Zaman Nederland

NOVEMBER 2008 ~ JAAR: 4 ~ NUMMER: 33 ~ GRATIS

www.zamannederland.nl

ISLAM van het

in de

CONTEXT

WESTEN 5

Marokkanen gaan jeugdoverlast te lijf

12

Islam heeft veel raakvlakken met christendom en jodendom

18

De Koran; Interpretaties en overeenkomsten

22

Westerse en Islamitische cultuur: tegenstellingen en oplossingen

NIEUWS

ZAMAN

NOVEMBER 2008

2

NEDERLAND

Gezamenlijke aanpak ‘Marokkaanse’ problemen Minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken riep onlangs de Marokkaanse gemeenschap op, in actie te komen om de problemen in eigen kring op te lossen. In veel steden is daar allang sprake van. Dit blijkt uit een onderzoek van het NOS-journaal onder 23 grote en middelgrote steden.

Uit het onderzoek blijkt verder dat jeugdoverlast op veel plaatsen afneemt, maar dat er wel vaak sprake is van een snelle verharding. De groepen die zich schuldig maken aan hinderlijk gedrag worden minder aanspreekbaar, agressiever en crimineler in hun gedrag. Vaak gaat het om hooguit enkele tientallen jongeren met wie echt geen land te bezeilen is. Eindhoven schat de harde kern op 185 personen, Ede op 19, Weert op 20. Utrecht concentreert zich op 52 groepen, overigens van wisselende etnische samenstelling.

Probleemgedrag In tweederde van de gemeenten zijn Marokkaanse jongeren oververtegenwoordigd in de overlast en jeugdcriminaliteit. Een alarmerend gegeven volgens sommigen, andere bestuurders vinden het een logisch gevolg van het feit dat er nu eenmaal relatief veel Marokkanen in hun gemeente wonen.

Hoewel bijna alle burgemeesters het geen taboe meer vinden om etniciteit te benoemen bij probleemgedrag, waarschuwen ze voor stigmatisering van de Marokkaanse gemeenschap.

De gemeentebesturen benadrukken dat het met de meeste Marokkaanse jongeren goed gaat en dat problemen ook bij andere bevol-

NEDERLAND - Maandelijks Nieuws- en Opinieblad November 2008

Nr.: 33

Oplage: 50.000

Gratis

Uitgever:

Time Media Group

Hang 4, 3011 GG Rotterdam PB 21028, 3001 AA Rotterdam info@zamanhollanda.nl

Tel.: 010-2013744 Fax: 010-2013749 www.zamanhollanda.nl

Hoofdredacteur

kingsgroepen spelen.

Tolerantie Het geduld van bewoners rond jeugdoverlast neemt in sommige steden af. Ongeveer de helft van de steden maakt zich in meer of mindere mate zorgen over afnemende tolerantie in buurten en over spanningen tussen bevolkingsgroepen. Dertien steden zeggen juist dat de sfeer niet noemenswaardig verslechtert of verbetert.

Alaattin Erdal

Eindredacteur

A. van Cruyningen

Advertenties

Köksal Yazar

Mob.:+31(0)6-41 362 995

yazar@zamanhollanda.nl Correspondenten

Basri Doðan-Amsterdam

dogan@zamanhollanda.nl

Yasin Yaðcý-Rotterdam

yagci@zamanhollanda.nl Vertegenwoordigers

Said Tan-Deventer

tan@zamanhollanda.nl

Fazlý Altýntaþ-Eindhoven

altintas@zamanhollanda.nl

Abdulmuttalip Demirci-Amsterdam Kemal Bolat-Noord-Holland

demir@zamanhollanda.nl bolat@zamanhollanda.nl

Mustafa Balban-Zuid-Holland Ayhan Gülec-Brrabant

balban@zamanhollanda.nl gulec@zamanhollanda.nl

ISSN: 1871-4722

Mogelijke oplossingen Om de problemen aan te kunnen pakken: willen de gemeenten meer bevoegdheden om eerder te kunnen optreden tegen straatoverlast en criminaliteit; wil ruim driekwart van de steden op de een of andere manier sneller ingrijpen in gezinnen; willen de meeste burgemeesters, vooral in de grote steden, meer dan nu het geval is ‘ach-

ter de voordeur’ optreden in probleemgezinnen. Ze dringen aan op middelen om gezinnen met opvoedproblemen die hulp weigeren gedwongen hulp op te kunnen leggen; willen andere steden, zoals Ede, jongeren tijdelijk uit de buurt kunnen halen om ze intensief te ‘heropvoeden’; willen sommige burgemeesters meer wijkagenten of betere nazorg voor jongeren die uit de gevangenis komen en vaak zonder begeleiding weer in de maatschappij terugkeren; wil de gemeente Utrecht extra energie steken in het voorkomen van polarisering, hoewel daar geen aanleiding bestaat voor acute zorg. Utrecht staat daarbij een inclusief (jeugd)beleid voor: niemand buiten sluiten en bevorderen van dialoog en identificatie met de democratische samenleving; vinden de burgemeesters dat er ingezet moet worden op lange termijn oplossingen;

wordt benadrukt dat er op het gebied van jeugdoverlast de afgelopen jaren ook veel vooruitgang is geboekt en deze blijft in het huidige debat onderbelicht.

Harde toon Tot slot haalt een aantal burgemeesters hard uit naar de Tweede Kamer, die de laatste tijd een harde toon aanslaat over de problemen rond Marokkaanse jongeren. De Kamer levert daarmee geen bijdrage aan een oplossing, vinden bestuurders van tien steden. Eindhoven: ‘Het valt ons op dat de nadruk op de gehele Marokkaanse gemeenschap ligt, terwijl het om een kleine groep overlastgevende jongeren gaat.

Bovendien wordt er over problemen gesproken in plaats van over oplossingen. Zo komt in het debat bijvoorbeeld niet naar voren dat de Marokkaanse gemeenschap er zelf al veel aan doet; zij lijden er zelf ook onder.’

NOS journaal, Hilversum

ZAMAN COLUMN

Onderwijs en religie

D

e discussie over of en hoe religie een plaats zou moeten krijgen binnen het onderwijs verloopt nogal warrig. Dat komt omdat er zoveel verschillende invalshoeken mogelijk zijn en ook omdat op de meeste scholen leerlingen en leraren met heel verschillende levensbeschouwingen rondlopen. Sommigen vinden dat religie helemaal en uitsluitend in de privésfeer thuishoort en dat onderwijs vooral gericht moet zijn op “algemeen geldige kennis”, wiskunde, taalbeheersing en hoogstens nog wat maatschappelijke fatsoensnormen en wetskennis. Daar tegenover staan degenen die vinden dat levensbeschouwing in een seculiere maatschappij natuurlijk vooral een houding, een manier van leven is, die echter geen stand kan houden zonder dat men ook een aantal dingen weet en doordacht heeft. En dat de school daarbij wel degelijk een rol moet spelen.

FRİTS Aan de radicaal seculiere opvatting beantwoordt een voor iedereen openFLORİN staand schoolsysteem met daarnaast f.florin@wxs.nl door levensbeschouwelijke groepen te organiseren eigen onderwijs, zoals de “zondagsschool” of eigen godsdienstonderwijs in de moskee.

Anderen vinden dat het onderwijs dat uit belastinggelden bekostigd wordt, leerlingen ook kennis moet bijbrengen van de verschillende levensbeschouwingen in hun omgeving. Die kennis zou dan “objectief” moeten zijn, dat wil zeggen een soort afstandelijke beschrijving leveren, met voorbijgaan aan de vraag waarom mensen hun hele ziel en zaligheid investeren in zo’n levensbeschouwing. Voor dat laatste aspect zou de school dan iemand van de betreffende groep kunnen uitnodigen om te vertellen waarom en hoe hij of zij (binnen de meeste groepen steeds een hij) gelooft. Ook kunnen ze kinderen een gesprek tussen de verschillende overtuigingen laten meemaken.

Ik ben een voorstander van de combinatie van het één en het ander. Kinderen moeten met elkaar leren praten over hun levensbeschouwing en in het kader van zulke gesprekken de gelegenheid krijgen om binnen of vanuit hun school gedegen informatie over hun eigen geloof te verwerven.

Ik ken een christelijke school, waar veel moslimkinderen onderwijs krijgen. Traditiegetrouw werd aan alle leerlingen een bijbel uitgereikt. Een aantal moslimkinderen weigerde dit ongevraagde geschenk, maar sommigen wilden het boek zelfs niet aanraken, hoogstens met een liniaal! Als er een Bijbeltekst werd voorgelezen stopten ze vingers in hun oren. Ideaal zou geweest zijn als iedereen een exemplaar van de Bijbel én de Koran uitgereikt zou krijgen en als in de lessen informatie over de totstandkoming en de historische context de beide geschriften gegeven zou worden. En als hun interesse gewekt zou worden, niet alleen in het geloof van anderen, maar ook in dat van henzelf. Een moslima die in een winkel werkt, kreeg van haar werkelijk geïnteresseerde collega’s vragen over haar godsdienst en merkte dat ze het antwoord niet wist. Ze kwam tot haar eigen ergernis niet verder dan: “Ja, dat moet zo van ons geloof”. Ze besloot toch eens wat in de Koran te gaan lezen. Ondertussen werd aan haar jongere vriendjes en vriendinnetjes door de plaatselijke imam geleerd de Koran te lezen in het Arabisch, zonder er ook maar één woord van te verstaan! Het deed mij denken aan vroegere tijden, toen in de rooms-katholieke kerk de diensten (behalve de preek) in het Latijn werden gehouden. Wel hadden de gelovigen een boek, missaal geheten, waar in twee kolommen aan de ene kant de Latijnse tekst stond en aan de andere kant de Nederlandse vertaling. Toen besloten werd de diensten voortaan helemaal in ‘de volkstaal’ te houden, waren er gelovigen die dat vreselijk vonden: voor hen was Latijn immers de gewijde taal.

Eigenlijk gaat de hele discussie over de verhouding tussen rationaliteit en de verwijzing naar het onzegbare, naar wat over de grens van het beheersbare, het manipuleerbare heen ligt: overgave en liefde tussen mensen bijvoorbeeld, het zien van het leven als een gave en een opgave. Daarover kan wel degelijk gesproken worden, maar in een taal die niet die van de afstandelijke wetenschap is. Een school die daaraan helemaal voorbij gaat, heeft een kaalgeslagen aanbod, dat niet meer van deze tijd is.

Dr. Frits Florin is filosoof met als specialisme de filosofie van S. Kierkegaard.

Daarvoor was hij 30 jaar werkzaam in het Nederlandse en Europese vluchtelingenwerk.

3

NIEUWS

NEDERLAND

NOVEMBER 2008

Eurocommissaris:

'Turkije moet sneller hervormen' Turkije moet het trage tempo van de onderhandelingen over toetreding tot de Europese Unie niet wijten aan Brussel, maar economische en politieke hervormingen versnellen. Dat heeft eurocommissaris voor uitbreiding Olli Rehn verklaard bij de presentatie van het jaarlijkse rapport over de stand van zaken met betrekking tot de toetreding.

Handelsbetrekkingen Tegelijkertijd is het rapport lovend over economische vooruitgang en verbetering van handelsbetrekkingen. De EU is veruit de grootste handelspartner van Turkije en Turkije is voor de EU de op zes na grootste handelspartner. Ook wordt principiële steun uitgesproken voor de Turkse toetreding. Zo wordt gewezen op de belangrijke strategische positie van het land, dat gelegen is tussen Europa, de Kaukasus en het Midden-Oosten. Turkije is van groot belang voor de energieveiligheid van de Europeanen, aldus het verslag.

Positief

De onderhandelingen over Turkse toetreding tot de EU begonnen in 2005, maar raakten in het slop door onenigheid over kwesties als de mensenrechten en de Turkse weigering Cyprus te erkennen. In het verslag wordt een opsomming gegeven van de vele terreinen waarop Turkije volgens de EU te weinig vorderingen boekt, zoals het terugdringen van de militaire invloed op de politiek, anticorruptiebeleid, mensenrechten, seksegelijkheid en respect voor minderheden.

Het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken vindt het positief dat de EU verwijst naar het belang van Turkije voor het handelsblok. Het ministerie voegt daaraan toe dat het EU-lidmaatschap het belangrijkste strategische doel van Turkije blijft. Ankara hoopt met Brussel een streefdatum voor de toetreding overeen te kunnen komen, maar de EU voelt hier weinig voor, aangezien alle 27 lidstaten met de toetreding moeten instemmen en de kwestie in veel landen gevoelig ligt.

Novum, Amsterdam

SMS-service tegen huiselijk geweld Op maandag 24 november heeft Jantine Kriens, de Rotterdamse wethouder Volksgezondheid, Welzijn en Maatschappelijke Opvang, de Week zonder Geweld geopend. Met een foto-expositie van Karin Oppelland in het stadhuis en een publieksdebat in de bibliotheek over het melden van huiselijk geweld werd aandacht gevraagd voor het stoppen van huiselijk geweld.

MULDUR LOODGIETERSBEDRIJF

SMS ‘huisgeweld’ Nieuw in Rotterdam is de SMS-service.

Heb je vermoedens dat er ergens iets niet pluis is en weet je niet goed wat je hiermee aan moet, dan SMS je ‘huisgeweld’ naar 2580 (onthoud: de vier middelste toetsen op je telefoon van boven naar beneden). Je krijgt dan een gratis bericht terug met het telefoonnummer van het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) en de website waar je veel meer informatie vindt over huiselijk geweld. Met deze contactgegevens in je telefoon kun je later bellen op het moment dat je eraan toe bent.

Doe iets Wat kan je doen bij een vermoeden van huiselijk geweld? Sluit niet je ogen, maar spreek je vermoeden uit en maak het (vermoeden van) huiselijk geweld bespreekbaar. U kunt hiervoor altijd terecht bij het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (010 44 38 444). U kunt hier naar toe bellen voor een luisterend oor of om vragen te stellen. U krijgt een medewerker te spreken die uw verhaal aanhoort en u zo nodig adviseert over de juiste vervolgstappen om het geweld te stoppen. Je kan ook anoniem bellen. Doe in ieder geval iets!

Alle soorten CV installaties en loodgieters werkzaamheden voor aantrekkelijke prijzen.

Tel: 0641528503 0643029839 muldur@orange.nl

INKOOP - VERKOOP - INRUIL REPARATIE Tel.: +31(0) 626939198 Zuivelweg 2f 5809 EA Leunen Venray-Limburg

OPINIE

NOVEMBER 2008

ZAMAN

4

NEDERLAND

COLUMN

Uitsluiting onder het mom van ‘Scheiding van Kerk en Staat’

H

oewel het beginsel 'scheiding van islamitische aangelegenheden te bemoeikerk en staat' in Nederland al in en. In de afgelopen jaren zijn in dat kader de achttiende eeuw is ingevoerd, verscheidene maatregelen getroffen, zoals zijn de inhoud en reikwijdte ervan aller- het controleren van de inhoud van het minst duidelijk. In een notendop gaat het godsdienstonderwijs op islamitische schohierbij om een afspraak tussen kerk en len, het opzetten van een imamopleiding staat over de mate van ieders autonomie en het blokkeren van de werving van islaen eventuele financiële mitische geestelijke ambtsondersteuning waarop kerken dragers uit het buitenland. wel of niet mogen rekenen.

Maatregelen die in de Deze afspraak is echter niet Nederlandse verhoudingen geconcretiseerd in wetgeving, ondenkbaar zijn met betrekmaar wordt afgeleid uit de king tot christelijke kerken.

Grondwetsartikelen 1 en 6, In datzelfde kader leidt waarmee de gelijkheid van prof.dr. WASIF bijvoorbeeld een hoofddoekburgers en de vrijheid van jeswens in de praktijk tot een SHADID godsdienst worden geregeld. discussie over de verenigNederland is hierin niet baarheid van islamitische uniek. Europa vertoont een waarden met seculiere wesscala aan vormen van scheiding tussen terse waarden, terwijl het dragen van kerk en staat. Enerzijds is er de laïcité van christelijke of joodse symbolen in het Frankrijk en anderzijds zijn er landen met publieke domein geen aanleiding geeft tot een officiële staatskerk, zoals Denemarken tegen het licht houden van de plaats van en het Verenigd Koninkrijk waar het deze religies in de maatschappij. Verder staatshoofd ook als hoofd van de kerk fun- wordt het beginsel van kerk en staat selecgeert. Denemarken met de Evangelisch- tief gebruikt. Een islamitische vrouwelijke Lutherse Kerk als staatskerk beschikt bij- griffier of politieagente mag geen hoofdvoorbeeld over een apart ministerie dat doek dragen omdat dat een inbreuk zou geestelijken benoemt en kerkelijke kosten betekenen op de neutraliteit van de staat, deels uit de staatskas betaalt. Tussen deze terwijl een burgemeester in zijn publieke twee uitersten bestaat in landen als Duits- optredens wel een ambtsketen kan comland en Spanje een samenwerkingsver- bineren met een keppeltje of een kruis. band waarmee de wederzijdse rechten en Het veronachtzamen van de beperkinplichten worden geregeld. gen die de scheiding van kerk en staat legt Hoewel in de publieke opinie de islam op het gedrag van politici ten opzichte van geen onderscheid maakt tussen kerk religieuze gemeenschappen wordt als het (moskee) en staat, is er in de islamitische om de islam gaat veroorzaakt door een wereld ook een soortgelijk scala aanwe- 'islam hypochondrie' die de laatste jaren zig. Ook hier wordt deze scheiding als in Nederland is ingetreden. Een ziekelijke een kenmerk van moderniteit angst die onder meer gevoed wordt door beschouwd. Maar omdat de Moskee geen demagogische uitspraken over de islamiorganisatorische structuur kent vergelijk- sering van Nederland op basis van de baar met die van de Kerk is de discussie ‘snelle groei van deze religie’. Met dergehier gericht op de mate waarin de sharia lijke uitspraken wordt bewust een vereen rol moet spelen in de nationale wet- wrongen beeld van de werkelijkheid gegegeving. Aan de ene kant is er Turkije dat ven. Migranten vanuit islamitische landen officieel het secularisme heeft ingevoerd naar Nederland worden bij het aantal en aan de andere kant Saoedi-Arabië en Nederlandse moslims opgeteld. ChristelijIran waar een specifieke islamitische wet- ke immigranten uit bijvoorbeeld Polen, geving wordt gebruik. Daartussen bevindt België, Duitsland en Amerika worden zich een scala aan landen wier grondwet- daarentegen numeriek niet gerekend bij ten een verscheidenheid aan principes de groei van christelijke gemeenschappen. stipuleren. Dit betreft onder andere de Om de toename van de islam nog meer kwestie of de islam in de Grondwet van schrikbarend te maken, worden moslims het betreffende land als staatsgodsdienst bovendien als homogene groep gepresenwordt genoemd en of de sharia als een teerd en vergeleken met afzonderlijke bron, of als de voornaamste bron van christelijke stromingen, terwijl eerstgewetgeving wordt beschouwd. De variatie noemde juist meer heterogene etnische en betreft ook de mate van verantwoorde- religieuze vertakkingen kent. lijkheid van de staat voor bescherming De gevolgen van het oneigenlijke van het geloof en of er in gevallen waar gebruik van de slogan ‘scheiding van kerk een civiele, vaak westerse wetgeving is en staat’ zijn waarneembaar in de toeneingevoerd, wel of geen wetten mogen mend negatieve houding jegens de islam voorkomen die in strijd zijn met de sharia. in het land. Als dit nog verder gaat dan zal Het is opvallend dat het beginsel van het opduiken van de eerste ‘schuilmosscheiding van kerk en staat in Nederland lim’ en 'schuilmoskee', naar analogie van voornamelijk uit de kast wordt gehaald als de 'schuilkerk' van de 17e eeuw, helaas het om de positie van de islam gaat. Dit slechts een kwestie van tijd zijn. leidt onherroepelijk tot ongelijke behandeling van deze religie in een samenleving Prof.dr. W.A.R. (Wasif) Shadid is hoogleraar in waar juist de gelijkheid van levensbeinterculturele communicatie. Verzorgt onderwijs en schouwelijke stromingen hoog in het advisering en verricht onderzoek op dat vakgebied vaandel staat. Zo nemen Kamer en kabien de multiculturele samenleving in het algemeen. net de vrijheid om zich direct met religieus

Quote 500 vermeldt vermogende Turk De Quote 500 wordt multicultureel. In de jongste editie van de lijst van rijke landgenoten staat voor het eerst een Nederlander van Turkse afkomst: Celal Oruç.

Oruç (47) is oprichter van Ortel, een virtuele operator voor mobiele telefonie. Afgelopen maart verkocht hij tweederde van zijn onderneming aan KPN. Een bedrag is niet bekend gemaakt, maar men schat dat het rond de € 50 miljoen is. Dat is gebaseerd op kwartaalcijfers van KPN, waarin stond dat de Nederlandse telecomreus € 164 miljoen heeft besteed aan drie overnames, waarvan twee substantiële. Van het overige derde deel van Ortel dat niet in handen is van KPN, is 80% nog in handen van Oruç. Zijn vermogen komt volgens schattingen uit op zo’n € 71 miljoen, goed voor positie 395 in de Quote 500.

Ortel huurt netwerk van andere telecombedrijven en verkoopt telefoonkaarten voor prepaid-telefoons waarmee relatief goedkoop gebeld kan worden naar het buitenland.

Ortel verkoopt zoveel prepaid-kaarten omdat zijn bedrijf zich specifiek richt op allochtonen. Een slimme strategie, zo blijkt: Oruç constateert dat allochtonen wel acht keer zoveel uitgeven aan telefoneren als de gemiddelde autochtoon.

Oruç ging in Zuid-Turkije naar school, en droomde eenmaal in Nederland van een baan als boekhouder. Maar omdat zijn Turkse

Celal Oruç

diploma’s hier niet erkend werden, opende hij een slagerij in Den Haag.

Later baatte hij een grillroom in Eindhoven uit, om vervolgens terug te keren naar Den Haag. Toen hij in 2005 besloot een eigen mobiele operator, gericht op Turken, op te zetten, zorgde de financiering voor enige strubbelingen. ‘De banken vertrouwden mij niet, want ik was een Turk,’ vertelde hij Het Financieele Dagblad. ‘Nu staan ze in de rij.’

Bron, Amsterdam

ZAMAN

5

NEDERLAND

NIEUWS

NOVEMBER 2008

Marokkanen gaan jeugdoverlast te lijf De Marokkaanse jongerenvereniging A Salaam is de overlast van Marokkaanse jongeren in enkele Nijmeegse wijken beu. Met de Marokkaanse gemeenschap gaan ze het probleem te lijf.

Het voorkomen van onacceptabel gedrag door Marokkaanse jongeren gaat de gehele Marokkaanse gemeenschap aan, stelt A Salaam, één van de vijf Marokkaanse zelforganisaties in Nijmegen die zich hebben verenigd in het platform Tadamon (solidariteit in het Arabisch).

Harde kern Dit samenwerkingsverband organiseert binnenkort een bijeenkomst met ouders, jongeren, politie en wijkwerkers. Besproken zal worden hoe de Marokkaanse gemeenschap als geheel kan voorkomen dat (jongere) jongens een voorbeeld nemen aan het gedrag van de onruststokers uit de wijk Meijhorst. De organisatoren van de bijeenkomst hopen dat het initiatief navolging vindt in andere wijken in Nijmegen waar Marokkaanse jongeren ook voor overlast zorgen. Recente gebeurtenissen, zoals een brandstichting in jongerencentrum De Boerderij, maar ook de overlast die de jongeren al gedurende lange tijd veroorzaken, baren A Salaam ernstige zorgen.

‘Alle jongeren die verantwoordelijk zijn voor het vernielen van de wijk en het bedreigen

van haar bewoners moeten hard worden aangepakt’, vindt A Salaam.

Een woordvoerder van Tadamon heeft dezelfde boodschap in het NOS-Journaal maar voegt daar aan toe: ‘Het gaat om een harde kern van 10 à 15 jongeren [...]. Politie en justitie weten wie deze jongens zijn, desnoods geven ze hun gegevens

Einde ‘M’ lijkt in zicht Mogelijk komt er binnenkort een einde aan ‘M’, het maandelijkse magazine van NRC Handelsblad. Het maken van het tijdschrift is te duur geworden, terwijl er te weinig inkomsten aan advertenties tegenover staan. ‘De kans dat we moeten stoppen met M in de

huidige vorm bestaat zeker. Het belangrijkste is dat de kwaliteitsjournalistiek zoals we die in het maandblad bedrijven elders in de krant kan worden behouden’, aldus Birgit Donker, hoofdredacteur van NRC Handelsblad.

NRC

‘Stop subsidie religieuze omroepen’ VVD-Kamerlid Johan Remkes acht de financiering van religieuze omroepen zonder leden in strijd met ‘de scheiding van kerk en staat’. Om die reden zouden de overheidssubsidies moeten worden stopgezet van bijvoorbeeld de IKON, RKK en Nederlandse Moslim Omroep.

Remkes deed zijn voorstel bij de behandeling van de mediabegroting. ‘Ik

heb niets tegen godsdienstig georiënteerde omroepen als de EO of de NCRV, omdat zij leden hebben die betalen. Laat die andere omroepen ook maar leden gaan werven.’ Religieuze organisaties zouden volgens Remkes ook heel goed kunnen samenwerken in één publieke omroep met leden. ‘Het is voor mij een principieel punt.’

AD, Den Haag

Project Kleurrijke zorg Het Nederlands Centrum Buitenlanders is gestart met een project dat 80 allochtone vrouwen en mannen een baan in de zorg moet bezorgen.

Je komt te werken in een Utrechtse zorginstelling, zoals een ziekenhuis, verzorgingshuis, de gehandicaptenzorg en thuiszorg. Na een introductieweek volg je een leer/werktraject. Je werkt drie of vier dagen

per week bij een zorginstelling. Je krijgt salaris en volgt één dag per week de opleiding bij het ROC Midden Nederland. Belangstellenden moeten een opleiding kunnen volgen op MBO-2 niveau, kennis van de Nederlandse taal op minimaal niveau 3 hebben en minimaal 32 uur per week beschikbaar zijn.

NCB, Utrecht

aan ons en gaan wij in gesprek met de ouders van deze jongeren. De rest zijn meelopers, die kun je niet net zo hard straffen.’

Discussie Nordin Kerkri, woordvoerder van A Salaam, wijst in een artikel in De Gelderlander ook op het belang van

positieve acties: ‘We moeten deze problemen bespreekbaar maken in onze gemeenschap. Daar moet veel energie in gestopt worden. We moeten onze aandacht richten op de grote groep die vooruit wil. Het is belangrijk dat we hier zelf de discussie over starten.’

Wereldjournalisten

OPINIE

ZAMAN

NOVEMBER 2008

6

Een moderne Islam?

P

as op met het woord modern.

Als politiek filosoof gaan bij mij meteen de alarmbellen rinkelen wanneer het woord al te gemakkelijk in de mond wordt genomen. Moderniteit staat veel te vaak, geheel ten onterechte, in een positief daglicht.

Modern is dan het tegenovergestelde van ouderwets. En ouderwets wil natuurlijk niemand zijn. Ouderwets zijn is ‘uit de tijd’ zijn, en dus is iemand die modern is helemaal ‘bij de tijd’. Modern wordt ook wel regelrecht tegenover achterlijkheid gezet, zoals door onze vrienden van de Partij voor de Vrijheid, Wilders en consorten, die zo graag schermen met het woord ‘modern’. En in de combinatie met de Islam gebeurt er vaak nog iets anders

met het woord modern. In het dagelijkse spraakgebruik wordt bij een moderne moslim vaak gedacht aan een moslim die vrijzinnig is, die ‘een beetje water bij de wijn durft te doen’.

Een moderne moslim is dan een vooruitstrevende moslim, die de voorschriften en de Koran niet te letterlijk neemt. Een moslim die een beetje van zijn geloof valt.

Om aan te tonen dat ‘modern’ een term is waarmee je prachtig kunt manipuleren, geef ik graag het voorbeeld van de situatie van de Islam in Indonesië. Ik was er eens voor het maken van een documentaire en maakte kennis met een mooie, gematigde islamitische cultuur, waarin de islam een typisch Indonesisch kleurtje

NEDERLAND COLUMN heeft gekregen. Eeuwenoude oogst- een pure, zuivere islam die veel dichter staat bij feesten hebben zich vermengd met de woestijnislam van Saoedi-Arabië. Weg met allerlei islamitische gebruiken en zelfs de traditie, weg met de Indonesische folklore. voorouderverering, compleet met het De enige echte islam is onze islam, weten ze.

Vrouwen moeten zich kleden als offeren van maaltijden in het Midden-Oosten, weten ze, voor overledenen, zijn er en ook de islamitische wet moet er heel gewoon. De islam op ingevoerd. Hier duikt de term het eiland Java is een ‘modern’ dus opnieuw op, maar Islam met rituelen die in ditmaal om de meest conservatieSaoedi-Arabië niet metve variant van de islam te promoeen worden herkend, BART ten. Een ‘moderne’ moslim in maar dat is al eeuwen BRANDSMA Indonesië is precies het tegenovergeen probleem. De tradib.brandsma@planet.nl gestelde van zijn naamgenoot in tionele islam van het volk Nederland. van Indonesië is vriendeModern of niet modern, that’s the question. lijk en doet het al jaren prima. En juist dat is een doorn in het oog van – let op Het lijkt erop dat als je maar met succes het – de ‘moderne’ moslims van het land. woord modern voor jezelf kunt claimen, dat je De moderne moslims op Java willen de toekomst hebt. Een beetje oppervlakkig mens laat het bij die betekenis en neemt er genoegen mee. Maar wat is moderniteit dan wel? Voor mij als politiek filosoof is het de term voor de samenleving die is opgekomen na de val van de feodale regimes in Europa. Met de Verlichting en de opkomst van het zelfstandige denken, los van dogma’s en met een kritische geest en veel technisch vernuft zijn moderne maatschappijen ontstaan, waarin de mens zich grote welvaart en bestaanszekerheid heeft verschaft. De keerzijde van die welvaart – dat wordt bij het praten over moderniteit voor het gemak vergeten - is dat er ook een machinerie is ontstaan die in staat is om onze aardbol te vernietigen. De keerzijde van alle welvaart is natuurlijk ook armoede elders op de wereld. De keerzijde van veiligheid hier is een militaire machinerie elders die bedreigend is voor grote aantallen mensen. De keerzijde van de goedkope exploitatie van allerlei grondstoffen is uitputting van voormalige koloniën. Moderniteit heeft twee gezichten, al zien we het andere gezicht liever niet.

Het ene gezicht zien we graag; moderniteit als succesverhaal. Het andere niet. Toch is de geschiedenis van de moderniteit ook een geschiedenis van mislukkingen (denk aan WOII met zijn vernietigingsmachinerie), naast alle succesverhalen. Ga je alleen van het positieve gezicht uit, dan vindt je dat iedereen gewoon zijn uiterste best moet doen om modern te zijn.

Algerije, Marokko, China, Turkije, wees modern! Luie denkers zien niet dat deze landen allang modern zijn, en dan bedoel ik niet geïndustrialiseerd of vooruitstrevend. De hele wereld is modern, alleen zijn de zegeningen en de vloeken van de moderniteit niet gelijk en zeker niet eerlijk verdeeld over deze wereld. De zegeningen zijn in eerste instantie over het algemeen terecht gekomen in Europa en Amerika. De vloeken van de moderniteit zijn elders terecht gekomen. Dat maakt dat ik me erger aan mensen die de Islam willen ‘moderniseren’.

Waar hebben ze het over? Laat het woord modern weg. De hele wereld is modern, al betekent dat voor de een dat hij geen cent krijg voor het harde werk dat hij doet in een lage lonen land, en voor de ander dat hij op zijn 55ste kan genieten van een Zwitserleven pensioen. Nee, het woord modern is een gemakswoord voor luie denkers, die er mee willen spelen zoals het hun uitkomt. Een ‘moderne’ Islam? Ik wil het er niet eens over hebben.

Bart Brandsma is filosoof (maar ook journalist en documentairemaker), schreef het boek De hel, dat is de ander; het verschil in denken van moslims en niet-moslims en is als onderzoeker verbonden aan het Dominicaans Studiecentrum te Nijmegen (www.bartbrandsma.nl)

ZAMAN

7

NIEUWS

NEDERLAND

NOVEMBER 2008

Allochtonen lopen achterstand in Turkse, Marokkaanse en Antilliaanse allochtonen lopen hun achterstand op autochtone Nederlanders in. Ze zijn steeds vaker aan het werk, zitten vaker op school en hun inkomen is gestegen.

Dat concludeert het Centraal Bureau voor de statistiek (CBS) in het recent verschenen Jaarrapport integratie. Hoewel allochtonen met een lage opleiding nog steeds veel vaker werkloos zijn, hebben allochtonen met een goed diploma net zo vaak een baan als hoogopgeleiden met een Nederlandse achtergrond. Verder doen vooral allochtone meisjes het goed op school.

Arbeidsmarkt Mede daarom loopt de "tweede generatie de achterstand op de arbeidsmarkt veel sneller in dan de eerste generatie", aldus het CBS. De economische neergang kan binnenkort echter roet in het eten gooien.

Omdat veel allochtonen geen vast contract hebben, komen zij bij een slechte economie sneller zonder

werk te zitten.

Criminaliteit Het CBS belicht echter ook de problemen met integratie van allochtonen. Uit de cijfers blijkt dat de criminaliteit onder vooral Marokkaanse en Antilliaanse jongens enorm hoog is. Vooral Marokkanen en Antillianen zorgen ervoor dat allochtone mannen drie keer zo vaak crimineel zijn dan autochtone mannen. Zorgwekkend is dat zij daarmee op jonge

leeftijd beginnen en nauwelijks op het rechte pad komen. "Onder jeugdige Marokkanen is de kans om in herhaling te vervallen het grootst.

Van deze groep komt 89 procent binnen tien jaar opnieuw met de politie in aanraking. Bij autochtonen is dit het geval bij 65 procent", aldus het CBS. Straatcultuur Volgens het kabinet komt dat door de straatcultuur waarin veel Marok-

kaanse en Antilliaanse jongeren terechtkomen. Door het falen op school keren zij zich af van de Nederlandse maatschappij terwijl zij ook niet kunnen terugvallen op de waarden en normen van de Marokkaanse gemeenschap. Bovendien accepteren veel Marokkaanse ouders geen hulp van buitenaf. Het kabinet werkt daarom aan maatregelen om hen te dwingen hulpverleners van de overheid toe te laten.

ANP, Den Haag

No Limits on Quality BEN JIJ OP ZOEK NAAR WERK IN DE STEIGERBOUW? Wij zoeken gemotiveerde collega’s met verantwoordelijkheidsgevoel WAT BIEDEN WIJ JOU: Goede verdiensten en secundaire arbeidsvoorwaarden Doorgroeimogelijkheden binnen het bedrijf Opleidingen en vakgerichte cursussen Woon- werkverkeer wordt verzorgd Auto van de zaak voor leidinggevende functies

Interesse of vragen? Neem dan contact met ons op!

Driemanssteeweg 658 3084 CB Rotterdam

www.kabakyer.nl

Tel: 010 478 13 13

Fax: 010 478 13 30

info@kabakyer.nl

NIEUWS

ZAMAN

NOVEMBER 2008

8

NEDERLAND

COLUMN

Modern

H

okjesdenken: we maken ons er nog wel eens aan schuldig. Aan de lopende band wordt de mens gesorteerd naar geslacht, etniciteit en religie. Ineens bevindt men zich in een claustrofobisch hokje. Meegesleurd door de waanzin van alledag, wordt vergeten dat lijnen ook door elkaar kunnen lopen, in plaats van naast elkaar. We kunnen ook met elkaar leven, in plaats van naast elkaar.

Deze krankzinnigheid brengt de meest opmerkelijke zaken voort. Zo ontstaat er bijvoorbeeld het beeld van de moslim die niet zou kunnen functioneren in een 'moderne' maatschappij. Hij zou vastzitten in een ouderwetse en traditionele wereld. Inmiddels staat dit alles synoniem voor 'integratie'.

Het woord 'meedoen' a .sa gl a m@c o l u m n s 4al l . c om heeft daardoor een andere betekenis gekregen.

Het devies 'when in Holland, do as the Dutchmen do' wordt noodgedwongen letterlijk genomen. Er wordt nauwelijks ruimte gegeven c.q. genomen waarin het individu zichzelf kan zijn, waardoor de ware identiteit verloren gaat in de grote massa.

Maar wat is ‘modern’ eigenlijk? Gaat het over het meegaan naar de kroeg? Er wordt net zo goed 'geborreld', maar wordt er dan cola gedronken of bitter lemon? Eveneens is men op de vrije zaterdag bij een viskraampje te vinden, voor een harinkje. Dit zijn voornamelijk uiterlijke aspecten; het zet geen zoden aan de dijk.

Veel belangrijker is de manier waarop de mens in het leven staat. Zijn normen, waarden, opvattingen en ga zo maar door. Als je het mij vraagt, is het bijvoorbeeld hartstikke modern om de ander(sdenkenden) respectvol te bejegenen. Het maakt niet uit of de gedachten van een medeburger paars, blauw, groen of roze zijn. Moslims kennen meer kleur dan vaak wordt gedacht. Het zijn de beroerdsten niet.

Wat de Nederlandse samenleving juist zo uniek maakt, is de diversiteit. Het is mooi, dat we niet allemaal op elkaar lijken; wat voor een saaie bedoening zou het dan zijn geweest!

Kortom: iedereen kan goed meekomen in onze maatschappij. Je moet je er alleen wel voor open kunnen en willen stellen. En ‘modern’... ? Wie verzint dat toch!

AHMED SAĞLAM

Ahmed Saglam (26) is organisatiepsycholoog en werkzaam bij de gemeente Amersfoort.

Nederlands eerste familie restaurant zonder alcohol

Tel.:030 214 82 68 / 06 45 904 550 WWW.OTTOMAANRESTAURANT.NL Jutfaseweg 219, 3522 HS Utrecht

Werken bij de landmacht ...een avontuur De landmacht, ben jij geschikt?

Die slogan is geen loze kreet.

Mensen van verschillende origine vinden hun weg naar een mooie functie bij de Koninklijke Landmacht, een dubbele nationaliteit is geen probleem. De mogelijkheden om door te groeien naar leidinggevende functies binnen de krijgsmacht zijn goed.

Vorige maand sprak Zaman Nederland met Ömer Köse, een eerste luitenant bij de Koninklijke Landmacht van Turkse komaf. Köse bezit zowel een Nederlands als een Turks paspoort. Iedere man met de Turkse nationaliteit moet zijn dienstplicht in Turkije vervullen. Normaal gesproken duurt deze achttien maanden.

Het is echter mogelijk om zeventien van de achttien maanden af te kopen. In dat geval krijg je slechts een basistraining van drie weken.

Task Force Uruzgan Half maart vertrekt de 33-jarige eerste luitenant met zijn peloton naar de Zuid-Afghaanse provincie Uruzgan. Afghanistan is al decennialang onrustig. De ene oorlog was nog niet afgelopen, of het volgende conflict brak al uit. Momenteel is de NAVO bezig met een vredesmissie in het land.

Köse is ingedeeld in de 13e gemechaniseerde brigade van de Koninklijke Landmacht.

Organisatorisch gezien maakt

hij deel uit van de Task Force Endeavour (TFE) Battlegroup.

Sinds 2006 ondersteunt Task Force Uruzgan (TFU) de wederopbouw van de Zuid-Afghaanse provincie.

Afkoop Turkse dienstplicht Als militair van Turkse afkomst kun je gebruik maken van de renteloze lening die door Defensie wordt aangeboden aan militairen met een dubbele nationaliteit. Met de lening van zesduizend euro kan de Turkse dienstplicht worden afgekocht, waarna overigens alsnog drie weken basistraining in Turkije gevolgd moet worden. Voor die drie weken krijgen de militairen buitengewoon betaald verlof.

Iedere maand wordt € 125,ingehouden op het normale salaris, waardoor het totaalbedrag in vier jaar tijd is afbetaald.

Om in aanmerking te komen voor deze lening moet de persoon in kwestie wel een jaar lang zonder problemen bij de Koninklijke Landmacht onder contract staan. De verkorte Turkse dienstplicht wordt om de drie maanden ‘aangeboden’, zodat militairen van Turkse origine in januari, april, juli of oktober hun plicht kunnen vervullen. Ook is het mogelijk om tot je 39ste uitstel te vragen voor het vervullen van de dienstplicht.

Doorgroeimogelijkheden Ook in Nederland zelf wordt rekening gehouden met militairen met een andere achtergrond. Er wordt rekening

gehouden met aangepast voedsel, en vanaf 2009 worden drie imams aangesteld. Daarnaast lopen ook dominees, rabbijnen, aalmoezeniers en humanistische raadslieden rond op de verschillende kazernes. Een dubbele nationaliteit vormt geen probleem.

De doorgroeimogelijkheden naar leidinggevende functies zijn goed. Zo kunnen militairen op kosten van Defensie studeren. Doorgroeien kan van binnenuit. Ook is het, afhankelijk van de functie, mogelijk om het rijbewijs te behalen bij de landmacht.

Alles kan, de mogelijkheden zijn voldoende aanwezig.

Volgens Ömer Köse is werken bij de landmacht een investering in de toekomst, in plaats van een gewone baan. De militairen investeren in hun eigen toekomst, door te studeren, hun rijbewijs te halen en door te groeien. Naast investeren in je eigen toekomst, investeer je ook in de toekomst van een ander, bijvoorbeeld als je op uitzending gaat. In Afghanistan werken de Nederlandse soldaten samen met collega’s uit andere landen. Dus je kunt werken in internationaal teamverband, wat erg leerzaam kan zijn. Eerste luitenant Köse is momenteel met zijn onderofficiëren en manschappen bezig met opleidingen en trainingen.

Zodat ze als team goed voorbereid zijn op hun komende missie.

Martijn Jonkman

9 NEDERLAND Succesfactoren op de arbeidsmarkt ZAMAN

Persoonlijk menselijk kapitaal (opleiding, werkervaring) speelt een grote rol bij het al dan niet succesvol zijn van allochtonen op de arbeidsmarkt. Maar ook sociaal- en cultureel kapitaal is van belang. Dit stelt Sociaal Economisch Onderzoek Rotterdam (SEOR) in de publicatie 'Wat bepaalt succes van allochtonen op de arbeidsmarkt?' In de rapportage worden verschillende succesfactoren voor allochtonen op de arbeidsmarkt onder de loep genomen.

Analyse

Interviews

Op basis van de statistische analyse concluderen de onderzoekers onder meer: Opleiding en werkervaring spelen bij allochtonen, net als bij autochtonen, een grote rol bij het al dan niet succesvol zijn op de arbeidsmarkt. Daarnaast is sociaal- en cultureel kapitaal van belang. Allochtonen met opvattingen die dichter liggen bij de 'autochtone cultuur' zijn bijvoorbeeld succesvoller dan allochtonen met meer traditionele opvattingen.

Uit de vele interviews die de onderzoekers hielden, komt het volgende naar voren: Psychologische factoren als doorzettingsvermogen zijn waarschijnlijk ook van belang.

Het gezin lijkt een cruciale rol te spelen: een groot deel van de respondenten noemt de stimulerende rol van de ouders. Het opleidingsniveau van de ouders lijkt hierbij niet doorslaggevend te zijn.

Succesvolle allochtonen hebben veelal te maken gehad met bedrijven

WE ZOEKEN TEAMSPELERS. KIJK OP WWW WWW.IKKANDE DELANDMA MACHTAAN TAA AN.NL NL OF BEL 0800-0124.

NIEUWS

NOVEMBER 2008

die hen kansen boden, wat ook als succesfactor te zien is.

De school speelt in slechts een beperkt aantal gevallen een stimulerende rol en werkt soms contraproductief door de capaciteiten van allochtone leerlingen te onderschatten.

Over de vraag of de overheid een actieve rol moet spelen bij de verbetering van de arbeidsmarktpositie van allochtonen verschillen de respondenten van mening. Een deel van de respondenten is hiervan geen voorstander, omdat dit suggereert dat allochtonen het zelf niet kunnen.

SEOR

NIEUWS

ZAMAN

NOVEMBER 2008

10

NEDERLAND

Feest van de Republiek uitbundig gevierd Zondag 26 oktober 2008 vierden de Turkse bewoners van de Rotterdamse wijk Het Oude Westen in feestzaal Odeon het vijfentachtigjarig bestaan van de Turkse Republiek. Het feest werd geopend met een toespraak van de eregast van de avond, mevrouw Esen Altug, consul-generaal van de Republiek Turkije te Rotterdam.

Geslaagd feest De viering van het feest van de Republiek mag weer geslaagd worden genoemd. Het was bijzonder door de regen, bijzonder door de sfeer die er in de zaal hing, maar vooral bijzonder door de vele onderdelen die op het programma stonden. Ondanks de regen trok het feest van de Republiek veel bezoekers in het Oude Westen. Voor de twintigste keer organiseerde de Turkse werkgroep T.O.O.W. deze viering, die elk jaar in feestzaal Odeon plaatsvindt.

Spelende kinderen, lachende gezichten en vrolijke mensen karakteriseerden het feest. Iedereen genoot met volle teugen van de muziek en van de optredens van dansgroep Efeler, Zamuda, show-

man Fuat die de Turkse beroemdheid Bülent Ersoy nadeed, de Saz (instrumentale) groep van de Alevitische Vereniging en vele anderen.

Maar ook de gedichten die de kinderen voorlazen en de bingo waren erg populair. Ook dit jaar wordt de opbrengst, die met de werkgroep T.O.O.W. is afgestemd, besteed aan

Lassen Sleutelaar Industrie reiniging Grondkabel werken Magazijn medewerker Detacheren

Rotterdam en omgeving

Van Riemsdijkweg 20 3088 HC Rotterdam Tel.: 010-429 59 45 Fax: 010-429 56 05

een goed doel. Het geld dat is opgehaald door verkoop van bingokaarten gaat dit jaar naar de Stichting Leukemie (kinderen) in Turkije.

Eregast Aan het begin van het programma hield mevrouw Altug een toespraak over de betekenis van dit feest. De

kinderen die elke zondag de Turkse les in de buurtwinkel volgen, kregen van haar een leesboek.

Tot de sponsors behoorden onder andere Holland BV, Supermarkt Coop, Orkide, Beyko Baby Kleding, Disposables, Ülkem Döner Fabriek, Yuvam bouwmaterialen en One Mobilite.

Ayse Tosun, Rotterdam

ZAMAN

11

OPINIE

NEDERLAND

NOVEMBER 2008

COLUMN

Vrouwen in de islam en moslims in Nederland SAJIDAH ABDUS SATTAR

Je zou het niet denken, als je de berichten hoort over onrecht en verdrukking van vrouwen in de moslimwereld. Toch kent de islam hoge idealen wat betreft sociale rechtvaardigheid en zorg voor de kwetsbaren in de samenleving. Zeker tegen de achtergrond van de tijd was de oorspronkelijke islam beslist niet vrouwonvriendelijk. Hoe kan het dan zijn dat islam nu lijkt te botsen met de rechtsbeginselen van de Nederlandse wet?

D

e islam is een complexe religie met diverse stromingen en verschillende culturele varianten binnen de islamitische wereld.

Schriftgeleerden verschillen nogal eens van mening over de interpretatie van Koranteksten en hoe de regels ervan in praktijk moeten worden gebracht. Hoewel er buitenstaanders zijn die de verheven plaats van de Koran in de islam soms opvatten als het vasthouden aan achterhaalde dode letters, zien moslims dat zelf anders. Voor hen omvat de Koran het levende woord van God, dat vele lagen van betekenis heeft en dus op verscheidene punten meerdere manieren van uitleg kent.

Van oudsher hebben de grote korangeleerden onderscheid gemaakt tussen enerzijds de onaantastbare principes van de islam die blijvend zijn en, anderzijds, de praktische toepassingen die daar uit voortvloeien en kunnen worden aangepast aan wisselende omstandigheden. Bijvoorbeeld, de eenheid van God, en rechtvaardigheid in combinatie met barmhartigheid in verhoudingen tussen mensen zijn principes, evenals de principiële gelijkwaardigheid van alle mensen, hoewel zij allemaal individueel verschillend zijn. In geestelijk opzicht zijn mannen en vrouwen gelijk, hoe-

wel zij in biologisch opzicht van elkaar verschillen. De Korantekst biedt geen grond voor het idee dat vrouwen minderwaardig zouden zijn aan mannen. (Lees relevante citaten in: De positie van de vrouw de islam.*) De toepassing van islamitische regelgeving moet er noodzakelijkerwijs rekening mee houden dat aanleg en omstandigheden van mensen steeds anders zijn.

Veertienhonderd jaar geleden bracht de profeet Mohammed de sprankelend dynamische boodschap van de islam, een revolutionaire hervorming van geloven en denken, en doen, ook in maatschappelijke verhoudingen. Natuurlijk, hij was een Arabier en een man van zijn tijd, maar de geïnspireerde boodschap die hij verkondigde was in wezen niet gebonden aan een bepaalde tijd of plaats. Als de islam niet meer was geweest dan een Arabische stamgodsdienst, was die niet zo’n wijd verspreide wereldgodsdienst geworden. Toch zijn er moslimgroeperingen die moeite hebben met de consequenties van het feit dat de islam boven de etnische en culturele beperkingen van zijn ‘geboortestreek’ is uitgestegen. Een klein, maar luidruchtig deel van de moslims kan niet overweg met het feit dat een wereldgodsdienst overal en altijd toepasbaar moet zijn, dus ook in het Nederland van nu.

De praktijk toont aan dat er verschillende opvattingen zijn over de sociale grondbeginselen van recht en rechtvaardigheid, en over de ruimte voor maatschappelijke tolerantie onder moslims. Zij kunnen het moeilijk verdragen als hun godsdienst door buitenstaanders wordt gekenmerkt als vrouwonderdrukkend, wreed en intolerant, maar worstelen tegelijkertijd met het in praktijk brengen van de mooie islamitische idealen. Rechtvaardigheid en compassie zijn alleen van waarde als ze worden toegepast, maar de praktijk is weerbarstig. Vaak botsen culturele tradiSajidah Abdus Sattar is coördinator van het Nimatullahi soefi-huis in Leiden en schreef o.a. 'Islam voor beginners. Een heldere inleiding tot de wereld van de Islam' en 'De positie van de vrouw in de islam'.

ties van elders met een dynamische kijk op de islamitische idealen. Voorbeelden van problemen zijn eerwraak en vrouwenbesnijdenis, die geen van beide islamitisch van oorsprong zijn, maar vaak wel worden uitgevoerd met een beroep op de islam, terwijl de kernbeginselen van de islam dergelijke regionale gebruiken zonder meer verbieden. Op dat punt is er geen wezenlijk conflict met de Nederlandse wet.

Hetzelfde geldt voor andere onwenselijke gebruiken die vaak ten onrechte geassocieerd worden met de islam, zoals gedwongen huwelijken, geweld achter de voordeur en overdreven vormen van ‘islamitische’ kleding. Of een cultureel gebruik past binnen de sociale beginselen van de islam, is afhankelijk van de vraag of het een bijdrage levert aan rechtvaardigheid en compassie. En dat zijn toch waarden die aansluiten bij die van de Nederlandse Grondwet. De meeste conflictpunten ontstaan door verwarring tussen islamitische beginselen en andersoortige tradities, of door overdrijving van islamitische voorschriften.

Wat kan er gedaan worden om de kansen en rechtsgelijkheid van moslimvrouwen in Nederland te verbeteren en daarmee de integratie van moslims te bevorderen?

De voornaamste taken liggen bij de moslims zelf. Zij zullen nog dieper moeten nadenken over wat essentieel en onveranderlijk is in de islam en welke elementen een nieuwe constructieve interpretatie kunnen krijgen. Het is onvermijdelijk dat een aantal culturele gebruiken van elders zal moeten wijken, of grondig aangepast moet worden. In dit proces spelen ouderen en jongeren elk een eigen cruciale rol. Er moet begrip zijn voor de dilemma’s waar jongeren voor staan, maar er moet gewaakt worden voor de uitersten van agressief fundamentalisme dat de islam reduceert tot zwart-wit contrasten en voor totale ontkenning van de islam vanuit materialistisch opportunisme. Dit proces van zelfreflectie bij moslims en aanpassing met behoud van essentiële waarden zal tijd vergen en kan niet worden geforceerd.

Verder is het van groot belang dat de Nederlandse samenleving, en daarin vooral de media, de moslimgemeenschap de tijd gunt voor authentieke veranderingen die beklijven. Want telkens wanneer moslims collectief worden aangevallen en gestigmatiseerd als gevaarlijk en verdacht, zal het proces van aanpassing worden gestopt, misschien teruggedraaid. Laten de media moslims over wie zij willen rapporteren als mens en als individu behandelen, net als andere Nederlanders. Als het maatschappelijk klimaat in Nederland verbetert, zal dat onder andere ten goede komen aan moslimvrouwen, die op hun beurt een uitzonderlijke rol kunnen vervullen in de integratie en emancipatie van de moslims in Nederland.

*Sajidah Abdus Sattar is de auteur van ‘De positie van de vrouw in de islam’, uitgeverij Oase, Zoetermeer, 1993.

Hypotheken – Verzekeringen- Financieringen * Auto verzekering * Inboedel verzekering

bij ONLINE AANVRAGEN tot 16%

* Zakelijke verzekering

KORTING

* Hypotheken * Kredieten

AC

TU

EEL

en D E SKUNDIG

0031 (0)10 226 2023 0031 (0)614 602 221 Zaagmolenstraat 27 3036 HB Rotterdam

info@totaladvies.nl www.totaladvies.nl

INTERVIEW

ZAMAN

12

NEDERLAND Foto: Yasin Yagci

NOVEMBER 2008

“Islamitisch ethiek: het goede doen en het kwade vermijden”

Gerard Wiegers (links) en Herman Beck

Wetenschappers schetsen ander beeld van moslims

Islam heeft veel raakvlakken met christendom en jodendom De hoogleraren Gerard Wiegers (Radboud Universiteit Nijmegen) en Herman Beck (Universiteit van Tilburg) schreven het boek ‘Moslims in een westerse samenleving, islam en ethiek’.

Doel van het boek is aan te tonen waar de verschillen zitten tussen de islamitische ethiek en de westerse versie.

Gerard Wiegers studeerde in 1991 cum laude af aan de Leidse Universiteit op een proefschrift over de islam als minderheidsgodsdienst op het Iberisch Schiereiland. Sinds 2004 is Wiegers hoogleraar bij de afdeling godsdienstwetenschappen van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij houdt zich in het bijzonder bezig met de islamologie.

Herman Beck is sinds 1991 werkzaam aan de Universiteit van Tilburg, als hoogleraar godsdienstwetenschappen. Voordat hij naar Noord-Brabant vertrok, werkte Beck als bijzonder hoogleraar aan de Islamitische Staatsuniversiteit van Indonesië. Hij heeft zich gespecialiseerd in de islam in Marokko, Indonesië en Nederland.

ALAATTIN ERDAL MARTIJN JONKMAN

Het tweetal heeft vanwege hun functie in het dagelijks leven in Nijmegen en Tilburg te maken met veel moslimstudenten.

Dit was de reden waarom ze voor het thema islam en ethiek kozen. “De grote groep moslimstudenten gaf aan de ene kant aan dat de islam in heel veel opzichten onveranderlijk is. Aan de andere kant worden ze geconfronteerd met het gegeven dat er in de Nederlandse context toch eigenlijk wel veranderingen plaatsvinden”, legt professor Beck uit. Ook op ethisch gebied, en ten aanzien van de moraliteit. “Dit zijn natuurlijk studenten bij wie je het meemaakt. Maar

in de officiële literatuur kom je dezelfde vraagstukken tegen.” Het zijn de vraagstukken van moslims die in de westerse samenleving verkeren en bepaalde waarden tegenkomen.

Zij vragen zich af hoe zij zich aan de hand van die waarden moeten gedragen, als zij moslim willen zijn.

En daarom schreven Wiegers en Beck een boek over moslims in de westerse wereld. Als een handleiding als het ware. Want veel mensen begrijpen vaak niet hoe religieus denken in elkaar zit. “Dat geldt in sterkere mate voor de islam dan voor religies die in Nederland al langere tijd bekend waren”, legt professor Wiegers uit. “Ik denk dat dit boek een belangrijke rol kan vervullen, omdat het mensen probeert bekend te maken met de wijze waarop moslims ethisch denken. Wat de wortels zijn van het religieuze denken.”

ZAMAN

13

NEDERLAND

INTERVIEW

NOVEMBER 2008

Volgens Wiegers is verandering altijd al een belangrijke zaak geweest in de islamitische geschiedenis. “Je ziet dat fatwa’s als belangrijke bronnen kunnen worden gezien om veranderingsprocessen in islamitisch denken op het spoor te komen. Het zijn heel interessante bronnen, vooral voor de geschiedenis van de levende islam. Met dit boek kun je deze veranderingsprocessen volgen, naast de dingen waar collega Beck het over had.”

Islamitische ethiek houdt volgens professor Wiegers in dat je het goede doet, en het kwade vermijdt. “Voor heel veel moslims zijn deze waarden direct verbonden met de Koran.” Bepaalde menselijke normen en waarden lijken specifiek voor de islam te zijn, omdat ze zijn gebaseerd op de Koran en uitgewerkt in de Soenna.

Raakvlakken Is er ook een verschil met de christelijke en joodse ethiek? “Het leven is een gave van God”, vindt professor Beck. “En daar herkennen christenen zich in, en daar herkennen joden zich in. Waar vaak wordt gedaan alsof er zoveel tegenstellingen bestaan, hebben wij via dit boek impliciet willen aangeven dat religies eigenlijk heel dicht bij elkaar zitten.”

Zo zijn er teksten parallel overgenomen uit de Bijbel en de Koran, waardoor tal van sterke overeenkomsten zichtbaar worden, waar het gaat om belangrijke ethische uitgangspunten. “Er zijn veel raakvlakken tussen de religieuze tradities. Veel meer dan mensen denken. De mensen die denken dat de islamitische traditie losstaat van de joods-christelijke-humanistische traditie weerspreken wij in dit boek”, legt Wiegers uit.

Zuilen De verzuiling is al een tijdje achter de rug, maar toch kun je in de Nederlandse samenleving twee grote zuilen, of stromingen waarnemen. De christelijke en de joodse. Beck noemt echter nog een grote zuil: “De belangrijkste stroming in Nederland op dit moment is de seculiere humanistische stroming. Daarnaast heb je een groepering die je religieus zou kunnen noemen. Vanwege de huidige situatie in Nederland is de christelijke stroming het meest dominant.”

De joodse stroming is niet groot in Nederland, maar heeft volgens Beck wel veel invloed. “Vanwege het slechte geweten van Europa over wat de Joden in de Tweede Wereldoorlog is aangedaan wordt aan de joodse stroming vaak gehoor verleend.”

De groep moslims in Nederland is net als de joodse stroming relatief gezien niet groot. “Toch heb je tegenwoordig wat meer invloed van de moslims. De stroming is niet zo heel groot, en dat komt omdat er nog niet veel moslimintellectuelen in Nederland wonen. Zodra dat aantal toeneemt, en zij zich in alle discussies gaan mengen, zal de mosliminvloed ook groter worden.”

Vertekend beeld De Nederlandse media leggen volgens het tweetal de nadruk op de ‘verkeerde groep moslims’: de salafistische moslims.

De AIVD noemt deze strengislamitische stroming staatsgevaarlijk. Salafisme is volgens de aanhangers ervan geen stro-

Gerard Wiegers (links) en Herman Beck in gesprek met Alaattin Erdal

ming, maar de ‘ware islam’. Salafisten zijn naar eigen zeggen bezig met een zoektocht naar de zuivere islam, ontdaan van alle culturele toevoegingen.

“Verreweg de meeste moslims in Nederland hangen de middenorthodoxie aan, en kunnen heel goed meegaan in de Nederlandse seculiere structuur, participatie in de Nederlandse politiek en integratie. Daarnaast heb je een vrij geringe groep modernistische moslims”, zegt professor Beck. De kleine groep salafisten in Nederland zegt dat het in de islam onmogelijk is om staat en godsdienst van elkaar te scheiden. En dat wordt door de Nederlandse politiek en media overgenomen. Rita Verdonk wilde drie salafistische imams van de Eindhovense Al-Fourqaan moskee het land uitzetten, omdat ze een verregaande afzondering en mijding van andersgezinden predikten.

Beck heeft echter gezien dat het anders kan, in het land met de meeste moslims ter wereld: Indonesië. “Wanneer je kijkt naar de Indonesische moslims, dan zie je dat daar heel duidelijk wordt gezegd dat het mogelijk is om een scheiding te maken tussen Kerk en Staat.

De ene kleine groep, de salafisten vinden dat staat en godsdienst onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, terwijl een steeds groter wordende groep moslims vindt dat je wel degelijk een scheiding kan maken.” Wat Beck vooral jammer vindt is dat moslims zich vaak te zeer door een bepaalde groep in een hoek laten dringen. Een groep die zegt: ‘Dit is de islam’.

‘Het is belangrijk om aan te tonen dat veel stromingen binnen de islam de scheiding van Kerk en Staat onderschrijven’ Zijn collega Wiegers vult hem aan: “Kijk nu bijvoorbeeld naar de recente VVDnota over de islam. Het hele islamitische modernisme speelt daarin geen rol.

Modernisme waarover in de islam al sinds de jaren twintig in Egypte door Ali Abdul Razak wordt gedebatteerd. Razak was een islamitische autoriteit die de scheiding van Kerk en Staat met veel krachtige argumenten heeft bepleit. Het

is belangrijk om aan te tonen dat veel stromingen binnen de islam de scheiding tussen Kerk en Staat onderschrijven.”

Fethullah Gülen en orthodoxie Nova noemde Fethullah Gülen en de zogenoemde Gülen-beweging sektarisch, en stelde in haar reportage van 4 juli voor dat de AIVD de beweging en daaraan gelieerde organisaties zou onderzoeken. Hierna stelden vier politieke partijen (VVD, PvdA, SP en CDA) Kamervragen aan het kabinet. De Gülen-beweging werd daarop door het kabinet omschreven als niet-staatsgevaarlijk, en de kwalificatie sektarisch werd niet overgenomen. Wel werd de beweging religieus conservatief genoemd, met een orthodoxe denkwijze.

Orthodoxie betekent letterlijk ‘juiste aanbidding’, of ‘juiste leer’. Volgens professor Beck hangen de meeste moslims in Nederland de middenorthodoxie aan.

Hij vindt de Gülen-beweging een afsplitsing van de midden-orthodoxie.

“De Gülen-beweging heeft de keuze gemaakt zich te onderscheiden van de middenorthodoxie, door het accent te leggen op de beweging. Middenorthodoxie is een manier van in je geloof staan, en hoe je je geloof in het dagelijks leven belijdt. De Gülen-beweging zondert zich af binnen die middenorthodoxie als een beweging met idealen die niet de idealen van de middenorthodoxie zijn.

Wiegers noemt orthodoxie op zichzelf een leeg begrip, dat te maken heeft met hoe je je gedraagt tegenover iemand die je beschouwt als niet-orthodox. Het is een term die gebruikt wordt door mensen die zichzelf ‘recht in de leer’ noemen, en andere mensen ‘minder recht in de leer’. Het heeft dus met groepen te maken.

‘De Gülen-beweging is weliswaar geen liberaalseculiere beweging, maar ook geen sektarische beweging’ “Ik denk dat het kabinet met zijn antwoord op de Kamervragen op het oog

had om het verschil aan te tonen tussen groepen die in islamitische zin orthodoxer zijn (soennitisch) en groepen die liberaalseculier zijn”, legt Wiegers uit.

“Een sektarische beweging, de term die Nova gebruikte, trekt zich terug uit de maatschappij. Het kabinet wilde in zijn reactie aantonen dat dit niet het geval was. De Gülen-beweging is weliswaar geen liberaalseculiere beweging, maar ook geen sektarische beweging. Het is een orthodoxe beweging, die geen gevaar oplevert voor de sociale cohesie en integratieprocessen.”

Beck vult zijn collega nog wel aan met een punt van kritiek met betrekking tot de Gülen-beweging. Deze zou zich toleranter moeten opstellen tegenover minder orthodoxe moslims. “Fethullah Gülen wil een brug slaan tussen de orthodoxe islam en de moderne wereld.

De mensen die niet willen, vallen buiten de boot. Wat de interreligieuze dialoog betreft, is de beweging heel open en positief. Maar de intrareligieuze dialoog is minder tolerant. Dit vind ik een merkwaardig verschijnsel.”

‘Beschaafde moslims zijn niet interessant voor de media’ Oninteressante moslims De modernistische moslims, of zelfs de liberale moslims, vinden we niet vaak terug in de Nederlandse media. Beck wijt dit aan het feit dat de media deze gematigde moslims niet interessant genoeg vinden.

“Radicalisme en aanslagen zijn interessant. Op de dag dat Theo van Gogh vermoord werd, hebben drieduizend vooraanstaande moslimgeleerden voorgesteld een petitie in te dienen bij het Internationale Gerechtshof in Den Haag, om de Salafiya Islam veroordeeld te krijgen. Dit heeft het nieuws niet gehaald, omdat de moord op Van Gogh door één moslim veel meer nieuwswaarde had.”

Lees verder op pagina 14

INTERVIEW

ZAMAN

NOVEMBER 2008

14

NEDERLAND Foto: Yasin Yagci

Vervolg van pagina 13

Beck noemt het een wereldwijd probleem: dingen die negatief, bedreigend zijn of angst aanjagen en bevorderlijk zijn voor het vijandsbeeld krijgen veel aandacht. “Dit boek heeft als doel, te laten zien dat je oneindig veel genuanceerder moet denken. Dat het inderdaad zo is dat er radicale groeperingen zijn, maar dat is misschien 3% tot 5%. Je moet er natuurlijk wel oog voor hebben, maar je moet ervoor op je hoede zijn dat je niet direct een hele groep stigmatiseert. Vanwege de nieuwswaarde krijgen de salafisten veel aandacht, want daardoor kun je laten zien ‘hoe achterlijk de islam is’. Beschaafde mensen, beschaafde moslims, zijn niet interessant voor de media.”

Politieke manipulatie?

Populistische politici als Pim Fortuyn en Geert Wilders hebben een flink deel van de stemgerechtigde mensen beïnvloed in hun keuze. Wiegers heeft het idee dat het tij aan het keren is, voor wat betreft de populistische politiek. “Totdat er weer een aanslag komt”, reageert zijn collega Beck impulsief. Even lijkt Wiegers van zijn stuk gebracht, waarna hij vervolgt: “Misschien, dat weet ik niet.

Wat we wel zien is dat de spanning erg opliep toen Geert Wilders aankondigde dat hij zijn ‘film’ Fitna ging maken. Echter, heel veel mensen die de film zagen, konden met eigen ogen zien dat dit beeld niet overeenkwam met de manier waarop bijvoorbeeld hun islamitische buren denken, en hoe zij zich opstellen in de Nederlandse samenleving. Misschien keert het tij nu wel, maar wellicht is dit slechts waar ik op hoop. Omdat het beeld domweg niet in overeenstemming is met de werkelijkheid van de islam, van de moslims in de westerse samenleving en daarbuiten.”

Professor Beck gaf al aan het jammer te vinden dat moslims zich in een hoek laten drijven. Maar sommige politici doen heel veel moeite om de moslims in een bepaalde hoek te krijgen. “Kijk naar de manier waarop de Marokkaanse jongeren in Gouda naar voren worden gehaald. Dit wordt weliswaar ondergesneeuwd door de financiële crisis, maar het was een krampachtige poging van een aantal politici om het negatieve beeld dat bestaat van de islam in stand te houden. Wanneer je het zou analyseren, bemerk je waarschijnlijk problemen die niets met religie te maken hebben.”

Debat Veel moslims hebben geen idee waar het debat over gaat. Terwijl zij juist onderwerp van discussie zijn. In plaats van direct in de verdediging te schieten, zouden ze meer moeten participeren in de discussie over moslims in Nederland.

Juist de groep die niet meegaat in het debat is belangrijk voor de manier waarop moslims worden gezien.

Deze stelling onderschrijft Wiegers.

“Het heeft inderdaad ingrijpende gevolgen dat de islam op een bepaald moment wordt belicht zoals nu het geval is. Voor de beleving van de moslims. Wij vinden het belangrijk om te laten zien waar het bestaande beeld over de moslims, de fout ingaat. Hoe

Gerard Wiegers

moslims werkelijk denken als het gaat om het vinden van een religieuze identiteit.”

‘Je moet de Koran en de Soenna zo interpreteren dat je er in de context van de tijd waarin je leeft goed mee kan werken’ Het duo vindt het leuk om de lezers te laten zien hoe moslims de traditionele ideeën aan de moderne tijd aanpassen.

“We proberen vooral duidelijk te maken dat je heel voorzichtig moet zijn met uitspraken als ‘Zo denken de moslims’”, legt Beck uit. Wat in het boek duidelijk naar voren komt, is dat de Koran vooral een tekst is. Een tekst die tot leven gebracht moet worden. En het zijn mensen die een tekst tot leven brengen.

Mensen die in een bepaalde sociale con-

Herman Beck

text zitten, en daar leggen wij veel nadruk op.

Dat die context mede bepalend is voor de manier waarop je de Koran en de traditie van de profeet interpreteert, en hoe je die vervolgens gebruikt in het dagelijks leven. Je moet de Koran en de Soenna zo interpreteren dat je er in de context van de tijd waarin je leeft goed mee kan werken.”

Religie Er is in Nederland ook een (grote) groep mensen die niets met religie te maken wil hebben. Daarover zegt Beck dat er bepaalde regels en structuren moeten bestaan binnen een samenleving, waarmee je afspreekt wat in zedelijk opzicht een goed leven is, zodat die samenleving kan functioneren. “En dan maakt het in principe voor mensen die niets van religie af willen weten, niet veel uit of dat wel of niet religieus gefundeerd

is.”

“U heeft gelijk als u zegt dat er stromingen zijn in Nederland die religie niet aan de orde willen stellen. Dat kun je beschouwen als iets wat zich in een moderne geseculariseerde samenleving kan voordoen waarin mensen steeds minder van religies afweten. Mensen begrijpen vaak niet hoe religieus denken precies in elkaar zit.” Dit geldt volgens Beck in het bijzonder voor de islam.

Omdat de andere religies in Nederland al langere tijd een achterban hebben gevonden.

Het boek ‘Moslims in de westerse wereld, islam en ethiek’ geeft een indruk van de problemen waar moslims tegenaan lopen, en laat zien waarom ze moeite hebben met sommige westerse waarden en normen. Maar het boek geeft vooral aan waar het westerse beeld tekortschiet en hoe er naar de moslims gekeken zou moeten worden.

DE BRIEFWISSELING NOVEMBER 2008

ZAMAN

16

NEDERLAND

De Brief

Kees Spruijt wint RD Persprijs 2008 Fotograaf Kees Spruijt is winnaar geworden van de RD Persprijs, de mediaprijs voor journalistieke producties over Rotterdam en omgeving.

De freelance fotojournalist kreeg de personderscheiding onlangs tijdens een speciale bijeenkomst in de Kunsthal in Rotterdam.

Spruijts fotoboek ‘Kameraden – beeld van de harde kern van Feyenoord’ dat eerder dit jaar verscheen, werd door de jury als beste beoordeeld. Ook de twee andere genomineerde producties oogstten veel lof. De een was van onderwijsjournaliste Anja Vink over tweedeling in het onderwijs. De ander van een redactieteam van AD/Rotterdams Dagblad dat zich wekenlang onderdompelde in Rotterdamse wijken. De jury zegt in het rapport ‘onder de indruk’ te zijn van de

In deze rubriek schrijven Alaattin Erdal en Frans Jozef van der Heijden elkaar elke

manier waarop AD/Rotterdams Dagblad in een tijd van dalende oplagen ‘naar nieuwe wegen zoekt om lezers te boeien en aan zich te binden’.

Hoofdprijs Maar de hoofdprijs ging dus naar de Rotterdamse fotograaf Kees Spruijt: 5000 euro plus een object van glaskunstenaar Ming Hou Chen. Over Spruijts winnende inzending rapporteerde de jury: ‘Dit boek legt een moeilijk toegankelijk milieu vast dat is verweven met het Rotterdam van vandaag. Wellicht heeft het boek daardoor ook een zekere geschiedkundige waarde. De jury prijst de prachtige foto’s. Om deze te kunnen maken, heeft de fotograaf zich met veel geduld moeten binnenwerken in de harde kern van Feyenoord-supporters. Het resultaat mag er zijn: een reeks foto’s die zowel journalistiek als artistiek waardevol is.’

RD Persprijs

Gezag Beste Alaattin, In Nederland krijgt men steeds meer moeite met gezag. Vooral met wat gezag nu precies is en van wie je dat mag verwachten. De politiek in Nederland is van allen in dit land nog het meest de weg kwijt geraakt. Minister Vogelaar van de Partij van de Arbeid wordt weggestuurd, omdat haar politiek leider Bos vindt dat ze niet langer gezag geniet. Uiteindelijk ging het niet over gezag maar over politieke tegenstellingen.

Bos vindt dat Vogelaar te genuanceerd met omgaat. integratie Minister Cramer, die als het gaat over de haalbaarheid van de milieugeen doelstellingen gezag uitstraalt, kan rustig blijven zitten. Blijkbaar zijn er geen tegenstellingen tussen haar en haar partijleider.

Frans Jozef van Gezag is kennelijk der Heijden meer een kwestie van f.heyden@chello.nl politiek dan van legitieme uitoefening van macht over anderen. Een fraai voorbeeld van gebrek aan gezag levert het rookvrij maken van kleine cafés. Men kan natuurlijk wel een wet maken die roken op de arbeidsplek verbiedt, maar als twijfel bestaat over de legitimiteit om iets te verbieden dat in de samenleving nog steeds is geaccepteerd, dan heeft geen gezagsdrager genoeg overtuigingskracht om de mensen daarvan af te houden.

Ook niet als je in een brief aan de Tweede Kamer schrijft, dat roken (na al dat verzet) voortaan een “economisch delict” is.

Zo kan het gebeuren, dat gezaghebbers (burgemeesters) met elkaar over de vloer rollen over de vraag of het gedoogbeleid ten aanzien van hennep al of niet moet worden doorgezet, en de politie wordt ingezet om asbakken te tellen in dorpscafés.

Minister Ter Horst (ook van de PvdA en naar het laat aanzien zeer gezaghebbend) heeft genoeg van de hufterigheid, die in dit land schering en inslag is. Zij wil een “waardencatalogus” invoeren, die precies omschrijft hoe de burgers van dit land zich dienen te gedragen. Zo’n catalogus is er natuurlijk allang in de vorm van wetten en verordeningen, maar die hebben dit land langzamerhand onbestuurbaar gemaakt.

Met de vraag wie nu het gezag heeft om zo’n burgeretiquette te handhaven heeft nog niemand zich bezig gehouden. Wie zou dat ook moeten doen? Nog meer agenten om tenslotte af te dwingen, dat niemand wordt uitgescholden, zijn vuil op straat gooit, zijn bomen ordentelijk onderhoudt en er thuis niet wordt geslagen. Nog meer inspecties om te verzekeren dat men goed wordt verzorgd, goed onderwijs wordt gegeven, de overheid verdient dat de mensen gaan stemmen en de buurtbewoners weer burenhulp (eventueel mantelzorg) geven?

Helaas, waar het ontbreekt aan gezagsdragers die de burgers overtuigen met hun daden, is er geen beginnen aan. Zelfs heilige boeken als de Bijbel en de Koran bieden daarvoor geen steun meer, als gevolg van het feit dat ze meer misbruikt worden voor eigen richting dan als een waarachtig fundament voor een samenleving waarin ieder zijn plaats heeft en zijn plaats kent.

“Frans Jozef van der Heijden is journalist, was 16 jaar Tweede Kamerlid voor het CDA, was zowel daarvoor als daarna raadslid (ook CDA) in Rotterdam en is voorts voorzitter of lid van Raden van Toezicht bij grote instellingen voor hulp en zorg.”

ZAMAN

wisseling maand over uiteenlopende onderwerpen die beiden na aan het hart gaan.

Versus respect Beste Frans Jozef, ‘Gezag’ wordt heden ten dage helaas geïnterpreteerd als ‘macht’ en vaak met dat woord in verband gebracht. Gezag is gelijk aan macht.

Heb je macht, dan komt het gezag vanzelf, denkt men dan...

Vroeger straalde je het echte ‘gezag’ uit als je kennis had; oud, ervaren en wijs was. De minder ervaren jongeren en anderen uit je omgeving luisterden met ontzag naar wat je te vertellen had. ‘Respect’ was tegelijk een synoniem voor wat we nu als ‘gezag’ definiëren. Men had oor en oog voor alles wat leidde tot meer kennis en ervaring en een betere positionering in de samenleving. Niet door ‘macht’ als drukmiddel te gebruiken, maar met ‘Alaattin Erdal gezag’ als respectmiddel a.erdal@timemedia.nl om te binden. Ik wil niet nostalgisch doen, maar verlang wel naar de betere tijden waarin kwesties als ethiek en religie nog enigszins een rol speelden in ons leven, uitgezonderd de perioden waarin deze aspecten voor eigen belang werden misbruikt. Het valt niet te ontkennen dat we deze tijden wel degelijk hebben gekend in de historie. Wat ooit vanzelfsprekend was, kan weer herleven, is mijn stelling. Zolang deze fundamenten niet worden vervuild voor religieus en politiek gewin, zoals nu het vaak het geval is.

In de politiek ontbreekt het aan daadkracht, op basis van de mens centraal stellend gedrag.

Dat is nu eenmaal het politieke spel hoor ik je al zeggen, maar dat hoeft niet zo te zijn. We hoeven dat niet aan te nemen alsof het een absolute waarheid is. Een zeker vorm van rebellie is ook op dit punt op zijn plaats. Uiteindelijk dient de politiek in dienst te staan van de mensen, de kiezers. Een politieke leider dient dat als leidraad te nemen, en niet de intentie om uitsluitend zijn eigen belang en positie te dienen en te versterken. Zolang de politiek de mensen en hun wensen niet als uitgangspunt neemt zal ‘macht’ ons doen en laten overheersen. De ‘politieke leiders’ bepalen alles ‘in naam van de kiezers’; vergeet niet: ooit waren het de ‘religieuze leiders’ die dachten te spreken ‘namens God’.

Dan krijg je onevenwichtige en mogelijk onrechtvaardige beslissingen in de politiek en dat leidt tot meer onbegrip en verkeerde interpretaties bij de bevolking. De jonge generaties maken zich het gedrag van de ‘leiders’ eigen op een totaal verkeerde manier, tot ongenoegen van ons allemaal. Eigenlijk moeten we ‘nog veel brood eten’ om hierin een kentering, een verandering te brengen en in al die eeuwen en decennia hebben we helaas weinig vorderingen gemaakt, merk ik hier op. Zijn we weer terug bij het begin? Of juist zoekend naar betere omgangsvormen, een burgeretiquette om de menselijke eer en behoeften de boventoon te laten voeren?

Het is onmogelijk om achter elk individu een politieagent of een maatschappelijk werker te stationeren. Dat kan ook nooit ofte nimmer de bedoeling zijn. De hamvraag blijft inderdaad zoals je terecht opmerkt, hoe en op welke manier je de ware fundamenten, mede geïnspireerd door de heilige boeken, weer een plek kunt geven in ons midden. Ik blijf een warme voorstander van die zoektocht, niet om ‘macht’ uit te oefenen, maar juist om ‘respect’ terug te winnen.

De auteur is hoofdredacteur van maandblad Zaman Nederland.

17

DE BRIEFWISSELING

NEDERLAND

NOVEMBER 2008

Duitse Groenen krijgen Turkse voorzitter In Duitsland is voor het eerst een politicus van buitenlandse origine in de top van een partij benoemd. De Groenen kozen Cem Özdemir als voorzitter. Hij deelt die functie met Claudia Roth. Özdemir is een zoon van Turkse gastarbeiders. Hij is sinds 2004 europarlementariër voor de Groenen. In 1994 was Özdemir ook al de eerste Duitser met een migrantenachtergrond in de Bondsdag. De Duitse minister van Binnenlandse Zaken Wolfgang Schäuble heeft in een interview met het

Cem Özdemir

weekblad Stern gezegd dat Duitsland best rijp is voor een bondskanselier met een migrantenachtergrond. "Ja, waarom niet?", aldus Schäuble.

Wereldjournalisten, Berlijn

DE SMAAK VAN SUCCES!

nieuw

OPEN BUFFET 35 soorten Zondag 10.00 - 14.00

9

50 , euro

OPENINGSTIJDEN

r informee voor

GROEPS- N E KORTING

Mandag - Woensdag 11.00 - 23.00 Donderdag - Zondag 11.00 - 24.00

VOOR RESERVERINGEN:

Zuidplein 109, ROTTERDAM - ZUID

Tel: 010 485 91 00

OPINIE

ZAMAN

NOVEMBER 2008

De moslim beschouwt de Koran als het Woord van God. In hoeverre is het mogelijk om de woorden en verzen uit de Koran te toetsen aan de huidige moderne samenleving? Om daar achter te komen, sprak Zaman Nederland met Prof. Dr. Ahmed Akgündüz en Prof. Dr. Bunyamin Duran. Respectievelijk rector en vicerector van de Islamitische Universiteit Rotterdam.

MARTIJN JONKMAN

D

e Koran is wereldberoemd.

Iedereen kent de naam, hoewel er weinig mensen zijn (buiten de belijdende moslims) die begrijpen wat de essentie van dit heilige boek is. Professor Akgündüz legt uit hoe je de Koran kunt zien: “De Koran is de eersterangs openbaring van God. Er is geen twijfel over mogelijk dat het van God komt. De betekenis van de Koran is dus ook onthuld door God.” Boodschap De belangrijkste boodschap van de Koran is volgens Akgündüz te verdelen in vier doelen. Ten eerste, de uitleg aan zowel mensen als djins (geesten) dat er slechts één God is. Ten tweede, uitleg over het profeetschap. Niet alleen over de profeet Mohammed maar over alle profeten. Ten derde, vertellingen over het hiernamaals. Zowel het paradijs als de hel. Het laatste doel van de Koran is het uitleggen van de wettelijke regels en aanbidding in de wereld.”

‘De kennis en capaciteit van de mens is begrensd’ Professor Duran stelt, dat de belangrijkste boodschap van de Koran is dat er een harmonieuze balans moet zijn in de identiteit van de mens.

“Hiervoor moet je de karakteristieken van de mens begrijpen. De mens heeft twee tegenpolen: een sadistisch/narcistische en een masochistische. Kwade activiteiten, zoals egoïsme, onrechtvaardigheid, terrorisme en hedonisme, komen voort uit de sadistisch/narcistische pool. Arrogantie is het belangrijkste kenmerk van sadisme. Het idee dat iedereen je zou moeten dienen.”

De tegenpool, het masochisme, houdt in dat mensen alle verantwoordelijkheid weggeven.

Duran legt uit: “Ik ben niets, ik weet niets, ik kan niets. Dat denken masochistische mensen. Ze hebben geen zelfstandige identiteit.”

In de Koran staat dat mensen niet masochistisch mogen zijn, omdat ze belangrijk zijn. God heeft hen als belangrijke schepsels geschapen. Ook staat geschreven dat mensen geen schepper kunnen zijn. “Sadistische mensen denken

18

NEDERLAND

De Koran

Interpretaties en overeenkomsten dat zij belangrijker zijn”, verduidelijkt Duran. “De kennis en capaciteit van de mens is begrensd. Ze kunnen geen God zijn, wiens kennis en capaciteit onbegrensd is.”

Seculiere samenleving Het principe van de Koran, het uitdragen van harmonie en balans en informeren over God en Zijn profeten, is regelrecht van God zelf afkomstig. De heren Akgündüz en Duran leggen uit hoe je de boodschap van het heilige boek kunt gebruiken in de huidige seculiere samenleving.

Akgündüz gaat in op de verschillen tussen de westerse regels en de

‘Koranische’ regels. “De bron van de Westerse samenleving is gebaseerd op de mensheid en de menselijke geest, terwijl de bron van de Koran is gebaseerd op Gods wil. De meeste regels uit de Koran zijn eeuwig geldig, terwijl de westerse regels dat niet zijn. Ze veranderen om de zoveel tijd, ze veranderen met de tijd. De regels uit de Koran hebben invloed op het leven van de mens, zowel persoonlijk, moreel als ethisch. Dit in tegenstelling tot de regels van de westerse seculiere samenleving, waar de mensen soms moreel en ethisch volkomen vrij zijn om te doen en laten wat ze maar willen.”

Duran geeft eerst aan, waar de problemen zijn ontstaan. “De Koran is een religieuze tekst.

Het karakter van een religieuze tekst is, dat ze complex is.

Men kan verschillende controversiële verzen in een religieuze tekst vinden. Sommige verzen zijn eenduidig, andere metaforisch en zinnebeeldig. Maar er is geen handleiding die ons verklaart dat dit tekstgedeelte eenduidig en dat gedeelte zinnebeeldig is. Inderdaad rijst hier een belangrijke vraag: hoe kan men onderscheid maken tussen metaforische en eenduidige verzen?

Vanwege het gebrek aan duidelijkheid accepteren geleerden de verzen die passen binnen het eigen systeem als basis en als eenduidig, terwijl ze andere verzen, die hun denksysteem tegenspreken, proberen te interpreteren. Dit is de bron van pluraliteit.

De sleutel tot juiste interpretatie is volgens professor Duran meegaan met de tijd. “We leven in een postmoderne tijd, dus moeten wij de verzen naar de postmoderne tijd vertalen.

‘Volgens de Koran is de mens radicaal sociaal’

ZAMAN

19

Als we dat niet doen, dan is de boodschap van de Koran zinloos.”

Volgens Duran zijn er veel overeenkomsten tussen de Europese sociale cohesie (Lisbon strategy) en de Koran in de postmoderne tijd. “Er is geen conflict tussen de Europese sociale cohesie en de Koran in de postmoderne tijd. Beide stimuleren familiebanden, verantwoordelijkheden van de mens en pluriformiteit.

Met dat laatste bedoel ik het in acht nemen van verschillende religies en culturen.”

Ook is deelname aan de samenleving een belangrijke punt van zowel Europa als de Koran.

“Moslims in Europa moeten participeren in alle facetten van de democratische samenleving.”

Want, zo vertelt Duran met een glimlach: “Volgens de Koran is de mens radicaal sociaal.”

NOVEMBER 2008

‘Wij moslims moeten verzen over de multiculturele samenleving respecteren’ Overeenkomsten

Grenzen We weten ondertussen dat de verzen van de Koran naar de postmoderne tijd vertaald dienen te worden. En dat de Koran en de Europese sociale cohesie verdacht veel overeenkomsten vertonen, of toch in ieder geval veel dingen gemeen hebben. Toch bestaat er een grens met betrekking tot de interpretatie van de Koran. “En veel mensen beseffen niet dat die grens er ligt”, zegt professor Akgündüz.

De regels en instructies van de Koran zijn onder te verdelen in twee groepen.

OPINIE

NEDERLAND

Prof. Dr. Ahmed Akgündüz

Prof. Dr. Bunyamin Duran

Tachtig procent van deze regels is zo rechtlijnig dat er geen interpretatie nodig is. “De vijf dagelijkse gebeden, het gebruik van alcohol, overspel. Dit zijn allemaal zaken die niet anders geïnterpreteerd kunnen worden”, verklaart

Akgündüz. De overige twintig procent van de regels in de Koran kan wel anders geïnterpreteerd worden. Zo kunnen bepaalde regels van de Islamitische wet niet gehanteerd worden in landen die niet Islamitisch zijn.”

In de postmoderne tijd bestaan voldoende problemen tussen de verschillende religies. Misinterpretaties kunnen tot vervelende situaties leiden. Professor Duran wijst er echter op, dat de Koran ook oplossingen biedt voor de huidige problemen. “Respect voor elkanders cultuur en religie staat hoog aangeschreven in de Koran. Iedereen, of hij nu moslim, joods of christen is, moet harmonisch met elkaar samenleven. Wij moslims moeten verzen over de multiculturele samenleving respecteren.

Want ook daarover staat geschreven in de Koran.”

Duran vergelijkt de drie grote religies met elkaar, en geeft aan dat er een grote overeenkomst bestaat tussen de Islam, het Jodenen Christendom: “Ze hebben dezelfde logica. Die van Aristoteles. Ook hebben ze dezelfde Abrahamische bron. Kijk naar de tien geboden. Ze zijn hetzelfde in de Bijbel, de Thora en de Koran. De woorden en interpretatie zijn wel anders. De christenen noemen God hun hemelse Vader, wij noemen Hem Allah. Maar de essentie is hetzelfde.”

Werkzoekenden

STEIGERBOUWERS Verantwoordelijkheidsgevoel Serieus en langdurige werk intentie Zijn onze verwachtingen

en

HULPMONTEURS

Goed salaris Beste mogelijkheden Perfecte werksfeer Is wat wij aanbieden

VCA verplicht infokilicbv@gmail.com Tel.: 010 477 93 24 - Fax: 010 - 477 72 07 - GSM: 0614237813 Groenweegje 138 3111 PB Schiedam

TEGENOVER MURADIYE MOSKEE

NIEUWS

NOVEMBER 2008

ZAMAN

20

NEDERLAND

Oudere Hindoestanen gelukkig in Nederland Oudere Surinaamse Hindoestanen zijn relatief gelukkig met hun leven in Nederland. De mate van tevredenheid ligt hoger dan onder andere groepen allochtone en autochtone ouderen. Het grootste deel van deze groep ouderen heeft dan ook niet zo’n sterk verlangen om naar Suriname terug te gaan. Dit blijkt uit het onderzoek ‘Hindoestaanse ouderen in Nederland’, uitgevoerd door Chan Choenni, Sandra Kalidien en Kanta Adhin van het dr. Jnan Adhin Instituut.

Hechte gemeenschap In Nederland wonen naar schatting 160.000 Hindoestanen die afkomstig zijn uit Suriname. Tussen 1873 en 1916 gingen zij als contractarbeiders uit India, Pakistan en Bangladesh naar Suriname.

Een deel van hen kwam vlak voor de Surinaamse onafhankelijkheid in de jaren 1974 en 1975 naar Nederland.

De meeste ouderen wonen hier dus al meer dan dertig jaar.

Hindoestaanse ouderen weten zich te redden in Nederland, over het algemeen beheersen ze de taal, hebben ze gewerkt en weten ze de

weg naar zorgvoorzieningen. De Hindoestanen vormen een hechte gemeenschap, waarin vooral onderlinge contacten worden onderhouden en niet zozeer met andere Nederlanders. In dat opzicht kan men dus niet spreken van een totaal geïntegreerde groep, in de betekenis die er in het huidige politieke debat aan gegeven wordt.

Onderzoek De onderzoekers hielden een survey onder circa 300 Hindoestaanse ouderen. Ook organiseerden ze drie groepsgesprekken en hebben ze twintig diepte-interviews afgenomen. Deze informatie is aangevuld met gesprekken met sleutelfiguren en waarnemingen uit participerende observatie tijdens bijeenkomsten. De informatie is vervolgens vergeleken met al beschikbare gegevens over de tevredenheid van andere groepen allochtone en autochtone ouderen in Nederland.

Conclusies De onderzoekers concluderen onder meer het volgende over Hindoestaanse ouderen: Er is vaak voldoende mantelzorg voor de ouderen omdat ze beschikken over een breed netwerk in de eigen gemeenschap.

De meerderheid van deze groep woont zelfstandig, in groepswo-

nenprojecten of ouderencentra en voelt zich niet eenzaam.

Alleenstaande vrouwen zijn zelfredzamer dan alleenstaande mannen. De vrouwen zijn zich bewust van de grotere vrijheid die ze in Nederland hebben ten opzichte van Suriname. Dit uit zich in een groter ‘geluksgevoel’.

De meerderheid is laagopgeleid, maar spreekt toch goed Nederlands. Dit komt deels doordat de

taal in hun jeugd in Suriname al aanwezig was, maar ook doordat ze de taal met hun werkzaamheden in Nederland hebben opgepikt.

De meeste Hindoestaanse ouderen denken wel veel aan Suriname, maar hebben geen directe remigratiewens.

Zij zijn gelukkig en tevreden met hun leven in Nederland.

Dr. Jnan Adhin Instituut

ZAMAN

21

NIEUWS

NEDERLAND

NOVEMBER 2008

Allochtonen wantrouwen Nederlandse dokter Uit een onderzoek van TNO blijkt dat zeer veel Turkse echtparen die zwanger willen worden voor advies en behandeling teruggaan naar Turkije.

Marokkaanse stellen winnen advies in bij artsen in Marokko. De echtparen begrijpen de behandeling in Nederland niet en vertrouwen hun arts niet. Belangrijke oorzaak is dat de arts onvoldoende rekening houdt met de culturele waarden van de allochtone paren. De inzet van migrantenvoorlichters kan een oplossing bieden.

gynaecologisch onderzoek als zeer pijnlijk, en voelen schaamte.

Nederlandse patiënten hebben hier veel minder moeite mee. Marokkaanse mannen vragen zich af of de behandeling in overeenstemming is met hun religie en vertrouwen er niet op dat een Nederlandse arts daar voldoende rekening mee houdt.

Behandeling

TNO heeft onderzoek gedaan onder twintig huisartsen en gynaecologen. Ook zijn 105 Turkse, Marokkaanse en Nederlandse mannen en vrouwen ondervraagd die behandeld worden voor vruchtbaarheidsproblemen.

Culturele waarden De Turkse en Marokkaanse paren begrijpen de reden van hun onvruchtbaarheid vaak niet. Ze weten niet wat hun vooruitzichten op zwangerschap zijn en snappen de gekozen behandeling niet. De ondervraagde artsen denken dat dit

komt omdat de allochtone patiënten de Nederlandse taal slecht beheersen. Uit het onderzoek blijkt echter dat de slechte communicatie een andere oorzaak heeft: het onbegrip voor culturele waarden.

Een sprekend voorbeeld hiervan is dat veel Turkse en Marokkaanse patiënten het belangrijk vinden dat vrouwen door een vrouwelijke arts worden behandeld. Turkse en Marokkaanse vrouwen ervaren een

Tweederde van de Turkse paren zoekt daarom hulp in Turkije voor behandeling van hun vruchtbaarheidsproblemen. Omdat ze meer vertrouwen hebben in de Turkse gezondheidszorg, of omdat ze zich beter begrepen voelen in Turkije.

Meestal weet de Nederlandse arts niets van het extra onderzoek in Turkije, maar verzekeraars vergoeden dit wel. Zij doen zo een dubbele investering.

Speciale migrantenvoorlichters zijn getraind om voorlichting te geven over gezondheidsonderwerpen en over opvoeding en kunnen een uitstekende brugfunctie vervullen tussen de arts en de patiënten bij medische behandelingen. Ze kunnen het begrip tussen arts en patiënt verbeteren, waardoor behandelingen beter worden uitgevoerd en dubbele behandelingen worden voorkomen.

TNO

INTERVIEW

ZAMAN

NOVEMBER 2008

22

NEDERLAND

Westerse en Islamitische cultuur tegenstellingen en oplossingen De Westerse en Islamitische culturen botsen al sinds de tijd van de profeet Mohammed met elkaar. Van de achtste eeuw (Slag bij Poitiers, 732) tot en met de eenentwintigste eeuw (War on Terror). Midden-Oosten-expert en historicus Ruud Hoff legt uit waar de problemen liggen tussen de twee verschillende culturen.

MARTIJN JONKMAN

R

uud Hoff is sinds 1983 actief als leraar geschiedenis en buitenlandse politiek aan de School voor Journalistiek in Utrecht.

Sinds 1991 doceert hij over het Midden-Oosten als gastdocent aan het Insttituut Clingendael in Den Haag.

Hetzelfde werk doet hij sinds 2006 aan de HOVO Utrecht, een onderwiijsinstelling voor ouderen.

De 58-jarige Hoff is een veel gevraagde gast bij verschillende televisiiezenders, wanneer er gesproken moet worden over gebeurtenissen in het Midden-Oosten of de Arabische wereld. Naast zijn werk als docent schreef Hoff tien boeken, over verschillende onderwerpen. Zoals ‘Turkije: het kemalisme en de generaals’, ‘Jasser Arafat’ en ‘Internationale machtsverhoudingen na 1945’.

‘Ik denk niet dat er “een Islamitische cultuur” is, maar er is ook geen Europese cultuur’ Islamitische cultuur Om te begrijpen waar de problemen liggen tussen de twee culturen, moet je eerst iets van de culturen zelf weten. Hoff: “Er zijn diverse Islamitische culturen. Ik denk dat er een stereotiep beeld bestaat in Nederland, dat heel erg ingaat op de Arabische islam. Maar de meeste moslims wonen buiten het Midden-Oosten. Ik denk niet dat er ‘een Islamitische cultuur’ is. Er zit natuurlijk wel een bepaalde universaliteit in de geloofsovertuiging, die hen eigenlijk over de hele wereld verbindt. En daardoor ook bepaalde rituelen.”

Daarnaast ziet Hoff een bepaalde vorm van verbondenheid tussen moslims over de gehele wereld. Men

Midden-Oosten-expert en historicus Ruud Hoff

gaat gezamenlijk op bedevaart. Dan zijn alle moslims gelijk, of je nu uit Irak, Marokko of Indonesië komt.

Deze vorm van gemeenschap overstijgt de staten. Ik denk dat je daaraan toch een bepaalde Islamitische identiteit zou kunnen ontleden, maar de variëteit is heel groot.”

“Overigens zijn er heel veel moslims die wel allerlei dingen als identiteit benoemen. Maar die spreken dan vaak voor zichzelf. Wat je heel veel hoort van moslims is: “De islam schrijft dat voor”, terwijl je in een ander land hele andere dingen tegenkomt. Het zijn dus persoonlijke opvattingen van de islam.”

Europese cultuur Hetzelfde geldt eigenlijk voor de Europese cultuur. Het is lastig om te spreken over één Europese cultuur.

“De Joods-christelijke cultuur is

natuurlijk een term die achteraf bepaald is”, zegt Hoff. “De Russische cultuur is totaal verschillend van die van Spanje. Dat weet iedereen. Of de Europese cultuur bestaat, ik denk het niet.”

“Er zijn natuurlijk wel bepaalde kenmerken die in de loop der tijd ontstaan zijn. Zoals secularisme, de scheiding tussen godsdienst en politiek. In de Islamitische wereld is dit minder doorgedrongen. In Turkije probeert men dat krampachtig. In de meeste Europese landen als Nederland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Duitsland is de link tussen godsdienst en politiek niet meer zo stevig als het geweest is. Godsdienst is een persoonlijke aangelegenheid geworden.”

Daar ziet Hoff een tegenstelling met het Midden-Oosten. “Daar is toch meer aantrekkingskracht met het

geloof. Wat vroeger in Europa ook het geval was, met de rooms-katholieke kerk. In de loop der eeuwen is dit echter verwaterd. Dat is wel een punt.”

‘Men weet heel weinig van de islam af’ Problemen Hoff slaakt een diepe zucht, en denkt even na, voordat hij de grootste problemen benoemt: “Je kunt spreken over twee punten. De integratieproblematiek is het eerste. De moslims die in West-Europese landen wonen, en daar ooit als werknemer gekomen zijn, zijn voor een groot deel goed geïntegreerd maar voor een groot gedeelte ook niet. Ik denk dat dat een reëel probleem is voor de toekomst.”

ZAMAN Dit heeft volgens Hoff te maken met een gebrek aan contact en kennis over en weer. “De blanke Nederlander kent zijn Turkse buurman niet meer, om het maar in populaire termen te verwoorden. Ik merk het zelf ook bij mijn studenten, men weet heel weinig van de islam af. Wanneer ik aan mijn blanke studenten vraag wie er ooit in een moskee is geweest, dan is dat een enkeling.

Terwijl ze bij wijze van spreken om de hoek wonen.”

“Angst voor de islam is een groot woord. Het is geen onwil, ze zijn wel geïnteresseerd. De islam is echter een andere wereld. Daar staat tegenover dat veel allochtonen ook zelf de neiging hebben om zich in die wereld op te sluiten: ze hebben eigen koffiehuizen en winkels. Er is nog geen goede mix. Ook na al die jaren nog steeds, en dit verbaast me weleens. Het is ook wel een beetje zorgelijk.”

Het tweede punt is de Arabische wereld, die heel ver weg is. “Hierover is een vreselijk eenzijdige berichtgeving.

Journalisten doen hun best op alle mogelijke terreinen. Maar hoeveel Nederlandse correspondenten zitten in Arabische landen? Dit is op twee handen na te tellen. Een bekend Nederlands gezegde is ‘onbekend maakt onbemind’. Ik denk dat het in dit geval ook zo is. De doorsnee Nederlander weet weinig van de Arabische wereld, en houdt er ook niet zo van. Een treurige conclusie, maar ik denk dat het wel zo is.”

‘Er zijn een paar modelmoslims’ Kleine elite “Een manier om het negatieve beeld te veranderen is door meer kennis aan te brengen, meer naar buiten te treden. Er zijn een paar modelmoslims. Bijvoorbeeld Ahmed Aboutaleb, een aardige man die een redelijk verhaal heeft. Hij komt goed over, praat goed Nederlands.

Ik denk dat dit soort mensen een brugfunctie kunnen vervullen. Maar dan heb je het natuurlijk wel weer over de elite.

En dat is ook wel een probleem”.

De elite zelf is niet echt een probleem. Het is meer zo dat de blanke Nederlanders die op Geert Wilders stemmen, gemakkelijk te beïnvloeden zijn. Ze zien mensen met ‘rare’ kleding op straat lopen, zien dat de jongetjes vervelend zijn (denk aan Gouda), en denken: “Eruit ermee!”. Het probleem is dus dat de elitegroep die een brugfunctie zou moeten vervullen zo klein is, en dat de groep beïnvloedbare Nederlanders best groot is.

‘Ik heb geen leerboek, er is geen absolute waarheid’ Botsende beschavingen In 1996 schreef de politiek wetenschapper Samuel P. Huntington het boek ‘Clash of Civilizations’. Een boek dat door Hoff gebruikt wordt als lesmateriaal voor zijn collegecyclus European and Islamic Culture. In tien colleges probeert hij aan buitenlandse, voornamelijk

23

INTERVIEW

NEDERLAND

Amerikaanse, studenten de verschillen Oosten is gedeeltelijk wel gekoloniuit te leggen tussen de Europese en Isla- seerd, Noord-Afrika bijvoorbeeld door mitische cultuur.

Frankrijk. En een gedeelte heeft ook “Ik ben het niet eens met Hunting- onder Westerse invloed gestaan, al ton, omdat er veel dingen niet kloppen. waren het niet echte koloniën. Egypte Er zitten wel elemenstond toch heel sterk ten in die correct zijn, onder Britse invloed. maar er is ook veel op Maar het is een korte aan te merken. Zo periode geweest, en gaat Huntington uit het Westen heeft van één islamitische nooit echt vat gekrecultuur, terwijl ik net gen op de Arabische heb uitgelegd dat die wereld, dat is waar. Je er niet is. Afrika hebt natuurlijk ook te wordt ook aangeduid maken met een hele oude cultuur. Vooral als één cultuur. Clash het Midden-Oosten, of Civilizations is voornamelijk veel te genedat kent een eeuwenraliserend. Ik gebruik oude en voormalig zijn boek juist als dismachtige cultuur cussiestuk, om mijn waaruit het Westen is studenten aan het voortgekomen.” denken te zetten. Hoe Op het moment is ze dan denken over de Arabische wereld de stof, dat moeten ze niet meer zo machtig. zelf bepalen.”

Hierdoor heerst een Hoff gebruikt nog gespannen sfeer in de andere boeken en Arabische wereld. “Ik artikelen als lesmategeloof dat het Midriaal, waarvoor hetden-Oosten, en dan zelfde principe op heb ik het over de gaat. “Ik heb geen Arabische wereld, leerboek, er is geen terugkijkt op een absolute waarheid.

Gouden Eeuw. Maar Daarom gebruik ik dat is al heel erg lang vooral materiaal om geleden, ten tijde van mijn studenten aan onze Middeleeuwen. het denken te zetten.

Hun frustratie bestaat Hoewel het gaat om uit het feit dat andere buitenlandse studendelen van de wereld ten, geldt hetzelfde hen nu zijn voorbijprincipe voor de gestreefd.”

Nederlandse samenVerschillende volleving. Het is nodig keren gingen op verdat er meer kennis schillende manieren ‘Islamitische wordt opgedaan, op met deze frustratie basis waarvan duideom. “De Turken, inwoners moeten lijke meningen woronder leiding van zelf naar buiten den gevormd. Je Atatürk, hebben de treden en laten zien hoeft het niet met conclusie getrokken iedereen eens te zijn dat ze niet zo eng en dat ze westers moesuiteraard, maar volg ten worden. Hij heeft gevaarlijk zijn’ de discussie maar.” dat geforceerd doorgevoerd. Er zijn ook Westerse onvrede andere meningen, In zijn boek ‘Covering bijvoorbeeld dat men Islam’ legt de Palejuist terug moet gaan stijns-Amerikaanse naar de oorsprong wetenschapper van de islam en de Edward Said uit hoe Arabische wereld.” de westerse media berichten over de ‘In de Arabische islam en de islamitische cultuur. Vooral wereld is een soort weerstand de Amerikaanse massamedia stellen de tegen de Westerse overheersing islam gelijk aan terrorisme en religieuze en tegelijkertijd een soort hysterie. Maar ook in de rest van het westen wordt de islam al lange tijd afgewaardering’ schilderd als het Grote Kwaad.

Volgens Said komt de historische botsing tussen het westen en de islami- Aantrekkelijk en afstotend tische wereld voort uit een westers Het Westen is ontevreden over de posiongenoegen over de positie van de islam tie van de islam in de wereld, en de Arain de wereld. De Arabische wereld is bij- bische wereld is gefrustreerd omdat het voorbeeld nooit gekoloniseerd door het zijn macht verloor aan onder andere het westen. Dit past niet binnen een imperi- Westen. “Ik denk dat er in de Arabische alistisch wereldbeeld, en heeft geleid tot wereld een soort weerstand is tegen de het marginaliseren van de islam. In vrij- Westerse overheersing. Niet zozeer wel de gehele westerse wereld werden Europa maar vooral Amerika. ‘We laten moslims verantwoordelijk gehouden ons niet de wetten voorschrijven, we voor de aanslagen van 2001. hebben onze eigen cultuur’, vinden ze.

“Het is ten dele waar. Het Midden- Daar zit die frustratie dus ook een beet-

NOVEMBER 2008

je in. Maar ze hebben niet ongelijk.”

Tegelijkertijd bestaat er ook een soort waardering voor de Westerse wereld. “In arme landen is weinig toekomstperspectief voor jonge mensen met een goede opleiding. Iemand zonder opleiding, maar met de juiste connecties, heeft het wat dat betreft een stuk makkelijker dan geleerden. Er heerst in dit soort landen een te hoog verwachtingspatroon. De hoogopgeleiden willen graag naar het Westen, naar Amerika. Het land met de onbegrensde mogelijkheden. Aan de andere kant denken ze dat het hen niet zal lukken om de overstap naar het Westen te maken, waardoor ze zich meer gaan richten op de eigen cultuur. Dit kan later voor problemen zorgen, diplomatiek gezien. De jonge hoogopgeleiden raken gefrustreerd omdat ze geen toekomst in hun eigen land hebben, en niet naar het Westen kunnen. Ook denken ze dat het Westen deze vicieuze cirkel in stand houdt.”

Sociaaleconomisch verschil Er bestaat een zeer duidelijk verschil tussen het rijke Westen, en de landen uit de Arabische wereld die over het algemeen tot de derde wereld gerekend kunnen worden, op landen als Koeweit en Dubai na. Hoff ziet een zelfde scheidslijn in Nederland: “Blanke Nederlanders hebben gemiddeld een hoger inkomen dan bijvoorbeeld Marokkanen en Turken. Wanneer deze sociaaleconomische tegenstelling samenkomt met de religieuze tegenstelling, dan ontstaat er een explosieve situatie. Je krijgt dan bepaalde wijken die veranderen in getto’s zoals in Parijs en de Amerikaanse grote steden.”

Daar is Hoff wel bezorgd om. “Tijdens de verzuiling was er slechts één tegenstelling die de groepen uit elkaar hield: religie. Maar je had rijke en arme protestanten, katholieken en christenen. Wanneer probleemwijken veranderen in Islamitische probleemwijken, of blanke probleemwijken, dan wordt het zorgwekkend.”

Oplossing?

Hoff vindt dat de Nederlandse journalistiek genuanceerder moet berichten.

“De media spelen een grote rol in de beeldvorming van mensen. Wanneer er meer positieve berichten komen over islamitische feesten of islamitische mensen, is er al een groot verschil.

Toch moet ook de (lokale) overheid aandacht geven aan bepaalde bevolkingsgroepen. Maar het allerbelangrijkste is dat de islamitische inwoners zelf naar buiten treden, en laten zien dat ze niet zo eng en gevaarlijk zijn als de huidige beeldvorming doet vermoeden.”

Wat misschien ook belangrijk is voor de beeldvorming, is dat islamitische meisjes soms modieuze hoofddoeken dragen. Ruud Hoff is het daar mee eens: “Wanneer islamitische mensen de blanke Nederlanders weten te overtuigen dat ze niet extremistisch zijn, door middel van modieuze djellaba’s, boerkas en hoofddoeken, dan kunnen zij ook brugfuncties vervullen.

Net zozeer als de elitaire groep die ik eerder noemde.”