“Αντίσταση στη Ναζιστική Γερμανία”

11ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Εορτασμός 27ης Οκτωβρίου 2011

Παράδοση Σημαίας Απονομή αριστείων και βραβείων σχολικού έτους 2010-2011

Το μουσικό σχήμα «11 & κάτι»

παρουσιάζει:

Η

Αντίσταση

στη ναζιστική Γερμανία

Ο αρχηγός Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος Μουσική: Μάνος Λοΐζος

Κατά το 19ο αι. έκανε, με πολλές αξιώσεις, την εμφάνισή της στην ευρωπαϊκή σκηνή η γερμανική δύναμη, που γρήγορα επεκτάθηκε και απείλησε τη γαλλική και την αγγλική παντοδυναμία. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις δυνάμεις αυτές κατέληξε στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, ο οποίος και κατέληξε με την ήττα της Γερμανίας.

Ο πρώτος "μεγάλος πόλεμος" δεν επέφερε την πολιτική και οικονομική συντριβή της Γερμανίας και ουσιαστικά δεν έδωσε οριστική λύση σε κανένα από τα μεγάλα προβλήματα που τον προκάλεσαν. Αργά, αλλά σταθερά, άρχισε να κερδίζει έδαφος ο εθνικοσοσιαλισμός, που κατόρθωσε να κατακτήσει τις μάζες (εκμεταλλεύτηκε τόσο τα οικονομικά προβλήματα όσο και τη δυσαρέσκεια των εθνικιστών, που πίστευαν ότι η ήττα της Γερμανίας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο οφειλόταν σε εσωτερική προδοσία).

Μη με ρωτάς Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος Μουσική: Μάνος Λοΐζος

Μετά την άνοδό του στη θέση του καγκελάριου, ο Χίτλερ κατάφερε, με εσωτερικά δημόσια έργα και άλλες κρατικές δραστηριότητες να εξαφανίσει πρακτικά την ανεργία και να στερεώσει το γερμανικό νόμισμα, ανεβάζοντας την πάντα ισχυρή γερμανική βιομηχανία σε μεγάλα ύψη. Κατόπιν άρχισε να καταπατά, το ένα μετά το άλλο, τα περιοριστικά μέτρα που είχε επιβάλει στη χώρα του η Συνθήκη των Βερσαλλιών. Ο γερμανικός στρατός ανασυγκροτήθηκε και ο εξοπλισμός του ανανεώθηκε

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος αποτέλεσε τη μεγαλύτερη πολεμική αναμέτρηση της ιστορίας, συνιστώντας μια σύγκρουση τεράστιας εμβέλειας σε γεωγραφική κλίμακα αλλά και ως προς τον συνολικό αριθμό των θυμάτων. Μετά τη γερμανική κατάκτηση ολόκληρη η "γηραιά ήπειρος" άρχισε να οργανώνεται από τις ναζιστικές δυνάμεις κατοχής, σύμφωνα με τα χιτλερικά πρότυπα, με επικεφαλής δωσίλογες κυβερνήσεις, ενώ η Αγγλία, παρά το πείσμα της, δεν ήταν παρά ένα απομονωμένο νησί ανίκανο να την αντιμετωπίσει.

Ποιος τη ζωή μου Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Μια από τις πλέον ισχυρές κληρονομιές του πολέμου ήταν και ο αντιφασισμός, ο τονισμός των –πολλές φορές ετερόκλητων– κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών που συγκροτήθηκαν στις ευρωπαϊκές κοινωνίες το διάστημα 1939-45 προκειμένου να συντριβεί ο φασισμός και ο ναζισμός.

Ο όρος Αντίσταση (Resistance) αντιπροσωπεύει διάφορες καταστάσεις στις κατεχόμενες από τις αξονικές δυνάμεις ευρωπαϊκές χώρες. Από τις ομάδες κατασκοπείας μέχρι τον ανταρτοπόλεμο, από τα σαμποτάζ ως τις μαζικές κινητοποιήσεις στις πόλεις, από την άρνηση συνεργασίας με τους κατακτητές ως την ενεργητική υποστήριξη των ένοπλων ομάδων, οι αντιστασιακοί θεωρούσαν τους εαυτούς τους μαχητές στην υπηρεσία ενός ευρύτερου σκοπού ενάντια στο ναζιστικό βασίλειο της βίας.

Της αγάπης αίματα Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Η «συνεργασία» και ο δωσιλογισμός συνιστούσαν την άλλη άκρη του πολιτικού εκκρεμούς, και σε ορισμένες περιπτώσεις ολόκληρες κρατικές δομές εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των κατοχικών δυνάμεων. Οι κυβερνήσεις που διόριζαν οι Ναζί ονομάστηκαν «Κουίσλιγκς», όρος που χρησιμοποιείται και σήμερα, για να δηλώσει την ξενόδουλη κυβέρνηση.

Από όλη την κατεχόμενη Ευρώπη κυρίως στην Ελλάδα και στη Γιουγκοσλαβία η αντίσταση έλαβε χαρακτήρα λαϊκής εξέγερσης, ενώ ισχυρή αντίσταση εκδηλώθηκε και στη Γαλλία.

L’ accordeoniste

Στίχοι και Μουσική: Michel Emer

Ενώ η Βόρεια Γαλλία τέθηκε υπό γερμανική κατοχή, στη Νότια Γαλλία οι ναζί με το Γάλλο στρατάρχη Πεταίν δημιούργησαν ένα σκληρό και απολυταρχικό κράτος, το κράτος του Βισύ. Ένας άλλος στρατηγός, πολύ νεότερος, ο Σαρλ Ντε Γκωλ ήρθε σε ρήξη με τους δωσίλογους του Βισύ και οργάνωσε ισχυρή εθνική αντίσταση στη Γαλλία (αλλά και έξω από αυτήν), ενώ με το τμήμα του γαλλικού στρατού που είχε απομείνει πιστό σε αυτόν συμμετείχε σε πολλές επιχειρήσεις των Συμμάχων.

Ederlezi Παραδοσιακό τσιγγάνικο Διασκευή: Goran Bregovic

Οι δυνάμεις του Άξονα εισέβαλαν στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας και διαμέλισαν το έδαφός της. Η Κροατία, Σερβία και Μαυροβούνιο κήρυξαν την ανεξαρτησία τους, ενώ η υπόλοιπη χώρα διαιρέθηκε σε προτεκτοράτα. Ένας σκληρός πόλεμος της αντίστασης οδήγησε σύντομα τους Παρτιζάνους με επικεφαλής τον κομμουνιστή ηγέτη Τίτο, στο να αποτελέσουν το πιο σημαντικό κίνημα της αντίστασης.

Το 1941 αμέσως μετά την εισβολή της Γερμανίας στη Σοβιετική Ένωση, ο Τίτο οργάνωσε το αντάρτικο κίνημα στην Γιουγκοσλαβία σαν κομματικό στρατό, με σκοπό να καταφέρει να είναι η κυρίαρχη δύναμη μετά τον πόλεμο, ώστε να εγκαθιδρύσει σοβιετικού τύπου καθεστώς στην χώρα.

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί Στίχοι: Γ. Σκούρτης Μουσική: Γ. Μαρκόπουλος

Ενώ η ελληνική κυβέρνηση του Καΐρου ήταν σχεδόν αποκομμένη από τη χώρα, οι υπόδουλοι Έλληνες άρχισαν να αναζητούν τρόπους αντίστασης στον κατακτητή. Η πάλη για την επιβίωση του λαού ήταν ήδη μια πρώτη αυθόρμητη αντιστασιακή πράξη. Τα λαϊκά συσσίτια που άρχισαν να λειτουργούν με την πρωτοβουλία των πιο δραστήριων στοιχείων των διαφόρων επαγγελματικών οργανώσεων και συλλόγων των εργαζομένων αποτελούν την πρώτη νίκη που απόσπασε ο ελληνικός λαός από τους κατακτητές.

Όμως το πρώτο αποτελεσματικό ράπισμα στα στρατεύματα κατοχής δόθηκε με το κατέβασμα της ναζιστικής σημαίας από την Ακρόπολη από τους νέους φοιτητές Απόστολο Σάντα και Μανώλη Γλέζο.

Αγρίμια κι αγριμάκια μου

Ριζίτικο, Ιστορικό της Κρήτης

Από το Σεπτέμβριο του 1941 οργανώνεται η αντίσταση των Ελλήνων, μέσα κυρίως από το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο και από άλλες οργανώσεις, όπως ο ΕΔΕΣ και η ΕΚΚΑ, αλλά και άλλες μικρότερες. Από τις αρχές του 1942 η αντίσταση του ελληνικού λαού κατά των κατακτητών άρχισε να παίρνει μαζική μορφή. Το Φεβρουάριο του 1942 η κεντρική επιτροπή του ΕΑΜ αποφασίζει να ενσωματώσει τα ένοπλα αντάρτικα τμήματα που είχε δημιουργήσει στη Στερεά ο Άρης Βελουχιώτης. Έτσι δημιουργήθηκε ο ΕΛΑΣ.

Ακόμη και στις χώρες εκείνες όπου ο ανταρτοπόλεμος διεξήχθη κυρίως στο ορεινό πεδίο (Γιουγκοσλαβία, Ελλάδα, Αλβανία) υπήρχε μια ξεκάθαρη πολιτική διάσταση στο όλο εγχείρημα, που σε ορισμένες τουλάχιστον περιπτώσεις, έλαβε τη μορφή ουσιαστικά μιας κοινωνικής επανάστασης. Το γεγονός αυτό εξηγεί και τις τεράστιες αντιθέσεις που εμφανίσθηκαν στο εσωτερικό της ευρωπαϊκής Αντίστασης και οι οποίες εκδηλώθηκαν ακόμη και με τη μορφή εμφύλιων συγκρούσεων ανάμεσα σε αντιστασιακές οργανώσεις με διαφορετικό πολιτικό προσανατολισμό.

Προσκυνώ τη χάρη σου, λαέ μου

Στίχοι: Μιχάλης Σταυρακάκης Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος

Δίστομο

Στην Ελλάδα ο άθλος της Εθνικής Αντίστασης αμαυρώθηκε από τον Εμφύλιο, τον οποίο μεθόδευσαν οι σύμμαχοι και οι παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις, όχι για να καθοριστεί αν η χώρα θα τοποθετούνταν στο ανατολικό ή το δυτικό στρατόπεδο –αυτό είχε ήδη αποφασιστείαλλά για να εξουδετερωθούν οι υγιείς πολιτικές δυνάμεις που είχαν προκύψει από την Αντίσταση και απειλούσαν την κυριαρχία των φατριών, οι οποίες λυμαίνονταν το νέο ελληνικό κράτος από τη δημιουργία του.

Έτσι, την ώρα που ο Τίτο κυριαρχούσε στην απελευθερωμένη Γιουγκοσλαβία εγκαθιδρύοντας ένα κομμουνιστικό καθεστώς και ο Ντε Γκωλ κυβερνούσε τη Γαλλία, δημιουργώντας μια νέα πολιτική με νέο Σύνταγμα και σημαδεύοντας ως το 1969 τη γαλλική πολιτική ζωή, ο Άρης Βελουχιώτης, ο πραγματικός ηγέτης της ελληνικής αντίστασης, αφού δαιμονοποιήθηκε και κατασυκοφαντήθηκε από όλες τις πολιτικές δυνάμεις της Ελλάδας αυτοκτονούσε κυνηγημένος.

Έβαλ’ ο Θεός σημάδι Στίχοι: Νίκος Γκάτσος Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος

Το τέλος του Πολέμου έβρισκε την ευρωπαϊκή ήπειρο καθημαγμένη, και υποταγμένη στα κελεύσματα των νέων κυρίαρχων –ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης. Η νομιμοποίηση όμως των μεταπολεμικών καθεστώτων βασιζόταν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στην ηθική κληρονομιά της Αντίστασης, και οι συνεργάτες των χιτλερικών τιμωρούνταν στις περισσότερες χώρες, με ανάλογες διαφοροποιήσεις ως προς τον τύπο της τιμωρίας και τον αριθμό των καταδικασθέντων.

Και στο σημείο αυτό τη μεγαλύτερη εξαίρεση αποτέλεσε η Ελλάδα, στην οποία επικρατούσε διαφορετική κατάσταση. Παρά λοιπόν τη συγκρότηση των Ειδικών Δικαστηρίων Δωσιλόγων η διολίσθηση προς τον Εμφύλιο Πόλεμο απέτρεπε τις μαζικές καταδίκες συνεργατών. Αντιθέτως η πλήρης επιβολή του αντικομμουνισμού δημιουργούσε τις συνθήκες για την εκ νέου ενσωμάτωση των κοινωνικών αυτών στρωμάτων στις κρατικές και ημι-κρατικές δομές, και την εκ μέρους τους προβολή του «εθνικόφρονος» χαρακτήρα της δράσης τους

Επιπλέον, ακολούθως προς τα κελεύσματα του νέου μεγάλου προστάτη –των ΗΠΑ- και πιθανόν για να μην αποκαλυφθεί η δωσίλογη δράση επιφανών πολιτικών παραγόντων, καμία ελληνική κυβέρνηση δε διεκδίκησε ποτέ αποζημιώσεις από την ηττημένη Γερμανία…

Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ

Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Το μουσικό σχήμα «11 & κάτι»: Ιωάννα Ασλάνη (Α1): Τραγούδι Κωνσταντίνα Γλένη (Α1): Φλάουτο, τραγούδι Μάριος Ηλιάκης (Γ5): Λύρα, τραγούδι Ιωάννα Καλέμπουμπα (Γ5): Τραγούδι Μάνος Κελιγιαννάκης (Γ5): Κιθάρα Αντωνία Κουγιουμτζή (Α3): Πιάνο, τραγούδι Ραφαήλ Κτιστάκης (Β1): Μπουζούκι Έλλη Μελιδονιώτη (Α4): Πιάνο, σαξόφωνο Αντώνης Μουτζιάνου (Γ4): Κιθάρα Αποστόλης Μυλωνάς (Β2):Ντραμς Άννα Παπαδάκη (Γ6): Τραγούδι Σοφία Φιλίππου (Β4): Βιολί

Μουσική επιμέλεια: «11 & κάτι»

Τεχνική επιμέλεια, ρύθμιση ήχου: Αντώνης Μουτζιάνου

Επιλογή ιστορικού και οπτικού υλικού: Ξένια Περακάκη

11ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ