“Λόγια της εξέγερσης και της νιότης”

11ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

16 Νοέμβρη 2012

Παρουσιάζει:

Για το Πολυτεχνείο: Λόγια της εξέγερσης και της νιότης

Το σφαγείο Στίχοι-Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβρη του ‘73 αποτέλεσε ένα γεγονός -σύμβολο εναντίον της χούντας των Συνταγματαρχών, η οποία για εφτά χρόνια κατέπνιξε κάθε πολιτική ελευθερία και απομόνωσε διεθνώς την Ελλάδα. Είχε προηγηθεί η εξέγερση της Νομικής Σχολής. Πέρα από την πολιτική της σημασία, ενέπνευσε σημαντικούς ποιητές και λογοτέχνες, όπως ο Αναγνωστάκης, ο Σινόπουλος, ο Ρίτσος, ενώ τραγουδήθηκε από σπουδαίους Έλληνες συνθέτες, όπως ο Θεοδωράκης, ο Λοΐζος, ο Ξαρχάκος.

Μανώλης Αναγνωστάκης

Φοβάμαι

Φοβάμαι τους ανθρώπους που εφτά χρόνια έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι και μια ωραία πρωία –μεσούντος κάποιου Ιουλίου– βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας «Δώστε τη χούντα στο λαό». Φοβάμαι τους ανθρώπους που με καταλερωμένη τη φωλιά πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου.

Φοβάμαι τους ανθρώπους που σου 'κλειναν την πόρτα μην τυχόν και τους δώσεις κουπόνια και τώρα τους βλέπεις στο Πολυτεχνείο να καταθέτουν γαρίφαλα και να δακρύζουν. Φοβάμαι τους ανθρώπους που γέμιζαν τις ταβέρνες και τα 'σπαζαν στα μπουζούκια κάθε βράδυ και τώρα τα ξανασπάζουν όταν τους πιάνει το μεράκι της Φαραντούρη και έχουν και «απόψεις».

Φοβάμαι τους ανθρώπους που άλλαζαν πεζοδρόμιο όταν σε συναντούσαν και τώρα σε λοιδορούν γιατί, λέει, δεν βαδίζεις στον ίσιο δρόμο. Φοβάμαι, φοβάμαι πολλούς ανθρώπους. Φέτος φοβήθηκα ακόμα περισσότερο.

Το προσκύνημα Στίχοι: Ιάκωβος Καμπανέλλης (Από «Το μεγάλο μας τσίρκο») Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος

Ο Διομήδης Κομνηνός ήταν ένας από τους πρώτους νεκρούς της εξέγερσης και ένας από τους νεαρότερους... Ήταν 17 ετών, μαθητής , από την Κύπρο.

Δημήτρης Ραβανής-Ρέντης Βεβαίως είχε βεβαρυμένο παρελθόν ο Διομήδης. Πέντε χρονών στους ώμους του πατέρα του φώναζε για λευτεριά στην Κύπρο Δέκα χρονών ξυπόλυτος με μια φέτα ψωμί στην τσέπη βάδιζε στην πορεία της ειρήνης Στα δώδεκα ζητούσε δημοκρατία Στα δέκα επτά μ'ένα πλακάτ στο χέρι ψωμί- παιδεία-ελευθερία.

Γιάννης Ρίτσος, Το αγόρι και η πόρτα Εκεί που έπεσε είναι μια κόκκινη λίμνη, ένα κόκκινο δέντρο, ένα κόκκινο πουλί. Σηκώθηκε όρθια η πεσμένη καγκελόπορταχιλιάδες άλογα. Λαός καβαλίκεψε. Κομνηνέ! - φωνάξαμε. Γύρισε και μας κοίταξε δε φορούσε επίδεσμο ούτε στεφάνι. Άσπρα άλογα, κόκκινα άλογα και μαύρα, πιο μαύρακαλπασμός, - η ιστορία Να προφτάσουμε.

Η μέρα εκείνη δε θ’ αργήσει Στίχοι: Φώντας Λάδης Μουσική: Μάνος Λοΐζος

Ναζίμ Χικμέτ (μτφ. Γιάννης Ρίτσος) Τι τάχα αν είσαι φυλακή; Να μη λυγάς! Αυτό ειν’όλο. Δεν είναι άλλη συμβουλή.

Ναζίμ Χικμέτ (μτφ. Γιάννης Ρίτσος) Η πιο όμορφη θάλασσα είναι αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει. Τα πιο όμορφα παιδιά δεν έχουν μεγαλώσει ακόμα. Τις πιο όμορφες μέρες μας δεν τις έχουμε ζήσει ακόμα. Κι αχ, αυτό που θέλω να σου πω, το πιο όμορφο απ' όλα, δεν στόχω πει ακόμα.

Έβαλε ο Θεός σημάδι Στίχοι: Νίκος Γκάτσος Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος

Καταγγέλλω Καταγγέλλω τον εαυτό μου, που δεν ξύπνησα πιο μπροστά, που δεν ξεσηκώθηκα πιο μπροστά, ν’ αντισταθώ στη βία και στον τρόμο. Καταγγέλλω τον εαυτό μου, που υπήρξα ένας πολίτης ελεεινής μορφής. Τάκης Χατζηαναγνώστου, «Ένας πολίτης ελεεινής μορφής», Αθήνα 1975 (απόσπασμα)

Όπως η εξέγερση του Πολυτεχνείου, που υπήρξε μια αντισυστημική εξέγερση, έτσι κι άλλες εξεγέρσεις, περίπου την ίδια περίοδο, στην Ευρώπη, στη Λατινική Αμερική, στις Ανατολικές χώρες, ενέπνευσαν την ποίηση, τη μουσική κι άλλες μορφές τέχνης και εξακολουθούν να εμπνέουν τους νέους. Μερικά από τα κείμενα που ακολουθούν γράφτηκαν από μαθητές του σχολείου μας και αποτυπώνουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα των σημερινών νέων.

Μικρόκοσμος Στίχοι: Ναζίμ Χικμέτ Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

Βγαίνοντας από το εμπορικό κατάστημα βλέπω ανθρώπους να ψάχνουν στα σκουπίδια. Μια εικόνα, πλέον αντιπροσωπευτική της ελληνικής κοινωνίας, η οποία έχει αποχωριστεί τον ανθρωπιστικό χαρακτήρα της. Οι άνθρωποι, όμως, αυτοί δεν ψάχνουν για παρηγοριά και ελεημοσύνη, αλλά την χαμένη τους αξιοπρέπεια ανάμεσα στα σκουπίδια.

Αυτομάτως, με καταβάλλει το περίεργο εκείνο αίσθημα συμπόνιας για τους σύγχρονους βιοπαλαιστές, που συνδυάζεται με τύψεις και ενοχές. Και νιώθω, βέβαια, ενοχές καθώς συνειδητοποιώ ότι εγώ ενδιαφέρομαι για το «ευ ζην», ενώ υπάρχουν συνάνθρωποί μου που παλεύουν για το «ζην». Ένας δεκαεξάρης, ζώντας σε μια κοινωνία που παράγει τόση ανισότητα, δεν μπορεί να ασχολείται πια μόνο με τη διασκέδασή του… Γ. Μ. (Γ5)

Hasta Siempre Στίχοι-Μουσική: Carlos Puebla

Το τραγούδι Hasta Siempre γράφτηκε το 1965 από τον Κουβανό συνθέτη Carlos Puebla ως απάντηση στο αποχαιρετιστήριο γράμμα του Ernesto Che Guevara προς τον Fidel Castro. Ο Λατινοαμερικανός επαναστάτης Ernesto Guevara de la Serna, έχοντας το βαθμό του Commandante συμβάλλει στην εγκαθίδρυση επαναστατικής κυβέρνησης στην Κούβα υπό την ηγεσία του Fidel Castro. Αργότερα συμμετέχει στην κουβανική κυβέρνηση ως υπουργός βιομηχανίας.

Την 1η Απριλίου του 1964 συντάσσει το αποχαιρετιστήριο γράμμα του προς τον Fidel, πριν φύγει από την Κούβα, για να υποστηρίξει τα απελευθερωτικά κινήματα στο Κονγκό και στη Βολιβία. Εκεί θα δολοφονηθεί στις 9 Οκτωβρίου του 1967 από βολιβιανές δυνάμεις με εντολή της CIA. Η 8η Οκτωβρίου, ημέρα της αιχμαλωσίας του και προηγουμένη του θανάτου του, καθιερώνεται ως Ημέρα του Ηρωικού αντάρτη στην Κούβα.

Έπειτα από το θάνατό του Che το τραγούδι Hasta Siempre τραγουδήθηκε σε όλον τον κόσμο έχοντας αποκτήσει συμβολικό χαρακτήρα. Ο τίτλος προήλθε από τη φράση του Ernesto Guevara: “Hasta la Victoria siempre” (= Ως τη νίκη για πάντα) στο κλείσιμο του αποχαιρετιστήριου γράμματός του.

Σαν τον Καραγκιόζη

Στίχοι-Μουσική: Διονύσης Σαββόπουλος

Θέλω να μιλήσω απλά όπως θα έλεγε και ο Σεφέρης....Μέσα από την καρδιά μου.Η φωνή μου να σπάσει τα δεσμά,το φόβο,την άρνηση. Ακούστε με...! Δ.Κ. (Γ5)

Αφήστε με να ζήσω μαθαίνοντας από τα δικά μου λάθη.Δεν μπορείτε να με προστατεύσετε απ' όλα! Αφήστε με να ονειρεύομαι!Δεν γεννήθηκα για να πραγματοποιήσω τα δικά σας όνειρα. Δ.Κ. (Γ5)

Αφήστε με να ελπίζω ότι αυτός ο κόσμος μπορεί να γίνε καλύτερος... Θέλω να αγαπώ!Το μίσος και ο ανταγωνισμός σας με πονά! Δ.Κ. (Γ5)

Θέλω να νιώσω και πάλι παιδί! Νιώθω ότι ωριμάζω βίαια,απότομα...Κρίση, προβλήματα νιώθω να με συνθλίβουν.Μου ζητάτε να πετάξω ψηλά όταν όλα με καθηλώνουν στο έδαφος! Όλο υποσχέσεις που δεν τηρείτε... Ένα συγνώμη που δεν βγαίνει απ' τα χείλη. Δ.Κ. (Γ5)

Τι επιτέλους ζητάτε από την γενιά μου; Σ' ένα θολό,συννεφιασμένο τοπίο πώς περιμένετε την καθαρή ματιά; Δ.Κ. (Γ5)

Imagine Στίχοι –Μουσική: John Lennon

Σφραγισμένα χείλη... Κλειστά μάτια... Φυλακισμένη καρδιά... Αυτή δεν μπορεί να είναι η γενιά της αλλαγής! Δ.Κ. (Γ5)

Ίσως ο ρατσισμός να φώλιασε μέσα στα σπίτια μας λόγω της κρίσης – οικονομικής, αλλά και κοινωνικής. Ξεχάσαμε να είμαστε άνθρωποι και συνάνθρωποι. Στις οικογένειές μας έπαψε ο διάλογος.

Στο σχολείο και γενικά στο κοινωνικό περιβάλλον όλοι μοιράζονται στους «καθώς πρέπει» και στους «διαφορετικούς». Παρόλα αυτά, αντί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, παραβλέπεται. Η εκπαίδευση περιορίζεται στα τυπικά, «να προλάβουμε» την ύλη, τις εξετάσεις, αλλά τελικά πολλοί έφηβοι της γενιάς μου δε μαθαίνουν να είναι άνθρωποι. Ι.Μ. (Γ2)

Δεν πα’ να μας χτυπάν Στίχοι- Μουσική: Νικόλας Άσιμος

Μια ολόκληρη γενιά μουσικών και ποιητών μετά τη μεταπολίτευση εξέφρασαν μέσα από τους στίχους τους την απογοήτευση από τη ματαίωση των ονείρων και των προσδοκιών τους. Ήταν οι δημιουργοί που βίωναν την περιθωριοποίηση και την απόρριψη και κατέληξαν να αυτοκτονήσουν. Από τους σημαντικότερους η Κατερίνα Γώγου, ο Νικόλας Άσιμος, ο Παύλος Σιδηρόπουλος.

Μη με σταματάς, ονειρεύομαι... Ζήσαμε σκυμμένοι αιώνες αδικίας, αιώνες μοναξιάς, Τώρα μη με σταματάς, Τώρα κι εδώ για πάντα και παντού, Ονειρεύομαι Ελευθερία... (Κατερίνα Γώγου)

Τόσα έζησα, τόσα έμαθα, τόσα λέω κι απ' όσα διάβασα ένα κράτησα καλά: σημασία έχει να παραμένεις άνθρωπος...

(Κατερίνα Γώγου)

ΓΙΑΤΙ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΝΙΩΘΕΙ! Περπατούσα σ’ αυτό το δρόμο τουλάχιστον τρία χρόνια και, πριν λίγες μέρες, παρατήρησα αυτό το graffiti στον τοίχο. Σκέφτηκα, πώς θα ένιωθε άραγε ο άνθρωπος που το έγραψε; Η πρώτη λέξη που πέρασε από το μυαλό μου ήταν «ΑΠΟΓΝΩΣΗ». Σε τι σημείο φτάνει ένας άνθρωπος για να απαθανατίσει τη σκέψη του σε τοίχο; Μήπως για να καταλάβει αν υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι που συμμερίζονται την ίδια απορία με αυτόν;

[Μήπως υπάρχουν άνθρωποι που αναζητούν απαντήσεις; ] Ας δώσει κάποιος την απάντηση και σε μένα! Χ.Ζ. (Β5)

Κάποτε θα ‘ρθουν Στίχοι- Μουσική: Παύλος Σιδηρόπουλος

Αν θελήσουμε να ξεφύγουμε από το πνεύμα, το ήθος και, δυστυχώς, την κατάντια των σχολικών εορτών προς τιμήν εκείνων που αγωνίστηκαν για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και να συνδέσουμε το τωρινό σήμερα με το ιστορικό χθες, θα διαπιστώσουμε ότι η αφετηρία είναι η ίδια.

Το σύνθημα-απαίτηση των αγωνιζόμενων φοιτητών για «ψωμί, παιδεία, ελευθερία», φαίνεται πως δεν υλοποιήθηκε, παρόλο που τη διακυβέρνηση της χώρας, τουλάχιστον τις δύο τελευταίες δεκαετίες, την είχε εξ’ ολοκλήρου η γενιά εκείνη που μάθαμε να ονομάζουμε «γενιά του Πολυτεχνείου». Σήμερα, κατακτήσεις δεκαετιών στο χώρο της εργασίας (=ψωμί) και της εκπαίδευσης (=παιδεία) ακυρώνονται με ρυθμούς ασύλληπτους.

Σιγά μην κλάψω Στίχοι –Μουσική: Γιάννης Αγγελάκας

Για άλλη μια φορά στην Ελλάδα εμφανίζεται το φαινόμενο της ομαδικής φυγής των νέων για αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης στο εξωτερικό. Επειδή οι περισσότεροι απ’ αυτούς που έχουν πάρει το δρόμο του ξενιτεμού είναι μορφωμένοι, δεν τους έχουμε δώσει ακόμα τον χαρακτηρισμό «μετανάστης», ίσως γιατί στη συνείδησή μας έχει καταγραφεί ως χαρακτηριστικό των λιγότερο μορφωμένων και κοινωνικά αποκλεισμένων.

Στη Δημοκρατία που οραματιζόμαστε, οι αξίες δεν υπολογίζονται με γνώμονα τον άνθρωπο, αλλά το οικονομικό κόστος. Η κυριαρχία της ιδεολογίας του χρήματος καθορίζει και τις επιλογές. Σχολεία συγχωνεύονται στο μέσο της σχολικής χρονιάς, τα τμήματα διογκώνονται σε επίπεδο των δεκαετιών ’60 και ’70. Όσο για τον στόχο του 5% για την παιδεία ήταν και παρέμεινε ένα όνειρο εαρινής νυκτός. Τι τραγικό! Η γενιά που το διεκδικούσε για τον εαυτό της, δεν το εξασφάλισε στα παιδιά της…

Ο Άμλετ της σελήνης Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος

Για πρώτη φορά, μετά από την πτώση της δικτατορίας, βλέπουμε τόσο απροκάλυπτα την παρέμβαση ξένων δυνάμεων στην πολιτική της χώρας (=ελευθερία). Ξένοι ηγέτες υπαγορεύουν στους έλληνες πολιτικούς τις επιλογές που πρέπει να ακολουθήσουν. Ποτέ άλλοτε στο παρελθόν η χώρα δεν βρισκόταν σε τέτοιο βαθμό εξάρτησης από άλλες χώρες όσο σήμερα.

Η κατά συνείδηση ψήφος στο ελληνικό κοινοβούλιο – κατ’ εξοχήν κριτήριο της Δημοκρατίας – θεωρείται παράπτωμα και τιμωρείται από τους κομματικούς μηχανισμούς και ισοδυναμεί με δια βίου εξοβελισμό από το πολιτικό σύστημα.

Φτιάξε, καρδιά μου, το δικό σου παραμύθι

Στίχοι: Μαριανίνα Κριεζή Μουσική: Διονύσης Τσακνής

Η επικαιρότητα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου δεν είναι ημερολογιακή, αλλά ουσιαστική και καθοριστική για τις επιλογές που πρέπει να κάνει η νέα γενιά. Τα αιτήματα είναι τα ίδια: «ψωμί, παιδεία, ελευθερία», δηλαδή μια ουσιαστική, ποιοτική και περήφανη ζωή. Τίποτε παραπάνω, τίποτε παρακάτω.

Θα πρέπει να δηλωθεί με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο, σε όλους εκείνους που ρυθμίζουν την τύχη του λαού, πως δεν γίνεται έκπτωση στις κατακτήσεις και τις αξίες που εμπεδώθηκαν στα 39 χρόνια της νεότερης Ελληνικής Δημοκρατίας. Α.Κ. (Γ1)

Τα καράβια μου καίω Στίχοι- Μουσική: Νίκος Πορτοκάλογλου

Όλα αυτά τα παιδιά, οι νέοι της Ελλάδας, πονάνε για την πατρίδα που αφήνουν. Ξεριζώνονται γιατί κάποιοι ανίδεοι την κατέστρεψαν και συνεχίζουν να την καταστρέφουν. Έχουν οργή και θυμό, αλλά δεν μπορούν να μείνουν. Η ζωή τους στην Ελλάδα δεν έχει μέλλον.

Πώς να κάνουμε καλύτερη την Ελλάδα όταν όλα έχουν διαλύσει; Πώς να την κάνουμε καλύτερη όταν το σύστημα παιδείας και το κράτος έχει σαπίσει; Με τη μετανάστευση σε προηγμένες χώρες οι νέοι θα αποκομίσουν νέες ιδέες, εμπειρίες, θα γνωρίσουν άλλους πολιτισμούς και θα αποκτήσουν μια νέα νοοτροπία και όταν γυρίσουν, ΤΟΤΕ θα είναι έτοιμοι να ξαναχτίσουν όλοι μαζί στα συντρίμμια της Ελλάδας μια καινούρια Ελλάδα, μια Ελλάδα με ευκαιρίες και προοπτικές, μια Ελλάδα που δεν θα τρώει πια τα παιδιά της. Α.Κ. (Β5)

Νιώθω ρίγος για τον κόσμο που μας πλασάρανε. Τον κόσμο που καλύψανε ψέμα και μας πετάξανε. Τον κόσμο που λατρέψαμε αυτοί τον καταστρέψανε. Ήρθ’ η ώρα ν’ αγριέψουμε, κι όσο αντέξουμε!

(Azwtos, Hel)

Killing in the name Rage against the machine

Το μουσικό σχήμα «11 & κάτι» Ιωάννα Ασλάνη (Β5): Τραγούδι Έλενα Βιαννιτάκη (Γ2): Τραγούδι Κωνσταντίνα Γλένη (Β5): Φλάουτο Κώστας Γουμάγιας (Γ5): Ηλεκτρική κιθάρα Μιχάλης Καπλαγκιόζης (Α2): Κιθάρα, τραγούδι Αλέξης Κεγκέρογλου (Γ1): Μπάσο Αντωνία Κουγιουμτζή (Β5): Πλήκτρα, τραγούδι Ραφαήλ Κτιστάκης (Γ1): Μπουζούκι Γιάννης Λασηθιωτάκης (Α3): Τραγούδι Έλλη Μελιδονιώτη (Β5): Πλήκτρα, τραγούδι Αποστόλης Μυλωνάς (Γ2): Τύμπανα Κάλλια Νιράκη (Α4): Πλήκτρα, τραγούδι Έμμα Παπαδογιωργάκη (Β3): Τραγούδι

Φιλική Συμμετοχή: Μάριος Ηλιάκης

And now you do what they told you

Now you’ re under control

Μουσική Διδασκαλία: Έλλη Μελιδονιώτη (Β5)

Φιλική Ρύθμιση ήχου: Δήμος Σταυρακάκης

I won’t do what you tell me!

Επιλογή και επεξεργασία κειμένων και οπτικού υλικού: Ξένια Περακάκη

16 Νοέμβρη 2012

11 & κάτι