"Για το Πολυτεχνείο: Η γέννηση και η αναβίωση του νεοφασισμού στην Ελλάδα"

11ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Επέτειος της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου (17 Νοεμβρίου 1973)

What a wonderful world

Στίχοι - Μουσική: George Douglas, George-David Vice

Το μουσικό σχήμα «11 & κάτι»

σε συνεργασία με τη θεατρική ομάδα Παρουσιάζει:

«Για το Πολυτεχνείο: Η γέννηση και η αναβίωση του νεοφασισμού στην Ελλάδα»

Οι πρώτες δεκαετίες μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν χρόνια μεγάλων αλλαγών για τον κόσμο. Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης η δημοκρατία, που είχε πληγεί κατά το Μεσοπόλεμο, αποκαταστάθηκε.

Ωστόσο, ταυτόχρονα ο κόσμος χωρίστηκε σε δύο στρατόπεδα (κομμουνιστικά και καπιταλιστικά κράτη) για όλο το διάστημα που ονομάστηκε Ψυχρός Πόλεμος ως τις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Κι ενώ στη δυτική Ευρώπη γενικά (με την εξαίρεση των καθεστώτων σε Ισπανία και Πορτογαλία) οι δημοκρατικές ελευθερίες αποκαθίστανται και διευρύνονται, παράλληλα με την κατοχύρωση εργασιακών δικαιωμάτων, στην Ελλάδα

εξακολουθούν να υπάρχουν περιορισμοί, καθώς επεκτείνονται χρονικά τα περιοριστικά μέτρα του Εμφυλίου.

Τσε

Στίχοι – Μουσική: Μάνος Λοΐζος

Στην πραγματικότητα οι ΗΠΑ ελέγχουν πλήρως οικονομικά και πολιτικά τη

χώρα διαθέτοντας τεράστια ποσά για την ανοικοδόμησή της και τη στρατιωτική της θωράκιση (Σχέδιο Μάρσαλ, Δόγμα Τρούμαν), καθώς η γεωγραφική της θέση είναι καίριας σημασίας.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι η χώρα ελέγχεται εν πολλοίς όχι μόνο από την επίσημη κυβέρνηση των ΗΠΑ, αλλά από τη CIA. Κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου ενισχύεται

παγκοσμίως ο ρόλος των μυστικών υπηρεσιών.

Η ελληνική ΚΥΠ (Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών) στελεχωμένη εν πολλοίς από δοσίλογους της κατοχής –δηλαδή συνεργάτες των ναζί- δε συνεργάζεται απλώς, αλλά υπάγεται στην αμερικανική CIA.

Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, πρωτεργάτης της Χούντας του 1967, ήταν υπάλληλος της ΚΥΠ, αλλά για κάποια χρόνια και της CIA.

Γερμανικό τραγούδι (Άννα, μην κλαις)

Στίχοι: Μπέρτολντ Μπρεχτ (μτφ. Μάριος Πλωρίτης) Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

Η εύθραυστη μεταπολεμική ελληνική

δημοκρατία τραυματίζεται από τις παρεμβάσεις της CIA και του παλατιού στην πολιτική ζωή, από έκτακτα στρατοδικεία και εκτελέσεις (Ν. Μπελογιάννης κ.ά. 1952) καθώς και από παρακρατικές δολοφονίες (Γ. Λαμπράκης 1963) στις δεκαετίες του ΄50 και του ΄60.

Η βασίλισσα Φρειδερίκη

Νίκος Μπελογιάννης, ο «άνθρωπος με το γαρύφαλο». Καταδικάστηκε για κατασκοπεία και

εκτελέστηκε το 1952.

Γρηγόρης Λαμπράκης: Γιατρός, μαραθωνοδρόμος και

βουλευτής της ΕΔΑ. Δολοφονήθηκε από το παρακράτος στη Θεσσαλονίκη, με άμεση εμπλοκή του Διευθυντή της Αστυνομίας της πόλης, το Μάιο του 1963

Η φάμπρικα

Στίχοι: Γιώργος Σκούρτης Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος

Στο μεταξύ, παρά τα έργα ανοικοδόμησης, ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού ζει στην απόλυτη ανέχεια. Οι νέοι Έλληνες φεύγουν κατά χιλιάδες για τα εργοστάσια της Δυτικής Γερμανίας. Μέχρι και τη δεκαετία του

1970 η μετανάστευση συνεχίζεται και προς τις ΗΠΑ και την Αυστραλία.

Στην Ελλάδα και ενώ το ΚΚΕ είναι ακόμη εκτός νόμου, ενισχύεται στη δεκαετία του 1960 η Ένωση Κέντρου υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Το παλάτι και ο αμερικανικός παράγοντας φοβούνται τη στροφή του λαού προς τα αριστερά και

ετοιμάζουν τη συνταγματική εκτροπή, που αρχίζει με την Αποστασία του 1965.

Τελικά, και μέσα σε έντονες λαϊκές κινητοποιήσεις, εκδηλώνεται το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών στις 21 Απριλίου του 1967 που βάζει τη χώρα στο «γύψο» για 7 χρόνια. Περιστέλλονται ελευθερίες, ασκούνται

διώξεις, βασανισμοί και φυλακίσεις, επιβάλλεται λογοκρισία παντού.

Η τριανδρία της χούντας, Σ. Παττακός, Γ. Παπαδόπουλος και Ν. Μακαρέζος

Χαρακτηριστικές οι γιορτές της χούντας – εδώ στο Καλλιμάρμαρο - όπου συνδυάζονταν τσολιάδες, άρματα, και αρχαιοελληνικοί μαίανδροι με το φοίνικα

– το σύμβολο της δικτατορίας.

Ήτανε νέοι

Στίχοι: Μανώλης Αναγνωστάκης Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου από τις 14

ως τις 17 Νοεμβρίου του 1973, καθώς και η αντίστοιχη στη Νομική σχολή το Φεβρουάριο του ίδιου χρόνου, σημαίνει την αρχή του τέλους για το καθεστώς των Συνταγματαρχών. Οι φοιτητές συσπειρώνουν μεγάλο μέρος του λαού μαζί τους.

Κυρίως στην Αθήνα αλλά και σε επαρχιακές πόλεις τα συλλαλητήρια και οι εκδηλώσεις ενάντια στο καθεστώς της χούντας αυξάνονται και δημιουργούνται συνθήκες εξέγερσης. Από τις 14 ως τις 17 Νοεμβρίου (και πιο περιορισμένα στις

18) στήνονται οδοφράγματα και διεξάγονται οδομαχίες ανάμεσα στους διαδηλωτές και την αστυνομία.

Ο σταθμός των «Ελεύθερων Πολιορκημένων» στο Πολυτεχνείο.

Κάποτε θα ‘ρθουν

Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Στις 3 π.μ. της 17ης Νοεμβρίου, και ενώ οι

διαπραγματεύσεις για ασφαλή αποχώρηση των φοιτητών είναι σε εξέλιξη, αποφασίζεται η επέμβαση του στρατού και ένα από τα τρία άρματα μάχης που είχαν παραταχθεί έξω από τη σχολή γκρεμίζει την κεντρική πύλη.

Στρατιώτες και αστυνομικοί έβαλαν με πραγματικά πυρά μέχρι και την επόμενη μέρα, με αποτέλεσμα πολλούς θανάτους και τραυματισμούς, ενώ όσοι

συνελήφθησαν βασανίστηκαν σκληρά.

Χαρακτηριστική εξάλλου είναι η

περίπτωση της συνέντευξης φοιτητών της εξέγερσης στο δημοσιογράφο Νίκο Μαστοράκη, μετά το πέρας της οποίας οι φοιτητές που συμμετείχαν συνελήφθησαν και βασανίστηκαν από το καθεστώς.

Η πρώτη επίσημη καταγραφή των

θυμάτων τον Οκτώβριο του 1974 από τον εισαγγελέα Δημήτρη Τσεβά εντόπισε 18 επίσημους ή «πλήρως επιβεβαιωθέντες» νεκρούς και 16 «αγνώστους, βασίμως προκύπτοντες». Ένα χρόνο αργότερα ο αντεισαγγελέας εφετών Ιωάννης Ζιγκίνης ανέβασε τον αριθμό των νεκρών σε 23.

Ανάμεσα στους νεκρούς ο 17χρονος μαθητής λυκείου Διομήδης Κομνηνός

Να δεις τι σου ‘χω για μετά Στίχοι: Μιχάλης Γκανάς Μουσική: Λαυρέντης Μαχαιρίτσας

Μετά την αιματηρή καταστολή της

εξέγερσης του Πολυτεχνείου τον Παπαδόπουλο ανέτρεψε ο δικτάτορας Δ. Ιωαννίδης, ο οποίος παρέδωσε τελικά την εξουσία στους πολιτικούς μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, τον Ιούλιο του 1974.

Δ. Ιωαννίδης

Ακολούθησε η άφιξη του Κ. Καραμανλή, ο οποίος πέτυχε να εκκαθαρίσει το στράτευμα από τους εγκάθετους του δικτατορικού καθεστώτος και εγκαινίασε τη μεταπολιτευτική περίοδο.

Κατά τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης το ενδιαφέρον για την πολιτική ζωή είναι ζωηρό. Το 1981 συντελείται σημαντική πολιτική αλλαγή με την άνοδο του Α. Παπανδρέου στην εξουσία.

Ουσιαστικά καταλαγιάζουν τα πάθη της προηγούμενης περιόδου, αναγνωρίζεται για πρώτη φορά η Εθνική Αντίσταση και ευρύτατα κοινωνικά στρώματα βλέπουν το βιοτικό τους επίπεδο να ανεβαίνει. Καθώς σταδιακά προχωρούμε στη

δεκαετία του ’80, το ατομικό επισκιάζει το συλλογικό.

Ανεμολόγιο Στίχοι: Κώστας Τριπολίτης Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

Έτσι, στα τέλη του 20ού αιώνα η

ελληνική κοινωνία πέρασε από την έντονη πολιτικοποίηση, που ακολούθησε τη Μεταπολίτευση, στην απολιτικότητα και την αδράνεια, που τα τελευταία χρόνια οδήγησαν στη συντηρητικοποίηση ενός, αν όχι μεγάλου, αξιοσημείωτου ωστόσο, μέρους της.

Το χειρότερο είναι πως τα τελευταία χρόνια βρίσκουν απήχηση θεωρίες που δικαιολογούν τη δικτατορία των συνταγματαρχών και συκοφαντούν τη θυσία των φοιτητών του

Πολυτεχνείου. Ακούγονται, για παράδειγμα, ακόμη και από θεσμικούς παράγοντες έπαινοι για την οικονομική ευημερία, την εντιμότητα του καθεστώτος, τη δημόσια ασφάλεια, καθώς και τον πατριωτισμό των

φασιστών.

Η αλήθεια για την οικονομική ευημερία

είναι πως έγιναν κάποια δημόσια έργα για να εξασφαλιστεί η εύνοια του λαού, αλλά κυρίως ευνοήθηκαν εργολάβοι φίλοι του καθεστώτος. Για να εξασφαλιστεί η εύνοια του λαού επίσης έγιναν και άλλες εξυπηρετήσεις που οδήγησαν στην άναρχη δόμηση των πόλεων και στην καταπάτηση των αιγιαλών.

Η αλήθεια για την οικονομική ευημερία και την εντιμότητα είναι πως οι συνταγματάρχες υπερδιπλασίασαν το δημόσιο χρέος, εκτόξευσαν τον πληθωρισμό

από το 4 στο 30%, αύξησαν σκανδαλωδώς τους μισθούς τους, εξασφάλισαν ατιμωρησία με τον πρώτο νόμο «περί ευθύνης υπουργών» και προκάλεσαν μεγάλα σκάνδαλα με πρωταγωνιστές Έλληνες και

ξένους μεγιστάνες.

Η αλήθεια είναι ότι κανείς φασίστας δεν είναι έντιμος.

Η αλήθεια για την «ασφάλεια» είναι πως οι μισοί πολίτες είχαν μεταβληθεί σε καταδότες έναντι αντιτίμου των άλλων μισών. Ήταν καθημερινές οι συλλήψεις και οι ανακρίσεις για ό,τι είπε ό,τι άκουσε ό,τι είδε κάποιος.

Οι διαπιστωμένες φυλακίσεις και οι

βασανισμοί των κρατουμένων καταγγέλλονται από το πρώτο διάστημα της επιβολής του καθεστώτος: Μόνο μέχρι τον Οκτώβρη του 1969 η Διεθνής Αμνηστία καταγγέλλει 300 βαρβάρως βασανισθέντες στην Ελλάδα.

Η αλήθεια είναι ότι κανείς φασίστας δεν αγαπάει το λαό.

Εμένα οι φίλοι μου

Στίχοι : Κατερίνα Γώγου Μουσική: Νίκος Μαϊντάς

Η αλήθεια επίσης είναι πως στη διάρκεια της επταετίας η Ελλάδα απομονώθηκε διεθνώς. Αποβλήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης λόγω των βασανιστηρίων, ενώ πάγωσε η διαδικασία σύνδεσής της με την ΕΟΚ.

Η αλήθεια επίσης είναι πως η χούντα προετοίμασε και τελικά με τον Ιωαννίδη εκτέλεσε την προδοσία στην Κύπρο, τη μεγαλύτερη εθνική τραγωδία στο

δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.

Η αλήθεια είναι πως η επιστράτευση μετά την πρώτη τουρκική εισβολή στην Κύπρο αποκάλυψε ότι είχαν αφήσει το στρατό απροετοίμαστο και άοπλο, αφού ακόμη και τα αμερικανικά όπλα τα πουλούσαν σε αφρικανικές χώρες.

Η αλήθεια είναι ότι κανείς φασίστας δεν αγαπάει την πατρίδα.

Η αλήθεια είναι ότι η εξέγερση του Πολυτεχνείου συνεχίζει να εμπνέει τις γενιές στον αγώνα για «ψωμί – παιδεία – ελευθερία», στον αγώνα εναντίον του φασισμού, στον αγώνα για μια ανθρώπινη κοινωνία.

Ο φασισμός

Στίχοι : Φώντας Λάδης Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

Το μουσικό σχήμα «11 & κάτι»:  Ελευθερία Δεμέτζου (Α1): Πιάνο, φωνή  Κωνσταντίνα Αρματά (Α1): Κιθάρα  Σοφία Χριστοδουλάκη (Α8): Πιάνο, φωνή  Άννα Παπαστεφανάκη (Β2): Κιθάρες  Μενέλαος Ασκορδαλάκης (Β2): Φωνή  Μαριλένα Κωνσταντινίδου (Γ2): Κιθάρα

 Κωνσταντίνα Δεμέτζου (Γ4): Πιάνο, φωνή  Μάνος Γραμματικάκης (Γ6): Φωνή

 Αργυρή Κατεργιαννάκη (Γ4): Φωνή  Νικόλας Μπαλαντινάκης (Γ2): Μπάσο  Κατερίνα Συριγωνάκη (Γ7): Πιάνο  Ανδρέας Τυμπακιανάκης (Γ2): Μπουζούκι, φωνή  Αλέξανδρος Αλεξανδρόπουλος (Γ4): Κιθάρα  Νικήτας Καπαρουνάκης (Γ6): Ντραμς

Μουσική επιμέλεια και συντονισμός: Κωνσταντίνα Δεμέτζου Άννα Παπαστεφανάκη

Τεχνική επιμέλεια: Νικόλας Μπαλαντινάκης

Πηγές

Κολιόπουλος, Ι. κ.α. (2007). Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου κόσμου. Αθήνα: ΟΕΔΒ. Κατρής, Γ. (1974). Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα. Αθήνα: Παπαζήση. Ραφαηλίδης, Β. (1993). Ιστορία (κωμικοτραγική) του ελληνικού κράτους. Αθήνα: Εκδόσεις Εικοστού Πρώτου. el.wikipedia.org

Δεληπέτρος, Β. Τα οικονομικά εγκλήματα και τα σκάνδαλα της χούντας.

21 Απριλίου 2017. https://www.news247.gr/

Επιλογή και επεξεργασία υλικού: Ξένια Περακάκη

Συμμετείχαν από τη θεατρική ομάδα: Γιάννης Μαντιδάκης Μάνος Τζαγκαράκης Μαριλένα Λυδάκη Αντωνία Ποταμιανάκη Ειρήνη Θεοδωρομανωλάκη

Εβελίνα Σφακιανάκη Μάνος Κωστάκης

Θεατρικό κείμενο: Μαρία Μαρκάκη

Ευχαριστούμε τη Διεύθυνση και το Σύλλογο Διδασκόντων του σχολείου μας για τη βοήθεια και την κατανόησή τους.

17 Νοεμβρίου 2021

«11 & κάτι»