีความเหมาะสมกับ ระดับความรู ้ ความสามารถของผูเ้ รี ยน ด้านกิจกรรมการเรี ยนการสอน พบว่าโดยรวมอยูใ่ นระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็ นรายข้อ พบว่าข้อที่มี ค่าเฉลี่ ยสู งสุ ด คื อ ครู ภาษาจีนเปิ ดโอกาสให้ผูเ้ รี ยนมี ส่วนร่ วมในการเรี ยนในชั้นเรี ยน และข้อที่ มีค่าเฉลี่ ย ต่าสุ ด คือ เนื้อหาที่ครู ภาษาจีนใช้สอนตรงกับความต้องการหรื อความสนใจของผูเ้ รี ยน ด้านการจัดสื่ อการเรี ยนการสอน พบว่าโดยรวมอยูใ่ นระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็ นรายข้อ พบว่าข้อที่ มีค่าเฉลี่ยสู งสุ ด คือ ครู ภาษาจีนใช้สื่อที่ส่งเสริ มคุณธรรม จริ ยธรรมให้แก่ผเู ้ รี ยนและข้อที่มีค่าเฉลี่ยต่าสุ ด คือ สื่ อที่ครู ภาษาจีนใช้สอนเหมาะสมกับวัย และระดับความยากง่ายของเนื้อหา ด้านการนิ เทศการจัดการเรี ยนการสอน พบว่าโดยรวมอยู่ในระดับ มาก เมื่ อพิ จารณาเป็ นรายข้อ พบว่าข้อที่ มีค่าเฉลี่ ยสู งสุ ด คื อ โรงเรี ยนกาหนดให้มีแผนงานการนิ เทศการจัดการเรี ยนการสอนให้แก่ ครู สอนภาษาจีนชัดเจน และข้อที่ มีค่าเฉลี่ ยต่ าสุ ด คือ หลังจากที่ครู สอนภาษาจีนได้รับการนิ เทศฯ แล้วส่ งผล ผลสัมฤทธิ์ ทางการเรี ยนของนักเรี ยนสู งขึ้น ด้านการวัดและประเมินผลการเรี ยน พบว่าโดยรวมอยูใ่ นระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็ นรายข้อ พบว่า ข้อที่มีค่าเฉลี่ยสู งสุ ด คือ ครู สอนภาษาจีนนาผลการวัดและประเมินผลมาปรับปรุ งคุณภาพการเรี ยนการสอน และข้อที่มีค่าเฉลี่ยต่าสุ ด คือ ครู สอนภาษาจีนกาหนดวิธีการวัดและประเมินผลการเรี ยนในแผนการเรี ยนการ สอนที่สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ มาตรฐานการเรี ยนรู ้และตัวชี้วดั 5.3.2 ผลการวิเคราะห์ ข ้อมู ล ความคิ ดเห็ น ในการจัดการเรี ย นการสอนภาษาจีน ที่ เน้น ผูเ้ รี ยนเป็ น สาคัญในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุ มธานี ด้านนโยบายการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่

____________________________CES Journal 108 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ ด้านการจัดทาแผนการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ ด้านกิจกรรมการ เรี ยนการสอนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ ด้า นการจัดสื่ อการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่ เน้นผูเ้ รี ยนเป็ น ส าคัญ ด้า นการนิ เทศการจัด การเรี ย นการสอนภาษาจี น ที่ เน้ น ผู ้เรี ย นเป็ นส าคัญ และด้า นการวัด และ ประเมินผลการเรี ยนภาษาจีนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ โดยจาแนกตามเพศ และอายุ ระดับการจัดการศึกษา และประสบการณ์ทางานต่างกัน พบว่า ไม่แตกต่างกัน 5.3.3 ปั ญหาและแนวทางการพัฒนาการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีนที่ เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญใน สถานศึกษาขั้นพื้นฐานเอกชนจังหวัดปทุมธานี

____________________________CES Journal 109 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เอกสารอ้างอิง ภาษาไทย หนังสื อ กมล ภู่ประเสริ ฐ. (2545). การบริ หารงานวิชาการในสถานศึกษา: ชุดการพัฒนาสู่ มาตรฐาน การศึกษาขั้น พื้นฐาน(ครั้งที่ 2). กรุ งเทพฯ: เมธี ทิปส์. คณะกรรมการการประถมศึกษาแห่งชาติ. (2526). กระบวนการบริ หารและการนิเทศการศึกษา. กรุ งเทพฯ: โรงพิมพ์การศาสนา. จิรพงษ์ นามมงคล. (2548) “ประสิ ทธิผลการ บริ หารงานวิชาการตามทรรศนะของผูบ้ ริ หาร และคร โรงเรี ยนเอกชนสามัญ สอนภาษาจีน ในก รุ ง เ ท พ ม ห า น ค ร แ ล ะ ป ริ ม ณ ฑ ล.” วิทยานิพนธ์ครุ ศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาบริ หารการศึกษา, คณะครุ ศาสตร์ , มหาวิทยาลัย ราชภัฏสวนดุสิต, เจริ ญ งามชัด. (2539). การบริ หารการศึกษา. กรุ งเทพฯ: มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต. ชารี มณี ศรี . การนิ เทศการศึกษา. พิมพ์ครั้งที่3. กรุ งเทพฯ :บูรพาสาส์น, 2538. ณัฐวุฒิ กิจรุ่ งเรื อง. (2545). ผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญและการเขียนแผนการจัดการเรี ยนรู ้ของครู มืออาชีพ. กรุ งเทพฯ : สถาพรบุคส. ทองสุ ขรวยสุ งเนิ น. (2543). คู่มือการสร้างแผนการสอนที่เน้นกระบวนการตามหลักสตูรฉบับ ปรับปรงุ 2533. ม.ป.ท. : เสมาธรรม. เธียร พานิช. (2544). 4MAT:การจัดกิจกรรมการเรี ยนการสอนให้สอดคล่องกับธรรมชาติ การ เรี ยนรู ้ของผูเ้ รี ยน. กรุ งเทพฯ : มูลนิธิสดศรี -สฤษดิ์วงศ. บรรพต สุ วรรณประเสริ ฐ. (2544). การพัฒนาหลักสตูรโดยเน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ. เชียงใหม่ : The Knowledge Center.การค้นค้วาอิสระศึกษาศาสตร์ มหาบัณฑิต บัณฑิตวิทยาลัยมหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่. บูรชัยศิริมหาสาคร. (2545). แผนการสอนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นศูนยกลาง. กรุ งเทพฯ : บุค พอยท. วัฒนาพร ระงับทุกข์. (2542). แผนการสอนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นศูนย์กลาง. กรุ งเทพฯ: วัฒนาพานิช. วีรยุทธ พจน์เสถี ยรกุล . (2552). การเรี ยนการสอนภาษาไทยส าหรับชาวญี่ ปุ่ นในปั จจุบนั (รายงานการวิจยั ) . กรุ งเทพฯ: มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย. สโตนเนอร์ (Stoner,1978: 32).วิชาองค์การและการจัดการ. นนทบุร : มหาวิทยาลัยสุ โขทัยธรรมาธิราช.

Thomas J. Peter and Robert H. Waterman Jr. (2531 แปลโดย วีรชัย ตันติวรี ะวิทยา). ดั้นด้นหา ความเป็ น เลิศ. กรุ งเทพฯ: บริ ษทั ซี เอ็ดยูเคชัน่ จากัด.

____________________________CES Journal 110 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

สารสนเทศจากสื่ ออิเล็กทรอนิกส์ “พระราชบัญญัติโรงเรี ยนเอกชน พ.ศ. 2550”. (2551, 11 ,มกราคม). ราชกิจจานุ เบกษา. เล่ม 125 ตอนที่ 7 ก. หน้า 29-60. สื บค้นเมื่อ 17 กันยายน 2554, จาก http://kormor.obec.go.th /act/act066.pdf หนัง สื อ พิ ม พ์ไ ทยรั ฐ ออนไลน์ (31 ก.ค. 2555). สพฐ.ก าหนดเกณฑ์ ย า้ ยผู บ้ ริ ห ารสถานศึ ก ษาและการ กาหนดขนาดของสถานศึกษา. สื บค้นเมื่อ 22 กรกฎาคม 2558, จาก http://www.thairath.co.th/content/280079 วิ กี พี เดี ย . 8 กรกฎาคม 2558. รายชื่ อ โรงเรี ย นเอกชนในจัง หวัด ปทุ ม ธานี . สื บ ค้น เมื่ อ 10 กรกฎาคม 2558, จาก https://th.wikipedia.org/wiki/รายชื่อโรงเรี ยนในจังหวัดปทุมธานี สมเกียรติ อ่อนวิมล.การใช้ภาษาอังกฤษและภาษาอื่นในภูมิภาค กับ อนาคตของไทยในอาเซี ยน สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา (สพป.) และเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาปทุมธานี เขต 1. รายชื่อโรงเรี ยนเอกชน. สื บค้นเมื่อ 10 กรกฎาคม 2558, จาก http://www.ptt1.net/ ภาษาต่ างประเทศ BOOKS Barnard,Chester I. (1972). The Function of the Executive. Twenty second Printing.Cambridge,Massachusetts :Harvard University Press.

Downey, Merial and A.V. Kelly. (1986). Theory and Practice of Education. London:Harper & Row Fiste, RS. (1957). The Task of Educational Administration in Administrative Behavior in Education. New York: Harper and Row. Gatewood, Robert D., Taylor, Robert., & Ferrell, O.C. (1995). Management : Comprehension analysis, and application. New jersey: Richard D. Irwin.

Griffin, Ricky W. (1999). Management. (6th ed). Boston, MA: Houghton Mifflin Company.

Hinda Taba. (1962). Curriculum Development. New York: Harcourt Brace & World.

Henson, K.T. Curriculum planning: integrating multiculturalism, constructivism, and education reform. United States: McGraw-Hill Companies Inc, 2001.

Kast, F.E. & Rosenzweig, J.E. (1979). Organization and management. New York: Mc Craw Hill.

____________________________CES Journal 111 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

Kreitner, Robert. (1983). Management. (Second Education) Boston: Houghton Mifflin.

Robert, L. Katz. (1986). The Principalship. New York: Macmillan Publishing Company.

Saylor, J. Galen and Willian H. Alexander. (1971). Planning Curriculum for school. New York: Holt, Rinehart and Winston.

Sergiovanni ,Thomas J.and others. (1980). Educational Governance and a dministration.Englewood cliffs,New Jersey:Prentic Hall Inc. Stoner, James AF. (1978). Management. New jersey: Prentice-Hall.

Taba, Hinda. (1962).Curriculum Development: Theory and Practice. New York. Harcourt Brace and World Inc. Weinstein C.F. and Mayer R.F. (1986). The teaching of learning strategies. In Handbook of Research on Teaching (3 rd ed.). Macmillan.

____________________________CES Journal 112 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

____________________________CES Journal 113 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

คุณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีนตามความคิดเห็นของผูบ้ ริ หาร และครู โรงเรี ยนมัธยมศึกษาในจังหวัดปทุมธานี LI ZHEN *

* นักศึกษาหลักสูตรศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการการศึกษา มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์

____________________________CES Journal 114 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

บทคัดย่อ การวิจยั ครั้ งนี้ มีวตั ถุ ประสงค์เพื่อศึ กษาคุ ณลักษณะที่ พึงประสงค์และแนวทางการพัฒนาครู สอน ภาษาจีนโรงเรี ยนมัธยมศึกษาในจังหวัดปทุมธานี กลุ่มตัวอย่างคือผูบ้ ริ หารและครู โรงเรี ยนมัธยมศึกษาใน จังหวัดปทุมธานี จานวน 77 คน เครื่ องมือที่ใช้ในการวิจยั เป็ นแบบสอบถาม และแบบสัม ภาษณ์ วิเคราะห์ ข้อมูลโดยใช้โปรแกรมสาเร็ จรู ป ผลการวิจยั พบว่า คุณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีนตามความคิดเห็ นของผูบ้ ริ หารและครู โดยรวมทั้ง 4 ด้านอยู่ระดับมาก โดยด้านที่ มีค่าเฉลี่ ยสู งสุ ดคือ ด้านคุ ณธรรม จริ ยธรรม รองลงมาด้านความสามารถการ จัดการเรี ยนการสอนและด้านความรู ้ภาษาจีนตามลาดับ ส่ วนด้านที่มีค่าเฉลี่ยต่าสุ ดคือด้านบุคลิกภาพ ผลการเปรี ยบเทียบความคิดเห็นของผูบ้ ริ หารและครู กลุ่มสาระการเรี ยนรู ้ภาษาต่างประเทศเกี่ยวกับ คุ ณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีนทั้ง 4ด้าน พบว่า ผูบ้ ริ หารโรงเรี ยนกับครู มีความคิดเห็ นทุก ด้านไม่แตกต่างกัน แนวทางการพัฒนาคุ ณลักษณะที่ พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีน ที่ สาคัญ เรี ยงตามลาดับ ได้แก่ ควรพัฒนาครู สอนภาษาจี นให้เป็ นคนตรงต่อเวลา อยู่ในกรอบศี ลธรรมอันดี งาม และประพฤติ ตนเป็ น แบบอย่างที่ ดี มี ค วามรู ้ เกี่ ย วกับ หลัก สู ตรการศึ ก ษาภาษาจี น มี ท ัก ษะการใช้ภาษาจี น เป็ นอย่างดี และมี ความสามารถในการสอนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ

____________________________CES Journal 115 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ABSTRACT This research aims to investigate desirable Characteristics of Chinese language teachers in the opinions of 77 Secondary Schools’ administrators and teachers in Pathum Thani province. The tools used in this study were questionnaire and interviewing. Data were analyzed by using computer software. The findings of the research are shown.

The overall 4 desirable characteristics of Chinese teachers in the opinions of 77 samples are reported high. The ethics and morality was the highest whereas the management of teaching Chinese language, and Chinese knowledge were reported high respectively. The lowest average was personality.

The comparison for opinions of the administrators and teachers about the desirable characteristics of Chinese language teachers are not significant different.

The development of the desirable characteristics of Chinese language teachers are aimed at punctuality, good ethics and morals, and good manners. Moreover, Chinese language teachers should understand Chinese education curriculum, have good Chinese language skills and be capable for learnercentered teaching of Chinese language.

____________________________CES Journal 116 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ทีม่ าและความสาคัญของปัญหา ปั จจุบนั ภาษาจีนเป็ นภาษาที่มีความสาคัญมาก ซึ่ งเป็ นผลมาจากการขยายตัวทางเศรษฐกิจของจีนใน รอบสิ บปี ที่ผา่ นมานี้ จึงเป็ นผลทาให้มีผคู ้ นตื่นตัวสนใจที่จะเรี ยนภาษาจีนกันเป็ นจานวนมาก ประเทศไทยก็ เป็ นประเทศหนึ่ งที่ส่งเสริ มให้แต่ละโรงเรี ยนเปิ ดสอนวิชาภาษาจีน โดยเฉพาะโรงเรี ยนปทุมธานี มีนโยบาย ส่ งเสริ มโรงเรี ยนแบบสองภาษาคื อไทย-จีน เนื่ องจากการเปิ ดสอนโดยการขาดการวางแผนการจัดการที่ดี เกี่ ยวกับครู ผูส้ อนและหลักสู ตรรวมถึ งความพร้ อมของผูเ้ รี ยนด้วย จึ งทาให้การเรี ยนการสอนภาษาจีนใน โรงเรี ยนยังไม่บรรลุผลตามความคาดหวังโดยเฉพาะคุณภาพของครู สอนภาษาจีน สาหรับการศึกษาภาษาต่างประเทศปั จจุบนั ในประเทศไทยนั้น เราจะเห็ นได้วา่ ภาษาจีนกลางได้รับ ความนิ ยมเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องในช่วงหลายปี ที่ผา่ นมา อันเนื่องมาจากการที่ภาษาจีนกลางได้เข้ามามีบทบาท ต่อตลาดแรงงานของไทยในทุกระดับ ไม่วา่ จะเป็ นในเรื่ องของธุ รกิจอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว การติดต่อทา ธุ รกิ จค้าขาย หรื อการร่ วมทุ นกับ นักธุ รกิ จชาวจี นทั้งจากแผ่นดิ นใหญ่ ไต้หวัน ฮ่องกง หรื อ สิ งคโปร์ ที่ มี อัตราส่ วนทางการทาธุ รกิ จเพิ่มมากขึ้นเรื่ อยๆ ทาให้มีความต้องการบุ คลากรที่ มีความรู ้ ในการใช้ภาษาจี น กลางเพิ่มมากขึ้นเป็ นเงาตามตัว อย่างไรก็ตาม จากสถานการณ์การเรี ยนการสอนภาษาจีนกลางในประเทศไทยโดยเฉพาะอย่างยิ่งใน ระบบสถานศึ ก ษาทั้งของรั ฐและเอกชนยังไม่ ป ระสบความส าเร็ จเท่ าที่ ค วร ทั้งนี้ เพราะเหตุ ปั จจัย ที่ เป็ น อุปสรรคหลายประการ เช่น การขาดครู ผสู ้ อนที่มีความรู ้ความเชี่ ยวชาญ การขาดหลักสู ตร และขาดนโยบาย ในการจัดการการเรี ยนการสอนภาษาจีนกลางที่ชดั เจนและดีเพียงพอ และปั จจัยที่เกี่ยวกับความพร้อมของตัว ผูเ้ รี ยนเอง(อติภา พิสณฑ์,2556) ความสาคัญของภาษาจีนกลางถ้าหากมองถึงความสาคัญของภาษาจีนกลางแล้วนั้น ภาษาจีนกลาง เป็ นภาษาที่สาคัญของทวีปเอเชียมาช้านาน เนื่ องจากประเทศจีนเป็ นแหล่งอารยธรรมที่ยิ่งใหญ่หนึ่ งในสอง ของทวี ป ดัง นั้น การบัน ทึ ก ความรู ้ แ ละวิท ยาการต่ า งๆจึ ง เป็ นภาษาจี น ไม่ ว่าจะเป็ นความรู ้ ด้านปรั ช ญา ประวัติศาสตร์ วิทยาศาสตร์ เป็ นต้น ด้วยสภาพภู มิศาสตร์ ต่างๆ ทั้งขนาดของประเทศ จานวนประชากร การเมื อง การปกครอง และเศรษฐกิ จที่ มีการเจริ ญเติ บโตอย่างต่อเนื่ อง ทาให้ภาษาจีนกลางเป็ นภาษาหนึ่ ง ของเอเชี ยที่ ใช้ในองค์การสหประชาชาติ ยิ่งเพิ่มความสาคัญให้กบั ภาษาจี นกลางเป็ นอย่างมาก การที่ ค น ต่างประเทศอย่างเช่ นคนไทยมีโอกาสที่ จะศึ กษาภาษาจีนกลางแล้วนั้น ย่อมถื อว่ามี ประโยชน์อย่างยิ่ง ไม่ เพียงแต่สามารถใช้ภาษาเพื่อการสื่ อสารทัว่ ไปแล้ว เราสามารถใช้ภาษาเพื่อสร้างความเจริ ญก้าวหน้าในด้าน ต่างๆทั้งในระดับบุ คคล และระดับประเทศ เช่ น การศึกษาความรู ้ วิทยาการ การประกอบธุ รกิ จการลงทุ น และการสร้างความสัมพันธ์อนั ดีระหว่างประเทศ (สุ ภิญญา เรื อนแก้ว,2552) จากเหตุ ปั จจัยดังกล่ าวข้างต้น โดยเฉพาะปั ญ หาด้านคุ ณ ภาพครู ส อนภาษาจี น ที่ เป็ นผูใ้ ห้ ความรู ้ ตลอดการปลู กฝั งความคิดด้านต่างๆส่ งตรงสู่ ผูเ้ รี ยนชาวไทยซึ่ งเป็ นอนาคตของชาติ ผูบ้ ริ หารและหัวหน้า กลุ่มสาระภาษาต่างประเทศในโรงเรี ยนมัธยมศึกษาจังหวัดปทุมธานีซ่ ึ งเป็ นจังหวัดที่อยูใ่ นเขตปริ มณฑลของ

____________________________CES Journal 117 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

กรุ งเทพฯ มีความเจริ ญทางเศรษฐกิจและมีประชาชนทั้งชาวไทยและต่างชาติอาศัยและทางานจานวนมาก จึง ควรมี ก ารบริ ห ารจัดการคุ ณ ภาพ และเอาใจใส่ ค รู ส อนภาษาจี น เพื่ อให้ ได้ค รู ส อนภาษาจี น ที่ มี ค วามรู ้ ความสามารถและมีบุคลิกภาพที่เหมาะสมกับวิชาชีพครู จากความสาคัญคุณภาพครู สอนภาษาจีนดังกล่าว ผูว้ ิจยั จึงสนใจทาการศึกษาเรื่ องคุ ณลักษณะที่พึง ประสงค์ ข องครู สอนภาษาจี น ตามความคิ ด เห็ น ของผู ้บ ริ หารและครู หั ว หน้ า กลุ่ ม สาระการเรี ยนรู ้ ภาษาต่างประเทศในโรงเรี ยนมัธยมศึกษาจังหวัดปทุมธานี ในด้านบุคลิกภาพ ด้านคุณธรรม จริ ยธรรม ด้าน ความรู ้ ภาษาจี น และด้านความสามารถการจัดการเรี ย นการสอน ซึ่ ง ผลการวิจยั นี้ สามารถน าไปใช้เป็ น แนวทางพัฒนาผูบ้ ริ หารและครู หัวหน้ากลุ่มสาระการเรี ยนรู ้ภาษาต่างประเทศโรงเรี ยนมัธยมศึกษาจังหวัด ปทุมธานีและโรงเรี ยนอื่นๆเกี่ยวกับการจัดการเรี ยนการสอนของครู จีนให้มีคุณภาพยิง่ ขึ้นต่อไป วัตถุประสงค์ ของการวิจัย 1. เพื่อศึกษาคุ ณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีนตามความคิดเห็ นของผูบ้ ริ หารและครู โรงเรี ยนมัธยมศึกษาในจังหวัดปทุมธานี 2. เพื่อเปรี ยบเทียบความคิดเห็ นของผูบ้ ริ หารและครู เกี่ ยวกับคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอน ภาษาจีนโรงเรี ยนมัธยมศึกษาในจังหวัดปทุมธานี 3. เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนาครู สอนภาษาจีนโรงเรี ยนมัธยมศึกษาในจังหวัดปทุมธานี ระเบีบยวิธีวจิ ัย 1) ประชากรและกลุ่มตัวอย่ าง ประชากรที่ ใช้ในการวิจยั ครั้งนี้ ผูว้ ิจยั ได้ทาการเก็บรวบรวมข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างรวมทั้งสิ้ น 77 คน แบ่งเป็ นผูบ้ ริ หาร 11 คน หัวหน้ากลุ่มสาระการเรี ยนรู ้ภาษาต่างประเทศ 11 คนและครู โรงเรี ยนละ 55 คน สามารถเก็บข้อมูลกลับคืนได้จานวน 77 คน คิดเป็ นร้อยละ100 การสั ม ภาษณ์ ใช้วิธี ก ารเลื อกตัวอย่างแบบเจาะจง (Purposive Sampling ) จากโรงเรี ย นที่ มี แนว ปฏิ บตั ิที่ดี ( Best Practice ) จานวน 3 โรงเรี ยน โรงเรี ยนละ3 คน ซึ่ งในแต่ละโรงเรี ยนมี การสัมภาษณ์ ผูม้ ี ตาแหน่งผูบ้ ริ หาร ได้แก่ ผูอ้ านวยการ รองผูอ้ านวยการฝ่ ายวิชาการ และหัวหน้ากลุ่มสาระภาษาต่างประเทศ รวมจานวนทั้งสิ้ น 9 คน 2) เครื่ องมือทีใ่ ช้ ในการวิจัย เครื่ องมือที่ใช้ในการวิจยั 2.1) แบบสอบถาม เป็ นแบบสอบถามเกี่ยวกับความคิดเห็นเกี่ยวกับคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีน จานวน 4 ด้าน ได้แก่ ด้านบุ คลิ กภาพของครู สอนภาษาจีน ด้านความรู ้ ของครู สอนภาษาจี น

____________________________CES Journal 118 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

และด้านความสามารถการจัดการเรี ยนการสอนของครู สอนภาษาจีน มีลกั ษณะเป็ นแบบมาตรประมาณค่า 5 ระดับ (Rating Scales) 2.2) แบบสัมภาษณ์ เป็ นแบบสัมภาษณ์ เชิ งลึ ก (Indepth interview) มี คาถามเกี่ ยวกับแนวทางการ พัฒนาคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีน 3) การสร้ างเครื่ องมือ วิธีดาเนินการสร้างเครื่ องมือมีข้ นั ตอน ดังนี้ 3.1) ศึกษาเอกสารและงานวิจยั ที่เกี่ยวข้อง เพื่อนามาร่ างคาถามที่จะใช้โดยปรึ กษาอาจารย์ที่ปรึ กษา จากนั้นนาไปให้ผเู ้ ชี่ ยวชาญ5คนตรวจสอบหาความเที่ยงตรงเชิ งเนื้ อหา (Content Validity) ก่อนที่จะหาค่าค่า ความสอดคล้องระหว่างข้อคาถามกับวัตถุประสงค์หรื อเนื้อหา (Index of Item Objective Congruence =IOC) 3.2) นาแบบสอบถามที่ปรับปรุ งแก้ไขแล้วปรึ กษาอาจารย์ที่ปรึ กษาอีกครั้ง 3.3) นาแบบสอบถามที่แก้ไขปรับปรุ งแล้วไปทดลองใช้ (Try Out) กับผูบ้ ริ หารและครู กลุ่มสาระ การเรี ยนรู ้ภาษาต่างประเทศในโรงเรี ยนมัธยมศึกษาที่ไม่ใช่กลุ่มตัวอย่างในการวิจยั จานวน30คนเพื่อหาค่า ความเชื่ อ มั่ น (reliability) ของแบบสอบถามทั้ ง ฉบั บ ด้ ว ยวิ ธี ก ารหาค่ า สั ม ประสิ ทธิ์ แอลฟา (Alpha Coefficient) ตามวิธีของครอนบาค (Cronbach) 3.4) นาแบบสอบถามที่ผา่ นการตรวจสอบจัดพิมพ์เป็ นแบบสอบถามฉบับสมบูรณ์นาไปใช้เก็บ ข้อมูลกับกลุ่มตัวอย่างต่อไป 4) การเก็บรวบรวมข้ อมูล ผูว้ ิจยั ส่ งแบบสอบถามไปโรงเรี ยนมัธยมศึกษาในจังหวัดปทุ มธานี สาหรับผูบ้ ริ หาร หัวหน้ากลุ่ ม สาระการเรี ย นรู ้ ภ าษาต่ า งประเทศ และครู จ านวน 77 ฉบับ ผู ้วิ จ ัย ท าการเก็ บ ข้อ มู ล ด้ ว ยตนเอง ได้ แบบสอบถามคืนทั้งสิ้ น 77 ฉบับ คิดเป็ นร้อยละ100 5) การวิเคราะห์ ข้อมูล 5.1) การวิ เคราะห์ ข ้อ มู ล ที่ ไ ด้จ ากแบบสอบถาม ผู ้วิ จ ัย ท าการวิ เคราะห์ ข้อ มู ล ด้ว ยโปรแกรม คอมพิวเตอร์ สาเร็ จรู ป โดยสถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ขอ้ มูล ดังนี้ ข้อมูลตอนที่ 1 ข้อมูลทัว่ ไปเกี่ยวกับสถานภาพของผูต้ อบแบบสอบถามใช้ค่าความถี่ และร้อยละ100 ข้อ มู ล ตอนที่ 2 ความคิ ด เห็ น ผู ้บ ริ ห ารและครู ก ลุ่ ม สาระการเรี ย นรู ้ ภ าษาต่ า งประเทศเกี่ ย วกับ คุณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีนในโรงเรี ยนมัธยมศึกษาจังหวัดปทุมธานี วิเคราะห์ขอ้ มูลโดย การหาค่าเฉลี่ ย ( X )ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (SD.) ส่ วนการเปรี ยบเทียบความคิดเห็ นระหว่างผูบ้ ริ หารและครู กลุ่มสาระฯ ใช้การทดสอบที ( t -test ) 5.2) การวิเคราะห์ขอ้ มูลที่ได้จากการสัมภาษณ์ ผูว้ จิ ยั จะใช้การวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis)

____________________________CES Journal 119 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ส่ วนการแปลความหมายของคะแนน ดังนี้ ระดับคะแนน 5 หมายถึง คุณลักษณะที่พึงประสงค์มากที่สุด ระดับคะแนน 4 หมายถึง คุณลักษณะที่พึงประสงค์มาก ระดับคะแนน 3 หมายถึง คุณลักษณะที่พึงประสงค์ปานกลาง ระดับคะแนน 2 หมายถึง คุณลักษณะที่พึงประสงค์นอ้ ย ระดับคะแนน 1 หมายถึง คุณลักษณะที่พึงประสงค์นอ้ ยที่สุด สรุ ปผลการวิจัย การวิจยั เรื่ อง คุณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีนตามความคิดเห็นของผูบ้ ริ หารและครู โรงเรี ยนมัธยมศึกษาในจังหวัดปทุมธานี สรุ ปผลการวิจยั ได้ดงั นี้ 1. ความคิดเห็นของผู้บริหารและครู เกีย่ วกับคุณลักษณะทีพ่ งึ ประสงค์ ของครู สอนภาษาจีน 1.1 คุ ณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีนตามความคิดเห็ นของผูบ้ ริ หารและครู โรงเรี ยน มัธยมศึกษาในจังหวัดปทุมธานี โดยรวมอยูใ่ นระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็ นรายด้าน พบว่า ทุกด้านที่มีค่าเฉลี่ย ในระดับมาก ส่ วนด้านที่มีค่าเฉลี่ยสู งสุ ด คือ ด้านคุณธรรม จริ ยธรรม และรองลงมาคือด้านความสามารถการ จัดการเรี ยนการสอน ด้านความรู ้ภาษาจีน ตามลาดับ ส่ วนด้านที่มีค่าเฉลี่ยต่าสุ ด คือ ด้านบุคลิกภาพ สาหรับ ความคิดเห็นทั้ง 4 ด้าน มีดงั นี้ 1.1.1 คุ ณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีนด้านบุคลิ กภาพ โดยรวมอยูใ่ นระดับมาก เมื่ อ พิจารณาเป็ นรายข้อ พบว่า ข้อที่มีค่าเฉลี่ยสู งสุ ด คือ ครู สอนภาษาจีนตรงต่อเวลาทั้งการสอนและการทางาน รองลงมา คื อ ครู สอนภาษาจี นมี ความรั บผิดชอบต่ อหน้าที่ และครู ส อนภาษาจี นมี ความริ เริ่ ม สร้ างสรรค์ ตามลาดับ ซึ่ งทั้ง3ข้อมีค่าเฉลี่ยอยูใ่ นระดับมากที่สุด ส่ วนข้อที่มีค่าเฉลี่ยต่าสุ ด คือ ครู สอนภาษาจีนมีลกั ษณะ ท่าทางสง่างาม ซึ่ งอยูใ่ นระดับปานกลาง 1.1.2 คุณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีนด้านคุณธรรม จริ ยธรรม โดยรวมอยู่ในระดับ มาก เมื่อพิจารณาเป็ นรายข้อ พบว่า ข้อที่มีค่าเฉลี่ยสู งสุ ด คือ ครู สอนภาษาจีนอยูใ่ นกรอบศีลธรรมอันดีงาม รองลงมา คือ ครู สอนภาษาจีนมีจิตใจที่ดีงาม และครู สอนภาษาจีนประพฤติตนเป็ นแบบอย่างที่ดี ตามลาดับ ซึ่ งทั้ง3ข้อมี ค่าเฉลี่ ยอยู่ในระดับ มากที่ สุด ส่ วนข้อที่ มีค่าเฉลี่ ยต่ าสุ ด คื อครู สอนภาษาจี นพัฒนาตัวเองด้าน วิชาชีพอยูเ่ สมอ ซึ่ งอยูใ่ นระดับมาก 1.1.3 คุ ณลักษณะที่ พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีนด้านความรู ้ ภาษาจีนโดยรวมอยู่ในระดับมาก ที่สุด เมื่อพิจารณาเป็ นรายข้อ พบว่า ทุกด้านมีค่าเฉลี่ยในระดับมากที่สุด โดยข้อที่มีค่าเฉลี่ ยสู งสุ ด ได้แก่ ครู สอนภาษาจีนมีความรู ้เกี่ ยวกับหลักสู ตรการศึกษาภาษาจีนครู สอนภาษาจีนใช้ภาษาจีนในการสอนถู กต้อง ตามวัฒนธรรมของเจ้าของภาษาและไม่ขดั กับวัฒนธรรมไทย ครู สอนภาษาจีนมีความรู ้เกี่ยวกับหลักการใช้ ภาษาจีนและครู สอนภาษาจีนมีทกั ษะการใช้ภาษาจีนเป็ นอย่างดี (พูด-ฟัง-อ่าน-เขียน) ตามลาดับ

____________________________CES Journal 120 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

1.1.4 คุ ณลักษณะที่พึ งประสงค์ของครู ส อนภาษาจีนด้านความสามารถการจัดการเรี ยนการสอน พบว่า โดยรวมอยู่ในระดับมาก) เมื่อพิจารณาเป็ นรายข้อ พบว่า ข้อที่มีค่าเฉลี่ ยสู งสุ ด คือ ครู สอนภาษาจีน พัฒนาหลักสู ตรให้เหมาะสมกับผูเ้ รี ยน รองลงมาคือ ครู สอนภาษาจีนมีความสามารถและมีหลักการในการ สอนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ และ ครู สอนภาษาจีนมีการประเมินผลการเรี ยนการสอนที่สอดคล้องกับสภาพ การเรี ยนรู ้ ที่ จดั ให้ ผูเ้ รี ยนและอิ งพัฒ นาการของผูเ้ รี ย น ตามล าดับ ส่ วนข้อที่ มี ค่ าเฉลี่ ยต่ าสุ ด คื อ ครู ส อน ภาษาจีนมีความสามารถในการผลิตสื่ อและการใช้สื่อการสอนที่เหมาะสม ซึ่ งอยูใ่ นระดับปานกลาง 2. การเปรี ยบเทียบความคิดเห็นของผู้บริ หารและครู เกี่ยวกับคุณลักษณะที่พึงประสงค์ ของครู สอน ภาษาจีน ผลการเปรี ยบเที ยบความคิ ดเห็ นเกี่ ยวกับคุ ณลักษณะที่ พึ งประสงค์ของครู ส อนภาษาจี นระหว่าง ผูบ้ ริ หารและครู พบว่า ความคิดเห็ นทั้ง 4 ด้าน ได้แก่ ด้านบุคลิ กภาพ ด้านคุณธรรม จริ ยธรรม ด้านความรู ้ ภาษาจีน และด้านความสามารถการจัดการเรี ยนการสอน ไม่แตกต่างกันอย่างมีนยั สาคัญทางสถิ ติที่ระดับ 0.05 3. แนวทางการพัฒนาคุณลักษณะทีพ่ งึ ประสงค์ ของครู สอนภาษาจีน แนวทางการพัฒ นาครู ส อนภาษาจี น ในด้านบุ ค ลิ ก ภาพ ด้านคุ ณ ธรรม จริ ย ธรรม ด้านความรู ้ ภาษาจีน และด้านความสามารถการจัดการเรี ยนการสอน จากการศึกษา พบว่า 1) ด้ านบุคลิกภาพ โรงเรี ยนควรพัฒนาครู สอนภาษาจีนให้มีบุคลิกภาพ ในเรื่ องการแต่งกายสุ ภาพเรี ยบร้อยเป็ นไปตาม ระเบียบของโรงเรี ยนเพื่อให้เป็ นแบบอย่างที่ดีแก่นกั เรี ยน มีการรักษาสุ ขภาพและความสะอาดของร่ างกาย อยู่เสมอ รวมถึ งมี ก ารตรวจสุ ข ภาพประจาปี มี มนุ ษ ยสั ม พันธ์ ที่ ดีก ับ นัก เรี ยนและเพื่ อนร่ วมงาน รู ้ จกั การ ทางานเป็ นที ม มี ลกั ษณะท่าทางสง่ างาม และแสดงออกให้เห็ นถึ งความจริ งใจและเป็ นมิ ตรกับทุ กคน มี ความรับผิดชอบต่อหน้าที่ตลอดเวลา โดยทาหน้าที่เป็ นทั้งครู ผสู ้ อนและที่ปรึ กษาในเวลาเดียวกัน สามารถให้ นักเรี ยนปรึ กษาได้ท้ งั ในเรื่ องการเรี ยนและเรื่ องทัว่ ไปได้โดยใช้วาจาที่สุภาพ มีความตรงต่อเวลาทั้งด้านการ สอนและการท างาน มี ค วามเชื่ อมั่น ในตนเอง มี อารมณ์ ม ั่น คงหนัก แน่ น มี ค วามริ เริ่ ม สร้ างสรรค์ที่ เป็ น ประโยชน์ท้ งั ต่อตนเอง โรงเรี ยน และสังคมได้เป็ นอย่างดี มีปฏิ ภาณไหวพริ บสามารถแก้ปัญหาเฉพาะได้ และรู ้จกั หาประสบการณ์ให้แก่ตนเองอยูเ่ สมอเพื่อเป็ นครู สอนภาษาจีนที่ดีและเป็ นครู มืออาชีพ 2) ด้ านคุณธรรม จริยธรรม โรงเรี ยนควรพัฒนาครู สอนภาษาจีนให้มีคุณธรรม จริ ยธรรม ในเรื่ องการแสดงออกที่ทาให้ผูเ้ รี ยน เลื่ อมใสศรัทธาและถื อเป็ นแบบอย่างที่ดี มี จิตใจที่ ดีงาม ประพฤติตนอยู่ในกรอบศีลธรรมอันดี งาม สอน และจัดกิจกรรมการเรี ยนรู ้อย่างเต็มความสามารถ ดูแลเอาใจใส่ นกั เรี ยนดี เข้าใจและเอาใจใส่ ผเู ้ รี ยนทุกคน อย่า งสม่ าเสมอและเท่ าเที ย มกัน มี วินัย ในตัวเอง มี ค วามพร้ อ มจะพัฒ นาตนเอง มี ค วามตั้ง ใจและเห็ น

____________________________CES Journal 121 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

ความสาคัญของการวิเคราะห์ตนเองเพื่อทาความรู ้จกั ในตัวตนเอง ศรัทธาในวิชาชีพครู และเป็ นสมาชิกที่ดี ขององค์กรวิชาชีพครู ประพฤติปฏิบตั ิตนถูกต้องตามขนบธรรมเนียม ระเบียบ กฎหมายของสังคม 3) ด้ านความรู้ ภาษาจีน โรงเรี ยนควรพัฒนาครู สอนภาษาจีนให้มีความรู ้ ภาษาจีน ในเรื่ องความรู ้ เกี่ ยวหลักสู ตรการศึ กษา ภาษาต่างประเทศโดยเฉพาะภาษาจีนเพื่อให้ครู สอนภาษาจีนสามารถนามาพัฒนาการเรี ยนการสอนของตน ได้ มี ค วามรู ้ เกี่ ย วกับ หลัก การใช้ภ าษาจี น ในวิช าที่ ต นสอนอย่างเชี่ ย วชาญ ลึ ก ซึ้ ง กว้างขวาง ทัน ตาม ความก้าวหน้าของวิชาการ มีทกั ษะการใช้ภาษาจีน(พูด-ฟั ง-อ่าน-เขียน) เป็ นอย่างดี เพิ่มประสบการณ์ ใน การจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีน ใช้ภาษาจีนในการสอนถูกต้องตามวัฒนธรรมของเจ้าของภาษาและไม่ขดั กับวัฒนธรรมไทย นอกจากนี้ควรเป็ นไปตามแนวการปฏิบตั ิที่โรงเรี ยนกาหนดไว้ 4) ด้ านความสามารถการจัดการเรียนการสอน โรงเรี ยนควรพัฒนาครู สอนภาษาจีนให้มีความสามารถในการจัดการเรี ยนการสอนภาษาจีน ใน เรื่ องการพัฒนาหลักสู ตรให้เหมาะสมกับผูเ้ รี ยนและหลักการของการเรี ยนการสอนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ มี การออกแบบการเรี ยนการสอนและแผนการจัดการเรี ยนรู ้และเตรี ยมลาดับการสอนอย่างมีวตั ถุ ประสงค์ที่ ชัดเจน มีการวิเคราะห์ศกั ยภาพของผูเ้ รี ยนและเข้าใจผูเ้ รี ยนเป็ นรายบุคคลเพื่อให้ครู สอนภาษาจีนสามารถ จัดการเรี ยนการสอนให้บรรลุตามวัตถุประสงค์ได้ มีทกั ษะและเทคนิ คการสอนที่เหมาะสมและน่าสนใจ มี ความสามารถในการสอนที่ เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญเพื่ อช่ วยสนับ สนุ นการเรี ยนรู ้ และความเป็ นอยู่ที่ ดีของ นักเรี ยน มีความสามารถในการใช้สื่อการสอนที่เหมาะสม เข้าใจความแตกต่างของนักเรี ยน มีทกั ษะและ ความสามารถในการใช้เทคโนโลยีในการพัฒนาการเรี ยนรู ้และนามาประกอบในการจัดการเรี ยนการสอน มี การประเมินผลการเรี ยนการสอนที่สอดคล้องกับสภาพการเรี ยนรู ้ของผูเ้ รี ยน ใช้วงจรคุณภาพ PDCA ในการ ทางานอย่างต่อเนื่ อง และอิ งพัฒนาการของผูเ้ รี ยน มี การนาผลประเมิ นมาปรั บ เปลี่ ยนการเรี ยนการสอน เพื่อให้สัมพันธ์กบั ความพัฒนาการของนักเรี ยน และมีการวิจยั เพื่อพัฒนาผูเ้ รี ยนและแก้ปัญหาการเรี ยนการ สอนในชั้นเรี ยน อภิปรายผล ผูว้ ิจยั ได้อภิปรายผลการวิจยั คุ ณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีนตามความคิดเห็ นของ ผูบ้ ริ หารและครู โรงเรี ยนมัธยมศึกษาในจังหวัดปทุมธานี ได้ดงั นี้ จากผลการวิจ ัย ที่ พ บว่า คุ ณ ลัก ษณะที่ พึ ง ประสงค์ข องครู ส อนภาษาจี น ตามความคิ ด เห็ น ของ ผูบ้ ริ ห ารและครู โรงเรี ยนมัธ ยมศึ ก ษาในจังหวัดปทุ ม ธานี โดยรวมได้แก่ ด้านบุ ค ลิ ก ภาพ ด้านคุ ณ ธรรม จริ ยธรรม ด้านความรู ้ภาษาจีน และด้านความสามารถการจัดการเรี ยนการสอน อยูใ่ นระดับมาก สอดคล้อง กับผลการวิจยั ของ Qin Jing1 และ บุญเลิศ ส่ องสว่าง (2558) ที่ทาการวิจยั เรื่ อง “ การบริ หารจัดการเรี ยนการ สอนภาษาจีนกลางในโรงเรี ยนระดับ มัธยมศึกษาตอนปลาย จังหวัดปทุมธานี เขต 1” ซึ่ งผลการวิจยั พบว่า ผูบ้ ริ หารและครู ผูส้ อนมี ค วามคิ ดเห็ นเกี่ ยวกับ การบริ หารจัดการเรี ยนการสอนภาษาจี นกลางในด้านการ

____________________________CES Journal 122 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

บริ หารหลักสู ตร การนิเทศการศึกษา การจัดการเรี ยนการสอน การจัดกิจกรรมส่ งเสริ มวิชาการ และการวัด และประเมินผลการเรี ยนอยูใ่ นระดับดี ทั้ง 5 ด้าน ด้ านบุคลิกภาพ จากผลการวิจยั พบว่า ด้านที่มีค่าเฉลี่ยความพึงพอใจสู งสุ ด คือ ครู สอนภาษาจีนตรง ต่อเวลาทั้งการสอนและการทางาน มี ความรับผิดชอบต่อหน้าที่ และมี ความริ เริ่ มสร้ างสรรค์ ผลการวิจยั นี้ แสดงว่าผูบ้ ริ หารและครู เห็ นว่าครู สอนภาษาจีนมีคุณลักษณะดังกล่าว ซึ่ งเป็ นเรื่ องที่ สาคัญต่อการทางาน เป็ นอย่างยิง่ เพราะการตรงต่อเวลาบ่งบอกถึงความรับผิดชอบและการเป็ นผูม้ ีวนิ ยั ในการทางานที่ดีของผูน้ ้ นั ซึ่ งสอดคล้องกับแนวคิดของจักรแก้ว นามเมือง. (2555). ได้กล่าวถึง บุคลิกภาพที่ดีของครู ไว้วา่ ควรเป็ นผูท้ ี่มี ความรับผิดชอบต่อตนเองและผูอ้ ื่น มีความรับผิดชอบต่องานสู ง และตรงต่อเวลา ด้ านคุ ณธรรม จริ ยธรรม จากผลการวิจยั พบว่า ด้านที่ มีค่าเฉลี่ ยความพึงพอใจสู งสุ ด คื อครู สอน ภาษาจีนอยูใ่ นกรอบศีลธรรมอันดี งาม มีจิตใจที่ดีงาม และมีประพฤติตนเป็ นแบบอย่างที่ดี สอดคล้องกับ แนวคิดของยนต์ ชุ่มจิต (2541) ที่กล่าวว่า ครู ที่มีคุณธรรมย่อมทาให้เกิ ดประโยชน์ และมีความสาคัญหลาย ประการ คื อ ได้รับ ค ายกย่อ งสรรเสริ ญ จากบุ ค คลทั่วไป เป็ นที่ เคารพเชื่ อฟั ง และเป็ นที่ นับ ถื อของศิ ษ ย์ ผูป้ กครอง ด้ านความรู้ ภาษาจีน จากผลการวิจยั พบว่า ด้านที่มีค่าเฉลี่ยความพึงพอใจสู งสุ ด คือครู สอนภาษาจีน มีความรู ้เกี่ยวกับหลักสู ตรการศึกษาภาษาจีน ใช้ภาษาจีนในการสอนถูกต้องตามวัฒนธรรมของเจ้าของภาษา และไม่ขดั กับวัฒนธรรมไทย ผลการวิจยั นี้ สอดคล้องกับแนวคิดของกาญจนา ปราบพาล (2528) กล่าวว่าครู สอนภาษาจาเป็ นต้อ งพัฒ นาตนเองตลอดเวลาเพื่ อ ให้มี ค วามรู ้ ที่ เป็ นปั จจุ บ ัน และสามารถน าความรู ้ ม า ประยุกต์ใช้ในการเรี ยนการสอนให้มีประสิ ทธิ ภาพยิ่งขึ้น ครู จึงมีความจาเป็ นต้องเข้าใจหลักสู ตรการสอน และมีการใช้ภาษาได้อย่างถูกต้อง ทันต่อการเปลี่ยนแปลงตามยุคสมัย เพราะองค์ความรู ้แต่ละยุคสมัยมีส่วน ช่วยให้ครู สอนภาษาเข้าใจธรรมชาติการเรี ยนรู ้ภาษา เนื้ อหาที่จะนามาสอนวิธีการเรี ยนการสอน และวิธีการ วัดและประเมินผล ด้ านความสามารถการจัดการเรี ยนการสอน จากผลการวิจยั พบว่า ด้านที่มีค่าเฉลี่ ยความพึงพอใจ สู งสุ ด คือ ครู สอนภาษาจีนพัฒนาหลักสู ตรให้เหมาะสมกับผูเ้ รี ยน ผลการวิจยั นี้ สอดคล้องกับแนวคิดของ ทักษิณา เครื อหงส์ (2550) ที่กล่าวว่าครู ผสู ้ อนควรมีความรู ้ ความเข้าใจ รู ้เป้ าหมายของการจัดการศึกษา โดย การศึ ก ษาข้อ มู ล พระราชบัญ ญัติ ลัก ษณะรายวิช าจัด ท าแผน การสอนและเอกสารประกอบการสอน ครู ผสู ้ อนควรมีการวิเคราะห์ศกั ยภาพของผูเ้ รี ยนและเข้าใจผูเ้ รี ยนเป็ นรายบุคคล เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ ในการ นาผลการประเมินการเรี ยนรู ้มาเป็ นแนวทางในการปรับเปลี่ยนการเรี ยนการสอนเพื่อนามาปรับการเรี ยนการ สอนให้ ส อดคล้อ งกับ สภาพความเป็ นจริ ง ของผู ้เรี ย น ท าให้ ผู เ้ รี ย นเกิ ด พัฒ นาการอย่า งเป็ นขั้น ตอนที่ เหมาะสม

____________________________CES Journal 123 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

5.5 ข้ อเสนอแนะ ข้อเสนอแนะจากผลการวิจยั มีดงั นี้ 1.ด้านบุคลิ กภาพ ควรพัฒนาครู สอนภาษาจีนให้เป็ นผูท้ ี่มีคุณลักษณะตรงต่อเวลาทั้งการสอนและ การทางาน มีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ และมีความริ เริ่ มสร้างสรรค์ 2.ด้านคุ ณธรรม จริ ยธรรม ควรพัฒนาครู สอนภาษาจีนให้อยู่ในกรอบศีลธรรมอันดี งาม มีจิตใจที่ดี งาม และประพฤติตนเป็ นแบบอย่างที่ดี 3.ด้านความรู ้ ภาษาจีน ควรพัฒนาครู สอนภาษาจีนให้มีความรู ้ เกี่ ยวกับหลักสู ตรการศึกษาภาษาจีน ใช้ภ าษาจี น ในการสอนถู ก ต้องตามวัฒ นธรรมของเจ้า ของภาษาและไม่ ข ัดกับ วัฒ นธรรมไทย มี ค วามรู ้ เกี่ยวกับหลักการใช้ภาษาจีนและครู สอนภาษาจีนมีทกั ษะการใช้ภาษาจีนเป็ นอย่างดี 4.ด้า นความสามารถการจัด การเรี ย นการสอน ควรพัฒ นาครู ส อนภาษาจี น ให้ ส ามารถพัฒ นา หลักสู ตรให้เหมาะสมกับผูเ้ รี ยน มีความสามารถและมีหลักการในการสอนที่เน้นผูเ้ รี ยนเป็ นสาคัญ และ มี การประเมินผลการเรี ยนการสอนที่สอดคล้องกับสภาพการเรี ยนรู ้ที่จดั ให้ผเู ้ รี ยนและอิงพัฒนาการของผูเ้ รี ยน 2) ข้ อเสนอแนะเพื่อการวิจัยต่ อไป 2.1) ควรศึกษาวิจยั เกี่ยวกับคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของครู สอนภาษาจีนโดยศึกษาเชิ งลึกในด้านใด ด้านหนึ่ง เช่น ด้านคุณธรรมจริ ยธรรม ด้านการจัดการเรี ยนรู ้ เป็ นต้น

____________________________CES Journal 124 วารสารวิชาการวิทยาลัยครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ ปี ที่ 2 ฉบับที่ 3

เอกสารอ้างอิง หนังสื อ กาญจนา ปราบพาล ภัสสร สังคาลวณิ ช และอรอนงค์ หิรัญบูรณะ. (2528). การสารวจวัตถุประสงค์ เชิง ปฏิบตั ิของการสอนภาษาอังกฤษเพื่อการสื่ อสารในสามระดับของประเทศไทย. กรุ งเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. จักรแก้ว นามเมือง. (2555). บุคลิกภาพของครู และลักษณะการสอนที่ดี. วารสารบัณฑิตศึกษา ปริ ทรรศน์ ฉบับพิเศษ (วิทยาเขตพะเยา) ทักษิณา เครื อหงส์. (2549) เอกสารตัวอย่างการสังเกตพฤติกรรมผูเ้ รี ยน มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราช มงคล สุ วรรณภูมิ. (2551) รายงานการวิจยั เพื่อเสริ มสร้างการเห็นคุณค่าในตนเองของ นักศึกษา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยี ราชมงคลสุ วรรณภูมิ ภาคเรี ยนที่ 2 ปี การศึกษา 2551. ยนต์ ชุ่มจิตร์ . (2541). ความเป็ นครู . พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุ งเทพมหานคร: โอเดียนสโตร์ . สารสนเทศจากสื่ ออิเล็กทรอนิกส์ สุ ภิญญา เรื อนแก้ว.(2552).ความสาคัญของภาษาจีนในปัจจุบนั . สื บค้น เมื่อ 27 มกราคม 2559, จาก http://ning-50010110079.blogspot.com/2009/09/blog-post.html อติภา พิสณฑ์. (2556). สื บค้น เมื่อ 27 มกราคม 2559, จาก http://www.enn.co.th/9346.html