“Η άνοδος και η πτώση του ναζισμού στην Ευρώπη”

11o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940

Μάνα μου Ελλάς Στίχοι: Νίκος Γκάτσος Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος

Τη σημερινή εκδήλωση αφιερώνουμε στην αγαπημένη μας Ραφαέλα Γρηγοριάδη, που τραγουδάει μαζί μας από τον ουρανό.

11 & κάτι

Το μουσικό σχήμα «11 & κάτι»

Παρουσιάζει

Η άνοδος και η πτώση του ναζισμού στην Ευρώπη της μεγάλης κρίσης

Ο Ιρλανδός κι ο Ιουδαίος Στίχοι: Νίκος Γκάτσος Μουσική: Μάνος Χατζηδάκις

Το 1918 τελείωσε ο «Μεγάλος Πόλεμος», όπως ονομάστηκε ο Α΄ Παγκόσμιος, με ολοκληρωτική ήττα και ταπείνωση της Γερμανίας. Στους κόλπους του γερμανικού στρατού κυκλοφόρησε ευρέως η δοξασία πως η ήττα προκλήθηκε από την προδοτική συμπεριφορά των Γερμανών Εβραίων και Μαρξιστών. Στη συνθήκη των Βερσαλλιών που ακολούθησε οι σύμμαχοι της Αντάντ ανάγκασαν τη Γερμανία να παραδεχτεί πως ήταν η μοναδική υπεύθυνη για τον πόλεμο και να καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις δυσανάλογες προς τις δυνατότητές της.

Συγκροτείται, μέσα σε συνθήκες οικονομικής εξαθλίωσης και κοινωνικής αναταραχής, κυβέρνηση συνεργασίας των αστικών κομμάτων της Γερμανίας, γνωστή ως «Δημοκρατία της Βαϊμάρης» (1919 -1933), δέσμια των τραπεζιτών, των βιομηχάνων και των ακροδεξιών. Με αιχμή τα Φράικορμπς, ακροδεξιά μισθοφορικά σώματα καταστολής, διαλύει το σοβιετικό κρατίδιο που δημιούργησαν αριστεροί στο Μόναχο το 1919. Τα ίδια σώματα με την υποστήριξη κάποιων δεξιών αξιωματικών του τακτικού στρατού, ξεκίνησαν να κατηγορούν τους Εβραίους για τα δεινά της Γερμανίας, την ήττα, τη φτώχεια και την εξαθλίωση.

Την ίδια περίπου περίοδο, Σεπτέμβρη του 1919, συμμετέχει στη συνέλευση ενός μικρού κόμματος, του Γερμανικού Εργατικού Κόμματος, ο Αδόλφος Χίτλερ. Αυστριακός, αδιευκρίνιστης ακόμη και σήμερα καταγωγής, αποτυχημένος καλλιτέχνης, χωρίς να έχει ολοκληρώσει τη φοίτηση στο Γυμνάσιο, υποδεκανέας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και με διαγνωσμένη ψυχική νόσο από στρατιωτικό ψυχίατρο, είναι όμως φλογερός ομιλητής και γρήγορα αποκτά δύναμη μέσα στο κόμμα. Το 1920 εκλέγεται πρόεδρος του κόμματος, το οποίο ήδη έχει μετονομαστεί σε Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανών Εργατών. Ωστόσο για πολλά χρόνια ο Χίτλερ αποτελεί για τους Γερμανούς απλώς έναν γραφικό εθνικιστή, που διαπνέεται από ιδέες διάφορων εθνικιστικών και ακροδεξιών, αλλά και παραθρησκευτικών ομάδων.

Τρίτος Παγκόσμιος Στίχοι: Γιάννης Νεγρεπόντης Μουσική: Μάνος Λοΐζος

Στις εκλογές του 1928 το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα λαμβάνει το ισχνό ποσοστό του 2,6%. Στο ποσοστό αυτό υπάρχει η μαγιά απόστρατων, ακραίων εθνικιστών, παρακρατικών (Φράικορμπς) και μικροεγκληματιών, με τους οποίους ο Χίτλερ οργανώνει την εφόρμηση στην εξουσία.

Η κρίση του 1929, γνωστή ως «κραχ», που ξεκίνησε από το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, πλήττει άμεσα τις βιομηχανικές χώρες της Ευρώπης με τρομακτικές κοινωνικές συνέπειες. Στη Γερμανία οι άνεργοι φτάνουν τα 5 εκατομμύρια. Ο Χίτλερ εμφανίζεται τότε με φιλολαϊκό προσωπείο, υπόσχεται μείωση της ανεργίας και ενίσχυση των φτωχών. Κερδίζει την εμπιστοσύνη των στρατιωτικών υποσχόμενος την κατάργηση της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Στις εκλογές του 1930 το ποσοστό του εκτινάσσεται στο 18,3% και το 1932 αποκτά την πλειοψηφία των εδρών του Κοινοβουλίου, ενώ το 1933 το ποσοστό του φτάνει στο 44%. Έχει ήδη διοριστεί καγκελάριος μετά από πιέσεις των βιομηχάνων της Γερμανίας.

Η αναρρίχηση του Χίτλερ στην εξουσία δεν οφείλεται μόνο στην οικονομική κρίση. Οφείλεται στην εκτεταμένη χρήση μεθόδων βίας, εξαναγκασμού και τρομοκρατίας από ένστολους οπαδούς του (Τάγματα Εφόδου), όχι μόνο εναντίον των Εβραίων, των Τσιγγάνων, των ομοφυλοφίλων, αλλά και εναντίον των πολιτικών του αντιπάλων. Τους πιο επιφανείς από τα Τάγματα Εφόδου τους εξόντωσε το 1934 ο ίδιος ο Χίτλερ με την καθοδήγηση του Ρούντολφ Ες κατά τη διάρκεια «της νύχτας των μεγάλων μαχαιριών». Οφείλεται επίσης στην οργάνωση μιας αποτελεσματικής προπαγάνδας κυρίως από τον Γκέμπελς. Οφείλεται τέλος στην υποστήριξη από το μεγάλο κεφάλαιο της Γερμανίας, αλλά και άλλους πάμπλουτους, όπως ο Ροκφέλερ.

Κι ήθελε ακόμα Στίχοι: Μανόλης Αναγνωστάκης Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

Μαχαίρι (του 1937) που χρησιμοποιούσαν τα Τάγματα Εφόδου με την επιγραφή Blut und Εhre! (Αίμα και Τιμή!)

Η ιδεολογία του Εθνικοσοσιαλισμού, όπως εκφράστηκε αυτήν την περίοδο από τον Χίτλερ, περιλαμβάνει το ρατσισμό, κυρίως εναντίον των Εβραίων, αλλά και των Ρομά, των Πολωνών, των Ρώσων, ή κοινωνικών ομάδων, των αναπήρων, των ομοφυλοφίλων. Περιλαμβάνει παράλληλα την αντίληψη ότι υπάρχει μία ανώτερη φυλή, η «Αρία», η οποία πρέπει να κυριαρχεί των άλλων. Τον πλήρη απολυταρχισμό (κατάργηση κομμάτων, περιορισμός τύπου κλπ). Τη συγκέντρωση της εξουσίας σε μία ηγετική προσωπικότητα (Φύρερ). Την ευγονική θεωρία, το μιλιταρισμό και τη θεωρία περί ζωτικού χώρου.

Τ4 ήταν η κωδική ονομασία για το πρόγραμμα ευθανασίας που εφαρμόστηκε στη ναζιστική Γερμανία.

Κείνοι που επράξαν το κακό Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης (Από το «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για το Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας») Μουσική: Νότης Μαυρουδής

Ο Χίτλερ νεκρός (30 Απριλίου 1945)

Την ίδια περίοδο στην Ευρώπη κυριαρχούν ανάλογα καθεστώτα σε πολλές χώρες. Πρώτη η Ιταλία, στην οποία από το 1922 έχει αναρριχηθεί στην εξουσία το Μπενίτο Μουσολίνι, ηγέτης του Εθνικού Φασιστικού Κόμματος. Ο φασισμός, εκφρασμένος για πρώτη φορά από το Μουσολίνι, είναι εθνικιστική και αυταρχική ιδεολογία που έχει ως στόχο να θέσει το έθνος, καθορισμένο με αυστηρά κριτήρια καταγωγής, υπεράνω κάθε άλλης αξίας. Θεωρεί την έξαρση της δύναμης και της βίας παράγωγα της πολιτικής και ευνοεί τον ηρωισμό και την ανωτερότητα μέσω της πειθαρχίας και της θυσίας.

Το τέλος του Μουσολίνι (Απρίλιος 1945)

Ο Φασισμός Στίχοι: Φώντας Λάδης Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

Το φασιστικό σύστημα αναπτύχθηκε περισσότερο στη Γερμανία, με την εμφάνιση και επικράτηση του ναζιστικού κινήματος. Από το 1930 και μετά ο φασισμός επιβάλλεται πραξικοπηματικά από τις κυβερνήσεις πολλών κρατών σε αυτά. Τέτοια ήταν η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Ελλάδα, η Ρουμανία, η Πορτογαλία, η Ισπανία κ.ά. Στον αντίποδα, ο Στάλιν από το 1924 επιχειρεί και πετυχαίνει την εδραίωση ενός απόλυτα συγκεντρωτικού και αυταρχικού κομμουνιστικού καθεστώτος στην Ε.Σ.Σ.Δ.

Φράνκο (Ισπανία)

Σαλαζάρ (Πορτογαλία)

Αντονέσκου (Ρουμανία)

Ο στρατιώτης

Στίχοι: Κωστούλα Μητροπούλου Μουσική: Μάνος Λοΐζος

Στο μεταξύ, στόχος του Χίτλερ είναι να κάνει τη Γερμανία παγκόσμια δύναμη, ακυρώνοντας τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, αλλά και κατακτώντας μια απέραντη αποικιακή αυτοκρατορία, που την ονόμαζε «ζωτικό χώρο» στην Ανατολή. Επειδή όμως όλα αυτά δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν δίχως βία, ο Χίτλερ προετοιμάζει από την αρχή της πολιτικής του καριέρας τον επόμενο πόλεμο. Ανασυγκροτεί τη γερμανική πολεμική μηχανή, αντιμετωπίζει την ανεργία μετατρέποντας τις βιομηχανίες σε πολεμικές και ετοιμάζεται για την επεκτατική επιχείρηση που θα εξασφάλιζε στο γερμανικό έθνος το «ζωτικό του χώρο»: επαναστρατιωτικοποιεί τη Ρηνανία το 1936, ενσωματώνει την ανεξάρτητη Αυστρία, διαμελίζει την Τσεχοσλοβακία και προσαρτά εδάφη της.

Όλα αυτά υπό την ανοχή των δημοκρατικών κυβερνήσεων της Αγγλίας και της Γαλλίας, που στην αρχή βλέπουν στον Χίτλερ αυτόν που μπορεί να περιφρουρήσει την Ευρώπη από τον κομμουνισμό. Τελικά, την 1η Σεπτεμβρίου του 1939, εισβάλλει στην Πολωνία παρά το τελεσίγραφο των Αγγλογάλλων. Στις 3 Σεπτεμβρίου αρχίζει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο πιο αιματηρός στην ιστορία της ανθρωπότητας. Μέχρι το 1942 οι ναζί και οι σύμμαχοί τους έχουν κατακτήσει ή ελέγχουν σχεδόν το σύνολο της Ευρώπης (Εκτός από την Ε.Σ.Σ.Δ., την Αγγλία, την Ελβετία και τη Σουηδία).

Τώρα κείτεται Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης (Από το «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για το Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας») Μουσική: Νότης Μαυρουδής

Στο εσωτερικό της Γερμανίας το ναζιστικό καθεστώς συγκεντρώνει σε στρατόπεδα και δολοφονεί με τις πιο φρικιαστικές μεθόδους τους Γερμανούς Εβραίους, τους κομμουνιστές, τους ομοφυλόφιλους, τους αντικαθεστωτικούς. Ακόμη όμως και τους ασθενικούς, τους ανάπηρους, τους αδύναμους (σε μισό εκατομμύριο υπολογίζονται οι Γερμανοί πολίτες που δολοφονήθηκαν εξαιτίας σωματικής ή πνευματικής αναπηρίας στα «Κέντρα Ευθανασίας»). Αντίστοιχα στρατόπεδα συγκέντρωσης δημιουργούνται στις κατακτημένες χώρες, ενώ οι ναζί διορίζουν παντού κυβερνήσεις της αρεσκείας τους.

Αμέσως όμως μετά τη Γερμανική κατοχή σε όλες σχεδόν τις κατακτημένες χώρες αλλά και στις ίδιες τις χώρες του Άξονα αναπτύσσεται η αντίσταση κατά των ναζί. Στη Γαλλία, στη Γιουγκοσλαβία και στην Ελλάδα η αντίσταση είναι μαζική. Αλλά και στην Ιταλία, οι Παρτιζάνοι αγωνίζονται εναντίον του φασισμού και τελικά εκτελούν το Μουσολίνι το 1945.

Bella ciao Παραδοσιακό τραγούδι των Ιταλών Παρτιζάνων

Και στη Γερμανία όμως είναι πολλοί οι διανοούμενοι που μάχονται με κάθε τρόπο τον φασισμό. (Χαρακτηριστική περίπτωση η Μάρλεν Ντίτριχ, της οποίας ο Χίτλερ υπήρξε φανατικός θαυμαστής, που το 1939 άλλαξε την υπηκοότητά της σε αμερικανική και συμμετείχε ενεργά στον αγώνα κατά του ναζισμού στη διάρκεια του πολέμου. )

Lili Marleen Στίχοι: Hans Leip Μουσική: Norbert Schultze

Η αντίδραση των ναζί σε κάθε πράξη αντίστασης ήταν αμείλικτη. Στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το εντυπωσιακό είναι ότι μεγάλος αριθμός των νεκρών δε σκοτώθηκαν στα πεδία των μαχών, αλλά σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, στις φυλακές, σε εκτελέσεις και επιχειρήσεις εξολόθρευσης του πληθυσμού ολόκληρων συνοικιών και χωριών ως αντίποινα για τις αντιστασιακές πράξεις, σε βομβαρδισμούς και λόγω της πείνας.

Φέρτε καινούρια χέρια Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης (Από το «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για το Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας») Μουσική: Νότης Μαυρουδής

Πλάι στα ερείπια και στην ολοκληρωτική καταστροφή των υποδομών όλης της Ευρώπης, που επέτρεψε εξάλλου μετά τη λήξη του πολέμου στις δύο εξωευρωπαϊκές δυνάμεις, Η.Π.Α. και Ε.Σ.Σ.Δ., να κυριαρχήσουν στον κόσμο, το κόστος σε ανθρώπινες ζωές ήταν το σημαντικότερο. Υπολογίζεται ότι μόνο στην Ευρώπη έχασαν τη ζωή τους 36 εκατομμύρια άνθρωποι. Πάνω από 6 εκατομμύρια θανατώθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης .

Νεκροί πολέμου 1940-41 Εκτελεσμένοι (σε ολόκληρη την Ελλάδα) 56.225 Θανόντες όμηροι (στα γερμανικά στρατόπεδα) 105.000 Νεκροί από βομβαρδισμούς Νεκροί σε μάχες της Εθνικής Αντίστασης (σύμφωνα με γερμανικά στοιχεία) 20.650 Νεκροί στη Μέση Ανατολή Απώλειες Εμπορικού Ναυτικού 3.500 Σύνολο Νεκροί από πείνα & σχετικές ασθένειες 600.000 [σ.σ. ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ Απώλειες από υπογεννητικότητα 300.000

13.327

7.120

1.100 206.922 806.922]

Ανοίγω το στόμα μου Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης (Από το «Άξιον Εστί») Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Οι Έλληνες πλήρωσαν με τη ζωή τους την αντίσταση στο στρατό κατοχής σε πολλές περιοχές: Αλικιανός, Δράμα, Δοξάτο, Κομμένο Άρτας, Βιάννος και Ιεράπετρα, Καλαμάτα, Κλεισούρα Καστοριάς, Πύργοι Εοδαίας Κοζάνης, Διαβατά, Δίστομο, Λιόσια, Καρπενήσι, Ρέθυμνο και αλλού.

Ο Έκτορας κι η Ανδρομάχη Στίχοι: Ιάκωβος Καμπανέλλης (Από το «Παραμύθι χωρίς όνομα») Μουσική: Μάνος Χατζηδάκις

Χαρακτηριστική και πρώτη περίπτωση αντιποίνων είναι η Κάντανος Χανίων που ισοπεδώθηκε για τη συμμετοχή των κατοίκων στη Μάχη της Κρήτης. Με λίγα και ακατάλληλα όπλα (λόγω του αφοπλισμού της Κρήτης από τη δικτατορία του Μεταξά) οι κάτοικοι της Καντάνου και των γύρω χωριών αμύνονται μαχόμενοι στις 23 Μάη 1941 στα Φλώρια και στις 24 και 25 Μάη 1941 πιο οργανωμένα με περισσότερες δυνάμεις στο φαράγγι Καντάνου.

Στις 3 Ιούνη 1941 οι Ναζί εκτελούν 300 κατοίκους, καίνε και ισοπεδώνουν ολοσχερώς την Κάντανο. Άφησαν δε τρεις επιγραφές, στα γερμανικά και στα ελληνικά, μοναδικά ιστορικά μνημεία σε όλη την Ευρώπη, γιατί όπου αλλού κατέστρεψαν οι Ναζί δεν άφησαν και δεν τόνισαν τόσο πολύ τη αντίσταση που συνάντησαν.

Η πρώτη αναφέρει: “Διά τήν κτηνώδη δολοφονίαν Γερμανῶν ἀλεξιπτωτιστῶν, ἀλπινιστῶν καί τοῦ μηχανικοῦ ἀπό ἀνδρας , γυναίκας καί παιδιά καί παπᾶδες μαζύ καί διότι ἐτόλμησαν νά ἀντισταθούν κατά τοῦ Μεγάλου Ράιχ κατεστράφη τήν 3-6-1941 ἡ Κάνδανος ἐκ θεμελίων , διά νά μήν ἐπανοικοδομηθῆ πλέον ποτέ”

Η δεύτερη αναφέρει: “ΩΣ ΑΝΤΙΠΟΙΝΟΝ ΤΩΝ ΑΠΩ ΟΠΛΙΣΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΟΠΙΣΘΕΝ ΔΟΛΟΦΟΝΗΘΕΝΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΣΤΡΑΤΙΟΤΩΝ ΚΑΤΕΣΤΡΑΦΗ Η ΚΑΝΔΑΝΟΣ”

Η τρίτη (μαρμάρινη) αναφέρει “Εδῶ υπῆρχε η ΚΑΝΔΑΝΟΣ. Κατεστράφη προς ἐξιλασμόν της δολοφονίας 25 Γερμανῶν στρατιωτικῶν”

Τώρα χτυπάει πιο γρήγορα Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης (Από το «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για το Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας») Μουσική: Νότης Μαυρουδής

Από τα τέλη του 1942 η πορεία του πολέμου αναστρέφεται. Η εξέλιξη των πολεμικών επιχειρήσεων οδηγεί σταθερά στην ολοκληρωτική ήττα και συνθηκολόγηση της ναζιστικής Γερμανίας. Στις 30 Απριλίου 1945, ενώ αγγλοαμερικανικά στρατεύματα διαβαίνουν τον Ρήνο και οι Σοβιετικοί πλησιάζουν το Βερολίνο, ο Χίτλερ αυτοκτονεί, λίγο πριν την παράδοση της πόλης στους συμμάχους. Τυπικά ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τερματίζεται με τη συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας στις 2 Σεπτεμβρίου 1945, μετά την απάνθρωπη ρίψη δύο ατομικών βοβμών από τις Η.Π.Α. στις Ιαπωνικές πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι.

Ο ναζισμός ηττήθηκε, αφού μετέτρεψε ολόκληρη την Ευρώπη σε σωρό ερειπίων και αφού εξολόθρευσε ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού της. Δεν ήττηθηκε μόνο από τη σύμπραξη των Αμερικανών, των Σοβιετικών και των Άγγλων. Ηττήθηκε από την αντίδραση των λαών της Ευρώπης.

Ηττήθηκε επειδή αποτέλεσε τη μοναδική «ιδεολογία» στο σύγχρονο κόσμο που δεν αρνήθηκε απλώς το δικαίωμα σε κάποιους ανθρώπους να είναι Εβραίοι, Τσιγγάνοι, ομοφυλόφιλοι, κομμουνιστές, καθολικοί, ανάπηροι κλπ. Αρνήθηκε σε αυτούς τους ανθρώπους το δικαίωμα να είναι άνθρωποι. Ηττήθηκε επειδή αρνήθηκε τις ελληνικές αξίες πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η σύγχρονη Ευρώπη.

Και μετά την ήττα του ναζισμού η Ευρώπη ανοικοδομήθηκε, με πολιτικές διαμάχες, ανταγωνισμούς και εμφυλίους. Κάτω από την πολιτική κηδεμονία των Η.Π.Α. και της Σοβιετικής Ένωσης. Και επανέφερε τους τραυματισμένους δημοκρατικούς θεσμούς και επανήλθε στον πολιτικό πολιτισμό της, νωρίτερα ή αργότερα.

Και σε πείσμα του παραλόγου, σήμερα, χτισμένη στα ερείπιά της,

στο αίμα των πατριωτών της, στο αίμα της αδελφοσφαγής,

στον ιδρώτα των ξενιτεμένων παιδιών της,

σήμερα,

στη νοτιοδυτική άκρη της Κρήτης,

υπάρχει

η Κάνδανος

Πώς να σωπάσω Στίχοι: Κώστας Κινδύνης Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος

Το μουσικό σχήμα «11 & κάτι»

Ιωάννα Ασλάνη (Β5): Τραγούδι Έλενα Βιαννιτάκη (Γ2): Τραγούδι Κωνσταντίνα Γλένη (Β5): Φλάουτο Αλέξης Κεγκέρογλου (Γ1): Μπάσο Αντωνία Κουγιουμτζή (Β5): Πλήκτρα, τραγούδι Ραφαήλ Κτιστάκης (Γ1): Μπουζούκι Έλλη Μελιδονιώτη (Β5): Πλήκτρα, τραγούδι Αποστόλης Μυλωνάς (Γ2): Τύμπανα Κάλλια Νιράκη (Α4): Πλήκτρα, τραγούδι Εμμανουέλα Παπαδογιωργάκη (Β3): Τραγούδι

Ειδική συμμετοχή: Μάριος Ηλιάκης Αγγελική Γλένη Άννα Παπαδάκη Μαριάννα Ασλάνη

Μουσική επιμέλεια: Έλλη Μελιδονιώτη

Τεχνική Επιμέλεια: Αποστόλης Μυλωνάς

Επιλογή και επεξεργασία οπτικού υλικού: Ξένια Περακάκη

11ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

11 & κάτι