Ыбраимжанов

заңдылықтары, өзіндік оқыту ережелері мен ерекшеліктері болуын талап ететін пән екендігі белгілі. Бұл орайда басқа пәндер секілді бастауыш сыныпта қазақ тілін оқыту үдерісінде түрлі жаңа әдістемелік үлгі-жүйелерді енгізу мен қолдану кеңінен таралады. Балдырған отбасы тәрбиесі арқылы және өзін қоршаған ортамен тығыз араласа отырып, ана тілін үйренеді. Ал адамға ана тілінен ардақты не бар? Ол туралы әйгілі психолог Ж.Аймауытов оқудың ана тілінде болуы жайлы «Тәрбиеге жетекші» атты еңбегінде былай деп жазды: «Оқылатын пәндердің бәріне бірдей керекті, бәрін қаусырып, орап алатын пән - ана тілі екендігі даусыз. Ана тілін жақсы меңгеріп алмай, өзге пәндерге түсіну мүмкін емес. Ана тілі - халық болып жасағаннан бергі жан дүниесінің айнасы: өсіп-өніп, түрлене беретін, мәңгі құламайтын бәйтерегі.... Жанның барлық толқындарын тұқымнан тұқымға жеткізіп, сақтап отыратын қазынасы - сол халықтың тілі. Ана тілін үйрену - сөздерді жаттау, оладың жүйесін, өзге де заңдарын білу ғана емес, тіл үйренумен қатар, бала тілдің сансыз көп ұғымдарын, ойларын, сезімдерін, сұлу үлгілерін, ойлау жүйесін, ой пәлсафасын да меңгереді» - деп тұжырымдайды. Яғни, ана тілі – баланың ақыл-ойының дамуындағы негізгі құрал және жеке пәндерден білімдерді ана тілінің көмегімен меңгерді, дүниетанымы өседі. Ана тілі білім мен ғылымды игерудің, барлық түсініктердің мазмұнын ашуға және өмірде қолдануға мүмкіндік беретін құрал болып табылатыны анықталып тұр. Сондықтан да мектеп табалдырығын алғаш аттаған балаларға қазақ тілін оқытудың тиімді әдістеріне ерекше мән беруге тиіс деп білемін. Қазақ тілі сабақтарында ойынды ұтымды пайдалану сондай әдістерге жатады. Сол арқылы оқу үдерісін жандандырып, сабақтың сапасын арттыруға толық мүмкіншілік бар. Баланың сөздік қорын молайтып, сөзді еркін, өз мағынасында қолдануға тез, жылдам сөйлеуге жаттықтыруға ойын бірденбір таптырмайтын құрал. Қазақ тілі сабақтарын дәйекті жүргізу үшін мұғалім бірінші күннен бастап оқушылардың мінез-құлқын бақылай отырып, оларды ерекшеліктеріне қарай топ-топқа бөледі. Қазақ тілі басқа барлық пәндер сияқты оқытып білім берудің өзіне сай, белгілі бір мақсаттарын кездеген міндеттері өз дәрежесінше анықталған оқушылардың психикалық әрекетінің мүмкіндігін ескерген, ішкі заңдылықтары, өзіндік оқыту ережелері мен ерекшеліктері болуын талап ететін пән екендігі белгілі. Бұл орайда басқа пәндер секілді қазақ тілін оқыту үдерісінде түрлі жаңа әдістемелік үлгі жүйелерді енгізу мен қолдану кеңінен тарады. Баланың саусақтары емін-еркін қимылдау үшін оларға жаттығулар жасатып, бірнеше ойын ойнату керек. Бұл ойындарды алдын-ала белгілеп тәртіппен жүргізіп отыру қажет. Суреттер арқылы жұмбақтар шешкізу, балалардың сабаққа қызығуын, қатысуын арттыра түседі. Олардың қимылын дамытып, сабаққа белсенді араластыруға мүмкіндік береді. Жұмбақ шешу ойынын жарыс түрінде өткізуге болады. Жұмбақ ойыны 86